نمایشنامه ی «کالیگولا» ی آلبرکامو و «قطار» توفیق الحکیم

عنوان……………………………………………………………………………………………………………………………..صفحه

تقدیم ……………………………………………………………………………………………………………………………الف

تقدیر ……………………………………………………………………………………………………………………………ب

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول: نمایشنامه و تئاتر

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………..………12

بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………….12

طرح سوالهای اصلی تحقیق ……………………………………………………………………………………………….13

فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………14

اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….15

1-1 بخش اوّل: نمایشنامه…………………………………………………………………………………………………..16

1-1-2 معنای لغوی نمایشنامه …………………………………………………………………………………………..17

1-1-3 معنای اصطلاحی نمایشنامه …………………………………………………………………………………….17

1-2 بخش دوم: تاریخچه نمایشنامه نویسی درجهان غرب …………………………………………………………..18

1-2-1 قبل از میلاد مسیح …………………………………………………………………………………………………18

1-2-1-1 آریستوفان ………………………………………………………………………………………………………..19

1-2-1-2 اشیل……………………………………………………………………………………………………………….20

1-2-1-3 سوفکل ………………………………………………………………………………………………………….22

1-2-2 میلاد مسیح………………………………………………………………………………………………………….23

1-2-2-1 ویلیام شکسپیر ………………………………………………………………………………………………..25

1-2-3 ادبیات پوچی ………………………………………………………………………………………………………29

1-2-3-1 ساموئل بکت ………………………………………………………………………………………………….30

1-2-3-1-1 درانتظار گودو.………………………………………………………………………………………………30

1-2-3-2 اوژن یونسکو ………………………………………………………………………………………………….31

1-3 بخش سوم: نمایشنامه در جهان عرب ………………………………………………………………………………….34

1-3-1 نمایشنامه در مصر…………………………………………………………………………………………………36

1-3-2 نمایش مدرن در یمن ……………………………………………………………………………………………37

1-3-3 چند تن از نمایشنامه نویسان عرب …………………………………………………………………………..38

1-3-3-1 احمد شوقی ……………………………………………………………………………………………………38

1-3-3-2 محمد تیمور ……………………………………………………………………………………………………41

1-4 جدول معروف ترین نمایشنامه نویسان جهان …………………………………………………………………..46

فصل دوم : معرفی مکاتب نیهیلیسم، ابزوردیسم و اگزیستانسیالیسم

2-1 بخش اول : نیهیلیسم ………………………………………………………………………………………………….53

2-1-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………53

2-1-2 معنای لغوی نیهیلیسم ……………………………………………………………………………………………..54

2-1-3 معنای اصطلاحی نیهیلیسم ……………………………………………………………………………………….54

2-1-4 اقسام نیهیلیسم ………………………………………………………………………………………………………54

2-1-5 نسبت غرب با نیهیلیسم …………………………………………………………………………………………..55

2-1-5-1 نیست انگاری کاسموسانتریک یونانی- رومی ……………………………………………………………..56

2-1-5-2 نیست انگاری مستتر و شبه شریعت مآبانه قرون وسطایی ……………………………………………….57

2-1-5-3 نیست انگاری مضاعف و اومانیستی مدرن ……………………………………………………………….59

2-1-5-4 مشترکات نیهیلیسم ……………………………………………………………………………………………59

2-1-6 نسبت بین نیهیلیسم و الحاد……………………………………………………………………………………….61

2-1-7 تفکرات شکل گیرنده نیهیلیستی و غیر نیهیلیستی……………………………………………………………61

2-1-7-1 فلسفه خوش بینی ………………………………………………………………………………………………62

2-1-7-2 فلسفه بدبینی …………………………………………………………………………………………………….63

