ERR_CONNECTION_TIMED_OUT

 

 

این پژوهش قصد دارد مضمون “مهر” یا همان عشق را  به عنوان مفهومی ازلی و ابدی که یکی از موضوعات بنیادین در هنرهای فاخر ایرانی است مورد بررسی قرار دهد. برای رسیدن به این منظور درابتدا به معنی و تعریف این کلمه و وادی از منظر عرفای ایرانی واسلامی و به طور خاص ازدیدگاه شیخ اشراق شهاب الدین سهروردی پرداخته شده و جلوه های متفاوت آن ذکر گردیده است.و سپس به مقایسه ی تطبیقی و تحلیلی نماد و نقوش مهری در هنر نگارگری صفویه و فرش قاجار پرداخته شده است و در ادامه نشان داده ایم که آنچه روح مشترك بین این نقوش و نمادهادر هر دو وادی هنری است، پیوند هنرمندان آنها با یکدیگر و گاه یکی بودن طراحان بوده و همچنین پیوند عمیق این نقوش با ادیان ایران باستان خصوصا ” دین مهری” بیان شده است.

خلاصه اینکه عطش وصال صورت ازلی و رسیدن به بهشت مینوی و بازگشت و شیفتگی و شیدایی نسبت به اصل خویش، همواره هنر ایرانی را مجذوب خویش ساخته است. چنان که مضامین عاشقانه و نمادهای مهر در همه ی هنرهای سنتی ایران به صورت های گوناگون جلوه گر

شده است.

مهر و عشق، فرش قاجار، نگارگری صفوی، سهروردی، ایران باستان، دین مهر

 

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق………………………………….. 1

. 1-1 مقدمه………………………………….. 2

1-2

عناوین…………………………………. 4

1-3 بیان مسئله………………………………….. 4

1-4 فرضیات پژوهشی…………………………………. 4

1-5 پیشینه پژوهشی…………………………………. 5

1-6 سئوال های پژوهشی…………………………………. 5

1-7 اهداف پژوهش و ضرورت………………………………….. 5

فصل دوم : عشق و آیین مهر…………………. 7

2-1 مهر……………………………………..8

2-2

فلسفه عشق و محبت ازدید سهروردی……………. 11

2-3

ادیان باستان)آیین مهر(…………………………………….18

فصل سوم :نمادهایمهری…………………….. 21

3-1

نگارگری………………………………… 22

3-2

نور……………………………………. 23

33_

فرش بافی دردوره قاجار……………………. 24

3-4 نماد…………………………………….25

3-5 اسطوره…………………………………..25

3-6

نشانه شناسی………………………………….. 26

3-7 نمادهای مهری…………………………………… 27

3-7-1 زن…………………………………….. 27

3-7-2 نور و آتش……………………………………..28

3-7-3 آتش……………………………………..32

3-7-4 ماه……………………………………. 33

3-7-5 خورشید…………………………………..33

3-7-6 آب…………………………………….. 36

3-7-7 کوه……………………………………..37

3-7-7-1

نسبت کوه باآب و باران……………………. 33

3-7-8 آسمان………………………………….. 33

3-7-3 فرشته………………………………….. 41

3-7-11 پرندگان………………………………….43

3-7-11

نگاره کله مرغی و مرغی……………………..44

3-7-12 کلاغ……………………………………..44

3-7-13 سیمرغ………………………………….. 45

3-7-14 سگ…………………………………….. 48

3-7-15 کبوتر………………………………….. 43

3-7-16 درختان…………………………………. 43

3-7-16-1

درخت و آیین ها…………………………………….. 43

3-7-16-2

درخت حیات ودرخت معرفت……………………. 51

3-7-16-3

درخت طوبی………………………………. 51

3-7-16-4

چنار مقدس………………………………..51

3-7-16-5 انار…………………………………….53

3-7-16-6 انگور………………………………….. 55

3-7-16-7 بید……………………………………. 55

3-7-16-8

سرو و بته………………………………. 56

3-7-17 گل…………………………………….. 53

3-7-17-1 گلدرخت…………………………………. 53

3-7-17-2

گل سرخ(گل فرنگ)…………………………..61

3-7-17-3

گل نیلوفرآبی……………………………..61

 

 

3-7-17-4

گل هشت پر………………………………. 62

3-7-18 حیوانات………………………………….64

3-7-18-1

بز و قوچ……………………………….. 64

3-7-18-2

گاو …………………………………… 66

3-18-3 شیر……………………………………. 67

3-7-13 اژدها……………………………………63

3-7-21

نقوش هندسی……………………………… 71

3-7-21 ترنج…………………………………… 73

3-7-22 ستاره………………………………….. 74

3-7-23 اسلیمی…………………………………. 76

فصل چهارم:

 تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری………………. 76

4-1

زن…………………………………….. 81

4-2

آتش و نور………………………………. 82

4-3

آسمان………………………………….. 84

4-4

ماه و خورشید……………………………. 85

4-5

آب…………………………………….. 87

4-6

کوه……………………………………. 88

4-7

فرشته………………………………….. 83

4-8

پرنده و مرغ…………………………….. 31

4-3

کلاغ……………………………………. 32

4-11

سیمرغ………………………………….. 33

4-11 سگ…………………………………….. 35

4-12

کبوتر………………………………….. 36

4-13 چنار…………………………………… 37

4-14 سرو……………………………………. 38

4-15

بته …………………………………… 33

4-16

انار………………………………….. 111

4-17

انگور…………………………………. 111

4-18

بید…………………………………… 112

4-13

گل سرخ………………………………….113

4-21

گل نیلوفر……………………………… 114

4-21

گلدرخت سه شاخه…………………………. 115

4-22

بز……………………………………. 116

4-23 گاو…………………………………….117

4-24

شیر…………………………………… 118

4-25

شتر…………………………………… 113

4-26

ترنج………………………………….. 111

4-27

ستاره…………………………………. 111

4-28 اسلیمی………………………………….112

نتیجه گیری…………………………….. 114

جداول…………………………………. 118

فصل پنجم………………………………. 125

5-1

مقدمه…………………………………. 126

5-2

مراحل کار……………………………… 126

5-2-1 فیلمنامه………………………………. 126

5-2-2 دکوپاژواستوریبورد………………………. 127

5-2-3

استوری ریل…………………………….. 128

5-2-4

پینت…………………………………. 128

5-2-5 انیمیت………………………………… 123

5-2-6

موسیقی……………………………….. 123

5-2-7 تدوین…………………………………. 123

فهرست منابع فارسی………………………. 131

فهرست منابع لاتین……………………….. 135

 

 

1-1مقدمه:

     مهر در پستوی خانه های گلی در میان بافته های زنان طبیعت نشین و در میان نجواهای پرمحبت ونوس ها و لالایی های مادرانه قرن هاست که حضور یافته است. ناگفته آشکار است آن چه این چنین ما را در خود گرفتار کرده که هر چه یافته ایم بی ستایشی و مهری انسان را کمال نمی دهد و گوهری در وجود انسانی نهاده شده که میل به شیفتگی و شیدایی دارد.

     مهر و نقش رنگ به رنگش در همه دوران ها و در همه عصرها به شکل های متفاوت رخ نموده است که این میل به عشق انسان های خالقشان را در همه لایه ها نشان داده است. شیدایی انسان ها همیشه وجود داشته و هر کسی ستایشگر و دل باخته ی چیزی یا شیء ،رنگی ، خلقی، انسانی و بازتابی شده است.

     در ایران باستان نیز مردمان این مهم را در خود داشته و پرورانده اند که این میل با پیدایش آیین مهر و مهرپرستی بنیانی گرفته و در سرتاسر دنیای باستان ریشه دواند، چرا که در بین همه انسان ها شوریدگی مشترک بوده است و به همین دلیل این آیین در همه تمدن ها و فرهنگ ها رسوخ کرد و ایران باستان به عنوان منشاء و موطن این آیین خود بیشتر از هر فرهنگی آن را مورد استفاده قرار داد و درهمه زندگی مردمش در معماری ها، بافته ها ،اسطوره ها و قصه ها.آداب سنن رسوخ کرد، ردپای نفوذ این تفکر و نگرش را در همه هنرها نیزمی توان دید که دراین پژوهش از بین خیل بسیارهنرهای ایرانی ، نگارگری و فرش به عنوان دو وادی ای که خواه ناخواه با ذهن طراح و بافنده شان شکل گرفته اند مورد بررسی قرار داده شده است. هنرمندان خالق این آثار بر اساس شرایط زمانی در عصرهای طلایی خویش، شاهکارهایی را خلق کرده اند، که در این پژوهش، فرش قاجاری بخاطر فراوانی نمونه بافته ها و فرش ها و نگارگری صفویه برای برخورداری از بهترین شاهکارهای نگارگری با هم قیاس و تطبیق داده شده اند و همچنین در این پژوهش ازنظریات متفکر و فیلسوف ایرانی شیخ شهاب الدین سهروردی بهره گرفته شده است چرا که از طرفی در بر دارنده فرهنگ و اسطوره و آیین های باستانی و آیین مهر در ابعاد و سطوح مختلف است که هر انسانی را به مقتضای دریافت خویش در این دغدغه همیشگی آگاهی می دهد.و همچنین درتحلیل و زیبایی شناختی نقوش و تفکر خالق نقوش این هنرها و تاثیرپذیری آن ها مورد رجوع، قرارگرفته است.

     نقش و رنگ هنرمندان چه به صورت بداهه و عامی توسط هنرمندان بدوی شکل گرفته شده باشد چه از ذهن طراحان مکتب دیده درباری، ریشه درقلب و ذهن طراحان داشته و نشان می دهد که گمشده ی انسان در همه دوران ها چطور در همه زندگی شان تافته و بافته می شده است.

 گر برکنم دل از تو و بردارم از تو مهر

  این مهر بر که افکنم این دل کجا برم

    همان طور که حافظ شیرازی بیان می دارد نیاز انسان به مهر ورزیدن با تجلیات گوناگون انسانی و طبیعت و…همراه بوده است؛ چه ازلی و چه مجازی، چه خورشید باشد چه معشوقه ای طره برپیشان…

  مرا مهر سیه چشمان ز سربیرون نخواهد شد    

  قضای آسمان این است و دگرگون نخواهد شد

     حال با دیدن این نقوش مهری پر مهر در این هنرها برآنیم تا چشم اندازی از آنچه همیشه همگان درطلبش بوده اند و پیوند این نقوش و داستان پردازانشان را در دورانی درخشان بررسی کنیم.

این همه نقش نگارین که نمود….

2-1 عنوان:

بررسی تطبیقی نماد های مهر در نگارگری دوره صفویه با فر ش های کلاسیک دوره قاجار

3-1 بیان مسئله:

     در آغاز با بررسی دو هنر اصیل ایرانی و وجود شباهت نقوش آن ها این مهم به نظر آمد که بین این دو وادی هنر ارتباطی وجود دارد و مشترکات بسیاری از نظر فرمی و مفهومی با یکدیگر دارند که ریشه یابی لایه های زیرین پیوند آن ها به عنوان فاخرترین هنرهای ایرانی در این پژوهش مسأله قرار گرفته است و به دلیل توجه هنرمندان در همه ادوار به مفهوم عشق از این باب به بررسی آن ها پرداخته شده است.

