با توجه به سازماندهی مجدد و وسیع فرایندها و ساختارهای کسب وکار و همچنین دنیای در حال تغییر صنعت، مفهوم زنجیره تامین و مدیریت آن از اهمیت خاصی برخوردار شده است. در این رویکرد سازمان‌ها به جای اینکه مجبور باشند در تمامی زمینه‌ها بهترین عملکرد را داشته باشند، می‌توانند از توانمندی‌های محوری سایر سازمان‌ها به منظور بهینه‌سازی قابلیت‌ها و افزایش اثربخشی خود بهره گرفته و سطح رضایتمندی مشتریان را ارتقاء دهند. بر این اساس یکی از چالش‌هایی که مسئولین مرتبط با امور لجستیک و زنجیره تامین در شرکت‌ها با آن روبرو هستند، نحوه شناسایی مشکلات موجود در حوزه لجستیک و زنجیره تامین است. با شناسایی این شکاف‌ها و ارائه پروژه‌های بهبود، می‌توان زنجیره تامین شرکت را تقویت کرده و آن را بهبود داد. در این رساله یک رویکرد نوین مبتنی بر فعالیت‌های مدل APQC جهت شناسایی عارضه‌های موجود در زنجیره تامین ارائه شده است. با بکارگیری استاندارد حداقل نیازمندی‌های زنجیره تامین (CSCMP) برای هر کدام از این فعالیت‌ها جهت شناسایی عارضه‌ها و استفاده از مدل خودارزیابی MMOG/LE برای اولویت‌بندی آنها، می‌توان این شکاف‌ها را تجزیه و تحلیل نمود و بر اساس رتبه بدست آمده، پروژه‌های بهبودی ارائه داد. در نهایت جهت پیاده سازی مدل پیشنهادی از یک مطالعه موردی در شرکت دارویی استفاده شده است.

کلمات کلیدی: عارضه‌یابی، زنجیره تامین، مدل طبقه‌بندی فرایندی APQC، استاندارد حداقل نیازمندی‌های زنجیره تامین.

 

فهرست مطالب

عنوان  صفحه

فصل 1 کلیات پژوهش‌ 1

1-1 مقدمه. 2

1-2 اهمیت موضوع پژوهش…. 3

1-3 مفروضات و اهداف پژوهش…. 4

1-4 مراحل انجام پژوهش…. 5

1-5 ساختار پایان‌نامه. 6

فصل 2 مروری بر ادبیات پژوهش…. 8

2-1 مقدمه. 9

2-2 زنجیره تامین.. 9

2-3 مدیریت زنجیره تامین.. 10

2-3-1 مولفه‌های اصلی مدیریت زنجیره تامین.. 11

2-3-2 اندازه‌گیری و ارزیابی زنجیره تامین.. 12

2-3-3 ضرورت اندازه‌گیری عملکرد در یک زنجیره تامین.. 14

2-3-3-1 عدم وجود یک روش متعادل.. 14

2-3-3-2 عدم تمایز مشخص بین معیارها در سطوح استراتژیکی، تاکتیکی و عملیاتی.. 14

2-4 عارضه‌یابی زنجیره تامین.. 15

2-4-1 تاریخچه عارضه‌یابی زنجیره تامین.. 17

2-5 شاخص‌ها و معیارهای عملکرد در یک زنجیره تامین.. 19

2-5-1 مقالات اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد زنجیره تامین.. 21

2-5-2 مدل‌های مدیریت و ارزیابی عملکرد. 29

2-5-2-1 مدل مرجع عملیات زنجیره تامین (SCOR) 31

2-5-2-2 مدل GSCF. 36

2-5-2-3 مدل CPFR.. 37

2-5-2-4 مدل کارت امتیازی متوازن (BSC). 39

 

 

2-5-2-5 مدل APQC.. 42

2-5-3 روش‌های عارضه‌یابی زنجیره تامین.. 44

2-5-3-1 روش جستجوی سریع.. 47

2-5-3-2 روش تعیین ارزش مشتری.. 53

2-5-3-3 روش MMOG/LE.. 56

2-5-3-4 روش لامبرت… 63

2-5-3-5 روش CSCMP. 66

2-5-4 جمع بندی روش‌های عارضه‌یابی مطرح.. 69

فصل 3 معرفی شرکت مورد کاوی (شرکت داروسازی ایران داروک). 71

3-1 مقدمه. 72

3-2 کلیات شرکت… 73

3-3 معرفی اجمالی شرکت… 75

3-3-1 بخش کنترل کیفیت… 76

3-3-2 تضمین کیفیت… 78

3-3-3 آزمایشگاه تحقیق و توسعه. 80

3-3-4 برنامه‌ریزی و انبار. 81

3-3-5 فناوری و اطلاعات… 82

3-3-6 فنی و مهندسی.. 83

3-3-7 تولید.. 83

3-3-8 امور اداری و منابع انسانی.. 84

3-3-9 بازرگانی و پشتیبانی.. 85

3-3-10 بازاریابی و فروش…. 85

3-4 شناسایی فرایندهای مرتبط با زنجیره تامین.. 86

3-5 جریان مواد و اطلاعات… 89

3-6 جمع بندی.. 90

فصل 4 معرفی روش پیشنهادی برای عارضه‌یابی زنجیره تامین و بهبود آن.. 91

4-1 انتخاب هسته مدل پیشنهادی.. 92

4-2 استخراج نیازمندی‌ها 94

4-3 طراحی پرسش‌نامه. 96

4-4 اجرای مصاحبه‌ها 101

4-5 نتایج مصاحبه‌ها 103

4-6 متن کاوی عارضه‌ها 120

4-7 پروژه‌های بهبود. 124

4-8 اولویت‌بندی پروژه‌های بهبود. 133

4-8-1 معیارهای اولویت‌بندی.. 133

4-8-2 پرومتی.. 134

4-8-3 نتایج اولویت‌بندی.. 141

4-9 جمع بندی.. 145

فصل 5 جمع بندی و پیشنهاد تحقیقات آتی… 147

5-1 نتایج بدست آمده. 148

5-2 زمینه‌های تحقیقاتی.. 151

منابع.. 152

پیوست الف: نتایج پرسش‌نامه.. 157

پیوست ب: شمایی از محیط نرم‌افزار پرومتی… 181

1-1 مقدمه

با توجه به سازماندهی مجدد و وسیع فرایندها و ساختارهای کسب وکار و همچنین دنیای در حال تغییر صنعت، مفهوم زنجیره تامین و مدیریت آن از اهمیت خاصی برخوردار شده است. در این رویکرد سازمان‌ها به جای اینکه مجبور باشند در تمامی زمینه‌ها بهترین عملکرد را داشته باشند، می‌توانند از توانمندی‌های محوری سایر سازمان‌ها به منظور بهینه‌سازی قابلیت‌ها و افزایش اثربخشی خود بهره گرفته و سطح رضایتمندی مشتریان را ارتقاء دهند. این مشارکت نیازمند یک نظارت دقیق و نظام‌مند می‌باشد که در صورت بی‌توجهی به آن سازمان رو به زوال گردیده و در نتیجه سهم رقابتی خود را به رقبا می‌دهد. بنابراین حصول عملکرد بهینه زنجیره تامین به منظور داشتن سود رقابتی، امروزه به صورت یک سلاح استراتژیک برای موفقیت در تمامی جنبه‌های صنایع درآمده است.

مفهوم زنجیره تامین در اواخر دهه 1980 پدید آمد و در دهه 1990 به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفت. قبل از آن عبارت‌هایی نظیر لجستیک و مدیریت عملکرد به جای مدیریت زنجیره تامین استفاده می‌شد.

تاکنون تعاریف و نگارش‌های متفاوتی درباره زنجیره تامین ارائه شده است. بر پایه‌ی یکی از این تعاریف، زنجیره تامین کلیه مراحل مستقیم و غیر مستقیم که در تکمیل درخواست سفارش مشتری درگیر هستند را شامل می‌شود. زنجیره تامین تنها مرتبط با سازنده و تامین کننده نیست، بلکه حمل و نقل، انبارها، خرده فروشی‌ها و حتی خود مشتریان را نیز در بر می‌گیرد. به طور کلی زنجیره تامین زنجیره‌ای است که همه فعالیت‌های مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد از مرحله ماده اولیه تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف کننده را شامل می‌شود. درباره جریان کالا دو جریان دیگر که یکی جریان اطلاعات و دیگری جریان منابع مالی و اعتبارات است نیز حضور دارند.

بر این اساس مدیریت زنجیره تامین وظیفه یکپارچه سازی واحدهای سازمانی در طول زنجیره تامین و هماهنگ سازی جریان مواد و اطلاعات را به منظور برآوردن تقاضای مشتری و با هدف بهبود رقابت‌پذیری یک زنجیره تامین کامل بر عهده دارد. به بیان دیگر می‌توان گفت، مدیریت زنجیره تامین عبارت است از مجموعه رویکردهایی که به طور موثر در یکپارچه سازی تامین کنندگان، تولیدکنندگان، انبارداران و توزیع کنندگان به منظور تولید و توزیع کالا به مقدار مورد نیاز و در محل صحیح و زمان مناسب به کار می‌رود تا هزینه‌های سیستم را در راستای تامین سطح خدمات مورد نیاز مینیمم نماید. سیر تحولات و تغییرات پرشتاب، سازمان‌ها را برآن داشته تا برای غلبه بر محیط نامطمئن خود به تحقیق در زمینه لجستیک و زنجیره تامین بپردازند. در این رویکرد تمامی مشکلات مهم هستند و برای حل آن‌ ها باید اقدام موثری به عمل آید.

بر این اساس یکی از چالش‌هایی که مسئولین مرتبط با امور لجستیک و زنجیره تامین در شرکت‌ها با آن روبرو هستند، نحوه شناسایی مشکلات موجود در حوزه لجستیک و زنجیره تامین است. تنوع و تعداد بالای مباحث مطرح شده در فلسفه مدیریت زنجیره تامین، کار را برای انتخاب بهترین اقدامات اصلاحی جهت ارتقاء عملکرد زنجیره تامین پیچیده می‌کند. بنابراین با توجه به اینکه اولین گام در بازنگری و بهبود زنجیره تامین، عارضه‌یابی است، لذا شناسایی روش‌های عارضه‌یابی و تحلیل وضعیت زنجیره تامین از جمله موارد مهمی است که افراد فعال در این زمینه باید با آن‌ ها آشنا باشند.

این پایان‌نامه قصد دارد به شکل کاربردی به ارائه‌ روشی مناسب جهت عارضه‌یابی شرکت داروسازی ایران داروک بپردازد. در نتیجه ضمن ارائه‌ یک دید کلی از وضعیت زنجیره تامین ایران داروک، مشکلات و عارضه‌های گوناگون موجود را