فصل اول-کلیات تحقیق…………………………………………………….. 1

1-1-مقدمه…………………………………………………………………… 1

1-2-1-تولید شیر……………………………………………………………. 2

1-2-3-تولید مثل………………………………………………………………2

1-3-موانع دستیابی به اهداف…………………………………………….. 4

1-3-1-بیماری‌ها…………………………………………………………….. 4

1-3-2-زیرساخت‌ها…………………………………………………………. 5

1-3-3-عوامل مستعدکننده – پیوند با زیرساخت‌ها……………………… 5

1-3-4-شرایط جایگاه‌ها……………………………………………………… 6

1-3-5-توپوگرافی، آب و هوا و شرایط منطقه………………………………. 6

1-3-6-سطح پاکیزگی و شرایط بهداشتی………………………………… 6

1-3-7-اندازه‌ی گله…………………………………………………………… 6

1-3-8-تراکم و ازدحام……………………………………………………….. 7

1-3-9-وضعیت تغذیه………………………………………………………… 7

1-4- تعریف مساله (مبتنی برسابقه تحقیق)…………………………… 7

1-5-اهداف تحقیق………………………………………………………….. 9

1-6-مشخصات جغرافیایی استان…………………………………………. 9

1-7-پتانسیل‌های استان گلستان  دربخش دام و طیور………………….10

2-1-اهمیت ناهنجاری های متابولیک……………………………………. 14

2-2-عوامل مؤثر در ایجاد ناهنجاری های متابولیک…………………….. 14

2-3-لنگش…………………………………………………………………… 16

2-4-مکانیزم توسعه لنگش………………………………………………… 17

2-5-انواع لنگش……………………………………………………………. 19

2-6-اثرات نحوه تغذیه و توزیع خوراک و مدیریت آخور بر لنگش در گله‌های گاو شیری…20

2-6-1-تغذیه…………………………………………………………………..20

2-6-2-توزیع خوراک………………………………………………………… 20

2-6-3-تصحیح ماده خشک اجزای جیره ………………………………….21

2-6-4-مقدار تغذیه اجزای جیره …………………………………………….21

2-6-5-مخلوط کردن…………………………………………………………. 22

2-7-اثرات مدیریت آخور برلنگش در گله‌های گاوشیری……………………23

2-7-1-الگوی وعده‌ای خوراک………………………………………………. 23

2-7-2-انتخاب……………………………………………………………….. 24

2-8-خوراک‌دهی و مدیریت گاو در دوره انتقال……………………………. 25

2-9-رابطه بین اسیدوز و لنگش……………………………………………. 26

2-10-راهبردهای مدیریتی پیشگیری از اسیدوز…………………………. 27

2-11-مدیریت عوامل غیر تغذیه‌ای…………………………………………. 28

2-11-1-استرس گرمایی…………………………………………………… 29

2-11-2-پوشش کف بستر و لنگش………………………………………. 30

2-11-3-طرّاحی بهاربند و لنگش………………………………………….. 31

2-11-4-سم چینی و مراقبت از سم……………………………………… 32

2-11-5-حوضچه‌های حمام پا……………………………………………… 32

2-12-کاهش لنگش از طریق انتخاب ژنتیکی…………………………….. 34

2-13ساختار ظاهری دست و پا……………………………………………. 34

2-14-برآوردهای ژنتیکی که برای عوامل غیرژنتیکی تنظیم شده اند……36

2-15-انتخاب مستقیم برای به حداقل رساندن لنگش………………….. 36

3 – فصل سوم (روش تحقیق)…………………………………………….. 39

3-1- جامعه‌ی آماری………………………………………………………… 39

3-1-1- تهیه‌ی پرسش‌نامه…………………………………………………..39

3-2- جمع‌ آوری اطّلاعات طرح…………………………………………………39

3-3- رگرسیون چند‌متغیره…………………………………………………. 40

3-3-1- آشنایی اوّلیه………………………………………………………… 40

 

 