2-1-7-3 گروه میانه ………………………………………………………………………………………………………..64

2-1-8 فلسفه پوچی و علل گرایش به آن ………………………………………………………………………………64

2-1-8-1معمّای آفرینش ………………………………………………………………………………………………….65

2-1-8-2 راز مرگ ………………………………………………………………………………………………………….66

2-1-8-3 شک ………………………………………………………………………………………………………………67

2-1-8-4 ماده گرایی ……………………………………………………………………………………………………….68

2-1-8-5 شکست در هدف گیری ها …………………………………………………………………………………..69

2-2 بخش دوم : ابزوردیسم …………………………………………………………………………………………………70

2-2-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………70

2-2-2 معنای لغوی و اصطلاحی ابزورد ……………………………………………………………………………….72

2-2-3 تئاتر آخرالزمانی …………………………………………………………………………………………………….73

2-2-4 عناصرموجود در تئاتر ابزورد …………………………………………………………………………………….74

2-2-5 سبک تئاتر ابزورد …………………………………………………………………………………………………..75

2-3 بخش سوم : اگزیستانسیالیسم ………………………………………………………………………………………..79

2-3-1مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………..79

2-3-2 معنای لغوی و اصطلاحی اگزیستانسیالیسم …………………………………………………………………..80

2-3-3 سرآغاز اگزیستانسیالیسم ………………………………………………………………………………………….80

2-3-4 دیدگاه های اگزیستانسیالیستی …………………………………………………………………………………..81

2-3-5 از خود بیگانگی و خود فریبی …………………………………………………………………………………..85

فصل سوم : آلبر کامو و توفیق الحکیم

3-1 بخش اول : آلبرکامو ……………………………………………………………………………………………………87

3-1-1 زندگی نامه و آثار……………………………………………………………………………………………………87

3-1-2 جایزه ادبی نوبل …………………………………………………………………………………………………….92

3-1-3 آثار کامو ……………………………………………………………………………………………………………..95

3-2 بخش دوم : توفیق الحکیم ……………………………………………………………………………………………97

3-2-1 زندگی نامه ………………………………………………………………………………………………………….97

3-2-2 توفیق الحکیم و نمایشنامه……………………………………………………………………………………….100

3-2-3 آثار توفیق الحکیم ………………………………………………………………………………………………..110

فصل چهارم : بررسی مصادیق نیهیلیسم و ابزوردیسم در نمایشنامه ی کالیگولا و قطار

4-1مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………….114

4-2 خلاصه نمایشنامه ی کالیگولا ……………………………………………………………………………………..116

4-3 خلاصه نمایشنامه ی قطار .…………………………………………………………………………………………120

4-4 بررسی ساختاری نمایشنامه های کالیگولا و قطار……………………………………………………………..122

4-4-1 پیرنگ در نمایشنامه ی کالیگولا ………………………………………………………………………………122

4-4-2 پیرنگ در نمایشنامه ی قطار …………………………………………………………………………………..131

4-4-3 زبان دردونمایشنامه ………………………………………………………………………………………………136

4-4-4 شخصیت …………………………………………………………………………………………………………..137

4-4-4-1تعریف شخصیت……………………………………………………………………………………………...137

4-4-4-2 شخصیت های نمایشنامه کالیگولا ……………………………………………………………………….140

4-4-4-3 شخصیت های نمایشنامه قطار………………………………………………………………………………141

4-4-4-4 اصلی، مخالف، فرعی ومقابل در نمایشنامه ی «کالیگولا»………………………………………………142

4-4-4-5 شخصیت اصلی، مخالف، فرعی ومقابل در نمایشنامه ی «قطار»………………………………………142

4-4-5 زمان و مکان در دو نمایشنامه ………………………………………………………………………………..144

4-4-6 درون مایه یا مضمون …………………………………………………………………………………………..145

4-4-6-1 معنای درون مایه …………………………………………………………………………………………….145

4-4-6-2 درون مایه و نتیجه اخلاقی ………………………………………………………………………………..145

4-4-6-3 نمایشنامه کالیگولا و مضمون نیهیلیسم ………………………………………………………………….146

4-4-6-4 نمایشنامه قطار و مضمون ابزوردیسم ……………………………………………………………………153

4-5 بیگانگی ……………………………………………………………………………………………………………..158

4-6 نمادها ………………………………………………………………………………………………………………..159

4-7 پرداخت اشخاص بازی …………………………………………………………………………………………..159

4-8 تقابل جهان ماده و معنا …………………………………………………………………………………………..161

4-9 حرفه و جنسیت ……………………………………………………………………………………………………161

4- 10تبدیل انسان به اشیا ……………………………………………………………………………………………..163

4- 11آشنایی زدایی، گامی در رسیدن به ازرودیسم………………………………………………………………..163

نتایج ………………………………………………………………………………………………………………………..168

الملخّص……………………………………………………………………………………………………………………172

چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………..173

فهرست منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………………175

مقدمه

بیان مسئله

پوچ‌گرایی یا نیهیلیسم (برگرفته از nihil لاتین به معنای هیچ) یک دکترین فلسفی است که زندگی را بدون معنا و هدف خارجی یا ارزش‌های اخلاقی درونی می‌داند .نیهیلیسم نخستین‌بار در قرن ۱۹ روسیه و در اوایل دوران حکومت الکساندر دوم به وجود آمد و گسترش یافت. اولین بار ایوان تورگینف بود که در رمان مشهور پدران و پسران این واژه را از طریق شخصیت بازاروفِ نیهلیست مشهور کرد. این تفکّر در نتیجه ویرانی‌های حاصل از دو جنگ جهانی اروپا رشد گسترده‌ای کرد.

تئاتر ابزورد یک شیوه تئاتری است كه ریشه در اواخر دهه 1940فرانسه دارد. این سبك به شدت بر فلسفه وجودی تكیه دارد و عمدتاً خاص نمایشنامههایی است كه نمایشنامهنویسان اواخر دهه 1940 تا 1960 مینوشتهاند .این شیوه تئاتری بیانگر این باور است كه در یک جهان بدون وجود خداوند، وجود انسان بیمفهوم و بیهدف بوده و همه ارتباطات منجر به شكست می شود و نتیجه اجتنابناپذیرآن سكوت است. تئاتر پوچی با ارائه مستقیم یافته های وجودی، خود با فلسفه وجود ارتباط دارد. هدف این شیوه تئاتری نشان دادن دنیایی است كه بشر فقط با خود و نه چیز دیگر بدنیا می آید و باید جایگاه خود را در جهان متافیزیک پیدا كند. اغلب آثار ابزورد از عرف تئاتری بهره میگیرند اما محدود به آن نیستند. این كارها عموماً سطوح بالایی از مغایرت و بیگانگی دارند مثل صحنه تشییع جنازه كه در آن بازیگران خوشحالند و یا جشن تولد كه با افسردگی اجرا می شود. اصطلاح «تئاتر پوچی» توسط مارتین اسلین منتقد در مقاله وی به سال 1960 و بعداً در كتابی به همین نام ابداع شده است. او این نمایشنامهها را بر مبنای یک تم اصلی پوچی مشابه آنچه آلبر كامو در مقاله سال 1942 خود با عنوان «افسانه سیسیفوس» استفاده میكند، بكار میگیرد. پوچی در این نمایشنامهها شكل واكنش انسان را نسبت به جهان بیمفهوم در برمیگیرد، انسان مانند عروسك خیمهشببازی در كنترل نیرویی خارجی است. این اصطلاح برای طیف وسیعی از نمایشنامهها بكار برده می شود و بسیاری از این خصوصیات در نمایشنامههای این سبك یكسان است. كمدی كه با تصاویر تراژیک آمیخته شده، شخصیتهایی كه با ناامیدی مجبورند كارهای تكراری و بیمفهوم انجام دهند، دیالوگهای پر از كلیشه، بازی كلمات و بیهودهگی، و موضوعات تكراری و گسترش دهنده پوچی. از نمایشنامهنویسان تئاتر ابزورد میتوان به ساموئل بكت، اوژن یونسكو، ژان ژنه، هارولد پینتر و ادوارد آلبی اشاره كرد.و از جمله ابزوردیسم های عرب میتوان از پدر نمایشنامه نویسی عربی ، توفیق الحكیم یاد كرد.

طرح سوالهای اصلی تحقیق (فرعی و اصلی) :

: اندیشه ی پوچی در نمایشنامه کالیگولا به چه صورت نمایان است؟
: زندگی و جهان در اندیشه ی کالیگولای کامو چه جلوه ای دارد؟
: عقیده ی کامو نسبت به کالیگولا به چه صورت است؟
: رابطه ی تئاتر ابزورد با پوچ گرایی چگونه است؟
جایگاه تماشاگر در نمایشنامه قطار به چه شکل وشخصیت ها چگونه هستند؟
دیدگاه توفیق الحکیم نسبت به جهان مادی و معنوی به چه شکل است ؟

فرضیه های تحقیق :

: كالیگولای كامو در واقع یک درام اندیشه است و نه دراماتیزه كردن تاریخ. اندیشه ای كه اینگونه بیان میشود «آدمها می میرند و خوشبخت نیستند » در واقع با این عبارت پوچی وضع بشر را بیان میكند.
: كالیگولا علاوه بر اینكه می فهمد خوشبختی بشر شكننده است ، این را هم میفهمد كه اكثر آدمها در خودفریبی درباره این شكنندگی ، كاركشته و راسخ هستند.! كالیگولا مردی است كه شور زندگی او را تا جنون تخریب پیش می راند.مردی كه از بس به اندیشه ی خود وفادار است وفاداری به انسان را از یاد می برد و همه ی ارزشها را مردود میشمارد!
: از نظر كامو بزرگترین خصلت و حق مطلق آدمی ، عصیان است و شاید بتوان گفت كه كالیگولامحبوبترین قهرمان اوست . با این همه عقاید خود كامو را باید از زبان مخالفان كالیگولا شنید.
: نویسندگان ابزورد نیز همانند توفیق الحکیم سعی در شکافتن حقایق و فهماندن آن دارند. برای این تئاتر شخصیت ها روی صحنه، خود را زبان گویای قرن بیستم می دانند. آن ها به زعم خود ترسیم کنندة چهرة واقعی انسان و شرایط مادی و معنوی او هستند. به این ترتیب نمایش نویسان چنین سبکی به وضوح به انسان هشدار می دادند و به آن ها نحوة زندگی را اخطار می کردند. با توجه به چنین استنباط هایی نمی توان ابزورد را پوچ گرا نامید. چه ، اگر این طور بود، خود، نقیضی می شد برای تئوری هایش. زیرا همین که بگوییم «دنیا پوچ است» عملکردهایی را برای انسان تعریف کرده ایم که شرایط جدیدی با تحلیل های مشخصی را می طلبد.
: توفیق الحکیم تماشاگر را در یک سوی نگاه قرار می دهد.زیرا در نمایشنامه قطار برخی شخصیت ها به صورت مدوّر و برخی دیگر به صورت ایستا می باشد.
: در اندیشه های توفیق الحکیم، جهان ماده و معنا هرگز به موازات یکدیگر قرار نمی گیرند بلکه همانند دو قطب متضاد در برابر همدیگر قرار می گیرند. این نگاه ریشه در باور های هستی شناسانه او دارد او به روشنی پیشرفت های علمی را محکوم می کند: «دیدگاه کلی توفیق الحکیم نسبت به پیشرفت های علمی منفی است او معتقد است در این عصر نوعی علم زدگی پدید آمده که قلب و روح و عاطفه را کشته است، او این عصر را عصر خداوندگاری علم می داند. به اعتقاد او پیشرفت علم به تنهایی نه تنها خیر و سعادت برای بشریت به بار نمی آورد بلکه آینده او را تهدید می کند.»

اهداف تحقیق :

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب