پایان نامه : نیاز سنجی آموزش ضمن خدمت آموزگاران مدارس ابتدایی شهرستان بستک |
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات پژوهش
1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 2
1-2- بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………………..3
1-3 – اهمیت و ضرورت پژوهش ……………………………………………………………………………………….4
1-4- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………..5
1-5 – سئوالات پژوهش …………………………………………………………………………………………………….6
1-6- تعاریف متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………6
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………… 9
2-2- مبانی نظری……………………………………………………………………………………………………………….9
2-2-1 مفهوم نیاز ……………………………………………………………………………………………………………… 11
2-2-2 طبقه بندی نیازها ……………………………………………………………………………………………………. 14
2-2-3 مفهوم نیاز سنجی …………………………………………………………………………………………………… 16
2-2-4 نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………………………….. 16
2-2-5 ضرورت تعیین نیاز آموزشی ……………………………………………………………………………………. 17
2-2-6 منابع نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………………….. 19
2-2-7 طبقه بندی نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………….. 19
2-2-8 نیاز سنجی ……………………………………………………………………………………………………………. 21
2-2-9 ضرورت نیاز سنجی ………………………………………………………………………………………………. 21
2-2-10 اهداف نیاز سنجی ……………………………………………………………………………………………….. 22
2-2-11 اهمیت و ضرورت نیازسنجی آموزشی………………………………………………………………………22
2-2-12 متغیرهای لازم در نیازسنجی…………………………………………………………………………………….23
2-2-13 رویکردهای نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….24
2-2-14 قلمرو نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….25
2-2-15 تکنیک های نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….26
2-2-16 موانع نیازسنجی……………………………………………………………………………………………………..27
2-2-17 اصول نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….27
2-2-18 انواع نیازسنجی………………………………………………………………………………………………….28
2-2-19 الگوهای نیازسنجی……………………………………………………………………………………………..29
2-2-20 روش ها و فنون نیازسنجی………………………………………………………………………………….30
2-3 آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………….41
2-3-1 تعریف آموزش…………………………………………………………………………………………………….41
2-3-2 مزایای آموزش……………………………………………………………………………………………………..43
2-3-3 فرایند آموزش……………………………………………………………………………………………………..43
2-3-4 شرایط موردنیاز آموزش کارکنان…………………………………………………………………………….46
2-3-5 اهمیت و ضرورت آموزش کارکنان………………………………………………………………………..47
2-3-6 فواید آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………..47
2-3-7 اهداف آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………49
2-3-8 اهمیت و لزوم آموزش کارکنان……………………………………………………………………………….50
2-3-9 آموزش کارکنان و آموزش بزرگسالان……………………………………………………………………..50
2-3-10 بعضی از علل بروز بی تفاوتی در کارکنان………………………………………………………………51
2-3-11 راهکارهای برخورد با بی تفاوتی کارکنان………………………………………………………………53
2-3-12 ارزیابی عملکرد کارکنان………………………………………………………………………………………55
2-3-12-1 محاسن ارزیابی کارکنان………………………………………………………………………………….55
2-3-12-2 سیاست حاکم بر ارزیابی عملکرد کارکنان…………………………………………………………56
2-4 آموزش و پرورش در ایران……………………………………………………………………………………….57
2-4-1 تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………….57
2-4-2- جایگاه آموزش در ایران باستان……………………………………………………………………………58
2-4-3 جایگاه آموزش در ایران دوره ی اسلامی………………………………………………………………..59
2-4-4 هدف های آموزش و پرورش……………………………………………………………………………….62
2-4-5 آرمان های جهانی آموزش و پرورش…………………………………………………………………….62
2-4-6 نقش و کارکرد اجتماعی آموزش و پرورش……………………………………………………………62
2-5 ویژگی های یک معلم خوب……………………………………………………………………………………63
2-6 مهارت های آموزشی تدریس مورد نیاز آموزگاران……………………………………………………..64
2-7 تعریف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………………74
2-7-1 اهداف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………….74
2-7-2 ضرورت آموختن ضمن خدمت………………………………………………………………………….75
2-7-3 فواید آموزش ضمن خدمت……………………………………………………………………………….75
2-7-4 تاریخچه آموزش ضمن خدمت………………………………………………………………………….76
2-7-5 آموزش ضمن خدمت کارکنان در وزارت آموزش و پرورش………………………………….79
2-8 پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………..80
2-8-1 پژوهش های داخل کشور………………………………………………………………………………….80
2-8-2-پژوهش های خارج کشور………………………………………………………………………………..83
فصل سوم روش پژوهش
3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….87
3-2 روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………87
3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………..87
3-4 نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………87
3-5 ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………87
3-5-1 روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………88
3-6 روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………….89
3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………….89
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….91
4-2 یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………..91
4-3 بررسی یافته های استنباطی…………………………………………………………………………………….92
فصل پنجم بحث و نتیجه گیری
5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………96
5-2 بررسی سؤالات پژوهش………………………………………………………………………………………..96
5-3 نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………..99
5-4 محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………..99
5-5 پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………………………………99
5-5-1 پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………………….99
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………….101
الف – منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………..102
ب – منابع انگلیسی …………………………………………………………………………………………….. 105
پیوست …………………………………………………………………………………………………………………………………….
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات پژوهش
1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 2
1-2- بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………………..3
1-3 – اهمیت و ضرورت پژوهش ……………………………………………………………………………………….4
1-4- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………..5
1-5 – سئوالات پژوهش …………………………………………………………………………………………………….6
1-6- تعاریف متغیرهای پژوهش ……………………………………………………………………………………………6
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………… 9
2-2- مبانی نظری……………………………………………………………………………………………………………….9
2-2-1 مفهوم نیاز ……………………………………………………………………………………………………………… 11
2-2-2 طبقه بندی نیازها ……………………………………………………………………………………………………. 14
2-2-3 مفهوم نیاز سنجی …………………………………………………………………………………………………… 16
2-2-4 نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………………………….. 16
2-2-5 ضرورت تعیین نیاز آموزشی ……………………………………………………………………………………. 17
2-2-6 منابع نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………………….. 19
2-2-7 طبقه بندی نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………….. 19
2-2-8 نیاز سنجی ……………………………………………………………………………………………………………. 21
2-2-9 ضرورت نیاز سنجی ………………………………………………………………………………………………. 21
2-2-10 اهداف نیاز سنجی ……………………………………………………………………………………………….. 22
2-2-11 اهمیت و ضرورت نیازسنجی آموزشی………………………………………………………………………22
2-2-12 متغیرهای لازم در نیازسنجی…………………………………………………………………………………….23
2-2-13 رویکردهای نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….24
2-2-14 قلمرو نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….25
2-2-15 تکنیک های نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….26
2-2-16 موانع نیازسنجی……………………………………………………………………………………………………..27
2-2-17 اصول نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….27
2-2-18 انواع نیازسنجی………………………………………………………………………………………………….28
2-2-19 الگوهای نیازسنجی……………………………………………………………………………………………..29
2-2-20 روش ها و فنون نیازسنجی………………………………………………………………………………….30
2-3 آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………….41
2-3-1 تعریف آموزش…………………………………………………………………………………………………….41
2-3-2 مزایای آموزش……………………………………………………………………………………………………..43
2-3-3 فرایند آموزش……………………………………………………………………………………………………..43
2-3-4 شرایط موردنیاز آموزش کارکنان…………………………………………………………………………….46
2-3-5 اهمیت و ضرورت آموزش کارکنان………………………………………………………………………..47
2-3-6 فواید آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………..47
2-3-7 اهداف آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………49
2-3-8 اهمیت و لزوم آموزش کارکنان……………………………………………………………………………….50
2-3-9 آموزش کارکنان و آموزش بزرگسالان……………………………………………………………………..50
2-3-10 بعضی از علل بروز بی تفاوتی در کارکنان………………………………………………………………51
2-3-11 راهکارهای برخورد با بی تفاوتی کارکنان………………………………………………………………53
2-3-12 ارزیابی عملکرد کارکنان………………………………………………………………………………………55
2-3-12-1 محاسن ارزیابی کارکنان………………………………………………………………………………….55
2-3-12-2 سیاست حاکم بر ارزیابی عملکرد کارکنان…………………………………………………………56
2-4 آموزش و پرورش در ایران……………………………………………………………………………………….57
2-4-1 تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………….57
2-4-2- جایگاه آموزش در ایران باستان……………………………………………………………………………58
2-4-3 جایگاه آموزش در ایران دوره ی اسلامی………………………………………………………………..59
2-4-4 هدف های آموزش و پرورش……………………………………………………………………………….62
2-4-5 آرمان های جهانی آموزش و پرورش…………………………………………………………………….62
2-4-6 نقش و کارکرد اجتماعی آموزش و پرورش……………………………………………………………62
2-5 ویژگی های یک معلم خوب……………………………………………………………………………………63
2-6 مهارت های آموزشی تدریس مورد نیاز آموزگاران……………………………………………………..64
2-7 تعریف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………………74
2-7-1 اهداف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………….74
2-7-2 ضرورت آموختن ضمن خدمت………………………………………………………………………….75
2-7-3 فواید آموزش ضمن خدمت……………………………………………………………………………….75
2-7-4 تاریخچه آموزش ضمن خدمت………………………………………………………………………….76
2-7-5 آموزش ضمن خدمت کارکنان در وزارت آموزش و پرورش………………………………….79
2-8 پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………..80
2-8-1 پژوهش های داخل کشور………………………………………………………………………………….80
2-8-2-پژوهش های خارج کشور………………………………………………………………………………..83
فصل سوم روش پژوهش
3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….87
3-2 روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………87
3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………..87
3-4 نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………87
3-5 ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………87
3-5-1 روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………88
3-6 روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………….89
3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………….89
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….91
4-2 یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………..91
4-3 بررسی یافته های استنباطی…………………………………………………………………………………….92
فصل پنجم بحث و نتیجه گیری
5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………96
5-2 بررسی سؤالات پژوهش………………………………………………………………………………………..96
5-3 نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………..99
5-4 محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………..99
5-5 پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………………………………99
5-5-1 پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………………….99
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………….101
الف – منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………..102
ب – منابع انگلیسی …………………………………………………………………………………………….. 105
پیوست …………………………………………………………………………………………………………………………………….
چکیده
آموزش و بهسازی منابع انسانی به عنوان یکی از استراتژی های دست یابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با شرایط تغییر قلمداد می شود و از این رو جایگاه و اهمیت راهبردی آن در بقا و توسعه سازمانی نمایان شده است. بدیهی است این فعالیت مانند هر فعالیت سازانی دیگر مستلزم برنامه ریزی صحیح و اصولی بوده و نیازسنجی اولین اقدام در برنامه ریزی محسوب می شود. بدین ترتیب نیازسنجی اولین گام در برنامه ریزی آموزشی کارکنان و در واقع نخستین عامل ایجاد و تضمین اثربخشی کارکرد آموزش و بهسازی است که اگر به درستی انجام شود مبنای عینی تری برای برنامه ریزی فراهم خواهد شد و احتمال تطابق آن با نیازهای سازمان، حوزه های شغلی و کارکنان و در نهایت کارایی آن را افزایش خواهد داد (ژیان پور و همکاران، 1391).
هدف از این پژوهش نیازسنجی آموزش ضمن خدمت آموزگاران مدارس ابتدایی شهرستان بستک در سال تحصیلی 92-91 بوده است. بدین منظور، 189 نفر (101 مرد و 88 زن) از آموزگاران ابتدایی شهرستان بستک براساس فرمول کوکران به طور تصادفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن ها به روش آلفای کرونباخ 97% محاسبه شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که آموزگاران در هر کدام از مؤلفه های: (الگوهای نوین تدریس، ارزشیابی، مهارت قبل تدریس، مهارت کار با امکانات چند رسانه ای، مدیریت کلاس درس و تعامل با دانش آموزان) وضعیت نسبتاً مناسبی داشته اند ولی برای بهبود و اثربخشی عملکردشان در تدریس نیاز به آموزش های لازم دارند و بهتر است که در دوره های ضمن خدمت شرکت نمایند تا بتوانند در موفقیت و پیشرفت دانش آموزان نقش بیش تری را ایفا نمایند.
کلید واژه: نیازسنجی، آموزش، آموزش ضمن خدمت، آموزگار
-1 مقدمه
اولین و اساسی ترین گام در تدوین و اجرای برنامه آموزشی، اجرای صحیح و مبتنی بر واقعیت فرایند نیازسنجی است. در حقیقت هر چه سنگ زیرین بنیانی تر و مستحکم تر باشد، بنای روی آن محکم تر و آسیب ناپذیرتر خواهد بود. در قلمرو آموزش، نیازسنجی به عنوان یکی از مؤلفه های اساسی و ضروری فرایند برنامه ریزی در نظر گرفته می شود (رحمانی، 1389).
بنابراین آموزش نیروی انسانی یکی از مطمئن ترین و اساسی ترین راه های بهسازی سازمانی است. آموزش نیروی انسانی می تواند استعدادهای افراد را پرورش دهد، روش ها و فنون انجام دادن کار را بهبود بخشد، موجب کسب دانش و افزایش مهارت های شغلی شود و از اتلاف منابع انسانی و مالی نیز جلوگیری کند. به طور کلی، آموزش یکی از مؤثرترین وسایل سازگاری کارکنان هر مؤسسه با شرایط تغییرپذیر و در حال تحول سازمان است. آموزش ضمن خدمت عبارت از ایجاد تغییر در طرز فکر مدیران و کارکنان نسبت به سازمان، آشنا ساختن آن ها با اصول مدیریت و سازمان و آماده کردن آن ها برای پذیرش مسؤولیت های بیش تر است (میرکمالی، 1383).
از میان انواع آموزش ها، آموزش ضمن خدمت یکی از مناسب ترین و سهل الوصول ترین وسایلی است که می توان برای بهبود و تجهیز نیروی انسانی به دانش و مهارت های لازم توسعه، به کار گرفت. اما آموزش به ویژه آموزش ضمن خدمت زمانی ممکن است مؤثر واقع شود که در قالب نظام و الگویی مشخص و نه به صورت پراکنده و ناهمگون ارائه گردد و افرادی آن را برنامه ریزی و اجرا کنند که با مبانی نظری و عملی آموزش و پرورش کارکنان آشنا باشند. در فرایند برنامه ریزی و اجرای آموزش های ضمن خدمت کارکنان در بخش دولتی، کارشناسان آموزش از جمله عوامل مؤثر در اثربخشی و کارایی آموزش های ضمن خدمت قلمداد می شوند (آموزگار، 1380).
بنابر آن چه گفته شد در دنیای امروز هیچ سازمانی را نمی توان بی نیاز از آموزش ضمن خدمت کارکنان خود دانست. در این رابطه با توجه به مفاد آیین نامه ی اجرایی ماده 150 قانون برنامه سوم توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر تخصص یک درصد از اعتبارات جاری و عمرانی هریک از دستگاه های دولتی برای اجرای دوره های آموزش ضمن خدمت کارکنان، بیانگر اهمیت این موضوع در جامعه ی ایران است (اورنگی و همکاران، 1390).
به تبع این تصمیم آموزش و پرورش با هدف افزایش کارایی و اثربخشی معلمان، روز آمد کردن معلومات و توانمندی های معلمان متناسب با توسعه ی دانش و فناوری و همچنین رشد فضایل اخلاقی، فرهنگ سازمانی و بهبود روابط انسانی، همه ساله هزینه های قابل توجهی را برای آموزش نیروی انسانی تحت پوشش خود تخصیص می دهد. ولی مدیر کل دفتر معاونت برنامه ریزی وزارت، در پاسخ به این سؤال که تا چه حد آموزش ضمن خدمت توانسته است به این اهداف جامعه ی عمل بپوشاند، اظهار داشته است که از آن جا که وسیله ی سنجش خاصی برای این منظور وجود ندارد نمی توانیم مشخص نماییم در کدام موارد موفق بوده و در کدام موارد با مشکل مواجه شده ایم (حبیب خانی، 2009).
برخی از پژوهش ها دلایل عمده ی آموزگاران را در دوره های آموزش ضمن خدمت را رضایت روحی پس از تدریس موفق، آموختن روش های پژوهش در آموزش به ویژه تأکید بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش رشد حرفه ای آن ها بیان کرده اند (میرزا محمدی و قاضی زاده، 2008).
این وضعیتی است که آموزش و پرورش شهرستان بستک از آن مستثنی نیست. بر این اساس پژوهش حاضر، تأثیر دوره های آموزش ضمن خدمت بر عملکرد حرفه ای آموزگاران شهرستان بستک در زمینه مدیریت کلاس، الگوهای نوین تدریس، ارزشیابی و نحوه انجام آن، تعامل با دانش آموزان، مهارت های قبل تدریس و کار با آموزش چند رسانه ای را مورد مطالعه قرار داده است.
1-2 بیان مسأله
نیروی انسانی امروزه به عنوان طراح، سازنده و پردازنده نظام های عملیاتی و سایر منابع سازمان به عنوان عامل استراتژیک مطرح است (عباس زادگان و ترک زاده، 1386). به همین دلیل با پیشرفت جهان امروز ما به مردمی آگاه و نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده نیاز داریم. که یکی از نیازهای پایدار و همیشگی هر انسان یادگرفتن است. انسان ها برای رفع نیازهای خود همواره باید بکوشند و تلاش کنند (رؤوف، 1375). در واقع هرتحول و تغییر سازنده ای در جامعه، بدون توجه کافی به فرایندهای جذب، نگهداری و بهسازی منابع انسانی مخصوصاً در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه که اکثر افراد در آن ها از توانایی های کافی برخوردار نیستند غیر ممکن است (جزایری، 1389). بنابراین غالب برنامه ریزی ها به جهت عدم تشخیص درست نیازها، به شکست منتهی می شود (لشکربلوکی و همکاران، 1388).
بر اساس شواهد موجود در مدارس ابتدایی شهرستان بستک و تجربه مستقیم و فعالیت 10 ساله پژوهشگر در این دوره و مشاهده نیازها و کمبودها، احساس شد که آموزگاران دوره ابتدایی شهرستان بستک نیازمند آموزش های ضمن خدمت و گذراندن این دوره ها هستند تا ضمن بازآموزی توانایی ها و مهارت های آموزشی خود، بتوانند استعدادهای دانش آموزان را شکوفا سازند و پیوسته احساس موفقیت کنند و در مدرسه فرصت های مناسبی برای یادگیری و آموزش مسائل شخصی و اجتماعی داشته و از احساس بی کفایتی و بیگانگی اجتماعی، که معمولاً ناشی از عملکرد غلط آموزگاران در مدرسه است، در امان باشند.
بنابراین پژوهش حاضر در صدد است با شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی دوره های ضمن خدمت و با بهره گیری از یک نیازسنجی دقیق و نظام مند مبتنی بر تکنیک های روز و کارآمد، با انجام مطالعات و تحقیقات لازم در زمینه
فرم در حال بارگذاری ...
[یکشنبه 1399-09-30] [ 09:32:00 ب.ظ ]
|