چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق  زوجین مراجعه­کننده به مراکز مشاوره­ی شهر اشنویه در سال 1393 بود.

در این پژوهش از روش تحقیق نیمه تجربی  به شیوه پیش آزمون- پس آزمون با گروه های آزمایشی و کنترل، استفاده شده است. تأثیر رویکرد ارتباطی ستیر  به عنوان متغیّر مستقل بر میزان میل به طلاق و فرسودگی زناشویی زوجین به عنوان متغیّر­های وابسته مورد بررسی قرار گرفته است.

جامعه آماری این تحقیق کلیه مراجعین  (زوجین ) اعم از مراجعان خود ارجاعی که به مراکز مشاوره شهرستان اشنویه واقع در استان آذربایجان غربی در سال 92-93رجوع کرده بودند. شیوه­ نمونه گیری این پژوهش، نمونه گیری هدفمند می­باشد. با بهره گرفتن از تکمیل کردن پرسشنامه­ خود گزارش­دهی فرسودگی زناشویی و میل به طلاق و مصاحبه از طریق مشاور با زوجینی که تمایل به همکاری داشتند از این جامعه 40 زوج (20زوج گروه آزمایش و 20 زوج گروه کنترل) انتخاب شدند اما به دلیل ریزش در گروه ها تعداد زوجین به 15 زوج در هر گروه تقلیل یافت . ابزارهای پژوهش حاضر شامل آزمون­های  پرسش­نامه­ میل به طلاق ومقیاس فرسودگی زناشویی بر روی هر دوگروه آزمون شد و مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر  به مدت 7 جلسه­ی 60دقیقه­ای  در هفته  در مورد گروه آزمایش اعمال شد و اما گروه کنترل هیچ گونه آموزشی دریافت ننمود یک هفته بعد از خاتمه­ی آموزش پس آزمون بر روی هر دو گروه انجام گردید. لازم به ذکر است که زوجین گروه آزمایش همراه هم در جلسه­های مشاوره­ی گروهی شرکت کردند نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری و تحلیل كواریانس تفاوت معناداری را در نتایج حاصل از پس آزمون دو گروه آزمایش و كنترل، نشان داد. بدین معنی که میزان متغیرهای وابسته در آزمودنی­های گروه آزمایش به طور معناداری نسبت به گروه کنترل کاهش یافت(001/0>( p. پس می­توان نتیجه ­گیری نمود که مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر در کاهش فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین مراجعه کننده تاثیر­گذار بوده است.همچنین مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ستیر بر روی خرده مقیاس­های فرسودگی زناشویی شامل خستگی جسمی، خستگی روانی، خستگی روانی و میل به طلاق شامل بعد تمایل برای خارج شدن ومسامحه تأثیر گذار بوده است(001/0>( p.

کلید واژه ها: رویکرد ارتباطی ستیر، فرسودگی زناشویی، میل به طلاق.

فهرست مطالب                                                                                                                                                                        

عنوان

 فصل اول:کلیات پژوهش …………………………………………………………………………………………

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..2
1-2- بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………………………. 3
1-3 – ضرورت و کاربردپژوهش………………………………………………………………………………………………….. 5
1-4- اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….. 6
1-4-1- هدف کلی………………………………………………………………………………………………………………………..6   1-4-2- اهداف جزئی……………………………………………………………………………………………………………………6 1-5- فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………7 1-5-1- فرضیه کلی…………………………………………………………………………………………………………………….7 1-5-2- فرضیه های ویژه……………………………………………………………………………………………………………7 1-6- تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………………………………………7 1-6-1- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………….7
فصل دوم (پیشینه و ادبیات پژوهش) ………………………………………………………………….     2- 1- تعریف     مفاهیم…………………………………………………… 10
2-1-1- فرسودگی زناشویی(دلزدگی زناشویی)……………………………………………………………………….10   2-1-1-1- تاریخچه وتعریف فرسودگی زناشویی…………………………………………………………………. 10 2-1-1-2- عوامل زمینه ساز فرسودگی زناشویی…………………………………………………………………..10 فهرست مطالب                                                      2-1 -1-3- دلایل بروز و نشانه های دلزدگی زناشویی……………………………………………………………..12
2-1-1-4– حفظ روابط زناشویی………………………………………………………………………………………………..13   2-1-1-5- فرسودگی در زندگی  زناشویی………………………………………………………………………………..16 2-1-1-6- عناصر دلزدگی از زندگی زناشویی………………………………………………………………………….19 2-1-1-7- را‌ههای مقابله با اختلالات فرسودگی در  زندگی زناشویی…………………………………..22 2-1-1-8- شروط دستیابی به رضایت زناشویی………………………………………………………………………24 2-1-1-9-فرسودگی در زندگی زناشویی ………………………………………………………………………………26 2-1-2- رویکرد ارتباطی ستیر…………………………………………………………………………………………………27 2-1-2-1- سیر تاریخی و مبانی موثر بر دیدگاه ارتباطی ستیر……………………………………………..32 2-1-2-2- نظریات ستیر درباره خانواده…………………………………………………………………………………32 2-1-2-3- نقش ها در نظریه ستیر………………………………………………………………………………………..32 2-1-2-4- مفاهیم پایه ای نظریه ارتباطی ستیر…………………………………………………………………..35 2-1-3……. 36 2-1-3-1-نگاهی به تاریخچه ی طلاق  در بین اقوام و دوران مختلف ……………………………. 37 2-1-3-2-شرایط احراز طلاق …………………………………………………………………………………………… 37 2-1-3-3-ویژگی های طلاق ………………………………………………………………………………………………37 2-1-3-4-علل طلاق ………………………………………………………………………………….. …………………….38 فهرست مطالب                                                  2-1-3-5-میل به طلاق ……………………………………………………………………………………………………… 39 2-1-3-6-  دام های روانی طلاق………….. ……………………………………………………………………………..42 2-1-3-6-1- دام های شناختی…………. …………………………………………………………… …………………42 2-1-3-6-2- دام های رفتاری………………………………………………………………………………………………42 2-1-3-7- عوامل موثر بر میل به طلاق………………………………………………………….. ………………….43 2-1-3-8-اثرات طلاق…………………………………………………………………………………………………………..46 2-1-3-9- عواقب و پیامد های طلاق…………………………………………………………………………………..47 2-2- پیشینه نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………..47 2-2-1- تئوری­های مظرح شده در زمینه فرسودگی……………………………………………………………47 2-2-1-1- تئوری تفاوت­های ادراکی…………………………………………………………………………………..47     2-2-1-2- تئوری­های رفتاری تعارض…………………………………………………………… …………………..47 2-2-1-3-تئوری برابری……………………………………………………………………………………………………….48 2-2-1-4- تئوری مبادله……………………………………………………………………………………………………..48
2-2-1-5- تئوری اسناد……………………………………………………………………………………………………….48   2-2-1-6- تئوری رشد………………………………………………………………………………………………………..48 2-2-1-7- تئوری گفتگو………………………………………………………………………. ………………………….48 2-2-2- نظریه­ های مرتبط با طلاق……………………………………………………………………………………49 2-2-2-1- نظریه­ی تبادل اجتماعی………………………………………………………………………………….50 2-2-2-2- نظریه رفتاری……………………………………………………………………… …………………………50   فهرست مطالب                                                                                                                                                                         2-2-2-3- نظریه بحران……………………………………………………………………………….50
2-2-3-رویکردهای مرتبط با زوجین در شرف طلاق………………………………………… ……………………..50   2-2-3-1- رویکرد روان­تحلیلی…………………………………………………………………………………………………..50 2-2-3-2- رویکردهای سیستم خانواده………………………………………………………………………………………51 2-2-3-3- نظریه­ی مرحله­ ای…………………………………………………………………………..51
2-3- پیشینه تجربی تحقیق……………………………………………………………..52   2-3-1- تحقیقات انجام گرفته در داخل و خارج کشوردر مورد رویکرد ارتباطی ستیر…………….52 2-3-2- تحقیقات انجام گرفته در مورد فرسودگی زناشویی در داخل و خارج کشور……………….55 4-3-3-  تحقیقات انجام گرفته در مورد میل به طلاق در داخل و خارج کشور……………………….56  فصل سوم( روش اجرای پژوهش)…………………………………62 3-1- مقدمه………………………………………..63 3-2- روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….63 3-3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………..63 3-4-  نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………64 3-5- ابزار پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….64 3-5-1- پرسشنامه­ فرسودگی زناشویی(CBM)…………………………………………………………………64 3-5-2- مقیاس میل به طلاق…………………………………………………………………………………………………65 3-6- شیوه تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………………………………………………………………………….65 3-7- روش مداخله و اجرا ……………………………………………………………………………………………………..65
فهرست مطالب                                                                                                                                                                           3-8- پروتکل جلسات مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر……………………………………66 فصل چهارم(تجزیه و تحلیل داده ­ها)………………………………………………………………………69 4-1- آمار توصیفی……………………………………………………………………………….70 4-2- توصیف یافته­ های تحقیق……………………………………………………………………..77 4-3- بررسی نرمال بودن داده ­های پژوهش……………………………………………79
4-4- تحلیل فرضیه ­های پژوهش…………………………………………………..80   4-4-1- بررسی فرضیه اصلی پژوهش……………………………………………….80 فصل پنجم( بحث و نتیجه ­گیری)………………………………………………………………………….90 5-1- خلاصه­ی طرح و نتایج پژوهش………………………………………………………………..91 5-2- بحث و جمع­بندی نتایج………………………………………………………………………………96 5-3- محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………67 5-4- پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………98 5-5- پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………….99 منابع فارسی…………………………………………………………………….. 100 منابع انگلیسی………………………………………………………………………………. 106
پیوست ها………………………………………………………………………112   پیوست 1: چارچوب جلسات ستیر درمانی………………………………………………. 113
پیوست 2:میل به طلاق …………………………………………………………………….. 115   پیوست 3 آزمون فرسودگی زناشویی…………………………………………………… 120

مقدمه

طلاق یکی از معضلات زندگی زناشویی است افزایش روز افزون آمار طلاق در جهان، پژوهشگران حوزه­ خانواده و ازدواج را بر آن داشته، تا درمورد عوامل تأثیر­گذار بر آن به بررسی و تحقیق بپردازند. طلاق پدیده­ پیچیده­ای است و عوامل مختلف فردی و اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بر آن تأثیر­گذار است. در بین عوامل تأثیرگذار بر طلاق، عوامل فردی شامل عوامل ارثی و فیزیولوژیکی، ویژگی­های شخصیتی و روانی بیشتر مورد توجه متخصصان حوزه­ خانواده و روانشناسان قرار گرفته است (یوسفی، 1389). از سوی دیگر عوامل جمعیت شناسی مانند سن، جنسیت، تحصیلات، طبقه اقتصادی- اجتماعی، مدت ازدواج، تعداد فرزندان، وضعیت اشتغال و عواملی مانند آن تاثیری گسترده بر روابط زناشویی دارند و تاثیرات چند جانبه این عوامل به پیچیدگی بیشتر پدیده طلاق منجر می­ شود (فاتحی زاده،  بهجتی اردكانی و نصراصفهانی، 1384).

    همچنین در ایران هم میزان طلاق در حال افزایش است در سال 92 میزان طلاق نسبت به  5سال گذشته %37 افزایش یافته است همچنین در سال 92 ایران رتبه چهارم آمار طلاق در دنیا را داشت (به­نقل از پایگاه اطلاعات سلامت ایران، سازمان ثبت و احوال کشور، 1392). والر اولین محققی است که پیشنهاد داد طلاق ممکن است ریشه در سرخوردگی زوجین داشته باشد فرسودگی زناشویی کاهش عشق  و علاقه و افزایش رفتارهای خصمانه را به دنبال دارد می ­تواند به نارضایتی زناشویی منجر شده و بنیان خانواده را متزلزل سازد (هاستون، به نقل از گراوند، 1389). سرخوردگی و فرسودگی زناشویی، کاهش تدریجی دلبستگی عاطفی به همسر است که با احساس بیگانگی، بی­علاقگی و بی ­تفاوتی زوجین  به یکدیگر و جایگزینی عواطف منفی به­جای عواطف مثبت همراه است. در یک ازدواج سرخورده یکی یا هر دو زوج ضمن تجربه­ی احساس گسستگی از همسر وکاهش علایق و ارتباطات متقابل، نگرانی­های قابل توجهی در خصوص تخریب فزاینده رابطه و پیشروی به سمت جدایی و طلاق دارند(شریفی، کارسولی، بشلیده، 1390).

فصل اول: مقدمات و کلیات

     با تحلیل ارتباط زناشویی یک زوج می­توان احتمال به بن بست رسیدن ازدواج و رسیدن به طلاق را پیش بینی کرد گاتمن و همکاران (2000). بنابراین باتوجه به این که رویکرد ارتباطی ستیر یک رویکرد آموزشی است که ضمن آموزش الگو­های ارتباطی همخوان بر هیجانات و عواطف، ادراکات، انتظارات، آرزوها و نیازها تأثیر گذاشته و خانواده­ی پایه را مورد توجه قرار می­دهد (بانمن، 2013). سال های اول ازدواج از مقاطع مهم چرخه­ی زندگی است که در آن سطح اختلافات افزایش می­یابد. (چانگ، 2008) طرفداران نظریه­ های رشدی و ساخت نگر معتقدند افزایش بروز اختلافات زناشویی در این مقطع از زندگی از آن روست که زوجین جوان مهارت تغییر الگوهای ارتباطی، رفتاری و قواعد و انتظارات بر گرفته از روابط قبلی خصوصا خانواده­ی هسته­ای  و تشکیل یک واحد زناشویی مستقل را ندارند(کار،2000). به همین دلیل در پژوهش حاضر به دنبال آن بودیم تا اثربخشی مشاوره­ی گروهی رویکرد ارتباطی ستیر را بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین را بررسی کنیم.

1-2- بیان مسأله

ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻼق در ﺟﻬﺎن دردﻫـﺔ  اﺧﻴﺮ انجام ﮔﺮﻓﺖ. آمار طلاق در ایران در سال­های 1385 تا 1391 به طور پیوسته در حال افزایش بوده و از 94هزار طلاق در سال 1385به 110 هزار در سال87، 137هزار در سال 89 و150هزار در سال 91 رسیده است ﻃﺒﻖ آﻣﺎر رﺳﻤﻲ در اﻳـﺮان در سال1392 در مقابل هر 5 ازدواج ثبت شده یک طلاق ثبت شده است و اﻳﺮان ﭼﻬـﺎرﻣﻴﻦﻛﺸـﻮرﺟﻬـﺎن از ﻧﻈـﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﺮﻓﻲ  ﻃﻼق ﺑﻪ ازدواج  ﺷﺪه اﺳﺖ(پایگاه سلامت ایران، سازمان ثبت واحوال کشور، 1392). ﻃﺒـﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻃﻼق ﻓﺮاﻳﻨﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑه ﺑﺤﺮان ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻫﺮ دو زوج ﺷﺮوع ﻣﻲ­ﺷﻮد و ﺑـﺎ ﺗـﻼش ﺑـﺮای ﺣـﻞ ﺗﻌـﺎرض از ﻃﺮﻳﻖ ورود ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻘـﺶ­ﻫـﺎ و ﺳـﺒﻚ زﻧـﺪﮔﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲ­ﻳﺎﺑﺪ. ﻣﻘﺼﻮد از ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻃﻼق ﻣﻴـﺰان ﺗﻤﺎﻳﻞ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی زوﺟﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺪاﺷﺪن و  ﮔﺴﺴﺘﻦ رواﺑﻂ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ، اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم دارای ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ، ﻋــﺎﻃﻔﻲ و  رﻓﺘــﺎری اﺳــﺖ، ﻛــﻪ در ﺑﻌــﺪ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﺼﻮرات ﻓﺮد در ﻣﻮرد ﻃـﻼق را در ﺑـﺮ ﻣـﻲ­ﮔﻴـﺮد و در ﺑﻌـﺪ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻼق اﺳﺖ، ﺳﺮاﻧﺠﺎم

فصل اول: مقدمات و کلیات

ﺑﻌﺪ رﻓﺘﺎری ﻣﻴﺰان آﻣﺎدﮔﻲ رﻓﺘـﺎری ﻓﺮد را ﺟﻬﺖ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻃﻼق در ﺑﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد. در ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﺖ ﻃﻼق ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، اﻗﺘﺼﺎدی و  ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻓﺮدی و روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻋﺎﻃﻔﻲ، از اﻫﻤﻴﺖ وﻳـﮋه­ای ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ .همچنین یکی از مراحل طلاق سرخوردگی و فرسودگی زناشویی است(براون 2000، به نقل از داوودی). یکی از مشکلات زناشویی که از عدم تناسب انتظارات با وافعیات ناشی می شود، فرسودگی زناشویی است زوجینی که انتظار دارند ازدواج و رابطه­ عاشقانه­ی آنها تمام انتظارات و ایده­آل­هاشان را برآورده کند و حل مشکلات کوچک و بزرگ زندگی آنان باشد و به­شخصیت و زندگی شان معنا بخشد بیش از دیگران دچار فرسودگی می شوند(گراوند، 1389). انباشته شدن سرخوردگی­ها وتنش­های زندگی روزمره، سبب فرسایش می­ شود و سرانجام به فرسودگی می­انجامد(عطاری و همکاران، 1388). فرسودگی زناشویی واژه­ای است که به تازگی به حوزه­ خانواده راه یافته و از خستگی جسمی، روانی و عاطفی بین روابط زوجین حکایت می­ کند. هنگامی که زوجین با انتظارات بالا وارد یک رابطه می­شوند نمی­توانند این انتظارات را برآورده کنند و دچار نوعی خستگی می­شوند که اصطلاحاً فرسودگی نامیده می­ شود. فرسودگی زناشویی حالت دردناک فرسودگی جسمی، عاطفی و روانی است که از عدم تناسب بین انتظارات و واقعیات ناشی می­ شود(پاینز، 1381).                                                                

متغیر میل به طلاق ممکن است ازطریق برآورده نشدن نیازها و اهداف، شیوه ­های ضعیف مقابله، ناتوانی در مدیریت حوادث زندگی وانتقال احساسات به همسرایجاد شود(یانگ ولانگ، به نقل از یوسفی، 1389).

همچنان که یکی از عوامل متغیر فرسودگی زناشویی نگفتن احساسات زوجین به همدیگر می­باشد اگر همسران نیازهای خود را مطرح نکنند یا در رابطه با همدیگر پی به

نیازهای یکدیگر نبرند و به راه­حل مثبتی برای برآورده کردن نیازهایشان نرسند، خطر فرسودگی دو چندان می­ شود(بوون، به نقل از خواصی، 1389).

فصل اول: مقدمات و کلیات

بنابراین رویکرد درمانی ارتباطی ستیر با توجه به متن بالا حا‌ئز اهمیت است. در حال حا ضر، خانواده درمانی با طیف وسیعی از شیوه ­های درمان، در درمان مشکلات متنوع زیستی، روانی و اجتماعی مورد استفاده قرار می­گیرد. یکی از آن روش­ها، خانواده درمانی تجربه­گرا

است که مدل ویرجینیا ستیرزیر شاخه­ای از آن است. این مدل بر تعاملات شخصی بلافصل تأکید دارد(گلادینگ، 1386). روش ستیر به گونه­ ای است که به اعضاء کمک می­ کند تا الگوهای ناکارآمد خود را کشف کرده و احساسات خودشان از طریق شیوه ­های باز و همتراز درک و بیان کنند. ستیر به اعضاء کمک می­ کند تا به جای تکرار ناراحتی گذشته و بازگویی آنها، تعاملاتشان را در زمان حال مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند( تامپسون 2001 ، به نقل از بای، 1384 ).                                                               

اجرای مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر ضروری می­نماید تا زوجین بتوانند دلایل تعارض و ارتباط ناسالم را بیابند و فرسودگی و سرخوردگی وگرایش به طلاق خویش را کاهش دهند. از این رو تحقیق حاضر در پی آن است که با رویکرد درمانی ارتباطی ستیر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره را کاهش دهد.                                                  

این پژوهش در صدد بررسی این موضوع است که آیا این رویکردارتباطی ستیر به شکل مشاوره گروهی بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین مراجعه­کننده موثر است؟

1-3- ضرورت  و کاربرد پژوهش

این تحقیق باتوجه به روند رو به افزایش طلاق در جهان(یانگ ولانگ، 1998) و ایران (زارعی و یونسی، 1389) شکل گرفت. طبق آمار رسمی در ایران از هر هزار مورد ازدواج، دویست مورد به طلاق منجر می­ شود(زارعی و یونسی، 1389) .

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین فرسودگی شغلی و طلاق عاطفی بین مدیران سازمان صنعت معدن و تجارت استان هرمزگان انجام شد. روش این پژوهش توصیفی و پیمایشی و همبستگی می باشد و از لحاظ هدف کاربردی می باشد. در این پژوهش با توجه تعداد کم جامعه آماری تمام 30 نفر از مدیران سطوح عالی و 150مدیر میانی و عملیاتی سازمان صنعت معدن و تجارت استان هرمزگان به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیده اند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه فرسودگی شغلی گلدارد (1989) و پرسشنامه محقق ساخته طلاق عاطفی می باشد. پس از تهیه پرسشنامه و تأیید اساتید و مجوز دانشگاه به سازمان صنعت معدن و تجارت استان هرمزگان مراجعه شد و پرسشنامه ها در اختیار مدیران آن سازمان قرار گرفت و پس از جمع آوری با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند و نتایج زیر حاصل شد: بین فرسودگی شغلی و طلاق عاطفی مدیران رابطه وجود دارد. بین مولفه های فرسودگی شغلی و طلاق عاطفی مدیران رابطه وجود دارد.

کلیدواژه:

فرسودگی شغلی، طلاق عاطفی، سازمان صنعت معدن و تجارت

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                      صفحه

چکیده :                                                                                                 ج

فصل اول طرح تحقیق

1-1- مقدمه                                                                                         2

1-2- بیان مسأله                                                                                     3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق                                                                            5

1-4- اهداف تحقیق                                                                                7

1-4-1- هدف کلی                                                                                7

1-4-2- اهداف جزیی                                                                                      7

1-5- سؤالات تحقیق                                                                              7

1-6- تعاریف نظری و عملیاتی                                                                             7

1-6-1- تعاریف نظری                                                                                     7

1-6-2- تعاریف عملیاتی                                                                          7

فصل دوم :پیشینه ی تحقیق

2-1-پیشینه‌نظری                                                                                9

2-1-1- فرسودگی شغلی                                                                        9

2-1-1-1- تعریف «شغل                                                                        9

2-1-1-2- عملکرد شغلی                                                                       9

2-1-1-3- ویژگی‌های شغل                                                                    10

2-1-1-4- نظریه‌های مرتبط با ویژگی‌های شغل                                                       10

2-1-1-4-1- مدل خصوصیات ویژه شغل                                                  10

2-1-1-4-2- تئوری ویژگی‌های شغلی                                                                11

2-1-1-4-3- نظریه ویژگی‌های ضروری شغل                                                       11

2-1-1-4-4- الگوی ویژگی‌های شغلی                                                                12

2-1-1-4-5- ایجاد شرایط لازم جهت انگیزش درونی                                              13

2-1-1-4-6- مشخّصه‌ها یا ابعاد مختلف شغلی                                                      14

2-1-1-4-7- بامعنی تلقّی نمودن كار                                                                  14

2-1-1-4-7- احساس مسئولیّت                                                               16

2-1-1-4-8- آگاهی از نتایج انجام كار                                                               16

2-1-1-5- فرسودگی شغلی                                                                    17

2-1-1-5-1- رویکردهای مختلف نسبت به فرسودگی شغلی                                      18

2-1-1-6- تفاوت بین استرس و فرسودگی                                                  18

2-1-1-6- 1- استرس                                                                                    19

2-1-1-6- 2- فرسودگی                                                                       19

2-1-1-6- 3- مراحل و سیر فرسودگی                                                               19

2-1-1-6- 4- ویژگی های افرادی كه مستعد فرسودگی هستند                                    20

 

 

2-1-1-6- 5- علایم هشدار دهنده فرسودگی شغلی                                                20

2-1-1-6- 6- عوامل بوجود آورنده فرسودگی شغلی عبارتند از                                 21

2-1-1-6- 7- عوامل شخصی و سازمانی در فرسودگی شغلی                                    21

2-1-1-6- 8- برخی دیگر از عوامل مؤثر در فرسودگی شغلی                                    22

2-1-1-6- 9- علل کاری ایجاد کننده فرسودگی                                           22

2-1-1-6- 10- علایم هشدار دهنده و نشانه های فرسودگی شغلی                     23

2-1-1-6- 11- شیوه‌های مقابله با فرسودگی شغلی                                       24

2-1-1-6- 12- جلوگیری از فرسودگی                                                              25

2-1-1-6- 13- استراتژی ها و روش های بهبود از فرسودگی شغلی                             26

2-1-2- طلاق عاطفی                                                                              28

2-1-2-1- تاریخچه طلاق                                                                        28

2-1-2-2- تعریف طلاق                                                                          29

2-1-2-3-طلاق عاطفی                                                                                    30

2-1-2-5-نظریه مثلث عشق استرنبرگ                                                                   31

2-1-2-6-نظریه نظم خرد چلبی                                                                           32

2-1-2-7-شرایط علی طلاق عاطفی                                                            33

2-1-2-8-شرایط علی طلاق                                                                     34

2-1-2-9-شرایط میانجی طلاق عاطفی                                                                   36

2-1-2-10-شرایط میانجی خانوادگی                                                           36

2-1-2-11-شرایط میانجی فردی                                                                36

2-2- پیشینه‌پژوهشی                                                                                      37

2-2-1- پیشینه‌داخلی                                                                           37

2-2-2- پیشینه‌خارجی                                                                          38

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- روش تحقیق                                                                                 41

3-2- جامعه آماری و نمونه آماری                                                              41

3-3- ابزار اندازه گیری تحقیق                                                                             41

3-3-1- پرسشنامه فرسودگی شغلی گلدارد                                                   42

3-3-2- مقیاس طلاق عاطفی                                                                    43

3-4- روش اجرا                                                                                    43

3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات                                                            43

فصل چهارم: تحلیل نتایج

4-1- مقدمه                                                                                         46

4-2- آمار توصیفی                                                                                 46

4-3- آمار استنباطی                                                                                 50

فصل پنجم : نتیجه گیری

5-1- مقدمه                                                                                          55

5-2- نتیجه گیری                                                                                    55

5-3- پیشنهادهای پژوهش                                                                         56

5-3-1- پیشنهادهای پژوهشی                                                                    56

5-3-2- پیشنهادهای کاربردی                                                                    56

5-4- محدودیت ها                                                                                 57

منابع                                                                                                    58

منابع فارسی                                                                                           58

منابع لاتین                                                                                             61

پیوست پرسشنامه ها                                                                                 62

چکیده انگلیسی                                                                                       67

– مقدمه

در جهان امروز توانمندی، قدرت اقتصادی و رفاه هر کشوری در گرو استفاده بهینه از امکانات، منابع و نیروی انسانی آن کشور است. در این راستا هر چه نیروی کار شایسته تر و کارآمدتر باشد پیشرفت و توفیق آن کشور در عرصه های گوناگون اقتصادی و اجتماعی بیشتر خواهد بود. بدون شک در عرصه رقابتهای اقتصادی کارآمد بودن فرد، مؤسسه یا یک کشور در برابر رقبا در صورتی امکان پذیر است که بتوان کار یا فعالیتی مشخص را با کیفیت برتر، سرعت بیشتر و کوشش کمتر انجام داد. از این رو، سرعت و مهارت از عوامل سازنده کارآمدی به شمار می آیند. در این مورد کارشناسان و پژوهش گران بر این باورند که کارآمدی هر فرد به عواملی گوناگون مانند استعداد، هوش، انگیزش، کیفیت ماشین و ابزار کار مورد استفاده، آموزش و تخصص مورد نیاز، شرایط محیط کار، ملاحظات خستگی زدایی و. . . بستگی دارد. اهمیت شناخت شیوه های خستگی زدائی بدین منظور است که با راهکارهای مناسب بتوان از فرسودگی و خستگی بیشتر پیشگیری کرد و این عارضه را در صورت بروز فرسودگی درمان نمود (خبرنامه ویستا، 1392).

در بررسی این عارضه فرسودگی باید بر این نکته آگاه بود که خستگی همانا پیامد کار مداوم و یکنواخت است که با استراحت آثار آن تدریجاً از بین می رود، اما نشانه های بیماری فرسودگی شغلی متعدد است و نباید این نوع خستگی مزمن را با خستگی های معمولی و زودگذر اشتباه نمود. یکی از معضلات افراد مبتلا به فرسودگی ناشی از کار که از فرسایش جسمی رنج می برند، قدرت آنان برای کار کردن کاهش می یابد و بیشتر اوقات خسته و ناتوان هستند. افزون بر این، نشانه های بیماری فیزیولوژیک مانند سردردهای مکرر، تهوع، اختلال در خوابیدن و تغییر عادات مربوط به غذاخوردن (مانند از دست دادن اشتها) مربوط به این افراد است (خبرنامه ویستا، 1392). عوامل مختلفی می توانند در فرسودگی شغلی کارکنان تأثیر داشته باشند. به نظر می رسد طلاق و مشکلات خانوادگی نیز در فرسودگی، خستگی ها و ناتوانی در کار دخالت داشت باشند و بالعکس.

شكی نیست كه عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در بالا رفتن آمار طلاق تاثیر دارد، اما نكته حایز اهمیت آن است كه طلاق چیزی جز سست شدن بنیان خانواده و كم‌رنگ شدن ارزش‌های اخلاقی در جامعه نیست. بیان این آمارها آنقدر نگران كننده است كه زنگ خطری باشد برای آنكه در گوش همه ما از جمله مسوولان به صدا دربیاید. جدیدترین آماری كه از سوی رییس سازمان ثبت احوال اعلام شده است ازدواج در سال گذشته (1391) یک درصد رشد پیدا كرده و این در حالی كه است كه پدیده طلاق طی این مدت 16 درصد رشد داشته است (پورتال امور بانوان و خانواده وزارت صنعت، معدن و تجارت، 1392). اگر چه این آمارهای رسمی فقط نشان دهنده طلاق های رسمی و ثبت شده می باشند. اما در بسیاری از موارد مشاهده شده است که زن و شوهر به صورت رسمی از یکدیگر جدا نشده اند ولی رابطه ای نیز با هم ندارند و جدا از هم زندگی می کنند. یکی از مهم‌ترین انواع طلاق، طلاق عاطفی است که در هیچ کجا به ثبت نمی‌رسد و نمود عینی ندارد اما مهم‌ترین نوع طلاق است. در طلاق عاطفی زن و شوهر عواطف خود را از یکدیگر دریغ می‌دارند و روی ازهم بر می‌تابند، چرا که اعتمادشان به یکدیگر و جذابیتشان برای هم به انتها رسیده است (مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف، 1392).

1-2- بیان مسأله

جکسون و ماسلاچ[1](2001)، فرسودگی شغلی را نشانگانی روان شناختی متشكل از سه بعد تحلیل عاطفی یا خستگی هیجانی، مسخ شخصیت وكاهش احساس كفایت شخصی می دانستند. علامت محوری فرسودگی، تحلیل عاطفی است كه یک واكنش عمومی به استرس بوده و به صورت احساس تحت فشار قرار گرفتن و تخلیه منابع احساسی و هیجانی در فرد نمودار می شود. مسخ شخصیت، پاسخی منفی و سنگدلانه، و بی تفاوت به اشخاصی است كه معمولاً دریافت كنندگان خدمات و مراقبت هستند و به نگرش منفی شخص نسبت به سازمان اشاره دارد. این بعد از فرسودگی، برای مشاغل مرتبط با خدمات انسانی بسیار اختصاصی می‌باشد. احساس عدم موفقیت فردی، كم شدن احساس لیاقت و ایفای موفق وظیفه است و یک ارزیابی منفی از خود در رابطه با انجام كار می باشد. (کیکاس[2] و همکاران، 2010).

به طور كلی فرسودگی شغلی عوارض متعددی درخانواده، زندگی اجتماعی، فردی و سازمانی برجای می گذارد كه از مهم ترین آن ها می توان به غیبت و ترك خدمت، تأخیرهای متوالی، شكایات مختلف روان شناختی، تضاد، تغییر شغل، كاهش كیفیت مراقبت از بیماران وتعارضات بین فردی با همكاران اشاره كرد (خازی[3] و همکاران، 2006). فرسودگی شغلی نشانگانی است كه بر اثر تعامل عوامل مختلف فردی، بین فردی و سازمانی به وجود می آید (دسیلوا[4] و

فصل دودم:بررسی و مرور منابع……………………………………………………………………………………………………….6

2-1-تاریخچه استفاده از کمپوست…………………………………………………………………………………………………..7

2-2-تعریف کمپوست…………………………………………………………………………………………………………………..8

2-3-میکروبها و جانوران مؤثر در فرایند کمپوست کردن……………………………………………………………………9

2-4-روش های تهیه کمپوست………………………………………………………………………………………………………..10

2-4-1-کمپوست هوازی……………………………………………………………………………………………………………..10

2-4-2-کمپوست غیر هوازی……………………………………………………………………………………………………….11

2-5-مزایای کمپوست کردن…………………………………………………………………………………………………………11

2-5-1-تأثیر کمپوست بر خصوصیات فیزیکی خاک و محیط‌های کشت……………………………………………12

2-5-2-تأثیر کمپوست بر خصوصیات شیمیایی خاک و محیط‌های کشت…………………………………………..12

2-5-3-تأثیر کمپوست بر خصوصیات بیولوژیکی خاک و محیط‌های کشت………………………………………..13

2-5-4-تأثیر کمپوست بر شوری بستر کشت………………………………………………………………………………….14

2-6-مراحل تشکیل کمپوست……………………………………………………………………………………………………….14

2-7-فرایند کمپوست شدن…………………………………………………………………………………………………………..15

2-7-1-فاز مزوفیلیک (40- 25 درجه‌ی سانتیگراد)…………………………………………………………………………15

2-7-2-فاز ترموفیلیک (65- 35 درجه‌ی سانتیگراد)………………………………………………………………………..15

2-7-3-خنک سازی (فاز دوم مزوفیلیک)………………………………………………………………………………………17

2-7-4-فاز بلوغ………………………………………………………………………………………………………………………….18

2-8-عوامل مؤثر بر کمپوست سازی……………………………………………………………………………………………..18

2-8-1-نسبت کربن به نیتروژن…………………………………………………………………………………………………….18

2-8-2-ناحیه سطحی و اندازه ذرات……………………………………………………………………………………………..20

2-8-3-هوادهی………………………………………………………………………………………………………………………….20

2-8-4-تخلخل…………………………………………………………………………………………………………………………..21

2-8-5-مقدار رطوبت………………………………………………………………………………………………………………….21

2-8-6-دما…………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-9-عمل آمدن ،پایدار شدن و رسیدن کمپوست…………………………………………………………………………….22

2-10-موادی که در تهیه بستر و محیط‌های کشت کاربرد دارند…………………………………………………………24

2-10-1-ورمی‌کمپوست………………………………………………………………………………………………………………24

2-10-2-ضایعات چای……………………………………………………………………………………………………………….24

2-10-3-پوست برنج………………………………………………………………………………………………………………….26

2-10-4-کمپوست ضایعات کرم ابریشم………………………………………………………………………………………..27

2-10-5-کوکوپیت……………………………………………………………………………………………………………………..29

2-10-6-پرلیت…………………………………………………………………………………………………………………………..29

2-11-بعضی از اثرات محیط‌های کشت بر روی گیاهان……………………………………………………………………30

2-12-گیاه محک سینگونیوم…………………………………………………………………………………………………………32

2-12-1-گیاهشناسی………………………………………………………………………………………………………………….32

2-12-2-شرایط آب و هوایی و رشد…………………………………………………………………………………………….33

2-13-اهمیت گیاهان زینتی………………………………………………………………………………………………………….34

فصل سوم:مواد و روشها……………………………………………………………………………………………………………….36

3-مواد و روشها………………………………………………………………………………………………………………. 37

3-1-تهیه گیاه……………………………………………………………………………………………………………………………37

3-2-زمان اجرای طرح…………………………………………………………………………………………………………………38

3-3-تهیه و آماده سازی بسترهای کشت………………………………………………………………………………………..38

3-3-1-کمپوست فضولات کرم ابریشم………………………………………………………………………………………….38

3-3-2-کمپوست ضایعات چای……………………………………………………………………………………………………40

3-3-3-پوست برنج…………………………………………………………………………………………………………………….40

3-3-4-کوکوپیت………………………………………………………………………………………………………………………..40

3-3-5-پرلیت…………………………………………………………………………………………………………………………….40

3-4-چگونگی مخلوط کردن مواد اولیه و کاشت گیاهان…………………………………………………………………..40

3-5-کاشت گیاهان، آبیاری و مراقبت‌های گیاهی…………………………………………………………………………….42

3-5-1-آبیاری و کودهی……………………………………………………………………………………………………………..42

3-6-اندازه‌گیری خصوصیات بسترها‌ی کشت…………………………………………………………………………………43

3-6-1-اندازه‌گیری  pHوEC ………………………………………………………………………………………………………43

3-6-1-1-اندازه گیری خصوصیات شیمیایی بسترهای کشت……………………………………………………………44

3-6-1-2-اندازه گیری کربن آلی………………………………………………………………………………………………….46

3-6-1-3-اندازه گیری نیتروژن کل……………………………………………………………………………………………….46

3-6-2-اندازه گیری خصوصیات فیزیکی کمپوست…………………………………………………………………………46

3-6-2-1-اندازه گیری وزن مخصوص ظاهری………………………………………………………………………………46

3-6-2-2-اندازه گیری وزن مخصوص حقیقی ، درصد خاکستر و ماده‌آلی…………………………………………47

 

3-6-2-3-برآورد خلل و فرج کل…………………………………………………………………………………………………48

3-6-2-4-برآورد درصد حجم آب و حجم هوا و میزان ذرات جامد…………………………………………………49

3-6-2-5-درصد وزنی رطوبت یا ظرفیت نگهداری آب………………………………………………………………….49

3-7-اندازه گیری شاخص‌های رشد در گیاه آپارتمانی سینگونیوم………………………………………………………50

3-7-1-تعداد برگ………………………………………………………………………………………………………………………50

3-7-2-ارتفاع گیاه………………………………………………………………………………………………………………………50

3-7-3-تعداد شاخه جانبی…………………………………………………………………………………………………………..50

3-7-4-طول و عرض برگ………………………………………………………………………………………………………….51

3-7-5-شاخص کلروفیل……………………………………………………………………………………………………………..51

3-7-6-اندازه‌گیری سطح برگ……………………………………………………………………………………………………..51

3-7-7-وزن تر و خشک اندام هوائی…………………………………………………………………………………………….52

3-8-محاسبات آماری………………………………………………………………………………………………………………….52

فصل چهارم: نتایج……………………………………………………………………………………………………………………….53

4-نتایج اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکی…………………………………………………………………………………………54

4-1 مقایسه تیمارها (بسترهای کشت) از نظر خصوصیات فیزیکی……………………………………………………..54

4-2-نتایج اندازه‌گیری خصوصیات شیمیایی بسترهای کشت…………………………………………………………….68

4-2-1-مقایسه تیمارها (بسترهای کشت ) از نظرخصوصیات شیمیایی……………………………………………..68

4-3-نتایج بررسی شاخص‌های رشد در گیاه سینگونیوم پودوفیلوم…………………………………………………….81

4-3-1-مقایسه شاخص‌های رشد در گیاه سینگونیوم دربسترهای کشت مختلف………………………………….81

4-4-نتایج مربوط به ضرایب همبستگی بین صفات مورد بررسی……………………………………………………….94

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………98

5-بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………..99

5-1-بررسی خصوصیات فیزیكی بسترهای كشت……………………………………………………………………………99

5-2-مقایسه شاخص‌های رشد گیاه زینتی سینگونیوم در بسترهای مختلف……………………………………….101

5-3-بررسی خصوصیات شیمیائی بسترهای كشت………………………………………………………………………. 102

5-4-نتیجه‌گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………104

5-6-پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………..105

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………..106

 

فهرست جدول­ها

جدول2-1 نسبت C/N در برخی از مواد تشکیل دهنده بستر……………………………………………………………19

جدول3-1-تیمارهای مورد استفاده در این آزمایش………………………………………………………………………….41

جدول4-1-تجزیه واریانس خصوصیات فیزیکی بسترهای کشت……………………………………………………….57

جدول4-2-نتایج مقایسه میانگین خصوصیات فیزیكی بسترهای كشت……………………………………………….58

ادامه جدول4-2-نتایج مقایسه میانگین خصوصیات فیزیكی بسترهای كشت………………………………………..59

ادامه جدول4-2-نتایج مقایسه میانگین خصوصیات فیزیكی بسترهای كشت………………………………………..60

ادامه جدول4-2-نتایج مقایسه میانگین خصوصیات فیزیكی بسترهای كشت………………………………………..61

جدول4-3-نتایج خصوصیات فیزیکی کمپوست و مواد به‌ کار برده شده در بستر…………………………………62

جدول4-4- تجزیه واریانس خصوصیات شیمیایی بسترهای کشت…………………………………………………….72

جدول4-5-مقایسه میانگین خصوصیات شیمیایی بسترهای کشت…………………………………………………….73

ادامه جدول4-5-مقایسه میانگین خصوصیات شیمیایی بسترهای کشت………………………………………………74

جدول4-7-تجزیه واریانس شاخص‌های رشد گیاه سینگونیوم پودوفیلوم…………………………………………….84

جدول4-8-مقایسه میانگین شاخص‌های رشد گیاه سینگونیوم پودوفیلوم…………………………………………….85

ادامه جدول4-8-مقایسه میانگین شاخص‌های رشد گیاه سینگونیوم پودوفیلوم…………………………………….86

ادامه جدول4-8-مقایسه میانگین شاخص‌های رشد گیاه سینگونیوم پودوفیلوم…………………………………….87

ادامه جدول4-8-مقایسه میانگین شاخص‌های رشد گیاه سینگونیوم پودوفیلوم…………………………………….88

جدول4-9-همبستگی بین صفات رشدی گیاه و خصوصیات فیزیکی…………………………………………………96

جدول4-10-همبستگی بین صفات رشدی گیاه و خصوصیات شیمیایی……………………………………………..97

فهرست شکل­ها

شکل2-1-دامنه‌ی دمایی ارگانیسم‌های کمپوست……………………………………………………………………………..16

شکل2-2-مقطع عرضی از توده‌ی کمپوست……………………………………………………………………………………17

شکل2-3-تنوع دمایی در طول کمپوست شدن ……………………………………………………………………………….18

شکل4-1-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر درصد خاکستر………………………………………………………63

شکل4-2-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر درصد مواد آلی……………………………………………………..63

شکل4-3-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر جرم مخصوص ظاهر……………………………………………..64

شکل4-4-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر جرم مخصوص حقیقی…………………………………………..64

شکل4-5-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر میزان تخلخل کل…………………………………………………..65

شکل4-6-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر ظرفیت نگهداری آب……………………………………………..65

شکل4-7-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر درصد حجمی آب…………………………………………………66

شکل4-8-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر درصد حجمی هوا………………………………………………….66

شکل4-9-مقایسه بسترهای مختلف کشت از نظر درصد ذرات جامد…………………………………………………67

شکل4-10-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر درصد نیتروژن کل…………………………………………………75

شکل4-11-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر درصد کربن آلی…………………………………………………….75

شکل4-12-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر درصد C/N…………………………………………………………..76

شکل4-13-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر مقدار فسفر…………………………………………………………..76

شکل4-14-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر مقدار پتاسیم…………………………………………………………77

شکل4-15-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر مقدار سدیم………………………………………………………….77

شکل4-16-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر مقدار کلسیم………………………………………………………….78

شکل4-17-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر مقدار منیزیم………………………………………………………….78

شکل4-18-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر مقدارمنگنز……………………………………………………………79

شکل4-19-مقایسه محیط کشت (تیمارها) از نظر مقدار روی……………………………………………………………79

شکل4-20- مقایسه محیط کشت(تیمارها) از نظر مقدار EC……………………………………………………………..80

شکل4-21- مقایسه محیط کشت(تیمارها) از نظر مقدارPH………………………………………………………………80

شکل4-22-مقایسه تعداد برگ در بسترهای کشت…………………………………………………………………………..89

شکل4-23-مقایسه تعداد شاخه جانبی در بسترهای کشت………………………………………………………………..89

شکل4-24-مقایسه ارتفاع گیاه در بسترهای کشت…………………………………………………………………………..90

شکل4-25-مقایسه شاخص سطح برگ در بسترهای کشت……………………………………………………………….90

شکل4-26-مقایسه شاخص کلروفیل در بسترهای کشت………………………………………………………………….91

شکل4-27-مقایسه پهنای برگ در بسترهای کشت…………………………………………………………………………..91

شکل4-28-مقایسه اندازه طول برگ در بسترهای کشت…………………………………………………………………..92

شکل4-29-مقایسه وزن تر اندام هوایی در بسترهای کشت……………………………………………………………….92

شکل4-30-مقایسه وزن خشک اندام هوایی در بسترهای کشت………………………………………………………..93

 

چکیده

این آزمایش جهت بررسی توان کاربرد کمپوست فضولات کرم ابریشم به عنوان کود آلی به منظور کاهش یا حداقل تعدیل در میزان مصرف کودهای شیمیایی و همچنین مشخص کردن بهترین مخلوط کمپوست برای گیاه زینتی سینگونیوم پودوفیلوم اجرا شد. تیمارها عبارت بودند از: کمپوست فضولات کرم ابریشم، ضایعات چای، کوکوپیت، پوست برنج و پرلیت که به نسبت‌های حجمی مختلف باهم مخلوط شدند. قلمه‌های ریشه‌دار شده سینگونیوم در قالب طرح بلوكهای كامل تصادفی در 24 تیمار و 3 تكرار در گلخانه‌های ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان زینتی لاهیجان كشت گردید. ویژگی‌های فیزیكی بسترها از قبیل جرم مخصوص ظاهری، جرم مخصوص حقیقی، درصد تخلخل، درصد حجمی آب، درصد حجمی هوا، ظرفیت نگهداری آب، درصد ذرات جامد و درصد خاكستر و همچنین خصوصیات شیمیایی از قبیل EC، pH، درصد ازت كل، درصد كربن آلی، نسبت C/N و میزان عناصر فسفر، پتاسیم، كلسیم، منیزیم، سدیم، منگنز و روی، در عصاره آب گرفته شده از بستر اندازه گیری شد. شاخص‌های رشد از قبیل تعداد برگ، طول و عرض برگ، شاخص كلروفیل، سطح برگ، وزن تر و خشك اندام هوایی، تعداد شاخه‌های جانبی و ارتفاع گیاه مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. بیشترین رشد در بستر ضایعات چای 50% + پرلیت 50% + کود کامل، ضایعات چای50 % + پوست برنج 50% + کود کامل و ضایعات چای 45% + پرلیت 45% + کمپوست فضولات کرم ابریشم 10% مشاهده شد. صرفنظر از تیمارهای کود کامل بسترهایی که مواد خام آنها از ضایعات چای و کمپوست فضولات کرم ابریشم بود میزان رشد بهتری نسبت به سایر بسترهای کشت نشان دادند. همچنین درصد نیتروژن کل، نسبت C/N و وزن مخصوص ظاهری تأثیر مثبتی روی رشد گیاه داشتند. استفاده از کمپوست فضولات کرم ابریشم باعث افزایش میزان pH بسترهای کشت شد که استفاده از ضایعات چای درمخلوط بستر کشت باعث کاهش میزان pH بسترهای کشت شده است.

 

مقدمه

پیش‌بینی‌ها حاكی از آن است كه به زودی جمعیت كره زمین به حدود 9 میلیارد نفر خواهد رسید(كوچكی و همكاران، 1376). تحقق این امر بدین معنی است كه یک میلیارد هكتار دیگر از زیستگاه های طبیعی، عمدتاً در كشورهای در حال توسعه، به زمین‌‌های كشاورزی تبدیل شود، مصرف كودهای شیمیایی بویژه نیتروژن به دو یا سه برابر سطح فعلی افزایش یابد، تقاضا برای آب شدت گیرد و كاربرد آفت‌كش‌های شیمیایی سه برابر شود(هول و همكاران، 2005). استفاده از مواد شیمیایی در كشاورزی از زمان انقلاب سبز در دهه 1960 با تولید غذای بیشتر شدت یافت. مواد شیمیایی موجودات زنده مفید خاك را از بین می‌برد و حاصلخیزی طبیعی خاك را تخریب می‌كند همچنین توان مقاومت بیولوژیكی را در محصولات از بین می‌برد در نتیجه آن‌ ها را در مقابل حمله آفات و امراض مستعد می‌كند. محصولات رشد یافته با مواد شیمیایی برای سلامتی بشر مضر است(سینها و همكاران، 2001). از اوایل قرن بیستم با شكل‌گیری سامانه‌ی از كشاورزی كه امروزه، كشاورزی رایج خوانده می‌شود، نگرانی‌های گوناگونی نسبت به پیامدهای این روش ابراز شد. این دغدغه در میانه‌های سده گذشته و با كاربرد بیش از حد نهاده‌های برون مزرعه‌ای، به ویژه كودها و آفت‌كش‌های شیمیایی مصنوعی افزایش یافت و تلاش‌ها برای یافتن روش‌های جایگزین شدت گرفت كه در نهایت به پیدایش مفهوم كشاورزی پایدار منجر شد.

کشاورزی پایدار بر پایه مصرف کودهای زیستی با هدف کاهش در مصرف کودهای شیمیایی، یک راه حل مطلوب جهت غلبه بر این مشکلات می‌باشد. این کودهای زیستی با افزایش ماده آلی خاک، باعث بهبود خصوصیات فیزیكی، شیمیایی وبیولوژیكی خاك شده، همچنین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان و میكروارگانیسم ها را تأمین می‌نمایند. شناسایی راهكارهای مؤثر در كاهش مصرف كودهای شیمیایی به منظور كنترل آلودگی‌های زیست محیطی بهره‌گیری بیشتر از كودهای زیستی و كاربرد بقایای گیاهی و حیوانی به منظور تأمین بخشی از نیازهای تغذیه گیاهی و بهبود خصوصیات فیزیكی، شیمیایی و زیستی خاك‌های زیر كشت و سیستم‌های مناسب كاشت و داشت در راستای تولیدات كشاورزی اقداماتی مهم و مؤثر است(ملكوتی، 1379).

در نقاط مختلف جهان استفاده از روش كشاورزی ارگانیک نسبت به دیگر روش‌ها، كمترین آسیب و خسارت را به محیط وارد می‌كند و سبب افزایش پایداری سیستم‌های كشاورزی می‌شود. كشاورزی ارگانیک بدین معنی است كه در طول

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش مدارا با رویکرد اسلامی بر صمیمیت زناشویی زنان متأهل شاهد و ایثارگر شهر اصفهان بوده است. این پژوهش از جمله پژومش های نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و آزمون پیگیری با گروه کنترل است.جامعه آماری این پژوهش زنان مراجعه کننده به مرکز مشاوره بنیادشهید شهر اصفهان در سال 91 بوده است.نمونه این پژوهش شامل 50 نفر از زنانی بودند که به تشخیص متخصصان و مسئولان این مرکز بیشترین مشکل را با همسران خود داشتند که به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. متغیر مستقل آموزش مدارا با رویکرد اسلامی بود که در طی 8 جلسه به گروه آزمایش آموزش داده شد. متغیر وابسته صمیمیت زناشویی بود که با پرسشنامه صمیمیت زناشویی اولیا (1385) ارزیابی شد.جهت تحلیل داده ها از نرم افزار spss  با روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد آموزش مدارا با رویکرد اسلامی صمیمیت زناشویی وبرخی ابعاد آن یعنی صمیمیت عاطفی، تفریحی اجتماعی، ارتباطی و معنوی را افزایش داده است (p<0.01) در حالیکه صمیمت عقلانی، جسمی و روانشناختی را افزایش نداده است (p<0.05).

واژه های کلیدی:صمیمیت زناشویی، ،مدارا با رویکرد اسلامی

 فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                        صفحه

فصل اول : کلیات پژوهش

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………      2

بیان مسأله ……………………………………………………………………………………………………………………..       4

 اهمیت و ضرورت پژوهش …………………………………………………………………………………………….        7  

اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………        8 

فرضیه های تحقیق  ………………………………………………………………………………………………………..        9

تعریف نظری و عملیاتی متغیرها …………………………………………………………………………………… …      10

فصل دوم : ادبیات پژوهش

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………     15

پیشینه نظری ……………………………………………………………………………………………………………….       16        

قسمت اول

صمیمیت زناشویی …………………………………………………………………………………………………. …..      16

تعاریف صمیمیت ……………………………………………………………………………………………………….      16
نظریه ها و مدل های مرتبط با صمیمیت زوجین ………………………………………………………..      21 

ابعاد صمیمیت  …………………………………………………………………………………………………      21

رویکرد تعاملی باگاروزی ……………………………………………………………………………………        22      

 رویکرد تعاملی شارپ  ………………………………………………………………………………………..      24

نظریه درک برابری والستر   ………………………………………………………………………………….       26

نظریه تقویت  ……………………………………………………………………………………………………… .   27

نظریه تبادل اجتماعی و وابستگی متقابل  ………………………………………………………………..  .     28

نظریه ی هماهنگی شناختی یا تعادل شناختی  ………………………………………………………… .       28

نظریه مرحله ای توسعه رابطه ……………………………………………………………………………….        29

مدل فیلتری مورشتین ………………………………………………………………………………………..  .      31

 دیدگاه اسلام در مورد صمیمیت زوجین………………………………………………………………..        32

قسمت دوم

مدارا………………………………………………………………………………………………………………….      33

 تعاریف مدارا ……………………………………………………………………………………………………..     33

حد و مرز مدارا و تفاوت مدارای اسلامی با غرب ……………………………………………………….     35

 جایگاه مدارا ………………………………………………………………………………………………………..    37

اهمیت و ضرورت مدارا…………………………………………………………………………………………..    38

 مقابله با آسیب ها ……………………………………………………………………………………………………..0 4

 فواید و پیامدهای مدارا در زندگی………………………………………………………………………………..    47 

مهارت های رسیدن به مدارا در زندگی  ………………………………………………………………………   40

پیشینه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….   51

 

 

 پژوهش های انجام شده در مورد صمیمیت زوجین در ایران……………………………………………….    51

 پژوهش های انجام شده درمورد صمیمیت در خارج از کشور………………………………………………   56

تحقیقات انجام شده در مورد اعتقادات مذهبی و آموزه های دینی در ایران……………………………… 58

خلاصه فصل دوم………………………………………………………………………………………………………. .  58

فصل سوم: روش پژوهش  

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………. 61

جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………… 61

 نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………  61

 ابزار پژوهش………………………………………………………………………………………………………………… 64

پرسشنامه صمیمیت زوجین……………………………………………………………………………………………..    64

پرسشنامه جمعیت شناختی………………………………………………………………………………………………..  65

 روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….. 65 

شیوه اجرا …………………………………………………………………………………………………………………….    66

 روش تحلیل آماری داده ها ……………………………………………………………………………………………    67

 

فصل چهارم : یافته های پژوهش

 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………..     69

 یافته های توصیفی ……………………………………………………………………………………………………………….      69

 بررسی فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………… ………….  72

یافته های کیفی …………………………………………………………………………………………………………………….     87

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

 خلاصه طرح و نتایج پژوهش ……………………………………………………………………………………………………  90

 بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………     91

فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………………………………   91

فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………………………..  91

فرضیه سوم……………………………………………………………………………………………………………………………     92

فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………………………………………. ..   93

فرضیه پنجم………………………………………………………………………………………………………………………….     94

فرضیه هفتم…………………………………………………………………………………………………………………………     95

فرضیه ششم………………………………………………………………………………………………………………………….     94

فرضیه هشتم……………………………………………………………………………………………………………………..     96  

محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….     97

پیشنهادات کاربردی ……………………………………………………………………………………………………. …….    97

پیشنهادات پژوهشی ………………………………………………………………………………………………………………   98

منابع ومأخذ………………………………………………………………………………………………………………………….  99

مقدمه

   فبما رحمه مّن الله لنت لهم و لو کنت فظّاً غلیظ القلب لانفضّوا من حولک (سوره آل عمران/159).

    ستایش و سپاس خدایی را سزاست که زیباترین جلوه های آفرینش را  بر بندگانش آشکار نمود. حسن خلق در فرهنگ اسلام از رحمت الهی ریشه می گیرد که خدای مهربان با معرفی پیامبر اکرم (ص) به عنوان الگوی برتر حسن خلق در خطاب به آن گرامی در آیه فوق می فرماید: به سبب لطف و رحمت خدا بود که با آنان نرمخویی و مهربانی کردی و اگر درشتخو و سخت دل بودی ،قطعاً از گرد تو پراکنده می شدند.

   آنچه مسلّم است خانواده ملجأ و مأمن قابل اعتماد و پایدار برای پاسخ گویی به نیاز هایی چون امنیت ، محبت ، غرایز و … می باشد ، پس میزان اندیشه در آن در میزان بهبود جامعه تأثیر دارد. پیوند دادن اعضای خانواده به عنوان یک گروه با احساس صمیمیت و همکاری امکان پذیر است و بر پایه  صمیمیت استوار می باشد و صمیمیت مشخصه غیر قابل تفکیک خانواده است(رضایی 1389). به نظر استر نبرگ [1](1987) صمیمیت احساساتی است که نزدیکی ، تعلق و تماس را ایجاد می کند و اسکنارچ[2] (1999) صمیمیت را فرایند در تماس بودن، درک خود و افشای خود در حضور همسر مفهوم سازی می کند(هلروود،1998،به نقل از رضایی 1389). یادگیری می تواند نکته ی کلیدی و مهم در تداوم یک رابطه موفق زناشویی شود و  افراد می توانند با یادگیری و افزایش اطلاعات نیاز همسران و خود را بهتر پاسخگو باشند و زندگی خود را سالم تر سپری کنند.

    مشاوران و روانشناسان می توانند با آموزش صحیح تغییر مثبت و پایداری را در رابطه زن و شوهر ایجاد کنند (موسوی ، 1386 ). با توجه به این که بخش اعظمی از فرهنگ بومی خانواده های ایرانی منطبق بر مبانی اسلامی می باشد و شناخت مسائل و تطبیق راه حل ها با فرهنگ نقش بسزایی در علم آفرینی هر جامعه دارد لذا مراجعه به قرآن مجید و احادیث موجود و آموزه های اسلامی در این زمینه می تواند راهگشا و تبیین کننده بسیاری از امور در جهت بهبود روابط زندگی زناشویی باشد. در اسلام یکی از ویژگی هایی که در تحقق سازگاری و آرامش زندگی نقش بسزایی دارد و کمتر عاملی را می توان یافت که در این حد بتواند در ایجاد و تبثیت آن نقش ایفا کند ، ” مدارا ” است (حسین زاده ، 1390).

     مدارا یکی از توصیه های اسلامی است عبارتست از اینکه ناگواری از کسی به تو برسد متحمل شوی و به روی خود نیاوری (نراقی ، 1384).مدارا در پیدایش سه زاویه خوش اخلاقی ، یعنی نرم برخورد کردن با دیگران ، همدمی نیکو و تحمل کردن دیگران به گونه ای که از انسان فرار نکنند، نقش فراوانی دارد (حسین زاده ، 1390).

                     بدی را بدی سهل باشد جزا                                     اگر مردی احسن الی من أسا

    این شعر سعدی اشاره به روایت امام باقر (ع) است که فرمود : « احسن الی من أساء الیک » نیکی کن به کسی که به تو بدی کرده است » (مجلسی،1403 ق).

    البته مدارا کردن با مردم نوعی سرمایه گذاری اعتماد  و محبت در قلب های دیگران است . دین و دنیا نیازمند مدارا می باشد ، هم در معاشرت با مردم و زندگی زناشویی و هم در هدایت آنها و هم در خودسازی. کار هدایت و تربیت واقعی خلق خداوند ، جز به راه نرمی و مدارا سامان نگیرد.

     خشونت و تندی ممکن است ظاهر آدمیان را همراه سازد اما باطن و قلب که اساس هدایت و رشد است از جنس دیگر است . حتی فرعون نیز نیازمند به نرمی سخن شنیدن و به مدارا هدایت شدن است . حتی در سلوک نفس و رسیدن به مدارج قرب نیز باید با خود مدارا کرد و نفس خود را با تحمیل به سوی معارف نکشاند . مدارا یکی از اصولی است که در بهبود و رشد روابط انسان با دیگران تأثیر شگرفی دارد. پستی و بلندیهای زندگی و روابط مشترک زن و شوهر ، نیاز مبرمی به اصل « مدارا » دارد.  اهمیت مدارا آنقدر زیاد است که پیامبر اکرم (ص) می فرماید .” اذا اراد الله باهل بیت خیراً ادخل علیهم باب الرفق”هرگاه خداوند اراده فرماید که برای اهل خانه ای و در محیط خانواده ای خیر و برکت و نیکی برقرار گردد آن خانواده و ارتباطات فیمابین آنها را آمیخته با مدارا می سازد و آنان را در فضای آرامبخش مدارا و دوستی وارد می سازد (ابن ابی الحدید،1959،ج6،ص339). 

      البته لازم به ذکر است که در مدارای اسلامی با آنچه امروزه به عنوان تساهل و تسامح مطرح می شود تفاوت وجود دارد. در مدارای اسلامی اصول و مبانی ثابت است و در آن کمترین اغماضی صورت نمی گیرد، در حالی که تساهل وتسامح اصول ومبانی را نیز شامل می شود.

     در نهاد خانواده ، مدارا قانونی بسیار با اهمیت است و اصولا با حالات درونی همسر و شرایط زندگی  باید مدارا کرد. اگر میان زن و شوهر مصالحه و مدارا حکمفرما نباشد بدون تردید نظام خانواده از هم گسیخته خواهد شد و یکی از زوجین براساس غرور و خودخواهی بخواهد سلیقه و اندیشه های فردی خود را بر دیگری تحمیل کند مطمئناً راه بجائی نخواهد برد .آموزش مدارا با رویکرد اسلامی بر داده های دینی و روانشناختی مبتنی است و می تواند راهکار خوبی برای ثبات و پایداری در زندگی، آرامش و صمیمیت زوجین به حساب آید. با توجه به آنچه گفته شد و با توجه به اینکه اسلام بخشی از فرهنگ خانواده های ایرانی است و جایگاه قابل توجهی در زندگی آنان دارد و مدارا نیز اصل مهمی در آموزه های دینی ماست لذا بررسی تأثیر آموزش مدارای اسلامی به افراد قابل توجه است.

بیان مسأله

     صمیمیت زناشویی می تواند به صورت قابل قبولی موجب تحکیم و رشد روابط محبت آمیز بین زوج ها شود. تا جاییکه به نظر می رسد اصل اساسی در ازدواج موفق ایجاد صمیمیت بین زوجین است. یکی از نیاز های اساسی در انسان صمیمیت است که شدت آن و نوع صمیمیت در افراد متفاوت است(رضایی،1389).

     صمیمیت یک فرایند پویاست که اصل آن اعتماد و احترام متقابل است. صمیمیت یک نیاز واقعی است که ریشه درونی داشته و از نیاز بسیار اساسی برای دلبستگی نشأت می گیرد( باگاروزی ، 2001 ، ترجمه ی آتش پور و اعتمادی ، 1385). اما در آن روی سکه ، یعنی ازدواج ناموفق و از هم گسسته به علت عدم وجود صمیمیت ، خواه ناخواه یک رابطه را به پایان خود نزدیک می کند. مثلا در یک تحقیق معتبر که در آمریکا درباره ی علل طلاق انجام شد، 80% مردان و زنانی را که طلاق گرفته بودند ، علت جدایی و شکست ازدواج خود را رشد تدریجی فقدان احساس صمیمیت و عدم احساس عشق و ارزش گذاری ذکر کردند(باگاروزی ، ترجمه رضا زاده و تهرانی،1387).علاوه بر این سطح تمایز و استقلال

مهارت حل مسئله یکی از مهارتهای اساسی زندگی است که به ما این امکان را می دهد تا با برنامه ریزی مشخص مشکلاتمان را حل کنیم.

مهمترین فایده یادگیری حل مسئله این است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات راه حل های متعدد را جستجو نماید.آنها را بررسی نموده وپس از تجزیه وتحلیل بهترین راه حل را انتخاب کند.مشکلات موجود افراد عمدتا شامل مسائل شخصی،امور روزانه ،تحصیلی –شغلی-اجتماعی،ارتباط با

 دوستان-خانواده ،محیط کار ودیگر موقعیت هایی است که به تناسب زندگی وایفای نقش های اجتماعی    ، فرد ناگزیر از مواجهه با آنهااست.(محمد خانی،1378).

سازمان بهداشت روانی(1999)مهارتهای زندگی را توانایی رفتار مثبت وسازگارانه ای تعریف می کندکه افراد را قادر می سازد تا به گونه ای موثربا چالش ها ودرخواست های روزمره زندگی برخورد کنند.دروافع مهارتهای زندگی به مهارت های شخصی واجتماعی گفته می شود که کودکان ونوجوانان باید آنها را یاد بگیرند تا بتوانند در مورد خود،انسانهای دیگر وکل اجتماع به طور شایسته ،موثر ومطمئن رفتار نمایند(مک تاویش[7]،2000).

 حل مسئله مستلزم راهبردهای ویژه وهدفمندی است که فرد به وسیله آن مشکلات را تعریف می کند،تصمیم به اتخاذ راه حل می گیرد،راهبردهای حل مسئله را انجام داده وبر آن نظارت می کند(الیوت وهمکاران[8]،1999).

نوجوانی وجوانی یکی از مهمترین مراحل زندگی محسوب می شود.کودکان ونوجوانان سرمایه های جامعه می باشند وسلامت روح وجسم آنها تضمین کننده سلامت جامعه آینده است.پیچیدگی وسختی های ویژه ای زندگی نوجوانان را همراهی می کند،نظیر دگرگونیهای اجتماعی وخانوادگی،بروز بیماریهای خطرناک،رقابت،استرس امتحان ومانند اینها که هر کدام به تنهایی می تواند فشار وتنش روانی را بر آنها وارد سازد وسلامت آنهارا به مخاطره افکند ولطمه های جبران ناپذیری به همراه آورد.بسیاری از نوجوانان توانایی لازم را در جهت برخورد با مشکلات وچالش ها نداشته ودر معرض بسیاری از آسیب ها و نابهنجاریهای رفتاری قرار دارند.بر این اساس آگاهی ونا آگاهی از مهارت حل مسئله ومهارتهای زندگی بر جنبه های مختلف رفتاری وشخصیتی دانش آموزان تاثیر دارد.با توجه به آنچه گفته شد پژوهش حاضر به نقش حل مسئله ومهارتهای زندگی در سلامت روان دانش آموزان می پردازد.

 1-2 بیان مسئله

مهارت حل مسئله فرایند تفکر منطقی ومنظمی است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات ،راحل های متعددی جستجو کند وسپس بهترین راه حل را انتخاب نماید.هنگامیکه افراد از مهارت حل مسئله برای برطرف کردن مسائل بین فردی ومسائل اجتماعی استفاده می کنند به آن مهارت حل مسئله گفته می شود(نوری قاسم آبادی، 1377).

امروز بسیاری از محققان معتقدندمهارتهای مقابله ای مانند توانایی حل مسئله،دور اندیشی وانجام ارزیابی های منطقی ودرست به افراد کمک می کند تا به طور موفقیت آمیزی با مشکلات مقابله نمایند.اما متاسفانه بسیاری از افراد در رویارویی با مسائل زندگی توانایی های لازم را کسب نکرده ودر مواجهه با مشکلات روزمره آسیب پذیر می باشند.

 

 

گروه سنی در معرض خطر برای نابهنجاری های رفتاری واجتماعی نوجوانان می باشند،چرا که آنها در مقطعی قرار دارند که بحران هویت ،بلوغ ،غرور جوانی،تمایل به سرکشی ومستقل بودن و…وجود دارد.لذا ارتقای سطح آگاهی ونگرش ومتعاقبا عملکرد این گروها بر پیشگیری از این معضلات وگسترش بهداشت روان نقش مهمی می تواند داشته باشد(نجفی وهمکاران1391).

پژوهش ها نشان داده است که بسیاری از مشکلات عاطفی –روانی،ریشه های روانی-اجتماعی داشته ودرصورتی که افراد دارای چنین تواتمندی هایی باشند قادر خواهند بود تابا سایر افراد جامعه،فرهنگ ومحیط خود سارگارانه عمل نموده وبهداشت روان خود را درسطح مطلوبی تامین نمایند.(هرمن[9] وهمکاران،2008،مردانی[10] وهمکاران،2011).

مهارت های زندگی وحل مساله به مجموعه ای ازتوانایی ها گفته می شود که زمینه سازگاری رفتار مثبت ومفید را فراهم می آورد،این توانایی،فرد را قادر می سازد که ضمن پذیرش مسئولیت های فردی واجتماعی خود،بدون لطمه زدن به خود ودیگران بتواند به شکل موثری با خواست ،انتظارات ومشکلات روزانه در روابط بین فردی روبرو گردد وبدین طریق از گرفتار شدن به آسیب های رفتاری،روانی واجتماعی در امان باشد.(کریم زاده وهمکاران،1388).

انسانها برای مقابله سازگارانه با استرس ها،موقعیت های مختلف به کار کردهایی نیاز دارند که بسیار زیر بنایی است.کارکردهایی نظیر شناختها ،عواطف ورفتارهایی که در قالب ساختارهایی مانند عزت نفس ،خود کار آمدی،درک از خود ومهارتهای اجتماعی تجلی می کند.

بطور کلی مهارتهای زندگی یک رفتار جامع(گسترده)می باشدو در حقیقت رویکردی است که روی مهارتهایی که فرد برای زندگی نیاز داردمانندارتباطات ،تصمیم گیری ،قدرت تفکر،احساس مدیریت،توانایی مخالفت کردن در مقابل فشار زیاد دیگران ،عزت نفس ومهارتهای ارتباطی تاثیر می گذارد.از دیدگاه یونسکو می توان این برنامه هارا در قالب ده مهارت مورد بررسی قرار داد:1-خود آگاهی 2-همدلی3-برقراری رابطه موثر (ارتباطات اجتماعی)4-روابط بین فردی سازگارانه (روابط بین فردی)5-تصمیم گیری6-حل مسئله7-تفکر انتقادی8-تفکرخلاق9-مقابله با هیجان10-مقابله با استرس(نیک پور،1383).

مفهوم سلامت روانی در واقع جنبه ای از مفهوم سلامت کلی است.سازمان بهداشت جهانی سلامت را این گونه تعریف می کند:حالت سلامتی کامل جسمانی،روانی،اجتماعی،معنوی ونه فقط فقدان بیماری یا ناتوانی که در آن فرد به توانایی های خودش پی می برد،با تنیدگی معمول زندگی کنار می آید،به صورت ثمر بخش ومولد کار می کندوبه جامعه کمک می کند(بری[11] وجنکینز[12]،2007 نقل از قاسمی ،دلاور وکریمی زارچی1391).

بهداشت روانی از جمله مهمترین نیازهای انسان امروزی است که برای تامین آن لازم است فرد خود را بشناسد،دیگران را درک وروابط موثری با آنها ایجاد کند.هیجان های منفی وتنیدگی روزمره خود را شناسایی کند وآنها را تحت کنترل در آوردوبا حل مشکلات خود به شیوه موثر تصمیم های مناسبی اتخاذ کند.لازمه بر آورده شدن این نیاز ها ،تسلط بر مهارت های زندگی است(هومن[13] وهمکاران1392).

برخورداری از مهارتهای زندگی فرد را برای غلبه برتنش ها ومشکلات پیش رو که اقتضای زندگی فردی واجتماعی است،آماده می کند.عواملی نظیر عزت نفس،مهارت های بین فردی،برقراری ارتباط مطلوب،تعیین هدف،تصمیم گیری،حل مساله وتعیین وشناسایی ارزش های فردی در پیشگیری ویا کاهش ابتلای نوجوانان به انواع ناهنجاریهای رفتاری واختلالات روانی وافزایش سطح سلامت روان آنان نقش موثری دارند.فقدان این مهارتها موجب می شود که فرد دربرابر فشارها واسترس ها به رفتارهای غیر موثر وناسازگارانه روی آورد(طارمیان وهمکاران،1378).

باتوجه به آنچه شرح داده شد درپژوهش حاضر به دنبال پیش بینی سلامت روان با بهره گرفتن از پرسشنامه های حل مسئله ومهارت زندگی هستیم تا بتوانیم به سوالات پژوهش پاسخ دهیم. – آیا بین حل مسله ،مهارتهای زندگی و سلامت روان دانش آموزان دختر مقطع متوسطه  رابطه وجود دارد؟- آیا بین حل مسله وسلامت روان رابطه وجود دارد؟-آیا بین مهارتهای زندگی وسلامت روان رابطه وجود دارد؟ تابتوانیم تاثیر متغیر های مستقل(حل مسئله ومهارتهای زندگی) رابرسلامت روان بررسی کنیم.

 1-3  اهمیت وضرورت تحقیق

حل مسئله یک مهارت حیاتی برای زندگی در در عصر حاضر است.امروزه در تمامی فعالیت ها ،صاحبان امر به سوی مهارتهای تفکر سطح بالا وحل مسئله ،چه در حیطه عمومی وچه در حیطه فناوری ،خواه در فعالیتهای طبیعی وخواه در فعالیتهای مسئله دار فرا خوانده می شود ودر اغلب جوامع همه بر این عقیده اند که باید بر افزایش حل مسئله تاکید کرد(وو وهمکاران[14]، 1996 ).

مهارت حل مسئله یکی از مهارتهای اساسی زندگی است که به ما این امکان را می دهد تا با برنامه ریزی مشخص مشکلاتمان را حل کنیم.

مهمترین فایده یادگیری حل مسئله این است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات راه حل های متعدد را جستجو نماید.آنها را بررسی نموده وپس از تجزیه وتحلیل بهترین راه حل را انتخاب کند.مشکلات موجود افراد عمدتا شامل مسائل شخصی،امور روزانه ،تحصیلی –شغلی-اجتماعی،ارتباط با

دوستان-خانواده ،محیط کار ودیگر موقعیت هایی است که به تناسب زندگی وایفای نقش های اجتماعی    ،فرد ناگزیر از مواجهه با آنهااست.(محمد خانی،1378).

حل مساله فرد را قادر می سازد به طور سازنده با مشکلات زندگی خود مواجه شود«مواجه سازنده» با مشکلات مهارت فوق العاده ارزشمندی است که آموزش آن برای نوجوانان کاملا ضروری است .حل مساله مستلزم چندین فعالیت است ،به طوری که ابتدا باید «مسئله » را با دقت وصحت تعریف کرد وسپس راحل های متفاوت را در کنار هم قرار داد ودر نهایت ،راحل مناسب را از میان راحل های ممکن انتخاب واجرا کرد(سیف،1371).

دانستن مهارتهای زندگی مطلوب این امکان را برای شخص فراهم می آورد که زندگی خود را در سطح مطلوب روزانه نگه دارد ودر مقابله با انسانهای دیگرفرهنگ ومحیط خود این توانایی را بصورت رفتار سازگارانه ،موثر ومثبت متبلور

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات

• مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………..4
• اهداف………………………………………………………………………………………………………………8
• فرضیه……………………………………………………………………………………………………………10
• ویژگی های گیاهی ……………………………………………………………………………………………10

1-4-1- راسته نعناع……………………………………………………………………………………….. …10

1-4-2- تیره نعناع‌سانان………………………………………………………………………………….. …10

1-4-3- ویژگی گیاه‌شناسی جنس آویشن…………………………………………………………………………12

1-4-4- جنس‌های آویشن………………………………………………………………………………. …17

1-4-4-1- جنس Zataria ……………………………………………………………………………… …18

1-4-4-2- جنس Ziziphora …………………………………………………………………………… …18

1-4-4-3- جنس  Thymus ……………………………………………………………………………. …19

• پراکنش جغرافیایی آویشن………………………………………………………………………………..19

1-5-1- پراکنش جغرافیایی آویشن در جهان……………………………………………………….. …19

1-5-2- پراکنش جغرافیایی آویشن در ایران………………………………………………………… …20

1-5-3- جایگاه سیستماتیک گیاه آویشن ……………………………………………………………. …20

1-5-4- گونه‌های آویشن.موجود در ایران…………………………………………………………… …20

• تاکسونومی و گونه‌های آویشن…………………………………………………………………………….21
• ویژگی‌های گیاهی آویشن شیرازی…………………………………………………………………….22
• نیازهای اکولوژیک آویشن شیرازی……………………………………………………………………23
• سابقه تاریخی گیاه آویشن………………………………………………………………………………..25

1-9-1- مصارف آویشن در طب سنتی………………………………………………………………. …27

1-9-2-آویشن در طب نوین…………………………………………………………………………… …27

1-9-3-مصارف خوراکی………………………………………………………………………………… …28

• متابولیت‌ ثانویه ………………………………………………………………………………………….28

1-10-1- ماهیت اسانس و متابولیت ثانویه…………………………………………………………… …29

1-10-1-1- متابولیسم اسانس در بدن انسان………………………………………………………… …30

1-10-1-2- محل تولید و ترشح اسانس‌های گیاهی ………………………………………………. …31

1-10-1-3- بیوسنتز اسانس‌ها…………………………………………………………………………… …32

• روش‌های مختلف اسانس‌گیری…………………………………………………………………………33

1-11-1- تقطیر با آب……………………………………………………………………………………. …33

1-11-2- تقطیر با آب و بخار………………………………………………………………………….. …34

1-11-3- تقطیر با بخار مستقیم…………………………………………………………………………. …34

1-11-4-روش آنزیمی……………………………………………………………………………………. …34

1-11-5- روش فشردن در حرارت معمولی…………………………………………………………. …35

1-11-6- استخراج به کمک حلال……………………………………………………………………… …35

1-11-7- استخراج به کمک گازها……………………………………………………………………….. …35

1-11-8- تقطیر تجزیه ای……………………………………………………………………………….. …35

1-11-9-روش گاز کروماتوگرافی و جرم سنجی…………………………………………………… …36

1-11-9-1- روش کروماتوگرافی گازی………………………………………………………………. …36

1-11-9-2-طیف سنج جرمی…………………………………………………………………………… …38

1-12-برخی از ترکیب‌های سازنده اسانس آویشن و خواص درمانی آن‌ ها……………………. …39

1-12-1-کارواکرول……………………………………………………………………………………….. …40

1-12-2- تیمول……………………………………………………………………………………………. …41

1-12-3- بورنئول………………………………………………………………………………………….. …43

1-12-4- کامفور…………………………………………………………………………………………… …44

1-12-5- ترپینن 1-ایزوپروپیل4متیل سیکلوهگزا 1و4 دین……………………………………… …45

1-12-6- لینالول، لینالیل استات، ژرانیال، نرال، ژرانیول……………………………………………. …45

1-12-7- 1و8 سینئول……………………………………………………………………………………. …46

1-12-8- پاراسیمین………………………………………………………………………………………. …47

فصل دوم: سوابق تحقیق

2-1- سوابق تحقیق داخلی در مورد اسانس گونه‌های آویشن……………………………………. …49

2-2- سوابق تحقیق  خارجی در مورد اسانس گونه‌های آویشن…………………………………. …59

 

فصل سوم: مواد و روش‌ها

• برداشت گیاه……………………………………………………………………………………………………..67

3-2- استخراج اسانس…………………………………………………………………………………… …68

3-2-1- مواد و وسایل لازم……………………………………………………………………………… …68

 

3-2-2- روش کار……………………………………………………………………………………………………..   68

3-2-2-1- خشک کردن گیاه……………………………………………………………………………… 68

3-3- آنالیز اسانس…………………………………………………………………………………………… 70

3-4- مشخصات دستگاه گاز کروماتوگرافی جهت تعیین مقدار ترکیبات تشکیل دهنده اسانس………………………………………………………………………………………………………………………….71

3-5- مشخصات دستگاه طیف سنج جرمی جهت شناسایی مقدار ترکیبات تشکیل دهنده اسانس………………………………………………………………………………………………………………………….71

3-6- آنالیز داده ها………………………………………………………………………………………… …73

فصل چهارم: نتایج

4-1- نتیجه‌ اندازه گیری درصد اسانس در گیاه دارویی آویشن شیرازی در منطقه قرق………..  75

4-2- نتیجه‌ اندازه گیری  تجزیه کمی و کیفی اسانس گیاه دارویی آویشن شیرازی……………. 76

4-2-1- تجزیه کمی و کیفی اسانس گیاه آویشن شیرازی در مرحله قبل از گلدهی در منطقه قرق………………………………………………………………………………………………………………………………76

4-2-2- تجزیه کمی و کیفی اسانس گیاه آویشن شیرازی در مرحله گلدهی در منطقه قرق… 78

4-2-3- تجزیه کمی و کیفی اسانس گیاه آویشن شیرازی در مرحله تشکیل بذر در منطقه قرق…………….       …82

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- آنالیز اسانس…………………………………………………………………………………………… 88

5-1-1- آنالیز اسانس آویشن شیرازی در مرحله قبل از گلدهی در منطقه قرق………………… 88

5-1-2- آنالیز اسانس آویشن شیرازی در مرحله گلدهی در منطقه قرق…………………………. 91

5-1-3- آنالیز اسانس آویشن شیرازی در مرحله تشکیل بذر در منطقه قرق……………………. 92

نتیجه گیری کلی …………………………………………………………………………………………………….. 95

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………… 97

منابع

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………… 99

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………..105

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………112

فهرست جداول

           عنوان                                                                                             صفحه

جدول 1-1-گونه‌های آویشن جنس تیموس در ایران……………………………………………………. 21

جدول 3-1- مشخصات منطقه جمع ‌آوری گیاه آویشن شیرازی………………………………………. 67

جدول 4-1- ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس گیاه آویشن در مرحله قبل از گلدهی منطقه قرق………………………………………………………………………………………………………………………….77

جدول 4-2- ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس گیاه آویشن در مرحله گلدهی منطقه قرق……….. 80

جدول 4-3- ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس گیاه آویشن در مرحله تشکیل بذر منطقه قرق….. 83

 

فهرست نمودارها

نمودار 4-1- کروماتوگرام اسانس گیاه آویشن در مرحله قبل از گلدهی در منطقه قرق……. 76

نمودار 4-2- کروماتوگرام اسانس گیاه آویشن در مرحله گلدهی در منطقه قرق…………….. 79

نمودار 4-3- کروماتوگرام اسانس گیاه آویشن در مرحله تشکیل بذر در منطقه قرق………… 82

 

فهرست اشکال

شکل 1-1- نمایی از آویشن شیرازی………………………………………………………………… 23

شکل 1-2-نمای کلی دستگاه کروماتوگرافی………………………………………………………… 37

شکل 1-3- نمای کلی دستگاه طیف سنج جرمی……………………………………………………. 38

شکل 1-4- نمونه‌ای از یک کروماتوگرام……………………………………………………………… 39

شکل 1-5- کارواکرول……………………………………………………………………………………. 41

شکل 1-6-تیمول…………………………………………………………………………………………… 42

شکل 3-1- نمایی از عکس هوایی منطقه برداشت گیاه آویشن شیرازی……………………….. 67

شکل 3-2-برداشت گیاه آویشن در منطقه قرق……………………………………………………… 68

شکل 3-3- نمایی از خشک شدن گیاه………………………………………………………………… 69

شکل 3-4- نمایی از مراحل اسانس‌گیری…………………………………………………………….. 70

شکل 3-5- نمایی از دستگاه GC/MS………………………………………………………………… 72

شکل 3-6- نمایی از کروماتوگرام دستگاه کروماتوگرافی…………………………………………. 72

شکل 4-1- مقایسه درصد اسانس در گیاه دارویی آویشن در سه مرحله رویشی در منطقه قرق……………………………………………………………………………………………………………..75

شکل 4-2- ترکیب‌های عمده تشکیل دهنده اسانس آویشن در مرحله قبل از گلدهی در منطقه قرق     75

شکل 4-3- ترکیب‌های عمده تشکیل دهنده اسانس آویشن در مرحله گلدهی در منطقه قرق– 80

شکل 4-4- ترکیب‌های عمده تشکیل دهنده اسانس آویشن در مرحله تشکیل بذر در منطقه قرق

………………………………………………………………………………………………………………… 83

شکل 4-5- مقایسه ترکیب‌های عمده اسانس در گیاه دارویی آویشن در سه مرحله رویشی در منطقه قرق        85

 

چکیده

 گیاهان دارویی گروه بزرگ و متنوعی از ترکیبات آلی به نام متابولیت‌های ثانویه را تولید می‌کنند که توسط انسان به عنوان ترکیب دارویی مصرف می‌شوند. ارزش بازارهای جهانی داروهای گیاهی که شامل گیاهان دارویی و فراورده های آن‌ ها است همواره با رشد قابل توجهی رو به افزایش بوده است. با توجه به اینکه بخش اعظم بازار گیاهان دارویی دنیا، به تولید و عرضه متابولیت‎‌های ثانویه مشتق از این گیاهان مربوط می‌شود، لذا متابولیت‌های ثانویه گیاهی از ارزش اقتصادی و همچنین ارزش افزوده بسیار بالایی برخوردار هستند و سنتز شیمیایی این متابولیت‌ها معمولا پیچیده و پرهزینه می‌باشد. همچنین اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهان دارویی به عنوان مواد طبیعی محافظت کننده مواد غذایی و داروهای افزاینده سلامتی مطرح هستند. اکثر این ترکیبات با داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی از استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کنند. به منظور مقایسه شرایط تنش بر میزان و نوع ترکیبات موجود در گیاه آویشن شیرازی در دو منطقه قرق و آزاد، تاثیر مراحل مختلف فنولوژی و برداشت در میزان و درصد ترکیبات اسانس گیاه آویشن شیرازی در منطقه حفاظت شده بختگان استان فارس بررسی شد. نمونه‌ها در سه مرحله رویشی (قبل از گلدهی، گلدهی و پس از گلدهی) برداشت شد. اسانس گیاه به‌روش تقطیر با آب و بخار و با روش کلونجر گرفته شد و توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی و طیف سنج جرمی آنالیز شد. نتایج نشان داد که در مراحل مختلف برداشت بین 98/99-95/99 درصد اسانس حاصل شد. چهل و هشت ترکیب در مرحله قبل از گلدهی شناسایی شد که عمده‌ترین ترکیبات: تیمول (86/30)%، کارواکرول (16/29)%، پی‌سیامین (63/6)%، کارواکرول متیل اتر(47/5)% بودند. چهل و شش ترکیب در مزحله گلدهی شناسایی شد و عمده‌ترین ترکیبات تیمول (62/36)%، کارواکرول (41/17)%، پی‌سیامین (2/10)%، گاماترپینن (46/6)% بودند. در مرحله پس از گلدهی چهل و پنج ترکیب شناسایی شد و ترکیبات عمده تیمول (82/41)%، پی‌سیامین (61/13)%، کارواکرول (7/10)%، گاماترپینن (07/6)%، شناسایی شد. درصد اسانس در این گونه در مرحله گلدهی و مرحله قبل از گلدهی بالاترین و در مرحله تشکیل بذر دارای مقدار کمتری بود.

1-1- مقدمه

گیاهان دارویی میراثی منطقه‌ای ولی با اهمیت جهانی هستند كه ثروت عظیمی را به جهان ارزانی داشته‌اند و می‌بایست خداوند را بر آفرینش آن‌ ها حمد گفت و سپاس گزارد چرا كه علاوه بر زیباسازی صحنه حیات به شكل كارخانه‌های فعال و در عین حال غیر آلاینده، فرآورده‌هایی مفید و متنوع تولید می‌كنند و هماره آرام بخش درد و رنج بیماران و تامین كننده سلامت انسان بوده اند. یكی از راه‌های شكرگزاری این نعم ارزشمند شناخت هر چه بهتر و عمیق‌تر جنبه‌های گوناگون مربوط به این گیاهان و سعی در حفظ و بقای آن ها در عرصه طبیعت می‌باشد (امامی و همکاران، 1383).

قدمت شناخت و کاربرد گیاهان دارویی به قدمت انسان برمی‌گردد چینیان و مصریان از نخستین اقوام بشری بودند که بیش از 27 قرن قبل از میلاد مسیح از گیاهان دارویی استفاده می‌کردند.

بنیان‌گذار طب یونانی اسكولاپیوس می‌باشد، نخستین رساله مكتوب و مدون در زمینه گیاه شناسی دارویی مقارن با ظهور تمدن یونان توسط تئوفراست ( 285-370 ق.م) ارائه شد.

از قرن هشتم تا دهم میلادی، ابو علی سینا، محمد زکریای رازی و بعد از آن‌ ها ابن بیطار در زمینه شناخت گیاهان کارهای قابل توجهی را انجام دادند. علی بن عباس مجوسی اولین بنیانگذار رده بندی نوع “کموتاکسونومی” است و بر این اساس انواع مختلف گیاهان دارویی را در 13 گروه یا طبقه تقسیم بندی کرد (امید بیگی، 1374).

کشور ایران با 11 اقلیم مختلف آب و هوایی و 7500 گونه گیاهی بستر بسیار مناسبی برای دستیابی به گونه‌های با ارزش دارویی و نادر می‌باشد. در میان تمام کشورهای جنوب غربی آسیا متنوع ترین و پرجاذبه ترین شرایط را از نظر پوشش گیاهی داراست. از آنجایی که محصول نهایی در کاشت گیاهان دارویی دست یابی به متابولیت‌های ثانویه و یا همان مواد موثره دارویی می‌باشد، تمام عوامل موثر بر رشد و عملکرد کمی و کیفی محصول بایستی مورد بررسی قرار گیرد (یزدانی،1383).

نیازهای زیست محیطی و روند تدریجی گرایش به سوی فرآورده‌های طبیعی به دلیل عوارض زیاد داروهای سنتزی و شیمیایی باعث شده كه به ویژه در دهه اخیر، استفاده از گیاهان دارویی در كشورهای پیشرفته طرفداران زیادی پیدا كند. كشور ایران نیز از جمله كشورهایی است كه در آن استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی و بومی پیشینه‌ای طولانی دارد. همچنین به دلایل شرایط اقلیمی و جغرافیایی مناسب، ایران رویشگاه تعداد زیادی از گیاهان دارویی می‌باشد. تنوع پوشش گیاهی در ایران به گونه‌ای است كه فلور گیاهی ایران بیش از فلور گیاهی تمام اروپا می‌باشد (آزادبخت، 1378).

فلات ایران به عنوان یک واحد خاص جغرافیایی روی کره زمین، از اقلیم‌ها و آب و هوای گوناگونی برخوردار است. قرار گرفتن ایران در عرض جغرافیایی ویژه که در آن اکثر محصولات باغبانی و زراعی از گرمسیری و نیمه گرمسیری تا محصولات مناطق معتدله و سردسیری قابل پرورش هستند، شرایط ویژه‌ای را برای پرورش گیاهان دارویی فراهم آورده است. چنین شرایط آب و هوایی به همراه فلور غنی ایران که بیش از 7500 گونه گیاهی را در بر می‌گیرد، چنین امکانی را بیش از پیش نشان می‌دهد(پرینسیپل، 1998).

واژه گیاهان دارویی تنها به گیاهانی كه تسكین دهنده آلام مردم هستند اطلاق نمی‌شود، بلكه این گیاهان به عنوان طعم دهنده‌ها، نوشیدنی‌ها، شیرین كننده‌ها، رنگ‌های طبیعی و حشره‌كش‌ها و همچنین ماده اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند (یزدانی و همکاران،1383).

امروزه در جوامع بین المللی و كشورهای پیشرفته به موضوع گیاهان دارویی با دید جمع‌ آوری، بسته بندی و عرضه آن‌ ها، در مغازه‌های عطاری نمی‌نگرند، بلكه سعی در حفظ گیاهان دارویی و حفظ ویژگی‌های ژنتیكی آن‌ ها و حتی بهبود و به‌نژادی این ویژگی‌ها و افزایش مواد موثره دارویی، اهلی نمودن و كشت آن‌ ها، استخراج و فرمولاسیون و در نهایت عرضه داروی به دست آمده پس از فرآوری و آماده سازی لازم جهت مصارف عموم مردم دارند. در دهه‌ های گذشته، گسترش وسیعی در طیف درمان‌های گیاهی صورت گرفته كه رشد سریع تقاضا برای داروهای گیاهی و در نتیجه گیاهان دارویی در دنیا را به دنبال داشته است.

از مهم‌ترین صادر كنندگان گیاهان دارویی می‌توان چین، هند، آمریكا، آلمان و كره را نام برد. با وجود 1300گونه از گیاهان دارویی در ایران، سهم كشور از تجارت جهانی این بخش كمتر از 2 درصد است.

بر اساس گزارش منتشر شده توسط بانک جهانی در سال 1996، حجم تجارت گیاهان دارویی تا سال 2050 میلادی بالغ بر 5 ترلیون دلار خواهد بود. چنین روند رو به افزایش مصرف گیاهان دارویی بدون توسعه روش‌های مناسب کاشت،

هدف این تحقیق بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی دانشجویان متاهل دانشگاه هرمزگان بوده است. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به آزمون فرض ها از پرسشنامه های عزت نفس کوپراسمیت، آزمون دلبستگی بزرگسالان کولینز ورید و  پرسشنامه رضایتمندی زناشویی انریچ استفاده شد. به این صورت که بعد از انتخاب نمونه مورد نظر از جامعه آماری مورد مطالعه که شامل کلیه دانشجویان متاهل دانشگاه هرمزگان بودند، پرسشنامه ها به تعداد مورد نظر تکثیر و با مراجعه حضوری به هر یک از بخش های مربوطه در اختیار پاسخگویان مطالعه قرار گرفت. حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعیین شده است و در انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای استفاده شد. بعد از جمع آوری اطلاعات، داده ها با نرم افزار SPSS مورد آنالیز قرار گرفت. سپس در بخش استنباطی با بهره گرفتن از آزمون همبستگی ساده پیرسون و رگرسیون فرضیات پژوهش آزمون شدند. نتایج نشان داد که سبک دلبستگی و عزت نفس زوجین با رضایت زناشویی زوجین رابطه معنی دار دارد. همچنین یافته ها نشان داد که سبک دلبستگی ایمن با رضایت زناشویی زوجین رابطه معنی دار دارد، اما بین سبک های دلبستگی دوسوگرا و اجتنابی با رضایت زناشویی رابطه معنی دار وجود ندارد.

کلمات کلیدی: سبک های دلبستگی، عزت نفس، رضایت زناشویی

فهرست

عنوان                                            

فصل اول (موضوع تحقیق)

مقدمه

بیان مسأله

اهمیت و ضرورت مسأله

اهداف پژوهش

سوالات تحقیق

فرضیات پژوهش

قلمرو تحقیق

تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم کلیدی

فصل دوم (پیشینه تحقیق)

مقدمه

رضایت زناشویی

سبک های دلبستگی

ویژگی های دلبستگی ایمن

ویژگی های دلبستگی دو سو گرا

ویژگی های دلبستگی اجتنابی

عزت نفس

مطالعات خارجی

مطالعات داخلی

مدل مفهومی تحقیق

فصل سوم (روش تحقیق)

مقدمه

روش تحقیق

جامعه آماری

پرسش نامه عزت نفس کوپر اسمیت

آزمون دلبستگی بزرگسالان کولینز و رید

پرسش نامه رضایت مندی زناشویی انریچ

اعتبار(روایی) پرسش نامه ها

پایایی پرسش نامه ها

نحوه نمره دهی به پرسش نامه

فصل چهارم (تجزیه و تحلیل داده ها)

مقدمه

فرضیه های اصلی

فرضیه های فرعی

 

 

فصل پنجم ( بحث و نتیجه گیری)

مقدمه

خلاصه تحقیق

بحث و نتیجه گیری
محدودیت های تحقیقپیشنهادات

پیشنهادات برای تحقیقات آتی

منابع و ماخذ فارسی

منابع و ماخذ لاتین

پرسش نامه ها

چکیده انگلیسی

مقدمه

خانواده، یک نظام اجتماعی طبیعی است که دست کم سه نسل را در بر می‌گیرد. رابطه ی اعضای این خرده فرهنگ ها رابطه ای عمیق و چند لایه است که عمدتاً بر اساس تاریخچه‌ مشترک، ادراک‌ها و فرض های مشترک و درونی شده راجع به جهان و اهداف مشترک بنا نهاده شده است. در چنین نظامی، افراد به وسیله‌ی علایق و دلبستگی‌های هیجانی نیرومند، دیرپا و متقابل با یکدیگر پیوند یافته‌اند. ممکن است از شدت این علایق و دلبستگی ها در طی زمان کاسته شود، اما باز هم علایق مزبور در سراسر زندگی به بقای خود ادامه خواهند داد (گلدنبرگ[1]، 2003).

رضایت زناشویی، یعنی انطباق بین انتظاراتی که فرد از زندگی زناشویی دارد و آن چه در زندگی خود تجربه می کند. (مادانز[2]، 1981). به زعم وینچ رضایت زناشویی انطباق بین وضعیت موجود و وضعیت مورد انتظار است (وینچ[3]، 1974). برخی از صاحب نظران در تعریف رضایت زناشویی، آن را تابع مراحل چرخه‌ی زندگی می‌دانند. راه‌های مختلفی برای تعریف رضایت زناشویی وجود دارد و بهترین تعریف را هاکینز ارائه کرده است. او رضایت زناشویی را احساس خشنودی، رضایت و لذت توسط زن و شوهر زمانی که همه‌ی جنبه‌های ازدواج خود را در نظر می‌گیرند تعریف می‌کند. رضایت یک متغیر نگرشی است، بنابراین، یک خصوصیت فردی برای زن و شوهر محسوب می‌شود. طبق تعریف مذکور رضایت زناشویی در واقع نگرش مثبت و لذت بخشی است که زن و شوهر از جنبه‌های مختلف روابط زناشویی خود دارند (الیس و همکاران[4]، 1996).
عزت نفس عامل مهمی برای پیشرفت و موفقیت  افراد در همه کارها و در زندگی زناشویی است و محیط نیز نقش تأثیرگذاری در شکل گیری آن دارد، و رضایت زناشویی حاصله مبادله رفتارهای پاداش بخش است  (پوردهقان و همکاران، 1387). نظریه‌های سبک دلبستگی و تمایز یافتگی، بر روابط اولیه در محیط خانواده تأکید کرده و آن را بر روابط بعدی مؤثر می دانند. آن‌ ها سبک های دلبستگی و تمایز یافتگی را به عنوان عوامل پایدار و چند نسلی تلقی کرده و پیشنهاد می‌کنند که چگونه خانواده‌ی مبدأ شخص می‌تواند بر روابط زناشویی او اثر بگذارد (یانگ و همکاران[5]، 2003).اهمیت شناخت و بررسی عواملی که سبب قوام و استحکام این نهاد اجتماعی می‌گردند، می‌تواند گامی مفید در راستای ارتقای سطح فرهنگ، جامعه باشد. عوامل مختلفی بر استحکام و دوام خانواده تأثیر می‌گذارند که از جمله ی آنها رضایت بین زوجین است (عطاری و همکاران، 2006).

1-2- بیان مسأله

خانواده، ساختارى است كه عملكرد آن از طریق الگوهاى مراوده‏اى شكل مى‏گیرد. خانواده تأثیرگذار خانواده‏اى است كه در آن زن و شوهر بارها با همدیگر گفت‏وگو مى‏كنند و الگوهاى ارتباطى‏شان را در این گفت‏وگوها شكل مى‏دهند. بنابراین، لزوماً نه خود تعارض، بلكه نوع كنار آمدن با تعارض است كه مى‏تواند ویرانگر یا سازنده باشد(هونلر و جنکوز[6]، 2005).

است که برای مفهوم سازی و سنجش کیفیت روابط دوگانه به کار می رود. به طوری که کاترل[7] در این زمینه معتقد است ویژگی بارز دلبستگی پیوند عاطفی بین دو فرد است که یک حس ایمنی روان شناختی را رشد می دهد. برک[8] (2001)،دلبستگی را اینگونه تعریف می کند: دلبستگی عبارت است از پیوند عاطفی عمیق که با افراد خاص در زندگی فرد برقرار می کند طوری که باعث می شود وقتی باآن ها تعامل می کنیم احساس نشاط و شعف کرده و به هنگام استرس از اینکه آن هارا درکنار خود داریم احساس آرامش می کنیم (واحدی و مرادی، 1388).

بالبی[9] (1988)،سه سبک دلبستگی ایمن، اجتنابی و دوسوگرا را تشخیص دادند. دلبستگی ایمن با ویژگی های ارتباطی مثبت مانند صمیمیت و خرسندی، دلبستگی اجتنابی با سطوح پایین تری از صمیمیت و تعهد و دلبستگی دوسوگرا با شور و هیجان و دل مشغولی در زمینه روابط توأم با خرسندی کم مرتبط است (فینی و نولر[10]، 1990).

عزت نفس عبارت است ازمیزان ارزشی كه فرد برای صفات و ویژگی های شخصی و ذهنی خودقایل است. فردی كه از عزت نفس بالایی برخوردار است خودش را من گونه ای مثبت ارزشیابی كرده و برخورد مناسبی نسبت من نظریات مثبت خود و دیگران دارد. درمقابل فرد با عزت نفس پائین اغلب نوعی نگرش مصنوعی نسبت من دنیا دارد، و در ناامیدی تلاش می كند تا من خود و دیگران نشان دهد كه شخصی لایق است یا منزوی شده و از ارتباط با دیگران اجتناب می كند(پوردهقان و همکاران، 1387).

بر طبق تعریف، رضایت زناشویی حالتی است که طیّ آن زن و شوهراز ازدواج با یکدیگروباهم بودن احساس شادمانی و رضایت دارنداعتقاد براین است که رضایت زناشویی انطباق بین وضعیّت موجود و وضعیت مورد انتظار است. طبق این تعریف رضایت زناشویی زمانی محقق می گردد که وضعیت موجود در روابط زناشویی با وضعیت مورد انتظار فرد منطبق باشد. هم چنین الیس[11] (1989)،بیان می کند که رضایت زناشویی احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسّط زن یا شوهر است هنگامی که همه جنبه های ازدواج شان را در نظر می گیرند (سلیمانیان، 1373).

 داویلا و برادبوری[12] (2001)، نشان دادند که درک مثبت از همسران که از ویژگی های افراد با سبک دلبستگی ایمن است رفتارهای حمایتی و رضایتمندی زناشویی در زوجین را پیش بینی می کند.
حال سوال این جاست که سبک های دلبستگی و عزت نفس زوجین چه رابطه ای با رضایت زناشویی دارند؟ کدام یک از سبک های دلبستگی رابطه معنی دار تری با رضایت زناشویی دارد؟ برای پاسخ به این سوالات و با توجه به اهمیت موضوع و مطالب گفته شده، هدف این مطالعه بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی در زوجین دانشجوی دانشگاه هرمزگان می باشد.

1-3- اهمیت و ضرورت مسأله

خانواده را موسسه یا نهاد اجتماعی معرفی کرده اند که ناشی از پیوند زناشویی زن و مرد است. ازجمله مظاهر زندگی اجتماعی انسان، وجود تعامل های سالم وسازنده میان انسان ها و برقرار بودن عشق به همنوع و ابراز صمیمیت و همدلی به یکدیگر است. خانواده محل ارضای نیازهای مختلف جسمانی و عقلانی و عاطفی است و داشتن آگاهی از نیازهای زیستی وروانی و شناخت چگونگی ارضاء آن ها و تجهیز شدن به تکنیک های شناخت تمایلات زیستی و روانی ضرورتی انکارناپذیر می باشد. رضایت یک فرد از زندگی زناشویی به منزله رضایت وی از خانواده محسوب می شود ورضایت از خانواده به مفهوم رضایت از زندگی بوده و در نتیجه تسهیل در امر رشد و تعالی و پیشرفت مادی و معنوی جامعه  خواهد شد (عدالتی و ردزوان، 2010).

نتایج این مطالعه می تواند ایده های مثبت برای مشاوران خانواده و نهادهای مشاوره ای در بر داشته باشد. همچنین یافته های مطالعه حاضر می تواند حقایق مهمی را در ارتباط با خانواده ها و روابط زوجین ایفا کند. هم چنین با توجه به اهمیت کارکرد متعادل خانواده و جلوگیری از متلاشی شدن آن ، شناخت عوامل مرتبط با رضایت زناشویی که پایه استحکام بخش زندگی خانوادگی است، ضروری به نظر می رسد. بنابراین در صورت توجه به عوامل موثر بر رضایت زناشویی می توان انتظار داشت که با افزایش سطح رضایتمندی زناشویی بسیاری از مشکلات روانی، عاطفی و اجتماعی خانواده ها و در کل جامعه کاهش یابد. همچنین با ارتقاء سطح رضامندی زناشویی و رضایت از زندگی، افراد جامعه با آرامش خاطر بیشتر به رشد و تعالی و خدمات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خواهند پرداخت و خانواده ها نیز از این پیشرفت سود خواهند برد.

1-4- اهداف پژوهش

هدف کلی :

هدف اصلی این مطالعه بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و عزت نفس با رضایت زناشویی در زوجین دانشگاه هرمزگان می باشد. همچنین این مطالعه اهداف فرعی زیر را دنبال می کند:

– تعیین رابطه سبک های دلبستگی (ایمن، اجتنابی و دوسوگرا) با رضایت زناشویی به ترتیب اولویت

-تعیین سهم سبک های دلبستگی با رضایت زناشویی

-تعیین رابطه عزت نفس با رضایت زناشویی

– مقایسه نتایج با تحقیقات مشابه

اهداف کاربردی :

-تعیین سهم عزت نفس بر رضایت زناشویی

-تعیین سهم عزت نفس وسبک های دلبستگی با رضایت زناشویی

– ارائه راهکارهایی برای زوجین جهت بالا رفتن رضایت زناشویی

1-5- سوالات تحقیق

1- آیا بین سبک دلبستگی با رضایت زناشویی زوجین رابطه معنی دار وجود دارد؟