چکیده

صنعت نساجی به عنوان یکی از صنایع مادر و اشتغال زا می‌تواند با برنامه ریزی های دقیق، گام موثری در راه توسعه صادرات و افزایش در آمد ارزی و در نتیجه شکوفایی اقتصاد ملی بردارد، که در این بین شرکت ریسندگی خاور، بعنوان یکی از کارخانه های نساجی گیلان با قدمت 30 ساله گامهای موثری را در این فرایند برداشته است. با وجود اینکه در تمام کشور های دنیا گام اول برای صنعتی شدن و رشد اقتصادی، صنعت نساجی که نقش بسیار مهمی‌در خود کفایی و اشتغال زایی بسیاری دارد، اما متسفانه در کشورمان به این صنعت پر ارزش دچار بی مهری های فرآوانی شده است و صنعت نساجی ایران که در دنیا قطب نساجی محسوب می‌شده بالاخص در فرش بافی بوده است دچار سقوط بسیار زیاد از اوج به زیر شده است. با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این صنعت، لزوم تدوین برنامه های استراتژیک و ارزیابی محیط خارجی و داخلی آن، احساس می‌شود، که در این پژوهش با تدوین ماتریس SWOT به ارزیابی محیط خارجی و داخلی شرکت ریسندگی خاور پرداختیم. جامعه آماری پژوهش را مدیران و کارشناسان تولیدی و ستادی این شرکت که مجموعاً 60 نفر می‌باشند، تشکیل داده اند و چون تعداد افراد جامعه محدود است، بنابراین نمونه گیری انجام نشد و همه افراد جامعه به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات برای ارزیابی محیط داخلی شرکت از پرسشنامه اول که در چهارچوب مدل BSC تدوین گردیده بود استفاده شد و جهت ارزیابی محیط خارجی از پرسشنامه دوم به روش FMEA برای شناسایی تهدید، و از مدل SMEA، برای شناسایی فرصت های بیرونی استفاده گردید، پس از تائید روایی پرسشنامه ها از طریق روش محتوایی و همچنین تائید پایایی آنها از طریق روش آلفای کرونباخ (86/0) برای پرسشنامه اول و (84/0) برای پرسشنامه دوم اطلاعات بدست آمده جهت تدوین ماتریس SWOT، با روش مذکور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، در حوزه SO( 4 استراتژی)، در حوزه( WO5 استراتژی)، در حوزه( ST5 استراتژی) و در حوزه( WT 2 استراتژی) پیشنهاد گردید، لازم به توضیح است جهت تحقق هداف هریک از استراتژی های تلفیقی پیشنهاد شده، در تحلیل نقاط قوت و ضعف تاثیر سازه های ( فرایند داخلی، رشد و یادگیری و مشتری) بر منظر مالی از مدل BSC توسط رگرسیون گام به گام و برای گسترش عملکرد بین مشتری و شرکت ازQFD مورد بررسی قرار گرفت، نتایج نشان داد که شرکت برای بهره گیری از فرضصت های بیرونی و تعدیل تهدیدات در فاکتور های فرایند داخلی، مشتری و مالی دارای نقاط قوت بیشتری است و بیشترین نقاط ضعف شرکت در منظر رشد و یادگیری مربوط به حوزه منابع انسانی می‌باشد. همچنین نتایج گام به گام نشان داد که عوامل تاثیر گذار بر سازه های مالی این شرکت تکنولوژی مدرن، رضایت کارکنان و قیمت گذاری مناسب محصولات می‌باشد.
کلید واژه: برنامه ریزی استراتژیک، ماتریس SWOT، شرکت ریسندگی خاور

فصل اول :

کلیات تحقیق

1-1 مقدمه

فرموله کردن استراتژیک و اجرای آن، مسئولیت کلیدی مدیران اجرایی در هرسازمانتجاری است. توسعه استراتژی شامل آنالیز وضعیت موجود و وضعیت آرمانی است و سپس تصمیم گیری در خصوص تعیین اثر بخش ترین راه برای نائل آمدن به اهداف نسبی است. (koo etal. 2011) در واقع برنامه ریزی استراتژیک فرایند تعیین اهداف سازمانی و اتخاذ تصمیم درباره طرحهای جامع عملیاتی واجرای برای تحقق آن اهداف است. (انصاری و همکاران 1388) با وجود اهمیت برنامه ریزی استراتژیک هنوز در بسیاری از سازمانها تاثیر حیاتی آن در رسیدن به اهداف سازمان به خوبی درک نشده وحتی دربعضی از مواقع مدیران آن را یک کارتجملی و پرهزینه می‌دانند ( همان منبع) صنعت تولیدنخ از نظرتنوع محصول، فراگیری متقاضیان واهمیتی که دررفع نیازهای شرکتهای تولید منسوجات دارد درصنایع کشور با اهمیت است. اما با وجود سهم قابل توجه این صنعت در اقتصاد کشور و نقش اثرگذار در امر اشتغال زایی وقابلیت فوق العاده آن در انتقال تکنولوژی، متاسفانه در تولید برخی محصولات از پویایی لازم برخوردار نبوده است. [1] با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این صنعت لزوم تدوین برنامه های استراتژیک و ارزیابی محیط خارجی و داخلی آن، احساس می‌شود، فرایند ارزیابی محیط داخلی و خارجی سازمان، تحلیل درونی و بیرونی نامیده می‌شود، که نوعی مقیاس واقعبینامه وقابل اعتماد برای ارزیابی سازمان فراهم می‌آورد، زیرا شامل شناسایی زمینه های ضعف، قوت، تهدید و فرصت می‌باشد. (Rowley dj. etal. 1997)

لذا دراین پژوهش قصد براین است که به تدوین استراتژی SWOT برای شرکت ریسندگی خاور برآییم. در این فصل ضمن ارائه ی بیان مساله، موضوعات مربوط به اهداف تحقیق، چهارچوب نظری تحقق، سوالهای تحقیق، روش شناسی تحقیق، قلمروتحقیق و تعارف اصلاحات و واژگان به کار

 رفته در تحقیق نیز شرح داده می‌شود.

1-2 بیان مسئله

صنعت تولید نخ از نظر تنوع محصول، فراگیری متقاضیات و اهمیتی که در رفع نیازهای شرکتهای تولیدمنسوجات صنابع کشور با اهمیت است. اما با وجود سهم قابل توجه این صنعت در اقتصاد کشور و نقش اثرگذار در امر اشتغال زایی و قابلیت فوق العاده آن در انتقال تکنولوژی، متاسفانه در تولید برخی محصولات از پویایی لازم درزمینه عمق بخشی به تولیدداخل، بومی‌سازی دانش فنی وتولیدمحصولات جدیدو قابل رقابت در سطح جهانی برخوردار نبوده است. از این رو برنامه ریزان تلاش دارندتا باشناسایی مزیت ها و محدودیتها و به کمک علم مدیریت استراتژیک، موجبات توفیق صنایع تولیدات داخلی را فراهم آورند(koo etal. 2011) مدیریت استراتژیک، فرایندی است که سازمانها می‌توانند با شناخت متقابل خود و محیط پیرامون، استراتژیهای خود را تنظیم، اجرا و نظارت نمایند. (خورشید و همکاران، 1389) که برای رسیدن به نقطه تعادل، کلیه متغیرهای درون سازمانی از جمله نقش، ماموریت، اهداف و استراتژی های جاری سازمان و منابع موجود، نقاط قوت و ضعف و فرصتها و امکانات قابل کنترل داخلی را در ارتباط با متغیرهای محیط خارجی به ویژه تهدیدها و فرصت های محیطی که به نحوی در تنظیم استراتژی ها جدید موثرهستند، مورد بررسی قرار داده و از طریق بازنگری در اهداف وتخصیص منابع وتعیین اولویت های، تعامل لازم را بین متغیرهای داخلی و خارجی برقرار مینماید( عربشاهی، 1388 )تدوین استراتژی اغلب یک فرایندپیچیده بوده که مستلزم اتخاذیک رویکرد سیستماتیک جهت تشخیص عوامل خارجی وتطبیق این عوامل با قابلیت های داخلی سازمان می‌باشد( Weihrich – 1982 – 1999). فرموله کردن استراتژیک و اجرای آن، مسئولیت کلیدی مدیران اجرایی در هر سازمان تجاری است توسعه استراتژی شامل آنالیز وضعیت موجود و وضعیت آرمانی است وسپس تصمیم گیری در خصوص تعیین اثر بخش ترین مسیر به منظور دستیابی به اهداف نسبی است. ( koo rtal -2011)

شکست وموفقیت یک سازمان درگرو این است که با چه روش موثری استراتژیهارا توسعه داده واجراونظارت نماید. (koo etal 2009) رویکردها و تکنیک های بسیاری را می‌توان برای تحلیل محیط های درونی و برونی سازمان و موارد استراتژیک و در نتیجه تدوین استراتژی ها به کار برد، که از جمله تکینک‎های تدوین استراتژی، ماتریس BCG نیروهای پنجگانه پوتر، مدل هفتS مکنزی، توسعه تابع کیفیت، کارت امتیازمتوازن،…. . و SWOT می‌باشد: ( KIM AND MAUBORGNE , 2005) SWOT ) برای ارزیابی نقاط قوت وضعف درونی یک سازمان، فرصت وتهدیدهای محیطی که یک سازمان و فرصت تهدیدهای محیطی، که یک سازمان با آن مواجه است به کار گرفته می‌شود ( Mehilli. Dumi 2012) و کارت امتیاز متوازن برای مدیران چارچوب مفهومی‌را ایجاد میکند که اهداف استراتژیک سازمان را به مجموعه ای منسجم از شاخص های عملکردترجمه می کند. (Kaplan 1994) منظرهای تعریف شده درکارت امتیاز متوازن می‎توانند چهارچوب مناسبی برای تدوین مدلSWOT باشند. پژوهشهای متعددی در زمینه تخمین وکمی‌کردن اندازه فرصت ها و تهدیدها صورت گرفته است که دوتکنیک محاسبه FMEA (حالات شکست و تجزیه وتحلیل اثرات آن ) برای پیش بینی و مدیریت ریسکها و SMEA (حالات موفقیت و تجزیه وتحلیل اثرات آن)برای پیش بینی و مدیریت فرصت ها اولین بار در پژوهش کو[2] و همکاران در سال 2008 در یک کارخانه بزرگ تولیدکننده محصولات مصرفی در چین جهت تخمین اندازه کمی‌فرصت ها و تهدیدها اجرا شده( Koo. etal. 2011) که در این پژوهش به تدوین ماتریس swot برای شرکت ریسندگی خاور با تکنیک های مذکور خواهیم پرداخت و همچنین با توجه به اینکه کارت امتیاز متوازن برای مدیران چارچوب مفهومی‌را ایجاد می‌کند که اهداف استراتژیک سازمان را به مجموعه ای منسجم از شاخص‎های عملکرد ترجمه می کند. ( Kaplan 1994) این چارچوب در برگیرنده سنجه های هر دو بعد مالی وغیر مالی است این سنجه ها باعث جاری شدن اهداف استراتژیک در سراسر سازمان می‌شوند. لذا عملکرد افراد سازمان را با اهداف استرانژیک پیوند می‌دهد.

حال سوال اساسی که مطرح می‌شود این است که :

• مناسبترین استراتژیها با توجه به نتایج حاصل ازتحلیل محیط بیرونی شامل فرصت های وتهدیدها و همچنین تحلیل محیط درونی شامل قوت و ضعف های داخلی برای شرکت تولیدی ریسندگی خاور کدام است ؟

1-3 اهداف تحقیق

با توجه به اینکه صنایع داخلی در معرض رقابت شدید بازارهای جهانی می‌باشند. لذا اتخاذ و تدوین برنامه های استراتژیک در جهت تقویت صنایع داخلی می‌تواند موثرباشدحال این برنامه ریزی باید مبتنی برتفکر استراتژیک صورت گیرد. زیرا رویکرد مدیریت استراتژیک بر تعامل مدیران همه سطوح و سلسله مراتب سازمانی در برنامه ریزی و اجرا تاکید دارد در حال حاضر در شرکت ریسندگی خاور جهت برنامه یزی استراتژیک از روش های علمی‌و سیستماتیک استفاده نمی‌شود.

لذا اهداف علمی‌این تحقیق:

*کمک به سازمان مذکورجهت فرموله کردن استراتژی های کلان سازمانی است تا بدینوسیله بقای سازمان در بازار رقابتی تضمین شود.

*مناسب ترین استراتژی ها برای این سازمان معرفی شود.

* با استناد بریک مکانیزم علمی، نقاط قوت و ضعف، همچنین فرصت و تهدید این سازمان کمی‌گشته تا پیشبینی و مدیریت ریسک موفق ترین داشته باشد.

واهداف کاربردی این تحقیق بدین شرح می‌باشد:

*شناسایی نقاط قوت شرکت ریسندگی خاور