چکیده

هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثرات بازخورد خودکنترلی ویدیویی کلی و اختصاصی بخش دشوار بر عملکرد و یادگیری شوت ثابت بسکتبال در پسران 17-15 ساله بود. روش تحقیق نیمه تجربی بود. نمونه تحقیق شامل 56 دانش آموز 17- 15 ساله از یک هنرستان کرمان بود که به روش تصادفی از بین دانش آموزان این هنرستان انتخاب شدند و به طور تصادفی در چهار گروه بازخورد خودکنترلی ویدیویی کلی، اختصاصی بخش دشوار، جفت شده کلی و جفت شده بخش دشوار قرار گرفتند. داده های مورد نیاز در این تحقیق در سه مرحله اکتساب، یادداری با تاخیر و انتقال با تاخیر جمع آوری شد. همه شرکت کننده ها باید در دوره اکتساب 48 کوشش(6 بلوک 8 کوششی)  و یک روز بعد در  مراحل یادداری و انتقال 8 کوشش را بدون حضور بازخورد انجام می دادند. جهت مقایسه میانگین امتیازات بدست آمده در بین گروه های مورد مطالعه در مرحله اکتساب از تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر، و در مراحل یادداری و انتقال از تحلیل واریانس یک متغییره استفاده شد. اگر چه اثر کوشش های تمرینی در مرحله اکتساب معنادار بود  و تمرین باعث کاهش خطا شد اما اثرات متقابل دسته کوشش وگروه و اثر اصلی گروه معنادار نبود. اثر اصلی کنترل بازخورد در مراحل یادداری و انتقال معنادار بود، این نتایج با اغلب مطالعات قبلی موافق بود، اثر اصلی بازخورد اختصاصی بخش دشوار در هیچ کدام از مراحل معنا دار نبود که با اغلب یافته های قبلی مخالف است. بنابراین میتوانیم بگوییم خودکنترلی در این گروه سنی دارای اثرات مثبت می باشد.

کلید واژه ها: خودکنترلی، آگاهی از اجرا، بازخورد ویدیویی، بازخورد اختصاصی، شوت ثابت بسکتبال

 

 

 

 

 

 

فهرست

عنوان                                                                                                       صفحه

فصل اول (مقدمه وطرح تحقیق)

1-1 مقدمه                                                                                                                              2

1-2 بیان مساله                                                                                                                         4

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق                                                                                                  5

1- 4 اهداف تحقیق                                                                                                                 7

1-1-4 هدف کلی                                                                                                            7

2-1-4 اهداف اختصاصی                                                                                                 7

1- 5   فرضیه های تحقیق                                                                                                         7

1-6 پیش فرض های تحقیق                                                                                                     7

1-7  محدوده تحقیق                                                                                                               8

1-8 محدودیت های تحقیق                                                                                                     8

1-9 تعریف نظری واژه ها                                                                                                        9

1-10 تعریف عملیاتی واژه ها                                                                                                  9

فصل دوم: ادبیات  و پیشینه تحقیق

2-1 مقدمه                                                                                                                            12

2-2 مبانی نظری تحقیق                                                                                                          12

2-3یادگیری حرکتی                                                                                                             12

2-4 نظریه های یادگیری حرکتی                                                                                           12

فهرست

عنوان                                                                                                          صفحه

1-2-4 نظریه ثوراندیک                                                                                                 13

2-2-4 نظریه سه مرحله ای فیتز و پوسنر                                                                           13

3-2-4 مدل یادگیری جنتایل                                                                                           13

4-2-4 نظریه یادگیری حلقه بسته آدامز                                                                            14

5- 2-4  نظریه طرحواره اشمیت                                                                                       14

2-5 مفاهیم و طبقه بندی بازخورد                                                                                          14

1-2- 5 بازخورد ذاتی                                                                                                      15

2-2- 5 بازخورد افزوده                                                                                                    15

2-6 انواع بازخورد                                                                                                                15

2-7  بازخورد ویدیویی                                                                                                         16

2-8 نقش های بازخورد افزوده در یادگیری حرکتی                                                                17

2-9  تواتر ارائه بازخورد                                                                                                        18

2-10 خود تنظیمی                                                                                                                19

2-11 مدل حرکتی فرایند خود تنظیمی                                                                                   20

2-12 نظریه شناختی اجتماعی خود تنظیمی                                                                             20

2-13 یادگیری خودکنترلی و فرضیه ها                                                                                  20

2- 14 مکانیسم های اثر بازخورد خودکنترل                                                                           21

2- 15مکانیسم های خودکنترلی                                                                                             22

فهرست

عنوان                                                                                                          صفحه

2-16 بازخورد بخش دشوار حرکت                                                                                       24

2-17 ادبیات پیشینه                                                                                                                24

2-18 تحقیقات داخل کشور                                                                                                  25

2-19 تحقیقات خارج از کشور                                                                                              26

2- 20 جمع بندی                                                                                                                  29

 

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه                                                                                                                            31

3-2 روش و طرح تحقیق                                                                                                       31

3-3 جامعه و نمونه آماری                                                                                                      32

3-4 متغیرهای تحقیق                                                                                                             32

1-3-4 متغیرهای مستقل                                                                                                    32

2-3-4 متغیر وابسته                                                                                                          32

3- 5 ابزار مورد استفاده و نوع تکلیف                                                                                     32

3-6 شیوه اجرای تحقیق و جمع آوری اطلاعات                                                                     34

3-7 روش آماری تحقیق                                                                                                        35

فصل چهارم: نتایج تحقیق

4-1 مقدمه                                                                                                                            38

4-2 آماره های توصیفی متغیرهای اندازه گیری شده                                                               38

فهرست

عنوان                                                                                                          صفحه

4-3 آزمون کولموگروف- اسمیرنوف                                                                                   40

4-4 آزمون فرضیه های آماری تحقیق                                                                                    41

1-4-4 آزمون آماری اول                                                                                                 41

2-4-4 آزمون آماری دوم                                                                                               42

3-4-4 آزمون آماری سوم                                                                                                43

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه                                                                                                                            46

5-2 خلاصه تحقیق                                                                                                                46

5-3 بحث ونتیجه گیری                                                                                                         47

5-4 پیشنهادات برخاسته از تحقیق                                                                                          52

5-5 پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده                                                                                      53

منابع                                                                                                                                      54

پیوست ها                                                                                                                              58

فرم رضایت نامه شرکت کنندگان                                                                                           59 فرم ثبت نمره و بازخورد                                                                                                        60

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                          صفحه

جدول3-1طرح اجرای تحقیق                                                                                                34

جدول 4-1 آماره های توصیفی قد و وزن در گروه های مورد مطالعه                                       38

جدول 4- 2 آماره های توصیفی امتیازات در گروه های مورد مطالعه در مرحله اکتساب            39

جدول 4- 3 آماره های توصیفی در گروه های مورد مطالعه در مراحل یادداری و انتقال            39

جدول 4- 4 آماره های توصیفی درخواست بازخورد در کوشش های خوب و بد                     40

جدول 4- 5 آماره های توصیفی تکرر درخواست بازخورد در بلوک ها                                   40

جدول 4- 6 آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در مراحل اکتساب، یادداری و انتقال                41

جدول 4- 7   تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر دو طرفه در مرحله اکتساب                 42

جدول 4- 8 آزمون تعقیبی توکی در مورد اثر اصلی گروه در مرحله یادداری                           43

جدول4- 9 آزمون تعقیبی توکی در مورد اثر اصلی گروه در مرحله انتقال                                44

 

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                          صفحه

شکل 3- 1 طرح عاملی مرکب درون گروهی- بین گروهی                                                     31

شکل 3- 2 طرح شماتیک منطقه شوت بسکتبال                                                                      33

شکل 4-1 نمودار خطی میانگین امتیازات بدست آمده در دوره اکتساب، یادداری و انتقال        44

 

 

فصل اول

مقدمه و طرح تحقیق

 

 