4-1فرضیات پژوهش:

1.نماد های مهر ریشه گرفته از نقوش نگاره ها است (اولین بار در نگاره ها استفاده شده است.)

2.نماد های مهر در دوره قاجار وارد نقوش فرش شده است.

3.طراحان فرش و نگارگران پیوند عمیق با هم داشته یا هر دو یكی بوده اند.

4.نمادهای مهر و آیین های كهن ایران در هنر فرش و نگارگری تأثیر بسیار داشته است.

5.عشق از مضامین اصلی هنر فرش و نگارگری بوده است.

6.روایت ها و اسطوره های كهن ایران باستان به صورت نقوش در این هنرها رخ نموده اند.

7.بیش از نیمی از نمادهای مهر نمادهایی زنانه مؤنث هستند.

8.طرح و نقش در بافته های قاجار از نگارگری صفویه تأثیر گرفته است.

5- 1پیشینه پژوهش:

بررسی طرح و نقش در بافته های صفویه، سمیه ابراهیمی، کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشگاه هنر

بررسی نماد عشق در نگاره های مکتب اصفهان، کمند آشتیانی، کارشناسی ارشد نقاشی، دانشگاه هنر.

6-1 سوال های پژوهشی:

1- نماد های مهر چه ارتباطی بین نگاره ها با فرش های ایجاد کرده اند؟

2- آیین های ایران باستان در هنر فرش و نگارگری چه تأثیری داشتند؟

3- اندیشه های پیش از اسلام در هنر پس از اسلام چگونه رخ نموده اند؟

4- آیا مهر در هنر نگارگری و فرش پیوند برقرار كرده است؟

5- چه نقوشی را به عنوان نماد مهر در فرش و نگاره ها می توان استنباط کرد؟

7-1 اهداف پژوهش و ضرورت:

فهرست مطالب

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..1

فصل اول:

کلیات………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-1:  فرضیه و سئوالات اساسی تحقیق………………………………………………………………………………………………3

1-2:  اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………4

1-3: پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………5

فصل دوم:

بررسی ادبیات نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….6

2-1: تعریف متادرام (فرادرام)……………………………………………………………………………………………………………6

2-2: تعریف فراداستان………………………………………………………………………………………………………………………9

2-3: فراداستان تاریخ نگارانه…………………………………………………………………………………………………………….14

2-4: مدرنیسم و پست مدرنیسم در فراداستان………………………………………………………………………………..15

2-4-1: مدرنیسم ادبی………………………………………………………………………………………………………………………16

2-4-2: پست مدرنیسم ادبی……………………………………………………………………………………………………………18

فصل سوم:

روش شناسی………………………………………………………………………………………………………..21

3-1: شرح الگوی ارتباطی در روایت و درام………………………………………………………………………………………21

3-1-1: الگوی ارتباط روایی………………………………………………………………………………………………………………21

3-1-2: الگوی ارتباط دراماتیک………………………………………………………………………………………………………..22

3-1-3: نظام های ارتباطی درونی و بیرونی……………………………………………………………………………………..23

3-2: آگاهی متفاوت………………………………………………………………………………………………………………………….24

3-3: تفاوت های ساختاری میان روایت و درام………………………………………………………………………………..24

3-3-1: ساختار های زمان و فضا……………………………………………………………………………………………………..25

3-3-2دیالوگ وگفتار……………………………………………………………………………………………………………………….25

3-3-3: عرضه داشت چند رسانه‌ای…………………………………………………………………………………………………26

3-4: ساختارهای روایی در درام………………………………………………………………………………………………………..26

3-4-1: داستان و طرح……………………………………………………………………………………………………………………..27

3-4-2: انواع نقل روایی…………………………………………………………………………………………………………………….28

3-4-3: سطوح طرح دراماتیک…………………………………………………………………………………………………………28

3-4-3-1: نمایش در نمایش……………………………………………………………………………………………………………30

3-4-3-2رشته کنش‌های رویایی…………………………………………………………………………………………………….31

3-5: نظرگاه روایی و دراماتیک………………………………………………………………………………………………………..32

3-5-1: نظرگاه در متون روایی………………………………………………………………………………………………………..32

3-5-2: نظرگاه دراماتیک…………………………………………………………………………………………………………………33

3-5-3: سلسله مراتب نظر گاه‌ها……………………………………………………………………………………………………..34

3-6: گفتار دراماتیک………………………………………………………………………………………………………………………..35

3-6-1: عناصر ارتباط روایی بیرون‌کنشی………………………………………………………………………………………..36

 

 

3-6-2: عناصر ارتباط روایی درون‌کنشی…………………………………………………………………………………………36

3-6-3: وجوه فراداستانی در نحوه گفتار دراماتیک…………………………………………………………………………37

3-6-4: گفتار مصنوع……………………………………………………………………………………………………………………….39

3-7: گرایش های روایی غیرکلامی…………………………………………………………………………………………………40

3-7-1: طراحی و دستور صحنه به عنوان مجالی برای ارتباط روایی…………………………………………….40

3-8: ملاحظاتی درباره زمان و فضای دراماتیک………………………………………………………………………………41

3-8-1: زمان دراماتیک……………………………………………………………………………………………………………………41

3-8-2:فضای دراماتیک……………………………………………………………………………………………………………………42

3-8-3: ناهماهنگی ساختارهای زمانی……………………………………………………………………………………………43

3-9: زبان و سبک……………………………………………………………………………………………………………………………46

3-9-1: نقیضه پردازی…………………………………………………………………………………………………………………….46

3-9-2: تمهیدات زبانی در بازنمود شخصیت…………………………………………………………………………………47

فصل چهارم:

 بررسی یافته های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..53

4-1: تحلیل آثار بهرام بیضایی……………………………………………………………………………………………………..48

4-2 : نمایشنامه مرگ یزدگرد……………………………………………………………………………………………………..48

4-2-1: شرح مختصر داستان………………………………………………………………………………………………………48

4-2-2: بازی در بازی…………………………………………………………………………………………………………………….49

4-2-3: شیوه‌ی بیان روایی…………………………………………………………………………………………………………..51

4-2-4: اقتباس و بازآفرینی واقعیت……………………………………………………………………………………………..52

4-2-5: فراداستان تاریخی……………………………………………………………………………………………………………52

4-3: شب هزار ویکم…………………………………………………………………………………………………………………….54

4-3-1: شرح مختصر داستان………………………………………………………………………………………………………54

4-3-2: بازی در بازی…………………………………………………………………………………………………………………..55

4-3-3: اقتباس، فراداستان تاریخی و نقیضه پردازی………………………………………………………………….57

4-4: پرده خانه……………………………………………………………………………………………………………………………..58

4-4-1: شرح مختصر داستان………………………………………………………………………………………………………58

4-4-2: نمایش در نمایش……………………………………………………………………………………………………………59

4-4-3 : زبان و سبک………………………………………………………………………………………………………………….61

فصل پنجم:

جمع بندی و نتیجه‌گیری…………………………………………………………………………………………………………….63

منابع و مقالات………………………………………………………………………………………………………………………………66

پایان نامه عملی:

نمایش نامه لیلی و ماجد………………………………………………………………………………………………………………77

 

مقدمه:

متادرام اصطلاحی‌ست در تئاتر که به عناصر برسازنده‌ی نمایش که در برخی متون دراماتیک قابل شناسایی است اشاره دارد. در این گونه متون، نویسنده تمهیدات شکل گیری جهان دراماتیک و روایی را یا به صورت مستقیم و یا در دل داستانی متداخل (داستان در داستان) بیان می‌کند. حاصل چنین رویکردی برجسته شدن فاصله میان واقعیت و جهان درام و نیز روابط میان آنهاست. فاصله‌ای که معمولا به هنگام غرق شدن در این جهان، در حین نمایش و همچنین خوانش درام، فراموش می‌شود. در ساخت متون متادراماتیک برخی از تمهیدات روایی نقش عمده‌ای دارند. تمهیدات روایی که رویکرد متادرام را برجسته می‌کند در برخی از مهمترین مقولات روایت شناسی قابل شناسایی است.

 

فصل اول:

کلیات

 از جمله مهمترین تمهیدات شاخص در رویکرد متادرام بازنمایی الگوی بیانگری در متن دراماتیک است.  در همین‌جاست که متون دراماتیک با برخی عناصر و کارکردهای روایت‌شناختی پیوند می‌یابد. متون دراماتیک در بیانگری دارای مقولات مشترکی با متون روایی است و بسیاری از تکنیک‌های متادرام با بکارگیری عناصر روایی صورت می‌گیرد. در اینجاست که متادرام با مفهوم فراداستان ارتباط می‌یابد. فراداستان (تا حد زیادی مشابه با مفهوم متادرام) اصطلاحی‌ست در نظریه ادبی که به متون روایی اطلاق می شود که در آن عناصر و تمهیدات برسازنده جهان روایت، در خود متون مورد تاکید و بازنمایی قرار گرفته باشند.

از این رو ساختارهای روایی برسازنده فراداستان در موارد زیادی قابل انطباق بر متون دراماتیک (در جهت شناسایی تمهیدات ایجاد کننده متادرام در حوزه متن نمایشی) هستند. به این ترتیب می توان از دستاورد های دانش روایت شناسی در تحلیل امر دراماتیک استفاده کرد.

از مهمترین مقولات مشترک میان عناصر دراماتیک و روایی که در این پایان نامه نیز مورد بررسی قرار گرفته می توان به الگوی ارتباطی، ساختارهای زمان و فضا، و نظرگاه  اشاره کرد که در بخش نظری هر یک به تفصیل مورد بررسی قرارگرفته است.

به منظور تبیین ملموس این مقولات فراتر از نظریه صرف، در بخش عملی از کلیه موارد نظری مورد بحث، برای تحلیل سه نمایشنامه از بهرام بیضایی، استفاده شده است. بهرام بیضایی در نگارش متون خود به رویکرد متادراماتیک و فراروایی توجه ویژه‌ای داشته آنچنان که در مصاحبه‌ی مندرج و در بسیاری از مصاحبه‌هایش این استراتژی را بوضوح بیان کرده است. لذا موارد عملی از میان آثار بیضایی که وجه متادراماتیک و فراروایی در آنها  بارز است به عنوان مصادیق مباحث فوق مورد بررسی قرار می گیرند. بیضایی شاخص‌ترین چهره‌ی عرصه‌ی نمایش نامه نویسی معاصر است که تمهیدات فوق الذکر را دستمایه‌ای برای خلق نمایش نامه‌های درخشان خویش قرار داده است.

روند این پژوهش به این شرح است که پس از فصل کلیات، فصل های دوم و سوم به بیان مباحث نظری مقولات متادرام و فراداستان اختصاص دارد. در فصل دوم با عنوان بررسی ادبیات نظری پژوهش به شرح تعاریف متادرام، فراداستان، فراداستان تاریخی و گرایشات مدرنیسم و پست مدرنیسم در این مقولات، و نیز ارتباطی که میان آنها وجود دارد، پرداخته شده است. این امر علاوه بر آشنایی با وجوه ماهوی و نیز شرایط شکل گیری این مفاهیم، مقدمه ایست برای صورتبندی روش شناسی این پژوهش در فصل سوم.

فصل سوم با عنوان روش شناسی به معرفی و تحلیل مقولات مختلف روایی که کارکرد فراداستانی و به طبع آن متادراماتیک دارند، می پردازد. در این فصل سعی شده ابتدا عناصر مشترک درام و روایت معرفی گردیده و سپس وجوه فراداستانی و فرادراماتیک آن بیان گردد.

درادامه در فصل چهارم با عنوان بررسی یافته‌های پژوهش به تحلیل نمایشنامه های بهرام بیضایی براساس مباحث نظری ارائه شده در فصل های دوم و سوم پرداخته شده است.  نمایشنامه‌هایی که برای این امر انتخاب شده عبارتند از مرگ یزد گرد، شب هزار و یکم و پرده خانه، که در هر سه، خطوط فراداستانی و متادراماتیک به وضوح قابل مشاهده است. ترتیب تحلیل براساس تاریخ انتشار نمایشنامه‌ها است تا امکان آگاهی از نحوه تکوین این تکنیک در این منتخب از آثار بیضایی برای خواننده علاقه‌مند میسر شود.

در نهایت فصل پنجم با عنوان جمع‌بندی نتیجه‌گیری، چنانکه از عنوان آن بر می‌آید سریع بر مباحث ارائه شده و تحلیل یافته‌های پژوهش دارد و همچنین به ارزیابی روش‌شناسی خاص آن (کاربست روایت شناسی در تحلیل متون دراماتیک) می پردازد.

1-1:  فرضیه و سئوالات اساسی

دانش روایت ‌شناسی اندوخته نظری قابل توجهی برای تحلیل متون روایی فراهم کرده است. در این پژوهش سعی بر این است که نشان داده شود با توجه به عناصر و مقولات ساختاری مشترک میان روایت و درام می توان از اندوخته‌ی نظری دانش روایت شناسی برای تحلیل متون نمایشی نیز بهره برداری کرد. حوزه نظری انتخاب شده در این رابطه مقولات متادرام در تئاتر و فراروایت در داستان است. بنابراین در صدد آنیم که نشان دهیم می‌توان با بهره از ملاحظات روایت شناسی موجود در مقوله فراداستان راهی جدید برای تحلیل مقوله متادرام در تئاتر گشود.

اگر مطالب بیان شده را به عنوان دستور کار یا فرضیه  این پژوهش در نظر بگیریم، مهم‌ترین سئوالاتی که این تحقیق در تلاش برای پاسخ به آنها به نگارش درآمده به قرار زیر است:

1.متادرام با چه تمهیدات روایی در متون نمایشی جلوه گر و متمایز می‌شود؟

2. تمهیدات خود ارجاع در آثار نمایشی متادراماتیک در چه ارتباطی با دو پاردایم فکری غالب در ادبیات و سایر هنرها در دوران معاصر، یعنی مدرنیسم و پست مدرنیسم، قرار می‌گیرند؟
3. نمایش نامه‌های تحلیل شده از بهرام بیضایی که رویکرد متادرام در آنها مشهود است از چه تمهیداتی بهره برده‌اند؟ و نیز در چارچوب تعریفی که از مدرنیسم و پست مدرنیسم ادبی وجود دارد، این آثار بیشتر به کدام دسته گرایش دارد؟

 1-2: اهداف تحقیق

مهمترین هدف این پژوهش پاسخ به سئوالاتی است که در بالا ذکر شد و سر لوحه تدوین و نگارش این تحقیق قرار دارد. اما هدف دیگر آن که امیدواریم به طور ضمنی به آن دست یافته شود نشان دادن امکان بهره‌گیری از دیگر عرصه‌های نظری در تحلیل مقولات نظری تئاتر است که طبیعتا می‌تواند به طور متقابل، به غنی شدن حوزه نظری تئاتر و نیز حوزه‌های مورد استفاده و نیز دانش پژوهشگران و دست اندرکاران این حوزه ها، منجر شود. این موضوع در

1-1-     مقدمه

به هر کاری که خواهی کرد اول بر زبان آور

مبارک نام رحــمان را تبــارک ربنّـا الأعلا

(سلمان ساوجی)

شعر آفرینش واژه ها با رویکرد هنری می باشد. شاعر به مدد قوه ی خیال و ریتم و آهنگ به آفرینش زبان ادبی می پردازد که در اصطلاح به آن شعر گفته می شود. آن چه سخن روزمرّه و عادی را از لحاظ ادبی اعتلا و ارتقا می بخشد، مجموعه ی عناصر زیبایی ساز سخن می باشد که شاعر با به کارگیری آن عناصر، موجب زیبایی سخن می گردد. در این اثنا، موسیقی و آهنگ کلام در القای عواطف و احساسات نیز نقش مهمی را ایفا می کند.

موسیقی قلمرو وسیعی را در بر می گیرد؛ انسان از بدو تولد تا هنگام مرگ و پدید آمدن روز و شب و گردش ایام نوعی نظم و انسجام را مشاهده می کند و از این نظم و ترتیب احساس لذّت می کند. حتی در کارهای روزمرّه، کشاورزی، صنعت و غیره. این ریتم و موسیقی در کلام و معارف الهی در سوره ی مبارکه ی «الرّحمن» آیه ی «فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ» (الرحمن/13) ترجمه: «کدامین نعمتهای خدایتان را انکار می‌کنید؟»(الهی قمشه ای، 1376: 531)  سی و یک بار در طول سوره که 78 آیه می باشد، تکرار شده است. در آیات قرآن صرف نظر از مباحث تفسیری و تأکیدی که گاهی اوقات موجب تنببه و بیداری است، چنان تناسب و لطافتی را پدید می آورد که در مجموع به زیبایی کلام منتهی می گردد.

بنابراین با تأمل در موزونیت کلام، این ارتباط در شعر بسیار محسوس است و با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند؛ گویی هر دو (موسیقی و شعر) از یک منبع و سرچشمه ای برخاسته اند. بر این اساس،«همواره، شاعران بزرگ، آگاه و ناآگاه، بزرگ ترین شیفتگان موسیقی بوده اند و شعر خاستگاهی جز به موسیقی رساندنِ زبان ندارد. و یا شعر تجلّی موسیقایی زبان است. تصویر، معنی، بیان، همه و همه جلوه های گوناگون این موسیقی اند، و موسیقی، در این کاربرد، مفهومی گسترده از مفهوم عرفی و معهود خویش دارد.»(شفیعی کدکنی، 1370: 389)

تحقیقات اخیر، تأثیر موسیقی بر روی پدیده های طبیعت و جانداران نشان می دهد که موسیقی عامل اصلی تحرّک و پویایی و مایه ی نشاط می شود و عواطف روحی و احساسات و هیجانات درونی را بر می‌انگیزد. لذا تأثیر موسیقی بر هیچ کس پوشیده نیست حتی بر روی چهارپایان:

«اشتر به شعر عرب در حالت است و طرب                  گر ذوق نیست تو را، کژ طبع جانوری»

                                                                                                  (سعدی، 1365: 97)

انتخاب الفاظ و در نظر گرفتن معانی و تعابیر و آهنگ و ریتم، هر کدام در ادای معنی نقش خاصی دارند که مجموعه ی اینها تحت عنوان موسیقی شعر بررسی می گردد. آن چه در موسیقی شعر مطرح است، تمایز و افتراق آن از زبان روزمره و عادی است. از ترکیب صامت ها و مصوت ها ساخت های آوایی و معنایی خاصی به وجود می آید که به آن هجا می گویند و از ترتیب هجاها در کلام و رویارویی آنها با یکدیگر ریتم و آهنگ خاصی شکل می گیرد که به آن نیز وزن می گویند. بنابراین وزن، موسیقی برخاسته از ترکیب صامت و مصوت و به بیان دیگر ترتیب هجاها می باشد که در کلام روزمره از آن خبری نیست و خاص زبان شعر می باشد. از جمله عوامل تمایز دیگر زبان شعری، هماهنگی کلمات مکرر و غیر مکرری است که در پایان هر بخشی از سخن یعنی مصراع یا ابیات می آید و سخن را ظرافت خاصی می بخشد که به آن ردیف و قافیه می‌گویند. در مقدمه ی کتاب غره الکمال امیرخسرو دهلوی نقل شده است: یکی از امتیازات شعر فارسی بر شعر عرب، وجود ردیف می‌باشد که شعر عرب فاقد آن است. (شفیعی کدکنی، 1370: 134) وجود ردیف در شعر موجب غنای موسیقی شعر می گردد و از نظر معانی به تداعی های شاعر کمک می کند. قافیه نیز حالت تکمیل کننده ی وزن شعر را دارد؛ در مقام اهمیت قافیه همین بس که وجود آن را الزامی دانسته اند و به قول نیما «شعر بدون قافیه گوشت بدون استخوان و یا هچون خانه ی بی سقف و در است.» (یوشیج، 1363: 67) بنابراین در قافیه هر چه تعداد صامت ها و مصوت های یکسان بیشتری میان کلمات باشد، موسیقی حاصل از آن نیز به مراتب بیشتر و گوش نواز تر خواهد بود. مثلاً در قصیده ی شماره ی 19 از سلمان ساوجی:

باز این منم که دیده بختم منورست                         زان خاک ره، که سرمه خورشید انور است

                                                                                   (سلمان ساوجی، 1389: 45)

زلف شبرنگش که باد صبح سرگردان اوست             گوی حسن و دلبری امروز در چوگان اوست

 

 

                                                                                                      (همان، 56)

همانطور که ملاحظه می گردد در بیت اول، واژه های (منوّر و انور) و در بیت دوم (سرگردان و چوگان) واژه های قافیه می باشند و میزان اشتراک صامت و مصوت در این دو قافیه موجب افزایش موسیقی شعر گردیده است؛ همچنین وجود ردیف (است) و (اوست) عامل افزونی موسیقی دیگر است که در مقایسه با اشعار بدون ردیف، کاملاً موسیقائی شعر بیشتر گشته است.

از عوامل تمایز زبان شعر از زبان روزمره و متداول وجود روابط معنایی و لفظی واژگان است که در شعر بیشتر به چشم می خورد. در همان دو مثال فوق، می بینیم که شاعر در بیت اول برای بیان تعابیر خود میان واژه های دیده، منور، خاک، سرمه و انور چه رابطه ی زیبایی برقرار کرده است و موجب زیبایی شعر شده است. و در بیت دوم میان واژگان گوی و چوگان با ایجاد رابطه ی تناسب و با مفهوم کنایی سبقت و پیشی گرفتن در زیبایی موجب خلق مضمون زیبای ادبی شده است. اینجاست که اهمیت زبان شعری شاعر جلوه گری می کند و دیگران را مورد رشک و حسادت خویش قرار می دهد. «بزرگ ترین نقاش معاصر جهان پیکاسو به عجز خود در این زمینه ـ یعنی آفرینش نقشی واحد که دو وجه داشته باشد ـ اعتراف می کند و می گوید من حسرت ان را دارم که قوطی کبریتی نقش کنم که در عین حال خفاش هم باشد.» (شمیسا،1372: 18) می بینیم که شعرا به راحتی از عهده ی این کار بر می آیند.

سده ی هشتم هجری قمری از پربارترین دوره های ادبیات ما از جهت آثار ادبی و تواناترین گویندگان شعر فارسی است. دوره ای که در آن شاعران پرآوازه ای چون: حافظ، خواجوی کرمانی، عبید زاکانی، محمود شبستری و سلمان ساوجی به رشد و بالندگی رسیده اند. به طور کلی وضعیت عمومی شعر فارسی در قرن هشتم با کاهش شعر مدحی و رواج اشعار ذوقی و عرفانی و همچنین در میان قالب های شعری، قالب قصیده رو به کاستی گرایید و عده ای نیز به روش متقدمان خود به ساختن قصاید و استقبال از قصیده های معروف سنایی، انوری، خاقانی و نظایر آن پرداختند.«قصیده های مصنوع و التزام های مختلف و انتخاب ردیف های مشکل در این دوره امری متداول و عمومی است. در قصیده های این دوره از شعر فارسی، به کار بردن لغت ها و ترکیب های وافر عربی رایج بود و شاعران به ایراد تعبیرهای جدید و مضمون های دقیق و به کاربردن صنعت های مختلف توجه روز افزون داشتند. اگر چه شاعرانی چون: مجد همگر و سعدی در قصیده های خود سخنان سهل و روان دارند، کسانی دیگر چون سعید هروی، سراج قمری، بدر چاچی، خواجو و سلمان ساوجی در التزام ردیف های دشوار و به کاربردن استعاره ها و تشبیه های دقیق دیریاب اصرار می ورزند.»(صفا، 1370: 88) از میان شاعران مذکور، موضوع مورد بحث ما، سلمان ساوجی می باشد که قصاید وی از لحاظ جنبه های مختلف موسیقی مورد بررسی قرار می گیرد. در مقام اهمیت شعر و شاعری او همین بس که لسان الغیب شیراز در مرتبه ی شاعری او گفته است:

«ســرآمد فضلای زمانه دانی کیست                ز روی صدق و یقین نه ز راه کذب و گمان        

شهنشه فضـــلا پادشاه ملک سخـن                جمال ملت و دین خواجه ی جهان سلمان»

                                                                                               (حافظ، 1320: 343)

 «با این حال این شاعر در قصیده تواناتر بود و قصیده های شیوایی در ستایش شاهان و بزرگان عهد خود سرود و در آنها غالب قصیده های استادان مقدم مانند: منوچهری، سنایی، انوری، خاقانی و ظهیر را جواب گفته و به شیوه ی فصیحان متقدم در تشبیب آنها به توصیف معشوق و یا زبایی های طبیعت همت گماشته و در همگی آنها به نیکوترین بیان از عهده ی آنها برآمده است.»(صفا،1370، 208)

در قصاید سلمان ساوجی نیز کارکردهای هنری زبان با به کارگیری اوزان مطبوع و استفاده از قافیه های متداول و پرکاربرد شعر فارسی بیش از هر چیزی ذهن خواننده را به خود معطوف می کند. از آنجا که سلمان ساوجی یکی از شاعران طراز اول سده ی هشتم هجری می باشد، به طور قطع و یقین در ایراد معانی و خلق مضامین و بهره گیری از ظرفیت های هنری زبان دست توانایی دارد. قرار گرفتن نام او در کنار شاعر پرآوازه ی این سده یعنی حافظ شیرازی مؤیّد این مطلب است.

پایان نامه ی حاضر که بررسی جنبه های موسیقایی قصاید سلمان ساوجی می باشد، شامل فصل های زیر است:فصل اول کلیات تحقیق، فصل دوم مبانی نظری تحقیق فصل سوم شرح احوال و آثار و سبک سلمان ساوجی، فصل چهارم بررسی جنبه های موسیقی از قبیل: موسیقی بیرونی(عروضی)، موسیقی کناری(قافیه و ردیف)، موسیقی درونی و موسیقی معنوی در قصاید سلمان ساوجی اختصاص داده شده است. فصل پنجم نتیجه گیری می باشد.

در این پایان نامه برای استفاده از قصاید سلمان ساوجی، کلیات سلمان ساوجی به تصحیح دکتر عباسعلی وفایی، انتشارات سخن، چاپ اول، 1389 مورد استفاده قرار گرفته است که جهت ارجاع در این  پایان‌نامه در داخل متن به ذکر شماره‌ی قصیده اکتفا شده است.

1-2-     بیان مسأله

بررسی و تحلیل همه جانبه ی موضوعی، مستلزم شناخت و آگاهی از حدود و چارچوب آن موضوع می‌باشد. برای این منظور ابتدا لازم است موضوع اصلی تحقیق تعریف و تشریح گردد.

بشر از همان آغاز سعی کرده است کلام خود را آهنگین و موزون در قالب دعا و نیایش به کار گیرد و این دلیل بر پیوند موسیقی و کلام است که همیشه همراه هم بوده اند. احساسات و عواطف بشری نیز همیشه بر موزون و مخیّل بودن کلام استوار بوده است؛ به طوری که تمامی حرکات و سکنات آدمی و پدیده های طبیعی پیرامون ما حکایت از این امر دارد؛ ضربان موزون قلب، تاخت و تاز اسب، صدای خش خش برگ ها، شرشر آب و… همه از  پدیده ای به نام آهنگین بودن نظام هستی حکایت دارند.

مجموعه عواملی که زبان شعر را از از زبان روزمرّه و متداول، به اعتبار بخشیدن توازن و آهنگ امتیاز می بخشند و موجب تشخص واژه ها در نظام زبان می گردند، موسیقی شعر گفته می شود. در بررسی موسیقی شعر که آن را به موسیقی کناری، بیرونی، درونی و معنوی تقسیم بندی کرده اند، باید گفت که هر یک از این عوامل چه تأثیری در ایجاد کلام مخیّل دارند؟

موسیقی بیرونی شعر که از طرز قرار گرفتن واژگان، صامت ها و مصوت ها در شعر، آهنگی را به وجود می آورد که به آن وزن یا موسیقی بیرونی گویند.  اهمیت موزون بودن کلام در این است که خواننده را در فضای عاطفی قرار می دهد و تأثیر شگرفی در مخاطب بر جای می گذارد. در واقع احساس مشترکی که بین شاعر و مخاطب پدید می آید، برخاسته از همین موزونیت کلام است.

1-1-3 مواد تشکیل دهنده الیاف سلولزی (پنبه) …………………………………………………….3
1-1-4 جذب رطوبت ………………………………………………………………………………………….3
1-1-5 خواص شیمیایی ……………………………………………………………………………………..4
1-1-6 خواص فیزیکی ………………………………………………………………………………4
1-2 مقدمه ای بر روش های اصلاح سطح ……………………………………………………………4
1-2-1 پلاسما……………………………………………………………………………………………………5
1-2-1-1 تاریخچه پلاسما………………………………………………………………………………………………..5
1-2-2 مکانیزم عملیات پلاسما……………………………………………………………………………….6
1-2-2-1 مکانیزم خوردگی……………………………………………………………………………………….6
1-2-2-2 ایجاد اتصالات عرضی………………………………………………………………………………………6
1-2-2-3 فعال سازی ……………………………………………………………………………………………..7
1-2-2-4 پوشش ……………………………………………………………………………………………..7
1-2-3 کاربرد پلاسما در تکمیل منسوجات ………………………………………………………………………………………8
1-2-4 کرونا …………………………………………………………………………………………………………….8
1-2-4-1 تخلیه الکتریکی کرونا …………………………………………………………………………………………………….8
1-2-5 مزایای استفاده از کرونا ……………………………………………………………………………………………………….9
1-2-6 عملیات سطحی ……………………………………………………………………………………………………………….10
1-3 مقدمه ای بر نرم کننده های شیمیایی………………………………………………………………………………………..11
1-3-1 تکمیل نرم کننده شیمیایی ………………………………………………………………………………………………….12
1-3-2 مکانیزم نرم کنندگی ………………………………………………………………………………………………………….13
1-3-3 نرم کننده های کاتیونی ……………………………………………………………………………………………………..17
1-3-4 نرم کننده آمفوتریک ………………………………………………………………………………………………………….18
1-3-5 نرم کننده غیر یونی …………………………………………………………………………………………………………..19
1-3-6 نرم کننده آنیونیک …………………………………………………………………………………………………………….20
1-3-7 نرم کننده راکتیو ……………………………………………………………………………………………………………….21
1-3-8 تکمیل های نرم کننده سیلیکونی …………………………………………………………………………………………22
1-3-8-1 سیلیکون ها در صنایع نساجی ………………………………………………………………………………………..22
1-3-8-2 سیلیکون ها در تولید الیاف ……………………………………………………………………………………………22
1-3-8-3 ترکیبات سیلیکونی ……………………………………………………………………………………………………….23
1-3-8-4 سیلیکون ها به عنوان مواد کمکی فرایند ………………………………………………………………………….24
1-3-8-5 سیلیکون ها در پوشش الیاف …………………………………………………………………………………………25
1-3-8-6 اثر نرم کننده های ماکرو ، میکرو و نانو بر روی الیاف ……………………………………………………….25
1-3-8-7 پلی دی متیل سیلوکسان ………………………………………………………………………………………………..26
1-3-8-8 پلی دی متیل سیلوکسان های راکتیوی …………………………………………………………………………….26
1-3-8-9 سیلوکسان های کاربردی آمین ……………………………………………………………………………………….27
1-3-9 نرم کننده های الیاف و پرزدهی ………………………………………………………………………………………….28
1-3-10 انواع زیست محیطی نرم کننده های شیمیایی ……………………………………………………………………..29
1-3-10-1 سیلیکون ها در محیط …………………………………………………………………………………………………30
1-3-11 روش های ارزیابی و آزمایش …………………………………………………………………………………………..30
1-3-11-1 تست های مربوط به نرمی معمول ………………………………………………………………………………..32
فصل دوم
2-1 مواد مصرفی و تجهیزات ……………………………………………………………………………………………………….35
2-1-1 مواد مصرفی ……………………………………………………………………………………………………………………35
2-1-2 تجهیزات مصرفی………………………………………………………………………………………………………………35
2-2 روش کار ……………………………………………………………………………………………………………………………40
2-2-1 روش استفاده از کرونا و دستگاه کرونا ………………………………………………………………………………..40
2-2-1-1 تخلیه کرونا …………………………………………………………………………………………………………………40
2-2-2 آغشته سازی با نرم کننده …………………………………………………………………………………………………..41
2-2-3 خشک کردن نمونه ها ……………………………………………………………………………………………………….41
2-2-4 شستشوی مکرر خانگی …………………………………………………………………………………………………….41
2-3 آزمون نمونه ها …………………………………………………………………………………………………………………….42
2-3-1 آزمایش جذب آب …………………………………………………………………………………………………………..42

 

2-3-2 آزمایش مقاومت نمونه ها در برابر خمش ……………………………………………………………………………42
2-3-3 آزمایش میزان بازگشت از چروک نمونه ها ………………………………………………………………………….42
2-3-4 آزمایش ضریب اصطکاک ………………………………………………………………………………………………….43
2-3-5 اندازه گیری میزان سفیدی نمونه ها……………………………………………………………………………………..43
2-3-6 میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) ………………………………………………………………………………44
2-3-7 آزمایش طیف سنجی مادون قرمز FTIR/ATR …………………………………………………………………….45
فصل سوم
3-1 نتایج و بحث ……………………………………………………………………………………………….46
3-1-1 ارزیابی میزان جذب آب ……………………………………………………………………………………………………46
3-1-2 ارزیابی مقاومت نمونه ها در برابر خمش …………………………………………………………………………….48
3-1-3 ارزیابی میزان زاویه بازگشت از چروک نمونه ها ………………………………………………………………….55
3-1-4 ارزیابی ضریب اصطکاک …………………………………………………………………………………………………..59
3-1-5 اندازه گیری میزان سفیدی نمونه ها …………………………………………………………………………………….61
3-1-6 بررسی ویژگی های میکروسکوپی ………………………………………………………………………………………63
3-1-7 ارزیابی طیف سنجی مادون قرمز FTIR/ATR ……………………………………………………………………. 71
نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………75
پیشنهاد …………………………………………………………………………………………………..76
منابع ……………………………………………………………………………………………….پ……77
چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………….پ…….80
چکیده :
یکی از فرایندهای مهم در تکمیل کالای نساجی بهبود زیر دست در منسوجات است . تکمیل نرم کننده لطافت مطلوبی را برای پارچه فراهم کرده و خواص آن را بهبود می بخشد و اهداف اصلی نرم کننده ایجاد کاهش الکتریسیته ساکن ، نرمی بیشتر ، مقاومت در برابر سایش و همواری می باشد . نوع طبقه بندی نرم کننده ها براساس ساختار یونی آن ها است که از انواع آن می توان نرم کننده آنیونی ، کاتیونی ، غیر یونی و سیلیکونی را نام برد . از نظر اندازه مولکولی نرم کننده سیلیکونی به ذرات  ماکرو ، میکرو و نانو تقسیم         می شوند . که در این پژوهش هدف مقایسه بین نرم کننده سیلیکونی و نانو سیلیکونی بر روی پارچه پنبه ای اصلاح سطح شده با کرونا و کرونا نشده است . بدین منظور پارچه های پنبه ای با غلظت های 1٪ ، 2٪ ، 3٪ و 4٪  از نرم کننده های سیلیکونی و نانو سیلیکونی پوشش داده شده اند. مقاومت خمشی ، ضریب اصطکاک ، جذب آب و بازگشت از چروک اندازه گیری شد . مقاومت خمشی ، ضریب اصطکاک و جذب آب با افزایش غلظت نرم کننده کاهش یافته و بازگشت از چروک نمونه ها با افزایش غلظت نرم کننده افزایش یافته است . در مورد ویژگی های اسپکتروفتومتری انعکاسی ، در نمونه هایی که اصلاح سطح شده و پوشش دهی شده با نرم کننده نانو سیلیکونی هستند افزایش سفیدی و کاهش زردی مشاهده می شود . با بهره گرفتن از میکروسکوپ SEM ذرات نانو و اصلاح سطح پارچه توسط کرونا قابل مشاهده است . نمونه های پوشش دهی شده با نرم کننده های نانو سیلیکونی و کرونا شده خواص بهتر و نتیجه مناسب تری را در مقایسه با نرم کننده سیلیکونی و بدون کرونا نشان می دهد .
کلمات کلیدی : نرم کننده ، کرونا ، پنبه ، نانو سیلیکونی ، طول خمش ، جذب آب
 
1-1پنبه :
1-1-1ساختار لیف پنبه:
پنبه خالص ترین سلولز یافته شده در طبیعت می باشد. مولکولهای سلولز پنبه از پلیمرهای خطی که حاوی حداقل 5000 واحد ایندروگلوکز می باشند تشکیل می گردد. معمولاً این مولکولها در حالت جامد به شکل صفحات مسطح می باشند و در حضور آب این صفحات به طور منظم به هم چسبیده می شوند ولی در بعضی مواقع آنها از این حالت مسطح تبعیت نمی کنند و چین خوردگی های زنجیر بعضی الیاف سلولزی مشاهده می گردد. مولکولهای سلولز پنبه به صورت کاملاً گسترده و به موازات محور فیبریلها قرار دارند. مطالعات به وسیله جذب نور مادون قرمز نشان می دهد که اغلب گروه های هیدروکسیل موجود در زنجیر سلولز با یکدیگر پیوند هیدروژنی برقرار می سازند، ولی هنوز چگونگی حالت تشکیل این پیوندهای هیدوژنی به طور دقیق معلوم نشده است]1[ .
ضخامت سطح وقتی می تواند تشکیل گردد که بین گروه های هیدروکسیل اتمهای اکسیژن در زنجیرهای مجاور پیوند هیدروژنی بیشتری برقرار گردد. پیوند بین صفحات مولکولها احتمالاً به وسیله نیروهای واندروالس حاصل می شود. باید اضافه نمود که از پیوند مولکولهای آلفا گلوکز زنجیر خطی مستقیم که قابلیت تشکیل لیف سلولزی را داشته باشند بدست نمی آید بلکه مواد سلولزی دیگری مانند نشاسته حاصل می شود. دیوار اولیه از پوسته ای به ضخامت 1/0 تحت زاویه مشخصی نسبت به محور لیف تشکیل شده است.دیواره ثانویه از لایه های متعددی تشکیل شده که این دیواره متراکم تر از دیواره اولیه بوده و دسته های فیبریلی آن در طول لیف ، جهت آرایش، زاویه فیبریلهای خود را نسبت به محور لیف عوض می کنند و این تغییر در آن محل موجب تاب دار شدن لیف پنبه می گردد.
ضخامت فیبریلهای موجود در سلولز در حدود nm20 می باشد و از تجمع این فیبریلها یک دسته فیبربل به ضخامت nm200 حاصل می شود که می توان آنها را به وسیله میکروسکوپ نوری مشاهده کرد. این دسته فیبریلها با نیروی بسیار ضخیمی به یکدیگر متصل شده اند که به راحتی از هم گسسته می شوند. در مطالعه با اشعه X نشان داده شده است که 58 تا 60% از گروه های هیدروکسیل پنبه دارای پیوندهای هیدروژنی منظم و 40% دیگر غیر منظم می باشد]1[.
1-1-2خصوصیات پنبه:
 از خصوصیات مهم این الیاف ، استحکام زیاد در پارچه، داشتن قدرت و قابلیت انعطاف در مقابل هرگونه عملیات ریسندگی و بافندگی و تمایل به جذب رنگهای متفاوت است]2[.
1-1-3 مواد تشکیل دهنده الیاف سلولزی (پنبه):
   صرف نظر از سلولز که تقریباً 88-94% از وزن الیاف پنبه را تشکیل می دهد مواد دیگری نظیر پکتین، واکس، پروتئین  در این لیف وجود دارد. مولکولهای آب قادر هستند که در شبکه سلولزی پنبه نفوذ کنند و در فواصل فیبریلها قرار می گیرند. با ایجاد پیوندهای هیدروژنی با گروه های موجود در سلولزی نیز مقداری آب جذب می شود. مولکولهای آب جذب شده در هر حال در فواصل فیبرها ایجاد فشار می کنند و سبب کاهش سختی ساختمان سلولزی لیف می شود]2[. در واقع آب جذب شده در پنبه عمل ساده نرم کننده را انجام می دهد، که فیبریل های مولکولهای سلولز تحرک بیشتر می یابند، در نتیجه در اثر اعمال نیروی خارجی تغییر شکل و تغییر مکان زنجیرهای سلولز بیشتر می شود. کیفیت جذب آب در پارچه پنبه ای که منجر به تورم الیاف و نخ می شود باعث جمع شدگی پارچه می شود]2[.
1-1-4 جذب رطوبت:
میزان رطوبت بازیافتی پنبه در رطوبت نسبی 65% ، معادل 7% است و قابلیت نگهداری آب توسط این لیف 50% می باشد. دانسیته الیاف پنبه  35/1 است]3[.
1-1-5 خواص شیمیایی :
حلالهای پنبه در محیط آبی هیدروکسید کوپرآمونیوم، کوپراتیلن دی آمین، اتیلن دی آمین کادمیم می باشد . الیاف پنبه در آمیدها و مواد اکسید کننده قوی تجزیه شده و از بین می روند در حالیکه حلالهای آلی تاثیر خاصی بر این الیاف ندارند]3[.
1-1-6 خواص فیزیکی :
 سطح مقطع لیف پنبه حالت لوبیایی شکل دارد و مغز لیف به صورت خط دیده می شود. طول متوسط الیاف طبیعی پنبه حدود 14-36 میلیمتر و قطر آن 15-20 میکرون می باشد. استحکام لیف حدود 3-6 گرم بر دنیر و ازدیاد طول آن تا حد پارگی 5-7 درصد است. مولکولهای سلولز به دلیل داشتن سه گروه هیدروکسیل   می توانند با مولکولهای آب، پیوند هیدروژنی برقرار کنند. لیف پنبه به دلیل اینکه از نظر تئوری هر واحد سلولز می تواند سه مولکول آب را جذب کند، جاذب مناسب آب است]1[.
1-2 مقدمه ای بر روش های اصلاح سطح :
همواره اصلاح سطح منسوجات مد نظر بوده است و از اصلاح  سطح برای تغییر ترکیبات و یا تغییر ساختار خواص الیاف استفاده می شود. هدف از اصلاح میتواند موارد زیر باشد:

• بدست آوردن خواص جدید

 

واژه های کلیدی :

گردشگران خارجی، خرید صنایع دستی، بازاریابی گردشگری ، شهر اصفهان، کارآفرینی فرهنگی

فهرست عناوین

عنوان                                                                                                                                    صفحه

فصل اول (کلیات پژوهش) ………………………………………………………………………………………… 1

1-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2-بیان مسئله پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 3

1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………… 4

1-4-اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 5

1-5-پرسش‌های تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 6

1-6- فرضیه‌های تحقیق………………………………………………………………………………………………… 6

1-7-قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 6

1-8- حجم جامعه، حجم نمونه و روش نمونه‌گیری…………………………………………………………………… 6

1-9-روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-10-ابزار جمع‌ آوری داده‌ها…………………………………………………………………………………… 7

1-11-تعریف متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………. 7

1-12-چارچوب نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………. 7

1-13-تعریف نظری اصطلاحات……………………………………………………………………………………….. 8

فصل دوم ( بر ادبیات موضوع پژوهش)………………………………………………………………….. 10

2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 11

2-2-صنایع‌دستی……………………………………………………………………………………………………………… 12

2-2-1-انواع صنایع………………………………………………………………………………………………………… 12

2-2-2-تعاریف، طبقه‌بندی و تاریخچه صنایع‌دستی…………………………………………………………………… 13

2-2-2-1-تعریف صنایع‌دستی…………………………………………………………………………………………. 13

2-2-2-2-انواع طبقه بندی صنایع دستی…………………………………………………………………………….. 14

2-2-2-3- پیدایش صنایع‌دستی……………………………………………………………………………………… 14

2-2-2-4- تاریخچه صنایع‌دستی در جهان………………………………………………………………………. 15

2-2-2-5- تاریخچه صنایع‌دستی در ایران…………………………………………………………………… 16

2-2-3-مهر اصالت یونسکو برای صنایع‌دستی…………………………………………………………………… 16

2-2-4-آشنایی با سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با صنایع‌دستی…………………………………………………… 17

2-3-توسعه پایدار گردشگری…………………………………………………………………………………………… 22

2-4-رفتار مصرف‌کننده در گردشگری…………………………………………………………………………………….. 23

2-4-1-تعریف گردشگری با تأکید بر دیدگاه تعاملی عرضه و تقاضا……………………………………………….. 23

2-4-2-بازاریابی گردشگری…………………………………………………………………………………….. 23

2-4-3-رفتار مصرف‌کننده……………………………………………………………………………………………. 24

2-4-4-رفتار مصرف‌کننده (گردشگران) در گردشگری……………………………………………………………….. 24

2-4-5-عوامل تأثیرگذار بر رفتار مصرف‌کننده………………………………………………………………………. 26

2-5-مصرف………………………………………………………………………………………………………………. 28

2-5-1-سفر کردن و انواع مصرف………………………………………………………………………………………. 28

2-5-2-مصرف نمادین (چشم‌انداز جامعه‌شناختی به مصرف)……………………………………………………………. 29

2-6-خرید…………………………………………………………………………………………………………………….. 29

2-6-1-رابطه خرید و گردشگری……………………………………………………………………………………. 32

2-6-2-خرید به عنوان فراغت و مصرف گردشگری…………………………………………………………………. 33

2-6-3-خرید فایده گرایانه………………………………………………………………………………………………………. 34

2-6-4-خرید برنامه‌ریزی نشده………………………………………………………………………………………………. 35

2-6-5-خرید فراغتی و تفاوت آن با خرید سنتی……………………………………………………………………………. 36

2-6-6-خرید به عنوان فعالیتی فراغتی در مقصد گردشگری…………………………………………………………. 37

2-6-7-ارزش لذتی و ارزش سودمندی خرید در مقصد گردشگری………………………………………………………………… 38

2-6-8-طیف خرید کارکردی- فراغتی…………………………………………………………………………………….. 38

2-6-9-خرید به عنوان سیاست گردشگری و راهبُرد پیشرفت……………………………………………………….. 39

2-7-گونه شناسی خریداران………………………………………………………………………………………………… 40

2-8-دلایل خرید سوغاتی توسط گردشگران………………………………………………………………………………. 42

2-8-1-گرایش به خرید یادگاری و یادبود………………………………………………………………………………….. 43

2-8-2-در جستجوی اصالت………………………………………………………………………………………………….. 43

2-8-3-در جستجوی تازگی………………………………………………………………………………………………….. 46

2-8-4-نیازهای کارکردی…………………………………………………………………………………………………… 46

2-8-5-خرید هدیه برای اقوام………………………………………………………………………………………….. 46

2-8-6-زیبایی‌شناسی……………………………………………………………………………………………………………. 47

2-8-7-خستگی/ زمان اضافه…………………………………………………………………………………………………….. 47

2-8-8-ارتباط با هنرمندان……………………………………………………………………………………………………… 47

2-8-9-عوامل مؤثر بر انتخاب سوغاتی……………………………………………………………………………………… 48

2-9-عوامل تأثیرگذار بر رفتار خرید گردشگر………………………………………………………………………… 50

2-9-1-فصل سفر…………………………………………………………………………………………………………… 52

2-9-2-سن و جنسیت………………………………………………………………………………………………… 52

2-9-3-هدف از سفر…………………………………………………………………………………………………… 55

2-9-4-درآمد و تحصیلات……………………………………………………………………………………………. 55

 

 

2-9-5-همراهان سفر و جنبه اجتماعی خرید………………………………………………………………….. 56

2-9-6-وسیله حمل‌ونقل مورد استفاده در سفر…………………………………………………………………. 58

2-9-7-نوع سفر……………………………………………………………………………………………………………. 59

2-9-8-فرهنگ، ملیت و خرید…………………………………………………………………………………………….. 59

2-10-دلایل انتخاب هزینه کرد به عنوان شاخص رفتار خرید……………………………………………………………… 60

2-11-پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 60

2-12-خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………….. 66

فصل سوم (روش پژوهش)……………………………………………………………………………………….. 67

3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 68

3-2-روش‌ پژوهش…………………………………………………………………………………………………………. 68

3-3-جامعه آماری و روش نمونه‌گیری……………………………………………………………………………………… 69

3-4-پرسش‌های پژوهش………………………………………………………………………………………………………… 70

3-5-فرضیه‌های پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 70

3-6- ابزارها و روش‌های جمع‌ آوری اطلاعات……………………………………………………………………………………. 70

3-7-مقیاس مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………….. 71

3-8-روایی و پایایی پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 71

3-9-دسته‌بندی سؤالات پرسشنامه…………………………………………………………………………………………. 72

3-10-چهارچوب نظری پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 75

3-11-فرایند تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها……………………………………………………………………………………….. 75

3-12-خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………… 76

فصل چهارم (تجزیه و تحلیل داده ها)……………………………………………………………………………….. 77

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

4-1- یافته‌های توصیفی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………….. 78

4-1-1- توزیع فراوانی متغیر ملیت در نمونه…………………………………………………………………………………… 78

4-1-2- توزیع فراوانی متغیر جنسیت…………………………………………………………………………………………… 80

4-1-3- توزیع فراوانی متغیر سن در نمونه……………………………………………………………………………………. 81

4-1-4- توزیع فراوانی متغیر وضعیت تأهل در نمونه………………………………………………………………….. 82

4-1-5- توزیع فراوانی متغیر میزان تحصیلات در نمونه……………………………………………………………….. 83

4-1-6- توزیع فراوانی متغیر میزان درآمد در نمونه…………………………………………………………………… 84

4-2- آزمون فرضیه‌های پژوهش………………………………………………………………………………………. 85

4-3- پاسخ به پرسش های پژوهش………………………………………………………………………….. 89

4-4- یافته‌های جانبی پژوهش…………………………………………………………………………………. 93

4-5-خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………. 103

فصل پنجم (نتیجه‌گیری و پیشنهادها)…………………………………………………………………………………………………….. 104

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 105

5-2- نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………………………… 105

5-3-یافته‌های جانبی پژوهش………………………………………………………………………………………………. 106

5-4- مقایسه پژوهش حاضر با پژوهش‌های پیشین……………………………………………………………. 107

5-5- پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………….. 109

5-6- پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………………… 110

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………….. 112

پیوست………………………………………………………………………………………………………………… 120

پرسشنامه فارسی……………………………………………………………………………………………………. 124

پرسشنامه انگلیسی…………………………………………………………………………………………………… 130

مقدمه

تأثیر متقابل میان صنایع‌دستی و گردشگری بر اکثر محققان پوشیده نیست زیرا صنایع‌دستی می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در جذب گردشگر باشد و متقابلاً صنعت گردشگری در رشد، توسعه و گسترش صنایع‌دستی، حفظ اصالت و بهبود کیفیت آن مؤثر واقع شود. صنایع‌دستی به ویژه با توجه به تأثیر بنگاه‌های کوچک تر می‌تواند نقش حیاتی در توسعه اقتصادی داشته باشد. این تأثیر به‌عنوان‌مثال از طریق ارتباط آن با صنعت گردشگری و نقشی که در توسعه صنایع خلاق و فرهنگی و همچنین از طریق تلاش‌های کارآفرینانه در اقتصاد روستایی ایفا می کند، تسهیل می‌گردد. بخش صنایع‌دستی منبعی از خلاقیت و نوآوری است و کسانی که در این بخش فعالیت دارند بسیاری از ویژگی‌های کارآفرینانه از ایجاد ایده، شناخت فرصت‌ها، ریسک‌پذیری را با در نظر گرفتن طراحی محصول و در ارتباط با تصمیم‌گیری‌های کسب‌وکار به نمایش می‌گذارد. صرف‌نظر از آن دسته از شرکت‌های صنایع‌دستی که روش تولید انبوه را پذیرفته‌اند و بنابراین دیگر به صورت جدی مبنا و اساس آثار دستی را ندارند، اکثریت کسب‌وکارهای صنایع‌دستی در زمره شرکت‌های خرد و کوچک هستند. سه واژه میراث «فرهنگی»، «گردشگری» و «صنایع‌دستی» ازجمله مفاهیمی هستند که عموماً در کنار هم قرار می‌گیرند. صنایع‌دستی را می‌توان یکی از شاخه‌های میراث فرهنگی و صنایع خلاق دانست(کیقبادی و همکاران،30:1387). بکار بردن این سه واژه در کنار هم‌زمانی امکان‌پذیر است که بخواهیم از طریق گردشگری مفاهیم و پیام‌های فرهنگی و آگاه‌سازنده را منتقل کنیم. مقوله گردشگری فرهنگی که در کنار گردشگری صرف مطرح می‌شود، آگاه‌سازی فرهنگی را یکی از مهم‌ترین رهیافت‌های خود می‌داند. از محورهای اصلی گردشگری فرهنگی مواردی چون دیدار از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی، آشنایی با آداب و رسوم، بازدید از نمایشگاه‌ها و موزه‌ها، صنایع‌دستی و فرهنگ اقوام مختلف و به‌طورکلی بحث در مورد جذابیت‌های فرهنگی را می‌توان برشمرد. باید اشاره کرد مقصدها خود را از طریق عوامل مختلف فرهنگی مثل سوغات، صنایع‌دستی، تفریحات، معماری، تاریخ، هنر و سایر ویژگی‌های شیوه‌های زندگی، معرفی می‌نمایند و این جاذبه‌های فرهنگی بخشی از جاذبه‌های کشورهای درحال‌توسعه هستند. جاذبه‌های فرهنگی جریان‌های گردشگری ایجاد می‌نمایند بنابراین برای جامعه محلی فرصتی جهت تعامل با گردشگران و کسب درآمد از طریق آن‌ ها فراهم می‌آورند. جشنواره‌ها، سوغات، رقص‌های سنتی، غذاهای محلی و غیره همه و همه بخشی از جاذبه‌های فرهنگی می‌باشند. یکی از عواملی که باعث می‌شود سفر و مسافرت برای مقاصد گردشگری سودآور باشد خرید، به ویژه خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران است. این عمل تا آنجا مهم تلقی می‌شود که گاهی صنایع‌دستی را شاخه‌ای از گردشگری فرهنگی می‌دانند.

