کاساوا

                       سرنوشت مشترک انسانها، برنامه ریزی برای جهان را در جایگاهی ویژه قرار داده است که تفاوتهای ذاتی آن با برنامه ریزی برای شرکتها، موسسات غیر انتفاعی و سازمان های بین مللی و جهانی، کنکاش بیشتر را ضروری کرده است. شناخت روند فعلی برنامه ریزی برای جهان، گام نخست در این مسیر بود که  تحقیق حاضر(با توجه به کمبود نظریه در این زمینه)، در راستای چنین هدفی انجام گردید. با بررسی روش های تحقیقی که قادر به تبیین فرایند و تولید نظریه بودند، روش تحقیق نظریه مبنایی نظام مند، مناسب تشخیص داده شد و بر اساس این روش تحقیق، سازمان ملل بعنوان مهمترین سازمانی که درگیر فرایند برنامه ریزی برای جهان میباشد، برای مطالعه انتخاب گردید چرا که با محدود نمودن پژوهش به آن، امکان تحقیق(با توجه به محدودیتهای زمانی) فراهم میشد و از سوی دیگر گستردگی آن و وجود بانکهای اطلاعاتی متعدد و اسناد در دسترس، امکان انعطاف پذیری و جستجو برای محقق و عقیم نماندن تولید نظریه را فراهم میکرد. با بهره گرفتن از فرایند این روش تحقیق، پارادایم فعلی برنامه ریزی برای جهان در سازمان ملل و مقوله محوری آن یعنی ایدئولوژی توسعه انسانی و نقش آن در یکپارچه سازی چهار ایده ایجادگر سازمان ملل یعنی تامین امنیت، بسط حقوق بشر، استقلال کشورها و توسعه اقتصادی و اجتماعی، شناسایی شد که مقایسه آن با اسناد بعدی، امکان اشباع نظریه را نیز فراهم نمود. بکارگیری ابزار روند نیز منجر به شناخت برخی نقاط عطف در فرایند برنامه ریزی برای جهان در سازمان ملل گردید از جمله میتوان بر نقش مکتب کینز، رویکردهای رشد اقتصادی، منابع انسانی، نیازهای اساسی و معیشتی در سازمان ملل، تاثیرات علم ارعاب،مکتب اقتصادی شیکاگو، اعانه محوری و نفوذ مکتب شیکاگو در صندوق بین مللی پول و بانک جهانی و پیامدهای این تاثیرات بر توسعه انسانی و برنامه های ناشی از آن، تاکید کرد.

كلمات كلیدی :

برنامه ریزی برای جهان، ایدئولوژی توسعه انسانی، سازمان ملل، نظریه مبنایی نظام مند

 

فهرست مطالب :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	شماره صفحه
فصل اول- کلیات پژوهش	13
1-1 مقدمه	14
1-2- بیان مساله	14
1-2-1 انگاره های محقق	14
1-2-2- دغدغه های سازمان ملل	15
1-2-3- ایجاد مکتب مهر البرز	19
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق	19
1-3-1- اهمیت برنامه ریزی برای جهان در سازمان ملل	19
1-3-2- خلاء نظری در زمینه برنامه ریزی برای جهان	21
1-3-2-1- خلاء نظری در ادبیات برنامه ریزی مدیریتی	21
1-3-2-2- تفاوت برنامه ریزی برای جهان با جهانی سازی	22
1-3-2-3- خلاء نظری با وجود نظریه های اقتصادی و توسعه	22
1-3-2-4- خلاء نظری در پایگاه های اطلاعات و اسناد علمی	23
1-3-2-5- خلاء نظری در ادبیات برنامه ریزی سازمان ملل	25
1-4 گزاره های تحقیق	27
1-5 روش انجام کار	28
1-6 قلمرو تحقیق	28
1-7 اصطلاحات و واژگان تخصصی	28
1-8 خلاصه فصل اول	29
فصل دوم- ادبیات نظری و پیشینه پژوهش	31
2-1- مقدمه	32
2-2 برنامه ریزی و انواع برنامه ریزیها	32
2-3 برنامه ریزی استراتژیک(تعریف، پارادایم ها و مکاتب)	37
2-4 خط مشی گذاری عمومی	51
2-5 سنتهای برنامه ریزی	81
2-6 نکاتی پیرامون برنامه ریزی برای جهان	83
2-7 انتقادات بر روش های برنامه ریزی	88
2-8- خلاصه فصل دوم	92
فصل سوم- روش شناسی پژوهش	93
3-1- مقدمه	94
3-2-  روش تحقیق	94
عنوان	شماره صفحه
3-3- جامعه و نمونه آماری	97
3-4- ابزار گردآوری داده ها	99
3-5- پایایی و روایی	100
3-6- روش های تجزیه و تحلیل	105
3-7- خلاصه فصل سوم	105
فصل چهارم-  گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها	106
4-1- مقدمه	107
4-2- ایجاد سازمان ملل متحد	107
4-3-  مکتب کینز	109
4-4- شوک درمانی و علم ارعاب	114
4-5- مکتب اقتصادی شیکاگو	115
4-6- بنیاد فورد و حقوق بشر	124
4-7- محو شدن اصول کینز در درون سازمان ملل	125
4-8- رویکرد رشد اقتصادی	130
4-9- رویکرد منابع انسانی	131
4-10- رویکرد نیازهای اساسی	132
4-11- رویکرد معیشتی	133
4-12-  دوران تاچریسم و ریگانیسم	134
4-13- ساکس، استاد جدید شوک درمانی	137
4-14- نفوذ مکتب اقتصادی شیکاگو به موسسات برتون ودز و دوران تعدیل ساختاری	144
4-15- توسعه انسانی	151
4-15-1-  علل مقبولیت توسعه انسانی	151
4-15-2-  معنای توسعه انسانی	152
4-15-3-  اصول محوری توسعه انسانی	156
4-15-4-  مشخصه های کلیدی توسعه انسانی	157
4-15-5-  شاخص های توسعه انسانی	157
4-15-6-  اندازه گیری شاخص های توسعه انسانی	160
4-15-7-  روابط بین توسعه انسانی و امنیت انسانی	161
4-15-8-  ارتباط بین رویکرد توسعه انسانی و رویکرد حقوق بشر	162
4-15-9-  ارتباط اهداف توسعه هزاره سوم و رویکرد توسعه انسانی	163
4-15-9-1-  اهداف کلان جنسیتی و دیگر اهداف توسعه هزاره سوم	164
4-15-9-2-  اهداف زیست محیطی و دیگر اهداف توسعه هزاره سوم	165
عنوان	شماره صفحه
4-15-10-  بکارگیری توسعه انسانی	165
4-15-10-1- اهمیت دفاع در بکارگیری توسعه انسانی	166
4-15-11-  گزارشات توسعه انسانی	167
4-15-12-  توسعه انسانی و کار برنامه توسعه سازمان ملل	169
4-15-12-1- بکارگیری اصول توسعه انسانی در حوزه های تمرکزبرنامه توسعه سازمان ملل	169
4-15-12- 1-1-  اصول توسعه انسانی و فقر	169
4-15-12- 1-2-  اصول توسعه انسانی و اچ. آی .وی/ ایدز	170
4-15-12- 1-3-  اصول توسعه انسانی و حکمرانی دموکراتیک	171
4-15-12- 1-4-  اصول توسعه انسانی و پیشگیری از بحران و بازیابی	171
4-15-12- 1-5-  اصول توسعه انسانی و محیط زیست و انرژی	172
4-15-12- 1-6-  موضوعات متداخل	173
4-15-13-  سیستم سازمان ملل و توسعه انسانی	173
4-15-14-  توسعه انسانی در عمل	174
4-15-14-1- شکل دهی اهداف توسعه هزاره سوم توسط توسعه انسانی	176
4-15-14-2-  شکل دهی حکمرانی دموکراتیک توسط توسعه انسانی	177
4-15-14-3 مبارزه با تغییرآب و هوا=خطمشی جهانی علاقمند به ایدئولوژی توسعه انسانی	179
4-15-15-  مقایسه رویکرد توسعه انسانی با رویکردهای توسعه ای دیگر	179
4-16- بررسی کلیات عملی در برنامه ریزی های سازمان ملل	180
4-16- 1- شاخص گذاری و تعیین اهداف و تدوین برنامه ها	180
4-16- 2- تاثیر اعانه ها	181
4-17- خلاصه فصل چهارم	182
فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات	185
5-1 مقدمه	186
5-2 بحث و فحص	186
5-3 پیشنهادات عملی	188
5-4 محدودیتهای تحقیق	203
5-5 پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی	203
5-6 خلاصه فصل پنجم	204
پانوشتها	205
منابع و مآخذ	224
پیوست یک تاریخچه ای از روش تحقیق مبنایی نظام مند	232
پیوست دو- نمونه هایی از تقریضها   پیوست سه – ابزارهای تحلیلی	234   239

مقدمه :

     هدف تحقیق حاضر بررسی، تحلیل و کشف چارچوبهای برنامه ریزی برای جهان در سازمان ملل و سئوال اصلی آن، چگونگی برنامه ریزی سازمان ملل برای جهان میباشد. یافتن پاسخ این سئوال میتواند در بهبود امر برنامه ریزی برای جهان و اثربخشی سازمان ملل موثر باشد و برنامه ریزی کلان کشورها را نیز بهبود بخشد و راهی برای ایجاد درکی جدید از مفهوم برنامه ریزی، بگشاید. این تحقیق با بهره گرفتن از روش نظریه مبنایی نظام مند(بلحاظ تناسب آن با تحقیق) صورت گرفته است و لذا فصول این تحقیق با توجه به کیفی بودن آن با ترتیب مطالب در روش های کمی تفاوت دارد[i]. 

1-2 بیان مساله  :

1-2-1 انگاره های محقق :

     دو مساله از کودکی در ذهن محقق(بدلیل بستر فرهنگی که در آن قرار گرفته بود)، به دغدغه هایی مهم تبدیل شدند: علاقه به نظریه پردازی(و حرکت در سپهر علوم) و نیز انجام رسالت انسانی در برابر جامعه(بعدها علاقه به مبحث برنامه ریزی نیز بدانها اضافه گردید). برداشتهای محقق از مفاهیم دینی چون اشاره امام علی(ع) به اخذ پیمان از دانایان مبنی بر عدم رضایت بر گرسنگی مظلومان(دشتی، 1386) و شرکت پیامبر اکرم اسلام(ص) در پیمان حلف الفضول در پیش از بعثت(با عده ای که بعدها مشرک ماندند) و افتخار پیامبر اكرم(ص) بدان حتی پس از بعثت(سبحانی، 1373؛ ” حلف الفضول “، 1391) و علائق پیش گفته، توجه محقق را به این موضوع جلب کرد که محو فقر شدید، مقوله ای محوری است و لذا وی را به کنکاش در این زمینه واداشت که چگونه میتوان بر فقر شدید فائق آمد. البته یافتن پاسخ این سئوال که چگونه اقتصادهای کم درآمد در دنیای امروز میتوانند در مسیر توسعه اقتصادی پایدار قرار گیرند، تا به هدف فوریِ کاهش فقر و هدف بلند مدتِ رسیدن به ثروتی همانند اقتصادهای توسعه یافته دست یابند، در حقیقت هدف نهایی اقتصاد توسعه نیز میباشد(آزاد، 1389). مدتی به بررسی تلاشهای فردی و گروهی گذشت ولی این احساس بوجود آمد که چنین تلاشهایی گرچه موثرند ولی ناکافی هستند و نیاز به یک برنامه منسجم و همه جانبه در سطح کشور وجود دارد تا پراکندگی فعالیتها، موجب انحطاط انرژیها نگردد. از این رو ایجاد نهادهایی برای سازماندهی موثر اقدامات جمعی(آزاد، 1389)، ضروری به نظر رسید. ازسوی دیگر برای محو فقر شدید در یک کشور، بسترهای مناسب و برنامه های موازی دیگر نیز مورد نیازند و این برنامه ها باید یکپارچه شوند. تدوین چنین برنامه هایی از توان افراد و گروه های بی ساختار خارج است و نیازمند ایجاد سازمان های تخصصی تر چون یک حزب سیاسی، سازمانی غیر دولتی و یا ایجاد دولتی توانمند میباشد(آزاد، 1389). بررسی دستاورهای کشورهای مختلف نشان میدهد که گرچه سطح تاثیر برنامه ها بر محو فقر شدید، با تشکیل نهادهای تخصصی و یا دولتِ توانمند، نسبت به فعالیتهای فردی و گروهی افزایش مییابد ولی جهانی شدن و حتی فراجهانی شدن، آثار متقابل برنامه های اجرا شده در کشورهای مختلف را بر یکدیگر افزایش داده است و نیاز به همکاری و برنامه جهانی(و سازمانی جهانی) از این جهت احساس میشود(برای مثال یکی از اهداف توسعه هزاره سوم، پایداری محیط زیست و جلوگیری از تغییرات نامطلوب آب و هوایی است که بخشی از آن ناشی از دی اکسید کربن و آلاینده ها است. دولتهای توسعه یافته خواهان اخذ مالیات از شرکتهای آلاینده  محیط زیست در کشورهای در حال توسعه هستند و دولتهای کشورهای در حال توسعه نیز تمایل به دریافت یارانه از کشورهای توسعه یافته بدلیل نقش عمده آنها در آلودگی محیط زیست دارند. جمع بین این دو دیدگاه نیاز به همکاری بین مللی دارد تا امکان حل مشکل آلاینده هایی چون دی اکسید کربن بوجود آید(آزاد، 1389)). بنابراین برای مبارزه با فقر، استفاده از فرصت و امکانِ سازمانی جهانی چون سازمان ملل به ذهن متبادر میشود. ایجاد سازمانی برای هماهنگی فعالیتهای جهانی، همان ایده ای است که در ابتدا برای برنامه ریزی درباره صلح جهانی و سپس برای فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی و بعدها برای سایر فعالیتها، منجر به تاسیس و سپس فربه شدن سازمان ملل با سازمان های تخصصی متعدد گردیده است(مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد–تهران، 1389؛ موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد،1382). همانطورکه گفته شد بنظر میرسد که محو فقر شدید در درون یک برنامه جامع با نگاه و توجه به سایر برنامه ها و عوامل تاثیرگذار میتواند موفق شود و با نگاهی اجمالی به روند برنامه ریزیها در سازمان ملل نیز، شاهد یکپارچگی بیشتر در برنامه ریزیها طی دهه1990هستیم که درنهایت منجر به تهیه اهداف توسعه هزاره سوم گردیده است. اما در عمل بنظر میرسد که برنامه های طراحی شده در سازمان ملل و آثار اجرای آنها چندان در بین شهروندان جهانی احساس نمیشود و حتی بسیاری از نخبگان و یا تصمیم گیران دولتی، از این برنامه ها اطلاعی ندارند چه رسد به اینکه در اجرایی شدن آنها بکوشند. تغییر سیاستهای کشورها در طی سالهای اجرای برنامه هایی چون اهداف توسعه هزاره سوم نیز خود مزید بر علت میشود و دستاوردهای محو فقر یا مشاهده نمیشوند یا در آنجا که مشاهده میشوند در معرض تهدیدند. با این اوصاف، پرداختن به دغدغه محو فقر، مستلزم تفکر درباره پدیده برنامه ریزی برای جهان در سازمانی چون سازمان ملل میباشد، بویژه که با تغییراتی چون جهانی شدن و فراجهانی شدن[viii]، ظهور فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک، بحرانهای اقتصادی جدید و تروریسم، درک پیچیدگیهای این برنامه ریزی اهمیت مییابد تا با چنین درکی امکان بازنگری عملکرد سازمان ملل و سازمان های جهانی مشابه در تحقیقات آتی فراهم شود. از سوی دیگر، با کندوکاو در سرفصلهای تحقیقاتی نظریه پردازان دانشگاه هاروارد[1] در زمینه برنامه ریزی(مدرسه کسب و کار هاروارد،2011) و از جمله در کارهای پورتر[2] (بویژه تحقیق وی و همکارانش با عنوان ارائه بهداشت جهانی که به ضرورت تلفیق آموخته های مدیریت استراتژیک با برنامه ریزیهای بهداشتی برای جهان با توجه به تفاوت کشورهای فقیر و غنی از نظر زیرساختها و منابع انسانی و مالی می پردازد(جین، واین تراب، راتیگان، پورتر و کیم، 2008))، خلاء دانش در زمینه برنامه ریزی برای جهان، در ذهن جرقه می خورد[ix]. لذا بنظر میرسد، بررسی این سئوال که”سازمان ملل چگونه برای جهان برنامه ریزی می نماید؟”، دغدغه ارائه نظریه در زمینه برنامه ریزی و پرداختن به موضوعی بدیع و حرکت در سپهر علم را نیز ارضاء نماید. شکل1-1، فرایند فکری منجر به طرح سئوال چگونگی برنامه ریزی سازمان ملل برای جهان را نشان میدهد.

1-2-2- دغدغه های سازمان ملل:  

     برنامه ریزی برای جهان از مهمترین فعالیتهای سازمان ملل میباشد. شاید در نگاه اول نحوه برنامه ریزی سازمان ملل برای جهان، بدون ابهام به نظر برسد. در شکل1-2، سیستم سازمان ملل در یک نگاه مشاهده میشود. اما آنچه از توصیف این سیستم درک میشود(سیدو، 2003)، تنها درکی مکانیکی را فراهم میسازد که چندان برای برنامه ریزان سازمان ملل، رهگشا نیست. سازمان ملل امروزه با دغدغه هایی مواجه است که پاسخگویی بدانها مستلزم درک دقیقتر فرایند برنامه ریزی برای جهان در سازمان ملل، میباشد. هیچگاه تا این حد، خدمات مختلف از سازمان ملل تقاضا نمیشده است. برای مثال در کشور بروندی، یکپارچه شدن خدمات ارائه شده توسط سازمان ملل و پیگیری این خدمات برای دوران پس از خروج صلح بانان در سال 2005، حائز اهمیت بودند. دبیرکل سازمان ملل به شورای امنیت پیشنهاد تأسیس دفتر هماهنگی و یکپارچه سازی

[1] Harvard University

[2] Porter

[i] بهتر بود بر اساس پیشنهاد دکتر بازرگان در کتاب مقدمه ای بر روش های تحقیق کیفی و آمیخته این تحقیق در چهار فصل طرح مساله، روش تحقیق، یافته ها و نتیجه گیری ارائه میشد ولی با توجه به عرف موجود در کشور برای ارئه تحقیقات کیفی، تغییراتی در فصل بندی داده شده است .    

[ii] در این بخش مساله اصلی تحقیق با عنوان انگاره های محقق و بیان مساله بر اساس پیشنهادت الیس و لوی(2008)، با عنوان دغدغه های سازمان ملل تلفیق شده اند. ترجمه صحیح اصطلاحات مرسوم در روش های تحقیق از چالشهای پیش روی محققان میباشند. برای مثال عناوینی چون مساله اصلی تحقیق و بیان مساله در کلمه مساله تنها اشتراک لفظی دارند و اشتراک معنایی ندارند و لذا باعث سردرگمی میشوند. بنابراین پیشنهاد میشود برای جلوگیری از ابهام و تداخل به جای عبارت ” مساله اصلی تحقیق” ، از عبارات “دغدغه اصلی” استفاده شود.     

[iii] البته کاهش فقر و رسیدن به ثبات نه تنها برای کشورهای در حال توسعه اهمیت دارد بلکه موفقیت این کشورها، برای کشورهای توسعه یافته نیز اهمیت دارد چرا که هم از نظر انسان دوستانه ارضاء میشوند و هم امنیتشان تامین میگردد و دستیابی به صلح و ثبات و نظم بین مللی، محقق میگردد(آزاد، 1389).

[iv] توانمندی دولت، اشاره ای است به حکمرانی خوب.

[v] اصطلاح جهانی شدن سابقه طولانی دارد. برای مثال به این عبارت مارکس توجه فرمایید : ” بورژوازی با بهره کشی از بازار جهان در تک تک کشورها، تولید و مصرف را جهانی کرده است ” (آژغ، 1387). بسیاری از منتقدان جهانی شدن، آن را در امتداد غربزدگی و حتی فراتر از آن معادل با تفوق همه جانبه آمریکا بر جهان میدانند. اما معنای دقیقتر آن، رشد رابطه متقابل بین اقتصادهای جهانی مختلف است که جوانب مثبت و منفی برای این پدیده، مطرح میشود(ایران نژاد پاریزی و احمدپور، 1388).

[vi] اصطلاحی که محقق بکار می برد تا نشان دهد که با امکانات ارتباطی فعلی و با وجود شبکه های اجتماعی، به جای همسان شدن همگان با جهانی شدن و ایجاد دهکده جهانی (که توسط منتقدان جهانی شدن مطرح میشود) ؛ امکان بروز تفاوتها برجسته تر شده است آنچنانکه یکنفر با این امکانات میتواند خود را برجسته نماید و برای مثال حتی به ترور سازمان یافته افراد زیادی (همانند واقعه نروژ در سال قبل) بپردازد یا با تاثیر بر شبکه های اجتماعی فعالیتهای

در ایران گونه موجود و مورد ‌استفاده M.neglecta است که اثراتی شبیه به گونه سیلوستریس دارد. گونه M.neglecta به بلندی گونه اول نیست و حداکثر تا 40 سانتی متر ارتفاع دارد. برگ‌ها دارای حالت دایره‌ای و دندانه‌دار و گل‌ها بنفش‌رنگ و کوچک هستند. در ایران قسمت مورد استفاده گل‌های ‌ خشک‌شده پنیرک می باشد. محل رویش گیاه در ایران نواحی البرز، اطراف تهران، شمال ایران آذربایجان، آستارا، اصفهان، نواحی مرکزی ایران، خراسان، دامغان، سمنان، جنوب ایران، کرمان و بلوچستان و سایر نقاط ایران می‌باشد.  برگ پنیرک حدودا 8% موسیلاژ دارد که پس از هیدرولیز، تولید قندهای آرابینوز، گلوکز، رامنوز، گالاکتوز و اسید­گالاکتورونیک می کند. همچنین حاوی مقداری تانن و فلاونوئید است(5،19).

موسیلاژ گیاهان معمولا در ناحیه اپی‌درم قرار دارد. همه گونه‌های مالوا در دمبرگها هم دارای موسیلاژ بودند. موسیلاژ موجود در برگهای مالوا نگلکتا 14/26% و نیز موسیلاژ موجود در دمبرگهای مالوا نگلکتا 74/21%اندازه‌گیری شد (50).

در ارگانیسمهای گیاهی انواع بسیار زیادی از منو‌ساکاریدها و الیگوساکاریدها وجود دارند. پلی‌ساکارید ساختمانی گیاهان سلولز است و صمغ‌ها گروهی از پلی‌ساکاریدهای مختلف می باشند که از گیاهان، جلبک‌های دریایی و میکروارگانیسم‌ها بدست می‌آیند (3).

پلی‌ساکارید‌هایی با وزن مولکولی متوسط که از 10 تا 250 منوساکارید بهم پیوسته بوجود آمده‌اند؛ در حالت طبیعی دیده نمی‌شوند. انواع آنها محدود به نوع منوساکاریدی است که تکرار شده است و عموما دارای یک یا 2 پیوند غالب است ( 1).

منوساکاریدها یا قندهای ساده فقط دارای یک مولکول قند هستند و در اثر آبکافت نمی‌توان آنها را به قندهای ساده‌تری تبدیل کرد (2).

صمغ‌ها گروه بزرگی از پلی‌ساکاریدها و مشتقات آنها هستند که قادرند در غلظتهای کم محلول‌هایی با ویسکوزیته بالا تولید نمایید. (3).

یکی از روش‌های استخراج صمغ‌ها و موسیلاژها، استخراج آبی است (64).

همچنین موسیلاژ استخراج شده باید به اجزای تشکیل شده خود تجزیه شود تا بتوان بر روی آن آنالیزهای لازم را انجام داد.

اندازه‌گیری قندها با روش فنل‌سولفوریک بر پایه جذب در 490 نانومتر، یک کمپلکس آروماتیک رنگی را بین فنل و کربوهیدرات تشکیل می‌دهد. مقدار قند موجود با مقایسه با منحنی کالیبراسیون به کمک یک اسپکتروفتومتر اندازه گرفته‌می شود. دقت روش فنل سولفوریک اسید 2% ± است (32 ،42 ،44 و 60).

کربوهیدراتها معمولا نور ماورای بنفش را جذب نمی‌کنند. بنا‌براین با افزودن یک ماده رنگساز5 به مولکول کربوهیدرات اغلب در روش جذب UV در طول موج انتخابی کربوهیدرات‌ها تشخیص داده ‌می‌شوند(28).

در مقالات گروه بزرگی از معرف های مشتق‌ساز برای منوساکاریدها گزارش شده‌است. مثل

1-فنیل-3-متیل-5-پیرازولون(PMP)، 8-آمینوپیرن1،3،6-تری‌سولفونات، بنزآمیدین، FMOC-هیدرازین، فنیل‌ایزوسیانات، 2-آمینوبنزوئیک‌اسید، – ρ آمینو بنزوئیک‌اسید‌اتیل‌استر، آمینوپیرازین اسیدآنترانیلیک (AA) (28،44، 58 و 66).

 

و در نهایت ترکیبات مشتق شده برای آنالیز و شناسایی نیازمند دستگاه‌های آنالیزی همچون کروماتوگرافی گازی  یا مایع با کارایی بالا هستند (33،42،43،44، 52 و54).

فصل اول

1-1 بیان مسئله

مساله طرح شده عبارت است از اینکه لعاب گیاه پنیرک (مالوا نگلکتا)[2] از چه منوساکاریدهایی تشکیل شده است.چهار منوساکارید گلوکوز، فروکتوز، مانوز و گالاکتوز در لعاب محلول در آب پنیرک جستجو می شوند. لذا در این تحقیق مساله اول چگونگی استخراج موسیلاژ محلول در آب از برگ­ها و ساقه گیاه می باشد و مساله دوم جستجو وکاربرد روشی دقیق و مناسب برای تجزیه صمغ به منوساکاریدها و در نهایت کاربرد روشی برای جستجو و اندازه ­گیری حداقل 4 منوساکارید در صمغ هیدرولیز شده به روش کروماتوگرافی صفحه نازک و یا کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا می باشد.

 

1-2  ضرورت و اهمیت موضوع

طبق مطالعات به عمل آمده ،گیاه پنیرک دارای موسیلاژ زیادی است که استخراج آن می تواند از نظر تغذیه ای و تجاری اقتصادی حایز اهمیت باشد. درضمن به علت ویسکوزیته بالای موسیلاژ پنیرک، استخراج آن از فیبر‌های نامحلول دشوار است. لذا روشی با هزینه کم و بازدهی بالا برای استخراج آزمایشگاهی این ماده ضروری است.

همچنین تعیین مقدار کربوهیدرات کل موسیلاژ، می‌تواند راهی برای تعیین ماهیت و شناسایی ساختار باشد و نیز قدم اول برای رسیدن به منوساکاریدها است؛ که در این تحقیق از روش فنل سولفوریک استفاده می شود. سرانجام از آنجا که برای اندازه ­گیری منوساکاریدهای صمغ‌ها معمولا در تحقیقات قبل نمونه مورد آزمون به خارج از کشور ارسال می­شد؛ لذا اندازه ­گیری واحدهای تشکیل دهنده ساختار کربوهیدراتها، صمغ­ها و موسیلاژها خصوصا با روش و دستگاهی که امکان دسترسی بیشتری برای محققین و کاربران داشته باشد از اهداف این پژوهش بود.

 

1-3  هدف اصلی

از آنجا که هدف  علمی  تحقیق اندازه گیری منوساکاریدهای لعاب گیاه مالوا نگلکتا است و نظر به اینکه مقادیر و نسبت منوساکاریدهای استخراج شده از لعاب گیاه مالوا نگلکتا هنوز بخوبی شناسایی و اندازه ­گیری نشده است و نیز روش مورد استفاده در این تحقیق، برای اولین بار است که در اندازه‌گیری منوساکاریدهای این لعاب بکار می رود؛ گامی در افزایش اطلاعات و معلومات در شناخت ترکیب لعاب و خواص منحصر به فرد آن خواهد بود.

از نظر کاربردی، با توجه به ارزش و اهمیت این لعاب در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی و نیز مصرف خود گیاه در خوراک­های خاص و محلی نقاط مختلف کشور، شناسایی اجزای تشکیل دهنده این لعاب و افزایش دانش درباره علل اثرات مفید آن کاری ارزشمند می­باشد.

نتیجه دیگر راه اندازی روش تعیین و اندازه ­گیری منوساکاریدها در پژوهشگاه استاندارد و نیز تدوین استاندارد ملی ایران برای اندازه گیری منوساکاریدهای ساختار صمغ های محلول در آب خواهد بود.

چون بیشتر لعابها و صمغ­ها پایه کربوهیدراتی دارند و از انواع منوساکاریدها تشکیل شده ­اند ؛ با انجام این تحقیق، روش اندازه گیری قندهای احیاکننده و نیز  اجزای قندی هیدروکلوییدها تسهیل می گردد.

1-4     تعاریف واژه ها:

مالوا نگلکتا: یا پنیرک از تیره ختمی­ها، گیاهی است پایا به ارتفاع 60-20 سانتی­متر و پوشیده از كركهای دراز كه به حالت وحشی در جنگل­ها و اراضی بایر می‌روید. به علاوه به منظور استفاده‌های درمانی كم و بیش کشت می­ شود.

ریشه آن گوشتدار، سفید رنگ و ساقه آن راست و استوانه‌ای شكل است. برگهای متناوب بزرگ، با دمبرگ دراز، شامل 5 تا 7 لوب دندانه‌دار و گلهایی به رنگ سفید تا صورتی مایل به بنفش با تزییناتی از خطوط تیره دارد. قسمت مورد استفاده آن، برگ، گل و حتی گیاه كامل است. گونه مالوا نگلکتا به حالت تقریبا خوابیده است و حداکثر تا 40 سانتی متر مرتفع می شود.

کربوهیدرات[3]: یا گلوسید به گروهی از مواد آلی اطلاق می شود که در طبیعت به وفور یافت می­شوند و شامل انواع قندها، نشاسته، سلولوز، دکسترین­ها و صمغ­ها می­باشد. غالب این مواد در گیاهان وجود دارند و به عنوان ماده غذایی ذخیره و اسکلت یا بافت حمایت کننده گیاه عمل می‌کنند. کربوهیدراتها قسمت عمده ای از خوراک انسان را تشکیل می دهند و بیشتر انرژی آدمی از آنها بدست می‌آید(2).

کربوهیدرات های ساختاری3: بخش های قابل هیدرولیز از قندهای منومری بعد از هیدرولیز اسیدی با یک اسید معدنی (مثل اسید­سولفوریک)، این بخش نیز دارای منوساکاریدهای مشتق شده از پلی­ساکاریدهای ذخیره­ای مانند نشاسته خواهد بود. این مقدار باید از گزارش کل کربوهیدرات­های ساختاری کاسته شود(60).

کربوهیدرات های ذخیره ای4: بخشی از گلوکز منومری اندازه گیری شده پس از هیدرولیز های آنزیمی جرم جلبک با یک محلول آنزیمی از α-آمیلاز و آمیلوگلوکوزیداز. این بخش از یک کربوهیدرات ذخیره­ای به نشاسته اشاره دارد اما هر بخشی از بند 14-α پلیمر گلوکز را در جرم جلبکی منعکس می­نماید(60).

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………..1

بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………….3

اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………..6

-تعاریف متغیر ها……………………………………………………………………………………………8

تعاریف نظری…………………………………………………………………………………………………………8

تعاریف عملی…………………………………………………………………………………………………………8

-اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………….9

اهداف کلی…………………………………………………………………………………………………………….9

اهداف کاربردی………………………………………………………………………………………………………10

-فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………………10

فصل دوم(پیشینه تحقیق)

-نظریه های موجود در تبیین اعتیاد………………………………………………………………………..12

نظریه روان تحلیلگری…………………………………………………………………………………………….12

رفتارگرایان شناختی………………………………………………………………………………………………15

روان شناسی خود…………………………………………………………………………………………………..15

نظریه های زیستی روانی……………………………………………………………………………………16

نظریه وابستگی جسمانی اعتیاد………………………………………………………………………….16

نظریه های مشوق مثبت اعتیاد……………………………………………………………………………17

نظریه های اجتماعی-فرهنگی…………………………………………………………………………….19

1-نظریه بی هنجاری………………………………………………………………………………………….19

2-نظریه انزواطلبی مرتون………………………………………………………………………………….20

3-نظریه برچسب زنی………………………………………………………………………………………..21

4-نظریه انتقال فرهنگی…………………………………………………………………………………….21

5-نظریه تفسیر انتخاب عقلایی………………………………………………………………………….23

متغیرهای علت شناختی سوء مصرف مواد……………………………………………………………..24

متغیرهای روانشناختی……………………………………………………………………………………….24

تغییرات خلقی…………………………………………………………………………………………………..24

شخصیت و ارتباط آن با مصرف مواد……………………………………………………………………27

مکانیزم های زیست شناختی……………………………………………………………………………..28

مکانیزم های احتمالی………………………………………………………………………………………..29

تعاملات زیست شناختی در مصرف مواد و الکل…………………………………………………..31

متغیرهای اجتماعی و فرهنگی…………………………………………………………………………..32

انواع مواد مخدر……………………………………………………………………………………………….33

معروفترین داروهای اعتیاد آور………………………………………………………………….36

همراهی سوء مصرف مواد و سایر اختلالات روانپزشکی………………………………..38

ابراز وجود:تعریف و مولفه های آن…………………………………………………………….40

 

 

-سبک های پاسخ……………………………………………………………………………………42

سبک غیر ابرازمندانه……………………………………………………………………………….42

سبک پرخاشگرانه……………………………………………………………………………………43

سبک ابرازمندانه……………………………………………………………………………………..44

ویژگی های رفتار ابرازوجودمندانه…………………………………………………………….46

مولفه های ابراز وجود………………………………………………………………………………47

مولفه های رفتار آشکار ابراز وجود……………………………………………………………47

مولفه های پنهان ابراز  وجود……………………………………………………………………50

حقوق و مسولیت های ابراز وجود……………………………………………………………..55

حقوق بشر برای ابراز وجود………………………………………………………………………55

-منابع تکوین خود………………………………………………………………………………….57

الف:خود مشاهده گری…………………………………………………………………………….58

ب:مقایسه اجتماعی………………………………………………………………………………..59

ج:پسخوراندهای اجتماعی……………………………………………………………………….60

آسیب شناسی روانی در سطح فردی…………………………………………………………61

افزایش خود مشاهده گری،کاهش مقایسه اجتماعی و پسخوراند اجتماعی….62

کاهش خودمشاهده گری،افزایش مقایسه اجتماعی و پسخوراند اجتماعی…..63

پیشینه پژوهشی(بررسی متون)………………………………………………………………64

فصل سوم

نوع مطالعه……………………………………………………………………………………………68

جامعه آماری………………………………………………………………………………………..68

نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………68

ملاک های ورود به پژوهش………………………………………………………………….. 68

ملاک های خروج از پژوهش…………………………………………………………………68

ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………….69

روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………….69

شیوه نمره گذاری پرسشنامه………………………………………………………………..70

شیوه ی جمع آوری داده ها…………………………………………………………………..70

روش اجرای پژ وهش……………………………………………………………………………70

چارچوب درمان…………………………………………………………………………………..71

روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………….71

ملاحضات اخلاقی………………………………………………………………………………..71

مقررات حاکم بر جلسات مشاوره گروهی………………………………………………72

پروتکل درمان………………………………………………………………………………….73

فصل چهارم:(تجزیه و تحلیل داده ها).

-یافته های توصیفی…………………………………………………………………………76

تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………77

فصل پنجم(بحث و نتیجه گیری):

بحث و بررسی یافته ها……………………………………………………………………80

نتیجه گیری………………………………………………………………………………….86

محدودیت های پژوهشی……………………………………………………………….87

پیشنهادات…………………………………………………………………………………..87

پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………….87

پیشنهادات اجرایی……………………………………………………………………….88

منابع……………………………………………………………………………………………90

پیوست………………………………………………………………………………………..98

پروتکل………………………………………………………………………………………..100

 

یکی از مشكلات  اساسی که جامعه امروزی با آن مواجهه است مسئله اعتیاد می باشد. بطوریکه امروزه اعتیاد بعنوان یکی از مشکلات جدی در سلامت جسمی، روانی و اجتماعی است . این  روند ضربات قابل توجهی بر بنیادهای اخلاقی، اقتصادی ، و اجتماعی یک جامعه  وارده می نماید  و باعث می شود که از درون به فساد و انحطاط  كشیده شود .  بعبارت دیگر هیچ جامعه ای از این معضل  بطور کامل  مصون  نیست ( کجباف، 1390). مهم ترین عوارض روانی اعتیاد عبارتند از : افسردگی، اضطراب، فراموشی، روان پریشی و اختلالات مغزی، لیكن ازمشكلات اجتماعی ناشی از اعتیاد می توان از جرائمی مثل سرقت، فحشا و خشونت، افزایش مشاغل كاذب و كاهش كارآیی و تعداد بسیار زیادی خانواد ه های آشفته یا از هم گسیخته نام برد.(سازمان بهداشت جهانی[1]،2004) . این مشکلات با توجه به تعداد معتادان نیازمند توجه جدی می باشد.آمار اعتیاد در طی سال های  اخیر طبق مطالعات انجام شده در نوسان بوده است به گونه ای که در سال1390،این بر آورد در جمعیت 15 تا64 سال(طبق سرشماری سال1358 که معادل50 ملیون نفر بود)تعداد معتادان یک میلیون و سیصد و بیست و پنج هزار نفر اعلام شد.(صرامی وقربانی،1392).برخی  از گزارش های ارائه شده در کشور ما شمار مصرف کنندگان مواد را  نزدیک به 8/1 تا 3/3 میلیون نفر اعلام کرده اند.(پژوهشگاه جهاد دانشگاهی1389). عوامل متعددی با اعتیاد در ارتباط  می باشد  مثل عوامل ژنتیکی، نوروبیولوژیکی، اجتماعی (مانند خانواده و محیط زندگی)،عوامل روانی و شخصیتی که  می توان  از آنها نام برد.(کیانی پور،1390).  در این بین به اعتقاد هانسن عوامل شخصیتی یکی از مهم ترین عوامل می باشد.(هانسن[2]،2001 ، نقل ازدوستیان و اعظمی1391). یکی از عوامل  مهم شخصیتی ابراز وجود می باشد. ابراز وجود عبارت است از توانایی فرد برای دفاع از خود و توانایی “نه گفتن”به تقاضاهایی که فرد نمی خواهد انجام بدهد.(زرگر و نجاریان1387).

تحقیات انجام شده نشان داده اند که  این متغیر رابطه نزدیکی با گرایش به مواد دارد، بطوریکه این مطالعات نشان داده اند  که بین کمبود این مهارت و بروز اعتیاد رابطه معکوس وجود دارد. (فرانکن[3]1384 ؛ حاج حسنی،1390؛ دلاور و رشید،1383؛ ملک پور و قربانی، 1383).

در بحث درمان اعتیاد نیز،روش های متعددی برای درمان اعتیاد به مواد وجود دارد در حال حاضر بیشترین تا کید بر روی درمان های نگهدارنده متمرکز است.که پایه اصلی این درمان ها درمان دارویی می باشد. در سال های اخیر تمرکز صرف بر روی این درمان ها باعث شده است تا موفقیت چندانی به دست نیاید.(ریماز،1388) به نظر می رسد  بسیاری از معتادان دچار عود می شوندبنابراین استفاده از درمان های روانی و اجتماعی در کنار این درمان ها جایگاه و اهمیت خود را نشان داده است.(دباغی،اصغرنژاد1387 نقل از کمرزین1390)یکی از رواندرمانی های نسبتا جدیدرواندرمانی های مبتنی بر منابع شناخت خود می باشد( یونسی ، 1382) که بر گرفته از از کارهای یونگ [4]و شونمن [5]( 1984) می باشدکه به نظرمی رسد بتواند در بهبود این افراد موثر باشد.

بیان مسئله:

اعتیاد به مواد مخدر و روانگردانها ، از معضلات اجتماعی، اقتصادی و سلامت عمومی قرن حاضردر تمام دنیا است (زرگر،1390). اعتیاد یكی از بزرگترین معضلات جامعه ی بشری است كه نه تنها موجب اختلالات رفتاری و اجتماعی می گردد ،  بلكه با تأثیر بر جنبه های مختلف سلامت جسمی، خسارات مالی هنگفتی را بر فرد، خانواده و جامعه وارد می سازد (سخاوت1383).  اعتیاد به دلیل ماهیت پیشرونده اش در همه ی ابعاد زندگی، سلامتی افراد را به خطر انداخته و آثار سوء آن بر سلامت روانی، جسمانی، اجتماعی ، هیجانی، معنوی و شناختی فرد به وضوح قابل مشاهده است (زینالی،1386).

 از دیدگاه روانشناختی، افراد سوء مصرف كننده ی مواد،  یک ویژگی شخصیتی آسیب پذیر دارند (نعامی و زرگر1387). از جمله عوامل شخصیتی عزت نفس می باشد. عزت نفس پایین، خودكارآمدی پایین ، برای مقابله با حوادث روزانه

در جهان حدود 125 میلیون تن پلاستیک تولید می­ شود كه حدود 30 میلیون تن آن در بخش بسته­بندی مصرف می­ شود. آلودگی ناشی از مواد بسته بندی تولید شده از مشتقات نفتی و مشكلات ناشی از روش­های مختلف آلودگی زدایی (مانند دفن كردن ، سوزاندن و بازیافت آن­ها) توجه پژوهشگران را در طی سال­های اخیر به یافتن جایگزین های مناسب برای این نوع مواد بسته بندی معطوف كرده است.(فانگ[1]،2003)

اخیراً به دلیل نگرانی‌های زیست محیطی در ارتباط با پسماند بسته‌بندی‌های پلاستیکی مصنوعی، تلاش‌های بسیاری برای تهیه مواد بسته‌بندی زیست تجزیه‌پذیر از پلیمرهای طبیعی است (مز استاکا[2] و همکاران، 2009). امروزه بخش بزرگی از مواد استفاده شده در صنعت بسته بندی از فرآوردهای نفتی و پتروشیمی به دست می­آیند که غیر قابل تجزیه در طبیعت بوده و مشکل زیست محیطی ایجاد می­ کنند. از این­ رو محققین همواره به دنبال راه حل­هایی برای این موضوع می­باشند. رشد روز افزون محصولات زیستی و توسعه تکنولوژی­های نوین سبب کاهش وابستگی به استفاده از سوخت­های فسیلی گردیده است. در چند دهه اخیر میزان توجه و علاقه افراد به استفاده از بیوپلی­مرها به دلیل افزایش بیشتر آگاهی مصرف کنندگان، افزایش قیمت نفت خام، افزایش آلودگی­های زیست محیطی و تجزیه ناپذیر بودن پلیمرهای نفتی و توجه به گرمای جهانی افزایش یافته است و سبب شده تلاش­ های فراوانی در جهت تولید مواد بسته­بندی با منشا طبیعی(پروتئین،چربی و کربوهیدرات) به صورت فیلم یا پوشش صورت گیرد. اینگونه بیوپلیمرها در مقایسه با بهره گرفتن از پلاستیک­ها اثرات مخرب کمتری بر محیط زیست دارند  ( پین[3] و همکاران، 1992). فیلم­های خوراکی که در ارتباط با مواد غذایی کاربرد دارند زیست­تخریب­پذیر هستند، یعنی قابلیت تجزیه شدن به عناصر سازنده را به وسیله­ موجودات ذره­بینی خاک دارند ( فیگویرو[4] و همکاران، 2004).

مواد استفاده شده برای بسته بندی که از سوخت های فسیلی تولید شده اند عملاً تجزیه ناپذیر می باشند. به همین دلیل مواد بسته بندی غذاها نیز مانند سایر مواد بسته بندی مشکلات جدی رااز لحاظ محیط زیست ایجاد می کنند. در نتیجه مطالعاتی جهت استفاده از بسته بندی های زیست پایه تخریب پذیر انجام گرفته است. حدود 125 میلیون تن سالانه در جهان پلاستیک تولید می شود که حدود 30 میلیون تن آن در بخش بسته بندی مصرف می شود ( مارینیلو[5] و همکاران، 2003؛ لین[6] و همکاران، 2005). به منظور کاهش ضایعات بسته بندی پلاستیکی زیست تخریب ناپذیر استفاده از پلاستیک های زیست پایه تخریب پذیر مانند نشاسته، سلولز، PLA، ژلاتین و… ضروری می­باشد  ( الماسی[7] و همکاران، 2009؛ ویلهلم[8] و همکاران، 2003).

بسته یا پوشش غذا نقش منحصر به فردی در سلامت غذا و در نتیجه مصرف کننده ایفا می کند. مسلم است که بیشتر فرآورده های غذایی با نوعی روش بسته بندی به مصرف کننده می رسد و در نتیجه بسته بندی بخش مهمی در زنجیره غذایی می باشد ( کیم[9] و همکاران، 2003). اما مواد بسته بندی قدیمی که از مواد نفتی مشتق شده بودند هیچ یک زیست تخریب پذیر نبوده و از لحاظ زیست محیطی قابل تحمل نیستند و خطرات سلامتی را تحمیل می کنند؛ برای مثال مهاجرت افزودنی های مضر به غذا. زیست تخریب پذیری مواد پلاستیکی سنتزی حاصل از مشتقات نفتی بسیار کند بوده و تجزیه کامل آن­ها چندین سال به طول می انجامد و این امر باعث افزایش آلودگی های زیست محیطی می­گردد. لذا طی سال های اخیر یافتن جایگزینی مناسب برای پلاستیک های سنتزی به طوریکه زیست تخریب پذیری بالایی داشته و آلودگی زیست محیطی کمتری بر جای بگذارد توجه محققین را به خود را جلب کرده است. بیوپلیمرهای خوراکی با زیست تخریب پذیری بالا که از منابع قابل تجدید کشاورزی حاصل می­شوند گزینه ای مناسب در این زمینه به شمار می روند. با وجود مزایای مسلم زیست محیطی و پایداری پلیمرهای زیستی این قیمت رو به رشد نفت خام و گاز طبیعی است که عامل محرکه برای سرمایه گذاری اقتصادی در این زمینه است. این موضوع و دو عامل محرکه تلاش برای بازیافت بیشتر ضایعات و همچنین ثبات محیط زیست و مدیریت کشاورزی این ضرورت را ایجاد می­ کند که تغییری به سمت پلاستیک­های زیستی صورت گیرد.

 

1-2- پیش زمینه

بسته­بندی پوششی است كه سلامت كالای محتوی خودرا­پس ازتولید تا مرحله­ مصرف حفظ می­نماید وبا ایجاد یک مانع فیزیكی بین محصولات غذایی ومحیط خارج بهداشت محصول راتضمین می­كندوعمركالای فاسدشونده را افزایش می­دهد. درسا­ل­های اخیربه علت افزایش مصرف پلاستیک­ها و با توجه  به طول عمربالای آن­هاوتقریبا زیست تخریب­پذیر1 نبودن آن­ها، سنتز پلیمر­های زیست­تخریب­پذیرافزایش یافته است (قنبرزاده و همکاران1388).

در بسته­بندی مواد غذایی از مواد مختلفی نظیر شیشه، پلاستیک­های سخت و نیمه سخت، فلزات سخت (قوطی­ها) استفاده می­ شود این مواد در اکثر موارد توسط مصرف کننده دور ریخته می­شوند (بدیعی و همکاران، 1387). مواد بسته بندی پلیمری که کاربرد گسترده­ای در صنعت بسته­بندی دارند، غیر­قابل تجزیه و غیر قابل برگشت به محیط زیست هستند و به همین دلیل، از مهمترین آلاینده­های طبیعت محسوب می­شوند ( الماسی، 1388 و ایران منش،

 1388). ازویژگی­های مطلوب برای هر بسته­بندی، بازیافت آسان آن و ایجاد كمترین خسارت به محیط زیست است. هرساله بالغ بر چند میلیون تن ضایعات پلاستیكی از جمله كیسه­ها، پاكت­های پلاستیكی و مواد بسته بندی وارد محیط زیست گردید و به علت عدم بازگشت به چرخه زیست محیطی باعث ایجاد مشكلات فراوان برای محیط زیست می­شوند. تولید فیلم­های تجزیه­پذیر طبیعی وجایگزین نمودن آن­ها به جای پلاستیك­های سنتزی راه حلی برای به حداقل رساندن آثار نامطلوب و زیان­آور زباله­های حاصل از مواد سنتزی است (دارائی وهمكاران، 1388).

بسته بندی های زیست تخریب پذیر که قابلیت خوراکی بودن و مصرف به همراه ماده غذایی را دارند شامل فیلم ها و پوشش های خوراکی می باشند. فیلم های خوراکی لایه هایی از مواد قابل هضم هستند که به عنوان پوشش مواد غذایی(پوشش های خوراکی)و یا به عنوان مانعی بین غذا و سایر مواد و یا محیط ها استفاده می شوند.پوشش های خوراکی قابل تجزیه به وسیله میکروارگانیسم ها مصرف شده و به ترکیبات ساده تبدیل می شوند. ­پلی ساکارید هایی مانند کیتوزان، نشاسته و سلولز، پروتئین هایی مانند زئین و کلاژن و چربی هایی مانند تری گلیسیریدها و اسیدهای چرب می توانند به عنوان فیلم های خوراکی استفاده شوند. فیلم های پلی ساکاریدی قیمت پایینی دارند اما مانع مناسبی در برابر نفوذ رطوبت نیستند. فیلم های پلی ساکاریدی دارای قابلیت های مفیدی مثل شکل پذیری در فرایند، خاصیت ارتجاعی و ممانعت خوب در برابر نفوذ اکسیژن هستند. ­اما عبور­ناپذیری آن­ها در برابر نفوذ آب ضعیف است ( آل حسن و همکاران، 2012).

تولید بیوپلیمر­هایی که از منابع تجدیدپذیر بدست می­آیند بر خلاف پلیمر­های سنتزی که بیشتر منشا نفتی دارند در محیط طبیعی تجزیه پذیر هستند و موجب حفظ منابع تجدید ناپذیر می­گردد. این بیوپلیمر­ها که قابلیت برگشت به طبیعت را دارند از محصولات کشاورزی بدست آمده و موجب آلودگی محیط زیست نمی­شوند و در فرایند کمپوست توسط میکروارگانیسم ها به محصولات طبیعی مانند آب، متان، دی اکسید کربن، و توده زیستی تبدیل می­شوند. پلیمر­هایی که پس از فرایند تجزیه توسط میکروارگانیسم ها ­ کاملا به محصولات طبیعی تبدیل می­شوند زیست تخریب پذیر نامیده می­شوند (قنبرزاده و همکاران، 1388).

بسته بندی­های زیستی حاصل از بیوپلیمر­های خالص دارای سرعت زیست تخریب پذیری بالاتری نسبت به فیلم­های آلیاژ شده می­باشند ولی کیفیت مکانیکی و نفوذپذیری آن­ها به نسبت پایین تر است (قنبرزاده و همکاران، 1388).

دلایل استفاده از این نوع بسته بندی عبارتند از: جلوگیری از انتقال رطوبت، جلوگیری از خروج ترکیبات فرار موجود در ماده غذایی، کاهش دهنده سرعت تنفس، به تاخیر انداختن تغییرات در بافت ماده غذایی، مانعی بسیار عالی در برابر عبور چربیها  و روغن ها، عبوردهی بسیار انتخابی گازهایی نظیر اکسیژن و دی اکسیدکربن (ایران منش، 1388).

زیست پلیمرهای خوراکی با­ زیست تخریب پذیری زیاد از منابع تجدیدپذیر کشاورزی حاصل می­شوند، گزینه مناسبی در این زمینه به شمارمی­آیند. تولید فیلم های زیست تخریب پذیر، ازپلی ساکاریدها، پروتئین ها،چربی ها یا مخلوطی از آن­ها استفاده می­ شود. نشاسته از جمله پلی­ساکاریدهایی است که به فراوانی و با هزینه کم قابل تولید است. نشاسته به وفور در طبیعت یافت  می­ شود، به دلیل قیمت پائین، خاصیت ترموپلاستیکی، قابلیت تجدید شوندگی و بازیافت زیستی، یکی از مواد خام جذاب و مورد علاقه برای استفاده در بسته بندی های خوراکی محسوب می­گردد ( پاندی[10] و همکاران، 2005).

در گروه مواد تجدیدشدنی برپایه ی موادپلیمری زیست تخریب پذیر، نشاسته یکی از قابل توجه ترین مواد بود به دلیل اینکه به آسانی دردسترس است ومیتواند محصولات نهایی موثری ایجاد کند. نشاسته فرم اصلی کربوهیدرات درگیاهان است. نشاسته یک پلیمر نیمه بلورین تشکیل شده از یک مخلوطی از آمیلوز،یک پلی ساکارید خطی وآمیلوپکتین یک پلی ساکارید منشعب می­باشد. نسبت مقدار آمیلوز و آمیلوپکتین به منبع گیاهی بستگی دارد. در کاربردهای بسته بندی، مواد برپایه نشاسته ، بدلیل زیست تخریب پذیری، به طورگسترده در دسترس بودن وهزینه کم مورد توجه زیاد واقع شده اند ( زپا[11] و همکاران، 2008)

نشاسته از پالم ساگو یک غله مهم بومی رو به رشد در آسیای جنوبی است نشاسته ساگو تنها مثال صنعتی (غذایی و غیر غذایی) نشاسته نشات گرفته از منبع متفاوتی نسبت به نشاسته­های رایج مانند غلات (برنج، ذرت)، غده ای (سیب زمینی )، ریشه­ای (تاپیوکا ) و (نخود و لوبیا) است ( محمدی و همکاران،2011).

از آن جا که پلی­ساکارید­ها نسبت به پروتئین­ها از یکنواختی بیشتری در نوع واحد­های تشکیل دهنده برخوردارند، به دلیل ایجاد برهم­کنش­های بیشتر و قوی­تر در بین زنجیر­های پلیمر، معمولاً فیلم­های پلی ساکاریدی استحکام مکانیکی بهتری نسبت به فیلم­های پروتئینی دارند و فیلم حاصل از آن قوی­تر است. همچنین به علت ماهیت قطبی اکثر پلی­ساکارید­ها، بازدارندگی فیلم­های حاصل از آن­ها در مقابل گاز­ها مطلوب خواهد بود. اما ماهیت کاملاً آبدوست واحد­های تشکیل دهنده پلی ساکارید­ها باعث می­ شود که نفوذ پذیری نسبت به بخار آب در فیلم­های پلی ساکاریدی نسبتاً بالاتر از اغلب فیلم­های پروتئینی باشد. فیلم­های با پایه سلولز اتلاف رطوبت و نیز جذب روغن را در غذاهای سرخ شدنی محدود می­نمایند (لازاریدون و بیلیادریس[13]، 2002).

به تازگی یک پلی ساکارید از مواد دیواره سلولی لپه سویا استخراج شده است.  SSPSاز خانواده پکتین مانند از بیوپلیمر اسیدی استخراج شده از محصول فرعی کربوهیدرات باقی مانده از تولید پروتئین سویا جدا شده (SPI) تولید می­ شود. مزایای  SSPS برای سلامتی انسان، پایین آوردن کلسترول خون، بهبود رخوت و کاهش خطر ابتلا به دیابت گزارش شده است ( شوری[14] و همکاران، 1985). به غیر از ارزش غذایی آن، عملکردهای مختلفی از جمله پراکندگی، تثبیت کننده، امولسیون و چسبندگی، ویسکوزیته کم، و قادر به تشکیل فیلم سطحی قوی با ضخامت 17-30  نانومتر نیز دارد ( آسای[15] و همکاران، 1994).

 

1-3- اهداف پژوهش

 

1-3-1- هدف اصلی

هدف از این بررسی، امکان تهیه فیلم­های تجزیه پذیر و زیست سازگار با محیط از  فیلم­های خوراکی بر پایه فیلم­های نشاسته ساگو ترکیب شده با SSPS، جهت استفاده در بسته بندی به جای کاربرد اولیه شیمیایی غیر قابل تجزیه و بازیافت است.

 

1-3-2- اهداف اختصاصی

 

• بررسی ویژگی­های فیزیکوشیمیایی فیلم خوراکی نشاسته ساگو ترکیب شده با پلی ساکارید سویای محلول در آب.
• بررسی ویژگی­های مکانیکی فیلم خوراکی نشاسته ساگو ترکیب شده با پلی ساکارید سویای محلول در آب.
• بررسی ویژگی­های ممانعتی فیلم خوراکی نشاسته ساگو ترکیب شده با پلی ساکارید سویای محلول در آب.

 

1-4- پرسش­های تحقیق

 

• آیا افزودن پلی ساکارید سویای محلول در آب خواص مکانیکی فیلم نشاسته ساگو را افزایش می­دهد؟

هدف پژوهش حاضر عبارت بود از بررسی اثر بخشی اهداف آموزشی دوره‎های آموزشی ضمن خدمت بانک رفاه در استان هرمزگان، که نمونه آن را 150 نفر از کارکنان شعب بانک رفاه استان هرمزگان تشکیل دادند. دو ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل الف)پرسش نامه 50 سؤالی ویژگی های محیط، کارآموزان و دوره آموزشی و  ب) پرسش نامه 24 سؤالی برای بررسی اهداف پنج‏گانه بانک رفاه می‎باشد. از دو رویکرد برای تجزیه و تحلیل داده‎های حاصل از پژوهش بهره گرفته شد در رویکرد اول، اهداف براساس طیف سه درجه‎ای(1تا 67/1 نامطلوب، 68/1 تا 34/3 نسبتاً مطلوب و از 35/3 تا 5 مطلوب) مطابقت داده شدند. در رویکرد دوم از آزمون‏های تی تست تک گروهی، فریدمن و رگرسیون خطی چند متغیری گام به گام برای تجزیه و تحلیل هشت سؤال مطرح شده در پژوهش استفاده شد. نتایج بررسی میزان تحقق اهداف، نشان داد که اهداف بهبود پاسخ‎گویی به مشتریان، بهبود کیفیت ارائه خدمات و ارتقای شغلی کارکنان در سطح مطلوبی از تحقق برخوردار هستند و اهداف بهبود روابط انسانی کارکنان و افزایش میزان دانش و مهارت‎های کارکنان در سطح نسبتاً مطلوبی از تحقق برخوردار می‌باشند. تجزیه و تحلیل پنج سؤال اول که دوره‎های آموزش ضمن خدمت در بهبود پاسخ‎گویی به مشتریان، بهبود کیفیت ارائه خدمات و ارتقای شغلی کارکنان، بهبود روابط انسانی کارکنان و افزایش میزان دانش و مهارت‎های کارکنان مؤثر بوده‎اند. تجزیه و تحلیل سه سؤال آخر پژوهش نشان داد که از میان چهار زیر شاخص‎ ویژگی‎ کارآموزان، تنها دو زیر شاخص آمادگی یادگیرنده و انگیزه انتقال توانایی پیش بینی متغیر ملاک را دارند. از میان هشت زیر شاخص مربوط به ویژگی‎ محیط کار، زیر شاخص‎های حمایت همکار، آزادی، مجوز سرپرست، انتطار از پیامد تلاش و حمایت سرپرست پیش بینی کننده معنی‎دار متغیر ملاک هستند. از میان سه زیر شاخص مربوط به ویژگی دوره آموزشی ضمن خدمت تنها دو زیر شاخص اعتبار محتوا و بازخورد، پیش بینی کننده معنی‎دار متغیر ملاک هستند.

کلیدواژه‎ها: اثر بخشی، اهداف آموزشی، دوره‎های آموزشی ضمن خدمت و بانک رفاه.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                          صفحه

فصل اول: طرح پژوهش……………………………………………………………………………………. 1

1-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 2

1-2)بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-3)ضرورت و اهمیت پژوهش……………………………………………………………………………………………………….. 5

1-4)اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-4-1)هداف کلی………………………………………………………………………………………………………………… 7

1-4-2)اهداف جزئی………………………………………………………………………………………………………… 7

1-5)سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 7

1-6)تعریف عملیاتی و مفهومی متغییرها……………………………………………………………………………………….. 8

1-6-1)اثربخشی…………………………………………………………………………………………………………………… 8

1-6-2)آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-6-3)اثربخشی آموزشی………………………………………………………………………………………………………………… 9

1-6-4)ارزیابی اثربخشی آموزش…………………………………………………………………………………………………….. 9

فصل دوم: پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………………… 10

2-1)مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………. 11

2-2)مبانی نظری آموزش کارکنان………………………………………………………………………………………………… 11

2-2-1)مفهوم شناسی آموزش و آموزش کارکنان………………………………………………………………………. 11

2-2-2)اهمیت و ضرورت آموزش کارکنان………………………………………………………………………………….. 12

2-2-3)اهداف آموزشی نیروی انسانی………………………………………………………………………………………….. 13

2-2-4)انواع آموزش………………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-2-5)روش های آموزش…………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-2-6)اصول آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………… 19

2-2-7)سطوح آموزش کارکنان در سازمان های صنعتی…………………………………………………………… 20

2-2-8)پیامدهای آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………….. 21

2-2-9)مراحل آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………. 22

2-2-10)محتوای آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………….. 23

2-3) مبانی نظری ارزشیابی آموزشی…………………………………………………………………………………………… 24

2-3-1) مفهوم شناسی ارزشیابی آموزشی………………………………………………………………………………….. 24

2-3-2) تاریخچه ارزشیابی……………………………………………………………………………………………………………. 26

2-3-3) ضرورت ارزشیابی…………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-3-4) ارزشیابی و برنامه ریزی…………………………………………………………………………………………………… 28

2-3-5) موانع اثربخشی دوره های آموزشی………………………………………………………………………………… 29

2-3-6) عوامل مؤثر بر اثربخشی آموزش کارکنان………………………………………………………………………. 29

2-4)مبانی نظری رویکردهای ارزیابی اثربخشی دوره های آموزشی…………………………………………… 31

2-4-1)رویکرد ارزیابی مبتنی بر هدف………………………………………………………………………………………… 32

2-4-2)رویکرد فارغ از هدف…………………………………………………………………………………………………………. 34

2-4-3)رویکرد محاکمه قضایی……………………………………………………………………………………………………… 35

2-4-4)رویکرد مرور حرفه ای………………………………………………………………………………………………………. 35

2-4-5)رویکرد ارزشیابی واکنشی…………………………………………………………………………………………………. 36

2-4-6)رویکرد سیستمی………………………………………………………………………………………………………………. 37

2-5) الگوهای ارزیابی اثربخشی آموزشی……………………………………………………………………………………… 37

2-5-1) الگوی ارزیابی اثربخشی آموزشی کریک پاتریک…………………………………………………………… 38

2-5-2)الگوی ارزشیابی سیپ………………………………………………………………………………………………………. 44

2-5-3)مدل انتقالی……………………………………………………………………………………………………………………….. 49

2-5-4) تیپولوژی مدل انتقالی……………………………………………………………………………………………………… 50

2-5-5)مدل ارزشیابی اثربخشی سودمندی…………………………………………………………………………………. 53

2-5-5-1)مراحل ارزشیابی بر اساس مدل بازگشت سرمایه………………………………………………………. 54

 

 

2-5-5-2)مراحل جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها برای مدل بازگشت سرمایه………………. 56

2-5-6)الگوی ارزشیابی IPOO………………………………………………………………………………………………….. 59

2-5-6-1)گام های فرایند ارزشیابی در مدل IPOO……………………………………………………………….. 60

2-6)الگوی پیشنهادی ارزیابی اثربخشی آموزش بانک رفاه………………………………………………………… 63

2-6-1)معرفی جامع الگوی انتقال یادگیری………………………………………………………………………………… 65

2-6-2)سؤال های مربوط به شاخص های الگو…………………………………………………………………………… 70

2-7)پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 73

2-7-1)تحقیقات انجام شده در ایران…………………………………………………………………………………………… 73

2-7-2)تحقیقات انجام شده در خارج از کشور……………………………………………………………………………. 75

فصل سوم: روش شناسی پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 77

3-1)مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………. 78

3-2)روش شناسی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-2-1)روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-3)جامعه و نمونه………………………………………………………………………………………………………………………… 78

3-3-1)جامعه ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 78

3-3-2) نمونه…………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

3-4)ابزار پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

3-5)پایایی و روایی…………………………………………………………………………………………………………………………. 81

3-5-1)پایایی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

3-5-2)روایی ………………………………………………………………………………………………………………………………… 81

3-6)شیوه تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………………. 82

3-6-1)سطح توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………. 82

3-6-2)سطح استنباطی ………………………………………………………………………………………………………………. 82

3-7)روش اجرا……………………………………………………………………………………………………………………………….. 82

فصل چهارم: یافته های پژوهش ………………………………………………………………………………………………. 83

4-1)مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

4-2)یافته های توصیفی پژوهش …………………………………………………………………………………………………. 84

4-3)یافته های استنباطی پژوهش ……………………………………………………………………………………………… 88

4-4)یافته های جانبی ………………………………………………………………………………………………………………….. 95

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………. 134

5-1)مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 135

5-2)بحث و تفسیر نتایج…………………………………………………………………………………………………………….. 136

5-3)محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………… 144

5-4)پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………. 144

5-5)پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………………… 145

منابع و مأخذ ……………………………………………………………………………………………………….. 146

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………. 151

مقدمه

امروزه جهان به سرعت در حال تغییر و تحول است. در عصر حاضر کم تر روزی را می توان یافت که بدون نوآوری در جهان اقتصاد، تغییر در تولید یا وضعیت خدمات باشد(آرمسترانگ و فلای[1]،2003). این رشد مستمر و مداوم، تغییر و تحول در شئون مختلف حیات اجتماعی، پیشرفت های شگرف و عمیق در علوم و فنون، ساختارهای سازمانی را پیچیده و تخصصی نموده است(مطهری نژاد،1382). تغییر مهم ترین خصیصه ای است كه سازمان ها به عنوان اركان اصلی جامعه كنونی با آن روبرو هستند. از دیدگاه سازمانی تغییر به مفهوم دگرگونی و تحول در سازمان، موجب استمرار فعالیت یا بقای آن با توجه به شرایط محیطی می شود.

در چنین شرایطی بیشتر سازمان ها به دنبال راه حلی برای این مشكل هستند. راه حلی كه توسط بیشتر صاحب نظران عنوان شده، آموزش و بهسازی منابع انسانی است(عباس زادگان و ترک زاده،1386، پابستاف[2]،1999 و کنستانتین[3] و دیگران،2005). امروزه آموزش و بهسازی منابع انسانی یكی از راهبردهای اصلی دستیابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با شرایط تغییر است و از همین رو جایگاه و اهمیت راهبردی آن در بقاء و توسعه سازمان ها غیر قابل انکار است(عباس زادگان و ترک زاده،1386،ص33).

 همواره فشارهای فرهنگی، اجتماعی، تكنولوژیكی، اقتصادی و سیاسی با هم تركیب شده اند تا سازمان ها را مجبور نمایند به توانایی های اساسی خود به طور كل و به آموزش به طور خاص توجه بیشتری داشته باشند. در حقیقت اكنون بیشتر از هر زمانی سازمان ها باید روی آموزش محل كار و بهبود مداوم در عمل برای رقابت اعتماد نمایند(ثایر[4]،1997).

پیشرفت و توسعه سازمان ها و مؤسسات كه لازمه رسیدن ملت ها به توسعه همه جانبه اجتماعی و اقتصادی است، خود مستلزم وجود افرادی توسعه یافته در سازمان ها است(ابیلی و موفقی،1386،ص27).

علوی می نویسد: «وجود دوره های آموزشی در یک سازمان نشان دهنده آگاهی مدیریت بر علوم سازمانی تلقی شده و اجرای دوره های آموزشی به معنای بالندگی مدیریت و پویایی مجموعه
می باشد. آموزش كاركنان باید به طور مستمر با مجموعه فرایند های مدیریت نیروی انسانی مورد توجه قرار گیرد تا فعالیت های مدیریت منابع انسانی بتواند مثمر ثمر واقع شود»(علوی،1376).

آموزش و بهسازی منابع انسانی اقدامی راهبردی است كه در سطح فردی باعث ارزشمندی فرد و در سطح سازمانی باعث بهبود و توسعه سازمان و در سطح ملی و حتی فرا ملی منجر به افزایش بهره وری و نتایج مرتبط بعدی می شود. لذا می توان گفت یكی از اقدامات زیر بنایی كه باعث كارآمدی سازمان می‌شود ایجاد یا در اختیار گرفتن و توسعه پیوسته سرمایه انسانی از طریق آموزش و بهسازی آن است.

سازمان ها برای ارائه خدمات و كسب نتایج مطلوب، گریزی از حفظ و پرورش نیروی انسانی ندارند. باید در نظر داشت كه توسعه و تحول سازمان ها جدا از حمایت های آموزشی نیست و آموزش به عنوان یک وسیله پیشرفت، پاسخ گوی نیازهای سازمان ها است. آموزش علاوه بر رشد و بالندگی، گذرگاهی برای انتقال تجارب و معلومات فنی، تخصصی و تعلیم مهارت های لازم برای اجرای صحیح وظایف و مسؤولیت ها است(بابا رضا،1377).

بر همین اساس مشاهده می شود كه اغلب مؤسسات و سازمان های پیشرو، بیش از پیش توجه خود را به دوره های آموزشی و بهسازی منابع انسانی معطوف داشته اند. اما در حالی كه ضرورت طراحی و اجرای آموزش های حین كار در سازمان های صنعتی و تولیدی به صورت یک امر طبیعی در آمده و همگان بر آن اتفاق نظر دارند، آن چه در  طراحی و اجرای آموزش اهمیت فوق العاده ای پیدا می كند، ارزیابی اثربخشی این نوع آموزش هاست كه بتوان از نتایج به دست آمده، آموزش های تكمیلی و جهت داری را طراحی نمود(سلطانی،1380).

اگر چه می توان برای آموزش های سازمانی اهداف یا دلایل ضرورت بخش متنوعی را در نظر گرفت، ولی بدون تردید مهم ترین هدف آموزش های سازمانی، ایجاد تغییرات در عملكرد كاركنان به نحوی است كه موجب ارتقای سطح كیفی و كمی محصولات یا خدمات سازمان گردد. زمانی كه نتایج آموزش های سازمان بر اساس هدف مذكور سنجیده شود، اثربخشی آموزش مورد توجه قرارگرفته است(قهرمانی،1382).  به عبارت دیگر، سؤالی كه پیش روی مؤسسات قرار می گیرد آن است كه تلاش ها و فعالیت هایی كه با هدف توسعه منابع انسانی از طریق آموزش انجام می شود تا چه میزان به بهبود عملكرد سازمان منجرمی شود. این سؤال موجب گردید سازمان ها به ابزاری جهت اندازه گیری میزان اثربخشی آموزش بیاندیشند. آن چه در نظام آموزش سازمان ها باید مورد تأكید قرار گیرد نتایج حاصل از آموزش است، نه صرفاً انجام آموزش و یا آمار ساعات آموزشی، در این صورت ممكن است آموزش از نظر نفر ساعت ده سال و به صورت كمی رقم بالایی را نشان دهد در حالی كه از نظر محتوایی و تحقق اهداف تقریباَ بی اثر باشد و همبستگی بین آموزش و توسعه كاركنان چندان محسوس نباشد.

پس انتظار می رود كه در بررسی فعالیت های آموزشی این سؤال كه ” آیا آموزش ها اثر بخش بودند؟” مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر ارزش آموزش نیز مانند سایر فعالیت های سازمانی از طریق تعیین آن در دستیابی به اهداف سازمان اندازه گیری شود.

پژوهش حاضر جهت بررسی اثربخشی دوره های آموزشی ضمن خدمت بانک رفاه تنظیم می‏شود، تا به این وسیله گامی در جهت میزان تحقق اهداف آموزشی این سازمان برداشته شود و زمینه ای برای بهبود و افزایش کیفیت دوره های آموزشی فراهم آورد.

 

1-2) بیان مسأله                                                                                                         در حال حاضر بسیاری از سازمان ها صرف نظر از نوع و میزان تحصیلات رسمی كاركنان خود و با توجه به پویایی موجود در علوم و هم چنین نیازمندی های شغلی، دوره های آموزشی متنوع و مداومی را برای آن ها تدارك می بینند(ساکی،1377). سرمایه گذاری در آموزش كاركنان روندی افزایشی داشته و سازمان ها به طور روز افزون بر گسترش فعالیت های آموزشی و فراهم سازی فرصت های یادگیری برای كلیه كاركنان در سطوح متفاوت سازمانی تأكید ورزیده اند، و هم زمان با افزایش توجه به آموزش انتظارات و توقعات نیز از آن ارتقاء یافته است. اگر در گذشته برگزاری دوره‏های آموزشی و شركت دادن كاركنان در آن ها اقناع كننده به نظر می رسید، امروزه از آموزش انتظار می رود كه بتواند تغییرات رفتاری مطلوب را در كاركنان ایجاد كند و از این رهگذر تحقق اهداف سازمانی تسهیل یابد(قهرمانی،1382).

تعیین دقیق اثرات و نتایج یک دوره آموزشی بر شركت كنندگان و تعیین دقیق نحوه عملكرد آن‎ها در بازگشت به محل كار خود در سازمان، فرایندی است پیچیده و مشكل و گاه مبتنی بر قضاوت های ذهنی كسانی است كه هر چند در تهیه و اجرای ظاهراً موفقیت آمیز یک دوره آموزشی كوشش بسیار به عمل می آورند، اما كم تر به آثار و نتایج عملی دوره آموزشی توجه دارند(کنستانتین و دیگران،2005).

یک برنامه آموزشی، تنها زمانی می تواند ارزشمندی خود را توجیه كند كه شواهد قابل اطمینان و معتبری در مورد تأثیر آموزش بر بهبود عملكرد شركت كنندگان عرضه كند. این امر به جنبه مهمی از آموزش و ارزشیابی آموزش اشاره دارد كه معمولاً از آن با عنوان«اثربخشی آموزش» یا «ارزیابی اثربخشی آموزش» یاد می شود(قهرمانی،1382).

یكی از مسائل عمده در سازمان های دولتی و صنعتی و سایر سازمان ها، جدی نبودن كاركنان و مدیران در امر آموزش، ارزیابی نا مناسب از اثربخشی دوره های آموزشی و در نتیجه ارائه بازخورد مناسب از نتایج آموزش می باشد، و در نهایت به هنگام ضرورت پیگیری لازم معمول نمی‎گردد(ابیلی،1376). در بر خورد با آموزش افراد به دلیل این كه ارزشیابی یک رفع تکلیف، با تحلیل كم و غیر مفید بوده است بسیاری از سازمان ها در ارزیابی هر یک از آموزش ها به عنوان یک ضرورت شكست خورده اند(کنستانتین و دیگران،2005). یكی از دلایل این مشكل بی تجربگی آن ها است. در این حالت شایسته است سازمان ها تلاش خود را برای جذب كارشناسان مجرب ارزشیابی معطوف نمایند(یاریگر، 1381).

ابیلی در مقاله ای تحت عنوان ” آموزش و بهسازی نیروی  انسانی” خاطر نشان كرده است كه برای بهره برداری صحیح از مزایای آموزش كاركنان و تحقق اهداف سازمان لازم است از طریق ارجای مسؤولیت و بررسی میزان تغییرات حاصله و نحوه عمل كاركنان، اثربخشی آموزشی آنان مورد ارزیابی قرار گیرد(ابیلی،1376). متأسفانه نسبت خیلی كمی از منابع قابل توجه اختصاص یافته به كوشش های آموزشی، به مرحله ارزیابی اختصاص می یابد. در واقع برخی از برنامه‎های آموزشی كه بسیار خردمندانه و با طراحی خوب و گران تهیه شده اند، یا برنامه ارزشیابی آن ها بسیار مقدماتی و ابتدائی است و یا اصلاً  وجود ندارد(سینجر[5]، ترجمه آل آقا، 1378).

توجه به لزوم و اهمیت آموزش كاركنان مستلزم دقت و هزینه نیروی انسانی است و از آن جایی كه هدف نهائی آموزش كاركنان كارایی و اثر بخشی بیشتر است لذا بررسی و آگاهی از نتایج و بازده آموزشی كاركنان لازمه فرایند آموزش است و در واقع با این جزء است كه حلقه آموزش تكمیل
می گردد(رضوانی نژاد،1378).

با توجه به مطالب گفته شده و با در نظر گرفتن اهمیت دوره های آموزشی، بانک رفاه به منظور برآوردن نیازهای آموزشی نیروی انسانی خود اقدام به برگزاری دوره های آموزشی نموده است و اهداف زیر را از برگزاری این دوره ها دنبال می کرده است:

• افزایش کارایی و اثربخشی در ارائه خدمات و بهبود میزان پاسخ گویی به مشتریان.

1-1- مقدمه. 2

1-2- مقدمه. 7

1-3- مقدمه. 7

فصل دوم:بررسی منابع. 9

2-1- تاریخچه و منشاء پیدایش…. 10

2-2- گیاه شناسی.. 12

2-3- برخی ارقام رزهای معروف و رایج.. 14

2-3-1- رقم Super Star. 15

2-3-2- رقم Evening Star. 15

2-3-3- رقم Taboo. 16

2-3-4- رقم Dr. Benjamin Pal 16

2-3-5- نسترن کوهی.. 16

2-4-شرایط محیط رشد. 17

2-4-1-pHخاک… 17

2-5-هرس…. 18

2-6-تولید. 18

2-7- چالشهای کشورهای بزرگ تولید کننده گل رز. 19

2-8-ازدیاد گل سرخ.. 20

2-8-1- پیوند. 22

2-9- پیوند در رز. 22

فصل سوم: مواد و روش ها 25

3-1- مواد گیاهی.. 26

3-2- روش تحقیق.. 26

3-3- صفات اندازه گیری شده در آزمایش…. 27

3-4- تجزیه آماری.. 28

فصل چهارم: نتایج و بحث… 29

4-1- ارتفاع پیوندک… 30

4-2- عمر گل.. 33

4-3- قطر گل.. 34

4-4- ارتفاع پایه. 36

4-5- تعداد گلبرگ… 37

4-6- تعداد گل.. 38

4- 7- تعداد شاخه. 40

4-8- عرض برگ… 41

4-9- تعداد کل برگ تولیدی.. 43

4-10- ارتفاع پیوندک30 روز بعد از پیوندک… 45

4-11- نتیجه گیری.. 46

4-12- پیشنهاد ها 47

منابع. 48

فهرست جدولها

جدول 1- 1- جایگاه گیاهان رز در طبقه بندی گیاهان همراه با مثال خاص Rosa CaninaLuteiana. 13

جدول 4- 1- آنالیز واریانس اثر فاکتورهای آزمایشی برارتفاع پیوندک رز. 31

جدول 4- 2- مقایسه میانگین اثر ساده ارقام رز بر صفات آزمایشی.. 32

جدول 4- 3- مقایسه میانگین اثر ساده زمان پیوند  بر صفات آزمایشی.. 32

جدول 4- 4-مقایسه میانگین اثر متقابل ارقام رز و زمان پیوند روی صفات آزمایشی.. 32

جدول 4- 5- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی بر عمر گل.. 33

جدول 4- 6- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی بر قطر گل.. 35

جدول 4- 7- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی برارتفاع پایه. 36

جدول 4- 8- آنالیز واریانس اثر فاکتور در تعداد گلبرگ… 38

جدول 4- 9- آنالیز واریانس  اثر فاکتور در آزمایشی بر تعداد گل.. 39

جدول 4- 10- آنالیز واریانس اثر فاکتور بر تعداد شاخه. 41

 

جدول 4- 11- آنالیز واریانس اثر فاکتور بر عرض برگ… 42

جدول 4- 12- آنالیز واریانس اثر فاکتور درطول برگ… 43

جدول 4- 13- آنالیز واریانس اثر فاکتور در تعداد کل برگ تولیدی.. 44

جدول 4- 14- آنالیز واریانس اثر فاکتور درارتفاع پیوندک بعد از 30 روز. 45

فهرست شکلها

شکل 1- 1- چیدمان گلدان های آزمایشی در محل آزمایش…. 8

شکل 3- 1- غنچه ها و گل های باز شده ارقام مورد آزمایشی.. 27

شکل 3-2- تجزیه آماری.. 27

شکل 4- 1- ارتفاع پیوندک تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی…………….31

شکل 4- 2- عمرگل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 34

شکل 4- 3- قطرگل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 35

شکل 4- 4- ارتفاع پایه تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 37

شکل 4- 5- تعداد گلبرگ تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 38

شکل 4- 6- تعداد گل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 40

شکل 4- 7- عرض برگ تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 42

شکل 4- 8- تعدادکل برگ تولیدی تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 44

شکل 4- 9- ارتفاع پیوندک بعداز 30 روز تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 46

چکیده
برای بررسی اثر پایه نسترن بر رشد رویشی و زایشی چهار رقم رز آزمایش بصورت فاکتوریل با دو فاکتور در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول (A) شامل چهار رقم گل رز تابو(قرمز)، سوپر استار (نارنجی) ، دکتر بنجامین (صورتی) و اونینگ استار (زرد) و فاکتور دوم (B) زمان پیوند در دو تاریخ (13 و 25 اسفند) و با فاصله دو هفته بر روی پایه­ های نسترن کوهی انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر متقابل زمان و ارقام مختلف رز پیوندی مورد استفاده بر صفات ارتفاع پیوندک تعداد برگ، عمر گل و ارتفاع پایه در سطح احتمال 1 و 5 درصد معنی دار بوده است. با توجه به نتایج بیشترین میزان ارتفاع پیوندک، تعداد گلبرگ و تعداد گل؛ تعداد کل برگ در رقم دکتر بنجامین مشاهده شده است. ارقام دکتر بنجامین و سوپراستار بیشترین میزان عمر گل را داشته اند. رقم اونینگ استار بیشترین قطر گل و ارتفاع پایه و بیشترین رشد پیوندک و همچنین بیشترین اندازه برگ در رقم سوپر استار مشاهده شد. ارتفاع پیوندک 30 روز پس از پیوند، بین ارقام مختلف اختلاف معنی داری نشان نداد.

1-1– مقدمه
بسیاری از شواهد باستان شناسی نشان می­دهد که سابقه آشنایی انسان با گل رز و خواص دارویی آن به حدود 4350 سال می­رسد. لوحه های کشف شده در منطقه بابل (جنوب شرق عراق امروزی) بیانگر  آن است که مارگون پادشاه سومریان اولین کسی بود که به رزها علاقه نشان می­داد و دستور داد آنها را در مزارع خود بکارند. در یونان باستان حدود 1600 سال پیش از میلاد رزها بر دیوار قصر نقاشی می­شدندو سپس این کار بعد از 100 سال بر روی قبرها توسط مصریان انجام می­شد. سافو شاعره معروف یونانی از گل رز به عنوان ملکه گلها یاد می­ کند و تئوفراستوس موسس گیاه شناسی بین سال­های 382-287 پیش از میلاد در مورد رز و هرس آن به تفصیل نوشته است(هاکسلی و همکاران، 1992). رومیان باستان باغهای وسیع رز داشتند و حتی در زمستان آنرا پستوم[1] که نوعی گلخانه­ای شیشه ای بود پرورش می دادند. گلبرگ­های گل­سرخ بسترهای آنها را تشکیل می­دادند و زیرانداز آنها هم نقوشی از گل­سرخ بود و اشتیاق و علاقه زیاد رومیان به گل­سرخ را پدید آورد که در حقیقت همان باغهای رز بودند(هاکسلی و همکاران، 1992؛ هسایون، 1998). برای ایرانیان باستان رز مایه خیر و برکت و بخشش بود و علاقه وافر آنها به گل­سرخ خود دلیل بر این بوده است. اولین تصاویر مربوط به کشت و کار رزها در نوشته­های ایرانیان در قرن 7 بعداز میلاد مسیح بدست آمده است (هاکسلی و همکاران، 1992). موطن رز داماسک[2]  از رزهای اولیه و یکی از اجداد رزهای امروزی ممکن است از ایران باشد(رایت، 1995). در خاورمیانه نیز شناخت و کشت و کار رز به پیش از تاریخ می­رسد. زمانی­که تمدن غرب در حال شکل­ گیری بود باغهای رز در چین وجود داشت و از عطر و گلبرگ­های آن برای تزیین و همچنین محافظت خود از ارواح شرور استفاده می­کردند (هسایون، 1998). فسیل­هائی که از شکوفه­های گل­سرخ در آرگونو کلرادو بدست آمده، احتملاً به 35 تا 70 میلیون سال قبل، مربوط بوده است. گل­سرخ یکی از پنج پایه اصلی رز در دنیا است(چوالیر، 1996).در حال حاضر روزانه میلیون­ها نفر مجذوب زیبایی و عطر گل سرخ می­گردند. هر روز در هر گوشه از جهان شاهد برپایی نمایشگاه­ها و باغ­هایی هستیم که زیبایی گل­سرخ را عرضه می­دارند. در بین گل­های بریدنی در حال تولید در سطح جهان گل رز همیشه رده­های اول جدول فروش را به خود اختصاص داده است(هاکسلی و همکاران، 1992). از جمله رزهای وحشی که مصرف دارویی داشته و به عنوان پایه اکثر رزهای زینتی به کار می رود که می توان به نسترن کوهی اشاره کرد. میوه این گیاه سرشار از ویتامین ث است. در برخی از کشورهای اروپایی از آن داروهایی تحت عنوان ویروما[3] و دیریروما[4] تهیه و به بازار دارویی عرضه می­ کنند. مواد موثره این گیاه سبب کاهش اسید اوریک و معالجه ناراحتی­های ناشی از نقرس می­ شود. همچنین از این مواد برای مداوای تورم کلیه­ها و مجاری ادرار استفاده می­ شود. روغن دانه­ های نسترن کوهی در صنایع آرایشی و بهداشتی موارد استعمال فراوانی دارد (امید بیگی، 1384). در بسیاری از گزارشات پژوهشگران عنوان شده است که میوه­ های گیاهان مختلف از جمله نسترن کوهی حاوی مقادیر مناسبی از ترکیب­های فنولیکی می­باشد(کای و دینگ، 1995؛اوزمیناسکی و چومین، 1993). میوه­ های نسترن کوهی حاوی مقادیر نسبتاً زیادی از ترکیب­های فنولی بوده که اثر بسیار مفید بر سلامتی انسان دارند(بوهم و همکاران، 2003 ؛ سینار و کولاکوجیلو، 2005). در تحقیقی میزان ترکیب­های فنولی کل موجود در میوه­ های نسترن کوهی در ترکیه96 میلی­گرم گزارش شد(ارسیسلی، 2007). کاروتنوئید­ها به دلیل داشتن خاصیت آنتی­اکسیدان، بدن را در برابر بیماری­ها مصون می­دارند. کاروتنوئید­ها از تشکیل رادیکال­های آزاد در بدن انسان جلوگیری می­ کنند(کیراکوسیان و همکاران، 2004). میوه­ های نسترن کوهی حاوی میزان بالایی از کاروتنوئید­ها می­باشند (هودیسان و همکاران، 1997). میزان کاروتنوئید­ها در گونه­ های مختلف رز بین 1192-189 (میکروگرم بر گرم وزن خشک) متفاوت است و میانگین میزان کاروتنوئیدها در میوه­ های رز 651 میکروگرم بر گرم وزن خشک است(اولسان و همکاران، 2005). در آمد سالانه ایران از صادرات گل و گیاه زینتی معادل 86 میلیون یورو است. صادرات گل و گیاه زینتی در دنیا برابر 8600 میلیون یورو می باشد. سالانه بابت واردات پایه­ها و ارقام رز 3 میلیون یورو ارز پرداخت می شود. با بهره گرفتن از روش های سریع تولید رز می توان به صادرات رز توجه زیادی مبذول داشت(آمارنامه کشاورزی 1389).

یکی از ساده­ترین روش­های تکثیر رز، پیوند جوانه است. زیرا می توان از گیاه مادری چندین گیاه جدید که بر روی پایه مناسب و مقاوم به شرایط محیطی پیوند شده است را تولید کرد. در نتیجه خصوصیات مطلوب گیاه مادری با عمل پیوند حفظ خواهد شد.گل های رز را که اصولاً دارای سیستم ریشه­ای ضعیف می­باشد مانند برخی از ارقام دورگ­های چای[5] می توان بر روی پایه­ای که دارای سیستم ریشه قوی و گسترده داشته و جزء رزهای وحشی می­باشد( مانند نسترن وحشی) قرار داده و  با این روش بوته­ های قدیمی را جوان کرد. حتی به عنوان تنوع می­توان چندین رنگ مختلف رز را بر روی یک پایه بوجود آورد. با توجه به ارزش چند گانه انواع رز و اهمیت پیوند در آنها تصمیم بر انجام این آزمایش جهت بررسی زمان پیوند 4 رقم رز بر روی رایج ترین پایه آنها یعنی نسترن وحشی گرفته شد(ایزدی و همکاران،1390).

تولید گل و گیاهان زینتی در ایران در عین حال که توام با مزیت­های قابل توجهی می­باشد، چالش­ها و نارسایی­هایی در ساختار بازار و بازاریابی این محصولات در بر دارد. سهم تولید کننده از قیمت فروش به مصرف کننده و راندمان بازاریابی پایین باشد. در عین حال در این نظام، به دلیل وجود ضایعات بالا، کارایی فنی پایین است. ولی، کارایی قیمتی به دلیل بالا بودن قیمت خرده فروشی نسبت به قیمت سر مزرعه بالا و در نتیجه کارایی کل نیز بالا می­باشد. بنابراین، سهم سایر عوامل بازار یابی از این نسبت بالا بیشتر از تولید کننده­ها است.  بررسی ساختار این بازار نشان می­دهد که کالا­ها غیر­همگن بوده و شرایط ورود به بازار سخت است.  براین اساس نظام بازار رسانی گل و گیاه در ایران ناکارا و ساختار بازار، یک ساختار غیر رقابتی است. این شرایط غیر رقابتی که باعث وجود اطلاعات ناقص در بازارخواهد شد.

در سالهای اخیر تولید و تجارت گل و گیاهان زینتی در سطح جهانی توسعه زیادی یافته و از سال 1987 تاکنون سالیانه حدود 9 تا 15 درصد رشد داشته و ارزش معاملات تجاری آن در سال 1990 به بیش از 100 میلیارد دلار بالغ گشته است. نقاط قوت و پتانسیل ایران در تولید گل و گیاهان زینتی قابل توجه است. در ایران به دلیل برخورداری از تنوع آب و هوایی، آفتاب درخشان، سوخت و کارگر ارزان، نور کافی، منابع آب، رطوبت نسبی هوا، عدم بادهای شدید و خسارت زای موسمی و از همه مهمتر نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و فعال، امکان تولید گل و گیاهان زینتی با کیفیت صادراتی و توجیه اقتصادی، وجود دارد.

موقعیت ژئواستراتژیک عالی به دلیل نزدیکی به بازارهای پر مصرف حوزه خلیج فارس، آسیای میانه و اروپای شرقی امکان حمل زمینی محصولات به ترکیه، رومانی، بلغارستان و کشورهای آسیای میانه همپوشانی و اثر متقابل تقویتی گل و گیاه با صنعت توریسم، رشد سالانه 8 تا 15 درصد مبادلات تجاری گل و گیاهان زینتی به دلیل رشد فرهنگی و اقتصادی کشورهای مختلف و ماشینی شده زندگی، رشد احساس نیاز به بازگشت به طبیعت، نزدیکی ایران به امارات متحده عربی با داشتن بیش از 50 پرواز هفتگی ایران به دبی و توسعه فرودگاه دبی با بیشس از 100 خط هوایی به 140 مقصد و آغاز به کار مراکز کل دبی (DFC) فرصتی برای صنعت گل و گیاه کشور می باشد.

با وجود پتانسیل­ها و مزیت­های موجود در تولید گل و گیاهان زینتی کشور، تاکنون به جایگاه شایسته خود در بازار جهانی دست نیافته ایم. هر چند که صادرات گل ایران از سال 1370 با 500 هزار دلار شروع و تاکنون با یک روند صعودی به مرز 40 میلیون دلار رسیده است. لیکن با جایگاه واقعی خود در بازار جهانی فاصله زیادی دارد و برای وارد شدن به بازارهای جهانی، افزایش سطح کیفی و کمی تولید و تطابق با استانداردهای بین المللی لازم می­باشد.

یکی از بهترین ساختارهای مورد سنجش در خصوص بازار گل در کشورهای موفقی همچون آمریکا، ژاپن، ایتالیا و کلمبیا ایجاد بازار مبتنی بر سیستم حراج گل است. حراج تامین کننده و حافظ حقیق محصولات و از سویی دیگر، تنظیم کننده عرضه و تقاضا می­باشد. مزیت دیگر حراج حفظ و صرفه جویی در زمان است. هزینه­ های تولید گل در ایران زیاد است. اما تغییرات قیمت­ها در این بخش همخوانی با تغییرات شاخص تورم ندارد به طوری­که در سال 1371، گل گلایول شاخه ای 2000 ریال فروخته میشد. در حالیکه بهای فروش آن در فروردین 1387 باقیمت 1200 ریال بوده است. به علت نوسانات شدید و ناگهانی قیمت های فروش محصول و بالارفتن هزینه، تاکنون بیش از 30 درصد از تولید کنندگان با شکست مواجه شده اند و از عرصه این فعالیت خارج گردیده اند. سرمایه گذاری خارجی، تبلیغات و بازاریابی برای انواع گیاهان می ­تواند در رونق صادرات غیرنفتی و اقتصادی موثر باشد. عدم وجود تشکل­های منسجم در امر تجارت خارجی گل و گیاهان زینتی و سیستم مکانیزه بسته­بندی از جمله مشکلات و موانع صادرات گیاهان زینتی است. شاهرگ حیات صنعت گل و گیاه کشور، نبود سیستم بازاررسانی و بازاریابی گل می­باشد که از توسعه این صنعت جلوگیری نموده است. مرکزیت بازار گل ایران در تهران قرار دارد که فعالیت آن از سال 1350 با 15 تولید کننده گل آغاز شده است. گل از محصولاتی است که فساد پذیری آن بالا است. با این وجود، به علت عدم وجود سردخانه و انبارهای پیشرفته در کشور، انبارداری به صورت موقت و غیر استاندارد صورت می­پذیرد. براساس آنچه گفته شد، چالشها و نارسایی­هایی در مقابل وضعیت موجود اقتصادی و بازاریابی گل و گیاهان زینتی ایران وجود دارد که برای دستیابی به جایگاه واقعی ایران در بازار جهانی گل، بایستی این وضعیت را اصلاح کرد. در نظام بازاررسانی گل رز خدمات بازاریابی محدودی صورت می­گیرد و بیشتر هزینه­ها مربوط به ضایعات و هزینه­ های خرده فروشی است. با توجه به اطلاعات ارائه شده هزینه انجام خدمات بازاریابی که برای هر شاخه گل رز در مسیرهای عرضه از طریق بنکداران غرفه دار و بدون غرفه (شامل فروش مستقیم از طریق تولید کنندگان یا ناقلان گل در بازار گل) محاسبه شده است، به ترتیب برابر 1272 و 1299 ریال است. همچنین با در نظر گرفتن درصد ضایعات گل این نمونه، هر دو مسیر یاد شده با ضایعاتی برابر 2100 ریال به ازای هر شاخه همراه خواهد بود.

بر اساس مسیرهای مختلف بازاررسانی براساس معیارهای مورد بررسی چند نکته را درخصوص ساختار بازار گل در ایران مشخص می­ کند که به شرح زیر است:

1-    سهم خرده فروش از قیمت نهایی خرده فروشی از سهم سایر عوامل بازاریابی بسیار بالاتر است. بررسی­های صورت گرفته نشان داد که به دلیل نوسانات زیاد قیمت گل در بازار عمده فروشی که خود ناشی از عدم برنامه ریزی تولید مناسب و ضعف اطلاعات بازار است، به طور معمول قیمت در سطح خرده فروشی برای تحقیق یک حاشیه سود مطمئن با لحاظ حداکثر ضایعات ممکن، در سطح بالایی تنظیم می­گردد و کاهش قیمت گل، کمتر به مصرف کننده منتقل می­ شود.

2-    سهم تولیدکنندگان بسته به مسیر عرضه محصول آنها به بازار از حاشیه بازاریابی گل متفاوت است. در این حالت، اگر تولید کنندگان محصول تولید شده خود را به صورت مستقیم و یا توسط ناقلان گل به دلالان، وتوزیع کنندگان و یا خرده فروشان عرضه کنند، سهم بیشتری را از این حاشیه به خود اختصاص خواهند داد.

3-    در نظام بازارسانی گل رز  خدمات بازاریابی محدودی صورت می­گیرد و بیشتر هزینه­ها مربوط به ضایعات و هزینه­ های خرده فروشی شامل مالیات، عوارض آب، برق،…. است.

4-    به دلیل ضعف نظام بازار رسانی گل­های شاخه­ای در ایران از مرحله تولید تا مرحله مصرف و نارسایی در ساختار بازار، تشکیل قیمت بین خریداران عمده ی گل و تولیدکنندگان گل از وضعیت واقعی عرضه و تقاضا صورت می­گیرد.

بنابراین براساس نتایج به دست آمده و روند افزایشی تولیدات گل و گیاهان زینتی در کشور، اصلاح ساختار بازار گل و گیاه کشور از حالت سنتی به ساختارهای نوینی چون بازار حراج گل ضروری است.

لازم به ذکر است که با وجود این که ایران در زمینه تولید و کشت رز هلندی از پتانسیل­های بالقوه و بالفعلی برخوردار است ولی سهم ایران در زمینه تولید و تجارت جهانی این محصول بسیار ناچیز است. بر اساس آمار ارائه شده توسط