فهرست مطالب:

چکیده 1

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه. 3

1-1- بیان مسأله. 4

1-2- اهمیت تحقیق.. 7

1-3- اهداف تحقیق.. 7

1-4- فرضیات تحقیق.. 7

1-5- تعاریف.. 8

1-5-1- گندم. 8

1-5-2- اقلیم مناسب.. 8

1-5-3- میزان حرارت و رطوبت مورد نیاز رشد. 9

1-5-4- زمان كاشت.. 9

1-5-5- تناوب زراعی.. 9

1-5-6- ارقام مناسب كاشت.. 10

1-5-7- میزان بذر مورد نیاز در هكتار 10

1-5-8- ارتفاع گیاه 10

1-5-9- خاك مناسب.. 10

1-5-10- نیاز كودی.. 11

1-5-11-تعداد بوته در یک هكتار 11

1-5-12- طریقه آبیاری.. 11

1-5-13- میزان آب مصرفی در هكتار و دور آبیاری.. 12

1-5-14- علف های هرز مزارع گندم. 12

1-5-15- آفات و بیماریها 12

1-5-16- كنترل علفهای هرز 13

1-5-17- عوامل سوء بر گندم. 13

1-5-18- عملكرد دانه. 14

1-6- منطقه مورد مطالعه وشرایط آن. 14

فصل دوم: پیشینه تحقیق

مقدمه. 17

2-1- مطالعات درداخل. 17

2-2- مطالعات در خارج. 20

فصل سوم : مواد وروش ها

3-1- روش تحقیق.. 24

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- مقدمه. 32

4-1-1- روش آبیاری.. 34

4-1-2- نحوه کشت.. 36

4-1-3- تراکم کشت.. 37

4-1-3- رقم مورد استفاده 38

4-1-4- میزان آبكشی سالانه. 39

4-2- تحلیل استنباطی داده ها 40

4-2-1- تخمین توابع شوری و نتایج آن. 40

4-2-2- تابع تولید گندم. 43

4-2-3- محاسبه هزینه صریح آبكشی.. 47

4-2-4- اندازه‌ی بهینه برداشت در حالت رقابت آزاد. 48

4-2-5- اندازه‌ی بهینه‌ی برداشت در حالت اعمال مدیریت.. 48

4-2-6- تابع هزینه. 50

4-3-6-1- تابع هزینه‌ی استخراج آب جهت تولید گندم. 50

4-3-7- تابع رفاه 52

4-3-7-2- تأثیر شوری آب زیرزمینی بر رفاه جامعه. 54

فصل پنجم : نتیجه گیری وبحث

نتایج. 56

پیشنهادها 59

فهرست منابع وماخذ

منابع فارسی.. 61

منابع انگلیسی.. 66

فهرست جدول­ها

جدول (4-1) اطلاعات روش آبیاری توسط كشاورز 34

جدول (4-2) اطلاعات بافت خاک.. 35

جدول (4-3) اطلاعات نحوه کشت.. 36

جدول (4-4) اطلاعات تراکم کشت………………………………………………………………….. 37

جدول (4-5) اطلاعات رقم مورداستفاده 38

جدول (4-6) میزان كل آبكشی سالانه بهره‌برداران مورد مطالعه برای یک هكتارکشت در سال 91-90  39

جدول (4-7) نتایج حاصل از تخمین مدل‌های خطی و خطی- لگاریتمی شوری.. 41

جدول (4-8) نتایج حاصل از تخمین مدل‌  لگاریتمی شوری.. 42

جدول (4-9) نتایج حاصل از تخمین تابع تولید گندم  شهرستان ارسنجان سال 91-90  45

جدول (4-10) محاسبه هزینه استخراج هر واحد آب از چاه در سال زراعی 91-90 (ریال) 47

جدول (4-11) میزان بهره‌برداری بهینه از منابع آب در حالت اعمال مدیریت، در نرخ‌های مختلف تنزیل   49

جدول (4-12)  نتایج حاصل از تخمین تابع خطی هزینه‌ی متغیر گندم (ریال) 50

جدول (4-13) میزان تغییر رفاه ناشی از افت سطح آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه سال 91-90  53

جدول (4-14) میزان تغییر رفاه ناشی از افت سطح آب زیرزمینی به دلیل افزایش هر دسی زیمنس بر متر شوری آب در منطقه مورد مطالعه 91-90. 54

فهرست نمودارها

نمودار 4-1 توزیع درصد فراوانی روش آبیاری.. 34

نمودار 4-2 توزیع درصد فراوانی بافت خاک.. 35

نمودار 4-3 توزیع درصد فراوانی نحوه کشت.. 36

نمودار 4-4 توزیع درصد فراوانی تراکم کشت.. 37

نمودار 4-5 توزیع درصد فراوانی رقم مورد استفاده 38

چکیده

برداشت بیش از حد ازسفره های آب زیر زمینی به علت عدم مدیریت صحیح منجربه کاهش سطح آب های زیر زمینی گردیده واز آن جایی که اقتصاد روستا بر پایه کشاورزی وکشاورزی نیز وابسته به آب است، کاهش سطح آب زیر زمینی، رفاه کشاورزان راتحت تاثیرقرارمی دهد. در مطالعه حاضرابتدا تابع شوری ، سپس تابع تولید ودر ادامه تابع هزینه و سپس تابع رفاه تخمین زده می شود.داده های مورد نیاز از طریق نمونه ای به اندازه تعداد 109 کشاورز درشهرستان ارسنجان در سال زراعی 90-91 جمع آوری شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که به علت برداشت بیش از حد از منابع آب ، رفاه هرکشاورز به ازای هرمترمکعب  افت سطح آب زیرزمینی 1193560 ریال کاهش می یابد

مقدمه

جمعیت ایران درحال افزایش است، بنابراین تقاضا برای غذا، خدمات بهداشتی، مسکن، کالاهای بادوام مصرفی و سرمایه ای نیز بالا می رود. توسعه ی بخش های کشاورزی، صنعت، ساختمان و خدمات به سهم خود تقاضا برای آب را افزایش می دهند. اگر این افزایش در حجم تقاضا به شکل صحیحی مدیریت نشود، ممکن است بخش آب با افزایش تقاضای اضافی مواجه و ناچار با تعارضات و مشکلات مرتبط با تخصیص آب به شکل گسترده تری روبرو شود. بدیهی ست که این رویداد مانع توسعه ی پایدار بخش آب می شود.

افزایش تقاضا تاکنون با افزایش عرضه ی آب تأمین شده است. بخش خصوصی به استحصال آب از منابع زیرزمینی پرداخته و بخش عمومی به احداث سدهای مخزنی، انحرافی و شبکه های انتقال آب اقدام کرده است. منابع زیرزمینی بیشتر از جریان تغذیه ی طبیعی خود مورد بهره برداری قرار گرفته اند. به دلیل برداشت بیشتر از حد مجاز در 176 دشت از حدود 620 دشت ایران، حفرچاه جدید ممنوع شده است. اضافه ی برداشت در مناطقی مانند کرمان باعث تخریب مخازن زیرزمینی آب و نشست زمین شده و در گرگان به دلیل تخلیه ی سفره های آب شیرین و کاهش فشار آب آن ها، آب شور دریا به سفره های مزبور نفوذ و آب باقی مانده را شور کرده است. بر اثر حفر چاه های متعدد و تجاوز به آب خوان های قنات ها، بسیاری از آن ها خشک شده و زمین های مشروب آن ها از یک جریان پایدار آب محروم گشته ا ند. بنابراین عرضه ی آب اضافی از منابع سطحی و یا منابع زیرزمینی با هزینه های فزاینده ای در آینده همراه خواهد بود. با این وصف مدیریت عرضه آب در آینده از طریق استحصال آب های جدید از منابع سطحی یا زیرزمینی و یا از طریق تصفیه ی پس آب ها و آب های آلوده بسیار پرهزینه خواهد بود. بنابراین به نظر می رسد چالش های تقاضای آب را از طریق مدیریت تقاضا می توان مرتفع کرد. حتی در مصارف کشاورزی نیز آب در بسیاری از مناطق و دشت ها به بهترین مصرف اجتماعی خود نمی رسد، کمبود آب در دشت های خشک و گرم، ایجاب می کند که محصولاتی کشت شوند که آب کمی مصرف می کنند. برای نمونه مشاهده می شود که در خراسان چغندرقند که نیاز زیادی به آب دارد کشت می شود. درخوزستان که ذخایر آب فراهم تر است این محصول به شکل فراوان کشت نمی شود و به جای آن نیشکر کاشته می شود که دارای نیاز آبی زیادی در دوره کم آبی رودخانه هاست.

بنابراین باید نگاهی ویژه به منابع آب زیر زمینی داشته باشیم.این مطالعه نیز درصدد آن است که هزینه های تخریب منابع آب زیر زمینی ناشی از اضافه برداشت را تخمین زند.

1-1– بیان مسأله

سفره ­های آب زیر زمینی چگونه تشکیل می شوند؟ بخشی از آب‌های سطحی و آب­های حاصل از بارندگی در اثر نیروی جاذبه وارد محیط خاک شده و به سمت پایین حرکت می‌کنند. جنس سنگ و خاک زمین در میزان نفوذ آب و حرکت آن در داخل زمین موثر است. لایه‌هایی از زمین که ظرفیت بالاتری برای جذب، ذخیره و انتقال آب دارند آبخوان نامیده می‌شوند. آبخوان­ها مانند یک مخزن، آب را در خود ذخیره می­ کنند و تشکیل سفره ­های زیرزمینی را می دهند. باید توجه داشت که تشکیل یک مخزن آب زیر زمینی، هزاران سال طول می کشد، ابعاد سفره ­های زیرزمینی از چند ده متر تا چند صد کیلومتر متفاوت می باشد. درسال‌های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان برداشت آب از منابع زیرزمینی از میزان تغذیه سالیانه آن‌ ها بیشتر بوده است. این امر به معنای استخراج و استفاده از آبی است که در طول هزاران سال در لایه‌های آبدار زمین ذخیره شده ‌است. با این کار سطح آب‌های زیرزمینی­ روز به روز افت کرده و سرانجام به جایی خواهد رسید که آبی برای برداشت وجود نخواهد داشت. پایین افتادن سطح آب‌های زیرزمینی موجب خشک شدن چشمه­ها، قنات­ها، چاه­ها و به خطر افتادن زندگی در اکثر مناطق می شود.جالب است بدانید در سال2005 (میلادی) چین، هند و ایران بیشترین برداشت را از منابع آب زیر زمینی داشته­ اند ( میزانی،1391).

یكی از تنگناهای اساسی دنیای امروز ناكافی بودن آب برای مصارف گوناگون اعم از شرب، صنعت، كشاورزی و محیط های طبیعی  براساس الگوی کندمصرف است. كشاورزی ایران وابسته به استحصال آب های زیرزمینی است و برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی در چند دهه اخیر منجر به كاهش قابل ملاحظه سطح ایستابی شده است. ایران با میانگین بارندگی250 میلیمتر در سال ومتوسط نزولات سالانه 413 میلیارد متر مکعب، در منطقه ای خشك و نیمه خشك واقع گردیده است . این میزان بارندگی 40 درصد كمتر از متوسط سالانه آسیا و یک سوم متوسط بارندگی سالانه جهان است. بیش از 70% نزولات تبخیر و به جو باز می گردد. میزان کل آب کشور پس از تبخیر (و با احتساب 8 میلیارد متر مکعب ورودی) 130 میلیارد متر مکعب است(سایت آبفا استان فارس). با توجه به محدودیت ها و شرایط جغرافیایی، حداکثر 80% از پتانسیل فوق، قابل استفاده می باشد. مصرف سالانه آب در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت 93 میلیارد متر مکعب است که حدود 86 میلیارد متر مکعب به بخش کشاورزی و 7 میلیارد مترمکعب به بخش شرب و صنایع اختصاص دارد. این درحالی است که کشورایران با حدود 3/7 میلیون هکتار کشت آبی پس از کشورهای هند، چین، آمریکا و پاکستان دارای بیشترین مساحت زیرکشت آبی درجهان است.

استان فارس یكی از استان هایی  است كه در مقایسه با سایر استان های كشور با مشكل بیلان منفی دشت ها روبرو است. در 67 دشت از مجموع 90 دشت كشاورزی استان فارس، بیلان آب زیرزمینی منفی است (فتحی وزیبایی،