فصل اول: مقدمه

1-1    پیش‌گفتار………………………………………………………… 2

1-2    طرح مسئله، ضرورت و هدف تحقیق………………………….. 3

1-3    پرسش‌های تحقیق……………………………………………… 6

1-4    كاربرد نتایج تحقیق………………………………………………. 6

1-5    ساختار تحقیق…………………………………………………… 6

فصل دوم: مرور ادبیات

2-1    مقدمه…………………………………………………………… 8

2-2    رویكردهای مبتنی بر مقایسه……………………………….. 8

2-2-1     مقایسه از طریق تحلیل نظرات كاربران…………………. 9

2-2-2     مقایسه از طریق مدل‌های ریاضی……………………….11

2-2-3     مقایسه از طریق تحلیل ساختار و مراحل روش‌ها …….12

2-3    رویكردهای مبتنی بر انتخاب……………………………….. 13

2-3-1     انتخاب به کمک نمودار درختی…………………………. 13

2-3-2     انتخاب به کمک یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره……. 16

2-3-3     انتخاب به کمک سیستم خبره…………………………. 17

2-4    جمع‌بندی…………………………………………………….. 21

فصل سوم: مفاهیم و روش‌ها

3-1    مقدمه………………………………………………………… 23

3-2    معرفی مسائل تصمیم‌گیری چندمعیاره……………………. 23

3-2-1     تصمیم‌گیری چندمشخصه‌ای……………………………. 24

3-2-2     فرایند تصمیم‌گیری چندمشخصه‌ای……………………. 25

3-3    طبقه‌بندی روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره……………. 26

3-3-1     طبقه‌بندی‌های کلان……………………………………… 26

3-3-2     طبقه‌بندی‌های تفصیلی…………………………………. 27

3-4    انتخاب روش‌های مورد استفاده در سیستم خبره……….. 30

3-5    معرفی روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره…………………. 32

3-5-1     جمع وزنی ساده………………………………………….. 32

3-5-2     ضرب وزنی………………………………………………… 33

3-5-3     فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی……………………………. 34

3-5-4     فرایند تحلیل شبکه……………………………………….. 36

3-5-5     TOPSIS ……………………………………………………

3-5-6     تخصیص خطی……………………………………………. 38

3-5-7     ELECTRE …………………………………………………..

3-5-8     PROMETHEE………………………………………………

3-6    معرفی سیستم خبره……………………………………… 51

3-6-1     مفهوم سیستم خبره …………………………………..51

3-6-2     ویژگی‌های یک سیستم خبره……………………….. 52

3-6-3     اجزای یک سیستم خبره ………………………………53

3-6-4     روش‌های نمایش دانش………………………………. 54

3-6-5     زنجیره‌های استنتاج…………………………………… 55

3-6-6     روش‌های استنتاج……………………………………… 55

3-7    جمع‌بندی…………………………………………………… 57

فصل چهارم: طراحی سیستم خبره انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره

4-1    مقدمه………………………………………………………. 58

4-2    تعیین نیازمندی‌های یک رویكرد انتخاب روش MCDM……

4-2-1     نیازمندی‌های عمومی………………………………….. 60

4-2-2     نیازمندی‌های مربوط به معیارهای انتخاب روش……… 61

4-2-3     نیازمندی‌های ارتباط با کاربر…………………………….. 64

4-2-4     نیازمندی‌های مربوط به فرایند انتخاب………………….. 65

4-2-5     نیازمندی‌های مربوط به خروجی‌ها ………………………65

4-3    طراحی ساختار وظیفه سیستم خبره جهت انتخاب مناسب‌ترین روش MCDM

4-3-1     ساختار وظیفه کلان……………………………………… 66

4-3-2     ساختار وظیفه عمومی………………………………….. 66

4-4    اکتساب دانش……………………………………………….. 73

4-4-1     فرضیات روش‌ها…………………………………………. 74

4-4-2     ویژگی‌های عملکردی……………………………………. 80

4-4-3     داده‌های موردنیاز………………………………………… 86

4-4-4     تبادل موردنیاز با کاربر……………………………………. 87

 

 

4-4-5     حساسیت روش به تغییر مقادیر داده‌های ورودی……… 87

4-4-6     خروجی…………………………………………………….. 89

4-4-7     توانایی روش نسبت به ابعاد مسئله……………………. 90

4-4-8     آسانی استفاده…………………………………………… 92

4-4-9     برگشت رتبه……………………………………………….. 94

4-4-10   جمع‌بندی…………………………………………………… 96

4-5    طراحی سیستم استنتاج……………………………………. 98

4-5-1     ارزیابی روش‌ها در معیارهای الزامی…………………….. 98

4-5-2     ارزیابی روش‌ها در معیارهای غیرالزامی………………. 103

4-5-3     زیرسیستم پیشنهادات………………………………….. 108

4-5-4     حل یک مثال نمونه………………………………………. 109

4-6    جمع‌بندی……………………………………………………. 113

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1    مقدمه………………………………………………………….. 115

5-2    طراحی رویکرد انتخاب روش با نگاهی جامع………………. 116

5-3    پیشنهادات……………………………………………………… 118

مراجع ………………………………………………………………… 120

چکیده:

امروزه تصمیم‌گیری چندمعیاره(MCDM) یکی از شاخه‌های پرکاربرد علم تصمیم‌گیری محسوب می‌شود. توجه تصمیم‌گیرندگان و محققین به این حوزه باعث شده است که روش‌های بسیار زیادی در چارچوب آن توسعه یابد. گستردگی روش‌های MCDM باعث سردرگمی تحلیل‌گران و تصمیم‌گیرندگان شده است. آن‌ ها نمی‌دانند که کدام روش تصمیم‌گیری برای مسئله موردنظرشان مناسب‌تر است. این امر موجبات تردید را در تصمیم‌گیرندگان جهت استفاده از روش‌های MCDM فراهم آورده است. از این‌رو طراحی رویکردهایی به منظور پیشنهاد مناسب‌ترین روش MCDM به تصمیم‌گیرندگان، متناسب با شرائط مسئله تصمیم‌گیری، بسیار حائز اهمیت است. بدین منظور در این تحقیق یک سیستم خبره جهت پیشنهاد مناسب‌ترین روش به تصمیم‌گیرندگان طراحی گردیده است.  فرایند  طراحی این سیستم شامل چهار مرحله است: 1-تعیین نیازمندی‌های سیستم، 2-طراحی ساختار وظیفه‌ای سیستم، 3- اکتساب دانش، و 4- طراحی سیستم استنتاج. بدین منظور ابتدا نیازمندی‌های اساسی یک سیستم خبره شناسایی گردیده و سپس بر این اساس، ساختار وظیفه‌ای یا عملکردی این سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده است که تامین‌کننده نیازمندی‌های مشخص شده باشد. در ادامه، 11 روش پرکاربرد از حوزه تصمیم‌گیری چندمشخصه‌ای(MADM) انتخاب شده و دانش موردنیاز از این روش‌ها،  بر اساس معیارهای مشخص شده در نیازمندی‌های سیستم، از ادبیات موضوع جمع‌ آوری و مستند گردیده است. این امر موجب می‌شود که دانش موجود در سیستم،  قابل دفاع و همچنین قابل ارجاع باشد. پس از اکتساب دانش از ادبیات موضوع، سیستم استنتاج دانش به‌گونه‌ای طراحی گردیده است که سیستم خبره از طریق آن بتواند سوالاتی را از کاربر یا تصمیم‌گیرنده پیرامون شرایط مسئله تصمیم‌گیری پرسیده و بر اساس پاسخ‌های دریافتی مناسب‌ترین روش را برای مسئله موردنظر وی، پیشنهاد نماید. اصلی‌ترین تفاوت سیستم خبره طراحی شده در این تحقیق با سیستم‌های خبره مشابه پیشین، جامعیت فرایند توسعه آن می‌باشد. همچنین دانش موجود در این سیستم به صورت مستند از ادبیات موضوع جمع‌ آوری گردیده است و تنها مختص به دانش ضمنی یک فرد خبره نیست.

فصل اول: مقدمه

1-1- پیشگفتار

تصمیم‌گیری چندمعیاره یا به اختصار MCDM، یکی از شاخه‌های علم تصمیم‌گیری است که امروزه کاربرد بسیار وسیعی پیدا کرده است. انجمن بین المللی تصمیم‌گیری چندمعیاره، MCDM را این‌گونه تعریف می‌کند[[i]]:

” مطالعه روش‌ها و رویه‌هایی که از طریق آن می‌توان معیارهای متضاد چندگانه را در فرایند برنامه‌ریزی مدیریت دخیل نمود.”

حوزه مسائل تصمیم‌گیری چندمعیاره بسیار گسترده است، به گونه‌ای که از مسائل زندگی شخصی مانند خرید خودرو یا انتخاب شغل گرفته تا مسائل سازمانی همانند انتخاب استراتژی تا مسائل کلان کشوری همانند سرمایه‌گذاری‌های صنعتی، می‌تواند در این حوزه مورد بررسی قرار گیرد. در تمامی موارد فوق می‌توان گزینه‌های مختلفی را فرض نمود که می‌بایست آن‌ ها را بر اساس مجموعه‌ای از معیارهای مشخص ارزیابی کرده، در نهایت یک یا چند مورد از آن‌ ها را انتخاب نمود.

مسایل MCDM در همه زمان‌ها بصورت گسترده وجود داشته است، اما ایجاد یک زمینه جدید در این خصوص نسبتاً عمر کوتاهی داشته و به سه یا چهار دهه اخیر باز می‌گردد.

توسعه و ایجاد این زمینه جدید به میزان زیادی به پیشرفت بدست آمده در فناوری کامپیوتر پیوند خورده است. از یک سو، توسعه این فناوری در سال‌های اخیر تجزیه و تحلیل سیستماتیک مسایلMCDM  را ممکن کرده است. از سوی دیگر، بکارگیری کامپیوتر و فناوری اطلاعات موجب تولید حجم زیادی از اطلاعات شده است که نیاز به پردازش چنین حجم زیادی از اطلاعات، بدون بکارگیری روش‌هایی همچون روش‌های MCDM تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسد[[ii]].

2-1- طرح مسئله، ضرورت و هدف تحقیق

تصمیم‌گیری چندمعیاره، امروزه به عنوان یکی از شاخه‌های پر طرفدار علم تصمیم‌گیری به حساب می‌آید. بِراگ و همکاران[[i]] مطالعه‌ای گسترده پیرامون مقالات منتشرشده در پایگاه مجلات علمی ISI در حوزه MCDM انجام داده‌اند که نتایج آن در قالب مقاله‌ای در نوزدهمین کنفرانس بین المللی تصمیم‌گیری چندمعیاره ارائه گردید. در این مطالعه تعداد مقالاتی که در حوزه MCDM در سال‌های مختلف در پایگاهISI منتشر گردیده، به صورت شکل ‏1‑1 نمایش داده شده است.

همان‌گونه که در این شکل مشاهده می‌شود تعداد مقالات منتشر شده در حوزه MCDM در ده سال اخیر رشد چشمگیری داشته است که این امر بیانگر استقبال فزاینده محققین از این حوزه می‌باشد.

یکی از مهمترین دلایل روآوری گسترده محققین به این حوزه را می‌توان پیچیده‌تر شدن مسائل تصمیم‌گیری از یک سو و عدم پاسخگویی مناسب سایر روش‌های تصمیم‌گیری از سوی دیگر دانست. وجود معیارهای متعدد تصمیم‌گیری از جمله مهمترین پیچیدگی‌های مسائل واقعی تصمیم‌گیری است و روش‌های MCDM نیز دقیقاً بر اساس همین نیاز توسعه یافته‌اند.

جذابیت مسائلMCDM  موجب شده است که روش‌های متعددی در این حوزه ابداع گردد. رُمان و همکاران[[i]] در بررسی خود تعداد روش‌های موجود در حوزه MCDM را بالغ بر 70 روش برآورد نموده‌اند. این در حالی است که این بررسی در سال 2004 انجام گرفته و با توجه به اقبال فزاینده محققین به این حوزه، این روش‌ها به سرعت در حال افزایش است. همچنین باید در نظر گرفت که تعداد مورد اشاره در این بررسی صرف‌نظر از نسخه‌های متعددی است که برای برخی از این روش‌ها ارائه گردیده است.

تعدد روش‌های موجود به‌جای این‌که تسهیل‌کننده امر انتخاب روش باشد، فرایند انتخاب روش را برای تصمیم‌گیرندگان مشکل کرده است. این مشکل از آنجا ناشی می‌شود که تصمیم‌گیرندگان با لیست بلندی از روش‌های مختلف MCDM روبرو هستند که لزوماً این روش‌ها جواب‌های یکسانی نخواهند داد. متفاوت بودن نتایج این روش‌ها تصمیم‌گیرندگان را با تردید مواجه کرده است، چرا که قابل اطمینان بودن نتایج،که مهمترین ویژگی یک روش تصمیم‌گیری است، با ابهام همراه خواهد بود. واضح است که اگر تصمیم‌گیرنده‌ای از صحت نتایج حاصل از یک روش اطمینان کافی نداشته باشد، در عمل نیز یا از این نتایج استفاده نخواهد نمود و یا در استفاده از آن ریسک دستیابی به جواب‌های نامناسب را خواهد پذیرفت.

فراتر از مشکل فوق، مشکل زیر سوال رفتن حوزه MCDM می‌باشد. چراکه اگر روش‌های موجود در حوزه MCDM قابل اعتماد نباشند، پس کل این مجموعه با مشکل عدم اطمینان مواجه خواهد شد. این عدم اطمینان موجب می‌گردد که تصمیم‌گیرندگان واقعی جهت حل مسائل خود کمتر به این حوزه رجوع کنند. در منابع [[ii]،[iii]] مهمترین دلیل تردید تصمیم‌گیرندگان- به ویژه تصمیم‌گیرندگانی که در این حوزه متخصص نیستند- در استفاده از روش‌های این حوزه، همین عدم اطمینان ذکر شده است. از این رو جلب اعتماد تصمیم‌گیرندگان به صحت نتایج روش‌های MCDM امری کاملاً ضروری است و لازم است برای آن چاره اندیشی شود.

به منظور برطرف کردن عدم اطمینان تصمیم‌گیرندگان در استفاده از روش‌های MCDM، سه راهکار کلی را می‌توان متصور شد:

– راهکار اول: ابداع یا انتخاب روشی جامع جهت حل تمامی مسائل چندمعیاره.

– راهکار دوم: طراحی یک روش چندمعیاره با توجه به نوع مسئله تصمیم‌گیری.

– راهکار سوم: انتخاب یک روش چندمعیاره از بین روش‌های موجود با توجه به شرایط مسئله تصمیم‌گیری.

به دلیل تنوع مسائل تصمیم‌گیری و با توجه به این که هر مسئله تصمیم‌گیری، ویژگی‌ها و مفروضات خاص خود را دارد، ابداع یا انتخاب یک روش که بتواند تمام این فرضیات و ویژگی‌ها را پوشش دهد، عملاً غیرممکن است. حتی در صورت امکان‌پذیر بودن این کار، روشی بسیار پیچیده پدیدار خواهد شد که استفاده کنندگان از آن را با مشکل مواجه می‌سازد. وجود روش‌های متعدد و مختلف در حوزه MCDM بیانگر آن است که یک روش خاص نمی‌تواند پاسخگوی تمام مسائل تصمیم‌گیری باشد. از این رو راهکار اول عملاً امکان پذیر نیست.

در خصوص راهکار دوم باید گفت که توسعه یک روش جدید متناسب با شرایط مسئله تصمیم‌گیری، اولاً بسیار سخت و پیچیده است؛ ثانیاً نیاز به یک زمان نسبتاً طولانی دارد؛ و ثالثاً مستلزم صرف هزینه‌های سنگین می‌باشد. این شرایط شاید تنها برای آن دسته از تصمیم‌گیری‌های کلان و حساسی توجیه‌پذیر باشد که ممکن است عدم تصمیم‌گیری درست ضررهای فراوانی را به همراه داشته باشد. لذا راهکار دوم نیز در اغلب مواقع غیر منطقی است.

هر روش MCDM دارای فرضیات و ویژگی‌هایی مختص به خود است. چرا که یک فرد طراح بر اساس مجموعه‌ای از فرضیات، یک روش را ابداع می‌کند. لذا اگر بتوان با تحلیل و ارزیابی هر روش به فرضیات و ویژگی‌های آن پی برد، به راحتی می‌توان گفت که این روش برای تمامی مسائلی که متناسب با این فرضیات و ویژگی‌ها باشد، قابل استفاده است. به عبارت دیگر اگر فرد تصمیم‌گیرنده[1](DM) فرضیات و ویژگی‌های یک روش را بپذیرد، و آن را با شرایط مسئله خود مطابق ببیند، می‌تواند از صحت نتایج آن نیز اطمینان حاصل نماید. از آنجا که دستیابی به فرضیات و ویژگی‌های روش‌های MCDM  با بهره گرفتن از تکنیک‌های مختلفی امکان پذیر است، لذا راهکار سوم منطقی به نظر می‌رسد. ضمناً این راهکار به مراتب ساده‌تر از دو راهکار قبلی است.

از این‌رو هدف تحقیق حاضر، با درنظرگرفتن راهکار سوم به عنوان یک راهکار منطقی، دستیابی به رویکردی مناسب جهت تسهیل فرایند انتخاب روش می‌باشد.

3-1- پرسش های تحقیق

تحقیق حاضر در راستای دستیابی به رویکردی مناسب جهت تسهیل فرایند انتخاب روش، به دنبال پاسخگویی به پرسش‌های زیر است:

1- چه رویکردهایی تاکنون جهت انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره اتخاذ گردیده است؟ نقاط قوت و ضعف هر یک از این رویکردها چیست؟

2- یک رویکرد مناسب جهت انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره چه نیازمندی‌هایی را می‌بایست برآورده سازد؟

3- آیا استفاده از یک سیستم خبره می‌تواند رویکردی مناسب جهت انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره باشد؟ در این صورت این سیستم چه ساختاری باید داشته باشد؟

4- یک تصمیم‌گیرنده چگونه می‌تواند با سیستم ارتباط برقرار کرده و سیستم بر چه اساسی مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره را به او معرفی خواهد کرد؟

4-1- کاربرد نتایج تحقیق

بسیاری از مسائلی که تصمیم‌گیرندگان در محیط‌های مختلف با آن مواجه هستند، در حوزه مسائل تصمیم‌گیری چندمعیاره قرار می‌گیرد و استفاده از یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره مستلزم جلب اعتماد تصمیم‌گیرنده از صحت و اعتبار نتایج حاصل از آن می‌باشد. از این رو تهیه یک سیستم قابل اعتماد جهت کمک به تصمیم‌گیرنده در انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره موجب خواهد شد که تصمیم‌گیرندگان در موضوعات مختلف از این سیستم جهت دستیابی به نتایج مطمئن استفاده نمایند.

5-1- ساختار تحقیق

ساختار این تحقیق از پنج فصل تشکیل گردیده است. در فصل دوم فعالیت‌های انجام شده در زمینه مقایسه و انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره مرور می‌گردد. در فصل سوم مفاهیم اساسی تصمیم‌گیری چندمعیاره و همچنین سیستم‌های خبره معرفی می‌گردد. همچنین در این فصل روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره‌ای که در سیستم خبره موردنظر، روش پیشنهادی از بین آن‌ ها پیشنهاد داده خواهد شد، انتخاب گردیده و به اختصار معرفی خواهند شد. فصل چهارم بخش اصلی این تحقیق را تشکیل می‌دهد. در این فصل یک سیستم خبره جهت انتخاب مناسب‌ترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره با توجه به ویژگی‌های مسئله تصمیم‌گیری ارائه می‌شود. در فصل آخر نیز برخی نتایج بدست آمده از این تحقیق به اختصار بررسی شده و پیشنهاداتی جهت توسعه فعالیت‌های این تحقیق ارائه می‌گردد.

[1] – Decision Maker

[[i]]  Roman, F., Rolander, N., Fernandez, G. M., Bras, B., Allen, J., Mistree, F.,Chastang, P., Depince, P. and Bennis, F., “Selection without Reflection Is a Risky Business…” , 10th AIAA/ISSMO Multidisciplinary Analysis and Optimization Conference, AIAA 2004-4429, 2004.

[[ii]]  Eom, H. B., “The Current State of Multiple Criteria Decision Support Systems”, Human Systems Management, Vol. 8, pp. 113-119, 1989.

[[iii]]  Eom, S. B. and Min, H., “The Changing Role of Multiple Criteria in Decision Support Systems”, Human Systems Management, Vol. 11, pp. 137-144, 1992.

[[i]]  Bragge, J. , Korhonen, P. , Wallenius, J. and Wallenius, H., “ Bibliometric analysis of multiple criteria decision making/multiattribute utility theory”, 19th International Conference on MCDM,

 

کاشت مستقیم ذرت در بقایای گندم در مناطق خشک و نیمه خشک مشکلاتی را به همراه دارد. سفتی زمین به لحاظ تبخیر زیاد و همچنین وجود بقایای انبوه در سطح مزرعه مشکل عدم نفوذ شیاربازکن ها را به دنبال دارد. در تحقیق حاضر اثر پیش بر دندانه دار محرک روی قابلیت نفوذ کارنده در در اینگونه شرایط مورد بررسی قرار گرفت.  ابتدا پیش بر دندانه دار مجهز به هیدروموتور ساخته و روی یک ردیفکار مرسوم سوار شد. سپس تاثیر سه سطح نسبت سرعت پیش بر (نسبت سرعت خطی پیش بر به سرعت پیشروی: 2/1، 2، 3) در دو سطح میزان بقایای اولیه (بسته بندی شده و خارج شده و تمام بقایا) ودر دو حالت بکارگیری و عدم بکارگیری ضمیمه ردیف تمیزکن روی عمق کاشت، یکنواختی عمق کاشت، شاخص سرعت جوانه زنی، میزان بقایای سطحی بعد از عملیات کاشت و شاخص های مربوط به فواصل بین بذرها (چندتایی، نکاشت، کیفیت تغذیه و دقت) مورد بررسی قرار گرفت. سپس نتایج با تیمار شاهد (پیش بر غیر محرک) مقایسه شدند. نتایج نشان داد که عمق کاشت ویکنواختی آن با افزایش نسبت سرعت به طور معنی داری افزایش یافته است به طوریکه در نسبت سرعت 2 عمق کاشت مطلوب (5 سانتی متر ) با حداکثر یکنواختی حاصل شد. شاخص سرعت جوانه زنی با افزایش عمق کاشت در نتیجه افزایش نسبت سرعت افزایش یافت. بیشترین مقدار شاخص سرعت جوانه زنی در نسبت سرعت 2 حاصل شد. پیش بر دندانه دار محرک به علت کاهش میزان بقایای سطحی روی ردیف ها با کاهش دو شاخص نکاشت و دقت همراه بود که مطلوب می باشد. کاشت با کارنده مجهز به ردیف تمیزکن در نسبت سرعت 2 و در کرت های بقایای بسته بندی شده 31% کاهش در شاخص نکاشت و 33% کاهش در شاخص دقت را به دنبال داشت. شاخص کیفیت تغذیه در همان شرایط 70 در صد بود که نسبت به تیمار شاهد 11% افزایش داشته است.

 

فهرست مطالب

 

 

شماره و عنوان                                                                                صفحه

فصل اول. 1

مقدمه. 2

فصل دوم. 9

مروری بر پژوهش های گذشته. 10

2- 1- کارنده های سیستم های حفاظتی.. 10

2-2- روش های ارزیابی کار ردیفکار 11

2-2-1- میانگین.. 12

2-2-2- انحراف معیار 12

2-2-2-1- شاخص چند تایی.. 14

2-2-2-2- شاخص نکاشت.. 14

2-2-2-3- شاخص کیفیت تغذیه. 14

2-2-2-4- دقت.. 15

2-3- بیان میزان بقایای گیاهی.. 15

2-3-1- درصد پوشش سطح. 15

2-4- روش محاسبه بقایای سطحی.. 16

2-4-1- روش مقایسه عکس… 16

2-4-1- روش محاسبه ای تبدیل وزنی.. 16

2-5- عوامل موثردر کاشت ذرت.. 17

2-5-1- تاثیر یکنواختی فاصله بذر روی ردیف و سرعت کاشت بر عملکر د. 17

2-5-2- عمق کاشت.. 21

2-3- ضمائم کارنده ها برای سیستم های حفاظتی.. 22

2-3-1- ردیف تمیزکن.. 22

2-3-2- پیش بر. 22

2-4- پژوهش های انجام گرفته بر روی  ردیف تمیزکن ها ، پیش برها  و مقایسه آنها 23

فصل سوم. 35

مواد و روشها 36

3-1- اهداف کلی پژوهش… 36

3-2- طرز کار ریفکار نیوماتیکی با پیش بر محرک استفاده شده در این پژوهش… 36

3-3- اجزای تشکیل دهنده ردیفکار نیوماتیکی با پیش بر محرک.. 38

3-4- مراحل طراحی و ساخت ردیفکار نیوماتیکی با پیش بر محرک.. 39

3-4-1- ساخت پیش بر دندانه دار 40

جدول 3-1. 40

3-4-2- ساخت مکانیزم شیاربازکن دوبشقابی.. 41

3-4-3- اضافه کردن ردیف تمیزکن.. 43

3-4-5- اجزای به کار رفته در مدار هیدرولیک برای محرک کردن پیش بر دندانه دار 46

3-4-6- طراحی سیستم انتقال قدرت هیدرولیکی.. 49

3-4-6-2- انتخاب هیدروموتور 50

3-4-7- طراحی سیستم رانش تسمه ای از پولی محرک پروانه مکنده به پولی  قرار گرفته بر روی شافت پمپ هیدرولیک (بر اساس استاندارد ASAE) 51

3-4-8- طراحی سیستم رانش زنجیری از پولی قرار گرفته بر روی شافت هیدروموتور به پولی قرار گرفته روی پیش بر (بر اساس استاندارد ASAE ) 55

3-5- طرح آماری استفاده شده در پژوهش… 57

3-6- شرایط مزرعه محل پژوهش… 58

3-7- تعیین میزان بقایای لازم برای حفظ شرایط خاکورزی حفاظتی.. 59

3-8- اندازه گیری میزان بقایا در مزرعه. 60

3-9- محاسبه نسبتهای سرعت پیش بر محرک.. 61

 

3-10- مراحل انجام پژوهش… 62

3-10-1 آماده سازی زمین و اعمال تیمارها 62

3-10-2- عملیات کاشت و آبیاری.. 63

3-11- روش های اندازه گیری متغیرهای پژوهش… 64

3-11-1- اندازه گیری میزان بقایای بجا مانده بر روی ردیف های کشت.. 64

3-11-2- سرعت سبز شدن. 65

3-11-3- اندازه گیری فاصله بین بوته ها 66

3-11-4- اندازه گیری عمق قرار گیری بذر 67

فصل چهارم. 36

بحث و نتایج. 71

4-1- ارزیابی بقایای سطحی بعد از عملیات کاشت.. 71

4-2- ارزیابی عمق کاشت.. 74

4-3- ارزیابی انحراف معیار عمق کاشت.. 77

4-4- ارزیابی شاخص سرعت جوانه زنی.. 80

4-5- ارزیابی شاخص های کاشت.. 84

4-5-1- ارزیابی شاخص چند تایی.. 85

4-5-2- ارزیابی شاخص نکاشت.. 87

4-5- 3- ارزیابی شاخص کیفیت تغذیه. 90

4-5-4- ارزیابی دقت.. 94

4-6- نتایج کلی.. 97

4-7- پیشنهادات.. 97

فصل پنجم. 71

فهرست منابع. 100

فصل ششم. 117

پیوست.. 107

 

فهرست شکلها

عنوان و شماره                                                                                صفحه

شکل ‏2‑1: سه نوع پیش بر صاف، کنگره ای و دندانه دار مورد مطالعه در تحقیق بیانچینی و همکاران   29

شکل ‏2‑2: بقایای برش خورده توسط دو پیش بر صاف (b) و دندانه دار (a) 29

شکل ‏2‑3:  (الف) یک واحد برش دوتائی مجهز به دو شیار بازکن فعال هم محور (ب)شماتیک مسیر انتقال نیرو به واحد برش.. 32

شکل ‏2‑4:  (الف) نصب یک دیرك افزار در انتهای ماشین جهت نصب لوله های سقو ط بذر و پو شاننده ها ی شاخکی  (ب) لوله های سقوط بذر متصل به بازوهای فنری نصب شده بر روی دیرك افزار عقب.. 33

شکل ‏3‑1: انتقال قدرت از پولی محرک (که خود توسط چهار شاخ کاردان به پی تی او وصل می شود) به پروانه مکنده و  پمپ هیدرولیک.. 38

شکل ‏3‑2: بخش های اصلی ردیفکار نیوماتیکی با پیش بر محرک.. 39

شکل ‏3‑3: پیش بر دندانه ای ساخته شده در این پژوهش… 41

شکل ‏3‑4: شیار بازکن ساخته شده در این پژوهش… 42

شکل ‏3‑5: نحوه اتصال بازوهای شیار بازکن به شاسی.. 42

شکل ‏3‑6: ردیف تمیزکن استفاده شده در این تحقیق.. 43

شکل ‏3‑7: نحوه اتصال ردیف تمیزکن به شاسی و محل قرارگیری آن. 44

شکل ‏3‑8: شماتیک پوشاننده به همراه ابعاد و اندازه آن (نمای بالا) 45

شکل ‏3‑9: پوشاننده و نحوه اتصال آن به شاسی.. 45

شکل ‏3‑10: مدار هیدرولیک طراحی شده در این تحقیق.. 46

شکل ‏3‑11: هیدروموتور و پمپ هیدرولیک استفاده شده در مدار هیدرولیک به ترتیب از راست به چپ    47

شکل ‏3‑12: شیر تنظیم جریان هیدرولیک و شیر فشار شکن به ترتیب از راست به چپ.. 48

شکل ‏3‑13: مخزن روغن و شیلنگها و اتصالات هیدرولیک به ترتیب از راست به چپ.. 48

شکل ‏3‑14: پمپ هیدرولیک چرخنده خارجی با جابجایی ثابت.. 50

شکل ‏3‑15: هیدروموتور روتاری با جابجایی ثابت.. 51

شکل ‏3‑16: نمایی از مزرعه بعد از عملیات برداشت محصول قبلی.. 58

شکل ‏3‑17: تیمار بقایای دست نخورده 60

شکل ‏3‑18: تیمار بقایای بسته بندی شده 60

شکل ‏3‑19: تصویر ردیفکار نیوماتیکی با پیش بر محرک در مزرعه. 63

شکل ‏3‑20: تصویری از بوته های سبز شده ذرت در کنار بقایا در تیمار کل بقایا 65

شکل ‏3‑21: اندازه گیری فاصله بین بوته ها با بهره گرفتن از متر فلزی.. 66

شکل ‏3‑22: وسیله ساخته شده برای نمونه گیری عمق کاشت.. 67

شکل ‏3‑23: مراحل اندازه گیری عمق کاشت.. 68

شکل ‏4‑1: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر میزان بقایای سطحی………………………………………………………………………………………………………………………………………..80 

شکل ‏4‑2: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر عمق کاشت.. 77

شکل ‏4‑3: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر انحراف معیار عمق کاشت    80

شکل ‏4‑4: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر شاخص سرعت جوانه زنی   84

شکل ‏4‑5: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر شاخص چند تایی   87

شکل ‏4‑6: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر شاخص نکاشت.. 90

شکل ‏4‑7: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر شاخص کیفیت تغذیه  94

شکل ‏4‑8: اثر برهمکنش نسبت سرعت، میزان بقایای اولیه و ردیف تمیزکن بر شاخص دقت.. 97

 

 

 

فهرست جدول ها

 

عنوان و شماره                                                                                                    صفحه

جدول 3-1: مشخصات پیش بر دندانه دار ساخته شده ……………………………………………………….. 40

جدول 3-2: مشخصات ردیف تمیزکن استفاده شده در این پژوهش …………………………………… 43

جدول 3-3: تیمارهای اعمال شده در این پژوهش ……………………………………………………………….. 57

جدول 4-1: تجزیه واریانس میزان بقایای سطحی ……………………………………………………………….. 73

جدول 4-2:  اثر اصلی نسبت سرعت بر میزان بقایای سطحی بعد از عملیات کاشت (تن در هکتار) …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 73

جدول 4-3: اثر برهمکنش ردیف تمیزکن و میزان بقایای اولیه بر میزان بقایای سطحی (تن در

هکتار) …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 74

جدول 4-4: تجزیه واریانس عمق کاشت …………………………………………………………………………….. 76

جدول 4-5:  اثر اصلی نسبت سرعت بر عمق کاشت (سانتی متر) …………………………………….. 77

جدول 4-6: تجزیه واریانس انحراف معیار عمق کاشت ………………………………………………………. 79

جدول 4-7:  اثر اصلی نسبت سرعت بر انحراف معیارعمق کاشت (سانتی متر) ……………….. 79

جدول 4-8: تجزیه واریانس شاخص سرعت جوانه زنی .(ERI)………………………………………… 82

جدول 4-9:  اثر اصلی نسبت سرعت بر شاخص سرعت جوانه زنی (درصد بذرهای جوانه زده در یک روز) ………………………………………………………………………………………………………………………………….82

جدول 4-10: اثر اصلی میزان بقایای اولیه بر شاخص سرعت جوانه زنی (درصد بذرهای جوانه زده در یک روز) ……………………………………………………………………………………………………………………….. 83

جدول 4-11: اثر اصلی ردیف تمیزکن بر شاخص سرعت جوانه زنی (درصد بذرهای جوانه زده در یک روز) ……………………………………………………………………………………………………………………………… 83

جدول 4-12: تجزیه واریانس شاخص چند تایی (multiple index)………………………………… 86

جدول 4-13:  تجزیه واریانس شاخص نکاشت (miss index)…………………………………………… 89

جدول 4-14:  اثربرهمکنش ردیف تمیزکن و نسبت سرعت بر شاخص نکاشت (درصد)……… 89

جدول 4-15: اثر برهمکنش ردیف تمیزکن و میزان بقایای اولیه بر شاخص نکاشت (درصد) 90  جدول 4-16: تجزیه واریانس شاخص کیفیت تغذیه (QFI)……………………………………………….. 92

جدول 4-17:  اثربرهمکنش ردیف تمیزکن و نسبت سرعت بر شاخص کیفیت تغذیه…………. 92

جدول 4-18: اثربرهمکنش ردیف تمیزکن و میزان بقایای اولیه بر شاخص کیفیت تغذیه (درصد) ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 93

جدول 4-19:  تجزیه واریانس دقت  (precision)……………………………………………………………… 96

جدول 4-20:  اثر اصلی نسبت سرعت بر شاخص دقت (درصد)……………………………………………. 96

جدول 4-21: اثر اصلی میزان بقایای اولیه بر شاخص دقت (درصد) ……………………………………. 96

جدول 4-22: اثر اصلی ردیف تمیزکن  بر شاخص دقت (درصد)………………………………………….. 97

 

   فصل اول

مقدمه

 

برای پاسخگویی به نیاز غذایی جهان در سال 2050 ، تولید غذا باید بیش از سه برابر شود بدون این که به طبیعت و اکوسیستم خسارتی وارد نشود. لذا بشر برای مبارزه با فقر و گرسنگی چاره ای جز افزایش تولیدات غذایی در واحد سطح ندارد. همچنین در 25 سال آینده باید در آسیا ، آفریقا و جنوب آمریکا تولید محصولات غذایی دو برابر شود تا نیاز غذایی مردم این مناطق برآورده شود (FAO 2007).

در سطح جهانی برای تولید غذای روزانه هر نفر، به طور متوسط یک متر مربع خاک به هم می‌خورد یا به عبارت دیگر در هر سال یک هکتار زمین برای سه نفر خاکورزی می شود. در ایران تنها برای یک و نیم بار شخم سالیانه در زمین های زراعی کشورمان نیاز به جابجایی 69 میلیارد تن خاک است که شخم این توده خاک با ابزارهای خاکورز انجام می شود که این عمل هزینه زیادی به همراه دارد ( FAO 2007).

در جنین شرایطی همه امیدها به سوی افزایش تولید محصولات کشاورزی است. در میان عوامل موثر در افزایش تولید محصولات کشاورزی، مساله کاشت و ماشین های انجام دهنده این عمل ، نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند. در بین این محصولات ذرت اهمیت زیادی در تامین غذای انسان ها، دام، طیور و مصارف صنعتی دارد. لذا جهت افزایش سطح زیر کشت و همچنین بهبود تکنیک کاشت آن باید اقدامات اساسی صورت گیرد.

ذرت [1]محصول بومی آمریکای جنوبی است. نام علمی آن zea mays واز خانواده گرامینه است. ذرت از نظر اهمیت و تولید جهانی به دلیل ویژگی عمده ای چون قدرت سازگاری با شرایط اقلیمی گوناگون، به سرعت در تمام دنیا گسترش یافت و از نظر سطح زیر کشت مکان سوم را  بعد از گندم[2]و برنج [3]به خود اختصاص داده است ( FAO 2007).

بررسی های انجام گرفته بیانگر آن است که این محصول علاوه بر تولید علوفه ای بسیار مطلوب برای تغذیه دام از نظر تامین انرژی نیز بی نظیر است. همچنین با توجه به اینکه این محصول دارای ویژگی های از قبیل; مقاومت به خشکی، عملکردزیاد در هکتار، قابلیت قرار گرفتن در تناوب های مختلف با گیاهان و آب و هوای گوناگون، پذیرش کشت های متوالی، مطلوب برای تغذیه دام از نظر تامین انرژی نیز بی نظیر است. پذیرش کشت های متوالی برای  سال و قدرت پذیرش کامل مکانیزاسیون در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت، می باشد باعث گردیده است تا کشت این گیاه به مقدار بسیار زیادی گسترش یابد (نور محمدی و همکاران، 1380).

فصل اول (کلیات تحقیق)……………………………………………………………. 1

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………… 2

1-2- مسأله اول………………………………………………………………………. 5

1-3- مسأله دوم……………………………………………………………………… 6

1-4- ضرورت تحقیق……………………………………………………………………8

1-5- اهداف تحقیق………………………………………………………………….. 9

1-6- محدودیت­های تحقیق…………………………………………………………… 9

فصل دوم (مروری بر ادبیات موضوع)………………………………………………. 10

2-1- مقدمه………………………………………………………………………….. 11

2-2- کاربرد تئوری مجموعه­ های فازی در زنجیره تأمین………………………… 11

2-3- استفاده از استراتژی­ های فرابارانداز و ارسال مستقیم در زنجیره تأمین……15

2-4- یكپارچه كردن  مسیریابی و زمانبندی وسایل نقلیه و استراتژی فرابارانداز..19

2-5-جمع بندی: خلاء در تحقیقات پیشین………………………………………. 21

فصل سوم (مدلسازی و ارائه راه حل) …………………………………………….23

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………. 24

3-2- تئوری مجموعه­ های فازی…………………………………………………… 24

3-4- تعریف مسأله اول…………………………………………………………….. 26

3-4-1- مفروضات مسأله اول……………………………………………………… 27

3-4-2- مدل ریاضی مساله اول…………………………………………………… 28

3-5- رویكرد حل مسأله اول………………………………………………………. 34

3-5-1- پرداختن به محدودیت­های فازی…………………………………………… 34

3-5-2- پرداختن به توابع هدف…………………………………………………… 40

3-6- ضرورت یكپارچه كردن مسیریابی و زمانبندی وسایل نقلیه و استراتژی فرابارانداز…42

3-7- تعریف مسأله دوم…………………………………………………………… 43

3-7-1- مفروضات مسأله دوم……………………………………………………. 45

3-7-2- مدل ریاضی مسأله دوم………………………………………………….. 46

3-8- رویكرد حل مسأله دوم………………………………………………………. 53

3-8-1- نحوه نمایش جواب و تولید جمعیت اولیه……………………………….. 54

3-8-2- ارزیابی میزان برازندگی كروموزوم­ها……………………………………… 58

3-8-3- عملگر انتخاب………………………………………………………………. 60

3-7-4- عملگر همگذری……………………………………………………………. 61

3-7-5- عملگر جهش……………………………………………………………….. 62

3-7-6- نحوه اصلاح كروموزوم­های نامعتبر………………………………………… 63

3-7-7- روش جستجوی محلی…………………………………………………… 65

فصل چهارم (نتایج محاسباتی و تحلیل)………………………………………… 66

4-1- نتایج محاسباتی مسأله اول………………………………………………… 67

4-2- نتایج محاسباتی مسأله دوم……………………………………………….. 72

4-2-1- تولید مسائل نمونه و تنظیم پارامترهای الگوریتم………………………..73

4-2-2- تحلیل نتایج………………………………………………………………….. 75

فصل پنجم (جمع بندی و تحقیقات آتی)………………………………………….. 82

4-1- جمع بندی……………………………………………………………………… 83

5-2- تحقیقات آتی………………………………………………………………….. 85

منابع…………………………………………………………………………………. 86

چکیده:

 

 

در این تحقیق فرایند مدیریت زنجیره تأمین پنج سطحی، چند محصولی و چند دوره­ای با تأكید بر نقش استراتژی فرابارانداز و با فرض وجود عدم قطعیت مورد بررسی قرار می­گیرد. از این رو، به منظور یكپارچه كردن طرح­های تهیه مواد اولیه، تولید و توزیع در یک افق زمانی میان مدت با در نظر گرفتن عرضه، تولید و تقاضای فازی با هدف حداقل كردن هزینه­ها و طراحی یک سیستم توزیع به موقع یک مدل ریاضی توسعه داده می­ شود. در زنجیره تأمین مورد بررسی از استراتژی­ های فرابارانداز و ارسال مستقیم برای توزیع محصولات استفاده می­ شود. همچنین از اعداد فازی مثلثی برای بیان عدم قطعیت موجود در زنجیره و از برنامه ­ریزی محدودیت فازی مبتنی بر شانس و رویكرد حداكثر-حداقل برای تبدیل مدل دو هدفه فازی به یک مدل یک هدفه قطعی استفاده می­ شود. مدل یک هدفه قطعی حاصله به وسیله یک نرم افزار تجاری قابل حل می­باشد.

علاوه بر این، مسیریابی و زمانبندی وسایل نقلیه ورودی و خروجی به منظور بهینه كردن عملیات استراتژی فرابارانداز امری ضروری است. اما از آن­جایی كه یكپارچه كردن مسیریابی و زمانبندی وسائل نقلیه و استراتژی فرابارانداز در مسئله مذكور باعث افزایش پیچیدگی خواهد شد، لذا به منظور كاهش پیچیدگی مسئله، زنجیره­ای با سه سطح مورد بررسی قرار می­گیرد. در مدلی که به این منظور ارائه می­ شود، مسیر و زمان حركت وسایل نقلیه ورودی از تأمین­كنندگان به باراندازهای میانی و همچنین وسایل نقلیه خروجی از باراندازهای میانی به خرده فروش­ها مشخص می­ شود. هدف، تخصیص محصولات به تأمین­كنندگان و باراندازهای میانی به منظور بهینه كردن مسیر و زمان حركت وسایل نقلیه ورودی و خروجی و عملیات دسته­بندی كردن محصولات در باراندازهای میانی بوده به طوریكه كل هزینه­ های خرید محصولات، حمل و نقل و نگهداری حداقل شود. همچنین به منظور حل مدل ارائه شده، یک الگوریتم ژنتیک تركیبی توسعه داده می­ شود.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

رقابتی بودن بازارها، معرفی و وجود محصولاتی با عمر کوتاه و بالا بودن انتظارات مشتریان در ارتباط با کیفیت و زمان تحویل محصولات، ایجاب می­كنند كه محصولات در مقدار، مكان، زمان و قیمت مناسب عرضه شوند كه این خود ضرورت ایجاد هماهنگی تولید­کنندگان با تأمین­کنندگان مواد اولیه و توزیع­کنندگان محصولات را ایجاب می­ کند.

زنجیره تأمین به عنوان یک ساختار یکپارچه شامل تعدادی از فعالیت­ها به طور مثال فعالیت خرید، تولید، نگهداری و توزیع می­ شود. این فعالیت­ها به منظور تهیه مواد ­اولیه، تبدیل مواد ­اولیه به محصولات نهایی و تحویل محصولات به مشتریان انجام می­شوند. مدیریت صحیح این فعالیت­ها موجب بهبود عملكرد زنجیره خواهد شد از این­ رو مدیریت زنجیره تأمین را می­توان به عنوان مدیریت جریان اطلاعات، محصولات و منابع مالی در زنجیره تعریف کرد [1].  فرایند برنامه ­ریزی زنجیره تأمین به عنوان یكی از مهمترین فرایندهای مدیریت زنجیره تأمین به منظور یكپارچه و هماهنگ كردن فعالیت­های مذكور در بین اعضای مختلف زنجیره انجام می­ شود [2]. برنامه ­ریزی زنجیره تأمین بسته به افق برنامه ­ریزی به سه دسته تقسیم ­بندی می­ شود:

– برنامه­ ریزی استراتژیک: این فاز از برنامه ­ریزی به طراحی ساختار زنجیره تأمین مربوط بوده و افق زمانی مورد بررسی در این فاز بین پنج تا ده سال می­باشد.

– برنامه ­ریزی تاکتیکی (افق زمانی میان مدت): در این سطح از برنامه ­ریزی در ارتباط با استفاده بهینه از ظرفیت منابع مختلف از جمله تأمین­ کنندگان، تولیدکنندگان و مراکز­ توزیع تصمیم ­گیری می­ شود. افق زمانی مورد بررسی در برنامه ­ریزی تاكتیكی یک تا دو سال است.

– برنامه­ ریزی عملیاتی: افق زمانی مربوط به این سطح از برنامه ­ریزی هفتگی بوده و در ارتباط با مسائلی از قبیل مسیریابی وسایل نقلیه، برنامه­ ریزی تولید و توزیع روزانه تصمیم­ گیری می­ شود [1].

هدف هر زنجیره تأمین افزایش سودآوری زنجیره از طریق كاهش هزینه­ها و افزایش سطح
خدمت­دهی است. طرح توزیع به عنوان یكی از عوامل ایجاد هزینه در زنجیره تأمین، عملكرد زنجیره را تحت تأثیر قرار داده و تقریبا 30 درصد از قیمت محصول نهایی را شامل می­ شود [3]. بنابراین استفاده از استراتژی­ های مناسب توزیع به منظور كاهش هزینه­ های حمل­ و نقل و افزایش سطح
خدمت­دهی می ­تواند باعث افزایش سودآوری زنجیره شود. در میان استراتژی­ های مختلف توزیع استراتژی فرابارانداز[1] به عنوان یک تكنیک لجستیک موثر محصولات ارسال شده از تأمین­كنندگان مختلف را دریافت کرده و بدون نگهداری موجودی آنها را مطابق با مقصدهایشان به گروه­های مشخصی دسته­بندی و ارسال می­ کند. این استراتژی با دسته­بندی كردن محصولات و در نتیجه تكمیل ظرفیت وسایل نقلیه باعث كاهش هزینه­ های حمل و نقل می­ شود. 

از آن­جایی­كه قرار دادن محصولات مختلف در یک گروه مشخص مستلزم ورود همزمان آن­ها به بارانداز میانی و منتج به ملاقات مشتری­های مختلف (سفارش دهندگان محصولات) می­ شود، لذا مسیریابی و زمانبندی وسایل نقلیه ورودی و خروجی به منظور بهینه كردن عملیات استراتژی فرابارانداز ضروری است.

از طرفی دیگر، در نظر گرفتن شرایط دنیای واقعی از جمله غیر قابل پیش ­بینی بودن انتظارات مشتریان و همچنین وجود روابط پیچیده بین اعضای زنجیره، باعث ایجاد یک درجه مهمی از عدم قطعیت در زنجیره تأمین می­ شود. نادیده گرفتن عدم قطعیت موجود در زنجیره تأمین باعث ضعف در عملكرد زنجیره خواهد شد. بنابراین شناخت منابع ایجاد عدم قطعیت و استفاده از رویكردهای مناسب برای برطرف كردن این عدم قطعیت به منظور افزایش سودآوری زنجیره ضروری است. سه منبع ایجاد عدم قطعیت در زنجیره تامین عبارتند از:

– عدم قطعیت در عرضه: این عدم قطعیت در اثر تغییر در عملکرد تأمین­کنندگان به علت تأخیر در تحویل­ها به وجود می­آید.

– عدم قطعیت در فرایند: این عدم قطعیت از غیر قابل اعتماد بودن فرایند تولید به دلیل خرابی ناگهانی ماشین آلات، تغییر در عملکرد نیروی انسانی و غیره ناشی می­ شود.

– عدم قطعیت در تقاضا: این عدم قطعیت مهمترین عامل ایجاد عدم قطعیت در زنجیره تأمین بوده و از نوسانات موجود در تقاضا و پیش ­بینی نادرست ناشی می­ شود [4].

رویكردهای  تحلیلی (احتمالی)، رویکردهای شبیه­سازی و رویکردهای پیوندی بر اساس ترکیبی از مدل­های تحلیلی و شبیه­سازی، از جمله رویكردهای مورد استفاده برای برطرف كردن عدم قطعیت­ موجود در زنجیره تأمین می­باشند. مدل­های تعیین شده در این رویکردها، عدم قطعیت موجود در زنجیره تأمین را به وسیله توزیع­های احتمالی به دست آمده از داده ­های آماری نمایش می­دهند. از آن­جایی كه استفاده از این رویكردها با مشكلاتی نظیر عدم دسترسی به داده ­های آماری قابل اعتماد همراه است استفاده از رویكردهای دیگر ضروری به نظر می­رسد. یكی دیگر از رویكردهای مورد استفاده برای برطرف كردن عدم قطعیت موجود در زنجیره تأمین، استفاده از تئوری
مجموعه­های فازی است [5]. قابل ذكر است كه تئوری مجموعه­های فازی علاوه بر برطرف كردن مشكل فوق، دارای تطابق بیشتری با مسائل دنیای واقعی است.        

با توجه به توضیحات بالا، واضح است كه یكپارچه و هماهنگ كردن طرح­های تهیه­­ مواد اولیه، تولید و توزیع، بررسی منابع ایجاد عدم قطعیت در زنجیره تأمین و استفاده از یک رویكرد مناسب برای برطرف كردن این منابع و همچنین انتخاب استراتژی­ های مناسب برای توزیع محصولات از عوامل مهم بقای زنجیره تأمین در بازارهای امروزی هستند.

از این رو در این تحقیق ، یكپارچه كردن طرح­های تهیه مواد اولیه، تولید و توزیع در یک افق زمانی میان مدت در یک زنجیره تأمین پنج سطحی، چند محصولی و چند دوره­ای با در نظر گرفتن عرضه، تولید و تقاضای فازی با هدف حداقل كردن هزینه­ها و طراحی یک سیستم توزیع به موقع مورد بررسی قرار می­گیرد. در زنجیره تأمین مورد بررسی از استراتژی­ های فرابارانداز و ارسال مستقیم برای توزیع محصولات استفاده می­ شود. استفاده از استراتژی فرابارانداز مستلزم بررسی همزمان مسیریابی و زمانبندی وسایل نقلیه ورودی و خروجی می­باشد. اما از آن­جایی كه یكپارچه كردن مسیریابی و زمانبندی وسائل نقلیه و استراتژی فرابارانداز در مسئله مذكور باعث افزایش پیچیدگی خواهد شد، لذا به منظور كاهش پیچیدگی مسئله، زنجیره­ای با سطوح کمتر مورد بررسی قرار می­گیرد. بنابراین، در این تحقیق دو مسأله مذكور یعنی یكپارچه كردن طرح­های تهیه مواد اولیه، تولید و توزیع و یكپارچه كردن مسیریابی و زمانبندی وسائل نقلیه و استراتژی فرابارانداز به ترتیب تحت عنوان­های مسأله اول و مسأله دوم مورد بررسی قرار می­گیرند.

2-1- مسأله اول

    مسأله اول عبارت از یکپارچه کردن طرح­های تامین مواد اولیه، تولید و توزیع محصولات در یک افق زمانی میان مدت در یک زنجیره تأمین پنج سطحی (شامل تأمین­کنندگان، تولیدکنندگان، مراکز توزیع، باراندازهای­­­­ میانی[1] و خرده فروش­ها)، چند محصولی و چند دوره­ای با در نظر گرفتن پارامترهای فازی (شامل ظرفیت تأمین مواد­ اولیه، سطح نیروی انسانی در دسترس و ظرفیت ماشین­ آلات تولیدکنندگان و نیز تقاضای خرده فروش­ها) و با هدف حداقل کردن هزینه­ها و طراحی یک سیستم توزیع به موقع[2] است. در این زنجیره برای توزیع محصولات از استراتژی­ های فربارانداز و ارسال مستقیم (از تولیدکننده به خرده فروش) استفاده می­ شود.

مفروضات این مسأله به شرح زیر می­باشند.

– زنجیره تأمین پنج سطحی (شامل تأمین­ کنندگان، تولیدکنندگان، مراکز توزیع، باراندازهای میانی و خرده فروش­ها)، چند محصولی و چند دوره­ای می­باشد.

– برای توزیع محصولات از باراندازهای میانی و ارسال مستقیم استفاده می­ شود.

– سطح برنامه ریزی میان مدت است.

– در صورتی که تقاضای یک خرده فروش برای یک کالای مشخص از طریق یک بارانداز میانی تأمین شود، باید کل تقاضای آن خرده فروش به ازای آن محصول از طریق همان بارانداز میانی برآورده شود. این فرض از رویكرد تك منبعی[1] [8-6] نشأت می­گیرد.

– هر یک از تولیدکنندگان توانایی تولید همه محصولات را دارند.

– کمبود مجاز بوده و به صورت پس افت در نظر گرفته می­ شود.

– هزینه نگهداری مواد اولیه و محصولات در پایان هر دوره در نظر گرفته می­ شود.

– تولیدكنندگان محصولات را به سه طریق تولید می­كنند: تولید در زمان عادی، تولید به صورت اضافه کاری و یا از طریق پیمانکاری.

– تقاضا، ظرفیت تولید و نیز ظرفیت تأمین مواد اولیه اعداد فازی مثلثی هستند.

از آن­جایی كه مهمترین هدف استراتژی فرابارانداز كاهش هزینه­ های نگهداری و حمل و نقل می­باشد، لذا بررسی همزمان مسیریابی و زمانبندی وسایل نقلیه و استراتژی فرابارانداز امری ضروری است. اما ­همان طوری كه قبلا نیز ذكر شد به

الإهداء. 3

الشکر و التقدیر. 4

المقدمة. 1

الفصل الأول: الکلیات و المفاهیم. 4

المطلب الأول: الکلیات.. 5

تعریف المسأله. 5

السؤال الاصلی. 5

الاسئله الفرعیه. 5

الفرضیات.. 6

الفرضیة الأصلیة. 6

الفرضیات الفرعیة. 6

الأهداف.. 7

ضرورة التحقیق. 7

بنیة التحقیق. 7

اسلوب التحقیق. 8

التطبیق العملی للتحقیق. 8

سابقة البحث.. 8

المطلب الثانی: المفاهیم 10

التوسّل فی اللغة والاصطلاح. 10

أنواع التوسل. 11

البحث فی دلالةالحدیث: 21

الفصل الثانی: التوسل فی ضوء الآیات.. 36

الآیة الأولی: آیة 64 سورة النساء. 37

أقوال العلماء فی الآیة الکریمه. 37

الجواب علی ذلک.. 43

الآیة الثانیة: آیة 35 سورة المائدة 44

اقوال العلماءفی الآیة الکریمه. 44

کیفیه الاستدلال بالآیة الکریمه. 45

مصادیق الوسیله فی ایه «الوسیله». 46

عمومیه لفظ الوسیله فی روایات العامه. 48

الآیة الثالثه: آیة 89 سورة البقرة 49

الشبهة. 51

الرد علی ذلک.. 51

والحصیلة من کلّما تقدم فی مبحث مشروعیة التوسّل فی ضوء الآیات القرآنیّة. 56

الفصل الثالث: التوسل فی ضوء الروایات.. 57

الحدیث الاوّل: توبة آدم و توسله بالنبیk قبل أن یخلَق. 58

نقطة هامة بالنسبة إلی هذا الحدیث.. 60

نتیجة کل ما تقدم فی حدیث توبة آدم.. 61

الحدیث الثانی: استسقاء ابی طالب و توسله بالنبیk. 61

النقل الاول: للذهبی و إبن منظور. 61

النقل الثانی: للسیوطی. 62

الحدیث الثالث: توسل الیهود بالنبیk قبل البعثة. 63

الحدیث الرابع: توسل الضریر بالنبیk. 65

النقل الأول: للحاکم النیسابوری و الطبرانی و النسائی و الهیثمی. 65

النقل الثانی: لإبن ماجة. 66

النقل الثالث: للترمذی.. 66

الحدیث الخامس: توسل النبیk بحق السائلین و ممشاه 69

النقل الاول: للسیوطی. 69

النقل الثانی: لأحمد بن حنبل. 69

النقل الثالث: لإبن ماجة. 69

الحدیث السادس: توسل النبیk بنفسه و الأنبیاء. 70

النقل الاول: للهیثمی. 70

النقل الثانی: للطبرانی. 70

 

 

النقل الثالث: لمحمود سعید ممدوح. 71

الحدیث السابع: توسل رجل بالنبیk للدخول علی عثمان. 72

الحدیث الثامن: عائشة تأمر بالتوسل بقبر النبیk. 73

النقل الاول: للمقریزی.. 73

النقل الثانی: لحسن بن علی السقاف.. 73

تضعیف الحدیث من قبل الالبانی. 76

الحدیث التاسع: التوسل والإستغاثة بالأنبیاءb یوم القیامة. 77

النقل الاول: لإبن خزیمة. 77

النقل الثانی: للبیهقی. 77

النقل الثالث: للطبری.. 77

الحدیث العاشر: التوسل والإستغاثة بالعباد 78

النقل الاول: للهیثمی. 78

النقل الثانی: لإبن حجر العسقلانی. 78

النقل الثالث: للبیهقی. 78

النقل الرابع: للمرداوی الحنبلی. 79

الحدیث الحادی عشر: توسل الناس بقبر النبیk للإستسقاء. 79

النقل الاول: لإبن حجر العسقلانی. 79

النقل الثانی: لإبن حجر العسقلانی. 80

النقل الثالث: لإبن أبی شیبة. 80

النقل الرابع: للبیهقی. 80

والحصیلة من كل ما تقدم فی مبحث الروایات.. 81

الفصل الرابع: مؤیّدات السُّنّة النّبویة. 83

المطلب الاول: توسل الصحابة و التابعین. 84

توسل الامام علی بن ابی طالب و العباس بقبر النبیk. 84

توسل عمر بن الخطاب بالعباس بن عبد المطلب.. 84

توسل عبد الله بن عمر بن الخطاب برسول اللهk بعد وفاته. 88

الطریق الأول: أبو سعید عن عبدالله بن عمرو. 88

الطریق الثانی: الهیثم بن حنش.. 92

توسل الصحابی بلال بن حرث بقبر النبیk. 95

توسل صفیة بنت عبدالمطلب.. 108

توسل عقبه بن عامر بقبر النبیk لتقریب طریقه. 109

توسل عبدالله ابن الزبیر بحرمة الرسولk. 109

توسل الصحابی ربیعة بن کعب برسول اللهk. 109

المطلب الثانی: توسل ائمه العامه و علمائهم 110

توسل أئمه العامه. 110

توسل فقهاء العامه. 118

توسل مفسری العامه. 125

توسل الغویون واهل الاب من ابناء العامه. 126

توسل المورخون من ابناء العامه. 127

المطلب الثالث: ما یقوله علماء العامة فی موضوع التوسل. 129

المطلب الرابع: القصص التاریخیه الداله علی مشروعیة التوسل. 144

قصه الراهبین مع أبی عبد الله الفرحی. 144

قصة سفیان الثوری مع المصلی علی النبیk وسلم فی الطواف.. 146

المطلب الخامس: التوسل بالصحابه. 147

1-التوسل بأبی أیوب الانصاری.. 147

2- اهل الشام و توسلهم بأمّ حرام 149

والحصیلة مما تقدم فی مبحث التوسل فی ضوء سیرة المسلمین. 150

و الحصیلة من کلّ ما تقدّم من مباحث هذه الرسالة. 151

المصادر. 152

 

 

المقدمة

الحمد لله رب العالمین،بارئ الخلائق اجمعین، باعث الانبیاءوالمرسلین،  قاصم الجبارین، مبیر الظالمین، مدرک الهاربین، صریخ المستصرخین، موضع حاجات الطالبین، معتمد المومنین والصلاه والسلام علی اشرف خلقه،ومبلّغی رسالاته، المحمودالاحمد، ابی القاسم محمد، وکما أصلی وأسلم علی امیر المومنین، ویعسوب الدین، وامام المتقین، وقائد الغر المحجلین إلی جنات نعیم، والصلاه والسلام علی البضعة الطاهرة فاطمة الزهراء التی فطم الخلق عن کنه معرفتها، وأزکی الصلاة والسلام علی الامامین الهمامین الحسن والحسین سیدا شباب أهل الجنة، وعلی التسعة المعصومین من ولد الحسینb، هائولاء سادتنا وقادتنا وأئمتنا الذین أذهب الله عنهم الرجس وطهرهم تطهیرا.

وبعد، أن الهجمات العقائدیة التی أوردها أعداء مذهب أهل البیتb، کثرت فی زماننا الحالی والمؤسس لهذه الهجمات هو ابن تیمیة(موالید 661ه فی مدینه حران فی الشام)و(المتوفی 728 للهجرة)، من اجل إظهاره بعض العقائد التی تنافی عقائد المسلمین ومنها موضوع التوسل الذی عمل به الصحابه فی حیات رسول اللهk وبعد رحیله و أیضاً عمل به التابعین ومن تبعهم وعمل بذلک علماء الخاصه والعامه،ومن الواضح أن موضوع التوسل هو من المسلمات لدی كافة المسلمین وقد دلّت علی مشروعیّته الآیات القرآنیّة والسنّة النبویّة، ولو أنّ هناك بعض الإختلافات فی كیّفیّته وزمانه ومصادیقه بین المسلمین،ولكن یكفینا اتفاق عموم المسلمین علی مشروعیّة اصل التوسل وأصل التوسل هو أمر مشروع ومتفق علیه بین المسلمین،فالهجمات العقائدیّة والشبهات التی یطرحها الوهّابیّة والتهم التی یتهمنا بها أعداء مذهب أهل البیت b،بالنسبة الی موضوع التوسل، وأنّ التوسل هو أمر غیر مشروع، كل هذه الموارد صارت سببا علی أننی أبرّر موضوع التوسل عن هذه الأمور وأجعل موضوع رسالتی مشروعیّة التوسل فی ضوء القرآن والسنّة، وأن استدل علی مشروعیّة التوسل بالآیات القرآنیّةالتی تثبت مشروعیّة هذا الموضوع وأیضا استدلّ بالأدلّة الروائیّة من السنّة النبویّة الدّالة علی هذه المشروعیّة و اذكر بعض المؤیّدات للسنّة النّبویّة فی موضوع التوسل كتوسل الصحابة والتابعین وكل ذلك أذكره من منابع العامّة، وسائل المولی الجلیل أن یوفقنی لهذا الأمر وأن یجعله ذخیرة لذلك الیوم الذی لا ینفع فیه مال ولا بنون إلا من أتی الله بقلب سلیم واخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین.

سید جواد الساعدی

 

الفصل الأول: الکلیات و المفاهیم

 

المطلب الأول: الکلیات

تعریف المسأله

موضوع التوسل إنما هو من المسلّمات و المعتقدات لدی کافه المسلمین و خاصّهً مذهب التّشیع، و قد اشارت إلیه العدید من الآیات و الروایات الصحیحه و إن اختلف المسلمون فی کیفیته و زمانه و مصادیقه ولکن توحّدت کلمتهم فی مشروعیة أصله، و اصل التوسل هو أمر مشروع متّفقٌ علیه بین المسلمین و فی هذا التحقیق نبذل ُ قصارا جُهدنا علی أن نثبت مشروعیة أصل التوسل بواسطه الایات و الروایات، و أیضاً یکون لنا ردّاًعلمّیاً و استدلالیاً علی بعض الشبهات التی تطرحُها الوهابّیه بالنسبه إلی مسأله التوسّل و سنذکر فی تحقیقنا إضافهً إلی الاستناد بالآیات و الروایات سیرة النبی الأکرمk و مؤیدات السُّنّة النبویة الدالة علی مشروعیة التوسل.

السؤال الاصلی

هل یمکن إثبات مشروعیة التوسل و الشّفاعة بواسطة الآیات و السُّنّة النبویة؟

الاسئله الفرعیه

1. ما هو مفهوم التوسل و ما هی أنواع التوسل؟
2. ما هی الایات الدّالة علی مشروعیة التوسل؟
3. ما هی الروایات الدّالة علی مشروعیة التوسل؟
4. هل توجد مؤیدات للسنة النبویة یمکن الإستناد بها علی مشروعیة التوسل؟

الفرضیات

الفرضیة الأصلیة

هناک آیات کثیرة فی القرآن الکریم تثبت مشروعیة التوسل و أیضاً إذا راجعنا إلی منابع العامة و الخاصة نعثر علی الکثیر من الروایات التی ذکرها کبار العلماء فی کتبهم الحدیثیة الدالة علی مشروعیة التوسل التی یکمن الإستدلال بها.

الفرضیات الفرعیة

1. الوسیلة لغة هی عبارة عن ما یتقرّب به إلی الغیر والجمع الوسائل، وسّلت إلی ربی وسیلة، أی عملت عملا أتقرّب إلیه والتوسّل فی الاصطلاح هو قریب جدّا من المعنی اللغوی، بل هو عینه والاختلاف فی تحدید المصادیق التی نصبها الله تعالی للتوسل والتقرّب بها إلیه عزّ وجل، وأما أنواع التوسل، هناك مصادیق كثیرة للتوسل ذكرنا منها تسع موارد للاختصار وهی التوسل بأسماء الله وصفاته، التوسل إلی الله سبحانه وتعالی بالفرائض، التوسل إلی الله سبحانه وتعالی بالقرآن الكریم، التوسل الی الله سبحانه وتعالی بالملائكة المقربین، التوسل ببعض الأعمال الصالحة، التوسل بالنبی الأكرمk فی حیاته، التوسل بدعاء النبیk فی حیاته، التوسل بدعاء النبیk بعد رحیله، التوسل

2ـ اهمیت و ضرورت مسأله …………………………………………………….. 13

3ـ اهداف، سوالها و فرضیه های پژوهش…………………………………… 15

4ـ متغیرها و تعریف نظری و عملیاتی آنها………………………………….. 18

خلاصه ………………………………………………………………………………….. 20

فصل دوم: مروری بر پیشینه تحقیقات

بخش اول: مبانی نظری ………………………………………………………….. 22

1ـ تعریف اختلالهای یادگیری …………………………………………………… 22

2ـ سیر تحول تاریخی اختلالهای یادگیری ………………………………….. 30

1) دوره بنیانگذاری: تحقیقات نخستین درباره مغز ………………………………………… 30

2) دوره انتقالی: مطالعه بالینی کودکان ………………………………………………………….. 33

3) دوره یکپارچگی: رشد سریع برنامه های مدارس ………………………………………. 43

4) دوره معاصر (از سال 1980 تا کنون) ………………………………………………………… 44

3ـ طبقه بندی اختلالهای ویژه یادگیری بر مبنای DSM-IV-IR……….. 44

1) اختلال خواندن ……………………………………………………………………………………………. 45

2) اختلال در ریاضیات ……………………………………………………………………………………. 46

3) اختلال بیان نوشتاری ………………………………………………………………………………… 48

4) اختلال یادگیری که به گونه دیگر مشخص نشده است (NOS)……………………… 49

4ـ تعریف خواندن …………………………………………………………………… 50

5ـ تحول خواندن …………………………………………………………………….. 55

6ـ مدل های خواندن ……………………………………………………………….. 56

1) مدل پایین ـ بالا و مدل بالا ـ پایین …………………………………………………………….. 56

2) مدل تعاملی جبرانی…………………………………………………………………………………….. 57

3) مدل پیوندگرایی…………………………………………………………………………………………… 59

4) مدل آوایی……………………………………………………………………………………………………. 61

5) مدل ببین و بگو ………………………………………………………………………………………….. 63

6) مدل تعادل خواندن بیکر ……………………………………………………………………………… 63

7ـ نارساخوانی………………………………………………………………………… 70

1) تعریف نارساخوانی…………………………………………………………………………………….. 70

2) نشانه های بالینی نارساخوانی ……………………………………………………………………. 75

3) اختلالهای همراه با نارساخوانی………………………………………………………………….. 81

الف ـ اختلالهای جانبی شدن ………………………………………………………………….. 81

ب ـ اختلالهای سازمان یافتگی فضایی ـ زمانی ……………………………………… 82

ج ـ نابهنجاری حرکات چشم ها ………………………………………………………………. 83

د ـ تأخیر زبان گفتاری …………………………………………………………………………… 85

هـ ـ اختلالهای ادراکی …………………………………………………………………………….. 86

و ـ اختلال حافظه کوتاه مدت …………………………………………………………………. 87

ز ـ اختلال نارسایی توجه (ADD) و ADHD…………………………………………….. 88

ح ـ اختلالهای رفتاری …………………………………………………………………………….. 91

4) شیوع نارساخوانی………………………………………………………………………………………. 94

5) تاریخچه نارساخوانی…………………………………………………………………………………… 95

6) سبب شناسی نارساخوانی …………………………………………………………………………. 99

الف ـ عوامل ژنتیکی …………………………………………………………………………….. 100

ب ـ عوامل عصب شناختی …………………………………………………………………… 103

ج ـ تقارن نیمکره های مغزی ……………………………………………………………….. 107

د ـ غلبه طرفی مغز ………………………………………………………………………………. 111

هـ ـ عوامل حرکتی ……………………………………………………………………………….. 114

و ـ عوامل شناختی ………………………………………………………………………………. 115

ز ـ عوامل رفتاری ………………………………………………………………………………… 118

ح ـ عوامل محیطی ……………………………………………………………………………….. 121

ط ـ عوامل عاطفی ………………………………………………………………………………… 122

8ـ دیدگاه های مختلف در مورد نارساخوانی …………………………… 124

9ـ نارساخوانی از دیدگاه نوروسایکولوژی ……………………………… 124

 

10ـ طبقه بندی نارساخوانی از دیدگاه نوروسایکولوژی ……………. 131

الف ـ نارساخوانی اکتسابی …………………………………………………………………………. 131

ب ـ نارساخوانی تحولی ……………………………………………………………………………….. 140

11ـ فرایند شکل گیری مدل تعادل خواندن از دیدگاه بیکر …………. 148

12ـ عملکرد نیمکره های مغزی از دیدگاه بیکر …………………………. 154

13ـ طبقه بندی نارساخوانی تحولی از دیدگاه بیکر ……………………. 156

1) نارساخوانی نوع L (زبان شناختی) ………………………………………………………….. 156

2) نارساخوانی نوع P (ادراکی) ……………………………………………………………………… 156

14ـ بررسی اعتبار طبقه بندی نارساخوانی نوع P/L…………………… 158

15ـسبب شناسی نارساخوانی تحولی نوع P/L…………………………… 162

16ـ شیوه های درمانی نوروسایکولوژی از دیدگاه بیکر ……………. 164

بخش دوم: یافته های پژوهشی …………………………………………….. 168

خلاصه ……………………………………………………………………………….. 180

فصل سوم: روش تحقیق

1ـ طرح تحقیق ………………………………………………………………………. 184

2ـ روش های آماری ……………………………………………………………….. 185

3ـ تعریف جامعه آماری و ویژگیهای آن …………………………………. 186

4ـ روش نمونه گیری و حجم نمونه ………………………………………… 187

5ـ ابزارهای پژوهشی ……………………………………………………………. 188

1) آزمون وکسلر کودکان ……………………………………………………………………………. 188

2) آزمون اختلال خواندن ……………………………………………………………………………… 188

3) آزمون ADHD و آزمون اختلال سلوک اقتباس شده از پرسشنامه    علائم مرضی کودکان (CSI-4) براساس DSM-IV………………………………………………………………………………………………………… 199

4) جعبه آموزشی لامسه ای …………………………………………………………………………. 203

5) برنامه نرم افزاری HEMSTIM………………………………………………………………….. 206

6ـ فرایند تشخیص و روش اجرا …………………………………………….. 209

7ـ فرایند طبقه بندی دانش آموزان نارساخوان براساس مدل تعادل خواندن بیکر     211

8ـ فرایند اجرای شیوه های درمانی نوروسایکولوژی بر مبنای مدل تعادل خواندن بیکر …………………………………………………………………………………………… 212

1) تحریک خاص نیمکره ها از طریق کانال دیداری (HSS-VIS)……………………… 212

2) تحریک خاص نیمکره ها از طریق کامال لامسه ای (HSS-tac)………………….. 221

خلاصه ……………………………………………………………………………….. 227

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

1ـ ارائه نتایج کمی ………………………………………………………………… 229

الف: توصیف داده ها …………………………………………………………….. 229

ب ـ تحلیل داده ها …………………………………………………………………. 234

ـ تحلیل واریانس آمیخته (32)……………………………………………….. 234

فرضیه اول: نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی بر میزان دقت خواندن دانش آموزان نارساخوان نوع L: ……………….. 235

فرضیه دوم: الف) نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی برمیزان درک خواندن دانش آموزان نارساخوان نوعL ……………… 241

فرضیه دوم: ب) نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی برمیزان درک خواندن دانش آموزان نارساخوان نوعP………………. 246

فرضیه سوم: نتایج آزمون آماری برای بررسی اثر شیوه های درمانی نوروسایکولوژی برمیزان سرعت خواندن دانش آموزان نارساخوان نوع p…………… 252

خلاصه ……………………………………………………………………………….. 258

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

1ـ بحث و تحلیل درباره یافته ها …………………………………………….. 260

2ـ محدودیتها ……………………………………………………………………….. 270

3ـ پیشنهادات ……………………………………………………………………….. 271

4ـ کاربردهای آموزشی و پرورشی ………………………………………… 272

منابع

1) منابع فارسی…………………………………………………………………….. 274

2) منابع انگلیسی …………………………………………………………………… 276

 

ضمائم:

1ـ آزمون وکسلر کودکان

2ـ فرم تاریخچه موردی

3ـ آزمون اختلال خواندن

4ـ آزمون اختلال سلوک و ADHD اقتباس شده از پرسشنامه علائم مرضی کودکان (CSI-4) براساس DSM-IV

 

 

فهرست جدول ها و نمودارها

جدول ها

عنوان……………………………………………………………………………… صفحه

جدول 1: مشخصات گروه های آزمایشی و گواه نوع L………………. 229

جدول 2: مشخصات گروه های آزمایشی و گواه نوع P………………. 229

جدول 3: میانگین و انحراف معیار حاصله از اجرای آزمون  اختلال خواندن (مولفه خطای خواندن) برای گروه های آزمایشی و گواه نوع L……………………….. 230

جدول 4: میانگین و انحراف معیار حاصله از اجرای آزمون اختلال خواندن (مولفه درک خواندن) برای گروه های آزمایشی و گواه نوع L……………………….. 231

جدول 5: میانگین و انحراف معیار حاصله از اجرای آزمون اختلال خواندن (مولفه درک خواندن) برای گروه های آزمایشی و گواه نوع P……………………….. 232

جدول 6: میانگین و انحراف معیار حاصله از اجرای آزمون و اختلال خواندن (مولفه سرعت خواندن) برای گروه های آزمایشی و گواه نوع P……………………….. 233

جدول 7: نتایج تحلیل واریانس آمیخته برای بررسی اثرات گروه و آزمون در نمرات خطای خواندن نوع L……………………………………………………………………….. 235

جدول 8: نتایج تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر برای بررسی اثرات آزمون در نمرات خطای خواندن گروه آزمایشی و گواه نوع L………………………………………. 238

جدول 9:  نتایج آزمون آماری t وابسته برای مقایسه چندگانه میانگین های عامل آزمون (مولفه خطای خواندن)……………………………………………………………………… 240

جدول 10: نتایج تحلیل واریانس آمیخته (32) برای بررسی اثرات گروه و آزمون در نمرات درک مطلب گروه های آزمایشی و گواه نوع L…………………………… 241

جدول 11: خلاصه نتایج تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر برای بررسی اثرات آزمون بر درک مطلب گروه های آزمایشی و گواه نوع L…………………………… 244

جدول 12: نتایج آزمون آماری t وابسته برای مقایسه چندگانه میانگین های عامل آزمون (مولفه درک خواندن ـ نوع L)………………………………………………….. 245

جدول 13: نتایج تحلیل واریانس آمیخته (32) برای بررسی اثرات گروه و آزمون در نمرات درک خواندن گروه های آزمایشی و گواه نوع P………………………… 247

جدول 14: نتایج تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر برای بررسی اثرات آزمون بر درک خواندن گروه های آزمایشی و گواه نوع P………………………………… 249

جدول 15: نتایج آزمون آماری t وابسته برای مقایسه چندگانه میانگین های عامل آزمون (مولفه درک خواندن ـ نوع P) …………………………………………………. 251

جدول 16: نتایج تحلیل واریانس آمیخته (32) برای بررسی اثرات گروه و آزمون در نمرات سرعت خواندن گروه های آزمایشی و گواه نوع P……………………… 252

جدول 17: نتایج تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر برای بررسی اثرات آزمون بر سرعت خواندن گروه های آزمایشی و گواه نوع P………………………………… 255

جدول 18: نتایج آزمون آماری t وابسته برای مقایسه چندگانه میانگین های عامل آزمون (مولفه سرعت خواندن ـ نوع P). ……………………………………………… 257

 

نمودارها

1ـ نمودار اثر متقابل آزمون و گروه: (مولفه خطای خواندن ـ نوع L)……. 237

2ـ نمودار اثر متقابل آزمون و گروه: (مولفه درک خواندن ـ نوع L)……… 242

 فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق………………………………………………. 2

1-1  مقدمه………………………………………………………………………… 2

 1-2 بیان مسأله اساسی تحقیق……………………………………………… 2

 1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق……………………………………………. 3

 1-4 جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق……………………………………… 4

 1-5 اهداف مشخص تحقیق……………………………………………………. 4

 1-6 سؤالات تحقیق……………………………………………………………… 4

 1-7  تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی……………………………… 4

  فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق…………………………………………… 6

 2-1 مقدمه……………………………………………………………………….. 7

 2-2 تصمیم گیری…………………………………………………………………. 8

 2-2-1 مراحل تصمیم گیری…………………………………………………….. 10

 2-2-2  انواع تصمیم گیری……………………………………………………… 10

 2-2-3  روش های تصمیم گیری………………………………………………. 11

 2-2-4 انواع مدل های تصمیم گیری………………………………………….. 11

 2-3 تصمیم گیری چند معیاره………………………………………………….. 11

 2-3-1  انواع مدل های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM)…………………. 12

2-3-1-1 تصمیم گیری چند هدفه (MODM)……………………………………. 12

2-3-1-2 تصمیم گیری چند شاخصه ( )……………………………………….. 12

2-3-1-3  انواع روش های تصمیم گیری چند شاخصه……………………….. 14

2-3-1-4  روش مجموع ساده وزین  (SAW)…………………………………… 15

2-3-1-5 دلایل بکارگیری تصمیم گیری چند معیاره…………………………….. 15

 2-3-1-6  لزوم تصمیم گیری چندمعیاره در پروژه ها و مسائل مختلف……… 16

2-4 جانمایی………………………………………………………………………. 16

2-4-1 مدل QAP…………………………………………………………………..

2-5 تفاوت بین الگوریتم های دقیق وهیورستیک ومتاهیورستیک………….. 20

2-6 الگوریتم ژنتیك………………………………………………………………… 24

2-6-1  تاریخچه……………………………………………………………………. 24

2-6-2  كاربرد های الگوریتم ژنتیك………………………………………………. 24

2-6-3 مزایای بكارگیری الگوریتم ژنتیك………………………………………….. 25

2-6-4 معایب الگوریتم ژنتیك……………………………………………………… 26

2-6-5 واژگان الگوریتم ژنتیك……………………………………………………… 26

2-6-6  مفاهیم كلیدی در الگوریتم ژنتیك………………………………………. 27

2-7 جمع بندی…………………………………………………………………….. 37

فصل سوم: روش تحقیق…………………………………………………………. 39

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………39

3-2 روش تحقیق…………………………………………………………………… 39

3-3 سوالات تحقیق……………………………………………………………….. 41

3-4 اهداف تحقیق…………………………………………………………………. 41

3-5 روش های گردآوری اطلاعات………………………………………………….. 41

 3-6  اعتبار سنجی………………………………………………………………… 42

3-7  روش حل مدل…………………………………………………………………. 42

3-8 شیوه تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………..42

3-9 جمع‌بندی……………………………………………………………………….. 42

 فصل چهارم: محاسبات و یافته های تحقیق……………………………………. 45

4-1  مقدمه………………………………………………………………………….. 45

4-2  داده های مورد نیاز مدل………………………………………………………. 45

4-3 محدوده زمانی ومکانی تحقیق………………………………………………. 45

4-4  داده های جمع آوری شده……………………………………………………. 45

4-5 حل مسئله QAP با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک…………………………….. 53

4-6 نتایج حاصل از حل مسئله با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک…………………. 57

 

 

4-6-1  نتایج حاصل از الگوریتم اول………………………………………………… 57

4-6-2 نتایج حاصل از الگوریتم دوم……………………………………………….. 65

4-6-3 مقایسه دو الگوریتم………………………………………………………… 73

4-7 استفاده از رویکرد تصمیم گیری چند معیاره در انتخاب استقرار برتر……… 75

4-8 جمع بندی……………………………………………………………………… 79

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………… 82

5-1 مقدمه………………………………………………………………………….. 82

5-2 تحلیل نتایج حاصل از حل مدل………………………………………………. 82

5-3  نتیجه گیری…………………………………………………………………… 90

5-4  پیشنهادات کاربردی………………………………………………………… 90

5-5  پیشنهادات تحقیقات آتی…………………………………………………. 91

منابع  و مراجع……………………………………………………………………. 92

پیوست اول شرح الگوریتم اول برای مسئله QAP……………………………..

پیوست دوم شرح الگوریتم دوم برای حل مسئله QAP……………………….

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

مسئله استقرار تسهیلات یکی از مسائل مهم دربرنامه ریزی تسهیلات است که درزمینه های مختلفی از قبیل سازمان­­های صنعتی، مدیریت بیمارستان وجانمایی­ خطوط تولید کاربرد دارد. تاکنون الگوریتم های زیادی برای حل این گونه مسائل پیشنهاد شده است بعضی از این الگوریتم ها فقط با داده های کیفی و برخی با داده ­های کمی کارمی­ کنند. ناتوانی درتأثیر دادن همزمان مقادیر کمی وکیفی باعث کاهش کیفیت طرح استقرارمی شود. به نوعی كه برخی از شاخص های كیفی مهم در استقرار وارد طرح نمی شود. همچنین دربعضی مواقع ممکن است که نتوان این مقادیر کمی وکیفی را به طور قطعی تعیین کرد. استفاده از نظریه مجموعه های فازی دربرنامه ریزی تسهیلات باعث می شود که بتوان با ترکیب داده ­های کمی وکیفی مؤثر برجانمائی، کیفیت طرح استقرار را بهبود داد [3].

در تحقیق پیش رو برای طرح جانمایی مناسب ساختمانهای دانشگاه از برنامه ریزی ریاضی و تصمیم گیری چند معیاره بهره می­گیریم تا بتوانیم بهترین جواب را از مقایسه نتایج بدست­آمده از این دو روش انتخاب کنیم. برنامه ریزی ریاضی به منظور در نظر گرفتن شاخص های كمی و تصمیم گیری چند معیاره به منظور در نظر گرفتن شاخص های كیفی مورد استفاده قرار می گیرد.

2-1- بیان مسأله اساسی تحقیق 

واژه جانمایی به مدلسازی، فرمولسازی و حل آن دسته از مسایلی اشاره دارد كه به دنبال یافتن بهترین مكان جهت استقرار مراكز و تسهیلات هستند. به عبارت دیگر جانمایی عبارتست از انتخاب جایی برای تسهیلات جدید. در واقع به منظور حل مسایل مكان یابی با توجه به شرایط متفاوت موجود در فضای مسئله، مدل­های بسیار متنوعی در کتب و پژوهش های گذشته به چشم میخورد که می توان بعد از شناسایی ویژگی­ها و عوامل موثر بر مسئله (اعم از اینکه جانمایی تک واحدی است یا چند واحدی و برای مکان صنعتی یا تجاری است و از این قبیل) با بهره گرفتن از یکی یا ترکیبی از مدل ها اقدام به حل مسئله مربوطه کرد. به عنوان مثال می توان از مدل های حداکثر پوشش، حداکثر تراکم، وزن دهی یا ارزش دهی به عوامل کیفی، مدل های تصادفی یا مبتنی بر احتمال و مدل های پویا نام برد. انجام مطالعات جانمایی درست و مناسب، علاوه بر تاثیر اقتصادی بر عملکرد تسهیلات، اثرات اجتماعی، زیست محیطی، فرهنگی و اقتصادی در منطقه محل احداث خود خواهد داشت. در ضمن ویژگیهای منطقه ای نیز به عنوان عوامل کلیدی موثر در تعیین محل در مسایل جانمایی محسوب می شوند.

همچنین در پژوهش های مختلف از مدل هایی از قبیل ترکیب تصمیم گیری چند معیاره وسیستم اطلاعات جغرافیایی[1] (GIS)، از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح و یا تلفیق تصمیم گیری چند معیاره و برنامه ریزی عدد صحیح مختلط،روش های تصمیم گیری چند معیاره فازی  و در نهایت از ادغام روش های مدل های تصمیم گیری چندمعیاره [2] (MADM) با مدل های تصمیم گیری چند هدفه[3] (MODM) در جهت حل مسئله جانمایی استفاده شده است.

در این تحقیق در نظر داریم با توجه به عوامل مختلفی که در چیدمان ساختمانهای دانشگاه موثراست رویه ای كه توانایی در نظر گرفتن معیارهای كمی و كیفی را داشته باشد پیشنهاد نماییم و با وضعیت فعلی مقایسه، و بهترین را انتخاب کنیم.

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

طراحی چیدمان تسهیلات یک تأثیراساسی درعملکرد کل سیستم دارد وهمیشه به عنوان یک نكته کلیدی برای بهبود بهره وری سیستم های تولیددرنظر گرفته شده است. مسئله جانمایی تسهیلات[1] (FLP) به طور کلی درمورد معیارهای کمی مانند شکل، هزینه انتقال مواد، مجاورت و تقاضای فضا ومعیارهای کیفی از قبیل انعطاف پذیری، همسایگی وکیفیت تمرکز دارد.

انتخاب محل مناسب تسهیلات پراكنده یكی از وظایف مهم در زمینه‌ی جانمایی است. جانمایی (مکان‌یابی) را انتخاب مکان برای یک یا چند مرکز جدید، با در نظر گرفتن سایر مراکز و محدودیت‌های موجود می‌دانند به‌گونه‌ای ‌که هدف ویژه‌ای بهینه شود. این هدف می‌تواند هزینه حمل و نقل، ارائه خدمات عادلانه به مشتریان و غیره باشد. انجام مطالعات جانمایی نیازمند تخصص‌هایی از جمله: تحقیق در عملیات، روش های تصمیم‌گیری، جغرافیا (زمین شناسی و آب و هوا)، اقتصاد مهندسی، علوم کامپیوتر، ریاضی، بازاریابی، طراحی شهر و … است. به طور كلی جانمایی، فعالیتی است كه استقرارهای فضایی و غیر فضایی یک سرزمین را جهت انتخاب مكان مناسب برای كاربری خاص مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. انسان در جهت تحمل هزینه كمتر،حصول سود بیشتر و سهولت دسترسی به منابع، مكان فعالیت خود را انتخاب می نماید. لیكن باپیچیده تر شدن عوامل موثر بر جانمایی، به ناچار به استفاده از روش های علمی ومدرن (خصوصا بعداز جنگ جهانی دوم) رو آورده است. دراین راستا تئوریها، نظریه ها ومدلها ی مختلفی ارائه شده است كه هركدام دارای مزایا ومعایبی بوده وبرای كاربردهای خاصی در نظر گرفته شده است. اغلب این نظریه ها در كمی نمودن عوامل موثر بر فرایند مكان یابی تاكید دارد.

در این زمینه چیدمان مناسب ساختمانها و دانشکده های دانشگاه از اهمیت زیادی برخوردار می­باشد به طوری که تمام امکانات دانشگاه به راحتی در دسترس باشند و به کمترین میزان رفت و آمد نیاز باشد.

4-1- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

در این طرح مقایسه عملکردی بین تصمیم گیری چند معیاره با برنامه ریزی ریاضی صورت پذیرفته تا كاستی های هر روش مشخص شده و بهترین چیدمان با توجه به تجمیع مزایای این روش ها انتخاب شود.

5-1- اهداف مشخص تحقیق 

انتخاب بهترین مکان برای ساختمانها و دانشکده های دانشگاه

6-1- سؤالات تحقیق

بهترین چیدمان ساختمانها توسط برنامه ریزی ریاضی کدام است؟

بهترین چیدمان ساختمانها توسط تکنیک های تصمیم گیری کدام می باشد؟

بهترین چیدمان ساختمانها از بین چیدمان موجود و چیدمان های انتخاب شده کدام است؟

7-1- تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

تصمیم گیری چند معیاره: تصمیم گیری چند معیاره یک چارچوب نوید بخش برای ارزیابی مسائل چند بعدی، متناقض و ناسازگار است.  این روش به مجموعه ای از تكنیک های تصمیم گیری كه در برگیرنده مجموعه عوامل كمی و كیفی است، اطلاق می شود.  در این روش نظرات و اهداف مختلف تصمیم گیران متعدد بطور واضح تركیب شده و به تصمیم گیران اجازه داده میشود تا مشاهدات، معیارها و میزان اهمیت هر یک از آن ها را رتبه بندی نموده و با وجود نظرات ناسازگار و مخالف، ناسازگاری ها را نیز برطرف نماید. این روش در تنوع گوناگونی از شرایط و موقعیت ها  و همچنین معضلات و مشكلات كه هدف های مختلفی را دنبال می كنند كاربرد داشته است.

برنامه ریزی عدد صحیح: برنامه ریزی عدد صحیح نوع خاصی از برنامه ریزی است که در آن یک یا چند متغیر باید عدد صحیح باشند. برنامه ریزی عدد صحیح اجازه اعمال منطق های که در مدل سازی برنامه ریزی خطی میسر نیست به ما می دهد. مدل سازی عدد صحیح دارای قابلیت انعطاف بیشتری بوده ودرعین حال حل چنین مشکلاتی در عمل مشکل تر می باشد. به عبارت دیگر حل یک مدل برنامه ریزی خطی  با میلیونها متغیر، از نقطه نظر حل ممکن است بسیار ساده باشد،اما غالبا حل مدلهای برنامه ریزی با متغیر های صحیح که دارای صدها متغیر هستند بسیار مشکل است.

جانمایی: انتخاب مکان مناسب برای یک فعالیت، یکی از تصمیمات پایدار برای انجام یک طرح گسترده است که نیازمند تحقیق در مکان از دیدگاه ­های مختلف می­باشد. از آنجا که جانمایی نیاز به اطلاعات و اهمیت زیادی دارد، حجم بزرگی از اطلاعات جزئی برای معرفی مکان­های مختلف باید جمع­آوری، ترکیب و تجزیه و تحلیل شوند تا ارزیابی صحیحی از عواملی که ممکن است در انتخاب تأثیر داشته باشند، صورت پذیرد. بنابراین جانمایی فعالیتی است که قابلیت و توانایی­های یک منطقه را از لحاظ وجود زمین مناسب و کافی و ارتباط آن با سایر کاربری­ها و پارامترهای دیگر برای انتخاب مکانی مناسب برای کاربری خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار می­دهد.

الگوریتم ژنتیک: الگوریتم ژنتیک روشی جهت حل و بهینه یابی مسائل می باشد که با الهام از نظریه تکامل موجودات طبیعی بوجود امده است اصول اولیه این نظریه توسط جان هلند در سالهای 1962 تا1965 ارائه شد.

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

1-2- مقدمه

سابقه مسائل مرتبط با طرح ریزی واحد های صنعتی را باید  به قدمت تجارت و تولید دانست، به موازات پیشرفت و توسعه سیستم­های تولیدی و تجار ی، توجه بیشتری به بهره گیری از فضاها معطوف شده است .

سوال بسیاری از مدیران این است كه ” چرا باید جانمایی یا طراحی چیدمان را انجام دهیم ؟ ” در ساده ترین حالت این كار مانندآوردن اثاث و لوازم به خانه و چیدن و مرتب كردن آنها است به طوری است كه رضایت خریدار جلب شود. این موضوع جهت تغییرات چیدمان تسهیلات و واحد های سازمان های غیر تولیدی نیز صادق است؛ جا به جایی تجهیزات و ملزومات در یک واحد تولیدی یا خدماتی می تواند باعث از دست رفتن زمان، نارضایتی كاركنان و معطل ماندن تجهیزات می­ شود.

با صرف زمان كوتاهی جهت طراحی نحوه چیدمان تجهیزات و فضا­ها قبل از استقرار آن ها، می­توان از بروز بسیاری از خسارت­ها و نارضایتی­ها جلوگیری كرد .بسیاری از مشكلات واحد های تولیدی، مانند زمان طولانی فرایند تولید، وجود گلوگاه ها در واحد تولیدی و نارضایتی كاركنان و … با طراحی مجدد چیدمان تجهیزات و واحد های تولیدی قابل رفع می باشند. مسلما جا به جایی و ایجاد تغییرات در چیدمان فضاها و تجهیزات بر روی كاغذ به مراتب ساده تر و كم هزینه تر از انتقال و جابه جایی واقعی آنها است. به همین دلیل محققان در جریان این مسائل، به دنبال یافتن الگوریتم ها و روش های تصمیم گیری هستند كه در عین حال كه به جواب خوبی در مورد نحوه چیدمان تجهیزات و واحد ها می رسند، پاسخی قابل اجرا در محیط عملیاتی داشته و با شرایط محیط كار سازگار باشد. از این رو، باید الزامات، نیازمندی ها و محدودیت های محیط كار و كاركنان و … را در فرایند تصمیم گیری در نظر گرفته و اهدافی برای تصمیم گیری فرض شود كه میزان دستیابی به آنها، معیار سنجش میزان كارایی و مقبولیت جواب حاصل از فرایند تصمیم گیری باشد. در این مورد ضرورت وجود روش های قوی كه بتواند تصمیم گیرنده را در این زمینه یاری كند، كاملا محسوس است.

برای تصمیم گیری های پیچیده، اغلب از مدل های ریاضی برای ساده كردن و خلاصه كردن مسائل واقعی استفاده می شود تا تجزیه و تحلیل سیستماتیک را ممكن سازد.

مسأله جانمایی تسهیلات به عنوان مسائل بدون ساختار شناخته شده است. مسائل بدون ساختار به راحتی قابل فرموله كردن با مدل های ریاضی نیستند و علی رغم توانایی تكنیک های كمی كه توسط رایانه ها اجرا می شوند،مسأله جانمایی تسهیلات، هنوز نیازمند تفكر انسانی، دانش تجربی و قضاوت ذهنی هستند (اشلقی ومجریان 1387). علیرغم وجود چنین مشكلات و موانع در زمینه مسائل جانمایی تسهیلات، می توان با وجود مقالات فراوانی كه در این زمینه منتشر شده اند؛ به وجود ویژگی های مهم مسائل جانمایی اشاره كرد، از منظر دیگر، اكثر مطالبی كه در مورد مسائل طراحی جانمایی بیان شده اند در دو دسته مهم جای می گیرند :رویكرد های الگوریتمی،  رویكرد های فرایندی. رویكرد های الگوریتمی، معمولا محدودیت های طراحی و هدف ها را ساده تر می كند، تا تابع هدف محدودتری را مطرح كنند. رویكرد های فرایندی، می توانند همزمان هدف های كیفی و كمی در فرایند طراحی را در نظر بگیرند . برای این رویكرد ها، فرایند طراحی به چندین مرحله تقسیم می شوند، كه به صورت متوالی مورد بررسی قرار می گیرند . موفقیت رویكرد فرایندی به تولید گزینه های تصمیم گیری متعدد بستگی دارد؛ كه معمولا توسط یک طراح با تجربه صورت می گیرد.بنا بر این، چنین رویكردی ممكن است غیر عینی باشد و به علت فقدان اطلاعات پایه ای ، جواب نامطولبی به دست آید.

تسهیلات، یک موجودیت است كه عملكرد هر كاری را آسان می كند. تسهیلات ممكن است یک ماشین افزار، مركز خدمت دهی، سلول تولیدی، كارگاه ماشینی، دپارتمان، انبار و … باشد. جانمایی تسهیلات یک ترتیب و آرایش از هر چیزی است كه برای تولید كالاها یا ارائه خدمات الزامی و ضروری است[22]. جانمایی تسهیلات نشان دهنده ترتیب خاص تسهیلات فیزیكی می باشد در واقع هدف از مطالعه جانمایی تسهیلات عبارت است از: حداقل كردن تأخیرها در جابجائی مواد، تأمین انعطاف پذیری، استفاده مؤثرتر از فضا و نیروی كار و افزایش روحیه كاركنان است. جانمایی تسهیلات در فضای كارخانه غالبا به ” مسائل جایابی تسهیلات ” منتهی می گردد؛ این مسائل اهمیت خاصی در هزینه های تولید، جریان ساخت، زمان های تأخیر و بهره وری دارند . جانمایی مناسب تسهیلات در كارآیی عملیات تأثیر دارد و می تواند مقدار محصولات و خدمات یک سازمان را افزایش بدهد.

فصل اول

كلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

دسترسی فزاینده انسان به فن آوری جدید و یافتن راهکارهای ساده تر باعث شده است ،از حدود 140سال پیش تاکنون،اوقات بی کاری تا حدود دو برابر افزایش یابد.از سوی دیگر،آلودگی های محیط،پیچیدگی های ارتباطات اجتماعی،افزایش عامل های فشارهای شغلی و تنگناهای اقتصادی زندگی مدرن،سلامتی جسمی و روحی انسان را آسیب پذیر ساخته است.(کریمیان ،1387)

زندگی ماشینی به عنوان یکی از مشکلات اصلی بشریت قلمداد می شود، چرا که نتیجه آن کاهش تحرک و فعالیت افراد است. از جمله مفاهیم نوینی که معنای واقعی خود را با پیدایش انواع تکنولوژی و صنعتی شدن جوامع در زندگی مردم پیدا نموده است، اوقات فراغت و نحوه ی گذراندن آن است. ورزش های تفریحی با ورزش های مربوط به اوقات فراغت از مناسب ترین و شاید ضروری ترین گونه های گذران اوقات فراغت در عصر حاضر است.(کریمیان،1387)

فراغت می تواند نقش نیرومند و در عین حال دوگانه در تحول سطح فرهنگی جامعه داشته باشد، به این معنا كه می تواند در ارتباط با نیازهای فكری و عملی انسان، سازگاری یا ناسازگاری اجتماعی و پیشرفت یا واپسماندگی فرهنگی باشد . فعالیت های فراغتی می تواند با رفع خستگی، صدمات جسمی و روانی ناشی از هیجانات مداوم كار و انجام وظایف اجتماعی را جبران نماید و با تفریح از كسالت ناشی از یكنواختی كار روزمره رهایی یابد و فرصتی برای پرورش استعدادهای ذهنی و روانی، جسمی و عاطفی خود فراهم  سازد لذا فعالیت فراغتی می تواند باعث ارتقاء فرهنگ جامعه یا سقوط آن گردد. همان گونه كه كار جوانان را از گناه و افسردگی می رهاند، فراغت نیز بر نشاط، شادی و طراوت آنان می افزاید و اراده آنان را برای تداوم زندگی تقویت می بخشد.پس به جای پر كردن اوقات فراغت باید به پر بار كردن آن اندیشید.)آبکار،1388)

بهره گیری شایسته از اوقات فراغت منوط به برنامه ریزی دقیق و متناسب با نیازها است . در غیر اینصورت خواه ناخواه بخش هایی از عمر پر ارزش انسان در وادی پوچی از بین خواهد رفت . امروزه در نتیجه بخش هایی از عمر پر ارزش انسان، همچنین در نتیجه افزایش میزان اوقات فراغت در زندگی افراد به ویژه جوانان، نوعی اخلاق تفریح بروز نموده وبحران هویت را تشدید كرده است. لذا مدیران باید آگاه باشند كه باید اوقات فراغت را درجامعه هدفمندکنند. ورزش های تفریحی با ورزش های مربوط به اوقات فراغت از مناسبترین و شاید ضروری ترین گونه های گذراندن اوقات فراغت در عصر حاضر است.(کریمیان و همکاران،1387).در حقیقت ،گذراندن اوقات فراغت با انجام فعالیت های ورزشی از متداولترین روش های موجود در جهان است.تحقیقات متعددی ،ارتباط همبستگی بین سطح آمادگی های عمومی بدنی با سلامت روانی ،سلامتی جسمانی،تنیدگی،تحلیل رفتگی شغلی و عامل های تشدید کننده آنها را به دست آورده اند.(امیرتاش،1387)

در دهه های اخیر پیشرفت قابل ملاحظه  فناوری و صنعت، موجی از استرس را به ارمغان آورده که سبب کاهش سلامت جامعه شده است .استرس بر فعالیت های انسان در زمینه های گوناگون همچون روانشناختی، جسمانی و خانوادگی تاثیر سوء می گذارد.کاهش تولید نارضایتیهای حرفه ای، افزایش تصادف ها و خطاها و کاهش سلامت عمومی افراد از جمله نشانه های استرس اند.هر چند بسیاری از مشاغل همراه با فشار روانی هستند اما افراد شاغل در این حرفه ها می دانند که چگونه با فشار های تنش زا مقابله کنند با وجود محرک های تنش زا که روزانه با آن مواجه اند روش های اجتناب از آثار زیان بار این محرک ها را می دانند.اما بعضی از این افراد تا این حد توانایی و امکان لازم را برای مقابله و فرار از محرک های تنش زا را ندارند و همواره در معرض محرک های تنش زا هستند.ساعتچی(1376).همچنین توجه به استرس شغلی و مطالعه روی این مقوله گسترش روزافزون یافته است زیرا شیوع استرس شغلی بروز بیماری های روان تنی، مانند فشارخون و مشکلات گوارشی شده است .

سازمان بهداشت جهانی(1987) اعلام کرد که 90 درصد از کارمندان از شغل خود ناراضی اند و معتقدند که شغل شان در جهت اهداف زندگی آنان نیست و 75 درصدکسانی که به مشاوره های روان پزشکی نیازمندند به دلیل عدم رضایت شغلی و عدم توانایی در انجام دادن کارشان است.هر شغل با استرس همراه است،اما برخی مشاغل به سبب حساس بودن نوع وظایف و مسئولیت های آن بسیار پراسترس هستند.که حرفه معلمی و تدریس نیز ازجمله مشاغل پراسترس ویژه ذکر شده است.فرسودگی شغلی یکی از نتایج استرس های گوناگونی است ،که به صورت علائم جسمانی (سردرد، زخم معده)،علائم روانی(افسردگی، خشم) و علائم رفتاری(افت کاری و غیبت)ظاهر می شود.(روشن،1390)

مفهوم فرسودگی شغلی برای اولین بار از سوی فرودنبرگر در سال 1974 معرفی شد. وی فرسودگی شغلی را حالتی از خستگی و ناکامی می داندکه ناشی از ارتباطات و روابط شغلی است که به وصول نتیجه دلخواه منجر نمی شود.(محمدی و همکاران،1391)

فرسودگی شغلی یكی از نشانگان روان شناختی است و بیشتر باشغل هایی كه ساعات زیادی با انسانها در ارتباط هستند  دیده می شود. فرسودگی شغلی سندرمی روان شناختی مشتمل بر سه محور خستگی هیجانی، مسخ شخصیت،احساس عدم كفایت شخصی و دارای عوارضی مانند : خستگی مزمن، اختلالات خواب، علا ئم جسمی مختلف، تمایلات منفی و بدبینانه نسبت به همكاران و مراجعین،احساس گناه، كاهش عملكرد شغلی می باشد.(خمرنیا وهمکاران،1389)

همه ما ساعت های خسته كننده و طولانی كار را به امید روزهای تعطیل و اوقات فراغت سپری می‌كنیم. اوقات فراغت، به معنای فراغت از كار و زمان راحتی از دل مشغولی هاست. روز تعطیل آخر هفته، روزهایی به یاد ماندنی است كه دست كم شاغلان سراسر جهان انتظار رسیدن آن را دارند. فراغت تجربه ای است كه فرد هنگام رهایی از الزامات كار روزانه براساس نیازها و علاقه های شخصی، داوطلبانه و متناسب با نیاز و ذوق خود آن را انتخاب می كند تا جسم، فكر و شخصیت او فرصت رشد و پرورش پیدا كند. فراغت این امكان را به فرد می دهد تا با بازسازی انرژی وتوان از دست رفته، با

 قدرت و توان حركتی مضاعف شروع به فعالیت كند. به همین علت است كه چگونه گذراندن اوقات فراغت، یک نیاز ضروری تلقی می شود و نهادهای مختلف جامعه برای این كه آن را به فرایندی هدفمند، اصولی و برنامه ریزی شده تبدیل كنند، در تلاشند. برنامه ریزی های عملی سازنده برای گذران اوقات فراغت می تواند همه افراد جامعه، بخصوص معلمان رادرجهت انرژی بیشتر،روحیه ی شاداب ترونیروی خلاقانه پیش برد.درعین حال، بی توجهی به این امرنیز ممکن است سبب ، کاهش انرژی انگیزه ودرنتیجه به فرسودگی شغلی بینجامد.

اوقات فراغت باید نیازهای درونی انسان رابرآورده کند واورا از قید وبندها رهاسازد. انسان در اوقات فراغت، ازتعیین نوع فعالیتش توسط دیگران آزاد است که این موجب تمایزآن از کارمی شود.به نحوی که انسان به معنای واقعی کلمه، آن گونه که مایل است رفتارمی کند.

باعنایت به مطالبی که گفته شد اوقات فراغت یکی ازمسائل حیاتی درپویایی فرایند آموزش  وپرورش است وپرداختن به این موضوع می تواند گره گشای تنگناها وکلیدی برای حل مسائل آن ودرنهایت راهبردی برای برنامه ریزی در جهت پرکردن اوقات فراغت آنهابه نحو مطلوب وشایسته می باشد.

1-2- بیان مساله

با پیچیده تر شدن روز افزون جوامع امروزی ،رسالت سازمان ها برای برآوردن انتظارات جوامع،حساس تر و مهمتر می شود.به طوری که می توان اذعان کرد که دنیای ما دنیای سازمان هاست و آنچه امروز بین اهل فن و به اتفاق نظر به یقین تبدیل شده ،نقش اساسی نیروی انسانی به عنوان عامل گرداننده اصلی سازمان هاست.به عبارت دیگر،انسان ها به کالبد سازمان جان می دهند.بی تردید نیروی انسانی کارآمد و خودانگیخته برای رشد خود و توسعه و دستیابی به هدف برنامه ریزی شده سازمان ،بیشترین کارایی را داشته باشد.با توجه به حساسیت سازمان آموزش و پرورش ،برای دستیابی و اجرای موفقیت آمیز هر فعالیت آموزشی ،افزون بر منابع مالی ،وسایل و فناوری،وجود نیروی انسانی سالم و متعهد،نقش اساسی را ایفا می‌کند. به عبارت دیگر تعهد کاری و واکنش عاطفی فرد نسبت به کار وهمچنین بالا بودن سلامت روانی،میزان تولید و قابلیت کار رابالا می برد.(زارع،1391)

پژوهش هایی که در دهه های 1980تا1990صورت گرفته است ، تایید نموده اند که مشکلات روانی و اجتماعی همگی در ایفای نقش اجتماعی به عنوان یک عامل بازدارنده تلقی می شود.در غالب این پژوهش ها ضمن التفات به آثار مخرب مشکلات مذکور، بر ضرورت کشف و شناخت علل و عوامل موثر از جمله فرسودگی شغلی که در سطح معناداری می توانند شاخصی برای ارزیابی میزان سلامت عمومی باشند،به وضوح دیده می شوند.(تویتز،1995)

سازمان بهداشت جهانی(1998)،درتعریف فرسودگی شغلی اظهار داشته است که فرسودگی شغلی عبارت است از یک فرایند روانشناختی که شرایط استرس شغلی شدید حادث می شودو خود را به صورت فرسودگی عاطفی،مسخ شخصیت،کاهش انگیزه و پسرفت(تضعیف عملکرد)نشان می دهد.همچنین،همین سازمان،سلامت عمومی را برخورداری از آسایش کامل جسمی ،روانی و اجتماعی و نه فقط نداشتن بیماری ونقص عضو تعریف کرده است.(لست،1367 )

به جرات می توان گفت از زمانی که انسان پا به عرصه حیات نموده است تمام فعالیت هایش در جهت تامین رفاه بیشتر در زندگی بوده است.بدون تردید انجام فعالیت های ورزشی و تفریحی در زمان فراغت اگر به روش صحیح و با رعایت مصالح جامعه توام باشند، دارای کارکردهای فردی و اجتماعی مفیدی هستند.دراین میان فعالیت های ورزشی به سبب اثرات مثبت و مطلوبی که در ارضای نیازمندی های روانی و جسمی افراد دارد حائز اهمیت بسیاری بوده و به نحوه مطلوبی می تواند مفید وسازنده واقع شود.افراد شاغل با توجه به فشار عصبی شدید ناشی از ماهیت ،نوع یا وضعیت نامناسب کاربه پیدایش حالتی منجر می شوند که فرسودگی شغلی نامیده می شود.در این حالت کار ماهیت خود را از دست می دهد.به این ترتیب بیماری های روان پزشکی ناشی از استرس های شغلی و محیط شغلی و همچنین تحلیل رفتگی افراد می تواند باعث کاهش کارایی افراد در سازمان گردد. متاسفانه شواهد نشان می دهد که با همه نقش و اهمیتی که معلمان در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه از طریق تربیت و هدایت صحیح نوجوانان و جوانان جامعه دارند،بنا به عللی از جمله مشکلات اقتصادی،اجتماعی نه تنها اوقات فراغت بلکه بخش عمده ای از وقت روزانه خویش را صرف تامین نیازهای مادی و اقتصادی می نمایند به طوری که که عملا فرصت لازم برای رشد علمی و معنوی و مهارتی و تامین سلامت جسمی و روانی.آنها وجود ندارد.با این حال از اوقات فراغت معلمان  می توان به عنوان یک پتانسیل در رسیدن به اهداف آموزشی وتربیتی و همچنین کاهش فرسودگی شغلی  آنان استفاده نمود و با مساعدت آموزش و پرورش زمینه لازم را دراین راستا با ارائه راهکارهای مناسب فراهم نمود. با توجه به اهمیت موضوع،ضرورت داشت که نحوه ی گذراندن اوقات فراغت معلمان با تاکید برفعالیت های ورزشی و ارتباط ان با فرسودگی شغلی مورد تحقیق و بررسی قرار بگیرد.

 

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق

امام رضا (ع) می فرمایند:

کوشش کنید اوقات روز شما چهار ساعت باشد.ساعتی برای عبادت و خلوت خدا،.ساعتی برای تامین معاش، ساعتی برای آمیزش و مصاحبت برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عبودیتتان واقف می کنند و در باطن نسبت به شما خلوص و صفا دارندو ساعتی را به تفریحات و لذائذ خود اختصاص بدهیدتا از مسرت و نشاط ساعات تفریح نیروی انجام وظایف ساعات دیگر را تامین کنید.(نجفی،1376)

تحولات ودگرگونی های سریع صنعتی با پیامدهای اجتماعی واقتصادی فراوانی همراه بودوتأثیرات مهمی بر چگونگی اوقات فراغت مردم برجای گذاشت به عنوان مثال، مکانیزه شدن صنایع وایجاد امکانات رفاهی ونظایر آن موجب تغییر سبک زندگی مردم از قبیل کوچک تر شدن ابعاد خانواده وتغییرروابط همبستگی افراد بایکدیگرشد، درحالی که در گذشته، روابط همبستگی وخانوادگی افراد بایکدیگر نقش بارزی درگذراندن اوقات فراغت مردم داشت.علاوه بر این، مکانیزه شدن وسایل رفت وآمد،ظهور سینما واختراع تلویزیون نیز اوقات فراغت انسان ها را متاثر ساخت.گرچه پیشرفت تکنیک تنها عامل نبوده واحتیاجات اجتماعی، روابط میان قدرت های اجتماعی زمان ومحیط اجتماعی واقتصادی هم برمیزان زمان آزاد وانتخاب نوع امکانات فراغتی به شدت اثر گذاشته است.تحول دیگر اهمیت خاصی است که درحیات فردی واجتماعی احراز کرده است،چنان که زمان کار از زمان فراغت به کلی جدا شده واوقات فراغت ارزشی ذاتی پیداکرده است.بدین ترتیب از مشخصات اساسی فراغت در جهان کنونی آن است که دیگر تنها به طبقات ممتاز اختصاص ندارد وبه طبقات دیگر هم تعمیم یافته است.(آقازاده،1385)

در سازمان های آموزشی نیز مانند سایر سازمان ها هرفرددر نخستین تماس حرفه ای خود با محیط کار امیدوار است که با جوی مناسب مواجه شود، تا بتواند نیازهای اقتصادی، اجتماعی و روانی خود را به نحوی مطلوب برآورده سازد.

یکی از اقشار جامعه که باید به سلامت روانی آن اندیشید،معلمعین و دبیران هستند. معلمعین و دبیران در رشد و توسعه هر کشور و تعلیم و تربیت و پرورش آینده سازان آن نقش بسیار حساس و بنیادین دارد. به وجود آوردن شرایط آرمانی فرهنگی که زمینه تفکر و پژوهش در آن فراهم شود و فرایند یاددهی و یادگیری به طور مطلوب صورت پذیرد ، مستلزم آن است ، که معلمین و دبیران از روحیه شاداب و قوی برخوردار باشند و حداقل مشکلات و سختی ها را در زندگی شغلی و اجتماعی داشته باشند .

معلمین و دبیران با استرس های گوناگون مواجه اند. از نتایج این استرس ها بروز فرسودگی شغلی در میان آنان است که تاثیر نامطلوب در سازمان خانواده و زندگی اجتماعی و فردی بر جای می گذارد.از مهمترین آن ها می توان غیبت کارکنان از کار ،تاخیر متوالی، شکایت های مختلف روان تنی، کشمکش و تضاد در محیط کار، تغییر شغل و در نهایت ترک خدمت را می توان نام برد.هنگامی که فرسودگی شغلی رخ می دهد ، فقدان روزافزون واقع بینی،کاهش انرژی در ادامه فعالیت های سودمند، از دست دادن فلسفه نهایی زندگی و فقدان احساس همدردی و اختلالات روحی و جسمی ظهور پیدا می کند.برای فائق آمدن بر این مشکلات باید با استرس های روانی وفرسودگی مقابله کرد. راهبردهای متفاوتی برای پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی در منابع گوناگون پیشنهاد شده است. اهمیت این پژوهش دراین است که ابعاد گوناگون فرسودگی را در جامعه فرهنگیان روشن می کند وروش های مقابله ای موثر در برابر استرسهای شغلی و روانی و فرسودگی شغلی را نشان میدهد.

معلمان به واسطه ماهیت شغلی خود ،با مشکلات عدیده ای مواجه هستند،مشکلاتی مانند پرحجمی کار، افت تحصیلی دانش اموزان، حقوق و مزایای ناکافی، عدم علاقه دانش اموزان به تحصیل ،نادیده گرفتن نیازهای آنها از طرف سازمان های آموزشی و کلاس های پرجمعیت، این مشکلات همگی بر سلامت آنها تاثیر گذار بوده و با استمرار این مشکلات آسیب گریزی آنها را بالا برده ونهایتا ممکن است منجر به فرسودگی شغلی در میان آنان شود.(هاکانن جی،2004: گریسن،2008)

ازسوی دیگر ،شواهد تحقیقاتی نشان می دهد که فرسودگی شغلی با غیبت های مکرر بازنشستگی زودرس، عملکرد نامناسب و کاهش کیفیت تدریس، عزت نفس پایین و از لحاظ روان شناختی از قبیل افسردگی، اضطراب و مشکلات جسمانی از همبستگی مثبت و بالایی برخوردار است.(رستمی و همکاران،1387).همچنین،نابه سامانی و سرگردانی انسان در اوقات فراغت،به ویژه در محیطهایی که آکنده از عاملهای تنش آور است زندگی شخصی و شغلی انسان هارابا بحران های متفاوتی روبرو می سازد،همچنین روشن ساخته اندکه پرداختن به تفریحات سالم در اوقات بی کاری ،به ویژه فعالیت های ورزشی،آثارمثبت و فراوانی در بهبود این وضعیت دارد.نتایج این تحقیقات باعث شدند،سازمان ها و ارگان های گوناگون،برنامه ریزی های وسیعی برای گذراندن اوقات فراغت کارکنان خود انجام دهند.این توجه جهانی،موجب پیدایش صنعت عظیمی شدکه هدف مستقیم آن ،فراهم آوردن امکانات برای گذراندن اوقات فراغت است.