چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق  زوجین مراجعه­کننده به مراکز مشاوره­ی شهر اشنویه در سال 1393 بود.

در این پژوهش از روش تحقیق نیمه تجربی  به شیوه پیش آزمون- پس آزمون با گروه های آزمایشی و کنترل، استفاده شده است. تأثیر رویکرد ارتباطی ستیر  به عنوان متغیّر مستقل بر میزان میل به طلاق و فرسودگی زناشویی زوجین به عنوان متغیّر­های وابسته مورد بررسی قرار گرفته است.

جامعه آماری این تحقیق کلیه مراجعین  (زوجین ) اعم از مراجعان خود ارجاعی که به مراکز مشاوره شهرستان اشنویه واقع در استان آذربایجان غربی در سال 92-93رجوع کرده بودند. شیوه­ نمونه گیری این پژوهش، نمونه گیری هدفمند می­باشد. با بهره گرفتن از تکمیل کردن پرسشنامه­ خود گزارش­دهی فرسودگی زناشویی و میل به طلاق و مصاحبه از طریق مشاور با زوجینی که تمایل به همکاری داشتند از این جامعه 40 زوج (20زوج گروه آزمایش و 20 زوج گروه کنترل) انتخاب شدند اما به دلیل ریزش در گروه ها تعداد زوجین به 15 زوج در هر گروه تقلیل یافت . ابزارهای پژوهش حاضر شامل آزمون­های  پرسش­نامه­ میل به طلاق ومقیاس فرسودگی زناشویی بر روی هر دوگروه آزمون شد و مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر  به مدت 7 جلسه­ی 60دقیقه­ای  در هفته  در مورد گروه آزمایش اعمال شد و اما گروه کنترل هیچ گونه آموزشی دریافت ننمود یک هفته بعد از خاتمه­ی آموزش پس آزمون بر روی هر دو گروه انجام گردید. لازم به ذکر است که زوجین گروه آزمایش همراه هم در جلسه­های مشاوره­ی گروهی شرکت کردند نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری و تحلیل كواریانس تفاوت معناداری را در نتایج حاصل از پس آزمون دو گروه آزمایش و كنترل، نشان داد. بدین معنی که میزان متغیرهای وابسته در آزمودنی­های گروه آزمایش به طور معناداری نسبت به گروه کنترل کاهش یافت(001/0>( p. پس می­توان نتیجه ­گیری نمود که مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر در کاهش فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین مراجعه کننده تاثیر­گذار بوده است.همچنین مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ستیر بر روی خرده مقیاس­های فرسودگی زناشویی شامل خستگی جسمی، خستگی روانی، خستگی روانی و میل به طلاق شامل بعد تمایل برای خارج شدن ومسامحه تأثیر گذار بوده است(001/0>( p.

کلید واژه ها: رویکرد ارتباطی ستیر، فرسودگی زناشویی، میل به طلاق.

فهرست مطالب                                                                                                                                                                        

عنوان

 فصل اول:کلیات پژوهش …………………………………………………………………………………………

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



   
1-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..2  
1-2- بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………………………. 3  
1-3 – ضرورت و کاربردپژوهش………………………………………………………………………………………………….. 5  
1-4- اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….. 6  

1-4-1- هدف کلی………………………………………………………………………………………………………………………..6

 

1-4-2- اهداف جزئی……………………………………………………………………………………………………………………6

1-5- فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………7

1-5-1- فرضیه کلی…………………………………………………………………………………………………………………….7

1-5-2- فرضیه های ویژه……………………………………………………………………………………………………………7

1-6- تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………………………………………7

1-6-1- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها……………………………………………………………………………….7

  

فصل دوم (پیشینه و ادبیات پژوهش) ………………………………………………………………….

 

 


2- 1- تعریف     مفاهیم…………………………………………………… 10  
 

2-1-1- فرسودگی زناشویی(دلزدگی زناشویی)……………………………………………………………………….10

 

2-1-1-1- تاریخچه وتعریف فرسودگی زناشویی…………………………………………………………………. 10

2-1-1-2- عوامل زمینه ساز فرسودگی زناشویی…………………………………………………………………..10

فهرست مطالب                                                     

2-1 -1-3- دلایل بروز و نشانه های دلزدگی زناشویی……………………………………………………………..12

  

2-1-1-4– حفظ روابط زناشویی………………………………………………………………………………………………..13

 

2-1-1-5- فرسودگی در زندگی  زناشویی………………………………………………………………………………..16

2-1-1-6- عناصر دلزدگی از زندگی زناشویی………………………………………………………………………….19

2-1-1-7- را‌ههای مقابله با اختلالات فرسودگی در  زندگی زناشویی…………………………………..22

2-1-1-8- شروط دستیابی به رضایت زناشویی………………………………………………………………………24

2-1-1-9-فرسودگی در زندگی زناشویی ………………………………………………………………………………26

2-1-2- رویکرد ارتباطی ستیر…………………………………………………………………………………………………27

2-1-2-1- سیر تاریخی و مبانی موثر بر دیدگاه ارتباطی ستیر……………………………………………..32

2-1-2-2- نظریات ستیر درباره خانواده…………………………………………………………………………………32

2-1-2-3- نقش ها در نظریه ستیر………………………………………………………………………………………..32

2-1-2-4- مفاهیم پایه ای نظریه ارتباطی ستیر…………………………………………………………………..35

2-1-3……. 36

2-1-3-1-نگاهی به تاریخچه ی طلاق  در بین اقوام و دوران مختلف ……………………………. 37

2-1-3-2-شرایط احراز طلاق …………………………………………………………………………………………… 37

2-1-3-3-ویژگی های طلاق ………………………………………………………………………………………………37

2-1-3-4-علل طلاق ………………………………………………………………………………….. …………………….38

فهرست مطالب                                                 

2-1-3-5-میل به طلاق ……………………………………………………………………………………………………… 39

2-1-3-6-  دام های روانی طلاق………….. ……………………………………………………………………………..42

2-1-3-6-1- دام های شناختی…………. …………………………………………………………… …………………42

2-1-3-6-2- دام های رفتاری………………………………………………………………………………………………42

2-1-3-7- عوامل موثر بر میل به طلاق………………………………………………………….. ………………….43

2-1-3-8-اثرات طلاق…………………………………………………………………………………………………………..46

2-1-3-9- عواقب و پیامد های طلاق…………………………………………………………………………………..47

2-2- پیشینه نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………………..47

2-2-1- تئوری­های مظرح شده در زمینه فرسودگی……………………………………………………………47

2-2-1-1- تئوری تفاوت­های ادراکی…………………………………………………………………………………..47

 

مقالات و پایان نامه ارشد

 

2-2-1-2- تئوری­های رفتاری تعارض…………………………………………………………… …………………..47

2-2-1-3-تئوری برابری……………………………………………………………………………………………………….48

2-2-1-4- تئوری مبادله……………………………………………………………………………………………………..48

 

 

 

2-2-1-5- تئوری اسناد……………………………………………………………………………………………………….48

 

2-2-1-6- تئوری رشد………………………………………………………………………………………………………..48

2-2-1-7- تئوری گفتگو………………………………………………………………………. ………………………….48

2-2-2- نظریه­ های مرتبط با طلاق……………………………………………………………………………………49

2-2-2-1- نظریه­ی تبادل اجتماعی………………………………………………………………………………….50

2-2-2-2- نظریه رفتاری……………………………………………………………………… …………………………50

 

فهرست مطالب                                                                                                                                                                        

2-2-2-3- نظریه بحران……………………………………………………………………………….50

  

2-2-3-رویکردهای مرتبط با زوجین در شرف طلاق………………………………………… ……………………..50

 

2-2-3-1- رویکرد روان­تحلیلی…………………………………………………………………………………………………..50

2-2-3-2- رویکردهای سیستم خانواده………………………………………………………………………………………51

2-2-3-3- نظریه­ی مرحله­ ای…………………………………………………………………………..51

  

2-3- پیشینه تجربی تحقیق……………………………………………………………..52

 

2-3-1- تحقیقات انجام گرفته در داخل و خارج کشوردر مورد رویکرد ارتباطی ستیر…………….52

2-3-2- تحقیقات انجام گرفته در مورد فرسودگی زناشویی در داخل و خارج کشور……………….55

4-3-3-  تحقیقات انجام گرفته در مورد میل به طلاق در داخل و خارج کشور……………………….56

 فصل سوم( روش اجرای پژوهش)…………………………………62

3-1- مقدمه………………………………………..63

3-2- روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….63

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………..63

3-4-  نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………64

3-5- ابزار پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………….64

3-5-1- پرسشنامه­ فرسودگی زناشویی(CBM)…………………………………………………………………64

3-5-2- مقیاس میل به طلاق…………………………………………………………………………………………………65

3-6- شیوه تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………………………………………………………………………….65

3-7- روش مداخله و اجرا ……………………………………………………………………………………………………..65

  

فهرست مطالب                                                                                                                                                                        

 

3-8- پروتکل جلسات مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر……………………………………66

فصل چهارم(تجزیه و تحلیل داده ­ها)………………………………………………………………………69

4-1- آمار توصیفی……………………………………………………………………………….70

4-2- توصیف یافته­ های تحقیق……………………………………………………………………..77

4-3- بررسی نرمال بودن داده ­های پژوهش……………………………………………79

  

4-4- تحلیل فرضیه ­های پژوهش…………………………………………………..80

 

4-4-1- بررسی فرضیه اصلی پژوهش……………………………………………….80

فصل پنجم( بحث و نتیجه ­گیری)………………………………………………………………………….90

5-1- خلاصه­ی طرح و نتایج پژوهش………………………………………………………………..91

5-2- بحث و جمع­بندی نتایج………………………………………………………………………………96

5-3- محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………67

5-4- پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………………98

5-5- پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………….99

منابع فارسی…………………………………………………………………….. 100

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………. 106

  

پیوست ها………………………………………………………………………112

 

پیوست 1: چارچوب جلسات ستیر درمانی………………………………………………. 113

  

پیوست 2:میل به طلاق …………………………………………………………………….. 115

 

پیوست 3 آزمون فرسودگی زناشویی…………………………………………………… 120

  

مقدمه

طلاق یکی از معضلات زندگی زناشویی است افزایش روز افزون آمار طلاق در جهان، پژوهشگران حوزه­ خانواده و ازدواج را بر آن داشته، تا درمورد عوامل تأثیر­گذار بر آن به بررسی و تحقیق بپردازند. طلاق پدیده­ پیچیده­ای است و عوامل مختلف فردی و اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بر آن تأثیر­گذار است. در بین عوامل تأثیرگذار بر طلاق، عوامل فردی شامل عوامل ارثی و فیزیولوژیکی، ویژگی­های شخصیتی و روانی بیشتر مورد توجه متخصصان حوزه­ خانواده و روانشناسان قرار گرفته است (یوسفی، 1389). از سوی دیگر عوامل جمعیت شناسی مانند سن، جنسیت، تحصیلات، طبقه اقتصادی- اجتماعی، مدت ازدواج، تعداد فرزندان، وضعیت اشتغال و عواملی مانند آن تاثیری گسترده بر روابط زناشویی دارند و تاثیرات چند جانبه این عوامل به پیچیدگی بیشتر پدیده طلاق منجر می­ شود (فاتحی زاده،  بهجتی اردكانی و نصراصفهانی، 1384).

    همچنین در ایران هم میزان طلاق در حال افزایش است در سال 92 میزان طلاق نسبت به  5سال گذشته %37 افزایش یافته است همچنین در سال 92 ایران رتبه چهارم آمار طلاق در دنیا را داشت (به­نقل از پایگاه اطلاعات سلامت ایران، سازمان ثبت و احوال کشور، 1392). والر اولین محققی است که پیشنهاد داد طلاق ممکن است ریشه در سرخوردگی زوجین داشته باشد فرسودگی زناشویی کاهش عشق  و علاقه و افزایش رفتارهای خصمانه را به دنبال دارد می ­تواند به نارضایتی زناشویی منجر شده و بنیان خانواده را متزلزل سازد (هاستون، به نقل از گراوند، 1389). سرخوردگی و فرسودگی زناشویی، کاهش تدریجی دلبستگی عاطفی به همسر است که با احساس بیگانگی، بی­علاقگی و بی ­تفاوتی زوجین  به یکدیگر و جایگزینی عواطف منفی به­جای عواطف مثبت همراه است. در یک ازدواج سرخورده یکی یا هر دو زوج ضمن تجربه­ی احساس گسستگی از همسر وکاهش علایق و ارتباطات متقابل، نگرانی­های قابل توجهی در خصوص تخریب فزاینده رابطه و پیشروی به سمت جدایی و طلاق دارند(شریفی، کارسولی، بشلیده، 1390).

فصل اول: مقدمات و کلیات

     با تحلیل ارتباط زناشویی یک زوج می­توان احتمال به بن بست رسیدن ازدواج و رسیدن به طلاق را پیش بینی کرد گاتمن و همکاران (2000). بنابراین باتوجه به این که رویکرد ارتباطی ستیر یک رویکرد آموزشی است که ضمن آموزش الگو­های ارتباطی همخوان بر هیجانات و عواطف، ادراکات، انتظارات، آرزوها و نیازها تأثیر گذاشته و خانواده­ی پایه را مورد توجه قرار می­دهد (بانمن، 2013). سال های اول ازدواج از مقاطع مهم چرخه­ی زندگی است که در آن سطح اختلافات افزایش می­یابد. (چانگ، 2008) طرفداران نظریه­ های رشدی و ساخت نگر معتقدند افزایش بروز اختلافات زناشویی در این مقطع از زندگی از آن روست که زوجین جوان مهارت تغییر الگوهای ارتباطی، رفتاری و قواعد و انتظارات بر گرفته از روابط قبلی خصوصا خانواده­ی هسته­ای  و تشکیل یک واحد زناشویی مستقل را ندارند(کار،2000). به همین دلیل در پژوهش حاضر به دنبال آن بودیم تا اثربخشی مشاوره­ی گروهی رویکرد ارتباطی ستیر را بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین را بررسی کنیم.

1-2- بیان مسأله

ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻼق در ﺟﻬﺎن دردﻫـﺔ  اﺧﻴﺮ انجام ﮔﺮﻓﺖ. آمار طلاق در ایران در سال­های 1385 تا 1391 به طور پیوسته در حال افزایش بوده و از 94هزار طلاق در سال 1385به 110 هزار در سال87، 137هزار در سال 89 و150هزار در سال 91 رسیده است ﻃﺒﻖ آﻣﺎر رﺳﻤﻲ در اﻳـﺮان در سال1392 در مقابل هر 5 ازدواج ثبت شده یک طلاق ثبت شده است و اﻳﺮان ﭼﻬـﺎرﻣﻴﻦﻛﺸـﻮرﺟﻬـﺎن از ﻧﻈـﺮ ﻣﻴﺰان ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﺮﻓﻲ  ﻃﻼق ﺑﻪ ازدواج  ﺷﺪه اﺳﺖ(پایگاه سلامت ایران، سازمان ثبت واحوال کشور، 1392). ﻃﺒـﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻃﻼق ﻓﺮاﻳﻨﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑه ﺑﺤﺮان ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻫﺮ دو زوج ﺷﺮوع ﻣﻲ­ﺷﻮد و ﺑـﺎ ﺗـﻼش ﺑـﺮای ﺣـﻞ ﺗﻌـﺎرض از ﻃﺮﻳﻖ ورود ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻘـﺶ­ﻫـﺎ و ﺳـﺒﻚ زﻧـﺪﮔﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲ­ﻳﺎﺑﺪ. ﻣﻘﺼﻮد از ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻃﻼق ﻣﻴـﺰان ﺗﻤﺎﻳﻞ و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪی زوﺟﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺪاﺷﺪن و  ﮔﺴﺴﺘﻦ رواﺑﻂ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ، اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم دارای ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ، ﻋــﺎﻃﻔﻲ و  رﻓﺘــﺎری اﺳــﺖ، ﻛــﻪ در ﺑﻌــﺪ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﺼﻮرات ﻓﺮد در ﻣﻮرد ﻃـﻼق را در ﺑـﺮ ﻣـﻲ­ﮔﻴـﺮد و در ﺑﻌـﺪ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻼق اﺳﺖ، ﺳﺮاﻧﺠﺎم

فصل اول: مقدمات و کلیات

ﺑﻌﺪ رﻓﺘﺎری ﻣﻴﺰان آﻣﺎدﮔﻲ رﻓﺘـﺎری ﻓﺮد را ﺟﻬﺖ ﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻃﻼق در ﺑﺮ ﻣـﻲﮔﻴـﺮد. در ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﺖ ﻃﻼق ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، اﻗﺘﺼﺎدی و  ﺣﻘﻮﻗﻲ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻓﺮدی و روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻋﺎﻃﻔﻲ، از اﻫﻤﻴﺖ وﻳـﮋه­ای ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ .همچنین یکی از مراحل طلاق سرخوردگی و فرسودگی زناشویی است(براون 2000، به نقل از داوودی). یکی از مشکلات زناشویی که از عدم تناسب انتظارات با وافعیات ناشی می شود، فرسودگی زناشویی است زوجینی که انتظار دارند ازدواج و رابطه­ عاشقانه­ی آنها تمام انتظارات و ایده­آل­هاشان را برآورده کند و حل مشکلات کوچک و بزرگ زندگی آنان باشد و به­شخصیت و زندگی شان معنا بخشد بیش از دیگران دچار فرسودگی می شوند(گراوند، 1389). انباشته شدن سرخوردگی­ها وتنش­های زندگی روزمره، سبب فرسایش می­ شود و سرانجام به فرسودگی می­انجامد(عطاری و همکاران، 1388). فرسودگی زناشویی واژه­ای است که به تازگی به حوزه­ خانواده راه یافته و از خستگی جسمی، روانی و عاطفی بین روابط زوجین حکایت می­ کند. هنگامی که زوجین با انتظارات بالا وارد یک رابطه می­شوند نمی­توانند این انتظارات را برآورده کنند و دچار نوعی خستگی می­شوند که اصطلاحاً فرسودگی نامیده می­ شود. فرسودگی زناشویی حالت دردناک فرسودگی جسمی، عاطفی و روانی است که از عدم تناسب بین انتظارات و واقعیات ناشی می­ شود(پاینز، 1381).                                                                

متغیر میل به طلاق ممکن است ازطریق برآورده نشدن نیازها و اهداف، شیوه ­های ضعیف مقابله، ناتوانی در مدیریت حوادث زندگی وانتقال احساسات به همسرایجاد شود(یانگ ولانگ، به نقل از یوسفی، 1389).

همچنان که یکی از عوامل متغیر فرسودگی زناشویی نگفتن احساسات زوجین به همدیگر می­باشد اگر همسران نیازهای خود را مطرح نکنند یا در رابطه با همدیگر پی به

نیازهای یکدیگر نبرند و به راه­حل مثبتی برای برآورده کردن نیازهایشان نرسند، خطر فرسودگی دو چندان می­ شود(بوون، به نقل از خواصی، 1389).

فصل اول: مقدمات و کلیات

بنابراین رویکرد درمانی ارتباطی ستیر با توجه به متن بالا حا‌ئز اهمیت است. در حال حا ضر، خانواده درمانی با طیف وسیعی از شیوه ­های درمان، در درمان مشکلات متنوع زیستی، روانی و اجتماعی مورد استفاده قرار می­گیرد. یکی از آن روش­ها، خانواده درمانی تجربه­گرا

است که مدل ویرجینیا ستیرزیر شاخه­ای از آن است. این مدل بر تعاملات شخصی بلافصل تأکید دارد(گلادینگ، 1386). روش ستیر به گونه­ ای است که به اعضاء کمک می­ کند تا الگوهای ناکارآمد خود را کشف کرده و احساسات خودشان از طریق شیوه ­های باز و همتراز درک و بیان کنند. ستیر به اعضاء کمک می­ کند تا به جای تکرار ناراحتی گذشته و بازگویی آنها، تعاملاتشان را در زمان حال مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند( تامپسون 2001 ، به نقل از بای، 1384 ).                                                               

اجرای مشاوره­ی گروهی مبتنی بر رویکرد ارتباطی ستیر ضروری می­نماید تا زوجین بتوانند دلایل تعارض و ارتباط ناسالم را بیابند و فرسودگی و سرخوردگی وگرایش به طلاق خویش را کاهش دهند. از این رو تحقیق حاضر در پی آن است که با رویکرد درمانی ارتباطی ستیر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره را کاهش دهد.                                                  

این پژوهش در صدد بررسی این موضوع است که آیا این رویکردارتباطی ستیر به شکل مشاوره گروهی بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق زوجین مراجعه­کننده موثر است؟

1-3- ضرورت  و کاربرد پژوهش

این تحقیق باتوجه به روند رو به افزایش طلاق در جهان(یانگ ولانگ، 1998) و ایران (زارعی و یونسی، 1389) شکل گرفت. طبق آمار رسمی در ایران از هر هزار مورد ازدواج، دویست مورد به طلاق منجر می­ شود(زارعی و یونسی، 1389) .

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...