فهرست مطالب:

 

چکیده ………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول:مقدمه…………………………………………………………………………………….. 2

1-1 پیشگفتار………………………………………………………………………………………… 3

1-2 اهداف………………………………………………………………………………………….. 3

1-3 کلیات…………………………………………………………………………………………… 4

فصل دوم :مروری بر مقالات……………………………………………………………………. 28

2-1 بررسی متون………………………………………………………………………………… 29

فصل سوم:روش كار……………………………………………………………………………… 31

3-1 نوع پژوهش  ………………………………………………………………………………… 32

3-6 معیارهای ورود و خروج مطالعه…………………………………………………………. 32

3-8 روش تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی آماری …………………………………………. 33

3-9 ملاحظات اخلاقی…………………………………………………………………………… 33

فصل چهارم:نتایج…………………………………………………………………………………. 34

فصل پنجم:بحث و نتیجه‌گیری……………………………………………………………………. 42

5-1 خلاصه نتایج…………………………………………………………………………………. 43

5-2 پیشنهادات……………………………………………………………………………………. 45

فصل ششم :منابع………………………………………………………………………………….. 46

Abstract…………………………………………………………………………………………. 49

 

 

 

 

چکیده :

 

مقدمه: با توجه به مطالعات انجام شده شیوع علل مختلف در انسداد روده در غرب و شرق کره زمین متفاوت است و یافتن علت های شایع در شاهرود که هدف این طرح تحقیقاتی است می تواند پزشک را به سمت تشخیص بهتر سوق دهد. طی مطالعاتی که انجام شد شایع ترین علت انسداد روده در برخی

 کشورها انسداد در پی عمل جراحی بود که سبب ایجاد چسبندگی و در نهایت انسداد روده می شود. از علل شایع دیگر می توان بهmalignancy , Herniation  اشاره کرد.

روش کار: در این مطالعه موردی (case series) 860 بیمار دچار درد شکمی مراجعه کننده  به بیمارستان امام حسین شاهرود دارای کرایتریهای ورود و خروج وارد مطالعه شدند. علائم بیماران، عوارض و علت انسداد روده بررسی گردید. نتایج به وسیله نرم افزار SPSS با کمک تستهای آماری آنالیز گردید.

نتایج: از بین 860 بیمار 130 نفر (15.1 درصد) دچار انسداد روده با طیف سنی 2 تا 89 سال و میانگین سنی این بیماران برابر با 20.11 ± 40.87 سال در یک سال بررسی شدند. شایعترین علت انسداد روده در بیماران مورد بررسی چسبندگی های پس از عمل جراحی (15.4 درصد) بوده است، دیورتیکول مکل به طور معناداری در مردان بیش از زنان باعث انسداد روده شده بود (P=0.02) ، چسبندگی در زنان بیش از مردان سبب انسداد روده شده بود (P=0.001)

نتیجه گیری: شایعترین علت انسداد روده در بین بیماران در این مطالعه چسبندگی و شایعترین علامت آن درد کرامپی شکم بود.

کلمات کلیدی: انسداد روده، درد شکم

 

 

 

فصل اول:

مقدمه

 

1-1 پیشگفتار

انسداد روده بیماری شایع در جوامع بشری نیست. با وجود نبود آمار دقیق در مورد میزان شیوع انسداد روده در ایران و عوارض جدی انسداد روده از نظر گانگرن روده و نیاز به رزکسیون بخشی از روده و انجام کلوستومی (استومی) و ایجاد سندرم روده کوتاه و …. دانستن علل انسداد و توجیه علائم و همچنین بررسی علل مختلف آن و شیوع هریک از این علل اهمیت می یابد. با توجه به مطالعات انجام شده شیوع علل مختلف در انسداد روده در غرب و شرق کره زمین متفاوت است و یافتن علت های شایع در شاهرود که هدف این طرح تحقیقاتی است می تواند پزشک را به سمت تشخیص بهتر سوق دهد. طی مطالعاتی که انجام شد شایع ترین علت انسداد روده در برخی کشورها انسداد در پی عمل جراحی بود که سبب ایجاد چسبندگی و در نهایت انسداد روده می شود. از علل شایع دیگر می توان بهmalignancy , Herniation  اشاره کرد.

البته باید خاطر نشان کرد که شایع ترین علت انسداد در برخی کشورهای آسیایی Herniation بوده و بعد از آن بدخیمی و چسبندگی و نکته جالب اینکه TB رتبه چهارم را در این فهرست به خود اختصاص داده و دلیل آن هم شایع بودن این بیماری در آسیا به ویژه در ایران است. بعد اینها Intussuception , Volvulus  و بعد miscellaneous قرار گرفتند. (1) که با توجه به علل مختلف انسداد روده در نقاط جغرافیایی مختلف ذکر شده بررسی این علل در شاهرود اهمیت خود را بیشتر نشان می دهد.

1-2 اهداف

1-2-1 هدف کلی:

بررسی علل انسداد روده در شاهرود

اهداف

1. بررسی شیوع هریک از علل انسداد روده
2. بررسی شیوع انسداد روده در گروه های سنی مختلف
3. بررسی شیوع انسداد روده در دو جنس

 

1-3 کلیات

1-3-1 درد شکمی

1-3-2 ملاحظات عمومی

درد شکمی به دلیل آسیب ارگان های داخل شکمی در ساختمان های سوماتیک جدار شکم یا بیماری های خارج روده ای ایجاد می شود. درد احشایی زمانی که اعصاب داخل روده آسیب را شناسایی می کنند بدون میلین هستند و حس درد به وسیله آنها مبهم، گنگ، با شروع کند و بدون محل مشخص است. بعضی از محرک ها مانند پریستالتیسم طبیعی و عوامل شیمیایی و اسمزی مختلف این رشته ها را تا حدی فعال می کنند و باعث احساس نسبی فعالیت های طبیعی روده ای می شوند. درد احشایی بدون توجه به نوع محرک، زمانی که مدت و شدت محرک از حد آستانه فراتر رود احساس می شود. اگر آستانه درد در درجات پایین تر فعال شود تحریکات غیر دردناک به صورت ناراحتی مبهم و در موارد شدیدتر این رشته ها درد را حس می کنند. فعالیت بیش از حد سیستم حسی در شکم ممکن است عامل بعضی از دردهای شکمی مانند درد عملکردی شکمی باشد. (2)

درد سوماتیک بر خلاف درد احشایی در اثر آسیب جدار شکم ایجاد می شود. ساختمان های سوماتیک شامل پریتوئن جداری، فاشیا، عضلات و پوست جدار شکم است. برخلاف درد مبهم و بدون محل مشخص که از آسیب احشایی منشاء می گیرد، رشته های دریافت کننده حس سوماتیک میلین دار هستند و می توانند به سرعت تحریکات دردناک و کاملاً موضعی را منتقل کنند. هنگامی که فرایندهای داخل شکمی گسترش می یابند و باعث التهاب یا آسیب به پریتوئن یا دیگرساختمان های سوماتیک می شوند، درد احشایی و بدون محل مشخص به درد سوماتیک و کاملاً موضعی تبدیل می شود. در آپاندیست حاد رشته های دریافت کننده حس احشایی در مراحل اولیه عفونت فعال می شوند. هنگامی که فرایند التهابی گسترش یافته و پریتوئن جداری را درگیر می کند، درد حادتر شده و معمولاً در ربع تحتانی و راست شکم لوکالیزه می شود. این حالت را درد سوماتوپاریتال می نامند.

درد ارجاعی حس دردناکی در یک ناحیه از بدن است که به دور از منبع واقعی درد قرار دارد. علت فیزیولوژیک این حالت فعال شدن سلول های حسی سوماتیک در طناب نخاعی است که به علت سیگنال های شدیدی که توسط رشته های عصبی آوران احشایی به همان سطح از طناب نخاع آورده می شوند به وجود می آید.محل انتشار درد بر اساس محل آسیب احشایی قابل پیش بینی است. درد احشایی قلبی به قطعات سوماتیک T1-5 در سمت چپ همراه می شود، درد معده به ناحیه اپی گاستر و خلف استرنوم و درد کبد و پانکراس به ناحیه اپی گاستر منتشر می شود. درد کیسه صفرا اغلب به ناحیه ای در پایین اسکاپولای راست منتشر می شود. راه های سوماتیک که با اعصاب آوران احشایی روده

فهرست مطالب

عنوان مطالب                                                                                                     شماره صفحه

 

چکیده 1

فصل اول: کلیات 2

1-1-مقدمه 3

فصل دوم: اصول نظری و مروری بر منابع 6

2-1- مقدمه 7

2-2- خواص شیشه بوروسیلیکاتی 7

2-3- خواص آلیاژ کوار 8

2-4- شرایط اتصال شیشه و فلز 9

2-4-1- ضریب انبساط حرارتی 9

2-5- ترشوندگی 11

2-6- روش های اتصال فلز و شیشه 13

2-6-1- اتصال چسبی 14

2-6-2- اتصال ذوبی 15

2-6-3- لحیم کاری 15

2-6-4- جوش انقباضی آلتراسونیک 16

2-6-5- اتصال نفوذی 17

2-6-6 اتصال الکتروستاتیکی 19

2-7 – طبقه بندی اتصالات شیشه – فلز بر اساس ضریب انبساط حرارتی 20

2-8- مکانیزم اتصال کوار به شیشه بوروسیلیکاتی 22

2-9 – مراحل اتصال فلز و شیشه 23

2-9-1- تمیز کردن سطوح 23

2-9-2- پیش اکسیداسیون سطح آلیاژ  قبل از اتصال 23

2-9-3- کربن زدایی و گاززدایی 26

2-9-4- آنیل کردن 27

2-10- بررسی فصل مشترک اتصال کوار و شیشه 28

2-12- بررسی اکسیداسیون آلیاژ کوار 29

2-13- بررسی تاثیر دما، زمان و اتمسفر در اتصال کوار به شیشه بوروسیلیکاتی 31

2-14- تست نشت 36

2-15- بررسی سطح مقطح اتصالات 37

2-16- بررسی استحکام برشی اتصال کوار به شیشه بوروسیلیکاتی 39

2-17- تست مکانیکی اتصال فلز و شیشه 41

2-17-1- استحکام اتصال 43

2-17-2- تست ضربه در  اتصال فلز- شیشه 44

2-17-3 – تست کشش در اتصال شیشه و فلز 47

فصل سوم : روش انجام کار 49

3-1-برقراری اتصال میان شیشه بوروسیلیکاتی و آلیاژ کوار 50

3-1-1- تهیه مواد اولیه 50

3-1-2- آماده سازی اولیه نمونه ها به منظور برقراری اتصال 50

3-1-3-پرداخت و تمیز کاری 51

O 52

O 53

3-2- اتصال شیشه ی بوروسیلیکاتی و آلیاژ کوار 55

3-2-1- فرایند اتصال در اتمسفر نیتروژن به روش تابشی در کوره تیوبی 55

3-2-3- برقراری اتصال از طریق گرمادهی القایی در اتمسفر نیتروژن 60

3-3- اندازه گیری استحکام کششی نمونه های اتصال یافته 62

فصل چهارم: نتایج و تحلیل 64

4-1- نتایج تست دیلاتومتری 65

O 69

4-3- بررسی مکانیزم اتصال ایجاد شده بین شیشه بورو سیلیکاتی و آلیاژکوار 72

4-4- نتایج آزمون کشش نمونه های اتصال 73

نتیجه گیری 81

پیشنهادات 82

منابع و ماخذ 83

 

 

 

فهرست جداول

عنوان مطالب                                                                                       شماره صفحه

جدول 2-1 ، ترکیب شیمیایی شیشه بوروسیلیکات 8

جدول 2-2 تركیب شیمیایی آلیاژ كوار 9

جدول2-3، پارامترهای استفاده شده برای سه گروه از نمونه ها 31

جدول 2-4،  تنش شکست متوسط بر حسب اتمسفر 40

جدول2-5، میزان نیرو و تنش برای تست ضربه 47

جدول 3-1، ترکیب شیمیایی آلیاژ کوار 50

 

جدول 3-2، ترکیب شیمیایی شیشه بوروسیلیکاتی 50

جدول 3-3، شرایط اکسیداسیون سطح کوار 53

جدول 3-4، شرایط نگهداری نمونه ها در کوره 59

جدول 3-5، زمان و دمای نگهداری نمونه ها 59

جدول4-1، ضرایب انبساط حرارتی در دماهای مختلف برای شیشه 65

جدول 4-2، شرایط اکسیداسیون و افزایش وزن نمونه های اکسید شده در اتمسفر در دمای 20 درجه 70

جدول 4-3، شرایط اکسیداسیون وافزایش وزن نمونه های اکسید شده در اتمسفر در دمای 25 درجه 70

جدول 4-4، نیروی شکست لازم برای نمونه ها در زمان ثابت و دماهای متفاوت 76

جدول 4-5، نیروی شکست نمونه ها در دمای ثابت 1000 درجه و زمان های مختلف 79

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان مطالب                                                                                                شماره صفحه

 

شکل2-1، متمرکزکننده سهمی گون، لوله های گیرنده روی خط کانونی قرار گرفته اند 4

شکل2-2، شمایی از لوله گیرنده خورشیدی 5

شکل 2-3، تنشهای حرارتی باقیمانده در فرایند اتصال سرامیک و فلز 10

شکل2-4، ترشوندگی سطح جامد توسط مایع برای زوایای مختلف‏ 11

شکل2-5، زاویه تماس بین شیشه بوروسیلیکات و آلیاژ کوار  با پیش اکسیداسیون در زمان های مختلف 12

شکل 2-6، تصویر الکترون برگشتی و پراش اشعه ایکس از ناحیه اتصال‎ ‎کوار و شیشه بوروسیلیکاتی‏ 13

شکل 2-7، زاویه ترشوندگی ‏q، با انرژی سطحی مایع – بخار ‏gLV‏ ، انرژی سطحی جامد – بخار ‏gSV‏ و انرژی سطحی جامد – ‏مایع  ‏gSL‏ ‏‏‏ 15

شکل 2-8- جوش انقباضی ـ آلتراسونیک 17

شکل2-9، مکانیزم اتصال نفوذی(القایی) 18

شکل 2-10، اتصال الکتروستاتیکی‏ 20

شکل 2-11، طبقه بندی اتصالات شیشه – فلز بر اساس ضریب انبساط حرارتی‏ 21

شکل 2-12، میکروساختار آلیاژ کوار 24

شکل 2-13، پراش پرتو ایکس آلیاژ کوار که با نمونه های مورد استفاده در تیوب اشعه ایکس  پزشکی و دندان پزشکی مقایسه ‏شده است 25

شکل 2-14، تصویر الکترون های برگشتی و ‏EDX‏  آلیاژ ‏Fe-Ni-Co‏ 25

شکل2-15، ضخامت و افزایش وزن آلیاژ پیش اکسید شده با شعله نازل ‏LPG/O2‎‏ 26

شکل2-16، تغییرات وزن آلیاژ کوار با زمان دی کربوره شدن‏ 27

شکل2-17، پراش اشعه ایکس از سطح مقطه آلیاژ کوار پیش اکسید شده 28

شکل 2-18، ارتباط بین نرخ اکسایش و زمان نگهداری 29

شکل 2-19، میکروگراف لایه اکسید بر سطح آلیاژ کوار در دمای 700 درجه سانتی گراد 30

شکل 2-20، میکروگراف لایه اکسید تشکیل شده بر سطح کوار در دمای 800 درجه سانتی گراد 30

شکل 2-21، نمونه های گروه‎ A‏ آلیاژ اکسید شده کوار که در دمای 925 درجه گرم شده و به مدت 15 دقیقه در کوره در ‏اتمسفر نیتروژن نگه داشته ‏شده است 31

شکل 2-22، نمونه های گروه‎ B‏ آلیاژ اکسید نشده کوار که در دمای 925 درجه گرم شده و تنها فقط  به مدت 15 دقیقه در ‏کوره در اتمسفر نیتروژن ‏نگه داشته شده است ‏ 31

شکل2-23، بررسی سطح مقطع اتصال توسط ‏SEM-BEI‏ و اسکن خطی ‏X-ray‏ در اتمسفر هوا 32

شکل2-24، بررسی سطح مقطع اتصال توسط ‏SEM-BEI‏ و اسکن خطی ‏X-ray‏ در اتمسفر خلا ‏ 33

شکل 2-25، تصویر ‏SEM‏ دندریت های تشکیل شده در اتمسفر هوا   34

شکل2-26، گراف آنالیز ‏EDS‏ شیشه بوروسیلیکاتی (‏b‏) بعد و (‏c‏) قبل از اتصال 34

شکل 2-27، تصویر ‏TEM‏ اتصال و تشخیص فاز های تشکیل شده به کمک الگوی پراش موضعی ‏ 35

شکل 2-28،تصویر ‏TEM‏ اتصال در شرایط اتمسفر خلاء و شناسایی فاز های موجود به کمک الگوی پراش موضعی 35

شکل2-29، شماتیک فرایند تشکیل دندریت های ‏Fayalite‏ از طریق لایه واسطه 36

شکل2-30، سطح مقطع اتصال کوار- شیشه بوروسیلیکاتی 38

شکل 2-31، ارتباط ارتفاع صعود گاز و زمان اکسیداسیون.‏ 39

شکل 2-32، ارتباط نقطه شبنم با میزان صعود گاز 39

شکل 2-33، آنالیز ‏ESCA‏ سطح شکست نمونه تهیه شده در نیتروژن 40

شکل 2-34، شماتیک اتصال ، لایه واکنش و تمامی عیوب محتمل‏ 42

شکل2-35، انواع مختلف تست های مکانیکی  ‏a‏) تست کشش، ‏b‏) تست خمش سه نقطه ای، ‏c‏) تست خمش چهار نقطه ای، ‏d‏) ‏تست برشی، ‏‎ e‏) ‏تست برش روی حلقه یا استوانه 43

شکل 2-36، تست فشار در ناحیه اتصال.‏ 44

شکل 2-37، تنشهای اصلی در اتصال فلز و شیشه 44

شکل 2-38، مدل سازی شدت تنشهای کششی در اتصال فلز شیشه.‏ 45

شکل 2-39، نحوه بارگذاری برای تعیین تنشها 46

شکل2-40،  منحنی نیرو در دمای اتاق و 300 درجه فارنهایت.‏ 47

شکل 2-41تست كشش اتصال شیشه – فلز 48

شکل 3-1، نمونه اتصال 51

شکل 3-2، گرادیان حرارتی کوره تیوبی.‏ 52

‏3-‏‎3‎‏ تغییرات تقریبی درصد وزنی رطوبت اشباع شده در هوا یا گاز نیتروژن نسبت به دما( با اغماض می توان میزان حلالیت آب ‏در هوا و ‏نیتروژن ‏‏را یکسان دانست) 54

شکل 3-‏‎4‎‏ ، کوره تیوبی 56

شکل 3-5، دستگاه دیلاتومتری 57

شکل 3-6، نمونه بسته شده بر روی انتقال دهنده 57

شکل 3-7، نمای بیرونی دستگاه القای ساخته شده 61

شکل 3-8، نمای داخلی دستگاه القای ساخته شده 62

شکل 3-9، دستگاه کشش 63

شکل 4-1، منحنی آزمون دیلاتومتری برای شیشه بوروسیلیکاتی محصول شات آلمان 66

شکل 4-2، نرخ انبساط حرارتی شیشه و فلز 67

شکل 4-3، نرخ انبساط حرارتی شیشه و کوار ، نمونه شماره 1‏ 68

شکل 4-4، نرخ انبساط حرارتی شیشه و کوار ، نمونه شماره2‏ 68

شکل 4-5، نرخ انبساط حرارتی شیشه و کوار ، نمونه شماره 3‏ 69

شکل 4-6، نمودار تغییرات وزن بر واحد سطح نمونه ها، دمای مخزن آب 20 درجه سانتی گراد 71

شکل 4-7، نمودار تغیرات وزن بر واحد سطح نمونه ها، دمای مخزن آب 25 درجه سانتی گراد 71

شکل 4-8، نمونه شماره 1،نمودار کشش در زیر دمای 940 درجه سانتی گراد و زمان 4 دقیقه 74

شکل 4-9، نمونه شماره 1،نمودار کشش در زیر دمای 970 درجه سانتی گراد و زمان 4 دقیقه 74

شکل 4-10، نمونه شماره 1،نمودار کشش در زیر دمای 1000درجه سانتی گراد و زمان 4 دقیقه 75

شکل 4-11، نمونه شماره 1،نمودار کشش در زیر دمای 1030 درجه سانتی گراد و زمان 4 دقیقه 75

شکل 4-12، نمونه شماره 1،نمودار کشش در زیر دمای 1060 درجه سانتی گراد و زمان 4 دقیقه 76

شکل 4-13، نمودار کشش در زیر دمای 1000 درجه سانتی گراد و زمان 6دقیقه 77

شکل 4-14، نمودار کشش در زیر دمای 1000 درجه سانتی گراد و زمان 10دقیقه 77

شکل 4-15، نمودار کشش در زیر دمای 1000 درجه سانتی گراد و زمان 14 دقیقه 78

شکل 4-16، نمودار کشش در زیر دمای 1000 درجه سانتی گراد و زمان 20 دقیقه 79

 

 

 

 

 

 

چکیده

 

اتصال شیشه به فلز یکی از موارد مهم در تجهیزاتی نظیر لوازم برقی مثل لامپ های رشته ای  ویا متمرکز کننده های نیروگاه های خورشیدی و موارد دیگر میباشد. استفاده همزمان از شیشه و فلز نیازمند یک اتصال با کیفیت مناسب در فصل مشترک اتصال است.

هدف پژوهش حاضر، به دست آوردن یک اتصال قابل اطمینان بین آلیاژ کوار و شیشه بوروسیلیکاتی بود. برای حصول این نتیجه، اختلاف ضریب انبساط حرارتی بین شیشه و کوار با بهره گرفتن از آزمون دیلاتومتری سنجیده شد و مواد اولیه دارای کمترین اختلاف ضرایب انبساط حرارتی شیشه و کوار بین نمونه­های مختلف برای انجام اتصال انتخاب شدند. با توجه به ماهیت غیر فلزی شیشه، ایجاد اتصال متالورژیکی با یک فلز به صورت مستقیم از لحاظ موضوع تر شوندگی غیر ممکن است. لذا ایجاد یک لایه واسطه از طریق پیش اکسیداسیون، به عنوان راه حل این مشکل اتخاذ شد. خواص مکانیکی اتصال توسط آزمون کشش در دماها و زمان­های مختلف بررسی شد. نمونه با بیشترین میزان نیروی شکست به عنوان مناسب ترین نمونه در نظر گرفته شد.

 

کلید واژه: آلیاژ کوار، شیشه بوروسیلیکاتی، روش­های اتصال، ضریب انبساط حرارتی، خواص مکانیکی، ترشوندگی.

 

 

فصل اول: کلیات

 

 

 

1-1-مقدمه

امروزه تولید الکتریسیته خورشیدی در حال پیشرفت نوید بخشی است. توجه روز افزون به اثرات مخرب زیست محیطی سایر روش های تولید جریان الکتریکی، مزایای الکتریسیته خورشیدی را آشکار می سازد. هزینه تولید الکتریسیته از روش های حرارتی و خورشیدی، کمتر از هزینه تولید آن در نیروگاه های سوخت فسیلی خواهد بود. تولید الکتریسیته از چند وات تا به اندازه تولید یک نیروگاه معمولی، توسط فناوری­های الکتریسیته خورشیدی امکان پذیر است. در حال حاضر شش روش مختلف برای تولید الکتریسیته از انرژی خورشیدی شناخته شده است که عبارتنداز: آینه خورشیدی، سهمی گون دریافت کننده مرکزی، آینه­های بشقابی، دودکش خورشیدی، استخر خورشیدی و سلول­های نوری فتوولتائیک[1].

امروزه شیوه تولید جریان الکتریسیته توسط آینه­های سهمی­گون، جایگزینی برای شیوه ­های معمول تولید برق شده است. به عنوان نمونه، نیروگاه آینه­های سهمی­گون کالیفرنیا با ظرفیت 345 مگاوات، در مدت کارکرد ده ساله، پنج هزار گیگاوات ساعت الکتریسیته تولید کرده است که این میزان، هشتاد درصد کل انرژی خورشیدی تولیدی در دنیاست [2].

متمرکز کننده های خورشیدی سهمی شکل با گیرند­ه­های لوله­ای خلا،  تکنولوژی اصلی مورد استفاده در  نیروگاه­های تولید انرژی الکتریکی با بهره گرفتن از گرمای خورشید هستند. این ابزارها، کم هزینه­ترین نوع تجهیزات در مقیاس وسیع هستند که امروزه در دسترس می باشند و با بهره گرفتن از  نور خورشید متمرکز شده که به عنوان منبع حرارت برای سیکل رانکین می باشد، انرژی الکتریکی تولید می­ کنند[3]. جمع کننده انرژی خورشید از آینه­های سهموی تشکیل یافته که  تابش اشعه خورشید را روی خط کانونی آن­ها متمرکز می کند و گیرنده، به صورت لوله‌ای در خط کانونی منعکس کننده‌ها قرار دارد. در داخل این لوله روغن مخصوصی در جریان است که بر اثر حرارت پرتوهای خورشید، گرم و داغ می‌گردد. سیال انتقال حرارت که در گیرنده پمپاژ وارد می­ شود،  از طریق پدیده همرفت و دیوارهای گیرنده گرم می شود. سپس این سیال وارد یک بلوک می شود که در آن از طریق گرمای انتقال یافته، بخار تولید می شود. انرژی بخار در چرخه توربین بخار رانکین، به الکتریسیته تبدیل می­ شود[4]. تصویر یک متمرکزکننده سهمی­گون در شکل 2-1 نشان داده شده است.

 

شکل2-1، متمرکزکننده سهمی گون، لوله های گیرنده روی خط کانونی قرار گرفته اند [2].‏

 

برای بهره‌گیری بیشتر و افزایش بازدهی لوله گیرنده، سطح آن را با اکسید فلزی که ضریب انبساط بالایی دارد پوشش می‌دهند و هم­چنین در محیط اطراف آن، لوله ای شیشه‌ای به صورت لفاف پوشیده می‌شود تا از تلفات گرمایی و افت تشعشعی جلوگیری گردد و نیز از لوله دریافت کننده محافظت به عمل آید. ضمناً بین این دو لوله خلا به وجود می‌آورند تا پرتوهای تابشی خورشید در تمام طول روز به صورت مستقیم به لوله دریافت کننده برسد.

اتصال شیشه به فلز در لوله گیرنده، نه تنها نیازمند استحکام مکانیکی معینی است بلکه در شرایط خلا بسیار بالا، باید مانع عبور گازها به داخل سیستم گردد. دست یابی به اتصال خوب بین فلز و شیشه در لوله گیرنده در سیستم­های گرمایش خورشیدی با دشواری هایی همراه است. شکست و یا جدا شدن اتصال شیشه – فلز  در این سیستم­ها، یکی از پرهزینه ترین فاکتورها در کارخانجات تولید سلول­های خورشیدی سهموی شکل می باشد که باعث کاهش بازدهی سیستم نیز می شود.

چکیده

فولادهای کربن متوسط کرم- مولیبدن دار که عمدتاً در مخازن تحت فشار مورد استفاده قرار     می گیرند به ترکیب همزمان استحکام و انعطاف پذیری نیازمند هستند و ریزساختار مرسومی که برای این فولادها پیشنهاد می شود مارتنزیت تمپر شده است اما معلوم شده است که این ریزساختار برای این کاربردها مناسب نیست .

از این رو برای دستیابی به خواص مکانیکی بهینه از عملیات حرارتی بین بحرانی به عنوان یکی از روش های عملیات حرارتی خاص برای فولادهایی با ساختار اولیه فریت – پرلیت استفاده می شود . در اثر این عملیات به ریزساختار دوفازی فریت – مارتنزیت می رسیم .

در این پروژه ، تاثیر عملیات حرارتی بین بحرانی بر روی فولاد AISI 4135 انجام گرفته است . برای انجام عملیات حرارتی از ریزساختارهای اولیه مختلف و دماهای بین بحرانی  به همراه عملیات حرارتی بین بحرانی مستقیم(بدون عملیات حرارتی اولیه) استفاده شده است. پارامترهای عملیات حرارتی متغیر دیگر به جز دمای بین بحرانی در این بررسی زمان نگه داری در دمای ثابت در ناحیه دو فازی می باشد که برای تعدادی از سیکل ها انجام شده است و نیز روی تمامی سیکل های انجام گرفته عملیات حرارتی تمپر کردن انجام گرفت و با ساختار مارتنزیت تمپر شده مرسوم مورد مقایسه قرار گرفت .

نتایج تحقیق از ترکیب مناسب استحکام ، انعطاف پذیری و انرژی ضربه با بهره گرفتن از عملیات حرارتی بین بحرانی که تمپر شده است را نشان می دهد. نتایج مطلوبی از فرایندهای نرماله  و بین بحرانی و تمپر شده بدست آمده است که انعطاف پذیری بالاتری نسبت به فرایند مارتنزیت تمپر شده داشته است . در فرایند بین بحرانی آستنیته شده و تمپر شده در دمای بین بحرانی در دو محیط کوئنچ روغن و پلیمری ترکیب مناسب از خواص مکانیکی حاصل شده است .

نتایج بررسی سطوح شکست حاصل از آزمایش ضربه که در دمای C°50 – انجام گرفته است وجود دیمپل های عمیق و بزرگ در سیکل های بهینه با شکست نرم نسبت به شکست شبه کلیواژ در مارتنزیت تمپر شده را نشان می دهند.

 

واژه‌های كلیدی:عملیات حرارتی بین بحرانی، محیط کوئنچ، تمپر، شکست شناسی.

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

10

11

فصل 2: مروری بر منابع 14

15

17

19

20

20

21

22

23

23

25

26

27

29

29

31

31

37

38

40

43

45

46

49

52

53

58

61

 

65

67

72

فصل 3: روش تحقیق 76

77

77

77

78

78

79

79

79

80

80

80

81

82

مراجع 83

پیوست ها 87

 

 

• مقدمه

 

 

• مقدمه

خواص مکانیکی متنوع فولادها باعث شده است که این آلیاژها جایگاه ویژه ای را در صنایع مختلف به خود اختصاص داده و به عنوان یک محصول استراتژیک در نظر گرفته  شوند . در میان فولادها ، فولادهای مافوق مستحکم جایگاه ویژه ای در مصارف صنعتی دارند . از این دسته ، فولادهای کم آلیاژ با کربن متوسط را می توان نام برد . کاربرد این فولادها غالباً در پمپ ها ، اتصال ها ، محورها و چرخ دنده ها بوده و همچنین به علت قابلیت سختی پذیری زیاد و چقرمگی و شکل پذیری مناسب ، در اجزای با مقاطع بزرگ و نیز صنایع هوا و فضا که از آن جمله می توان به مخازن تحت فشار و مخازن CNG اشاره کرد]3-1[ .

در تمامی استانداردهای مربوط به طراحی و ساخت مخازن CNG ، ترکیب های پیشنهادی از انواع تمام فلزی (نوع اول) ، فلزی – کامپوزیتی (نوع دوم و سوم) و تمام کامپوزیتی (نوع چهارم) طبقه بندی شده است . امروزه آنچه به چالشی مهم در به کارگیری مخازن CNG در صنایع مختلفی چون صنایع خودروسازی و هوافضا تبدیل شده است بحث کاهش وزن مخازن تمام فلزی است.

گزارشات رسیده از موسسه گاز آمریکا به دفتر انرژی موسسه AAT در سال 2000 حاکی از این مهم بوده که هزینه صرف شده برای مجهز کردن خودروهای سواری به سیستم گاز سوز با مخازن سبک (نوع سوم و چهارم) حدود 70 درصد قیمت تمام شده خودرو بوده است که از این 70   درصد ، 50 درصد صرف تامین مواد خام اولیه می گردد . از اینرو تحقیقات گسترده ای برای سبک کردن مخازن نوع اول و دوم که به لحاظ قیمت ارزان ترین هستند در حال انجام است ]9-4 [.

تا کنون آنچه برای کاهش قیمت مخازن اول و دوم صورت گرفته ، بیشتر در قالب اصلاح فرایندهای ساخت ، انتخاب مواد مناسب و انتخاب روش های مناسب عملیات حرارتی بوده است . در تمامی این موارد ، ایجاد خواص مکانیکی مناسب و بهبود خواص شکست ، هدف اصلی در بهبود یا کاهش وزن بوده است . در مخازن CNG همچون سایر مخازن تحت فشار ، کمپرسورها و نیروگاه های اتمی ، تخمین پارامترهای مکانیکی از جمله چقرمگی شکست و بهبود آن ، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است . عمر مفید مخازن تحت فشار بر نحوه بارگذاری ، تنش های باقیمانده و بارگذاری سیکلی متاثر از جنس مواد و ریزساختار آنهاست . تغییرات خواص مکانیکی در حین سرویس دهی ، از موارد مهمی است که ریزساختاری که بتواند خواص بهینه و همزمان استحکام و چقرمگی شکست را تامین کند ، مارتنزیت تمپر شده معرفی شده است .

امروزه معلوم شده است که این ریزساختار برای آن دسته از مخازن تحت فشار که تحت     بارگذاری های چرخه ای قرار دارند ساختار مناسبی نمی باشد .

فولادهای AISI 4130 و AISI 4140 از جمله فولادهای فوق مستحکم کربن متوسط[1] هستند که در ساخت مخازن CNG از آنها استفاده می شود ]12-10[ .

تا به امروز در فولادهای کم آلیاژی پراستحکام سه روش آلیاژسازی ، کنترل پارامترهای عملیات ترمومکانیکی در فولادهایی که فرایند ساخت آنها شامل فرایند شکل دهی گرم می باشد و عملیات حرارتی برای بهبود چقرمگی شکست و خواص مکانیکی شناخته شده است . از عملیات حرارتی به علت آسانی و کم هزینه بودن بیش از سایر روش ها استفاده شده است . بر اساس مطالعات انجام گرفته ، بهبود چقرمگی شکست فولادهای فوق مستحکم کربن متوسط ، با فرایند عملیات حرارتی را می توان از دو جنبه مورد ارزیابی قرار داد . نخست آنچه برای بهبود خواص مکانیکی مورد توجه قرار گرفته است مربوط به پارامترهای فرایند بوده است .

ترکیب های سیکلی مختلفی از دمای آستنیته کردن ، زمان آستنیته کردن ، محیط سرد کردن و غیره از جمله فاکتورهای موثر بر خواص مکانیکی بوده اند که به چند روش مهم اشاره می شود.

از روش های مورد استفاده برای بهبود چقرمگی شکست فولادهای پراستحکام ، عملیات آستنیته کردن در دمای بالاست (HTA)[2] ، محققان با مقایسه خواص مکانیکی و چقرمگی شکست فولادهای ریختگی و فورج شده پر استحکام ، اثر ریزساختار ناشی از عملیات HTA بر خواص شکست فولاد را مورد ارزیابی قرار داده اند.

در عملیات مذکور با آستنیته کردن یک نوع فولاد فوق مستحکم کربن متوسط در دماهای بالاتر(C°1200) از دمای مرسوم آستنیته کردن (  870) ، چقرمگی شکست فولاد افزایش چشمگیری پیدا کرد ، در حالی که انعطاف پذیری و نرمی فولاد کاهش یافت ]15-13[.

با درشت شدن دانه های آستنیت اولیه به واسطه افزایش دمای آستنیته کردن ، جدایش عناصر ناخالصی اتفاق افتاده که باعث تردی فولاد می گردد.

به منظور مرتفع شدن عیوب حاصل از روش HTA به ویژه ترک هایی ناشی از کوئنچ ، روش DA[3] برای بهبود خواص پیشنهاد شد]16[ .

این عملیات شامل دو مرحله آستنیته کردن بود که ابتدا فولاد در دمای بالا و سپس در دمای مرسوم تحت عملیات آستنیته کردن قرار می گرفت . روش دیگری که مورد توجه قرار گرفت روش آستنیته کردن چرخه ای[4] سریع بود . در این روش هدف ایجاد آستنیت ریزدانه بود که باعث افزایش همزمان استحکام و چقرمگی شکست در فولاد می شد . این روش با اینکه خواص مکانیکی فولاد را بهبود بخشید ولی مورد استقبال قرار نگرفت چرا که این روش به علت تکرار گرمایش و سرمایش از دمای آستنیته به دمای پایین می توانست تغییراتی را در شکل هندسی و نیز افزایش ترکهای موئی در قطعات فولادی باعث گردد ]16[ .

در تمامی این روش ها انجام عملیات حرارتی منجر به ایجاد ریزساختار مارتنزیت تمپر شده       می شد .

بررسی اثر ریزساختار ناشی از فرایند عملیات حرارتی بر استحکام فولادهای پراستحکام کم آلیاژی امروزه به روش دیگری دنبال می شود . ایجاد ساختار چند فازی[5] به جای مارتنزیت تمپرشده در فولادهای پراستحکام به چالشی مهم در بهبود چقرمگی شکست بدل شده است .

شاید بتوان اولین کار انجام یافته در خصوص تاثیر ساختارهای چند فازی بر خواص مکانیکی فولادهای پر استحکام کم آلیاژی را به Tomita نسبت داد]18-17[ . وی تاثیر ساختار مرکب بینیت – مارتنزتیت بر خواص مکانیکی فولادهای AISI 4140 و AISI 4340 را مورد بررسی و مطالعه قرار داد .

انبوه کارهای انجام شده در زمینه ایجاد ریزساختار چندفازی و نتایج حاصل از آن ، مبین بهبود خواص مکانیکی فولاد با ایجاد این نوع از ریزساختار بوده است .

در این پروژه تاثیر عملیات حرارتی بین بحرانی و پارامترهای آن بر ریزساختار و خواص مکانیکی فولاد AISI 4135 بررسی شده است . در فصل دوم مروری بر خانواده فولادهای فوق مستحکم کربن متوسط ، تحلیل عملیات حرارتی بین بحرانی و سینتیک مربوط به آن ، تاثیر تمپر کردن بر ریزساختار فریت – مارتنزیت و همچنین تاثیر محیط های کوئنچ و به ویژه محیط های پلیمری بررسی شده است . در فصل سوم روش انجام تحقیق شامل عملیات حرارتی بین بحرانی ، آزمایش- های مختلف مکانیکی و شکست شناسی استفاده شده بررسی شده است .

در فصل چهارم تحلیل سیکل های مختلف عملیات حرارتی بین بحرانی و مشاهدات ریزساختاری و آزمایش های مکانیکی با بررسی سطوح شکست ضربه برخی از سیکل ها با نتایج ساختار مرسوم مارتنزیت تمپر شده برای این فولاد انجام گرفته است .

در فصل آخر نتایج و پیشنهادات ارائه شده است .

چکیده:

در این تحقیق، مقادیر مختلف از پودر تیتانیای دوپ شده با سریم ( با 5-2-1-5/0 درصد مولی Ce) و تیتانیای دوپ شده با قلع (با 15-10-5-1 درصد مولی Sn) آماده شد. همچنین نمونه­های مختلف نانوذرات TiO2 با دوپ همزمان Sn و  Ce (2-1-5/0 درصد مولی Ce و 10-5-1 درصد مولی Sn) به­روش سنتز ساده سل-ژل با بهره گرفتن از نیترات سریم 6 آبه به­عنوان پیش­ماده سریم، کلرید قلع 2 آبه به­عنوان پیش­ماده قلع و تیتانیوم بوتوکساید(TBT) به­عنوان پیش­ماده تیتانیوم تهیه شد. (دمای کلسیناسیون برای نمونه­ها با دوپ همزمان در محدوده­ C˚975-475 بودند.)

بررسی و مطالعه خواص ساختاری،  فتوکاتالیستی، نوری، عنصری و شیمیایی نمونه­های تهیه شده با بهره گرفتن از روش­های مختلف مانند DLS، TG-DTA، XRD، FE-SEM، EDX، BET،XPS  و FT-IR ارزیابی شد.

نتایج XRD نشان می­دهد که اضافه کردن ناخالصی در کریستالیته و اندازه ذرات TiO2 تاثیر زیادی دارد. متوسط اندازه کریستالیت نمونه­ها با بهره گرفتن از فرمول شرر محاسبه شد همچنین پارامترهای سلول واحد تعیین گردید. دوپ قلع در شبکه تیتانیا منجر به تشویق استحاله فازی آناتاز به روتایل گردیده است در حالی که دوپ سریم در شبکه تیتانیا از استحاله فازی آناتاز به روتایل جلوگیری کرده است. مشخص شد که فتوکاتالیست تهیه شده از ذرات کروی شکل تشکیل شده است که اندازه ذرات آن از نمونه بدون دوپنت کوچک­تر بود. لبه جذب نوری نانوذرات فتوکاتالیست تیتانیا تهیه شده با دوپ همزمان در محدوده نور مرئی مشاهده شد و توانایی بالایی برای تخریب متیلن بلو تحت تابش نور مرئی از خود نشان دادند. نتایج نشان داد بهترین خواص فتوکاتالیستی نانوپودرها با دوپ همزمان Ce و Sn  تحت تابش نور مرئی مربوط به نمونه­ TSC6 می­باشد. همچنین نمونه­ همراه با دوپ همزمان دارای خواص فتوکاتالیستی بهتری در مقایسه با نمونه­­های تک دوپنت بود. طیف جذب تیتانیای دوپ شده با Sn و Ce دارای شیفت پیک قابل ملاحظه­ای به­سمت ناحیه مرئی بود. این امر را می­توان به ایجاد یک تراز جدید در وسط باند ممنوعه TiO2 نسبت داد. علاوه بر این، دوپ سریم می ­تواند سبب کند شدن فرایند بازترکیب الکترون و حفره در تیتانیا گردد. باتوجه به بررسی XPS، عنصر Ti عمدتاً به­صورت شیمیایی Ti4+ وجود داشت. Ce به­صورت ترکیبی از حالت­های اکسیداسیون Ce3+ و Ce4+ یافت شد.

 

 

 

 

فهرست

 

عنوان                                                                                                                                        صفحه

. 1

1-1 پیشگفتار. 2

1-2- تاریخچه فتوکاتالیست. 2

1-3- دلایل تولید فتوکاتالیست جهت کاربرد در امواج مرئی. 5

1-3-1- توانایی فعال شدن با پرتوهای مرئی. 5

1-3-2- پایداری خاصیت فتوکاتالیستی. 6

1-3-3- غیر سمی بودن. 6

1-3-4- قیمت مناسب. 7

1-4- هدف از انجام تحقیق. 7

. 9

2-1- ویژگی­های نیمه­رساناها. 10

2-1-1- حامل­های بار در نیمه­رساناها. 10

2-1-2- انواع نیمه­رساناها. 11

2-1-2-1- نیمه­رساناهای ذاتی. 11

2-1-2-2- نیمه­رساناهای غیرذاتی. 11

2-2- خواص یک فتوکاتالیست مناسب. 12

2-2-1- فتوکاتالیست­های بررسی شده. 13

2-3- تیتانیا. 14

2-3-1- خواص فیزیکی و شیمیایی دی­اکسید تیتانیوم. 15

2-3-2- ساختارهای دی­اکسید تیتانیوم. 15

2-3-3- خاصیت فتوکاتالیستی تیتانیا. 18

2-4- اصول اولیه فرایندهای فتوکاتالیستی. 19

2-4-1- تهییج فوتونی از طریق باندگپ. 20

2-4-2- موقعیت­های لبه باند. 22

2-4-3- اثرات اندازه کوانتومی. 24

2-4-4- ترکیب مجدد جفت­های الکترون- حفره. 24

2-4-5- نقش الکترون­ها و حفره­های تولید شده در اثر پرتوتابی در فتوکاتالیست. 25

2-4-6- اکسیداسیون فتوکاتالیستی ترکیبات آلی. 26

در نور مرئی. 27

2-5-1- شکل و اندازه ذرات. 28

2-5-2- ساختار کریستالی. 29

2-5-3- بمباران یونی. 30

2-5-4- تکنیک های ترکیب. 31

2-5-5- اضافه کردن یون­های غیر فلزی. 32

2-5-6- آلاییدن نیمه­هادی­ها با انواع یون­های فلزی. 33

2-6- تاریخچه کاربردهای تیتانیا. 36

2-7- کاربردهای تیتانیا. 37

2-7-1- فوتوکاتالیز کردن. 39

2-7-1-1- کاربردهای فتوکاتالیستی. 39

2-7-1-1-1 تجزیه نوری آب. 39
2-7-1-1-2 ضدعفونی. 40
2-7-1-1-3 تصفیه هوا. 40

2-7-1-1-4 تصفیه آب. 41

2-8- فرایند سل- ژل. 42

2-8-1- اصول فرایند سل-ژل. 43

. 45

3-1- مواد اولیه مورد مصرف و خواص آن­ها. 46

3-2- روش سنتز. 47

3-3- آماده ­سازی سل. 48

3-3-1- سل تیتانیا. 48

3-3-2- سل قلع و سریم. 48

3-4- سنتز نانوذرات تیتانیا به­همراه افزودنی. 49

3-5- کد گذاری نمونه‏ها. 50

3-6- روش های بررسی خواص. 51

3-6-1- بررسی خواص فیزیکی سل – تکنیک پراش نوری DLS. 49

3-6-2- بررسی استحاله حرارتی. 52

 

3-6-3- آنالیز سطح ویژه(BET)  Adsorption/Desorption Porosimetry. 53

3-6-4- بررسی فازهای کریستالی. 53

3-6-5- ارزیابی مورفولوژی و ریزساختار. 55

3-6-6- طیف­ سنجی مادون قرمز با تبدیل فوریه. 55

3-6-7- طیف نگاری فتوالکترونی پرتو ایکس (XPS) 56

3-6-8- بررسی خواص نوری و محاسبه‏ی انرژی پهنای نوار ممنوعه‏ 57
3-6-9- بررسی رفتار فتوکاتالیستی. 58

3-6-9-1- متیلن بلو. 58

3-6-9-2 نحوه انجام آزمایش فتوکاتالیستی. 61

. 62

4-1- نتایج حاصل از تهیه سل. 63

4-2- نتایج آنالیز TG-DTA.. 65

4-3- نتایج اثر افزودنی بر خواص نانوذرات تیتانیا. 67

4-3-1- نتایج و تحلیل آنالیز فازی نانو ذرات T-x mol% Ce. 67

4-3-2- نتایج و تحلیل آنالیز فازی نانو ذرات T-x mol% Sn. 70

4-3-3- نتایج و تحلیل آنالیز فازی نانو ذرات  y mol%Ce- x mol%Sn  T- 72

4-3-4- نتایج و تحلیل آنالیز UV-Vis 75

4-3-5- بررسی تاثیر دمای کلسیناسیون بر فازهای کریستالی. 76

4-3-6- بررسی تاثیر دمای کلسیناسیون روی خواص فتوکاتالیستی   79

4-3-7- اثر زمان کلسیناسیون بر فازهای کریستالی. 80

4-3-8- بررسی طیف  UV-Vis و محاسبه باند ممنوعه. 81

4-3-9- اثر زمان تابش بر بازده تجزیه فتوکاتالیستی. 87

4-3-10- تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی. 89

4-3-11- نتایج حاصل از آنالیز عنصری EDX.. 91

4-3-12- نتایج و تحلیل آنالیز سطحی XPS. 91

4-3-13- نتایج و تحلیل آنالیز BET. 97

4-3-14- نتایج و تفیسر طیف­های FT-IR. 98
. 101

5-1- نتیجه ­گیری نهایی. 102

5-2- پیشنهادات و کارهای آینده. 103

مراجع. 104

 

 

 

 

فهرست شکل­ها

 

عنوان                                                                                                           صفحه

شکل 2-1: نیمه­رسانای نوعn  و نیمه رسانای نوع p. 12

O در 7pH=. 14

شکل 2-3:  نمودار فاز دی­اکسید تیتانیوم. 16

، (الف) آناتاز، (ب) روتایل، (ج) بروکیت. 16

شکل 2-5: موقعیت لبه باند و شکاف انرژی برخی نیمه­هادی­ها.. 23

شکل 2-6: مکانیزم فرایندهای ناشی از نور تیتانیا و کاربردهای آن.   38

در حضور واکنش­گرهای فداکار.   40

شکل 3-1: فرایند تهیه سل تیتانیا. 49

شکل 3-2: فرایند تهیه سل تیتانیا با درصدهای مولی مختلف از سریم و قلع. 50

شکل 3-3:  ساختار شیمیایی آلاینده رنگی. 59

شکل 4-1: تابع توزیع اندازه ذرات سل الف) تیتانیا خالص ب) تیتانیا همراه با دوپنت سریم و قلع. 64

شکل 4-2: آنالیز TG-DTA ژل حاصل از سل تیتانیا. 67

شکل 4-3: طیف XRD از نمونه خالص تیتانیا (T) و نمونه با درصدهای مختلف  Ceکلسینه شده در دمای
C˚ 475. 68

شکل 4-4: طیف XRD از نمونه خالص تیتانیا (T) و نمونه با درصدهای مختلفSn  کلسینه شده در دمای
C˚ 475. 71

شکل 4-5: طیف XRD- تیتانیای دوپ شده با درصدهای مختلف قلع و سریم- دمای C˚475 به­مدت h1. 73

شکل 4-6: تجزیه فتوکاتالیستی MB در حضور پودر تیتانیا دوپ شده با درصدهای مختلف افزودنی­های قلع و سریم. 75

) – کلسینه شده در دماهای مختلف به­مدت h1. 78

شکل 4-8: تجزیه فتوکاتالیستی MB در حضور پودر تیتانیا دوپ شده با افزودنی­های قلع و سریم در دماهای مختلف. 79

) – کلسینه شده در دماهای مختلف به­مدت h2. 80

شکل 4-10: طیف جذب UV-Vis پودر تیتانیای خالص  و همراه با دوپنت   82

شکل 4-11: نمایش شماتیک سطوح انرژی تیتانیا به همراه دوپنت فلزی   85

(ναh) برحسب (hν) برای نمونه­های مختلف- باند ممنوعه غیر مستقیم. 86

(ναh) برحسب (hν) برای نمونه­های مختلف- باند ممنوعه مستقیم. 86

شکل 4-14: تغییرات جذب MB در حضور نمونه­های تیتانیای خالص و تیتانیای همراه با دوپنت. 87

شکل 4-15: درصد تجزیه شدن محلول MB در حضور نمونه های تیتانیای خالص و تیتانیای همراه با دوپنت تحت تابش نور مرئی. 88

خالص-کلسینه شده دمای C˚475 به­مدت h1. 89

– a) کلسینه شده در دمای C˚475 به­مدت h1 ، b) کلسینه شده در دمای C˚575 به­مدت h1، c) کلسینه شده در دمای C˚775 به مدت h1، d) کلسینه شده در دمای C˚775 به مدت h2. 90

شکل 4-18: طیف EDAX – a) تیتانیای خالص b) تیتانیای دوپ شده با قلع و سریم. 91

) – اسکن در رنج وسیع. 92

شکل 4-20: طیف XPS– Ti 2P. 93

شکل 4-21: طیف XPS– Sn 3d. 94

شکل 4-22: طیف XPS– Ce 3d. 95

شکل 4-23: طیف XPS– C 1s 95

شکل 4-24: طیف XPS– O 1s 96

98

). 99

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها

عنوان                                                                                                                       صفحه

جدول 2-1: انرژی فاصله ترازهای برخی از فتوکاتالیست های بررسی شده در برخی مقالات. 13

جدول 2-2: خصوصیات آناتاز و روتایل. 17

جدول2-3: یون­های فلزی افزوده شده به اکسید تیتانیوم و اثر آن­ها   35

جدول2-4: تاثیر سرعت واکنش­های کندانسیون و هیدرولیز بر سل حاصله   43

جدول 3-1: فهرست مواد اولیه مورد استفاده. 47

جدول 3-2: شرایط بهینه تهیه سل. 48

جدول 3-3: کدگذاری نمونه­ها. 50

جدول 3-4: درصد عناصر در نمونه­های تک جزئی. 51

جدول 3-5: درصد عناصر در نمونه­های دو جزئی. 51

جدول 3-6:  مشخصات آلاینده رنگی. 59

جدول 4-1: خواص فیزیکی و پارامترهای سل­های مورد استفاده. 64

جدول 4-2: مشخصات نمونه­های تیتانیای دوپ شده با درصدهای مختلف سریم کلسینه شده در دمای C˚475. 69

جدول 4-3: مشخصات نمونه­های تیتانیای دوپ شده با درصدهای مختلف قلع کلسینه شده در دمای C˚475 . 71

جدول 4-4: مشخصات نمونه­های تیتانیا با دوپ همزمان قلع و سریم کلسینه شده در دمای C˚475. 74

) – کلسینه شده در دماهای مختلف به­مدت h1. 78

) – کلسینه شده در دماهای مختلف به­مدت h2. 81

جدول 4-7: مشخصات طیف­های UV-Vis و محاسبه­ی انرژی باند ممنوعه. 83

 

 

 

 

 

 

فصل اول

      مقدمه

 

1-1 پیشگفتار

افزایش روز افزون آلاینده­های گازی و آبی در سال­های اخیر، منجر به توسعه­ زمینه ­های مطالعاتی و کاربردی فتوکاتالیست­ها شده است. فتوکاتالیست­ها جزء آن دسته از کاتالیست­هایی هستند که با تابش نور فعال شده و آلاینده­های موجود در هوا یا آب را به مواد کم ضرر مانند آب و دی­اکسید کربن تبدیل می­ کنند. در میان تمامی فتوکاتالیست­های موجود، اکسید تیتانیوم (TiO2) به­ دلیل خواص منحصر به فردی چون پایداری شیمیایی و نوری، قیمت ارزان، عدم انحلال در آب، غیر سمی بودن و … بسیار مورد توجه می­باشد.

با این حال به­ دلیل قرار گرفتن گاف انرژی آن در محدوده فرابنفش کاربرد آن محدود می شود. برای غلبه بر این محدودیت، مطالعات اخیر روی افزایش بازدهی آن با بهره گرفتن از کامپوزیت­های اکسید تیتانیوم- نانو فلز، کاتالیست های الکتروشیمی، اکسید تیتانیوم ذوب شده یا کامپوزیت­های سرامیکی متخلخل معطوف شده است.

1-2 تاریخچه فتوکاتالیست

    هر ماده­ای که قادر باشد در تماس با واکنش­گرهای یک واکنش شیمیایی، که از نظر ترمودینامیکی قابل انجام ولی از لحاظ سینتیکی به کندی انجام می­ شود را از مسیری با انرژی اکتیواسیون کم­تر سرعت بخشد، کاتالیست نامیده می­­شود. روش­های گوناگونی برای انجام این عمل وجود دارد که از آن جمله می­توان به فتوکاتالیست، کاتالیست گرمایی، کاتالیست­های پایه اسیدی، کاتالیست ردوکس و کاتالیست­های آنزیمی اشاره کرد [1].

اخیراً فتوکاتالیست بخش عمده­ای از تحقیقات در حوزه های علمی از قبیل فیزیک، شیمی، مهندسی سطح را از آن خود کرده است و امید آن می­رود که بتوان برای رفع مشکلات مختلف زیست محیطی راه حل­های مناسبی به­کمک این علم به­دست آورد.

واژه فتوکاتالیست از دهه 1920 مورد استفاده بوده است. اگرچه خود لغت فتوکاتالیست به غلط مفهومی را با مضمون فعال­سازی واکنش کاتالیستی توسط نور را می­رساند اما در واقع فتوکاتالیست ماده­ای است که باعث سرعت بخشیدن به یک واکنش نوری می­گردد. در اواسط دهه 1920 نیمه­هادی­هایی چون اکسید روی مورد توجه قرار گرفت زیرا این اکسید قادر به تجزیه مواد نوری در یک واکنش نوری بود. طولی نکشید که اکسید تیتانیوم برای انجام این عمل به­جای اکسید روی معرفی گردید [2].

اکثر کارهای ابتدایی در حوزه نیمه­هادی­های حساس به نور در دهه 1960 انجام گرفت. که نهایتا منجر به ساخت اولین سلول فوتوشیمیایی برای تجزیه آب با الکترود­های پوشانده شده با پلاتین و اکسید تیتانیوم در اوایل دهه 1970 شد. در اوایل دهه 1980 اکسید تیتانیوم برای اولین بار برای رسوب دهی ماده آلی خاص و از پیش تعیین شده به کمک پرتوتابی مورد استفاده قرار گرفت. از آن زمان تاکنون تحقیقات در بخش فتوکاتالیست روی اکسیداسیون مواد آلی در آب، توسط این ماده متمرکز شده است. همچنین افزایش
چشم­گیری در تحقیقات در زمینه اکسیداسیون باکتری­ ها و مواد آلی شیمیایی فرار جهت تصفیه و پاکسازی هوا به­وجود آمده است [3].

در طی سالیان دراز چندین نیمه­هادی با خواص فتوکاتالیست مورد بررسی قرار گرفته­اند که از آن جمله
می توان به TiO2 (3.2eV), SrTiO3 (3.4eV), Fe2O3 (2.2eV), CdS (2.5eV), WO3 (2.8eV), ZnS (3.6eV) FeTiO3 (2.8eV),V2 (2.8eV), Nb2O5 (3.4eV), ZrO2 (5eV), اشاره کرد. از میان این فتوکاتالیست­ها اکسید تیتانیوم برتری

چکیده:

در این تحقیق با بهره گرفتن از فرایند اسپری پایرولیز بر روی ورق های آلومینیوم 1100AA حجم های متفاوتی از محلول مورد استفاده جهت لایه نشانی اکسید تیتانیم استفاده گردید و پس از لایه نشانی اکسید تیتانیم در مقیاس های نانو و میکرون، اقدام به ساخت کامپوزیت 2TiO Al/ با بهره گرفتن از عملیات اتصال نوردی تجمعی با تشکیل ساندویچی از ورق آلومینیوم خالص با ورق آلومینیوم پوشش داده شده با 2TiO گردید. پس از نورد، سختی کامپوزیت،  خواص مکانیکی و مشاهدات ریزساختاری، به ترتیب به کمک دستگاه میکرو سختی سنج، دستگاه کشش ومیکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به EDX مورد بررسی قرار گرفت. مشاهده گردید با افزایش محلول مورد استفاده جهت لایه نشانی اکسیدتیتانیم، ضخامت لایه افزایش پیدا کرده و منجر به تولیدکامپوزیتی با درصد حجمی بالاتر از اکسید تیتانیم شد. همچنین سختی کامپوزیت با افزایش سیکل های نورد افزایش پیدا  کرد. استحکام کششی، استحکام تسلیم واستحکام نهایی کامپوزیت با افزایش درصد حجمی تیتانیم، افزایش یافت ودرنهایت نتایج نشان داد که تغییرات خواص مکانیکی حین فرایند ARB با تغییرات ریز ساختاری مطابقت دارد.

 

 

واژه های کلیدی : اتصالنوردتجمعی(ARB)، اسپری پایرولیز 2TiO ، کامپوزیتهای زمینه فلزی، تغییر شکل پلاستیک شدید، استحکام پیوند

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                      صفحه

 

فصل1                                                         1

• مقدمه …………………………………………………………………………………………………….2

 

فصل2 مروری بر منابع                                                                    6  

2-1- آلومینیوم ………………………………………………………………………………………………..7

2-1-1- آلومینیوم خالص تجارى …………………………………………………………………7

2-2-  تیتانیم و دی اکسید تیتانیم………………………………………………………………………8

2-3- كامپوزیتها …………………………………………………………………………………………….10

2-3-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………..10

2-3-2- نقش مواد مورد استفاده در زمینه………………………………………………….12

2-3-3- شکل های مواد زمینه ……………………………………………………………………13

2-3-4- انواع مواد زمینه……………………………………………………………………………13

2-4- لایه نشانی با فرایند اسپری پایرولیز …………………………………………………..14

2-4-1- فرایند اسپری پایرولیز………………………………………………………………..14

2-5- تغییر شکل شدید پلاستیک ………………………………………………………………….16

2-5-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………….16

2-5-2- روش های تولید مواد با اندازه دانه نانومتری …………………………….17

2-5-3- مزایای فرایند های تغییر شکل شدید پلاستیک …………………………….18

2-5-4-فرایند نورد تجمعی……………………………………………………………………….21

2-6- اتصال ورق ها در فرایند نورد تجمعی…………………………………………………….23

2-7- پارامترهای مؤثر در فرایند نورد تجمعی………………………………………………….25

2-7-1- شبکه کریستالی مواد ………………………………………………………………….25

2-7-2- وضعیت سطح …………………………………………………………………………….25

2-7-3- زبری سطوح ……………………………………………………………………………….25

2-7-4- ضخامت اولیه ورق ……………………………………………………………………..26

2-7-5- میزان کاهش سطح مقطع ……………………………………………………………26

2-7-6- دمای نورد ………………………………………………………………………………….26

2-7-7- سرعت نورد ……………………………………………………………………………….27

2-7-8- فشار اعمالی از سوی غلتک ها …………………………………………………..27

2-7-9- اصطکاک بین غلتک و قطعه …………………………………………………………27

2-7-10- عملیات حرارتی بین سیکلی ………………………………………………………27

2-7-11- عملیات حرارتی پس از فرایند ………………………………………………….28

2-8- تولید کامپوزیت ها توسط فرایند نورد تجمعی…………………………………………..28

2-9- سایر فرایندها………………………………………………………………………………………29

2-10- خواص مواد بعداز تغییرشکل پلاستیک شدید ……………………………………31

2-11- نمونه هایی از کاربرد مواد بعداز تغییر شکل پلاستیک شدید…………….32

 

فصل 3 مواد و روش تحقیق                                                                        37

3-1- ماده اولیه مورد استفاده ……………………………………………………………………..38

3-2- تهیه لایه های نازک اکسیدتیتانیم به روش اسپری پایرولیز………………….38

3-3- فرایندتهیه لایه هاوشرایط لایه نشانی…………………………………………………..40

3-4- تهیه محلول مورد نیاز برای لایه نشانی پاششی…………………………………..42

3-5- شرح عملیات اسپری پایرولیز ………………………………………………………………42

3-6- شرح عملیات نورد تجمعی…………………………………………………………………….44

3-7- بررسی ریز ساختار ……………………………………………………………………………47

3-7-1- عملیات متالوگرافی………………………………………………………………………47

3-7-2- مشاهده ساختار میکروسکوپی……………………………………………………48

3-8- میکروسختی سنجی …………………………………………………………………………….48

3-9- آزمون کشش تک محور……………………………………………………………………….49

3-9-1- آماده سازی نمونه های آزمون کشش ……………………………………….49

3-9-2- انجام آزمون کشش تک محور ……………………………………………………50

 

فصل 4 نتایج و بحث                                                                                 51

4-1- تاثیر زبری سطح بر استحکام اتصال ………………………………………………….52

4-2- لایه تیتانیای تولید شده توسط فرایند اسپری پایرولیز………………………..53

4-3- بدست آوردن درصد وزنی 2TiO در ساخت کامپوزیت 2TiO – Al…………..60

4-4- مشاهدات ریزساختاری ……………………………………………………………………….62

4-5- بررسی خواص مکانیکی کامپوزیت 2TiO Al-………………………………………..66

4-5-1- نتایج تست میکروسختی………………………………………………………………66

4-5-2- نتایج تست کشش تک محوری…………………………………………………….67

 

 

فصل 5 نتیجه گیری و پیشنهادات                                                               70

5-1- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………….71

5-2- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………72

مراجع                                                                                                        73

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                       صفحه

فصل 2

(شکل2-1). نحوه آرایش هشت وجهی ها در 6TiO……………………………………………….. 9

(شکل2-2). مقایسه 3 نوع از مواد مرکب الف)ذره ای ب)تقویت شده با الیاف

ج)لایه ای …………………………………………………………………………………………………………. 11

(شکل2-3) . تغییر شكل در کانال‌های مشابه زاویه‌دار (ECAP)………………………….. 20

(شکل 2-4). فرایند اکستروژن و فشار متوالی (CEC)………………………………………… 20

(شکل 2-5). تغییر شكل پیچشی تحت فشار زیاد (HPT) ……………………………………. 20

(شکل 2-6). مراحل مختلف فرایند نورد تجمعی………………………………………………………21

(شکل 2-7). تصویر شماتیکی از آزمون پوسته­کنی……………………………………………. 24

(شکل 2-8) . تغییر شکل در قالب ECAP بوسیله نورد(ECAR) …………………………. 30

(شکل2-9). فرایند موج‌دار کردن و صاف کردن متوالی(RCS)……………………………. 30

(شکل 2-10). فورج سیکلی در قالب بسته(CCDF)………………………………………………. 30

(شکل 2-11). رابطه­ تنش تسلیم قراردادی و اندازه­ دانه آهن خالص ……………. 32

(شکل 2-12). پیچ­های ساخته شده از آلیاژ تیتانیم SPD شده …………………………….. 33

(شکل 2-13). پیچ­های ساخته شده از فولاد کربنی فوق­العاده دانه­ریز ECAP شده  33

(شکل 2-14).ورق فولادی C-Mn فوق العاده ریزدانه با قابلیت کشش عمیق عالی   34

(شکل 2-15). قطعات پیستونی شکل ساخته شده از1420Al  نانوساختاری……….. 34

(شکل 2-16). ایمپلنت­های ساخته شده از تیتانیم نانو ساختاری ………………………… 35

(شکل 2-17). خودرو نظامی خاکی-آبی ساخته شده از فلزات نانوساختاری………..36

(شکل 2-18). لوازم ورزشی ساخته شده از فلزات نانوساختاری ………………………..36

فصل 3

(شکل3-1). شماتیکی از عملکرد دستگاه لایه نشان پاششی …………………………………39

(شکل3-2). دستگاه اسپری پایرولیز با گاز حامل ازت ……………………………………….. 41

(شکل3-3). نحوه قرارگیری نمونه ها برروی صفحه داغ ……………………………………. 43 (شکل 3-4). دستگاه نورد …………………………………………………………………………………. 45   (شکل 3-5). انجام فرایند اتصال نوردی ……………………………………………………………. 45 (شکل3-6). برس زنی ورق آلومینیوم ………………………………………………………………….46 (شکل3-7). کامپوزیت  2TiO – Al  تولید شده در پایان پاس 5 ……………………………..47  (شکل 3-8). دستگاه مانت …………………………………………………………………………………. 48  (شکل 3-9). دستگاه میکروسختی­سنجی ……………………………………………………………. 49   (شکل 3-10). تصویر شماتیک نمونه­آزمون کشش مطابق استاندارد  ASTM B 557M (ابعاد بر حسب mm) ………………………………………………………………………………………..49        (شکل 3-11). برش نمونه­های آزمون کشش توسط دستگاه Wirecut …………………..50

(شکل 3-12). نمونه­ تست کشش ……………………………………………………………………..50

(شکل 3-13). انجام آزمون کشش تک­محور ……………………………………………………….50

فصل 4

(شکل 4-1).تصویر SEM از مورفولوژی سطحی لایه تیتانیا قبل و بعد از تمیز کردن با پارچه نرم ……………………………………………………………………………………………………53

(شکل4-2).تصویر شماتیک از لایه نشانده شده 2TiO توسط فرایند اسپری پایرولیز……………………………………………………………………………………………………………..54

(شکل4-3).تصاویر SEM از سطح پوشش یافته در حالت a) بدون بازپخت
b) بازپخت در دمای °C 400      c) بازپخت در دمای°C 500 ………………………………54

(شکل4-4).تصویر SEM از پیکره ریزساختاری فیلم تیتانیا ………………………………..55

(شکل4-5).تصویر SEM از پوشش2TiO با کریستالهای سفیدکروی شکل گرانوله..55

(شکل4-6). الگویXRD  لایه های نازک 2TiO در نمونه لام شیشه ای قبل از عملیات بازپخت ……………………………………………………………………………………………………………56

(شکل4-7). الگویXRD  لایه های نازک 2TiO در نمونه لام شیشه ای بعد از عملیات بازپخت ……………………………………………………………………………………………………………56

(شکل 4-8). تصویر SEM  صفحه RD-ND لایه 2TiO پوشش داده شده بر روی آلومینیوم در دو حجم مختلف محلول اسپری 50و100سی سی…………………………..57

(شکل 4-9).تصویر SEM از مورفولوژی سطحی از لایه نازک2TiO………………………58

(شکل 4-10). آنالیز EDX از لایه نازک 2TiO در حجم محلول 50 میلی لیتر………….59

(شکل 4-11). آنالیز EDX از لایه نازک 2TiO در حجم محلول 100 میلی لیتر………..59

(شکل 4-12). تصاویر SEM ازتغییرات ریزساختاری کامپوزیت 2TiO – Al   در طول پاس های 2، 5 و8 در حجم محلول35و 50سی سی ………………………………………….63

(شکل 4-13). تصاویر SEM ازتغییرات ریز ساختاری کامپوزیت 2TiO Al- در طول پاس های2، 5 و8 درحجم محلول 100و135 سی سی ……………………………………….65

(شکل 4-14). نمودار سختی میانگین کامپوزیت 2TiO Al- در حجم محلول اسپری35، 50 ، 100 و135سی سی……………………………………………………………………………………. 66

(شکل 4-15). منحنی تنش-کرنش مهندسی 2TiO Al-  با حجم محلول اسپری
35 ، 50 و100سی سی ……………………………………………………………………………………… 67

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                  صفحه

فصل 3

(جدول3-1). نتیجه­ آنالیز شیمیایی آلومینیوم استفاده شده در این تحقیق
(درصد وزنی عناصر) ……………………………………………………………………………………….. 38

فصل4

(جدول 4-1). خواص مکانیکی کامپوزیت های تولید شده توسط فرایند نورد تجمعی
(در حجم های متفاوت محلول اسپری 50،35 و 100 سی سی) ………………………….. 68

 

 

 

 

فصل اول

مقدمه

 

 

1-1- مقدمه

در طی دهه های گذشته ، مواد نانو کریستال و فوق ریزدانه[1]   (UFG)با اندازه دانه کمتر ازµm 1 توجه زیادی را به خود جلب کرده اند. مخصوصاً خواص مکانیکی آنها بر حسب استحکام و داکتیلیته ، رفتار ممتازی در مقایسه با مواد دارای دانه های معمولی از خود نشان می دهد. در سال‌های اخیر نیز، بررسی روش‌های تولید و خواص مكانیكی مواد با ساختار فوق­ ریزدانه موضوع بسیاری از تحقیقات انجام شده در زمینه­ علم مواد و علوم مرتبط با آن بوده است. این مواد خواص بی‌نظیری همانند استحكام زیاد در دمای محیط، خاصیت سوپر پلاستیک در دمای بالا و نرخ كرنش كم، مقاومت در برابر سایش، استحکام خستگی بالا و مقاومت عالی در برابر خوردگی از خود نشان می‌دهند.

روش تغییر شكل پلاستیک شدید[2]  (SPD)به عنوان یكی از روش‌های تولید مواد فوق ریزدانه مطرح می‌باشد. فرایندهای تغییر شکل پلاستیک شدید به فرایندهای شکل­دهی فلزات گفته می­ شودکه در آن­ها به منظور تولید فلزات فوق­ریزدانه، کرنش پلاستیک خیلی بزرگی بر ماده وارد می­ شود. این فرایندها در دمای پایین­تر از دمای تبلور مجدد ماده انجام
می گردد. ویژگی مشترک و منحصر به فرد  فرایندهای SPD ، ثابت بودن ابعاد و عدم تغییر شکل ظاهری ماده حین فرایند می‌باشد، که در نتیجه­ آن محدودیت در اعمال کرنش از بین می‌رود و دستیابی به کرنش‌های بسیار بالا (در حدود هشت تا ده) در ماده به راحتی میسر است. به این ترتیب در اثر اعمال کرنش، امکان اصلاح ریزساختار، کاهش اندازه­ دانه­ها تا مقیاس نانومتری و بهبود خواص مکانیکی نمونه­ فلزی فراهم می‌آید، در حالی که شکل نمونه تغییری نکرده است. ویژگی دیگر این فرایندها افزایش استحكام و اصلاح ساختار دانه­ها بدون اضافه كردن عناصر آلیاژی است. فلزات وآلیاژهای تغییر شكل پلاستیک شدید شده استحكام بالا و خواص خستگی و داكتیلیته­ی خوبی را نشان می­دهند]1[.

 

در میان شیوه های تغییر شکل پلاستیک شدید رایج در دهه اخیر، فرایند نورد تجمعی[3](ARB)، مرسوم ترین فرایند برای تولید ورقهای فلزی با ساختار فوق ریزدانه
می باشدکه بوسیله آن می توان کرنشهای پلاستیک بسیار بالایی در ورق فلزات برای تشکیل نانوساختار ها ایجاد کرد]1[.این فرایند توسط Saito و همكارانش در سال 1998 ابداع شد. بعلاوه تولید ورق از مواد UFG با بهره گرفتن از فرایند نورد تجمعی امکان نوید بخشی برای تولید کردن مواد کامپوزیتی با ساختار لایه ای یا حتی چندلایه ای را فراهم می نماید. بنابراین ایجاد چند لایه ای های مخصوص ، چند انباشتی ها و مواد درجه بندی شده با خواص مناسب با  قراردادن انواع مختلف اجزاء ، فیبر ها و فویلها  امکان پذیر می باشد. سودمندترین مشخصه این فرایند کاربرد آن برای تولید پیوسته ورق بزرگ و حجیم فلزات است.مهم­ترین برتری فرایند نورد تجمعی نسبت به دیگر فرایندهای تغییر شکل پلاستیک شدید قابلیت تولید پیوسته­ی ورق­های فلزی فوق­العاده ریزدانه و در نتیجه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بودن آن است.در فرایند نورد تجمعی، ورقی که توسط فرایند نورد 50% کاهش ضخامت داده شده است، به دو قسمت بریده می­ شود و سپس این دو ورق روی هم قرار داده شده و نورد می­شوند[2]. از آنجا که در فرایند نورد تجمعی پروسه­ی ذکر شده در بالا را بدون محدودیت می­توان تکرار نمود، در نتیجه در این فرایند قابلیت اعمال کرنش پلاستیک خیلی بزرگی بر ماده وجود دارد.قطعات نورد تجمعی شده دارای دانه­ های کشیده با مرزهای زاویه بزرگ و شامل مقدار زیادی نابجایی حاصل از تغییر شکل پلاستیک شدید می­باشد.

مهم­ترین مزایای فرایند نورد تجمعی عبارتند از: عدم نیاز به استفاده از تجهیزات شکل­دهی با ظرفیت بار زیاد و همچنین قالب­های پرهزینه، نرخ تولید بالا و عدم محدودیت در تولید محصول زیاد]2[. در اکثر تحقیقات صورت گرفته از یک فلز یا آلیاژ برای فرایند نورد تجمعی استفاده شده است.در این مورد کامپوزیتهای زمینه آلومینیوم(AMC)[4]  بطور فزاینده ای در حوزه های هوایی فضایی،دریایی،خودرو،سرگرمی و ورزش کاربرد پیدا کرده اند.روش های نورد تجمعی و (نوردسرد/عملیات حرارتی/نورد سرد)، دو فرایند دما پایین جدید برای ساخت کامپوزیتهای چندلایه ای هستند.در طی سالیان اخیر نورد تجمعی بطور موفقیت آمیزی برای تولید ساختارهای چندلایی سیستمهای دوفلزی شامل Al-Pt ، Al-Al ،Cu-Ag  ،Al-Cu  بکار می رود. اما تا این زمان کار کوچکی برروی تولید سیستمهای 2TiO Al/ توسط نورد تجمعی انجام شده است. ذرات سرامیکی 2TiO در زمینه داکتیل Al می تواند منجر به خواص مطلوبی همچون افزایش استحکام، مدول الاستیستیه بالاتر، دمای سرویس بالاتر، مقاومت به سایش بهبود یافته، کاهش وزن قطعه، شوک حرارتی پایین، رسانایی حرارتی و الکتریکی بالا و ضریب انبساط حرارتی پایین در مقایسه با فلزات و آلیاژهای رایج شوند. به تازگی چندین شیوه برای تولید کامپوزیت های زمینه آلومینیومی استفاده می شود همچون متالورژی پودر، فورج فلز مذاب، اسپری فورمینگ و فرایندهای  نورد تجمعی.

در این پژوهش فرایند نورد تجمعی روی نوار های آلومینیوم پوشش داده شده با اکسید تیتانیم برای تولید کامپوزیت 2TiO Al- بکار گرفته می شود وریز ساختار و خواص مکانیکی کامپوزیت تولید شده مورد بررسی قرارمی گیرد. با بهره گرفتن از این فرایند ذرات 2TiO موجود در پوشش ، شکسته شده و در زمینه Al پخش می گردد.از آنجایی که اعمال فرایند نورد تجمعی در کسرحجمی بالا از ذرات 2TiO بصورت قرار دادن لایه ای از پودر 2TiO در بین ورقهای Al امکان پذیر نیست]3[، به کمک شیوه پوشش دهی می توان ساخت این کامپوزیت را به روش نورد تجمعی در کسر حجمی بالا میسر کرد .در انتها ویژگی کامپوزیت تولید شده به کمک این فرایند شامل ریزساختار، حد نهایی تغییر شکل وسختی بررسی می گردد.

در این پژوهش تعدادی ورق آلومینیوم خالص تجاری 1100AA در اندازه
mm1 ×mm 50 ×mm 100 موازی باجهت نورد برشکاری شده و عملیات پوشش کاری اکسیدتیتانیم توسط فرایند اسپری پایرولیز در سایز پوشش مختلف انجام گرفت.پس از ایجاد پوشش مورد نظر بر سطح ورق وانجام عملیات های آماده سازی ، عملیات نورد تجمعی  ورقهای یک سطح پوشش داده شده تحت حالتهای مختلف شامل : ایجاد ساندویچ ورق بدون پوشش همراه با ورق یک سطح پوشش، ساندویچ دو ورق یک سطح پوشش بر روی هم و ساندویچ چند لایه ای دو ورق یک سطح پوشش با لایه واسط ورق بدون پوشش تا 8 پاس توسط دستگاه نورد دوغلتکه تحت نورد با 50% کاهش ضخامت انجام گرفت. نمونه چند لایی حاصل شده از وسط در راستای طولی نصف گردیده و دو سطح نصف شده مجددا بصورت ساندویچ روی هم گذاشته شده و تحت نورد قرار گرفت.فرایند تا هشت سیکل به همین ترتیب انجام شد.در پایان عملیات نورد تجمعی، تستهای مختلف مكانیكی برای سنجش خواص مكانیكی كامپوزیت بدست آمده شامل تستهای میكروسختی سنجی، تست كشش و مشاهدات ریز ساختاری به كمك میكروسكوپ الكترونی روبشی مجهز به EDX از نمونه های گرفته شده از هر پاس انجام شد.

در فصل دوم به معرفی کامپوزیتها، فرایند اسپری پایرولیز، فرایندهای مختلف تغییر شکل شدید پلاستیک، فرایند نورد تجمعی و پارامتر های موثر بر این فرایند پرداخته شده است.در فصل سوم روش لایه نشانی دی اکسید تیتانیم(تیتانیا) برروی ورق 1100Al بکمک فرایند اسپری پایرولیز،شرح عملیات نورد تجمعی انجام شده و آزمونهای مختلف انجام گرفته برروی کامپوزیت توضیح داده شده است.فصل چهارم به بررسی لایه تیتانیای تولید شده بکمک فرایند اسپری پایرولیز و

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                       صفحه

فصل اول

کلیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….2

فصل دوم

 

تئوری و مروری بر تحقیقات گذشته……………………………………………………………………………..5

• آلومینیوم و آلیاژهای آن……………………………………………………………………………………5

  • انواع آلیاژهای آلومینیوم ……………………………………………………………………………7

    • آلیاژهای آلومینیوم کارپذیر،بر اساس استاندارد AA…………………………………7
    • آلیاژهای آلومینیوم ریختگی بر اساس استاندارد AA……………………………….7

  • متالوژی جوشکاری…………………………………………………………………………………………9

    • فرایند جوشکاری قوسی تنگستن- گاز (GTAW)………………………………………..9
    • قطبیت………………………………………………………………………………………………….10
    • الکترودها …………………………………………………………………………………………….11
    • گازهای محافظ ……………………………………………………………………………………..11
    • مزایا و محدودیت ها……………………………………………………………………………….12
    
    

  • تکنولوژی جوشکاری …………………………………………………………………………………..13

    • فرایند قوس الکترود با گاز محافظ……………………………………………………………13
    • تجهیزات جوشکاری TIG:……………………………………………………………………..14
    • نگهداری قوس……………………………………………………………………………………….17
    • تکنیک جوشکاری…………………………………………………………………………………..18
    • متغیرهای مهم فرایند جوشکاری TIG …………………………………………………….19
    • کاربرد……………………………………………………………………………………………………19
    
    

  • مشکلات اصلی در جوشکاری آلومینیوم و آلیاژهای آن ……………………………………21

    • جوش پذیری آلیاژهای آلومینیوم ……………………………………………………………..22

      • آماده سازی قطعات آلومینیومی و آلیاژهای آن برای انجام جوشکاری ……..24
      • تمیزکاری قبل از جوشکاری آلومینیوم و آلیاژهای آن …………………………..24
      
      
    • آماده سازی و طراحی اتصال و لبه سازی در جوشکاری آلومینیوم و آلیاژهای آن………………………………………………………………………………………………………..25
    • پیشگرمایی در جوشکاری آلومینیوم و آلیاژهای آن……………………………………..27
    • انتخاب فلز پرکننده برای جوشکاری آلیاژهای آلومینیوم ………………………………29
    
    
  • مروری بر تحقیقات گذشته  …………………………………………………………………………31
  
  

فصل سوم

روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 41

• تهیه ی مواد اولیه …………………………………………………………………………………………42
• فرایند جوشکاری لایه ها………………………………………………………………………………43
• اماده سازی نمونه ها……………………………………………………………………………………..44
• آزمایش میکروسختی……………………………………………………………………………………49
• بررسی خواص سایشی…………………………………………………………………………………50
• بررسی خواص و ریز ساختار………………………………………………………………………..52

فصل چهارم

نتایج ………………………………………………………………………………………………………………………54

• نتایج تست سختی سنجی……………………………………………………………………..55

• 

•  

• نتایج تست سایش……………………………………………………………………………….55
• نتایج بررسی میکروساختار…………………………………………………………………….57

فصل پنجم

بحث ونتیجه گیری……………………………………………………………………………………………60

• بحث…………………………………………………………………………………………………………..61

  • بحث و تفسیر نتایج تست سختی سنجی……………………………………………………61
  • بحث و تفسیر نتایج تست سایش…………………………………………………………….62
  • بحث و تفسیر تصاویر میکروسکوپ الکترونی……………………………………………64
• نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………65
• پیشنهادات……………………………………………………………………………………………66

 

منابع و مراجع…………………………………………………………………………………………………………67

چکیده

 

بررسی سخت کاری سطحی آلیاژ آلومینیوم 6061 بوسیله جوشکاری

نگارنده:

افشین رضایی

 

آلومینیوم و آلیاژهای آن خواص تریبولوژیکی ضعیفی دارند که موجب محدودیت در استفاده از آنها شده است. تحقیقات فراوانی برای بهبود خواص تریبولوژیکی آلومینیوم و آلیاژهای آن انجام گرفته است این تحقیقات را می‌توان به بهینه سازی ترکیب آلیاژ و تولید کامپوزیت های زمینه فلزی و کاربرد روش های مختلف مهندسی سطح تقسیم بندی کرد. سخت کاری سطحی نوعی از عملیات حرارتی است که در آن با بهره گرفتن از شرایط خاص کاری و محیطی سطح قطعه را سخت کرده درحالیکه ترکیب شیمیایی داخل قطعه تغییر نمی کند و در نهایت قطعه ای حاصل می شود که سختی سطحی مطلوب در کنار چقرمه بودن دارد . در این تحقیق با ایجاد لایه آلیاژی حاصله از جوش در سطح به منظور افزایش سختی و مقاومت به سایش سطحی آلومینیوم حاوی منیزیوم و سیلیسیوم، با بهره گرفتن از انرژی حاصله از جوشکاری TIG و فیلر، جوشکاری آلیاژ انجام گرفت و سختی سنجی و مقاومت به سایش آنها تحت شرایط مختلف بررسی ‌شد. با افزایش دمای پیشگرمی تا150 درجه سانتیگراد هر دو خاصیت سختی و مقاومت به سایش بهبود چشمگیر پیدا کرد و پس از ان، افزایش دمای پیشگرمی مخرب بود وباعث کاهش در این دو خاصیت شد. افزایش تعداد لایه های جوش مقاومت سایشی نمونه ها را افزایش داد و سختی نمونه ها از خود کاهش نشان داد. علت افزایش مقاومت به سایش، مقاومتی است که در برابر کنده شدن واصطلاحا پوسته شدن لایه در اثر افزایش تعداد لایه ها به وجود امده است. همچنین با افزایش سرعت جوشکاری خواص مکانیکی از جمله سختی و مقاومت به سایش افزایش پیدا کرد . با کاهش دبی به مقدار lit/min 10    خواص مکانیکی بهبود یافت و بعد از ان ، کاهش مقدار دبی، مخرب بود و سختی ومقاومت به سایش کاهش پیدا کرد.

 

فصل اول

 

 

 

 

 

کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

کلیات تحقیق:

 

از آنجا که آلومینیوم و آلیاژهای آن دارای قدمت نسبتا کوتاهی به عنوان یک ماده صنعتی می باشند با این حال به علت داشتن خواص مورد نیاز صنعت مصرف و تولید آنها رو به افزایش است. تا قبل از جنگ جهانی دوم آلومینیوم بیشتر به عنوان وسایل آشپزخانه کاربرد داشت اما امروزه در صنایع دفاعی، در بدنه هواپیما و اتومبیل ها کاربردهای فراوانی دارد. این موضوع به دلیل خواص آن که شامل نسبت استحکام به وزن بالا و مقاومت به خوردگی خوب، سهولت ساخت، هدایت گرمایی بالا و قیمت پایین آنها است .

آلومینیوم و آلیاژهای آن خواص تریبولوژیکی ضعیفی دارند که موجب محدودیت در استفاده از آنها شده است . تحقیقات فراوانی برای بهبود خواص تریبولوژیکی آلومینیوم و آلیاژهای آن انجام گرفته است این تحقیقات را می‌توان بهینه سازی ترکیب آلیاژ و تولید کامپوزیت های زمینه فلزی و کاربرد روش های مختلف مهندسی سطح تقسیم بندی کرد. سخت کاری سطحی[1] نوعی از عملیات سطحی است که در آن با بهره گرفتن از شرایط خاص کاری و محیطی سطح قطعه را سخت کرده درحالیکه ترکیب شیمیایی داخل قطعه تغییر نمی کند و درنهایت قطعه ای حاصل می شود که سختی سطحی مطلوب در کنار چقرمه بودن دارد .

تعریف جوشکاری: فرایند صنعتی است که در آن دو ماده (فلزی یا غیرفلزی ) را به یکدیگر به روش ذوبی – غیر ذوبی و بافشار یا بدون فشار و با واسطه (پرکننده) یا بدون ماده واسطه جوش می دهند تا لایه اتصال ایجاد شود .

جوشکاری تحت پوشش گاز محافظ با الکترود تنگستن[2]: یک فرایند جوشکاری قوسی می باشد که قوس بین الکترود تنگستن (مصرف نشدنی) و حوضچه مذاب پدید می آید این فرایند با گاز محافظ و بدون کاربرد فشار صورت می گیرد . جوشکاری قوس تنگستن را می توان با اضافه کردن فلز پرکننده و یا بدون آن به کار برد . نام دیگر این فرایند جوشکاری TIG میباشد.

تاكنون تحقیقات اندكی در زمینه سخت كاری سطحی فلز آلومینیوم وآلیاژهای آن صورت گرفته لذا این تحقیق (سختكاری سطحی آلیاژ آلومینیوم بوسیله جوشكاری) به نوبه خود می‌تواند جنبه نوآوری داشته باشد.

بررسی تاثیر پارامترهایی چون تعداد لایه های ایجاد شده توسط جوش-پیشگرم کردن نمونه سرعت جوشکاری- میزان دبی گاز در سختی سطحی (سختکاری سطحی) آلیاژ آلومینیوم  به عنوان اهداف طرح قرار گرفت.

در این پایان نامه با ایجاد لایه آلیاژی حاصله از جوش در سطح به منظور افزایش سختی و مقاومت به سایش سطحی آلیاژ آلومینیوم حاوی منیزیوم و سیلیسیوم، با بهره گرفتن از انرژی حاصله از جوشکاری TIG و فیلر، جوشکاری آلیاژ انجام گرفت و سختی سنجی و مقاومت به سایش آنها تحت شرایط مختلف بررسی می‌شود.

–  متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی عبارتند از:

پیش گرم: که توسط کوره انجام می‌شود و دمای آن از روی دماسنجی که بر روی آن نصب است بر حسب سانتیگراد خوانده می شود .

فهرست مطالب:

فهرست جداول-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— د

فهرست نمودارها-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– ز

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- س

فصل اول: کلیات­پژوهش

1-1- بیان مسئله-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 2

1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش———– 6

1-2-1- اهمیت اعتماد اجتماعی——— 6

1-2-2- اهمیت جامعه­ آماری———- 7

1-3- اهداف پژوهش-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 8

1-3-1- هدف کلی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 8

1-3-2- اهداف جزیی—————- 8

خلاصه فصل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 9

فصل دوم: پیشینه تجربی پژوهش

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 11

2-1- تحقیقات انجام شده در ایران (داخلی)——– 12

2-2- تحقیقات انجام شده در خارج— 17

2-3- جمع بندی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 24

خلاصه فصل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 26

فصل سوم: پیشینه نظری پژوهش

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 28

3-1- تعریف اعتماد-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 29

3-2- انواع اعتماد-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 32

3-2-1- اعتماد بنیادین—————- 32

3-2-2- اعتماد بین شخصی———— 34

3-2-2-1- جانسون—————- 34

3-2-2-2- کلمن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 35

3-2-3 اعتماد اجتماعی—————- 37

3-2-3-1- پاتنام-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 38

3-2-3-2- اینگلهارت————— 40

3-2-4- اعتماد نهادی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 42

3-2-4-1- گیدنز-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 43

3-2-4-2- افه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 44

3-2-4-3- زتومکا-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 47

3-3 – مسائلی پیرامون رسانه ­های جمعی——– 49

3-3-1- مفهوم و اهمیت رسانه ­های جمعی——– 49

3-3-2- کارکردهای رسانه ­های جمعی————– 50

3-3-3- دوره­بندی نظریات مربوط به تأثیرات رسانه ­های جمعیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 53

3-4- نظریات مربوط به تأثیر رسانه ­های جمعی بر اعتمادبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 54

3-4-1- پاتنام-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 54

3-4-2- اوسلنر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 55

3-4-3- زتومکا-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 56

3-4-4- کلمن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 56

3-4-5- گیدنز-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 57

3-5- چارچوب نظری پژوهش— 57

3-6- مدل تحلیلی پژوهش——- 66

3-7- فرضیات پژوهش———— 67

خلاصه فصل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 68

فصل چهارم: روش شناسی

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 70

4-1- روش پژوهش-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 71

4-2- جامعه ی آماری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 71

4-3- حجم نمونه ی آماری————— 72

4-4- روش نمونه گیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 73

4-5- فرایند گردآوری داده ها————- 74

4-6- ابزار پژوهش-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 74

4-7- متغیرهای مستقل، واسط و وابسته پژوهش—– 74

4-8- تعریف مفاهیم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 75

4-8-1- تعاریف نظری مفاهیم———– 75

4-8-1-1- اعتماد بین شخصی——— 75

4-8-1-2- اعتماد اجتماعی———– 75

4-8-1-3- اعتماد نهادی————- 76

4-8-1-4- مصرف رسانه های جمعی– 76

4-8-1-5- میزان فعالیت در انجمن های داوطلبانه—– 76

4-8-1-6- هنجار معامله متقابل——– 76

4-8-1-7- نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون——- 77

4-8-1-8- احساس عدالت———– 77

4-8-1-9- فرصت طلبی————- 77

4-8-1-10- ویژگی های فردی پاسخگویان———— 77

4-8-2- تعریف عملیاتی مفاهیم و شاخص ها—— 78

4-8-2-1- اعتماد بین شخصی——— 78

4-8-2-2- اعتماد اجتماعی———– 79

4-8-2-3- اعتماد نهادی————- 80

4-8-2-4- مصرف رسانه ای———- 81

4-8-2-5- میزان فعالیت در انجمن های داوطلبانه— 82

4-8-2-6- هنجار معامله­ی متقابل- 83

4-8-2-7- نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون——- 83

4-8-2-8- احساس عدالت———– 84

4-8-2-9- فرصت طلبی————- 86

4-8-2-10- مشخصات فردی یا متغیرهای زمینه ای- 87

4-9- اعتبار و پایایی ابزار سنجش- 88

4-9-1- اعتبار پژوهش—————- 88

4-9-2- پایایی پژوهش—————- 88

 

 

4-10- واحد تحلیل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 90

4-11- تکنیک های تجزیه و تحلیل داده ها——– 90

4-12- استاندارد سازی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 90

4-13- تغییر شکل مقیاس ها برای معنا کردن حد بالا و پایین مقیاسبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 91

خلاصه فصل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 92

فصل پنجم: توصیف داده ها

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 94

5-1- توصیف متغیرهای زمینه ای— 95

5-1-1- توزیع پاسخ گویان بر حسب جنسیت——- 95

5-1-2- توزیع پاسخ گویان بر حسب گروه های سنیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 96

5-1-3- توزیع پاسخ گویان بر حسب وضعیت تأهل به تفکیک جنسیت———— 97

5-1-4- توزیع پاسخ گویان بر حسب مقطع تحصیلی به تفکیک جنسیت——— 97

5-1-5- توزیع پاسخ گویان بر حسب دانشکده به تفکیک جنسیت ————— 98

5-1-6- توزیع پاسخ گویان بر حسب معدل——— 99

5-1-7- توزیع پاسخگویان بر حسب محل تولد—– 99

5-1-8- توزیع پاسخگویان بر حسب محل سکونت فعلی به تفکیک جنسیت——– 100

5-1-9- توزیع پاسخگویان بر حسب پایگاه اقتصادی- اجتماعی والدین————– 101

5-1-10- توزیع پاسخگویان بر حسب محل سکونت­والدینبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 102

5-2- توصیف متغیرهای مستقل– 103

5-2-1- مصرف تلویزیون داخلی ——– 103

5-2-2- مصرف تلویزیون ماهواره ای —– 107

5-3- توصیف متغیرهای واسط———— 111

5-3-1- میزان فعالیت در انجمن های داوطلبانه——— 111

5-3-2- هنجار معامله متقابل———— 114

5-3-3- نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون————- 117

5-3-4- احساس عدالت ————– 119

5-3-5- میزان فرصت طلبی———— 121

5-4- توصیف­انواع­اعتماد—————- 123

5-4-1- اعتماد اجتماعی(متغیر وابسته)————– 123

5-4-2- اعتماد بین شخصی———— 126

5-4-3- اعتماد نهادی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 129

خلاصه فصل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 132

فصل ششم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 134

6-1- بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه ای با متغیرهای مستقل، واسط و انواع اعتماد—- 135

6-1-1- مقایسه میانگین میزان تماشای تلویزیون برحسب جنسیتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 135

6-1-2- مقایسه میانگین انواع اعتماد بر حسب جنسیتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 135

6-1-3- مقایسه میانگین متغیرهای واسط برحسب جنسیتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 137

6-1-4- رابطه سن و میزان تماشای تلویزیون——— 138

6-1-5- رابطه سن و انواع اعتماد——- 138

6-1-6- رابطه ی سن و متغیرهای واسط———— 139

6-1-7- رابطه­ مقطع تحصیلی و میزان تماشای تلویزیونبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 139

6-1-8- رابطه ی مقطع تحصیلی و انواع اعتماد——- 140

6-1-9- رابطه­ مقطع تحصیلی و متغیرهای واسط- 141

6-1-10- مقایسه میانگین میزان تماشای تلویزیون برحسب محل سکونت والدین—– 142

6-1-11- مقایسه میانگین انواع اعتماد برحسب محل سکونت والدین————– 143

6-1-12- مقایسه میانگین متغیرهای واسط برحسب محل سکونت والدین——— 144

6-1-13- رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی و میزان تماشای تلویزیون————— 145

6-1-14- رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی و انواع اعتمادبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 145

6-1-15- رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی و متغیرهای واسطبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 146

6-2- بررسی رابطه متغیرهای مستقل و واسط با اعتماد نهادیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 147

6-2-1- مقایسه میانگین اعتماد نهادی بر حسب تماشای تلویزیون(داخلی/ماهواره ای)—– 147

6-2-2- مقایسه میانگین اعتماد نهادی بر حسب انواع برنامه های تلویزیون(داخلی/ماهواره ای)—– 148

6-2-2-1- مقایسه میانگین اعتماد نهادی بر حسب انواع برنامه های تلویزیون داخلی——- 148

6-2-2-2- مقایسه میانگین اعتماد نهادی بر حسب انواع برنامه های تلویزیون ماهواره ای—– 149

6-2-3- بررسی رابطه بین میزان تماشای تلویزیون(داخلی/ماهواره ای)با اعتماد نهادی——- 149

6-2-4- بررسی رابطه متغیرهای واسط با اعتماد نهادی- 150

6-3- آزمون فرضیات-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 151

6-4- ماتریس همبستگی————-156

6-5- تحلیل رگرسیونی متغیرهای پیش بینی کننده اعتماد اجتماعی————– 159

6-5-1- تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر اعتماد اجتماعیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 159

6-5-2- تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر هنجار معامله متقابلبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 163

6-5-3- تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون——- 164

6-5-4- تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر احساس عدالتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 165

6-5-5- تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر میزان فرصت طلبیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 166

6-5-6- تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر میزان فعالیت در انجمن های داوطلبانه—— 167

6-6- تحلیل مسیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 168

خلاصه فصل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 171

فصل هفتم: نتیجه گیری

مقدمه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 174

7-1- نتایج عمده پژوهش—————- 174

7-2- بحث و نتیجه ­گیری—————- 179

7-3- ارائه پیشنهاد­ها وراهکار­های اجرایی و پژوهشی—- 185

7-3-1- پیشنهاد­های اجرایی———— 185

7-3-2- پیشنهاد­های پژوهشی———– 186

فهرست منابع-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 187

ضمائم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 197

چکیده:

اعتماد همواره یكی از مهم­ترین موضوعات در تحقیقات سرمایه اجتماعی محسوب می­ شود و اهمیت آن به طور گسترده­ای از سوی نظریه­پردازان سیاسی و اجتماعی از لاك و توكویل تا پاتنام و نظریه­پردازان جامعه مدنی مورد تأكید قرار می­گیرد. در این پژوهش تأثیر مصرف رسانه­ای بر اعتماد اجتماعی با تأكید بر تلویزیون داخلی و ماهواره­ای مورد بررسی و آزمون تجربی قرار گرفته است.

این پژوهش با روش پیمایش انجام شده است و در آن، دانشجویان دانشگاه مازندران در سال تحصیلی 92-91 به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند و تعداد 400 نفر بر اساس نمونه گیری طبقه­ای متناسب انتخاب و پرسشنامه ­ها بین آن­ها توزیع شد. سپس اطلاعات جمع­آوری شده به كمك نرم­افزار SPSS و با بهره گرفتن از روش­های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته­ های پژوهش حاكی از آن است كه بین میزان تماشای تلویزیون داخلی با اعتماد اجتماعی رابطه معنا داری وجود ندارد، اما میزان تماشای تلویزیون ماهواره­ای با اعتماد اجتماعی دارای رابطه معكوس می­باشد. میزان تماشای تلویزیون داخلی با میزان فعالیت در انجمن­های داوطلبانه، نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون و احساس عدالت رابطه مثبت دارد، اما میزان تماشای تلویزیون ماهواره­ای با میزان فعالیت در انجمن­های داوطلبانه، هنجار معامله متقابل و احساس عدالت، رابطه منفی و با فرصت طلبی رابطه مثبت دارد.

هم چنین، متغیر­های میزان فعالیت در انجمن­های داوطلبانه، هنجار معامله متقابل، نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون و احساس عدالت با اعتماد اجتماعی، رابطه مثبت و فرصت­طلبی با اعتماد اجتماعی رابطه معكوس دارند.

به علاوه، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می­دهد كه در جامعه آماری ما متغیر احساس عدالت دارای بیش­ترین تأثیر معنا­دار بر اعتماد اجتماعی می­ باشد و سپس متغیر­های هنجار معامله متقابل و فرصت طلبی در رتبه ­های دوم و سوم قرار می­گیرند.

مقدمه:

امروزه و در پرتو گسترش پروسه جهانی شدن مدرنیته، بیش­تر کشور­های جهان سوم و از جمله ایران در وضعیت عدم امکان بازگشت تاریخی قرار گرفته اند؛ بدین معنا که نمی­توانند به جای حرکت رو به جلو در این مسیر، بایستند و یا به عقب برگردند. به ویژه اینکه در طول این سال­ها، حکومت­های مختلف در ایران به طور صریح و یا تلویحی مظاهر مادی توسعه و تمدن غربی را پذیرفته و گام­هایی هر چند ناقص و توأم با اشکال در جهت گسترش آن برداشته اند که از آن جمله می­توان به نظام تعلیم و تربیت، نظام ارتش، نظام اداری، قانون اساسی، مجلس قانون­گذاری، کابینه و… اشاره کرد.

اما آن­چه که همگام با این تحولات مادی باید مد نظر قرار گیرد، ملزومات فرا­مادی آن­ها می­باشد، چرا که هر واقعیت اجتماعی هم دارای جنبه مادی و هم جنبه معنایی (سایر، 1388) است که توسعه نیز از این قاعده مستثنی نمی ­باشد. توجه صرف به راه حل­های سخت و دستوری و نادیده انگاشتن راه حل­های نرم و فرهنگی در مسیر توسعه کشور بعضاً موجبات عقب­گرد­هایی در آن شده است که جبران آن با توجه به روند سریع تحولات جهانی تقریباً ناممکن می­باشد.

«کارشناسان و صاحبنظران امور اقتصادی و اجتماعی به خوبی به این نکته واقف اند که برنامه ­های توسعه کشور، دیگر نمی­توانند فقط به بعد مادی یا رشد کلان اقتصادی توجه داشته باشند؛ زیرا این روند، در چند دهه گذشته مشکلات اجتماعی و فرهنگی را نادیده گرفته است که در میان­مدت و درازمدت حاصلی جز زیان و در نهایت ایجاد موانع در راه پیشرفت همه­جانبه و توسعه پایدار در کشور نخواهد داشت» (تاجبخش و دیگران، 1382: 156-155).

اعتماد اجتماعی و نیز اعتماد نهادی از جمله مهم­ترین ملزومات توسعه (اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی) می­باشند امری که در طول این سال­ها مورد غفلت واقع شده و حتی گاهی آگاهانه و یا غیر آگاهانه موجبات فرسایش آن فراهم گشته است.

انتشار یافته­ های پیمایش ملی ارزش­ها و نگرش­ها که در سال 1380 و تحت سرپرستی دفتر طرح­های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در 28 استان کشور صورت گرفته است، حاکی از نگرش منفی شهروندان کشور نسبت به وضعیت ارزش­های حاکم بر جامعه است. یگانه ارزش مثبتی که اکثریت مردم به غالب بودنش در جامعه اذعان داشته اند، تلاش و جدیت بوده است. به طور حتم، باور به رایج بودن ضد ارزش
­هایی نظیر دورویی و تظاهر، تقلب و کلاهبرداری، تملق و چاپلوسی و در مقابل، عدم اعتقاد افراد به فرادستی ارزش­هایی از قبیل گذشت، انصاف، امانتداری، خیرخواهی و کمک، صداقت و پایبندی به قول و قرار از این امر حکایت می­ کند که اعتماد اجتماعی در سطح نازلی در کشور برقرار است. در زمینه اعتماد به اقشار و اصناف (اعتماد نهادی) نیز به جز معلمان، تقریباً تمامی گروه­های مهم و تأثیر­گذار و صاحب­نفوذ در جامعه دارای اعتماد کم یا متوسط بوده اند (همان: 163-161).

علاوه بر این، توجه به آمار مربوط به جرایمی نظیر اختلاس و ارتشا، چک بلامحل، تخلفات رانندگی، و… نشان دهنده کمبود سرمایه­اجتماعی در کشور و از جمله اعتماد می­باشد (سیاهپوش، 1387: 117-116).

بدین ترتیب، با توجه به نقش مثبتی که اعتماد خصوصاً نسبت به افراد غریبه و سازمان­ها و نهاد­ها و اقشار و اصناف در جریان زندگی فردی و جمعی بشر دارد، بررسی عواملی که می­توانند در افزایش و یا کاهش آن نقش مؤثری را ایفا کنند از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­باشد. برخی از صاحبنظران و پژوهشگران- که از رابرت پاتنام می­توان به عنوان یکی از شناخته­شده­ترین آن­ها یاد کرد- در کنار سایر عوامل، به نقش رسانه ­های جمعی نیز در کاهش و یا افزایش اعتماد اجتماعی توجه داشته اند و بر این باورند که رسانه ­های جمعی
می­توانند با تغییراتی در جریان عینی و ذهنی زندگی افراد سطح اعتماد آنان را تحت تأثیر قرار دهند.

هم­چنین با توجه به نقشی که جوانان و به ویژه دانشجویان هر کشور به عنوان سرمایه انسانی آن در روند توسعه خواهند داشت در این پژوهش بر آن شدیم که تأثیر رسانه ­های جمعی بر اعتماد اجتماعی را در میان دانشجویان دانشگاه مازندران مورد بررسی قرار دهیم.

پژوهش حاضر شامل هفت فصل می­باشد. در فصل اول (كلیات پژوهش)، مسئله اصلی پژوهش، اهمیت و ضرورت و هم­چنین اهداف پژوهش مطرح می­گردند. در فصل دوم (پیشینه تجربی پژوهش)، پژوهش­های داخلی و خارجی انجام شده كه مرتبط با موضوع تحقیق حاضر می­باشند، مرور می­گردند. فصل سوم (پیشینه نظری پژوهش)، اختصاص به بررسی مفاهیم و نظریات و انتخاب چارچوب نظری و تعیین فرضیات تحقیق دارد. در فصل چهارم (روش­شناسی)، فرایند روش­شناختی پژوهش تشریح می­گردد. فصل پنجم (توصیف داده ­ها)، اختصاص به توصیف متغیر­های مستقل، واسط و انواع اعتماد دارد. در فصل ششم (تجزیه و تحلیل داده ­ها)، داده ­های حاصل از پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و فرضیات پژوهش نیز مورد آزمون قرار می­گیرند. فصل هفتم (نتیجه­ گیری) نیز به بحث نظری پیرامون نتایج حاصل از تحقیق و هم­چنین مقایسه نتایج حاصل از این پژوهش با تحقیقات انجام شده پیشین اختصاص دارد.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- بیان مسأله

برخی از ویژگی­های جامعه­ معاصر سبب شده که اعتماد[1] اهمیت ویژه ای پیدا کند. اول اینکه یکی از ویژگی­های جامعه­ امروز، عدم یقین و عدم قطعیت است. به تعبیر لوهمان[2]، ما در دوره­ای زندگی می­کنیم که میزان وابستگی آینده­ی جامعه به تصمیم­گیری، افزایش یافته است. ما دیگر در جامعه­ مبتنی بر تقدیر نیستیم بلکه در جامعه­ مبتنی بر کنش هدفمند انسانی، زندگی می­کنیم. برای اینکه با آینده برخورد فعالانه و سازنده داشته باشیم، نیاز به اعتماد داریم.

دوم اینکه، جهان ما به شدت به هم وابسته است. در درون هر جامعه ای، تمایز و تخصص نقش­ها، کارکرد­ها، مشاغل، سلائق و سبک­های زندگی، بسیار زیاد شده است. یعنی بیش از هر زمان دیگری به تعبیر دورکیم[3] به انسجام ارگانیکی دست یافته ایم. تقسیم کار شدید دارای این ویژگی است که آسیب پذیری فرد را در مقابل قصور دیگران برای انجام مسئولیت­هایشان زیاد می­ کند. هر چقدر وابستگی انسان­ها به هم بیش­تر باشد، اهمیت اعتماد بیش­تر می­ شود. به همین جهت میزتال[4] معتقد است که به هم­وابستگی سبب شده نیاز به اعتماد بیش­تر شود (شارع­پور، 1388: 3-2).

سوم اینکه، زندگی اجتماعی ما مملو از تهدیدات و مخاطراتی است که ساخته­ دست ما انسان­ها هستند. هر قدر تکنولوژی در جامعه بیش­تر باشد، زندگی ما پیش­بینی­ناپذیر­تر می­ شود یعنی پیامد­های ناخواسته­ی بیش­تری پدید می­آید. به همین سان لوهمان معتقد است که تکنولوژی باعث افزایش پیچیدگی در زندگی شده است و انسان­ها برای تحمل این پیچیدگی، روز به روز به اعتماد بیش­تری نیاز دارند (همان: 3).

اعتماد، باور كنشگر به این امر است كه در بد­ترین حالت دیگران آگاهانه و یا از روی میل و رغبت به او آسیبی نخواهند رساند و در بهترین حالت بر طبق منافع او عمل خواهند كرد (نیوتن، 2001: 202).

مفهوم اعتماد به طور گسترده­ای از سنت نظریه­ی اجتماعی توكویل[5] و جان استوارت میل[6] نشأت
می­گیرد و بر این اساس منبع اصلی اعتماد در شبكه­ی وسیع، عمیق و متراكم انجمن­های داوطلبانه[7] و سازمان­های میانجی كه جامعه­ مدنی[8] را تشكیل می­دهند، نهفته است (نیوتن، 2001: 234). نظریه پردازان کلاسیک از زمان توکویل معتقد بودند که انجمن­های داوطلبانه با گرد­هم­آوردن انسان­های مختلف برای انجام کار مشترک به آن­ها اعتماد و همکاری را آموزش می­ دهند (شارع­پور، 1388: 5). از نظر توكویل اصل دموكراسی نوین همانا نفع است و نه فضیلت. اما میان نفع كه اصل دموكراسی­های نوین است و فضیلت كه اصل جمهوری­های باستانی است، عناصر مشتركی وجود دارد و آن، این كه در هر دو مورد شهروندان باید از انضباطی اخلاقی پیروی كنند و ثبات دولت بر پایه تأثیر مسلط و حاكم رسوم و اعتقادات بر رفتار افراد بنا شده است (آرون، 1370: 254).

به لحاظ نظری باید گفت كه مفهوم اعتماد به عنوان مهم­ترین بعد سرمایه­ اجتماعی[9] به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، از زمان شكل­گیری جامعه ­شناسی مورد توجه بوده كه خود بیش­تر ناشی از توجه به مسئله­ نظم اجتماعی[10] بوده است. به اعتقاد آیزنشتات[11] مهم­ترین مسئله­ نظم اجتماعی از نظر دوركیم و تا حدودی تونیس[12] اعتماد و همبستگی اجتماعی است، یعنی این كه بدون انسجام و نوعی اعتماد پدیداری نظم اجتماعی ممكن نیست (چلبی، 1375: 12). به عقیده دوركیم در جامعه­ رقابتی مدرن، جامعه­ مبتنی بر قرارداد ممكن نیست مگر این كه مردم در مورد این كه هموطنانشان به انجام قراردادشان پایبند باشند، اعتماد داشته باشند. وی وجود ساخت­های جدید (گروه­های حرفه ای) را كه باید در جهت جلوگیری از نابسامانی ظهورنمایند، ضروری می­دید (بیگلی و ترنر، 1384: 391). به اعتقاد او هر قدر به حجم جوامع افزوده
می­ شود، وجدان جمعی گسترده تر و انتزاعی تر شده و حوزه­ اخلاقی فرد از سطح محلی و درون­گروهی به سطح عام و برون­گروهی توسعه می­یابد و از تعداد غریبه­هایی كه نمی­توان به آن­ها اعتماد كرد كاسته
می­ شود و از این طریق راه برای همكاری وسیع در سطح ملی هموار می­گردد (افشانی و دیگران، 1389: 195 به نقل از پنجه بند، 1385: 44). تونیس نیز به تقابل دو نوع زندگی اجتماعی پرداخت: «اجتماع»[13] كه ویژگی تجمعات كوچك است و «جامعه»[14] كه ویژگی شهر­های بزرگ است. به اعتقاد او در روستا زندگی اجتماعی شبیه به یک ارگانیسم زنده است كه در آن مردم دارای اخلاق مشتركی بوده و پیوند­های شدیدی بین آنان وجود دارد، اما در شهر زندگی اجتماعی به صورت یک تجمع مكانیكی مملو از فرد­گرایی، خود­پرستی و حتی خصومت است (شارع­پور، 1387: 111). بر اساس منطق تونیس، روابط مبتنی بر اعتماد تنها در اجتماع وجود دارد. یک فرد به اعضای خانواده و دوستانش اعتماد می­ورزد، چرا كه احساس او بر اساس مشابهت ها، فهم و تأیید متقابل است و این فرایند به طور دائمی به كمك فعالیت­ها و تجارب مشترك تقویت
می­گردد. بنابراین، اعتماد نمی ­تواند به طور مصنوعی ایجاد گردد. اعتماد به طور اخص مبنای انسجام اجتماعی است كه از سوی ارزش­های دین و اخلاق تقویت می­ شود و آن نیز به نوبه­ی خود روابط مبتنی بر اعتماد را تسهیل كرده و به افزایش چسبندگی اجتماعی كمك می­كند. در مقابل، افراد خود­محور و حسابگر جامعه­ مدرن، نمی توانند مورد اعتماد قرار گیرند و آن­ها نیز نمی­توانند به دیگری اعتماد داشته باشند. چه، برای رفع نیاز­ها هر شخصی به دارایی­ های دیگری نیاز دارد كه این امر به فریبكاری و ابزاری بودن رابطه می­انجامد (میزتال، 1380: 59).

اعتماد و معتمد بودن اغلب به عنوان نوعی گریس اجتماعی در نظر گرفته شده ­اند که چرخ­های تبادلات اجتماعی و اقتصادی متنوع را روغن­کاری می کنند و در صورت عدم وجود آن این تبادلات بسیار هزینه­بر، بروکراتیک و زمان­بر خواهد شد (فیلد، 1386: 104). هر چند خود اعتماد نمی ­تواند حالت كالا به خود بگیرد یا مبادله شود اما سرمایه ای معنوی برای جلب حمایت، حسن نیت، زمان و پول به شمار می­رود. این نكته در تعاریف مختلف از اعتماد به عنوان «روغن» تسهیل كننده اقدام (لومان، 1988)، نوعی «اعتبار نمادین» (سلیگمن، 1977) یا شكلی از «سرمایه­ اجتماعی» كه به تأمین نتایج مشخص كمك كند، تجلی یافته است (پاسی و تونكیس، 1387: 45).

اعتماد به سه صورت خود را نشان می­دهد یا به عبارتی دارای سه نوع است:

1.اعتماد بین فردی[15] یا اعتماد به افراد آشنا،

2. اعتماد اجتماعی[16] یا اعتماد تعمیم یافته[17] یا اعتماد به بیگانگان،
3. اعتماد مدنی[18] یا اعتماد به سازمان ها و نهاد ها (شارع­پور، 1380: 74).

البته، از میان انواع اعتماد، آن­چه که لازمه همکاری و مشارکت میلیون­ها شهوندی است که جوامع پیچیده و مدرن امروزی را تشکیل می­دهند، علاوه بر اعتماد مدنی یا نهادی، اعتماد اجتماعی یا اعتماد تعمیم­یافته
می­باشد (اجاقلو و زاهدی، 1384: 103-102). پژوهش­های انجام شده نشان می­ دهند كه در شكل­گیری و تقویت اعتماد اجتماعی عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در سطوح خرد و كلان از جمله درآمد، پایگاه اجتماعی، رضایت شغلی و رضایت از زندگی، احساس شادمانی و غرور ملی (دلهی و نیوتن، 2003؛ نیوتن، 2001)، خانواده، مدرسه و شبكه­ی دوستان (عبد الرحمانی، 1384؛ دلهی و نیوتن، 2003) میزان مشاركت مدنی و عضویت در انجمن­های داوطلبانه، همبستگی اجتماعی و امنیت عمومی (قدیمی، 1386؛ نیوتن، 2001؛ ران و ترنزو، 1998)، اثر­بخشی و سودمندی دولت، احزاب سیاسی و آزادی سیاسی (عباس­زاده، 1383؛ هرروز و كریادو، 2008؛ دلهی و نیوتن، 2003) نقش مهم و تعیین كننده ای را ایفا می­كنند. در كنار عوامل مذكور، برخی از پژوهشگران بر این باورند كه رسانه ­های جمعی[19] هم می­توانند بر اعتماد اجتماعی تأثیر بگذارند (جعفری­نیا، 1389؛ جواهری و بالاخانی، 1385؛ گراس و دیگران، 2004؛ موی و شوفل، 2000). رسانه ­ها به عنوان منبع مهم اطلاعات و هم چنین یكی از عوامل اصلی فرایند جامعه پذیری نقش مؤثری در فرایند اعتماد­سازی و یا اعتماد­سوزی بازی می­كنند. بنابر نظر صاحب­نظران، رسانه ­ها به تصورات افراد از محیط شكل می­دهند، آن­ها می­توانند با ارائه تصویری زشت و یا زیبا از جامعه میزان اعتماد در بین مخاطبان خود را افزایش و یا كاهش دهند. رسانه ­ها به شكل­گیری الگو­های كنش در بین مخاطبان كمك می­كنند. این الگو­های كنش به افراد كمك می­كنند تا در موقعیت­های مختلف دست به كنش بزنند. رسانه ­های جمعی از طریق تحرك روانی امكان تعاملات اجتماعی را در بین مخاطبان خود افزایش می­دهند. رسانه ­های جمعی می­توانند زمینه ­های دسترسی به نهاد­های انتزاعی و تخصصی را برای مخاطبان خود فراهم كرده و در نتیجه موجب اعتماد و یا بی­اعتمادی به این نهاد­ها – در بین مخاطبان خود- شوند (بالاخانی، 1384: 16). هم چنین، ذکر انواع انحرافات از طریق رسانه ها و اعلام رشد سرسام آور آن منجر به ایجاد روحیه سوء ظن و شک نسبت به سایر افراد جامعه می شود و احتمال وقوع این انحرافات را از سوی تک تک اعضای جامعه تقویت کرده و روحیه اعتماد عمومی را تضعیف می نماید (خالصی، 1388: 275).

در میان رسانه های جمعی مختلف، نفوذ و جاذبه تلویزیون در دنیای کنونی امری بدیهی به نظر می رسد و نقش آن در آموزش، هدایت، جهت دهی و قالب سازی افکار عمومی جامعه انکار ناپذیر است؛ به همین دلیل، تلویزیون به عنوان یکی از ابزار های اصلی نفوذ در افکار عمومی مورد استفاده قرار گرفته و توسط دولت ها یا بخش خصوصی در جهت اهداف مورد نظر به کار برده می شود. ضمن اینکه، اختراع ماهواره های مخابراتی نیز تأثیر گذاری تلویزیون را از مرز های ملی عبور داده و به امری فراملی و جهانی تبدیل کرده است. کشور های قدرتمند با تکیه بر امکانات قوی ارتباطی و ماهواره ای در صددند تا سراسر جهان را به عرصه تاخت و تاز امواج تصویری خود تبدیل کرده و به طور یک جانبه و یک سویه افکار جهانیان را در جهت افکار و امیال خود سوق دهند و بدین گونه این کشور ها بر آن اند که از تلویزیون به عنوان جعبه جادویی برای یکسان سازی افکار عمومی جهانیان و تشکیل دهکده واحد جهانی بهره برداری نمایند (همان: 276). لذا، چنین به نظر می رسد که در میان رسانه های جمعی مختلف، تلویزیون (داخلی/ ماهواره ای) دارای نقش ویژه ای در افزایش و یا کاهش اعتماد (به ویژه اعتماد اجتماعی) باشد.

البته باید خاطر­نشان ساخت كه بر طبق پژوهش­های صورت گرفته، تأثیر برنامه ­های مختلف در این زمینه یكسان نبوده و برای مثال برنامه ­های خبری به ویژه اخبار مربوط به حوادث و جرایم و دنیای سیاست (سلمی و دیگران، 2007؛ ایوری، 2009) نقش فعال تری در فرایند اعتماد­سازی و یا اعتماد سوزی مخاطبان خود ایفا می­كنند.

پژوهش حاضر با توجه به نقش مهم رسانه ­های جمعی در شكل­دهی به افكار عمومی و نیز كاركرد­های آموزشی، خبری، اطلاع­رسانی و اعتماد­سازی و یا اعتماد­زدایی در جامعه­ امروز، به بررسی تأثیر مصرف رسانه ای[20] بر اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه مازندران می ­پردازد. به بیان دیگر، در پژوهش حاضر تلاش می­ شود تا به این پرسش های اساسی پاسخ داده شود که آیا استفاده از رسانه های جمعی بر میزان اعتماد اجتماعی مخاطبان تأثیر می گذارد؟ و آیا تأثیر رسانه های جمعی بر اعتماد اجتماعی بر حسب انواع مختلف رسانه (تلویزیون داخلی/ ماهواره ای) تفاوت می کند؟

[1] – Trust

[2] -Luhmann

[3] -Durkheim

[4] -Misztal

[5] -Tocquevil

[6] -J.S.Mill

[7] -Voluntary Associations

[8] -Civil Society

[9] -Social Capital

[10] -Social Order

[11] -Aizenshtat

[12] -Tonies

[13] -Community

[14] -Society

[15] -Interpersonal Trust