فهرست مطالب

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول: طرح پژوهش 

مقدمه. 2

بیان مسأله. 3

اهمیت و ضرورت تحقیق.. 4

اهداف تحقیق.. 5

هدف کلی.. 5

اهداف جزئی.. 6

سؤال های پژوهش… 7

فرضیه‌های پژوهش… 7

تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ‏ها 7

سبک های اسنادی.. 7

پیشرفت تحصیلی.. 8

عزت نفس… 8

تعریف عملیاتی.. 8

سبک های اسنادی.. 8

موقعیت اسنادی.. 9

پیشرفت تحصیلی.. 9

عزت نفس… 9

فصل دوم: پیشینه پژوهش 

مقدمه. 11

نظریه اسناد. 11

نظریه انتساب… 13

انتساب ها برای توجیه پیامدها 14

ابعاد علیتی انتساب ها 15

عزت نفس… 18

نشانه‌های جسمی و رفتاری ضعف عزت نفس… 19

ابعاد مختلف عزت نفس… 20

انواع عزت نفس… 20

شیوه های افزایش عزت نفس احساسی – عاطفی.. 21

شیوه های افزایش عزت نفس روحی – معنوی.. 21

عوامل مؤثر در ایجاد عزت نفس… 22

عزت نفس از دیدگاه قرآن، احادیث و دانشمندان اسلامی.. 23

نقش والدین در شكل گیری عزت نفس… 23

نقش عوامل دیگر در تقویت عزت نفس… 25

پیشرفت تحصیلی.. 26

عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. 27

تاکید بر رشد عقلانی.. 28

جو عاطفی مدرسه. 28

پیش فرض های معلمان در مورد شاگردان. 28

نگرش معلم. 28

عقب ماندگی آموخته شده 29

اثرات پیشرفت تحصیلی.. 29

نقش عزت نفس در پیشرفت تحصیلی.. 30

عزت نفس = پدر، مادر، معلم. 33

نقش عملكرد تحصیلی در عزت نفس… 33

یافته های پژوهشی داخل و خارج از کشور. 34

الف- پژوهش های انجام شده در خارج از كشور. 34

ب- پژوهش های انجام شده در داخل كشور. 35

فصل سوم: روش پژوهش   

روش پژوهش… 39

جامعه  و نمونه آماری، و روش نمونه‏گیری.. 39

ابزار اندازه گیری.. 39

1. پرسشنامه سبک های اسنادی (ASQ) 39

روش نمره گذاری.. 39

پایایی و روایی.. 40

2- پرسشنامه عزت نفس کوپر – اسمیت… 40

مؤلفه‌های عزت نفس عبارتند از: 40

روش اجرای پژوهش… 41

روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها 41

فصل چهارم: یافته های پژوهش 

مقدمه. 43

فصل پنجم. 56

مقدمه. 57

نتیجه‌گیری.. 57

محدودیت های پژوهش… 62

پیشنهادهای تحقیق.. 62

الف- پیشنهادهای کاربردی.. 62

ب- پیشنهادهای پژوهشی.. 62

منابع. 64

پیوست ها 69

فهرست جداول

جدول شماره (4-1): فراوانی و درصد گروه نمونه بر حسب  پایه تحصیلی.. 43

جدول شماره (4-2): میانگین و انحراف معیار نمره های گروه نمونه برحسب عزت نفس، پیشرفت تحصیلی و سبک‌های اسنادی.. 44

جدول شماره (4-3):  همبستگی بین سبک اسنادی درونی- بیرونی با پیشرفت تحصیلی و عزت نفس… 45

جدول شماره (4-6):  همبستگی بین سبک اسنادی درونی- بیرونی با عزت نفس و پیشرفت تحصیلی.. 46

جدول شماره (4-4):  همبستگی بین سبک اسنادی پایدار و ناپایدار با پیشرفت تحصیلی و عزت نفس… 47

جدول شماره (4-7):  همبستگی بین سبک اسنادی پایدار و ناپایدار با عزت نفس و پیشرفت تحصیلی.. 48

جدول شماره (4-5):  همبستگی بین سبک اسنادی کلی- اختصاصی با پیشرفت تحصیلی و عزت نفس… 49

جدول شماره (4-8):  همبستگی بین سبک اسنادی کلی – اختصاصی با عزت نفس و پیشرفت تحصیلی.. 49

جدول شماره (4-9) : توان تبیین مدل پیش بینی پیشرفت تحصیلی.. 52

جدول شماره (4-10): تحلیل واریانس برای مدل پیشرفت تحصیلی.. 52

جدول شماره (4-11): ضرایب رگرسیونی استاندارد شده و استاندارد نشده متغیرهایی که در مدل وارد شدند  53

جدول شماره (4-12): توان تبیین مدل پیش بینی عزت نفس… 54

جدول شماره (4-13): تحلیل واریانس برای مدل عزت نفس… 55

جدول شماره (4-14): ضرایب رگرسیونی استاندارد شده و استاندارد نشده متغیرهایی که در مدل وارد شدند  55

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سبک های اسنادی، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در   دانش آموزان دبیرستانی انجام شده است. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر رودان 420 نفر با حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول مورگان برابر با 120 نفر بودند و از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شد. گروه نمونه با پرسشنامه های سبک های اسنادی و عزت نفس کوپر اسمیت مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای پیشرفت تحصیلی معدل سال تحصیلی 92 – 91  منظور شد. داده ها پس از جمع آوری با بهره گرفتن از آمارهای توصیفی نظیر فراوانی، درصد تراکمی، و همبستگی پیرسون و آمار استنباطی نظیر رگرسیون چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده در سطح معنی داری  05/0 به این شرح است: بین سبک اسناد درونی – بیرونی و پیشرفت تحصیلی همبستگی (55/0) وجود دارد. بین سبک اسناد پایدار-  ناپایدار و پیشرفت تحصیلی همبستگی (61/0) وجود دارد. بین سبک اسناد کلی- اختصاصی و پیشرفت تحصیلی گرچه همبستگی بسیار ضعیف (17/0) ولی معنی داری وجود دارد. بین سبک اسناد درونی – بیرونی و عزت نفس همبستگی (47/0) وجود دارد.  بین سبک اسناد پایدار- ناپایدار و عزت نفس رابطه گرچه همبستگی منفی ضععیف (23/0- ) ولی معنی داری وجود دارد. بین سبک اسناد کلی- اختصاصی و عزت نفس همبستگی منفی (34/0- ) وجود دارد. هم چنین نتایج بدست آمده از سبک های اسنادی به عنوان متغیر پیش بین پیشرفت تحصیلی، نشان دهنده مدل مناسبی می باشد. این مدل 10% از تغییرات مربوط به نمرات پیشرفت تحصیلی را  تبیین می کند و نتایج بدست آمده از سبک های اسنادی به عنوان متغیر پیش بین عزت نفس، نشان دهنده مدل خوبی بوده است. این مدل 48% از تغییرات مربوط به نمرات عزت نفس را  تبیین می کند که نشان از خوب  بودن دارد.

کلید واژه ها: سبک اسنادی، عزت نفس، پیشرفت تحصیلی، دانش آموزان.

مقدمه

ناكامی دانش آموزان در دروس و عدم احساس مسئولیت در دانش آموزان  ضعیف، ترك تحصیل به میزان وسیعی تحت تأثیراعتماد و اطمینان پایین آنها نسبت به توانایی های خود در امر تحصیل است.  مفهوم عزت نفس از یک سو تحت تأثیر شرایط محیطی و وضع زیست شناختی افراد قرار دارد و از سوی دیگر با شناخت ها و ویژگی های شخصیتی افراد مرتبط است (شیبانی و اخوان تفتی، 1388) مدتهاست كه روان شناسان این موضوع را مطرح كرده اند كه افكار انسان ها و معنایی كه به رویدادهای تجربه شده می دهند، ممكن است بر رفتار آنها تأثیرگذار باشد. (شیبانی و اخوان تفتی، 1388)

دنیا پر از مسایل، رویدادها، افراد و اشیایی است كه ذهن جستجوگر انسان را به تبیین و توجیه هایی وا می دارد تا به دنیای پیرامون خود و به درون خود نفوذ كند، و به جستجو برای درك و فهم امور و علل رویدادها و این كه چرا رویدادها به وقوع پیوسته اند، برآید. این تلاش برای فهم علل رویدادها در حقیقت مهم ترین منبع انگیزشی انسان و به عنوان اصلی مسلط، شناخته شده است. به علاوه، یكی از فرض های عمده یا به عبارتی یكی از اهداف مهم  نظریه انگیزشی اسناد (نسبت دادن) همانا پیدا كردن راه هایی است كه در آن افراد به توضیح و تبیین رویدادها و روابط علی و معلولی بین آن‌ ها می پردازند (مورگان[1] و همکاران، 1984). پیشرفت دانش آموزان در درس ها و احساس مسئولیت در دانش آموزان موفق، به میزان وسیعی تحت تأثیر اعتماد و اطمینان بالای آنها نسبت به توانایی های خود در امر تحصیل است. 1- افزایش نمره دروس مختلف، به میزان اعتقاد دانش آموزانی كه بتوانند در مدرسه آن درس را خوب یاد بگیرند و یا تمایل به یادگیری آن دروس داشته باشند، بستگی مستقیم دارد. 2 – مفهوم عزت نفس از یک سو تحت تأثیر شرایط محیطی و وضع زیست شناختی افراد قرار دارد و از سوی دیگر با شناخت ها و ویژگی های شخصیتی افراد مرتبط است. مدت‌هاست كه روان شناسان این موضوع را مطرح كرده اند كه افكار انسان ها و معنایی كه به رویدادهای تجربه شده می دهند، ممكن است بر رفتار آنها تأثیرگذار باشد (شیبانی و اخوان تفتی، 1388).