3-3-2- اهداف بررسی‌های علمی به‌روش‌های چند‌متغیره…………….. 41

3-3-3-کاربرد روش‌های چند‌ متغیره……………………………………….. 41

3-3-4-الگوهای رگرسیون خطّی چند‌متغیره……………………………….42

3-3-4-1-الگوی رگرسیونی خطّی چند‌متغیره با متغیرهای توضیحی ثابت…42

3-3-4-2- الگوی رگرسیونی خطّی چند‌متغیره با متغیرهای توضیحی تصادفی..44

3-3-5- همبستگی…………………………………………………………. 44

3-3-5-1- ضریب همبستگی ساده یا پیرسون…………………………… 46

3-3-5-2- برآورد پارامترρ:……………………………………………………

3-3-6- بررسی تأثیر شاخص‌های شخصی-‌اجتماعی بر پارامترهای مدیریتی-‌اقتصادی…49

3-3-6-1- نحوه‌ی نمره‌دهی به شاخص‌های شخصی و اجتماعی……. 49

3-3-7- بررسی تأثیر راهبردهای مدیریتی تغذیه ای……………………. 51

3-3-8- بررسی تأثیر راهبردهای مدیریتی غیر تغذیه ای………………..51

3-3-9درمان و هزینه‌های بیماری………………………………………….52

4- فصل چهارم (نتایج و بحث)…………………………………………… 54

4-1-گروه‌بندی مزارع پرورش گاو‌شیری……………………………………54

4-2-خصوصیات اجتماعی و شخصی مالکان گاوداری‌ها……………… 55

4-2-1-سن………………………………………………………………… 55

4-2-2-تجربه‌ی کاری……………………………………………………… 56

4-2-3-تحصیلات……………………………………………………………. 58

4-3-وضعیت صفات تولیدی و تولید مثلی مورد بررسی در گلّه‌های صنعتی گاوشیری شهرستان گرگان…59

4-4-بررسی تأثیر راهبردهای مدیریتی موثّر بر پیشگیری از لنگش بر روی پارامترهای تولیدی، تولید مثلی، اقتصادی و مدیریتی…60

4-4-1-راهبردهای تغذیه‌ای………………………………………………. 60

4-4-1-1-رعایت نسبت مناسب علوفه به کنسانتره………………….. 60

4-4-1-2-استفاده یا عدم استفاده از فیدر………………………………62

4-4-1-3-استفاده از سدیم بی‌کربنات…………………………………. 64

4-4-1-4-استفاده از بیوتین……………………………………………… 67

4-4-1-5-استفاده از مکمل‌های معدنی و ویتامینی در دوره انتقال…..69

4-4-1-6-استفاده از جیره‌های کاملاً مخلوط………………………….. 71

4-5-اثر عوامل غیر تغذیه‌ای بر روی شاخص‌های تولیدی، تولید مثلی و اقتصادی…74

4-5-1-اثر جنس بستر…………………………………………………… 74

4-5-2-تعداد دفعات جمع‌ آوری فضولات بستر………………………….. 77

4-5-3-مدّت زمان ایستادن گاو برای شیردوشی…………………….. 79

4-5-4-تعداد دفعات شیردوشی در روز…………………………………81

4-5-5-بهداشت سم، روش‌های سم‌چینی و نحوه درمان لنگش…..84

4-5-6-اهمیت دادن به انتخاب اسپرم مناسب جهت اصلاح ساختار دست و پا در دراز مدّت…86

4-5-7-استفاده از حوضچه ضدعفونی و نوع مواد مصرفی…………. 89

4-6-روش درمان لنگش………………………………………………… 91

4-7-همبستگی‌های مهم بین شاخص‌های تولیدی در مزارع پرورش گاو شیری شهرستان گرگان…93

4-8- نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………….. 95

منابع و مآخذ……………………………………………………………. 97

چکیده:

هدف از این تحقیق ارزیابی راهبردهای مدیریتی موثر بر پیشگیری از لنگش در گله های صنعتی گاو شیری شهرستان گرگان می باشد. برای انجام این مطالعه پرسشنامه ای تدوین گردید که شامل اطلاعاتی مربوط به مشخصات ملکی و نیروی انسانی و مشخصات تولیدی و ثبت رکورد، ارزیابی راهبردهای مدیریتی موثر بر پیشگیری از لنگش و تأثیر آن‌ ها بر متغیّر‌های تولیدی و اقتصادی و هزینه های اجرای این راهکارها و هزینه های درمانی بود. پس از جمع آوری داده ها  جهت ارزیابی اطّلاعات و بررسی تأثیر راهبردهای مدیریتی موثّر بر ناهنجاری  لنگش بر روی  شاخص‌های مهم تولیدی، تولید‌مثلی،مدیریتی و اقتصادی از روش رگرسیون چند‌متغیره (Multiple Linear Regression) استفاده گردید. بدین‌صورت که با بهره گرفتن از نرم افزار آماری SAS میزان تأثیر متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته ارزیابی ‌گردید. در پایان نتایج نشان داد که بکارگیری راهبردهای مدیریتی موثّر بر پیشگیری از لنگش تاثیر معنی داری از نظر آماری در بهبود پارامترهای اقتصادی و مدیریتی دارد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

مدیریت گلّه‌های بزرگ گاو شیری در حال حاضر امری دشوار است و نیاز به آگاهی و دانسته‌های مختلف در زمینه‌های علمی گوناگون دارد. مدیریت دقیق، فشرده و پویا، انتخاب‌های شایسته ژنتیکی، تغذیه ریرمغذّی‌ها، سیستم‌های شیردوشی دقیق و کارا، الگوهای بهداشت مناسب و تأسیساتی که راحتی حیوان را تأمین کند از اجزاء لازم یک واحد گاوداری مدرن و سودده امروزی است. هر کدام از شاخه‌های یادشده در مدیریت صنعت گاوهای شیری مستلزم حوزه گسترده‌ای از اطلاعات می‌باشد که مدیران واحدها باید به آن دسترسی داشته باشند تا بتوانند زمینه‌های سوددهی در واحدهای گاو شیری را فراهم سازند. در برخی از حوزه‌های این صنعت، علیرغم تلاش‌های علمی گسترده‌ای که صورت گرفته است، نتایج ناامید کننده بوده است. فرایند تولید مثل از جفتگیری طبیعی تا کلونینگ پیش رفته است و لیکن نتایج آماری تولید مثل رضایت‌بخش نیست. تأسیسات و جایگاه‌ها اصلاح شده‌اند، با این حال لنگش هنوز معضلی اساسی در واحدهای پرورش گاو شیری است، نکات بهداشتی با ریزبینی مورد توجه و بازنگری قرار گرفته است ولی هنوز ورم PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است) برای اقتصاد یک واحد پرورشی تهدیدی جدّی تلقی می‌شود. با این وجود، هنوز تلاش برای دسترسی به سطوح بالاتر تولید با دقّت و استمرار بیشتر و استفاده از فناوری‌های نو صورت می‌گیرد که این باعث دشواری بیشتر در کنترل تعادل فیزیولوژیکی حیوان در فضای پرورشی می‌شود. بنابراین، به نظر می‌رسد مدیران واحدهای پرورش گاو شیری باید هر چه بیشتر به یافته‌های علمی و فناوری‌های جدید جهت غلبه بر مشکلات موجود دست یابند(ناصریان و همکاران،1385).

پرورش گاو شیری امروزه روش ساده‌ای برای کسب درآمد نیست. این حرفه، به صنعتی پیچیده و پویا تبدیل شده است که اهداف، جهت گیری‌ها و روش‌های اجرایی ویژه‌ی خود را دارد و چه بسا با بحران نیز رو به رو شود. همانند صنایع دیگر، این صنعت نیز به همکاری و هماهنگی گستره‌ی وسیعی از مشاغل، کنترل عملکرد و کنترل کیفیت نیاز دارد تا عمده‌ترین محصول آن، یعنی شیر، با قیمت و کیفیتی خوب و قابل رقابت تولید گردد. در میان مشاغلی که صنعت گاو شیری به آن‌ ها نیاز دارد، دامپزشکی از مشاغل کلیدی است که از دیرباز خدمات ارزنده‌ای ارائه داده است. خدمات درمانی، به شکل متعارف، تنها یکی از راه‌های ارائه‌ خدمات دامپزشکی به این صنعت پیچیده است. اهداف ویژه‌ی صنعت گاو شیری (جدول 1-1) ایجاب می‌کنند که در کنار خدمات متعارف درمانی، به شکل فراگیری ریشه‌یابی، کنترل، پیشگیری و حتّی پیش‌بینی بیماری‌ها در سطح گلّه مورد توجه قرار گیرند و همواره برای جلوگیری یا کاهش خسارات اقتصادی آمادگی لازم وجود داشته باشد(محبی،1390).

2-1- مهم‌ترین اهداف صنعت گاو شیری و موانع دستیابی به آن‌ ها:

1-2-1- تولید شیر

در شرایط تولیدی کشور، میانگین روزانه‌ی تولید شیر باید بیش از 34 کیلوگرم باشد تا فعالیت پرورش گاو شیری مقرون به صرفه باشد. بدین منظور، شیر هر گاو در اوج تولید یعنی حدود 2 ماه بعد از زایمان، برای گاوهای بالغ( شکم سوم به بعد) باید حداقل 48 کیلوگرم و در گاوهای شکم اول و دوم به ترتیب 75% و 85% گاوهای بالغ باشد. پس از رسیدن به اوج، تولید باید به آرامی کاهش یابد (در گاوهای بالغ 6% و در گاوهای شکم اول 3% در ماه) (هاشمی و شکرفروش، 1386).

2-2-1- کیفیت شیر

درصد چربی و پروتئین، و تعداد سلول‌های سوماتیک (و یا بار میکروبی) شاخص‌های کیفی شیر هستند و بر قیمت شیر تأثیر دارند. وجود بقایای دارویی در شیر که ممکن است با درمان‌های متداول رخ دهد از نظر بهداشت عمومی مورد قبول نیست و می‌تواند سبب شود که کارخانه‌های فرآوری شیر از خرید آن خودداری ورزند(هاشمی و شکرفروش، 1386).

3-2-1- تولیدمثل

برای تولید شیر، تولید مثل الزامی است . در گله‌های شیری، چنانچه هر گاو سالی یکبار زایمان کند (فاصله‌ی زایش‌ها 365 روز باشد)، تولید در حداکثر خود خواهد بود و از نظر اقتصادی ، بهترین وضعیت ایجاد می‌شود. اگر فاصله‌ی زایش‌ها طولانی شود، هر گاو در عمر اقتصادی خود، شیر کمتری تولید می‌کنند و تعداد گوساله‌ی کمتری نیز به دنیا می‌آورد(محبی،1390).

3-1- موانع دستیابی به اهداف

دستیابی به اهداف ذکرشده ساده نیست. در عمل موانع زیادی بر سر راه تولید قرار دارند که بیماری‌ها (عفونی و غیر عفونی) از عمده‌ترین آن‌ ها هستند. بیماری‌ها ممکن است به شکل تحت بالینی خسارت وارد کنند و شکل بالینی آن‌ ها توجه چندانی را به خود جلب نکند. زیرساخت‌های نامناسب در گاوداری نیز می‌توانند از موانع دستیابی به اهداف باشند، زیرا ممکن است از سویی زمینه را برای بروز بیماری‌ها آماده کنند و افزون بر آن، بررسی‌های اپیدمیولوژیک یا عملیات کنترل و پیشگیری را دشوار سازند(محبی،1390).

1-3-1- بیماری ها

بیماری‌ها، چه عفونی و چه غیر عفونی، بسته به جمعیّت حساس و میزان شیوع، بر یک یا چند هدف از اهداف صنعت گاو شیری در زمینه‌ی تولید شیر، کیفیت شیر، تولید مثل، پرورش تلیسه و غیره اثر منفی می‌گذارند(آقامیری،1387).

برخی از بیماری‌های عفونی چند عاملی هستند یعنی بر اثر همراهی یا هم‌افزایی دو یا چند عامل بیماری‌زا همراه با اثر عوامل مستعدکننده پدید می‌آیند. ممکن است وجود عامل بیماری‌زا در بدن به تنهایی نتواند سبب بیماری شود و تأثیر