عنوان

 

فصل اول : مقدمه

 

کلیات تحقیق

بیان مسئله

اهمیت و ضرورت تحقیق

اهداف تحقیق

هدف کلی

اهداف جزئی

فرضیه های تحقیق

اصطلاحات و مفاهیم کلیدی

فصل دوم : پیشینه تحقیق

پیشینه تحقیق

ترکیب در زبان فارسی

صفحه

 

 

 

3

4

4

4

5

5

 

 

8

8

ترکیب در زبان انگلیسی

فصل سوم : روش تحقیق

روش تحقیق

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

بخش اول : تعریف صرف یا ساختواژه

واج شناسی

صرف یا ساختواژه

نحو

معنی شناسی

واژه

تصریف

اشتقاق

واژه سازی

صرف تصریفی

صرف اشتقاقی

بازشناسی وازه های مرکب از گروه های نحوی

ملاک آوایی

ملاک صرفی

ملاک نحوی

16

 

22

24

25

25

25

25

26

26

30

 

 

30

31

31

31

33

33

34

34

جایگاه دستگاه صرف در نظام زبان

ریشه و پایه

انواع کلمه از نظر ساخت درونی

ماهیت زایایی صرفی

موانع واژه سازی

عوامل درون زبانی

عوامل برون زبانی

انواع واژه سازی

روش های بیان مفاهیم تازه

بخش دوم

رابطه میان هسته نحوی و هسته معنایی

انواع کلمه از نظر معنا

هسته نحوی در کلمات برون مرکز

هسته نحوی در کلمات متوازن

اهمیت هسته معنایی

بخش سوم

تعریف اسم مرکب

اسم مرکب فعلی

الگوهای ساخت اسم مرکب فعلی در زبان فارسی

35

36

36

37

38

39

40

42

42

43

 

46

46

50

50

51

52

52

53

 

واژه های مرکب فعلی

صفتهای مفعولی مرکب مرخم

مصدر مرکب مرخم

صفت مرکب فاعلی مرخم

تغییر مقوله صفت

هسته و وابسته در صفتهای مرکب فاعلی مرخم

واژه های مرخم مشتق از فعل مرکب

اهمیت صفت مرکب فاعلی مرخم

اسم های مرکب هسته آغاز

واژه های مرکب بدون  هسته – برون مرکز

واژه های متوازن

الگوهای ساخت اسم مرکب فعلی در زبان انگلیسی

بخش چهارم

مجموعه اسامی مرکب فعلی در زبان فارسی

مجموعه اسامی مرکب فعلی در زبان انگلیسی

فصل پنجم :

نتیجه گیری و پیشنهادات

 

چکیده

زبان های فارسی و انگلیسی هر دو از زبان های هند و اروپایی و زبان ترکیبی هستند. مراد از ترکیبی این است که می توان از پیوستن واژه های زبان به یکدیگر، یا افزودن پیشوندها و پسوندها بدانها برای بیان معانی و مفاهیم تازه بهره گرفت و بدین گونه هزاران واژه ی تازه با معانی تازه ساخت. یک واژه، گاه می تواند چند بار صورت ترکیبی پیدا کند. مثلا از واژه”خرد” می توان “خردورز” ، “خردورزی” و”خردورزانه”را ساخت.

واژه های مرکب در زبان فارسی را از نظر نوع ساخت می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:غیر فعلی و فعلی.

“اسم مرکب فعلی” به آن دسته از کلمات مرکبی اطلاق می شود که یک جزء آن ها از مشتقات فعل باشد و درنقش اسم مورد استفاده قرار گیرند. الگوهای ساخت این نوع اسامی در دو زبان فارسی و انگلیسی مورد تحقیق این رساله است. بعلاوه از نظر معنایی، به مقوله هسته دار بودن یا نبودن آن ها پرداخته شده و توان زبان را برای این نوع واژه سازی نشان داده است.

حدود یک صد و شصت اسم مرکب فعلی در زبان فارسی و یک صد اسم مرکب در زبان انگلیسی مورد پژوهش قرار گرفته است.

از آن جایی که تداوم، رشد و پویایی یک زبان تا زمانی ادامه دارد که در آن زایایی وجود داشته باشد و “ترکیب” از مواردی است که به زایایی و ساخت واژه های جدید در زبان کمک زیادی می کند، بررسی ترکیبات مختلف در زبان مورد توجه بوده و هست. اسم مرکب فعلی در زبان فارسی و انگلیسی یکی از مهم ترین و زایاترین ترکیب هاست که در این رساله با آوردن لیستی از این نوع اسامی در هر دو زبان به مقایسه آن ها پرداخته شده ونهایتا” شباهت های زیادی در این نوع ترکیبات در دو زبان مذکور یافت شد.

واژه های کلیدی : صرف، تصریف، ترکیب، اسم مرکب. اسم مرکب فعلی.

مقدمه:

زبان گسترده ترین و پیچیده ترین و در عین حال راحت ترین وسیله ارتباط بین انسان هاست این ابزار که دستگاهی منظم و با قاعده (system) است، ویژگی دیگری هم دارد و آن صورت گفتاری و آوایی است. انسان ها از این دستگاه منظم به شکلهای گفتاری و نوشتاری بیشترین بهره را می برند. به نظر می رسد برجسته ترین ویژگی زبان “با نظم بودن” آن است که واحدهای سازنده آن به طور منظم و با قاعده همیشه در صورتهای گفتاری و نوشتاری ظاهر می شوند.

همه زبان شناسان بر این موضوع که توانایی زبان در خلق جمله های تازه بی حد و مرز است اتفاق نظر دارند و می دانند که آدمی از رهگذر همین ویژگی زبان قادر است هر آنچه را در ذهن دارد در قالب الفاظ بیان کند. با توجه به اینکه هیچ انسانی جمله هایی را که بیان می کند از قبل حفظ نکرده این سؤال مطرح می شود که او چگونه از عهده این کار بر می آید؟ پاسخ این است که زبان پدیده ای است با قاعده و وقوف ناخودآگاه آدمی بر قواعد آن به او امکان می دهد تا بی نهایت جمله خلق کند.

نوآم چامکسی این نکته را چنین بیان می کند:

“فردی که زبانی را می داند در حقیقت نظامی از قواعد را فرا گرفته است، نظامی که لفظ و معنا را به طریق خاصی به هم می پیوندد.” (چامسکی، 1972، ص 29 )

دستور زبان در کلی ترین مفهوم، شناخت و توصیف و تبیین همین قواعد است.           زبان شناسی و دستور، شاخه هایی از دانش هستند که به شناخت و بررسی واقعیت ها و قواعد حاکم به زبان می پردازند. دستور(grammar) بخشی اززبان شناسی است که درباره ی ساختمان آوایی، صرفی و نحوی ومعنایی زبان بحث می کند. البته برخی دستور را شامل آواشناسی، نحو و معنی شناسی می دانند. دستور نویسانی که بر مبنای زبان شناسی، به توصیف و تحلیل ساختمان دستوری زبان می پردازند، صرف، سازه شناسی وسازه را بخشی از آواشناسی می شمارند. )مشکوه الدینی، 1377 )

به هر حال چون دستور، قواعد حاکم بر زبان را بررسی می کند، باید به گونه ای همه ی اجزای سازنده را بشناسد و از این نظر سه بخش عمده دارد:

آواشناسی(phonetics)، صرف یا سازه شناسی(morphology)و نحو(syntax).

تحقیق درباره هریک ازعناصرزبان به شکلی جداگانه، کار آموختن و آموزش دستور را بهتر، عملی تر و دقیق تر می کند. بخش اسم یکی از مباحث مهم صرف(سازه شناسی)ونحو زبان است.

اسم مرکب از رهگذر فرایندی ساخته می شود که به آن ترکیب می گویند.

ترکیب اغلب چنین تعریف می شود:

“ساختن واژه از طریق پیوستن (معمولاً) دو واژه مستقل. (کاتامبا، 1993، ص264، بائر، 2009 ص243).

با توجه به مجموع ملاک هایی که برای تشخیص واژه مرکب به دست داده اند، تردیدی نیست که در دو زبان فارسی و انگلیسی شمار زیادی واژه مرکب وجود دارد.

“اسم مرکب فعلی” که مبحث این رساله است به ترکیباتی می پردازد که جزئی از آن فعل است و در معنای اسم به کار می رود. حدود یک صد و شصت اسم مرکب فعلی در زبان فارسی و یک صد اسم مرکب فعلی در زبان انگلیسی مورد بررسی و پژوهش است.

بیان مساله

در این رساله سعی شده با ارائه تعریف از اسم مرکب فعلی، چگونگی ساخت و الگوهای سازنده این اسامی، در دو زبان فارسی وانگلیسی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. این تحقیق بر اساس مطالعه منابع موجود در باره ترکیب در زبان و