از وظایف اساسی آموزش و پرورش در هر كشور، انتقال میراث فرهنگی جامعه، پرورش استعدادهای     دانش آموزان و آماده كردن آنان برای شركت فعال در جامعه است .بنابراین تعلیم و تربیت افراد به منظور تصدی امور مختلف ضروری می نماید و مسألة موفقیت یا عدم موفقیت  در امر تحصیل از مهمترین دغدغه های هر نظام آموزشی در تمامی جوامع است. موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان هر جامعه نشان دهندة موفقیت نظام آموزشی در زمینة هدف یابی و توجه به رفع نیازهای فردی است. بنابراین نظام آموزشی را زمانی می توان كارآمد و موفق دانست كه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آن در مقاطع مختلف بیشترین و بالاترین رقم را داشته باشد. جامعه در حال گذار از جامعه سنتی به مدرن نیاز به نیروهای كارآمد علمی از هر دو جنس دارد. مردان و زنان با توانایی های ذاتی متفاوت خود در بسیاری موارد مكمل یكدیگرند و عدم توازن در حضور فعال هر یک از دو گروه به ویژه در رابطه با پسران با توجه به بافت فرهنگی جامعه به تضاد و دوگانگی منجر می شود كه نتیجة آن ركود رشد اجتماعی و فردی است .

بیان مسأله

از دیر باز مساله از بین بردن افت آموزشی یا پیشرفت تحصیلی[2] مورد بحث و تفحص متخصصان تعلیم و تربیت بوده و همواره در پی آن، پیشنهادها، راه کارها و سیاست هایی به همین منظور وجود داشته تا بتواند جلوی این معضل فرهنگی را گرفته و استفاده بهینه از امکانات مالی و منابع محدود کشور به عمل آید تا شاید برای همیشه این مشکل اساسی آموزش زدوده شود و از تلف شدن هزینه های صرف شده نظام آموزشی جلوگیری شود (زارعی، 1380).

از عوامل موثر در رشد و پیشرفت تحصیلی، عوامل فردی همچون سن، جنس، هوش و … و عوامل محیطی که در بر گیرنده خانواده و محیط اجتماع می باشد را می توان نام برد (بیابانگرد، 1384).

پیشرفت تحصیلی در گرو عوامل بی شماری است که می توان آنها را در دو مقوله کلی: عوامل مربوط به “تفاوت های فردی” و عوامل مربوط به « مدرسه و نظام آموزشی» بررسی نمود. « تفاوت های فردی» به ویژگی های شخصیتی از جمله انگیزش و سبک های اسنادی اشاره دارد. “مدرسه و نظام آموزشی” به عوامل محیطی و بیرونی اشاره می کند. در این میان، سبک های اسناد و انگیزه پیشرفت تحصیلی، اهمیت بسیاری دارند (زارعی، 1380).

یکی از عوامل مهمی که در پیشرفت تحصیلی تاثیر می گذارد،  عللی است که افراد برای رفتار خود ذکر می کنند.

مولاخواه (1383)، در پژوهش با عنوان بررسی رابطه بین سبک های اسنادی با انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه سوم مقطع متوسطه شهر تهران دریافت که دانش آموزان در برخورد از سبک اسناد اختصاصی از انگیزش پیشرفت بالایی برخوردارند، در این تحقیق، همچنین تاکید شده دانش آموزان دارای سبک های اسناد درونی و با ثبات انگیزش پیشرفت بالایی دارند، یکی از نتایج دیگر این تحقیق این بود که بین نمرات رشته های تحصیلی و آزمون انگیزش پیشرفت نیز رابطه ای وجود ندارد.

از مقولات دیگر مرتبط با سبک های اسنادی، مقوله عزت نفس[3] است که از مهم ترین عوامل در رشد مطلوب شخصیت نوجوانان و جوانان می باشد. برخورداری از اراده و عزت نفس قوی، قدرت تصمیم گیری و ابتکار، خلاقیت،