نیمسال دوم سال تحصیلی 93 –1392

 

 

 

 

چکیده:

به منظور مطالعات دقیق بیواستراتیگرافی و لیتواستراتیگرافی سازندکژدمی در ناحیه زون ایذه، پنج برش سطح الارضی (بترتیب از شمال غرب به جنوب شرق) شامل یال جنوبی تاقدیس پیون، یال شمالی تاقدیس منگشت، یال شمالی تاقدیس بنگستان، یال شمالی تاقدیس میش و یال جنوبی تاقدیس آنه، انتخاب و مورد مطالعه دقیق قرار گرفته است.

در طی این بررسی ها 1100 مقطع نازك مربوط به نمونه های سنگی سازند کژدمی، قسمت های رأسی سازند داریان و قسمت های قاعده ای سازند سروك، آماده سازی و مورد مطالعه قرار گرفت. سازند کژدمی در برش های  پیون، منگشت، بنگستان، میش و آنه بترتیب 5/152 ، 4/107 ، 3/263 ، 1/172 و 1/210  متر ضخامت دارد و مجموعه فسیلی موجود در این سازند، سن آپسین پیشین/ میانی تا آلبین پسین – آلبین انتهایی (Vraconnian) را نشان می دهد. مرز سازندهای داریان و کژدمی در برش های پیون، بنگستان و آنه به صورت همشیب، قاطع و پیوسته و در برش های منگشت و میش این مرز منطبق با مرز آپسین و آلبین و به صورت همشیب، قاطع و ناپیوسته می باشد.

در مطالعات ماکروپالئونتولوژی تعداد 21 گونه متعلق به 15 جنس از بی مهرگان (مربوط به 4 رده) مورد شناسایی و در مطالعات میکرواستراتیگرافی تعداد 103 گونه ی روزن دار متعلق به 51 جنس و 11 گونه غیرروزن دار متعلق با 9 جنس مورد شناسایی قرار گرفت که با کمک از آنها در مطالعات بایواستراتیگرافی، 4 زون زیستی (Interval Zone)، یک زیر زون زیستی (interval subzone)، یک زیرزون زیستی فراوانی (acme subzone) و یک زیرزون زیستی محدوده حضور (range subzone) در برش پیون، دو زون زیستی (Interval Zone)، سه زون زیستی تجمعی (assemblage zone) و یک زیرزون تجمعی (assemblage subzone) در برش منگشت، 7 زون زیستی (Interval Zone)، 3 زون زیستی محدوده حضور (Total and Partial range Zone)، دو زون زیستی تجمعی (assemblage zone)، 2 زیر زون زیستی (range subzone)، یک زیرزون زیستی فراوانی (acme subzone) در برش بنگستان، 7 زون زیستی (Interval Zone)، یک زون زیستی تجمعی (assemblage zone)، یک زیر زون زیستی تجمعی (assemblage subzone) و یک زیر زون زیستی فراوانی (acme Subzone) در برش میش و 3 زون زیستی (Interval Zone)، یک زون زیستی تجمعی (assemblage zone)، دو زیرزون زیستی فراوانی (acme subzone) و یک زیر زون زیستی تجمعی (assemblage subzone) در برش کوه آنه تعریف و تعیین گردیدند که سنی را از آپسین پیشین/ میانی تا سنومانین پسین تعیین کردند.

در مطالعات ایزوتوپی از 35 نمونه از زمینه میکرایتی سنگ های آهکی آلبین و سنومانین پیشین متعلق به کوه پیون، آنالیزهای ایزوتوپی اکسیژن و کربن بعمل آمد که مقادیر ایزوتوپ اکسیژن و کربن، نمایانگر قرار گیری  آنها در نزدیكی محدودة آراگونیتی سازند ایلام و محدوده آراگونیتی سازند مزدوران می باشد، همچنین تغییرات ایزوتوپ اکسیژن نمونه های مورد مطالعه، بمراتب کمتر از مقادیر ایزوتوپ کربن بوده و این بیانگر تاثیر دیاژنز جوی یا متائوریکی در نمونه‎های مورد مطالعه بود.

در نمودار ایزوتوپ کربن 13 در برش پیون نیز، سیر منفی این نمودار در سازند کژدمی برش پیون و مقارن با نهشته شدن شیل های آهکی خاکستری تیره دارای رادیولر و روزن داران پلانکتونی و بخصوص بروز شیفت Heterohelix، نمایانگر وقوع حادثه بی هوازی اقیانوسی مربوط به قاعده آلبین پسین در این برش می باشد. شواهد مربوط به بروز این حوادث بی هوازی اقیانوسی در طی آپسین پسین تا آلبین پسین در سایر برش های مورد مطالعه نیز مورد بررسی قرار گرفت.

همچنین در این مطالعه، مرزهای کرونواستراتیگرافی واقع در محدوده برش های مورد مطالعه، و تأثیر فازهای اواخر آپسین و فاز اتریشین مربوط به اواخر آلبین مورد مطالعه قرار گرفت که نشان دهنده شدت عملکرد بیشتر فاز اواخر آپسین در این برش ها بود، بطوریکه عملکرد این فاز باعث نبود چینه شناسی آلبین پیشین در برش های مورد مطالعه فوق گردیده بود

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                          صفحه

 

فصل اول: كلیات

١- 1- حدود و موقعیت جغرافیایی مقاطع سطح الارضی مورد مطالعه ………………………………    1

١-١- الف:حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس پیون ……………………………………………………….    1

1-1-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای منطقه ایذه …………………………………………….    5

١-2- حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس منگشت …………………………………………………………..    5

١-2-الف: حدود و موقعیت جغرافیایی برش سطح الارضی چماء (تاقدیس منگشت)  ………    7

1-2-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای منطقه باغملک و صیدون ……………………….    7

١-3- حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس بنگستان …………………………………………………………..    8

١-3-الف: حدود و موقعیت جغرافیایی برش تنگ ماغر (یال شمالی تاقدیس بنگستان) …….    9

1-3-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای مناطق بهمئی و بهبهان …………………………..    10

١-4- حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس میش ……………………………………………………………….    10

١-4-الف: حدود و موقعیت جغرافیایی برش نارک (یال شمالی تاقدیس میش) ………………..    12

1-4-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای منطقه گچساران (دوگنبدان) …………………    12

١-5- حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس آنه ………………………………………………………………….     13

١-5-الف: حدود و موقعیت جغرافیایی برش نوگک (یال جنوبی تاقدیس آنه) ………………..     13

1-5-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای منطقه کوپن …………………………………………..     14

1-6- تاریخچه مطالعات قبلی ………………………………………………………………………………………………    14

1-7- روش های مطالعه و بررسی  …………………………………………………………………………………………..     17

1-7-الف: جمع آوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………….     17

1-7-ب- مطالعات صحرایی ………………………………………………………………………………………………..     17

1-7-ج- مطالعات آزمایشگاهی ……………………………………………………………………………………………     17

1-7-د- هدف از مطالعه ………………………………………………………………………………………………………    18

 

فصل دوم: ویژگیهای زمین شناسی و ساختمانی منطقه مورد مطالعه

2-1- زمین شناسی ناحیه ای زاگرس و زون ایذه ………………………………………………………………    20

٢-2- تقسیمات ساختمانی و زمین شناسی ساختمانی زاگرس ……………………………………………..    21

٢-2-1: تقسیم بندی بر اساس نظریات Falcon (1961) …………………………………………………….    21

٢-2-٢: تقسیم بندی بر اساس نظریات اشتوكلین Stocklin (1968) …………………………………    21

٢-٢-2-الف: دشت خوزستان …………………………………………………………………………………………….    21

٢-٢-2-ب: زاگرس چین خورده یا زاگرس خارجی ………………………………………………………..    21

٢-٢-2-ج: زاگرس مرتفع یا زاگرس رورانده یا زاگرس داخلی ………………………………………    22

2-2-3: تقسیم بندی بر اساس نظریات بربریان  Berberian, 1995 ………………………………….    22

2-2-4 : تقسیم بندی بر اساس نظریات مطیعی (1374) ………………………………………………………    23

2-3- زمین شناسی محدوده مورد مطالعه …………………………………………………………………………..     26

2-4- چگونگی پیدایش حوضه زاگرس ازدیدگاه زمین شناسی وتكتونیک صفحه ای ……….    28

2-5- فازهای كوهزایی كرتاسه ………………………………………………………………………………………….     28

2-6- بلنداهای قدیمه (Palaeohigh) مهم در زون دزفول (اشرف زاده، 1378) ……………..     29

2-6-الف: تاریخچه مطالعات قبلی بلنداهای قدیمه ……………………………………………………………    30

2-6-ب: مطالعات اشرف زاده (1378) ………………………………………………………………………………..     32

٢-7-چینه شناسی كرتاسه حوضه زاگرس …………………………………………………………………………..     36

 

2-7-الف:كرتاسه پیشین در ناحیه فارس و جنوب شرقی فرو افتادگی دزفول(مطیعی1383 با کمی تغییر) …     37

2-7-ب: كرتاسه پسین (سنومانین – ماستریشتین) در فروافتادگی دزفول(مطیعی 1383 با کمی تغییر) ……….      37

2-7- ج: مشخصات سنگ چینه ای (لیتواستراتیگرافی) كرتاسه زاگرس (اقتباس از مطیعی 1383) ..     38

2-7-ج-١- سازند آهكی فهلیان (Fahlian Limestone Fm. ) ………………………………………    39

2-7-ج-٢- سازند شیلی – آهكی گدوان (Gadvan shale-Limestone Fm. ) ……………    39

2-7-ج-٣- سازند آهكی داریان ( Dariyan Limestone Fm.) …………………………………….    39

2-7-ج-٤- سازند شیلی گرو ( Garau Shale Fm. ) ………………………………………………………    40

2-7-ج-٥-گروه بنگستان ( Bangestan Group ) ………………………………………………………….    40

2-7-ج-٥-١- سازند شیلی كژدمی ( Kazhdomi Shale Fm. )……………………………………..    40

2-7-ج-٥-٢- سازند آهكی سروك ( Sarvak Limestone Fm. ) ………………………………..    40

2-7-ج-٥-٣- سازند شیلی سورگاه (Surgah Shale Fm. ) ……………………………………………    41

2-7-ج- ٥-٤- سازند آهكی ایلام  …………………………………………………………………………………….    41

2-7-ج -٦- سازند شیلی گورپی ( Gurpi shale Fm. ) …………………………………………………    42

2-7- د: مشخصات زیست چینه ای (بایواستراتیگرافی) كرتاسه زاگرس (مطیعی، 1383) ……    42

2-7- ه: مشخصات سکانس چینه ای (سکانس استراتیگرافی) كرتاسه زاگرس ……………………..    52

2-7- ه-1: تاریخچه مطالعات چینه نگاری سكانسی …………………………………………………………….    52

2-7-ه-2: سکانس های رسوبی کرتاسه زاگرس (مطالعات مشترك مدیریت اکتشاف نفت با موسسه نفت

فرانسه  IFP) ………………………………………………………………………………………………………………………….    54

2-7-ه-3: سکانس‌های رسوبی و جغرافیای دیرین کرتاسه زاگرس (مرسل نژاد و همکاران، 2007) ..    61

 

فصل سوم: لیتواستراتیگرافی (توصیف سنگ چینه ای مقاطع چینه شناسی مورد مطالعه)

3-1- مشخصات و توصیف مقطع سطح الارضی قلعه کژدمک (یال جنوبی تاقدیس پیون) ..    68

3-2- مشخصات و توصیف مقطع سطح الارضی تنگ ماغر (یال شمالی تاقدیس بنگستان) ….   102

3-3- مشخصات و توصیف مقطع سطح الارضی نارک (یال شمالی تاقدیس میش) ……………   144

3-4- مشخصات و توصیف برش سطح الارضی نوگک (یال جنوبی تاقدیس آنه) ………………  192

3-5- مشخصات و توصیف برش سطح الارضی ناحیه چماء (یال شمالی تاقدیس منگشت) ..   219

 

فصل چهارم: پالئونتولوژی و سیستماتیک

4-1: بی مهرگان ………………………………………………………………………………………………………………..   238

4-1-الف: سیستماتیک دوکفه ای ها (Bivalvia) ………………………………………………………………   238

4-1-ب: شکم پایان (Gastropoda) …………………………………………………………………………………   264

4-1-ج: سرپایان (Cephalopoda) …………………………………………………………………………………..   265

4-1-د: خارداران (Echinoidea) …………………………………………………………………………………….   274

4-2: توصیف فرامینیفرها …………………………………………………………………………………………………….   287

4-2- الف: توصیف فرامینیفرهای بنتیک …………………………………………………………………………….   287

4-2- ب: توصیف فرامینیفرهای پلانکتونی ………………………………………………………………………….   319

4-3 : غیر فرامینیفرها ………………………………………………………………………………………………………….   351

4-3-الف: کالسیسفرولیدها (Calcispherulids) ……………………………………………………………….  351

4-3-ب : جلبک ها (Algae) ……………………………………………………………………………………………..   352

4-3-ج : رادیولاریا ها (Radiolaria) ……………………………………………………………………………….   355

4-3-د : استراکود ها (Ostracoda) ………………………………………………………………………………….   356

4-3-و : قطعات اسکلتی بی مهرگان (Invertebrates shell fragments) ……………………..   356

 

فصل پنجم: مطالعات ایزوتوپی و ژئوشیمیایی

5-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..   363

5-2: مطالعات ایزوتوپی اكسیژن 18 و كربن 13 ……………………………………………………………….   364

5-3- محاسبه دمای آب دریا در زمان ته نشست سنگ آهك‌های آلبین در برش کوه پیون …….   367

 

فصل ششم: حوادث بی هوازی اقیانوسی (نبود اکسیژن  اقیانوسی )

6-1- حوادث بی هوازی OAEs (Oceanic Anoxic Events) در کرتاسه میانی ………….    370

6-2- OAEs (Oceanic Anoxic Events) در ژوراسیک و کرتاسه میانی ………………………    374

6-2-الف: حادثه OAE توآرسین پیشین ……………………………………………………………………………    374

6-2-ب: حادثه نبود اکسیژن آپسین پیشین (or OAE1a Selli) ……………………………………….   374

6-2-ج: حوادث بی هوازی اقیانوسی در  انتهای آپسین – آلبین پیشین (OAE1b) ………..    377

6-2-د: حادثه نبود اکسیژن  بخش قاعده ای آلبین پسین (or OAE1c Toolebuc) ………    378

6-2-ه: حادثه نبود اکسیژن  بخش بالایی آلبین پسین (or OAE1d Breistroffer) ………  379

6-2-و: حادثه نبود اکسیژن سنومانین پسین یا مرز سنومانین/تورونین (or OAE2 Bonarelli) ….  380

6-2-ز: حادثه نبود اکسیژن  مرز کنیاسین- سانتونین (OAE3) …………………………………………   382

6-3: شواهد حادثه نبود اکسیژن  OAEs در برش های مورد مطالعه ………………………………..  383

6-3-الف: مقدمه  ………………………………………………………………………………………………………………..  383

6-3-ب: شواهد حادثه بی هوازی اقیانوسی (OAEs) در برش کوه پیون ………………………..  384

6-3-ب-1: سیر منفی ایزوتوپ کربن 13 در زمان تأثیر حادثه OAE1c …………………………..  385

6-3-ب-2: حادثه OAE1c و تغییرات تکاملی در فرامینیفرهای پلانکتون در برش کوه پیون …….  385

6-3-ج: شواهد حادثه نبود اکسیژن اقیانوسی (OAEs) در برش کوه منگشت ………………….   392

6-3-ج-1: حادثه OAE1b (Leenhardt) و فراوانی قطعات خارپوستان در برش کوه منگشت ..   392

6-3-د: شواهد حادثه نبود اکسیژن اقیانوسی (OAEs) در برش کوه بنگستان …………………..  393

6-3-د-1: حادثه OAE1b (Jacob) در برش کوه بنگستان ………………………………………………   394

6-3-د-1-1: حادثه Jacob و تغییرات تکاملی در فرامینیفرهای پلانکتونی برش کوه بنگستان .  394

6-3-د-1-2: تغییر در اندازه و آرایش حجرات بعد از حادثه  Jacob ………………………………  402

6-3-د-1-3: حادثه Jacob  و تغییرات مورفولوژیک در آمونیت‌های برش کوه بنگستان ..  403

6-3-ه: حادثه OAE1b (Leenhardt or Urbino) در برش کوه بنگستان ……………………..  406

6-3-ه-1: حادثه OAE1b (Leenhardt) و تغییرات تکاملی در فرامینیفرهای پلانکتونی برش کوه بنگستان ………………………………………………………………………………………………………………………..  407

6-3-و: شواهد حادثه نبود اکسیژن اقیانوسی OAE1b (Leenhardt) در برش میش ……..  409

6-3-و-1: حادثه OAE1b (Leenhardt) و فراوانی قطعات خارپوستان در برش میش ….   410

6-3-و-2: تأثیرات حادثه OAE1b (Leenhardt) بر روند تغییرات تکاملی فرامینیفرهای پلانکتونی  برش کوه میش …………………………………………………………………………………………………..  410

 

فصل هفتم: بایو استراتیگرافی (چینه شناسی زیستی)

7- 1: بایو استراتیگرافی سازند کژدمی در برش کوه پیون (قلعه کژدمک) ………………………..  414

7- 2: بایو استراتیگرافی سازند کژدمی در برش کوه میش (نارک) ……………………………………  422

7- 3: بایو استراتیگرافی سازند کژدمی در برش کوه آنه (برش نوگک) …………………………….  431

7- 4: بایو استراتیگرافی سازند کژدمی در برش کوه بنگستان (تنگ ماغر) …………………………  439

7- 5: بایو استراتیگرافی سازند کژدمی در برش کوه منگشت (برش ناحیه چَما) ………………..  454

7- 6: تطابق بایو استراتیگرافی برش‌های مورد مطالعه ……………………………………………………….  461

 

فصل هشتم: مرزهای کرونواسترتیگرافی در برش های مورد مطالعه

8- 1: مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………..  464

8-1- الف: اشکوب آپسین ………………………………………………………………………………………………….   464

8-1-ب: اشکوب آلبین ……………………………………………………………………………………………………….   470

8- 2- الف: مرز آپسین/آلبین در برش کوه منگشت …………………………………………………………..   476

8- 2-ب: مرز آپسین/آلبین در برش کوه بنگستان ……………………………………………………………..   477

8- 2-ج: مرز آپسین/آلبین در برش کوه میش …………………………………………………………………..   480

8- 2- د: نبود چینه شناسی آلبین زیرین در برش های مورد مطالعه و زون ایذه ………………   481

8- 3: مرز آلبین/سنومانین در برش های مورد مطالعه ………………………………………………………..   482

8- 3-الف: مرز آلبین/سنومانین در برش کوه منگشت ……………………………………………………….   483

8- 3-ب: مرز آلبین/سنومانین در برش کوه پیون ……………………………………………………………..   484

8- 3-ج: مرز آلبین/سنومانین در برش کوه بنگستان ………………………………………………………….   485

8- 3-د: مرزآلبین/سنومانین در برش کوه میش …………………………………………………………………   489

8- 3-ه: مرزآلبین/سنومانین در برش کوه آنه ……………………………………………………………………   489

 

فصل نهم: نتیجه گیری

9- الف : لیتواستراتیگرافی ………………………………………………………………………………………………….   491

9-الف-1: برش تاقدیس پیون ……………………………………………………………………………………………   491

9-الف-2: برش تاقدیس منگشت ………………………………………………………………………………………..  491

9-الف-3: برش تاقدیس بنگستان ………………………………………………………………………………………..   492

9-الف-4: برش تاقدیس میش …………………………………………………………………………………………….   493

9-الف-5: برش تاقدیس آنه ……………………………………………………………………………………………….   494

9- ب: بایواستراتیگرافی ………………………………………………………………………………………………………   495

9-ب-1: برش تاقدیس پیون ………………………………………………………………………………………………   495

9-ب-2: برش تاقدیس منگشت …………………………………………………………………………………………..   495

9-ب-3: برش تاقدیس بنگستان ………………………………………………………………………………………….    496

9-ب-4: برش تاقدیس میش ………………………………………………………………………………………………    496

9-ب-5: برش تاقدیس آنه …………………………………………………………………………………………………    497

9- ج: مطالعات ایزوتوپی ……………………………………………………………………………………………………   497

9- د: مطالعات حوادث بی هوازی اقیانوسی ………………………………………………………………………   498

9- ه: مرزهای کرونواستراتیگرافی ………………………………………………………………………………………   498

9- ه- 1: مرز آپسین/آلبین در برش های مورد مطالعه و نبود چینه شناسی آلبین زیرین ……………..   498

9- ه- 2: مرز آلبین/سنومانین در برش‌های مورد مطالعه  …………………………………………………..   498