پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین فرسودگی شغلی و طلاق عاطفی بین مدیران سازمان صنعت معدن و تجارت استان هرمزگان انجام شد. روش این پژوهش توصیفی و پیمایشی و همبستگی می باشد و از لحاظ هدف کاربردی می باشد. در این پژوهش با توجه تعداد کم جامعه آماری تمام 30 نفر از مدیران سطوح عالی و 150مدیر میانی و عملیاتی سازمان صنعت معدن و تجارت استان هرمزگان به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیده اند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه فرسودگی شغلی گلدارد (1989) و پرسشنامه محقق ساخته طلاق عاطفی می باشد. پس از تهیه پرسشنامه و تأیید اساتید و مجوز دانشگاه به سازمان صنعت معدن و تجارت استان هرمزگان مراجعه شد و پرسشنامه ها در اختیار مدیران آن سازمان قرار گرفت و پس از جمع آوری با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند و نتایج زیر حاصل شد: بین فرسودگی شغلی و طلاق عاطفی مدیران رابطه وجود دارد. بین مولفه های فرسودگی شغلی و طلاق عاطفی مدیران رابطه وجود دارد.

کلیدواژه:

فرسودگی شغلی، طلاق عاطفی، سازمان صنعت معدن و تجارت

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                      صفحه

چکیده :                                                                                                 ج

فصل اول طرح تحقیق

1-1- مقدمه                                                                                         2

1-2- بیان مسأله                                                                                     3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق                                                                            5

1-4- اهداف تحقیق                                                                                7

1-4-1- هدف کلی                                                                                7

1-4-2- اهداف جزیی                                                                                      7

1-5- سؤالات تحقیق                                                                              7

1-6- تعاریف نظری و عملیاتی                                                                             7

1-6-1- تعاریف نظری                                                                                     7

1-6-2- تعاریف عملیاتی                                                                          7

فصل دوم :پیشینه ی تحقیق

2-1-پیشینه‌نظری                                                                                9

2-1-1- فرسودگی شغلی                                                                        9

2-1-1-1- تعریف «شغل                                                                        9

2-1-1-2- عملکرد شغلی                                                                       9

2-1-1-3- ویژگی‌های شغل                                                                    10

2-1-1-4- نظریه‌های مرتبط با ویژگی‌های شغل                                                       10

2-1-1-4-1- مدل خصوصیات ویژه شغل                                                  10

2-1-1-4-2- تئوری ویژگی‌های شغلی                                                                11

2-1-1-4-3- نظریه ویژگی‌های ضروری شغل                                                       11

2-1-1-4-4- الگوی ویژگی‌های شغلی                                                                12

2-1-1-4-5- ایجاد شرایط لازم جهت انگیزش درونی                                              13

2-1-1-4-6- مشخّصه‌ها یا ابعاد مختلف شغلی                                                      14

2-1-1-4-7- بامعنی تلقّی نمودن كار                                                                  14

2-1-1-4-7- احساس مسئولیّت                                                               16

2-1-1-4-8- آگاهی از نتایج انجام كار                                                               16

2-1-1-5- فرسودگی شغلی                                                                    17

2-1-1-5-1- رویکردهای مختلف نسبت به فرسودگی شغلی                                      18

2-1-1-6- تفاوت بین استرس و فرسودگی                                                  18

2-1-1-6- 1- استرس                                                                                    19

2-1-1-6- 2- فرسودگی                                                                       19

2-1-1-6- 3- مراحل و سیر فرسودگی                                                               19

2-1-1-6- 4- ویژگی های افرادی كه مستعد فرسودگی هستند                                    20

 

 

2-1-1-6- 5- علایم هشدار دهنده فرسودگی شغلی                                                20

2-1-1-6- 6- عوامل بوجود آورنده فرسودگی شغلی عبارتند از                                 21

2-1-1-6- 7- عوامل شخصی و سازمانی در فرسودگی شغلی                                    21

2-1-1-6- 8- برخی دیگر از عوامل مؤثر در فرسودگی شغلی                                    22

2-1-1-6- 9- علل کاری ایجاد کننده فرسودگی                                           22

2-1-1-6- 10- علایم هشدار دهنده و نشانه های فرسودگی شغلی                     23

2-1-1-6- 11- شیوه‌های مقابله با فرسودگی شغلی                                       24

2-1-1-6- 12- جلوگیری از فرسودگی                                                              25

2-1-1-6- 13- استراتژی ها و روش های بهبود از فرسودگی شغلی                             26

2-1-2- طلاق عاطفی                                                                              28

2-1-2-1- تاریخچه طلاق                                                                        28

2-1-2-2- تعریف طلاق                                                                          29

2-1-2-3-طلاق عاطفی                                                                                    30

2-1-2-5-نظریه مثلث عشق استرنبرگ                                                                   31

2-1-2-6-نظریه نظم خرد چلبی                                                                           32

2-1-2-7-شرایط علی طلاق عاطفی                                                            33

2-1-2-8-شرایط علی طلاق                                                                     34

2-1-2-9-شرایط میانجی طلاق عاطفی                                                                   36

2-1-2-10-شرایط میانجی خانوادگی                                                           36

2-1-2-11-شرایط میانجی فردی                                                                36

2-2- پیشینه‌پژوهشی                                                                                      37

2-2-1- پیشینه‌داخلی                                                                           37

2-2-2- پیشینه‌خارجی                                                                          38

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- روش تحقیق                                                                                 41

3-2- جامعه آماری و نمونه آماری                                                              41

3-3- ابزار اندازه گیری تحقیق                                                                             41

3-3-1- پرسشنامه فرسودگی شغلی گلدارد                                                   42

3-3-2- مقیاس طلاق عاطفی                                                                    43

3-4- روش اجرا                                                                                    43

3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات                                                            43

فصل چهارم: تحلیل نتایج

4-1- مقدمه                                                                                         46

4-2- آمار توصیفی                                                                                 46

4-3- آمار استنباطی                                                                                 50

فصل پنجم : نتیجه گیری

5-1- مقدمه                                                                                          55

5-2- نتیجه گیری                                                                                    55

5-3- پیشنهادهای پژوهش                                                                         56

5-3-1- پیشنهادهای پژوهشی                                                                    56

5-3-2- پیشنهادهای کاربردی                                                                    56

5-4- محدودیت ها                                                                                 57

منابع                                                                                                    58

منابع فارسی                                                                                           58

منابع لاتین                                                                                             61

پیوست پرسشنامه ها                                                                                 62

چکیده انگلیسی                                                                                       67

– مقدمه

در جهان امروز توانمندی، قدرت اقتصادی و رفاه هر کشوری در گرو استفاده بهینه از امکانات، منابع و نیروی انسانی آن کشور است. در این راستا هر چه نیروی کار شایسته تر و کارآمدتر باشد پیشرفت و توفیق آن کشور در عرصه های گوناگون اقتصادی و اجتماعی بیشتر خواهد بود. بدون شک در عرصه رقابتهای اقتصادی کارآمد بودن فرد، مؤسسه یا یک کشور در برابر رقبا در صورتی امکان پذیر است که بتوان کار یا فعالیتی مشخص را با کیفیت برتر، سرعت بیشتر و کوشش کمتر انجام داد. از این رو، سرعت و مهارت از عوامل سازنده کارآمدی به شمار می آیند. در این مورد کارشناسان و پژوهش گران بر این باورند که کارآمدی هر فرد به عواملی گوناگون مانند استعداد، هوش، انگیزش، کیفیت ماشین و ابزار کار مورد استفاده، آموزش و تخصص مورد نیاز، شرایط محیط کار، ملاحظات خستگی زدایی و. . . بستگی دارد. اهمیت شناخت شیوه های خستگی زدائی بدین منظور است که با راهکارهای مناسب بتوان از فرسودگی و خستگی بیشتر پیشگیری کرد و این عارضه را در صورت بروز فرسودگی درمان نمود (خبرنامه ویستا، 1392).

در بررسی این عارضه فرسودگی باید بر این نکته آگاه بود که خستگی همانا پیامد کار مداوم و یکنواخت است که با استراحت آثار آن تدریجاً از بین می رود، اما نشانه های بیماری فرسودگی شغلی متعدد است و نباید این نوع خستگی مزمن را با خستگی های معمولی و زودگذر اشتباه نمود. یکی از معضلات افراد مبتلا به فرسودگی ناشی از کار که از فرسایش جسمی رنج می برند، قدرت آنان برای کار کردن کاهش می یابد و بیشتر اوقات خسته و ناتوان هستند. افزون بر این، نشانه های بیماری فیزیولوژیک مانند سردردهای مکرر، تهوع، اختلال در خوابیدن و تغییر عادات مربوط به غذاخوردن (مانند از دست دادن اشتها) مربوط به این افراد است (خبرنامه ویستا، 1392). عوامل مختلفی می توانند در فرسودگی شغلی کارکنان تأثیر داشته باشند. به نظر می رسد طلاق و مشکلات خانوادگی نیز در فرسودگی، خستگی ها و ناتوانی در کار دخالت داشت باشند و بالعکس.

شكی نیست كه عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در بالا رفتن آمار طلاق تاثیر دارد، اما نكته حایز اهمیت آن است كه طلاق چیزی جز سست شدن بنیان خانواده و كم‌رنگ شدن ارزش‌های اخلاقی در جامعه نیست. بیان این آمارها آنقدر نگران كننده است كه زنگ خطری باشد برای آنكه در گوش همه ما از جمله مسوولان به صدا دربیاید. جدیدترین آماری كه از سوی رییس سازمان ثبت احوال اعلام شده است ازدواج در سال گذشته (1391) یک درصد رشد پیدا كرده و این در حالی كه است كه پدیده طلاق طی این مدت 16 درصد رشد داشته است (پورتال امور بانوان و خانواده وزارت صنعت، معدن و تجارت، 1392). اگر چه این آمارهای رسمی فقط نشان دهنده طلاق های رسمی و ثبت شده می باشند. اما در بسیاری از موارد مشاهده شده است که زن و شوهر به صورت رسمی از یکدیگر جدا نشده اند ولی رابطه ای نیز با هم ندارند و جدا از هم زندگی می کنند. یکی از مهم‌ترین انواع طلاق، طلاق عاطفی است که در هیچ کجا به ثبت نمی‌رسد و نمود عینی ندارد اما مهم‌ترین نوع طلاق است. در طلاق عاطفی زن و شوهر عواطف خود را از یکدیگر دریغ می‌دارند و روی ازهم بر می‌تابند، چرا که اعتمادشان به یکدیگر و جذابیتشان برای هم به انتها رسیده است (مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف، 1392).

1-2- بیان مسأله

جکسون و ماسلاچ[1](2001)، فرسودگی شغلی را نشانگانی روان شناختی متشكل از سه بعد تحلیل عاطفی یا خستگی هیجانی، مسخ شخصیت وكاهش احساس كفایت شخصی می دانستند. علامت محوری فرسودگی، تحلیل عاطفی است كه یک واكنش عمومی به استرس بوده و به صورت احساس تحت فشار قرار گرفتن و تخلیه منابع احساسی و هیجانی در فرد نمودار می شود. مسخ شخصیت، پاسخی منفی و سنگدلانه، و بی تفاوت به اشخاصی است كه معمولاً دریافت كنندگان خدمات و مراقبت هستند و به نگرش منفی شخص نسبت به سازمان اشاره دارد. این بعد از فرسودگی، برای مشاغل مرتبط با خدمات انسانی بسیار اختصاصی می‌باشد. احساس عدم موفقیت فردی، كم شدن احساس لیاقت و ایفای موفق وظیفه است و یک ارزیابی منفی از خود در رابطه با انجام كار می باشد. (کیکاس[2] و همکاران، 2010).

به طور كلی فرسودگی شغلی عوارض متعددی درخانواده، زندگی اجتماعی، فردی و سازمانی برجای می گذارد كه از مهم ترین آن ها می توان به غیبت و ترك خدمت، تأخیرهای متوالی، شكایات مختلف روان شناختی، تضاد، تغییر شغل، كاهش كیفیت مراقبت از بیماران وتعارضات بین فردی با همكاران اشاره كرد (خازی[3] و همکاران، 2006). فرسودگی شغلی نشانگانی است كه بر اثر تعامل عوامل مختلف فردی، بین فردی و سازمانی به وجود می آید (دسیلوا[4] و