فهرست مطالب

عنوان                                               صفحه

چکیده…………………………………….. 1

مقدمه…………………………………….. 2

فصل اول (کلیات یاطرح پژوهش)

1-1- مقدمه………………………………… 4

1-2- بیان مساله (تعریف موضوع پژوهش)………….. 4

1-3- اهمیت وضرورت پژوهش…………………….. 5

1-4- هدفهای پژوهش………………………….. 6

1-4- سوال­های پژوهش…………………………. 6

1-5- فرضیه های پژوهش……………………….. 7

1-6- کاربردهای متصور از تحقیق……………….. 7

1-7- روش پژوهش…………………………….. 7

1-8- قلمرومکانی پژوهش………………………. 7

1-9- قلمروزمانی پژوهش………………………. 7

1-10-قلمروموضوعی پژوهش……………………… 8

1-11- ابزارهای گردآوری داده ها……………….. 8

1-12- روش تحلیل داده ها……………………… 8

1-13- شرح واژه هاواصطلاحات بکاررفته…………… 8

فصل دوم (مبانی نظری وپیشینه پژوهش)

2-1   مقدمه………………………………. 10

2-2   پیش بینی واردات برنج………………….. 10

2-3   مدل سازی اقتصادسنجی یا رگرسیونی………… 13

2-4   خصوصیات یک مدل خوب……………………. 13

2-5   اشکال تبعی مدل های رگرسیونی……………. 14

2-6   ماهیت تحلیل رگرسیونی………………….. 16

2-7   ماهیت داده ها برای تحلیل رگرسیونی………. 16

2-8   روش شناسی رگرسیونی……………………. 17

2-9   اقتصادسنجی سری های زمانی……………… 17

2-9-1  فرایند تصادفی ساکن (ایستا)………….. 18

2-9-2  آزمون ریشه واحد (آزمون باری ایستا بودن). 18

2-10  معادلات همزمان………………………… 21

2-11  پیش بینی…………………………….. 21

2-11-1  روش های پیش بینی رگرسیونی………….. 22

2-11-2  روش های پیش بینی غیر رگرسیونی………. 24

2-12   ارزیابی عملکردروش های پیش بینی وانتخاب  بهترین مدل…………………………………………. 29

2-13 آزمون والد ولفویتز…………………….. 30

2-14 پیشینه پژوهش………………………….. 31

2-15 نتیجه گیری از ادبیات پژوهش……………… 36

فصل سوم (روش شناسی پژوهش)

3-1 مقدمه………………………………… 39

3-2 روش پژوهش……………………………… 39

3-3 ابزارهای گردآوری داده ­ها…………………. 40

3-4 روش تحلیل داده ­ها……………………….. 40

3 -5 انواع روش های پیش بینی………………….. 40

3-6 روش های کمی پیش بینی…………………….. 41

3-6-1 روش هموارسازی هالت وینترز……………… 42

3-6-2 مدلهای ARMA وARIMA………………….. 42

3-7 آزمون تصادفی بودن (والد-ولفویتز) ………… 45

3-8 آزمون ریشه واحد دیکی فولرتعمیم یافته (آزمون ایستایی)…………………………………………. 46

3-9 روش تحلیل داده ها……………………….. 46

3-10 بررسی نمودارارزش واردات برنج……………. 46

 

فصل چهارم (یافته های پژوهش)

4-1 مقدمه…………………………………. 50

4-2 آزمون تصادفی بودن (والد-ولفویتز) ………… 50

4-3 آزمون پایایی (آزمون دیکی فولرتعمیم یافته)…. 51

4-4 انتخاب مدل برای پیش بینی بامدل باکس جنکینز… 52

4-5 تخمین مدلهای پیشبینی……………………. 53

4-6 انتخاب بهترین روش پیش بینی……………… 54

4-7 پیش بینی……………………………… 55

فصل پنجم (نتیجه گیری وپیشنهادها)

5-1 مقدمه………………………………… 57

5-2 نتایج آزمون فرضیه های پژوهش،تفسیرومقایسه آن بانتایج قبلی……………………………………… 57

5-2-1 تفسیرفرضیه اول…………………….. 57

5-2-2 تفسیرفرضیه دوم…………………….. 58

5-2-3 تفسیرفرضیه سوم…………………….. 59

5-3 جمع بندی نتایج…………………………. 60

5-4 پیشنهادها…………………………….. 60

5-4-1 پیشنهادهای مبتنی برپژوهش……………. 60

5-4-2 پیشنهادهابرای مطالعات آتی…………… 60

منابع…………………………………….. 62

پیوست…………………………………….. 65

 

فهرست جدولها

عنوان                                               صفحه

جدول 3-1 مقدار واردات برنج 1360-1391………….. 47

جدول 4-1 نتایج آزمون والدولفویتز…………….. 50

جدول 4-2 بررسی ایستایی سری واردات برنج……….. 51

جدول 4-3 انتخاب مدل ARIMA  برای سری زمان واردات برنج…………………………………………. 52

جدول 4-4 پیش بینی واردات برنج برحسب تن……….. 53

جدول 4-5  معیار ارزیابی روش های پیش بینی……… 54

جدول 4-6  پیش بینی واردات برنج با روش منتخب…… 55

جدول 5-1 پیش بینی ارزش واردات برنج بر اساس مدل منتخب 59

جدول 5-2 مقایسه روش های پیش بینی واردات برنج بر اساس کمترین میزانRMSE ………………………………… 59

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                               صفحه

نمودار 3-1 مقدار واردات برنج 1360-1391………… 47

نمودار 4-1 تخمین واردات برنج برای 5 سال آینده با روش هالت وینترز……………………………………. 53

نمودار 4-2 تخمین واردات برنج برای 5 سال آینده با روش هالت ARMA…………………………………….. 54

 

 

 

فهرست شکلها

عنوان                                               صفحه

شکل 3-1 انواع روش های پیش بینی…………………. 41

شکل 3-2 فرایندپژوهش………………………… 48

 

 

 

چکیده

در این پژوهش به پیش ­بینی ارزش واردات برنج برای 5 سال آینده با بهره گرفتن از ارزش واردات این محصولات طی دوره 1391-1360 مبادرت شده است. برای انجام پیش بینی ابتدا پیش بینی پذیر بودن سری­ها به­وسیله آزمون تصادفی بودن والد-ولفویتز بررسی شد. سپس روش­های رگرسیونی غیرعلی شامل ARMA  و ARIMA و هم­چنین روش­های غیر رگرسیونی هالت وینترز باهم بر اساس حداقل میانگین مجذور خطا مقایسه شد، نهایتا بهترین مدل پیش بینی برای هر سری از داده ها انتخاب شد و بر اساس آن پیش ­بینی برای 5 سال آینده انجام شد.

نتایج پژوهش نشان می­دهد که ارزش واردات برنج بر اساس آزمون والد-ولفویتز غیر­تصادفی بوده و پیش­بینی­پذیر است. سپس برای پیش ­بینی ارزش واردات برنج ایستایی داده ­ها با آزمون دیکی فولر تعمیم یافته بررسی شد، که ارزش واردات برنج درسطح و با عرض از مبدا و بدون تفاضل­گیری در سطح خطای 5درصد ایستا شد. پس از آن روش­های پیش بینی با معیار حداقل میانگین مجذور خطا باهم مقایسه شد که برای سری ارزش واردات برنج روش ARMA به­عنوان بهترین مدل انتخاب شد. در پایان با بهره گرفتن از روش­ منتخب پیش ­بینی برای 5 سال آینده انجام شد که ارزش واردات برنج برای سال­های آینده روند صعودی دارد.

 

 

مقدمه

تاکنون پژوهش­های زیادی درباره روش­های پیش ­بینی متغیرهای اقتصادی صورت گرفته است. الگوهای سری­زمانی اغلب برای پیش­بینی­های کوتاه­مدت مورد استفاده قرار می­گیرند و سعی می­ کنند تا رفتار یک متغیر را بر اساس مقادیر گذشته آن متغیر (و احتمالا مقادیر گذشته سایر متغیرهایی که مایلیم آن­ها را پیش ­بینی کنیم) توضیح دهند. این الگوها قادرند این امکان را فراهم آورند که حتی درمواردی که الگوی اقتصادی زیر ساختی نامشخص دارد پیش ­بینی دقیقی را از متغیر مورد­نظر ارائه کنند. الگوهای سری­زمانی برخلاف الگوهای اقتصاد سنجی تنها از داده های آماری برای پیش بینی سود می­جویند و توجهی به مبانی نظری تئوری­های اقتصادی ندارند.  الگوهای سری­زمانی تک­متغیره تنها مقادیر فعلی یک متغیر را به مقادیر گذشته آن و مقادیر خطاهای حال و گذشته ارتباط می­دهند. الگوهای سری زمانی چند­متغیره سعی می­ کنند تا رفتار یک متغیر را بر اساس مقادیر گذشته آن و تعدادی از متغیرهای مختلف دیگر به­صورت هم­زمان توضیح دهند. در این پژوهش از سری­های زمانی تک­متغیره برای پیش ­بینی 5 سال آینده میزان واردات برنج استفاده شده است. داده ­های لازم از این محصول طی دوره زمانی 1360 تا 1391 به­صورت سالانه به­صورت قیمت Fob از سالنامه­های آمار بازرگانی خارج ایران طی سال­های مختلف گردآوری شده­است.

در مطالعه حاضر با توجه به میزان واردات برنج طی سال­های گذشته و با بهره­ گیری از دو روش ARMA یا ARIMA و هالت- وینترزغیر فصلی، میزان واردات برنج برای 5 سال آینده پیش ­بینی و برآورد شده­است.

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات و طرح پژوهش

 

 

 

1-1  مقدمه

با توجه به رشد روز­افزون جمعیت کشورها ومحدود بودن منابع تولیدی، تامین مواد­مصرفی مورد نیاز جامعه به عنوان یکی از ضروری­ترین عوامل در کسب استقلال  اقتصادی است. تجارت خارجی یکی از مهم­ترین بخش­های اقتصادی در کشورهای در حال توسعه است و در این بخش واردات دارای اهمیت بسیاری است از یک­طرف به عنوان یکی از عوامل رشد و تولید ناخالص داخلی و از طرف دیگر به­عنوان یکی از اقلام مهم تراز پرداخت­های هر کشور محسوب می­ شود. در تجارت خارجی اقتصاد ایران واردات از مقولاتی است که اهمیت و جایگاه آن دایما گسترش پیدا کرده است از این رو هر تغییر و تحولی که در واردات کشور رخ دهد در فرایند تولید، رشد و توسعه تاثیر به­سزایی خواهد­داشت با توجه به این امر و با عنایت به وابستگی ساختاری بخش­های مختلف اقتصاد ایران به واردات شناخت ابعاد این مساله بسیار حایز اهمیت است.

هدف از این پژوهش پیش ­بینی میزان واردات برنج با بهره گرفتن از داده ­های میزان واردات برنج برای سال­های گذشته که از سالنامه­های آمار بازرگانی خارجی ایران گردآوری شده و با بهره گرفتن از دو روش باکس جنکینز و هالت وینترز غیر فصلی برای 5 سال آینده است.

 

1-2  بیان مساله (تعریف  موضوع پژوهش)

تجارت خارجی یکی از مهم­ترین بخش­های اقتصادی درهر کشوری و به­خصوص در کشور­های در حال توسعه است و در این بخش واردات دارای اهمیت بسیاری است. از یک طرف به­عنوان یکی از عوامل رشد و تولید ناخالص داخلی و از