برای شفاف‌تر نمودن موضوع و چگونگی انجام کار، فراهم‌سازی طرح تحقیق اساسی‌ترین مرحله از مراحل تحقیق است و به عبارتی مرحله جهت‌یابی تحقیق نیز نامیده می‌شود. با توجه به اینکه در هر پژوهش شناخت دقیق عناصر تحقیق شامل مسئله تحقیق، اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش، اهداف تحقیق، روش پژوهش، فرضیات، قلمرو مکانی، قلمرو زمانی، ابزار گردآوری داده‌ها و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و تعریف واژه‌های پژوهش از اهمیت خاصی برخوردار بوده و پایه و محور مطالعه است در آغاز این پژوهش سعی گردیده این موارد بیان شود.

1-2-بیان مسئله پژوهش

نخستین و مهم‌ترین ویژگی حاکم بر بیشتر محصولات صنعت گردشگری آن است که این محصولات بیشتر در قلمرو خدمات قرار می‌گیرند و این امر عاملی است که مطالعه بازاریابی آن‌ ها را پیچیده‌تر و دشوارتر می‌سازد. ولی برخی محصولات این صنعت ازجمله سوغات و صنایع‌دستی، کالاهایی ملموس‌اند و امکان مطالعه بهتر آن‌ ها فراهم است. با این وجود هنوز تحقیقاتی ازاین‌دست به‌اندازه کافی انجام‌نشده است. صنایع‌دستی از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی وابسته به گردشگری است. با ورود یک گردشگر به کشور درآمدزایی اقتصادی ایجاد می‌شود و پول تزریق‌شده به واسطه اثر تکاثری[1]، نه یک‌بار، بلکه چندین بار در احیا و جان‌بخشی اقتصاد کشور مؤثر می‌افتد (فرزین،1389: 251). به واسطه هزینه‌هایی که گردشگران در مقصد صرف می‌کنند، گردشگری را صادرات نامرئی نیز می‌نامند (شمس،1391). از طریق خرید صنایع‌دستی فکر، اندیشه و فرهنگ یک ملت به کشور دیگر منتقل می‌شود. ازاین‌جهت آنچه صادر می‌شود فرهنگ سرزمین مقصد است. گردشگران با عناصر فرهنگی مقصد از طریق صنایع‌دستی، مشاهده آداب‌ و رسوم و زندگی روزمره مردم مقصد و شرکت در فستیوال‌ها آشنا می‌شوند. ایران به جهت برخورداری از فرهنگ غنی باسابقه چندین هزارساله، از منابع گسترده‌ای در حوزه گردشگری فرهنگی و صنایع‌دستی برخوردار است اما فراوانی و تنوع این منابع و مقایسه آن با آمار گردشگر ورودی و نیز شاخص‌های رقابت‌پذیری گردشگری و صنایع‌دستی در بازار جهانی دلالت بر آن دارد كه نیازمند نگاهی نو به بازار صنایع‌دستی کشور هستیم. با وجود تنوع صنایع‌دستی در کشور و زیبایی و ظرافت خاص به‌کاررفته در تولید آن‌ ها موانعی بر سر راه بازاریابی این محصولات وجود دارد به طوری که کشورهای رقیب (چین، هند، تایلند و …) با برنامه‌ریزی و درک صحیح از بازار توانسته‌اند حجم قابل‌توجهی از بازارهای جهانی این صنعت را به خود اختصاص دهند بااین‌حال در صورت برنامه‌ریزی و بازاریابی مناسب هنوز فرصت برای حضور کشور در بازارهای جهانی صنایع‌دستی وجود دارد. یکی از مشکلاتی که در مسیر بازاریابی مؤثر صنایع‌دستی وجود دارد عدم توجه به سلایق مصرف کننده است. باید توجه داشت حساسیت این مسئله در آن است که چطور باید بین حفظ اصالت فرهنگی صنایع‌دستی و خواسته‌ها و سلایق گردشگران تعادل مناسب برقرار کرد. یافتن پاسخ این پرسش به تحقیقات همه‌جانبه‌ای نیاز دارد و در این مسیر شناسایی رفتار خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران می‌تواند مفید واقع شود.

این پژوهش به شناسایی صنایع‌دستی موردعلاقه گردشگران خارجی در اصفهان و ویژگی‌هایی که موجب این محبوبیت شده پرداخت، به علاوه وجود و یا عدم وجود رابطه معنی‌دار میان متغیرهای جمعیت شناختی (سن، تحصیلات، درآمد)، نوع سفر و تعداد همراهان سفر با میزان خرید صنایع‌دستی بررسی شدند. بدین ترتیب می‌توان در عرصه صنایع‌دستی با تأکید بر حفظ اصالت و عناصر فرهنگی و کیفیت این محصولات به سوی بخش‌بندی بهتر بازار هدف، تبلیغات و بازاریابی، نیاز سازی و افزایش تقاضا برای آن‌ ها، گام برداشت و از این طریق سهم کشور را هم در مبادلات فرهنگی حاصل از خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران و هم در کسب منافع اقتصادی و فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی افزایش داد. همچنین با به‌کارگیری نوآوری و خلاقیت و اعمال ویژگی‌های مشخص‌شده در این پژوهش می‌توان در سایر صنایع‌دستی که با استقبال کمتری روبه‌رو هستند در عین حفظ اصالت آن‌ ها، به رونق بیشتر این اقلام کمک کرد.

1-3-اهمیت و ضرورت پژوهش

حضور گردشگران و خرید صنایع‌دستی توسط آن‌ ها پیامدهای دوگانه مثبت و منفی برای فرهنگ و صنایع‌دستی مقاصد به همراه دارد. ازجمله پیامدهای مثبت آن می‌توان به «حفظ و احیای مجدد هنر وصنایع‌دستی» و «اشتغال‌زایی» در این زمینه به ویژه برای زنان و جوانان، به ویژه در جوامع روستایی و عشایری، اشاره کرد. پیامدهای منفی آن نیز در ارتباط با «کالایی سازی فرهنگ» و «کاهش اصالت» کالاهای فرهنگی ازجمله صنایع‌دستی، «تطابق با خواست گردشگران» جهت راضی نگه‌داشتن آن‌ ها و پاسخ به تقاضاهای متنوع و در حال رشد گردشگران مطرح می‌شوند. کارآفرینان فرهنگی در عرصه صنایع‌دستی و گردشگری می‌توانند با توجه به شناسایی نیازهای بازار، به تولید و طراحی محصولات فرهنگی به ویژه صنایع‌دستی که وسیله‌ای برای انتقال ارزش‌های فرهنگی و اندیشه‌های جامعه مقصد به گردشگران است اقدام نمایند (البته با تأکید بر عناصر فرهنگی و وفاداری به حفظ اصالت این محصولات و نه صرفاً با مقاصد تجاری‌سازی و فروش انبوه). در سطوح بالاتر آگاهی از نیازهای گردشگران در زمینه صنایع‌دستی می‌تواند چراغ راه مسئولان سیاست‌گذاری و اجرایی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری باشد. چرا که این سازمان با مدیریت و نظارت اصولی‌تر می‌توانند از آثار منفی حضور گردشگران بر فرهنگ و صنایع‌دستی (شامل کالایی سازی صرف فرهنگ، کاهش اصالت صنایع‌دستی، تطابق با خواست گردشگران) بکاهند و آثار مثبت آن (شامل: تبادل فرهنگی و احیای هنرها و صنایع‌دستی، اشتغال‌زایی و افزایش تقاضا برای آن‌ ها و رونق اقتصادی مقاصد) را افزایش دهند.

آگاهی و شناسایی نسبی رفتار خرید گردشگران در صنایع‌دستی به ویژه در شرایط رقابت جهانی موجود به استفاده از این اطلاعات در بازاریابی و فروش بهتر این محصولات فرهنگی در بازار داخلی و یا به منظور دنبال کردن اهداف صادراتی کمک‌ می‌کند. نتایج پژوهش‌هایی از این دست می‌تواند به عنوان منبعی مفید برای برنامه‌ریزان، تولیدکنندگان و طراحان صنایع‌دستی و سرمایه‌گذاران در این بخش به شمار آید.

باید به این نکته نیز اشاره شود که یکی از ویژگی‌های محصولات صنایع‌دستی این است که در صورت برخورداری از ویژگی‌های خاص (تمایز)، قابل پنهان کردن نیستند و به محض عرضه در یک رقابت جهانی قرار می‌گیرند و مورد تقلید واقع می‌شوند؛ بنابراین می‌توان با به‌کارگیری نوآوری و خلاقیت و اعمال ویژگی‌های مشخص‌شده از پژوهش‌های این‌چنینی، کسب امتیازهایی مانند مهر اصالت صنایع‌دستی توسط یونسکو را تسهیل کرد و به این طریق مقدمات لازم برای معرفی جهانی صنایع‌دستی و نیز شناخته شدن آن‌ ها با نام سازنده آن را فراهم کرد که این امر به نوبه خود می‌تواند به ایجاد و حفظ برند صنایع‌دستی در کشور کمک نماید.

همچنین با در نظر گرفتن نیازهای گردشگران و اعمال ویژگی‌های مدنظر آن‌ ها در مورد یک سوغات و صنایع‌دستی محبوب در سایر صنایع‌دستی که با استقبال کمتری روبه‌رو هستند، به رونق بیشتر آن‌ ها کمک کرد و از این طریق موقعیت صنایع‌دستی کشور را به جایگاه شایسته آن نزدیک تر کرد و امکان رقابت جهانی را فراهم ساخت.

کشورهایی که گوی سبقت را در صادرات و عرضه صنایع‌دستی ربوده‌اند (چین، هند، تایلند و…) این توفیق را از طریق به کار بستن فنون بازاریابی مناسب و شناخت سلایق و اولویت‌های مشتری و یا حتی نیاز سازی، به دست آورده‌اند.

دستاوردهای این پژوهش موارد زیر را در بر می‌گیرد:

• کمک به توسعه گردشگری
• کمک به احیای رشته‌های صنایع‌دستی
• ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای هنرمندان صنایع‌دستی

1-4-اهداف پژوهش

• شناسایی و اولویت‌بندی صنایع‌دستی موردعلاقه گردشگران خارجی در اصفهان.
• شناسایی و اولویت‌بندی ویژگی‌های صنایع‌دستی موردعلاقه گردشگران خارجی در اصفهان.
• بررسی رابطه ویژگی‌های جمعیت شناختی (درآمد، سن، میزان تحصیلات) با میزان خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران خارجی در اصفهان.
• بررسی رابطه تعداد همراهان سفر با میزان خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران خارجی در اصفهان.
• بررسی رابطه نوع سفر (گردشگرانی که با تور سفر می‌کنند، گردشگران مستقل که بدون تور سفرکرده‌اند) با میزان خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران خارجی در اصفهان.

1-5-پرسش‌های پژوهش

• صنایع‌دستی موردعلاقه گردشگران خارجی در اصفهان کدام‌اند؟
• ویژگی‌های صنایع‌دستی موردعلاقه گردشگران خارجی در اصفهان کدام‌اند؟

1-6- فرضیه‌های پژوهش

• بین ویژگی‌های جمعیت شناختی (سن، میزان تحصیلات، درآمد) با میزان خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران خارجی در اصفهان رابطه معنی‌داری وجود دارد.
• بین تعداد همراهان سفر با میزان خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران خارجی در اصفهان رابطه معنی‌داری وجود دارد.
• بین نوع سفر (گردشگرانی که با تور سفر می‌کنند، گردشگران مستقل که بدون تور سفرکرده‌اند) با میزان خرید صنایع‌دستی توسط گردشگران خارجی در اصفهان رابطه معنی‌داری وجود دارد.

1-7-قلمرو پژوهش

قلمرو  موضوعی: این پژوهش به منظور به بررسی رابطه عوامل مؤثر بر رفتار خرید صنایع‌دستی گردشگران خارجی با میزان خرید صنایع‌دستی انجام شد. قلمرو مکانی: این پژوهش در بازار میدان نقش جهان شهر اصفهان انجام شد. قلمرو زمانی: از نظر قلمرو زمانی این پژوهش مدت زمان فروردین 1393 لغایت پاییز 1393 را در برگرفت.

1-8- حجم جامعه، حجم نمونه و روش نمونه‌گیری

در این پژوهش جامعه آماری تمام گردشگرانی خارجی است که در طول مدت تحقیق از بازار صنایع‌دستی میدان نقش جهان شهر اصفهان بازدید نموده‌اند. با توجه به نامحدود بودن این جامعه برای تعیین حجم نمونه با توجه به جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان[2] به تعداد 384 پرسشنامه توزیع شد که از این تعداد 328 پرسشنامه قابل‌استفاده جهت تجزیه‌وتحلیل بود. جهت تعیین نمونه پژوهش نیز از نمونه‌گیری در دسترس استفاده شد.

1-9-روش پژوهش

1-9-1-روش پژوهش از نظر هدف

تحقیق حاضر بر مبنای هدف از نوع کاربردی است.

فصل اول……………………………………………………………………………………………………………. 2

کلیّات پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 2

1-1مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2اهداف پژوهش،هدفهای تحقیق:………………………………………………………………………. 4

1-3سوالات پژوهش:…………………………………………………………………………………………. 4

1-4فرضیه پژوهش:…………………………………………………………………………………………… 4

1-5روش تحقیق:………………………………………………………………………………………………. 4

1-6روش تجزیه تحلیل اطلاعات:………………………………………………………………………… 5

فصل دوم……………………………………………………………………………………………………………. 6

پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 6

2-1 نیم نگاهی تاریخی………………………………………………………………………………………. 7

2-2 دوریشه تاریخی مینیمالیسم…………………………………………………………………………. 18

فصل سوم…………………………………………………………………………………………………………. 23

چارچوب نظری تحقیق………………………………………………………………………………………… 23

3-1 تعریف رسانه:………………………………………………………………………………………….. 24

2-2تعریف چند رسانه ای:………………………………………………………………………………. 24

3-2 رسانه های جدید:……………………………………………………………………………………… 25

3-2-1 انواع رسانه های ارتباطی:………………………………………………………………………. 25

3-2-2 خصوصیات رسانه های ارتباطی:……………………………………………………………… 26

3-2-3 خصوصیات رسانه ی  ارتباطی………………………………………………………………… 27

3-3 قرن بیستم……………………………………………………………………………………………….. 29

3-3-1 دوران پست مدرن:………………………………………………………………………………. 29

3-3-2 ویژگی های و شاخصه های هنر دوران پست مدرن……………………………………… 35

فصل چهارم………………………………………………………………………………………………………. 44

تحلیل یافته ها……………………………………………………………………………………………………. 44

4-1 هنر مفهومی……………………………………………………………………………………………… 45

4-2-1دستور العملها ، اجرا ها و مستند سازی ها………………………………………………….. 56

4-2-2هنر مفهومی در گذشته  و حال…………………………………………………………………. 64

4-3 هنر چیدمان……………………………………………………………………………………………… 66

4-3-1پیشینه تاریخی هنر چیدمان……………………………………………………………………… 67

5-3-2ویدئو اینستالیشن………………………………………………………………………………….. 72

4-3-3هنر زمینی و خاکی……………………………………………………………………………….. 76

4-4 هنربدن……………………………………………………………………………………………………. 82

4-5 هنر اجرا………………………………………………………………………………………………….. 89

4-5-1ویژگی های پرفورمنس آرت…………………………………………………………………… 91

4-5-2 شکل گیری هنر اجرا……………………………………………………………………………. 93

 

 

4-5-3 نیم‌نگاه تاریخی به عرصه های هنر اجرا:…………………………………………………… 103

4-5-3-1فتوریسم و هنر اجرا……………………………………………………………………… 103

4-5-3-2 کانستراکتیویسم (ساختارگرایی) و هنر اجرا……………………………………………. 107

4-5-3-3دادائیسم و هنر اجرا……………………………………………………………………… 109

4-5-3 -4سورئالیسم و هنر اجرا………………………………………………………………….. 113

4-5-3-5هنر اجرا در تجربه‌های مدرسه باهاس……………………………………………….. 117

4-5-3-6 هنر اجرا در سال‌های پس از جنگ……………………………………………………… 124

4-5-3-7 هنر پرفورمنس یا تولید رسانه‌ای از سال 1965 تا 2000………………………… 127

4-5-4تندیس های زنده یا مجسمه های اجتماعی………………………………………………… 128

4-5-5 دستورالعمل‌ها و پرسش‌ها……………………………………………………………………. 130

4-5-6بدن هنرمند در اجرا…………………………………………………………………………….. 131

4-6 ویدئو آرت……………………………………………………………………………………………. 137

4-6-1 ظهور ویدئو……………………………………………………………………………………… 141

4-6-2 فن‌آوری وتصویر………………………………………………………………………………. 148

4-6-3 هنر ویدئویی بعد از 1970……………………………………………………………………. 152

4-6-4 هنر ویدئو آرت تا دهه ۸۰……………………………………………………………………. 157

4-6-5 هنر ویدئوآرت در دهه ۱۹۹۰……………………………………………………………… 164

4-6-6 ویدئوی مفهومی………………………………………………………………………………… 168

4-6-7 کدهای زمانی……………………………………………………………………………………. 174

4-6-8 روایت شخصی…………………………………………………………………………………. 178

4-6-9 در میانه‌ی قالب مستند و دیدگاه‌های جهانی……………………………………………… 182

4-7 عکاسی دوران معاصر (رسانه عکاسی)……………………………………………………….. 186

4-8هنر دیجیتال…………………………………………………………………………………………….. 205

4-9 هنر کامپیوتر…………………………………………………………………………………………… 209

4-10فیلم برداری دیجیتال……………………………………………………………………………….. 214

فصل پنجم………………………………………………………………………………………………………. 217

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………. 217

محدودیت ها………………………………………………………………………………………………… 219

تصاویر……………………………………………………………………………………………………………. 221

منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………. 243

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی رسانه های نوین در هنر قرن بیستم صورت گرفته است برای انجام این مطالعات از روش تحقیق، توصیفی، تحلیل و محتوا استفاده شده است، همچنین روش های گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و فیش برداری به انجام رسیده است. هدف اصلی این رساله بررسی رسانه های نوین در قرن بیستم بوده است.یافته های این پژوهش نشان می دهد که بستر ایجاد شده در هنر قرن بیستم به تغییر در نگرش هنر از دیدگاه خواص و موزه ها برخواسته و باعث گردیده که هنر متعلق به همۀ اقشار جامعه باشد ،نه اینکه در اختیار قشری خاص قرار بگیرد. بنابر این پس از تحلیل یافته ها و مطالعات انجام شده ،نتایج این پژوهش نشان می دهد که هنر رسانه های نوین در قرن بیستم با تغییر در نگرش و دیدگاه های گذشته به تغییر در مواد و مصالح مورد استفاده در یک اثر هنری و مفهوم آن می پردازد و می کوشد تا با فناوری های جدید با مخاطب به تعامل بپردازد و به مضامینی عمیق تر از گذشته دست یابد.

 

واژگان کلیدی:هنر،رسانه،قرن بیستم،معاصر،خواص،موزه

 

1-1مقدمه

هنر قرن بیستم در زیر سؤال بردن سنت دیرینه نقاشی به عنوان ابزاری منحصر با مزیت بازنمایی، گرایشی مصرانه داشته است و این گرایش به رغم قابلیت ها یش در برخی زمینه ها کلی بوده است وبه قدر کافی گستردگی فعالیت های هنری این قرن را برای ما بیان نمی نمود. لذا هنرمندان از پوسته رایج خود فراتر رفته و انواع مختلفی از مواد جدید را در آثارشان درهم آمیختند ، اشیاء حاضر آماده و عناصری که با زندگی روزمره  مردم عجین بودن به آثارهنرمندان اضافه شدن وتمرکز زدایی از بازنمایی به بیان فردی تغییر یافت و به واسطه فناوری های جدید به منظور انتقال معا نی و نگرش های نو ،حضور رسانه های نوین و سیر تحولات آن مطرح می شود . سرعتی که در این قرن در ایجاد یک سیاره ی به هم مرتبط الکترونیکی داشته است ،در گسترش سریع فعالیت های هنری فراسوی سنت نقاشی و مجسمه سازی و با راهیابی تقریبا گسیخته اشیاء روزمره به عرصه ی هنر منعکس می شود. توجه به روابط بین هنر و زندگی روزمره، آثار متعلق به دو حوزه بسیار متفاوت پاپ و مینیمالیسم را به هم پیوند می دهد. از طرفی کاوش در دغدغه های مشترک این دو گرایش، درک درستی از دامنه وسیع آثار بعد از مینیمال را در اختیار ما خواهد گذاشت. در پژوهش حاضر به بررسی سیر این تحول با نیم نگاهی تاریخی می پردازد و همچنین به معرفی رسانه های نوین ازجمله ویدئو آرت،هنرچیدمان ،هنر خاکی،هنر اجرا،هنر مفهومی ،هنردیجیتال با رویکردی تطبیقی نمونه های شاخص و بررسی محتوا هریک پرداخته و آنها را تحلیل می نماید.

 

1-2اهداف پژوهش،هدفهای تحقیق:

– هدف اصلی : بررسی  تحلیلی حضور رسانه های نوین در هنر قرن بیستم

– هدف فرعی: معرفی رسانه های نوین در هنر معاصر و هنرمندان شاخص آن      

1-3سوالات پژوهش:

– سوال اصلی :چرایی حضور رسانه های نوین  در هنر معاصر و سیر شکل گیری آن  می باشد؟

– سوال فرعی: چگونگی معنا گرایی  در آثار معاصر؟

1-4فرضیه پژوهش: