پایان نامه:مقایسه ی ویژگیهای شخصیتی، سبکهای مقابله ای و میزان استرس والدین نوجوانان دارای اختلال سلوک با والدین نوجوانان عادی

فهرست مطالب

عنوان

صفحه

چکیده… …….. 1

فصل اول:کلیات تحقیق

1- 1-مقدمه …

1- 2-بیان مسئله 4

1- 3-اهمیت وضرورت تحقیق 7

1- 4-اهداف تحقیق 9

1-4-1 -هدف کلی 9

1-4-2 -اهداف ویژه 9

1-4- 3-هدف کاربردی 9

1-5 -سوالات تحقیق … 9

1-6 -فرضیات تحقیق .. 10

1-7 – تعریف اصطلاحات به صورت مفهومی و عملیاتی … 10

فصل دوم:مروری برادبیات تحقیق وپیشینه تحقیق

2-1- مقدمه . 13

2- 2-اختلال سلوک 14

2-3-علل اختلال سلوک… 16

2-4 -سبب شناسی اختلالات روانی .. 16

2 -4-1 -عوامل زیستی 16

2-4-2 -ناهنجاریهای کروموزومی 17

2-4-3- ژن های معیوب .. 17

2-4-4-آسیب زاها .. 17

2-4-5- آمادگی . 18

2-4-6 -عوامل روانی ،اجتماعی،فرهنگی . 19

2-5- تعریف شخصیت . 20

2-6- مفهوم شخصیت .. 20

2-7-نظریه های مربوط به ویژگی های شخصیت .. 22

2-7-1- نظریه گوردون آلپورت 23

2-7-2-خودمختاری کنشی 24

2-7-3- تحقیق فردنگر . 25

2-7-4-نظریه کتل .. 25

2-7-5-هانس.جی آیزنک . .. 27

2-7-6- ا ندازه گیری صفت:تحلیل عاملی 29

2-7-7- مک کری وکوستا(مدل پنج عاملی) 29

2-8- طرح پنج عاملی شخصیت .. 34

2-9- پنج عامل شخصیتی نئو . 36

2-9-1-عصبیت یا شاخص هیجان(N) . 36

2-9- 2- برونگرایی(E) … 37

2-9- 3 -باز بودن(O) 38

2-9- 4-توافق(A) 40

2-9- 5 -وجدانی بودن© .. 41

2- 10-مقیاس های آزمون NEO PIR … 42

2-10-1-مقیاسهای عصبیت یا هیجانی . 44

2-10-2- مقیاس برون گرایی 46

2-10-3-مقیاس های باز بودن … 47

2-10-4-مقیاس های توافق .. 50

2-10-5-مقیاسهای وجدانی بودن … 52

2-11-پیشینه شناسی عامل ها در سایر مدل های شخصیت 54

2-12 -پایه های تجربی ومفهومی نظریه پنج عاملی .. 54

2- 13-نظریه صفات ومدل پنج عامل(FFM) . 55

2- 14-شواهد ارثی بودن عامل ها … 56

2-15 -سیستم همگانی شخصیت … 57

2- 16-کاربرد مدل پنج عاملی .. . 59

2- 17-موافقین ومخالفین مدل پنج عاملی 59

2- 18-مدل پنج عاملی در فرهنگ های مختلف .. 61

2-19- نقش خانواده در بهداشت روانی و اختلال روانی .. 62

2-20 -تعریف فشار روانی (استرس واسترسور) 63

2-21 -فرایند عوامل محیطی وعوامل درون فردی استرس وپیامدهای آن . 64

2-22 -نخستین نشانه ها در تشخیص فشار روانی 67

2-23-انواع استرس . 67

2-24-علل استرس . . 68

2-24-1-تغییرات زندگی .. 68

2-24-2-درگیری های زندگی روزانه . 68

2-24-3- فشار روانی مربوط به سن 69

2-24-3-1- گذر اوان کودکی . 69

2-24-3-2 -اوان بزرگسالی 69

2-24-3-3 -گذر میانسالی . 69

2-24-3-4- گذر اواخر بزرگسالی . 69

2-25- ناکامی .. 70

2-26-تیپ شخصیتی A . 70

2-27-ویژگی های شرایط تنش زا وعوامل در تعدیل آن . 71

2-27-1-مدت … 71

2-27-2-شدت .. 71

2-27-3-قابلیت پیش بینی 71

2-27-4-شروع ناگهانی 71

2-28-دستگاه عصبی خود مختار 72

2-29-ارزیابی نخستین وثانوی … 73

2-29-1-ارزیابی نخستین 73

2-29-2-ارزیابی ثانوی 73

2-30-پیامدهای استرس . . 74

2-30-1-اختلال هیجانی 74

2-30-2-اختلال شناختی 74

2-30-3- اختلال فیزیولوژیکی .. 74

2-31 -ظرفیت افراد در برابر استرس 76

2-32- ویژگی های فردی در مواجهه با استرس … 76

2-33- شخصیت های مقاوم در برابر استرس .. 77

2-33-1- کنترل … 77

2-33-3 –تعهد 77

2-34 -فشار روانی و رشد وتکامل … 78

2-35- کنارآمدن .. 78

2-36 -روش های کنار آمدن … 79

2-37- مسئله گشایی برنامه ریزی شده 79

2-38- کنار آمدن مواجهه ای 80

2-39- حمایت اجتماعی .. 80

2-40- روش های کنار آمدن دفاعی … 81

2-41 -مکانیزمهای دفاعی واسترس . 81

2-42- شیوه ی مقابله اجتنابی … 82

2-43 –ادراک کنترل فردی ومقابله با استرس . 82

2-44-کاهش دهندگان شیمیایی استرس . . 82

2-45- تندرستی وانرژی .. 83

2-46- عقاید مثبت 83

2-47- منظقه ی راحتی .. 83

2-48- اعتقادات مذهبی وآرامش درونی 84

2-49- تفکر منطقی وتفکر غیر منطقی . 84

2-50- ارتباط خانوادگی در زمان استرس .. 85

2-51- بیان احساسات 86

2-52- ارتباط صحیح وکاهش استرس .. 86

2-53- مروری بر پژوهشهای انجام شده 88

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

3-1- روش تحقیق . 96

3-2 -جامعه آماری 96

3-3 -روش نمونه گیری وحجم نمونه … 96

3-4-ابزار تحقیق … 97

3-5- روش آماری .. 98

فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها

4-1-مقدمه . 100

4-2-توصیف داده ها … 100

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1-مقدمه . 117

5-2- فرضیه اول .. 117

5-3 -فرضیه دوم .. 122

5-4- فرضیه سوم . 127

5-5-محدودیت ها 128

5-6- پیشنهادات .. 128

فهرست منابع …

فهرست منابع فارسی …

فهرست منابع انگلیسی .

130

131

138

پیوست … …

چکیده انگلیسی …. 142

159

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول4-1توزیع میزان تحصیلات پاسخگویان بر حسب دو گروه … . . 100

جدول4-2 توزیع گروه سنی پاسخگویان بر حسب دو گروه … .. .. 101

جدول 4-3 مقایسه میانگین نمره مقابله مستقیم در دو گروه … . 102

جدول 4-4 مقایسه میانگین نمره فاصله گرفتن در دو گروه … … . 103

جدول 4-5 مقایسه میانگین نمره خود کنترلی در دو گروه .. . 104

جدول 4-6 مقایسه میانگین نمره طلب حمایت اجتماعی در دو گروه …… 105

جدول 4-7 مقایسه میانگین نمره پذیرش مسئولیت در دو گروه …. . . 106

جدول 4-8مقایسه میانگین نمره گریز-اجتناب در دو گروه .. … . 107

جدول 4-9 مقایسه میانگین نمره حل مسئله برنامه ریزی شده در دو گروه …. …..108

جدول 4-10 مقایسه میانگین نمره ارزیابی مجدد مثبت در دو گروه . . . . 109

جدول 4-11 مقایسه میانگین نمره انعطاف پذیری در دو گروه … .. 110

جدول 4-12 مقایسه میانگین نمره مسئولیت پذیری در دو گروه .. 111

جدول 4-13مقایسه میانگین نمره برون گرایی در دو گروه … . 112

جدول 4-14 مقایسه میانگین نمره دلپذیر بودن در دو گروه … .. 113

جدول 4-15 مقایسه میانگین نمره روان نژندی در دو گروه … . . 114

جدول 4-16 مقایسه میانگین نمره میزان استرس در دو گروه .. . 115

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار4-1-مقایسه میانگین نمره مقابله مستقیم در دو گروه. …. …102

نمودار4-2- مقایسه میانگین نمره فاصله گرفتن در دو گروه .. ..103

نمودار4-3- مقایسه میانگین نمره خود کنترلی در دو گروه . … ..104

نمودار 4-4-مقایسه میانگین نمره طلب حمایت اجتماعی در دو گروه . .. 105

نمودار 4-5-مقایسه میانگین نمره پذیرش مسئولیت در دو گروه . ..106

نمودار 4-6-مقایسه میانگین نمره گریز-اجتناب در دو گروه . . ..107

نمودار 4-7-مقایسه میانگین نمره حل مسئله برنامه ریزی شده در دو گروه… ….. 108

نمودار 4-8-مقایسه میانگین نمره ارزیابی مجدد مثبت در دو گروه . .. 109

نمودار 4-9-مقایسه میانگین نمره انعطاف پذیری در دو گروه ..110

نمودار 4-10-مقایسه میانگین نمره مسئولیت پذیری در دو گروه ..111

نمودار 4-11-مقایسه میانگین نمره برونگرایی در دو گروه … .. 112

نمودار 4-12-مقایسه میانگین نمره دل پذیر بودن در دو گروه .. ..113

نمودار 4-13-مقایسه میانگین نمره روان نژندی در دو گروه .. ..114

نمودار 4-14-مقایسه میانگین نمره استرس در دو گروه . . .. 115

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مقایسه مقایسه ی ویژگیهای شخصیتی، سبکهای مقابله ای و میزان استرس والدین نوجوانان دارای اختلال سلوک با والدین نوجوانان عادی بود. بدین منظور از میان نوجوانان گروه سنی 10-14 مراجعه کننده به مراکز مشاوره آموزش و پرورش منطقه 5 اصفهان که تعداد 107 نفر در یک دوره دو ماهه بود تعداد 50 نفر که در چک لیست اسکید نمره لازم را کسب کرده بودند انتخاب شده و والدین آنها با پرسشنامه های نئو، سبکهای مقابله ای لازاروس و پرسشنامه استرس مورد مقایسه با 50 والد دارای فرزند عادی قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل آزمون t نشان داد که بین استرس والدین دارای نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک با استرس والدین دارای نوجوان عادی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین مقابله مستقیم، فاصله گرفتن، طلب حمایت اجتماعی، پذیرش مسولیت، گریز – اجتناب، حل مساله برنامه ریزی شده و ارزیابی مجدد مثبت در آزمون سبکهای مقابله ای در والدین دارای نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک با والدین دارای نوجوان عادی تفاوت معناداری وجود دارد. یافته نشان داد که در ویژگیهای شخصیتی دو گروه بین روان نژندی و برون گرایی تفاوت معناداری وجود دارد ولی بین نمره انعطاف پذیری، مسئولیت پذیری و دلپذیر بودن بین دو گروه تفاوت معناداری وجود ندارد .

واژه های کلیدی: ویژگیهای شخصیتی- سبکهای مقابله ای- استرس و اختلال سلوک

فصل اول

مقدمه

1-1 مقدمه

بررسی تاریخچه اختلال‌های روانی نشان می‌دهد كه همواره این اختلال‌ها همراه و همزاد بشر بوده و هست و انسان‌ها جهت پیشگیری و درمان آن‌ ها به شیوه‌های مناسب و نامناسب متوّسل می‌شوند (احمدزاده 1384،25).

با توجه به اهمیتی كه جوامع امروزی برای تداوم و بقا سلامت و بهداشت روانی افراد جامعه قائل است بررسی و شناخت عواملی كه به پایداری و موفقیّت در تحقق سلامت روان منجر می‌گردد ضروری به نظر می‌رسد. نكته دیگری كه پرداختن به آن در مطالعات مربوط به بهداشت و سلامت روانی حائز اهمیت است نقش والدین و خانواده است. پدر و مادر ما زمینه ساز بهداشت و سلامت روانی فرد، جامعه و نسل آینده است. افراد خانواده به ویژه پدر و مادر می‌توانند عمیق‌ترین تجربه‌های عشق و علاقه و صمیمیّت و آرامش را در محیط گرم خانواده بیابند و در عین حال می‌توانند عمیق‌ترین نفرت‌ها و بی‌علاقگی‌ها و انواع ضربه‌های جسمانی و روانی را در خانواده متحمل شوند. دستیابی به جامعه سالم، آشكارا در گرو سلامت خانواده است و تحقق خانواده سالم، مشروط به برخورداری افراد آن از سلامت روانی و داشتن رابطه‌های مطلوب با یكدیگر است. از این رو، سالم‌سازی اعضای خانواده، پدر و مادر و رابطه‌هایشان بی‌گمان آثار مثبتی را در جامعه به دنبال خواهد داشت (پورعابدی 1380 ،67).

رابطة پدر و مادر با فرزندان یكی از قوی‌ترین رابطه‌های انسانی است كه كیفیت آن پیامدهای گوناگونی برای فرزندان و دیگر اعضای خانواده و در نهایت جامعه دارد. هر چه تعامل میان والدین بیشتر باشد و این تعامل‌ها توأم با محبت و صمیمیت بیشتری باشد نه تنها موجب استحكام پیوند خانواده خواهد شد، بلكه سلامت و آرامش روحی و روانی اعضای خانواده نیز تضمین می‌شود (احمدزاده 1384 ،87).

بنابراین با توجه به این كه یكی از عوامل مؤثر بر سلامت روانی والدین است، در این پژوهش قصد بر این است كه رابطه بین ویژگیهای شخصیتی، سبکهای مقابله ای و میزان استرس والدین نوجوانان دارای اختلال سلوک با والدین نوجوانان عادی بررسی می شود.

1-2 بیان مساله

یكی از بارزترین خصوصیات انسان تعامل و ارتباط با یكدیگر است. اصلی‌ترین منبع ارتباطی انسان‌ها والدین هستند و این تعاملات نقش اساسی در شكل‌دهی ابعاد شخصیتی فرد دارند. بل معتقد است كه مادر اوّلین پایگاه شكل‌گیری افكار و عقاید كودك در مورد خود و محیط ساختارهای ذهنی، سلامت روانی و شخصیتی آنان محسوب می‌شود.

به طور كلی زمینه‌ای كه رشد فرد در دوره‌های مختلف زندگی در آن اتفاق می‌افتد تا حدود زیادی می‌تواند سلامت روانی را تعیین كند. یكی از مدل‌های مطرح شده در این زمینه متعلّق به برافن برنر ( جاودان 1385،23-20) است. طرز تفّكرها و شیوه زندگی در خانواده پایه‌ریزی می‌شود و سپس توسط مربیان مهدكودك، آموزگاران، دبیران مدارس و دیگر افراد مهّم شكل می‌گیرد. در صورتی كه پایه این روابط و تعاملات به نحو شایسته و مبتنی بر احترام و حقوق متقابل صورت گیرد، می‌توان انتظار داشت افرادی سالم و دارای رفتارهای سنجیده پرورش یابند.

والدین و مربیان نا آگاه به مسائل روانی و تربیتی در بسیاری از موارد با طرد كردن كودكان و نوجوانان اعمال فشار و بی‌توجهی باعث بروز رفتارهای نابهنجار، احساس خصومت، كینه و خشم می‌گردند.

شواهد نشان می‌دهد كه رابطه مادر و كودك نقش برجسته‌ای در سلامت روانی و یا بروز اختلال در رشد روانی و ذهنی كودك دارد زیرا، واكنش‌های مادر نسبت به كودك و نحوه ارتباط مادر با فرزندان تا حدودی زیاد می‌تواند بر تصور كودك از خودش تأثیر بگذارد( ولمن 1988، 190) عقیده دارد كه بسیاری از علائم روان تنی و اختلال‌های روانی – رفتاری بیانگر واكنش‌های كودك به نگرش مادر است. به عنوان مثال، توجه به حقوق دیگران، حفظ شخصیت و احترام دیگران، میزان شكیبایی در برابر مصائب رفتن به وادی بزهكاری و . . . تا حدود زیادی بر تجارب خانوادگی بستگی دارد.

ارتباط مؤثر، سنگ زیربنای خانواده سالم است. به عبارت دیگر، وقتی خانواده‌ای از الگوهای ارتباط مؤثر استفاده می‌كند، انتقال و درك روشنی از محتوا و قصد هر پیامی را دارد و مسئولیت اجتماعی كردن فرزندان و دستیابی به نیازهای روانی اعضای خانواده را به خوبی انجام می‌دهد (ابراهیمی 1385،128). بررسی‌های انجام شده دربارة خانواده عمدتاً بر این فرض استوار بودند كه بیماری هر عضو یک خانواده علامت بیماری خانواده (پدر و مادر) است، و در مورد اختلال‌های روانی شدید می‌توان آنها را به بیماری روانی و اختلالات غیر قابل انكار والدین نسبت داد.

اكثر محققان كه تأثیر تعارضات خانوادگی در بروز مشكلات فرزندان را مورد بررسی قرار داده‌اند، بر دگرگونی نحوه ارتباط – والد فرزند توجه داشته، و در تبیین نقش تعارضات پدر و مادر در بروز مشكلات رفتاری، كنش‌های متقابل اعضای خانواده را دارای اهمیت بسیار یافته‌اند. یافته‌های مرتبط با تأثیر خانواده بر سلامت فرزندان مبتنی بر نظریه یادگیری اجتماعی است (سعادت‌مند 1384،45)

مطالعات مربوط به فرزندان با والدین دارای آسیب‌های روانی و فرزندان والدین دارای آسیب‌های روانی كمتر و مقایسه آن‌ ها باهم تفاوت معنا‌داری را نشان می‌دهد. اگر روابط اعضای خانواده و كانون خانواده دچار عدم تعادل گردد و به عبارت دیگر خود تبدیل به یک دنیای بیمارگونه شود، می‌تواند زمینه‌ساز اختلال‌ها و نابسامانی‌های روانی فراوان در فرزندان گردد (اسماعیلی 1383،70-65). علاوه بر این سیزر نشان می‌دهد كه پذیرش بیش از حد مجاز در خانه با رفتار پرخاشگرانه و ضد اجتماعی فرزندان همبستگی دارد .

سینگر و وینر به تأثیر فضای حاكم بر خانواده و سلامت روان فرزندان معتقدند. این پژوهشگران از تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند كه معمولاً رابطه بین دو فرزند سالم از نظر روانی، تا اندازه‌ای هدفدار و باثبات است. امّا والدینی كه دارای اختلالات عاطفی – روانی هستند، به علّت عدم توانایی در تمركز و داشتن افكار منقطع و تضاد عاطفی دارای ارتباط نامشخص، بی‌سازمان و غیر متمركز با فرزندانشان هستند، به گونه‌ای كه این فرزندان از داشتن ارتباطی معین، روشن، هدفدار و با دوام محروم هستند (سعادت‌مند 1384،56)

تمامی این تحقیقات نشان می‌دهد یكی از منابع مهّم و مؤثر بر سلامت روان فرزندان محیط خانواده است. اگر منابع خانواده برای سازگاری با فشارهای روانی ناكافی باشد، خانواده مجبور به تحمل بار سنگین می‌شود. تغییرات و فشارها در زندگی خانواده به ظرفیت واحد خانوار فشار می‌آورد. بنابراین، می‌توان بعضی از نتایج منفی مثل بیماری را در اعضای خانواده پیش‌بینی كرد.

امكان ابتلا به اختلال‌های روانی برای همه افراد جامعه وجود دارد و هیچ انسانی از فشارهای روانی و اجتماعی مصون نیست، این پدیده خطری است كه مرتباً نسل فعلی و آینده را تهدید می‌كند و زیان‌های فردی و اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی و اقتصادی زیادی در بر خواهد گرفت.

کودکان و نوجوانانی که قوانین اجتماعی را زیر پا می گذارندو با رفتارهای آزار گرانه وگرایش های پرخاشگرانه مانند سرقت، خرابکاری، آتش سوزی عمدی، دروغگویی، ولگردی و فرار که مستلزم شکستن سنت ها، ارزش ها و قوانین اجتماعی است و همچنین رفتارهایی که کنش های روانی و اجتماعی فرد را در منزل، مدرسه و گروه های اجتماعی دچار مشکل می سازد، دچار اختلال سلوک هستند‌(مفیت و دیگران 2001). کودکان دارای رفتارهای بزهکارانه در یک سیستم مجرمانه قضاوتی و حقوقی به کودکانی گفته می شود که قوانین را زیر پا می گذارند و آنها را نادیده می گیرند(لوبر 2005،121). این رفتارها دامنه ای از رفتن به سینما بدون بلیط تا دگر کشی را شامل می شود(هین شا 2008 ؛ 28).

نتایج تحقیقات نشان داده است که گونه های خاصی از اختلالهای رفتاری مانند اختلال سلوک و اختلال نافرمانی مقابله ای در بین دیگر اختلالات روانی دوران مدرسه از فراوانی بالایی برخوردار است. اینگونه رفتارهای اغتشاش گر در موقعیت های مدرسه به صورت درگیریهای مکرر و تعارض آمیز با همسالان، معلمان و دیگران خود را نشان می دهد(لطفی کاشانی و وزیری 1389،78).

این تحقیق ضمن تاکید بر چند عاملی بودن این اختلال از زاویه خانواده، ویژگیهای والدین،‌ سبکهای مقابله ای و استرس والدین مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. بدیهی است مطالعه رشد و تحول کودکان بدون در نظر گرفتن الگوهای تربیتی و شرایط حاکم بر محیط خانواده، امری نارسا و ناقص است.

خانواده، اولین پایه گذار شخصیت، ارزش ها و معیارهای فکری کودکان است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک زندکی فرد دارد. تاثیر خانواده به عنوان نخستین و مؤثرترین واحد اجتماعی بر فرزندان، امری بدیهی و مشخص است در جریان رشد کودک، محیط و شرایط خانواده یک عامل مثبت و مهیاکننده زمینه های رشد و یا یک عامل مخل و بازدارنده است.

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب