فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                                  صفحه

چکیده                    1

فصل اول

1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………. 4

1-2- بیان مسئله تحقیق. 4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق. 8

1-4- سوالات تحقیق. 9

1-5- فرضیه های تحقیق. 10

1-6- هدف اصلی تحقیق. 11

1-7- قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق. 11

1-8-تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی. 12

فصل دوم  

ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه   ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………. 15

2-2- رضایت شغلی. 16

2-2-1-تعریف رضایت شغلی. 16

2-2-2- ماهیت رضایت شغلی. 19

2-2-3-اهمیت رضایت شغلی. 20

2-2-4-عوامل موثر بررضایت شغلی. 20

2-2-5-  آثار وجود پیامدهای رضایت شغلی و عدم رضایت شغلی در سازمان   28

2-2-6- نظریه های رضایت شغلی. 33

2-2-7-روش های ارزیابی و سنجش  رضایت شغلی. 38

2-2- 8- رویکردهای اساسی به رضایت شغلی. 45

2-3- تعهد سازمانی. 46

2-3-1- تعاریف و مفاهیم تعهد سازمانی. 46

2-3-2- ابعاد تعهد سازمانی. 48

2-3-3- اهمیت تعهد سازمانی. 51

2-3-4- عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی. 52

2-3-5- انواع تعهد. 58

2-3-6- دیدگاه‌های نوین درباره تعهد سازمانی. 61

2-3-7- دیدگاه‌هایی در مورد كانون‌های تعهد سازمانی. 62

2-3-8- تعهد سازمانی مفهوم یک بعدی یا چند بعدی. 64

2-3-9- سایر دیدگاه‌ها درباره تعهد سازمانی. 67

2-3-10- راهكارهایی برای افزایش تعهد سازمانی. 70

2-3-11- نقد تعهد سازمانی. 71

2-3-12- نتایج و پیامدهای تعهد سازمانی. 71

2-4- رابطه بین تعهد سازمانی ورضایت شغلی. 72

2-5- سوابق پژوهش های داخلی و خارجی. 74

2-6- آشنائی با بانک سینا. 77

2-7- ارائه مدل مفهومی. 80

فصل سوم

3-1- مقدمه     ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………. 96

3-2- روش تحقیق. 83

3-3- جامعه آماری تحقیق. 84

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری. 84

3-5- روش و ابزار گردآوری اطلاعات. 85

3-6- روایی و پایایی پرسشنامه. 86

3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات. 87

 

فصل چهارم

4-1-  مقدمه   ………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………. 96

4-2- ویژگی‌های عمومی پاسخ‌دهندگان. 97

4-3- آزمون فرضیه‌های تحقیق. 100

4-4- رابطه رضایت شغلی و تعهد سازمانی. 106

4-4-1- آزمون فرضیه اصلی اول. 106

4-4-2- آزمون فرضیه اصلی دوم. 116

4-4-3- آزمون فرضیه اصلی سوم. 106

4-5- مدل نهائی رابطه رضایت شغلی و تعهد سازمانی (فرضیه اصلی تحقیق)   116

فصل پنجم

5-1- مقدمه  خلاصه . 118

5-2- خلاصه پژوهش. 119

5-3- نتایج پژوهش. 120

5-4- محدودیت‌های پژوهش. 123

 

5-5- پیشنهادات  . 123

5-6-پیشنهاداتی به سایر پژوهشگران. 124

منابع  و    مآخذ   . 125

ضمائم و پیوست ها . 135

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                          صفحه

جدول 2-1:عوامل اولیه موثر بر رضایت شغلی. 23

جدول2-2: چهار دیدگاه مختلف تعهد. 63

جدول2-3: رابطه رضایت شغلی و تعهد سازمانی. 74

جدول 3-1: مولفه های مربوط به رضایت. 85

جدول 3-2: مولفه های مربوط به تعهد. 86

جدول 3-3: نمره دهی به پرسشها در طیف لیكرت   86

جدول 3-4:پایائی پرسشنامه رضایت. 87

جدول 3-5: پایائی پرسشنامه تعهد. 87

جدول 4-1: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان براساس جنسیت   97

جدول4-2: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان براساس سن 98

جدول 4-3: فراوانی پاسخ دهندگان براساس تحصیلات   99

جدول 4-4: فراوانی پاسخ دهندگان براساس سابقه‌کاری 100

جدول 4-5آزمون نرمال بودن داده‌ها 101

جدول 4-6 : ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن بین عوامل درونی رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان 106

جدول4-7: ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن بین عوامل درونی رضایت شغلی با تعهد عاطفی کارکنان. 107

جدول 4-8: ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن بین عوامل درونی رضایت شغلی با تعهد مستمر کارکنان. 108

جدول 4-9 : ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن عوامل درونی رضایت شغلی و تعهد هنجاری کارکنان. 109

جدول4-10: ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن بین عوامل بیرونی رضایت شغلی با تعهد سازمانی کارکنان. 109

جدول 4-11: ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن بین عوامل بیرونی رضایت شغلی با تعهد عاطفی کارکنان. 110

جدول 4-12: ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن عوامل بیرونی رضایت شغلی و تعهد مستمر کارکنان. 111

جدول 4-13: ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن عوامل بیرونی رضایت شغلی و تعهد هنجاری کارکنان. 112

جدول 4-14: نتایج آزمون t تک نمونه. 113

جدول 4-15:نتایج آزمون t مستقل براساس جنسیت   114

جدول4-16:-نتایج آزمون تحلیل واریانس برای سن   115

جدول4-17:-نتایج آزمون تحلیل واریانس برای مدرک تحصیلی   116

 

 

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                           صفحه

نمودار 4-1 : نمودار فراوانی پاسخ دهندگان براساس جنسیت   97

نمودار 4-2: نمودار فراوانی پاسخ دهندگان براساس سن   98

نمودار 4-3 :نمودار فراوانی پاسخ دهندگان براساس مدرک تحصیلی   99

نمودار 4-4 :نمودار فراوانی پاسخ دهندگان براساس سابقه‌کاری   100

نمودار 4-5: پراکندگی عوامل درونی رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان 107

نمودار 4-6: ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن بین عوامل بیرونی رضایت شغلی با تعهد سازمانی کارکنان. 110

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                           صفحه

شکل 2-1:عوامل اساسی موثر در میزان و سطح رضایت شغلی   24

شکل 2-2:اشكال تعهد سازمانی. 50

شکل 2-3:عوامل ضروری،عوامل همبسته و پیامد های تعهد سازمان   52

شکل2-4: فرایند اجتماعی شدن و تاثیر آن بر تعهد سازمانی   56

شکل2-5:عوامل مؤثر و نتایج ناشی از تعهد سازمانی   67

شکل 2-6:مدل مفهومی رضایت شغلی و تعهد سازمانی 81

شکل4-1: بار عاملی استاندارد تحلیل عاملی مقیاس سنجش رضایت شغلی   102

شکل 4-2:آماره معناداری (t-value) تحلیل عاملی مقیاس سنجش رضایت شغلی   103

شکل4-3: بار عاملی استاندارد تحلیل عاملی مقیاس سنجش تعهد سازمانی   104

شکل 4-4:آماره معناداری (t-value) تحلیل عاملی مقیاس سنجش تعهد سازمانی. 105

شکل 4-5:نتایج تائید مدل نهائی تحقیق. 116

شکل4-6:آماره t-value نتایج تأیید مدل نهائی تحقیق   117

 

 

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسائی و بررسی رابطه رضایت شغلی با تعهد سازمانی کارکنان بانک سینا در شعب شرق استان تهران صورت گرفته است. بنابراین در ابتدا ابعاد رضایت شغلی و ابعاد تعهد سازمانی شناسائی شده و سپس روابط بین مولفه های شناسائی شده در قالب یک مدل معادلات ساختاری ارائه گردیده است. براساس مطالعات انجام گرفته مولفه های رضایت شغلی عبارتند از: عوامل درونی، عوامل بیرونی، و ویژگی های فردی و همچنین مولفه های تعهد سازمانی شامل تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری می باشد.

نوع تحقیق با توجه به هدف، كاربردی و از نظر ماهیت وروش، به روش توصیفی- پیمایشی انجام شد. برای گردآوری داده‌های مربوط به سنجش مولفه‌های تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته رضایت شغلی شامل 15 پرسش و پرسشنامه استاندارد تعهد سازمانی می یر و آلن شامل 24 پرسش استفاده شده است. برای بررسی روایی، پرسشنامه در اختیار چند تن از اساتید قرار گرفته و از روایی آن اطمینان حاصل شد. برای محاسبه پایایی از ضریب آلفای كرونباخ استفاده گردید در این پژوهش برای پرسشنامه رضایت شغلی 714/0و برای پرسشنامه تعهد 859/0 بدست آمد و پایائی هر دو پرسشنامه مطلوب برآورد گردید. جامعه آماری این تحقیق شامل 140 نفر از مدیران و کارکنان بانک سینا در شعب شرق استان تهران است. براساس محاسبات انجام شده پرسشنامه در نمونه‌ای به حجم 105 نفر توزیع شد. همه پرسشنامه‌های ارجاع داده شده قابل استفاده بوده و مورد بررسی قرار گرفته است.

برای اطمینان از مقیاس طراحی شده از تکنیک تحلیل عاملی و مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شده است. ‌فرضیه‌های تحقیق نیز با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری آزمون شد. همچنین تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده با بهره گرفتن از نرم افزار آماری SPSS و LISREL صورت گرفته است.

نتایج نشان می دهد همبستگی مثبت و معناداری بین عوامل درونی رضایت شغلی با هر سه بعد تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری کارکنان وجود دارد. همچنین همبستگی مثبت و معناداری بین عوامل بیرونی رضایت شغلی با هر سه بعد تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری کارکنان وجود دارد. همچنین وضعیت تعهد سازمانی کارکنان بانک سینا نشان می‌دهد هر سه نوع تعهد عاطفی، هنجاری و مستمر در کارکنان وجود دارد. نتایج بررسی شدت و ضعف میزان ابعاد مختلف تعهد براساس ویژگی‌های فردی کارکنان نشان داده است اختلاف دیدگاه زنان و مردان در رابطه با هریک از ابعاد تعهد سازمانی، تفاوت معناداری ندارد. همچنین افراد دربازه‌های سنی مختلف و با مدرک تحصیلی متفاوت دیدگاه یکسانی در زمینه ابعاد تعهد سازمانی دارند. در پایان برای سنجش رابطه دو سازه اصلی تحقیق یعنی رضایت شغلی و تعهد سازمانی از مدل معادلات ساختاری استفاده شده است براساس محاسبات انجام شده بار عاملی استاندارد سازه رضایت شغلی با سازه تعهد سازمانی مثبت و معنادار است. بنابراین رضایت شغلی بر تعهد سازمانی تاثیر گذاراست.

 

کلید واژه ها: بانک سینا، تعهد سازمانی،رضایت شغلی

 

فصل اول

 

كلیات تحقیق

 

1-1 مقدمه

یکی از مهم ترین وظایف هر سازمان و نهاد اجتماعی رسیدن به اهداف است. امروز سازمان ها جهت نیل به اهدافشان به نیروی انسانی متعهد به عنوان اصلی ترین و ضروری ترین عامل نیاز دارند. سازمان‌های موفق برای رسیدن به اهداف خود بیش‌ترین سرمایه گذاری روی منابع انسانی انجام می‌دهند و سازمان‌های ناموفق تنگناهای زیادی برای آن‌ ها به وجود می‌آورند. به همین دلیل، استفاده کارآمد از منابع انسانی امری ضروری است که باید مورد توجه مدیران قرار گیرد. رضایت شغلی و تعهد سازمانی، از جمله نگرش هایی هستند که به عنوان ضرورت اصلی عامل انسانی در سازمان ها مطرح هستند.

در این پژوهش ، به موضوع رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان بانک سینا می پردازیم .امیدواریم این پژوهش بتواند زمینه های مناسبی را جهت ارتقاء سطح کیفی کارکنان بانک و سایر سازمان‌ها را فراهم آورد.

1-2 بیان مسئله تحقیق

رضایت شغلی و تعهد سازمانی از موضوع‌های مهم مدیریتی است که مدیران به نوعی درصدد افزایش رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان خود هستند، زیرا افزایش ضریب رضایت شغلی و تعهد سازمانی نقش مهمی در تحقق اهداف سازمان ایفاء می‌کند.

رضایت شغلی نتیجه ارزیابی ویژگی‌های شغلی است و عبارت است از ارزیابی شخص در مورد شغل خودش؛ اینکه در یک ارزیابی کلی آیا فرد احساس مثبتی به عوامل شغلی خود دارد یا نه (قلی پور و امیری، 1388،ص 22).

رضایت شغلی نوعی احساس خشنودی است که در نتیجه دستیابی به هدف‌ها بدست می‌آید(ساعتچی و همکاران، 1387)

عوامل تأثیر گذار بر رضایت شغلی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

الف- عوامل درونی-محتوایی  یا صفات و ویژگی‌های کار همانند معنی دار بودن کار، مهارت کافی فرد، تنوع در کار و …؛

ب- عوامل زمینه بیرونی  از جمله دستمزد، امنیت شغلی، ابهام نقش، ساختار سازمانی، شرایط فیزیکی کار و…؛

ج- ویژگی‌های فردی همچون سن، سطح مهارت، جنسیت، هوش، سلامت جسمی و فردی و …(هزاوه ای و صمدی، 1386،ص 3)

پژوهشگران، رضایت شغلی را از دیدگاه های گوناگون تعریف و توجیه نموده‌اند:

به نظر هاپاک (1935)رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است و با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد (شفیع آبادی،1385،ص9)

گینزبرگ و همکارانش ( 1951 ) که رضایت شغلی را از دید گاه های گوناگون مورد توجه قرار داده‌اند به دو نوع رضایت شغلی اشاره می‌کنند:

1) رضایت درونی از دو منبع حاصل می‌شود:

اول : احساس لذتی که انسان صرفاً از اشتغال به کار و فعالیت به دست می‌آورد.

دوم: لذتی که بر اثر مشاهده پیشرفت، انجام برخی مسئولیت‌های اجتماعی، به ظهور رساندن توانایی‌ها و رغبت‌های فردی به انسان دست می‌دهد.

2) رضایت بیرونی که با شرایط اشتغال و محیط کار ارتباط دارد و هر لحظه در حال تغییر و تحول است . از عوامل رضایت بیرونی به عنوان مثال شرایط محیط کار، میزان دستمزد و پاداش، نوع کار و روابط موجود بین کارگر و کارفرما را می‌توان نام برد (شفیع آبادی1385،ص100-99)

با توجه به دیدگاه های گوناگون پژوهشگران، می‌توان نتیجه گرفت که رضایت شغلی، دارای مفهومی پیچیده و چند بعدی است که با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد و نوعی سازگار عاطفی با شغل و شرایط اشتغال دارد. اما تعهد سازمانی ، یک نگرش سازمانی است ، که عموماً به عنوان تعیین هویت با یک سازمان خاص بیان می‌شود .

تعهد سازمانی  مبین نیرویی است که فرد را ملزم می کند در سازمان بماند و با تعلق خاطر در جهت تحقق اهداف سازمان کار کند (میر و هرسویچ ، 2001)

تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که تأثیر مثبت بر عملکرد سازمان‌ها دارد و تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که دارای تعهد کمتری هستند خروج از کار و غیبت از کار در آن‌ ها بیشتر است(یعقوبی و همکاران، 1388).

به طور کلی تعهد سازمانی حالتی است که فرد، سازمانی را معرف خود بداند و آرزو کند در عضویت آن سازمان باقی بماند. (Robbins, 2005)

پژوهش گران، تعهد سازمانی را از دیدگاه های گوناگون تعریف و توجیه نموده‌اند:

جان مایر و ناتالی آلن  (  1987 )، بر این باورند که تعهد سازمانی سه جزء می باشد:

1)تعهد عاطفی: شامل وابستگی عاطفی کارکنان به تعیین هویت با سازمان و درگیر شدن در فعالیت‌های سازمانی است . کارکنانی با تعهد عاطفی قوی به سازمان خود وفادار خواهند ماند.

2)تعهد استمراری : شامل تعهدی که مبتنی بر ارزش نهادن به سازمان است و کارمند در زندگی سازمان سهیم می شود.کارکنان دارنده این نوع تعهد ، به علت آگاهی از هزینه های ترک سازمان، وفادار خواهند ماند.

3) تعهد هنجاری : فرد به خاطر فشار هنجارها و اخلاقیات در سازمان می‌ماند. کارکنان دارنده این نوع تعهد، بر این باورند که می‌بایست به سازمان خود وفادار باقی بمانند. (قلی پور، 1386،ص 30 -26)

با توجه به دیدگاه های مختلف پژوهش گران، می‌توان نتیجه گرفت که تعهد سازمانی ، یک حالت روانی است و حداقل دارای سه بعد قابل تفکیک : وابستگی عاطفی به سازمان، نیاز به سازمان و تعهد مستمر و در نهایت الزام به تکلیف و باقی ماندن در سازمان تحت عنوان تعهد هنجاری می باشد که رابطه کارکنان با سازمان مشخص می‌گردد و به طور حتمی اشاراتی مبنی بر تداوم یا قطع عضویت فرد در سازمان دارد.

تعهد سازمانی و رضایت شغلی دو عامل مهم در پیشگویی و درک رفتار سازمانی هستند که بررسی آن به سرپرستان در شناسایی مشکلات بالقوه کمک می کند(نحریر و همکاران، 1389) ؛ همچنین نتیجه تحقیقی نشان داده که رضایت شغلی با تعهد سازمانی رابطه مثبت دارند. (امین بیدختی و صالح پور، 1386) و مطالعه دیگری بر اساس پنج معیار اهداف، ارزش ها، شخصیت، محیط کاری و مهارت و توانایی نیز نشان داده که تناسب فرد-سازمان می تواند موجب افزایش رضایت شغلی و تعهد سازمانی شود(ابزری و همکاران، 1387).

با توجه به مطالب و موارد فوق قطعا رضایت شغلی و تعهد سازمانی از عوامل تاثیرگذار در عملکرد بانک سینا خواهد بود و بنابراین بانک سینا نیز همانند سایر سازمان‌ها از تشکل و سرمایه انسانی خود بهترین استفاده را باید ببرد تا خدمات رسانی مناسبی در سطح جامعه انجام دهد. .بر این اساس در این پژوهش تلاش می شود ابتدا ابعاد رضایت شغلی و تعهد سازمانی شناسایی شود و سپس روابط بین مولفه ها ی شناسایی شده در قالب یک مدل معادلات ساختاری ارائه گردد تا مدیران بانک سینا به کمک آن  بتوانند راه های افزایش رضایتمندی و ارتقاءتعهد سازمانی تشخیص داده و از طریق آن فعالیت های سازمانی ارتقاء دهند.

[1]- Instrinsic Content Factors

[2]- Extrinsic Content Factors

[3]- Hoppock

[4]-Ginzberg

[5]- Commitment