1-1 مقدمه مهارتها بخش عمده ای از زندگی انسان را تشکیل می دهند.قابلیت برجسته و ممتاز انسان در اجرای مهارتها، مشخصه ای مهم از هستی او است. شناخت عاملهای اثرگذار بر اجرا، از موضوعاتی هستند که دانشمندان تعلیم و تربیت قرنها سعی در شناخت آنها داشته اند. دانش کاربردهای فراوانی در بهبود  پیشرفت اجراهای ورزشی و فعالیتهای بدنی دارد. مربیان هنگام آموزش، از راه های متعددی به دنبال استفاده از این دانش در یادگیری و اجرای مهارتها هستند. مربیانی که فرایند های موثر یادگیری را بهتر متوجه می شوند،بدون شک در آموزش مهارتها نسبت به ورزشکاران خود امتیاز و برتری دارند (اشمیت، 1386). در گذشته یادگیری در زندگی عادی انسان مساله چندان مهمی به شمار نمی آمد وبه گمان بسیاری از افراد غیر فنی و غیر متخصص فرض مسلم بر آن بود که فرد از راه تجربه و شاگردی و کار کردن با استاد کار و علم وهنر می آموزد وجز این هیچ مشکلی وجود ندارد(طاهری، 84). اما امروزه یادگیری اهمیت ویژه ای در میان جوامع مختلف پیدا نموده بطوری که یادگیری بهعنوان فرایندی مداوم محسوب می شود که حتی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی،متوسطه و دانشگاه هم پایان نمی پذیرد و به عنوان یک تلاش مادام العمر محسوب می گردد چون افراد در سراسر زندگی تمایل به رشد یافتن دارند(شفیع زاده، 1383).

یادگیری در حوزه های مختلفی بحث می شود که از جمله این حوزه ها یادگیری مهارتای حرکتی است.یادگیری به طور کلی عبارت است از تغییرات نسبتا پایدار در رفتار حرکتی  انسان که نتیجه فرایندهای مربوط به تمرین و تجربه است(اشمیت و لی، 1387).بدون شک عوامل زیادی بر کارایی یادگیری حرکتی و نحوه اجرای مهارت تاثیر می گذارند،که به یقین یکی از مهمترین آنها، بازخورد است. بازخورد نقش بسیار مهمی  در کنترل حرکتی و اکتساب مهارت حرکتی دارد تحقیقات نشان داده اند که بازخورد مهمترین عاملی است که یادگیری و نحوه  اجرای مهارت را کنترل می کند (رحمانی نیا، 84).

بازخورد به اطلاعاتی گفته می شود که فرد درباره اجرای مهارت در حین یا پس از اجرا دریافت میکند.بازخورد در دوشکل اصلی وجود دارد.بازخورد درونی (ذاتی) تکلیف، بازخورد حسی است که در حین یا پس از اجرای مهارت در دسترس قرار می گیرد وبخش طبیعی اجرای مهارت است و شکل دیگر آن بازخورد افزوده است بازخورد افزوده اطلاعاتی است که منبع خارجی فراهم می کند و به بازخوردی اضافه می شود یا آن را تقویت می کند که ازاجرای مهارت به وجود می آید(بازخورد درونی).  دو نوع بازخورد افزوده  بر اساس بخشی از مهارت تمییز داده می شودکه اطلاعات بازخوردی به آن مربوط می شود.آگاهی از نتیجه به پیامد اجرای مهارت و آگاهی از اجر ا به ویژگی های اجرا مربوط است که در نهایت به نتیجه منجر می شود ممکن است مربی بازخورد افزوده را هم زمان با اجرای مهارت یا پس از تکمیل ارائه دهد، ممکن است بازخورد افزوده برای اطلاع دادن به شاگرد درباره موفقیتش در اجرا یا خطاهای اجرایش ارائه شود: همچنین، بازخورد افزوده ممکن است در جهت برانگیختن شاگرد به ادامه تلاش برای رسیدن به هدف به کار رود(مگیل، 89).

با هدایت حرکت به سمت هدف مورد نظر،  می توان بازخورد را به مقدار کافی و لازم ارائه کرد تا هم فراگیر با حجم وسیعی از اطلاعات از سوی مربی مواجه نشود وهم مربی بتواند در کمترین زمان و صرف حداقل انرژی برای آموزش، مطالب را به فراگیر انتقال دهد. این موضوع که اطلاعات نامربوط و زیاد ممکن است توجه فراگیر را تقسیم و نوعی سردرگمی ایجاد کند در منابع مختلف و تحقیقات متعدد مشاهده شده است (اشمیت و لی، 87).

رویکرد تجربی متفاوتی که درباره بهینه سازی ارائه بازخورد در تحقیقات اخیر در زمینه تمرین بدنی مورد استفاده قرار گرفته است، ارائه بازخورد در زمانی است که یادگیرنده خود آن را طلب می نماید، به این شیوه ارائه بازخورد، خود کنترلی گویند. نتایج تحقیقات اخیر نشان داده اند تمریناتی که از شیوه خود کنترلی استفاده می نمایند، می توانند برای یادگیری مهارتهای حرکتی سودمند باشند(جنل و همکاران، 1997).

بخشی از فناوری که به طور بالقوه برای افزایش یادگیری در کلاسهای آموزشی و هنگام اجرای مهارت حرکتی استفاده می شود، ویدئو است که دانش آموزان به کمک آن قادر هستند بازخورد صحیح و متواترمهارتهای حرکتی را دریافت کنند ونقش فعال تری در یادگیری دارند (مک موریس، 2004).

در چند سال گذشته ، مطالعات متعددی اثر بخشی بخشی بازخورد خودکنترلی را برای یادگیری نشان داده اند (چن و همکاران، 2002؛ چیویاکوفسکی و ولف،2002؛ چیویاکوفسکی و همکاران، 2005؛ جنل و همکاران، 1995،1997 ) ولی سید لری 1388 در تحقیقی که در مورد کودکان انجام داده بود وهمچنین باقرلی 1385  در تحقیقی که مهارت گلف را مورد مطالعه قرار داده بود نتایج متفاوتی بدست آوردند. تحقیقات در ایران در این زمینه کمتر در مورد نوجوانان  و بازخورد ویدیویی بوده است،  و تحقیقی در مورد یک تکلیف پیچیده ورزشی رایج در اجتماع کمتر به چشم میخورد و بیشتر به فعالیت های آزمایشگاهی به دلیل کنترل منابع اطلاعاتی و درجات آزادی پرداخته شده است. از این رو در این مطالعه سعی شده است تا حد امکان تاثیر بازخورد خودکنترلی ویدیویی بر عملکرد و یادگیری شوت ثابت بسکتبال در نوجوانان بررسی شود.

1-2 بیان مسئله

اگرچه در برخی تحقیقات اهمیت انواع مختلف طرح های بازخوردی برای یادگیرندگان ارزیابی شده، اما بررسی این حقیقت که آیا بازخورد برای یادگیرنده ضروری است یا خیر نادیده گرفته شده است. در حقیقت در این تحقیقات به یادگیرنده بدون توجه به درخواستش بازخورد ارائه می شود و به نقش فعال یادگیرنده توجهی نمی شود (ولف و شیا، 2002).

در چند سال گذشته، تحقیقات متعددی اثر بخشی تمرین خود کنترلی را برای یادگیری حرکتی نشان داده اند و یادگیری به شکل خودکنترلی به صورت یک ساختار جدید و با اهمیت در تحقیقات آموزشی ، روانشناسی وجامعه شناسی پذیرفته شده است. تحقیقات نشان داده است که اجازه دادن به فراگیرندگان برای کنترل بخشی از موقعیتهای تمرینی ، به یادگیری موثرتری در مقایسه با موقعیت های جفت شده منجر شده است (چیویاکوفسکی و ولف، 2007).

چکیده

هدف ازانجام این پژوهش بررسی تأثیر یک بر نامه منتخب گرم کردن بدنبال یک فعالیت بیشینه بر غلظت اسید لاکتیک خون در ورزشکاران سرعتی واستقامتی بوده است. به همین منظورتعداد22 نفرازپسران فعال، میان دانشجویان ورزشکار به صورت هدفمندانتخاب شده وبرای همگن كردن این آزمودنی ها،ازآزمون بروس ((Bruceبرروی نوارگردان استفاده شده وسپس به دوگروه 11نفره تقسیم شدند. گروه اول ازمودنی ورزشکاران استقامتی وگروه دوم ازمودنی ورزشکاران سرعتی انتخاب شدند. برنامه گرم کردن20 دقیقه­ای شامل: 5دقیقه حرکات نرمشی، 5دقیقه حرکات کششی و10دقیقه دویدن برروی نوارگردان باسرعت 6کیلومتردرساعت با شیب صفردرجه.ضربان قلب ومیزان اسیدلاکتیک خون آزمودنی­های دوگروه(ازانگشت اشاره دست به وسیله دستگاه لاکتومتر)درسه مرحله استراحت،بعدازگرم کردن وبعدازفعالیت شدید بیشینه که یک فعالیت شدید کوتاه­مدت بر روی نوارگردان با سرعت 8/12 کیلومتردر ساعت و شیب 20درصد بود(آزمون کانینگهام فالکنر)اندازه گیری شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون tمستقل باسطح معنی داری01/0p<استفاده شد.

تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان می­دهد که :

1- غلظت لاکتات خون آزمودنی­های دو گروه متعاقب یک برنامه گرم کردن منتخب 20 دقیقه­ای تفاوت معنی­داری ندارد(935/0P= ) .

2-غلظت لاکتات خون آزمودنی­های دو گروه ورزشکارن استقامتی وسرعتی بدنبال یک فعالیت شدید بیشینه تفاوت معنی­داری دارد(000/0 P=) .

3-ضربان قلب آزمودنی­های دو گروه ورزشکاران سرعتی و استقامتی، پس از یک برنامه گرم کردن منتخب 20 دقیقه­ای تفاوت معنی­داری وجوددارد)000/0 P=)

4- ضربان قلب آزمودنی­های دو گروه ورزشکاران سرعتی و استقامتی، پس از یک فعالیت بیشینه تفاوت معنی­داری وجوددارد(000/0 P=)

 

واژگان کلیدی : گرم کردن، فعالیت شدید بیشینه، تمرینات نرمشی، تمرینات کششی

 

 

 

 

 

فهرست عنوان­ها

 

 

 عنوان

فصل اول: طرح تحقیق                                                                                               صفحه

 

 

1-1-  مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2- بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-3-  ضرورت واهمیت  تحقیق.  …………………………………………………………………………………………………………8

1-4-هدف­هاو فرضیه ­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 9

1-4-1-هدفکلی پزوهش. …………………………………………………………………………………………………………………….8

1-4-2- اهداف ویژه.. ……………………………………………………………………………………………………………………………8

1-4-3- فرضیه ­های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….9

1-4-3-1-  فرضیه­ ………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-5- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-6- محدودیت­های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….10

1-6-1- محدودیت­های قابل کنترل……………………………………………………………………………………………………..10

1-6-2- محدودیت­هایغیرقابل کنترل………………………………………………………………………………………………….10

1-7- تعریف عملیاتی واژه ­ها و اصلاحات………………………………………………………………………………………………11

 

 

 

 

 

فصل دوم:مبانی نظری پیشینه تحقیق

2-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

2-2-منابع انرژی داخل عضله ……………………………………………………………………………………………………………..13

2-2-1-منابع ATPغیرهوازی……………………………………………………………………………………………………………. 14

2-3- تداوم انرژی وتوالی ودرهم آمیزی دستگاه­های انرژی درورزش­ها………………………………………………15

2-4- دستگاه گلیکولیز بی هوازی ……………………………………………………………………………………………………….16

2-4-1- روند بیوشیمیایی گلیکولیز…………………………………………………………………………………………………… 17

2-4-1-1-اکسیداسیون گلوکزبه پیروات……………………………………………………………………………………………..19

2-4-1-2-سرنوشت پیروات…………………………………………………………………………………………………………………19

2-4-2- انرژی حاصل از تبدیل گلوکز به لاکتات ……………………………………………………………………………….20

2-4-3 مزایا و محدودیت­های دستگاه گلیکولیز بی هوازی (دستگاه اسیدلاکتیک)……………………………20

2-5 رابطه خستگی و تجمع اسیدلاکتیک……………………………………………………………………………………………21

2-6-دفع اسید لاکتیک از خون و عضله ……………………………………………………………………………………………..21

2-6-1 سرعت حذف شدن اسیدلاکتیک……………………………………………………………………………………………..22

2-6-2-تأثیر فعالیت بدنی در دوره بازیافت بر دفع اسیدلاکتیک………………………………………………………..22

2-6-3 سرنوشت اسیدلاکتیک فیزیولوژی دفع اسیدلاکتیک………………………………………………………………23

2-7 سازگاری با تمرینات بی هوازی ……………………………………………………………………………………………………25

2-7-1 سازگاری دستگاه گلیکولیتیک…………………………………………………………………………………………………25

2-8 ارزیابی تغییرات ناشی از فعالیت­های شدیدبیشینه………………………………………………………………………25

2-9- گرم کردن ………………………………………………………………………………………………………………………………….26

2-9-1- ضرورت گرم کردن …………………………………………………………………………………………………………………26

2-9-2-آثارفیزیولوژی گرم کردن…………………………………………………………………………………………………………26

2-9-3 آثار گرم کردن در جلوگیری از آسیب……………………………………………………………………………………..28

 

2-9-4-شدت ومدت گرم کردن………………………………………………………………………………………………………….28

2-9-5-اجزای کلی گرم کردن…………………………………………………………………………………………………………… 29

2-9-6-محتوای برنامه گرم کردن ……………………………………………………………………………………………………….31

2-10-مروری بر تحقیقات مربوط به موضوع تحقیق ………………………………………………………………………….32

2-10-1-کنترل سوخت و ساز اسیدلاکتیک در مدت تمرینات………………………………………………………….32

2-10-1-1 تولید و دفع اسیدلاکتیک………………………………………………………………………………………………….33

2-10-1-2-مکانیسم­های ذاتی کنترل غلظت لاکتات خون در مدت تمرینات…………………………………..33

2-10-2-تحقیقات در رابطه با شدت و مدت گرم کردن…………………………………………………………………….34

2-10-3-تحقیقاتی که تأثیرگرم کردن برتغییرات اسیدلاکتیک خون ورزشکاران را بررسی کرده ­اند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………38

 

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-2- روش پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………………………42

3-3 جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-3-1-روش نمونه گیری و نحوه گزینش آنها…………………………………………………………………………………. .43

3-4 متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..43

3-5 نحوه اجرای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..43

3-5-1 نحوه اجرای آزمون «بروس»…………………………………………………………………………………………………….44

3-5-2 نحوه اجرای برنامه گرم کردن…………………………………………………………………………………………………..44

3-5-3-نحوه کنترل ضربان قلب…………………………………………………………………………………………………………..45

3-5-4-نحوه اندازه گیری غلظت اسیدلاکتیک خون…………………………………………………………………………. 45

3-5-5- نحوه اجرای فعالیت شدید بیشیته………………………………………………………………………………………….45

3-6- معرفی وسایل اندازه گیری…………………………………………………………………………………………………………45

3-7- روش آمار…………………………………………………………………………………………………………………………………….46

 

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل آماری

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….48

4-2- بررسی توصیفی یافته­ های تحقیق………………………………………………………………………………………….. 48

4-2-1 بررسی توصیفی تواتر قلبی آزمودنی­ها……………………………………………………………………………………..49

4-2-2- بررسی توصیفی تغییرات غلظت لاکتات خون آزمودنی­ها……………………………………………………..50

4-3-آزمون فرضیه ­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 52

4-3-1- آزمون فرضیه ­های اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………………..52

فصل پنجم:بحث ونتیجه گیری

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….65

5-2- خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..56

5-3- نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….56

5-4- بحث و نتیجه ­گیری…………………………………………………………………………………………………………………….57

5-5-پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………59

فهرست منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………60

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………………61

منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………………………………………………62

 

 

 

فهرست جدول­ها

جدول 3-1-مشخصات مراحل هفت گانه بروس…………………………………………………………………………………..44

جدول 4-1- مشخصات بدنی آزمودنی­ها………………………………………………………………………………………………48

جدول 4-2- :مشخصات ضربان قلب آزمودنی­ها طی سه مرحله استراحت، بعدازگرم کردن وبعد ازفعالیت شدید بیشینه………………………………………………………………………………………………………………………… 49

جدول 4-3- مشخصات لاکتات آزمودنی­ها در سه مرحله استراحت، بعد از گرم کردن و بعداز فعالیت شدید بیشینه…………………………………………………………………………………………………………………………………………51

جدول 4-4- یافته­ های فرض آماری اول………………………………………………………………………………………………52

جدول 4-5- یافته­ های فرض آماری دوم………………………………………………………………………………………………53

جدول 4-6- یافته­ های فرض آماری سوم …………………………………………………………………………………………….53

جدول 4-7- یافته­ های فرض آماری چهارم………………………………………………………………………………………… 54

 

فهرست شکل­ها

شکل 2-1- منابع انرژی غیرهوازی………………………………………………………………………………………………………14

شکل 4-1- تغییرات تواتر قلبی گروه استقامتی در سه مرحله استراحتی،بعد از گرم کردن و بعداز فعالیت شدیدبیشینه……………………………………………………………………………………………………………………………..50

شکل 4-2- تغییرات تواتر قلبی گروه سرعتیدر سه مرحله استراحتی، بعد از گرم کردن و بعداز فعالیت شدیدبیشینه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..50

شکل4-3-تغییرات غلظت لاکتات خون گروه استقامتی درسه حالت استراحتی،بعدازگرم کردن وبعدازفعالیت شدید بیشینه…………………………………………………………………………………………………………………..51

شکل4-3- تغییرات غلظت لاکتات خون گروه سرعتی درسه حالت استراحتی، بعدازگرم کردن وبعدازفعالیت شدید بیشینه…………………………………………………………………………………………………………………..51

فصل اول:

          

 

 

 

               طرح تحقیق

 

 

 

 

• 1 – مقدمه

یکی از مهم­ترین موضوعاتی که ذهن متخصصین علوم ورزشی را بخود معطوف داشته، بروز خستگی در حین اجرای فعالیت­های ورزشی می­باشد. خستگی و درماندگی یکی از موانع مهم اجرای مطلوب و موفقیت آمیز فعالیت­های ورزشی به شمار می­رود از همین رو تحقیقات بسیاری به منظور شناخت عوامل مختلف بروز خستگی و راهکارهای عملی به تعویق انداختن آن انجام شده است که طبیعتا به دلیل گستردگی رشته­های مختلف ورزشی نتایج متفاوتی به دنبال داشته است. اغلب تحقیقات درباره خستگی عضلانی موضعی، روی اتصال عصبی عضلانی، ساز و کار انقباضی و دستگاه عصبی عضلانی متمرکز می­باشد این حالت می ­تواند در مواضع گوناگونی بروز کند که در این­جا به تعدادی از آن­ها اشاره می­ شود:

خستگی و صفحه محرکه: برخی از شواهد موافق و مخالف این نظر که خستگی عضلانی به علت ضعف و ناتوانی صفحه محرکه است، وجود دارند. این نوع خستگی ظاهرا در واحدهای حرکتی FT([1])بیشتر است که به سهم خود در مقایسه با تارهای ST([2])، دارای خستگی­پذیری بیشتری می­ باشند. ناتوانی صفحه محرکه جهت ارسال تکانش عصبی به تارهای عضلانی به احتمال قوی به دلیل کاهش آزاد شدن منتقل کننده شیمیایی «استیل کولین» از انتهای عصب است)3).

خستگی ساز و کار انقباضی: عوامل چندی در خستگی ساز و کار انقباضی دخالت دارند برخی ازاین عوامل به قرار ذیر می­باشند:

الف– تخلیه منابع  PCوATP

ب– تخلیه ذخائر گلیکوژنی عضله

ج– تجمع اسیدلاکتیک

د- سایر عوامل مانند فقدان اکسیژن و جریان خون ناکافی

 

که البته بسته به نوع فعالیت ورزشی، نقش یک یا تعدادی از این عوامل در ایجاد خستگی بارزتر است. بطور مثال، در فعالیت­های استقامتی بین 30 دقیقه تا 4 ساعت این تخلیه ذخائرگلیکوژنی عضله می­باشد که نقش بیشتری در درماندگی دارد و یا در فعالیت­های سریع که سرعت اکسیژن مصرفی هماهنگ با سرعت  تجزیه گلیکوژن نیست به دلیل ایجاد کسر اکسیژن، این تجمع اسیدلاکتیک است که حالت مذکور را ایجاد می­نماید. بنابراین پاسخ اسیدلاکتیک به فعالیت­های ورزشی در ورزش­های بسیار سریع، بارز و مشهود است(3).

مورهاوس و میلر(1) اینطور بیان کردند «زمانی که یک عضله در هر ثانیه یک بار بطور متوالی تحریک شود، قدرت انقباضی عضله شروع به کاهش می­ کند در این حالت نه تنها میزان كوتاه شدن عضله، بلكه حتی میزان دوره استراحت آن نیز كم و ناقص می­ شود در پایان عضله حتی نمی ­تواند به تحریكات قوی نیز پاسخ دهد». «مورهاوس و میلر» این جریان را خستگی نامیدند آن­ها در آزمایشی با برش عرضی به یک عضله خسته مشاهده كردند كه داخل بافت عضلانی اسید وجود دارد(18) .

بطور تجربی نشان داده شده­است كه ممكن است خستگی از طریق ایجاد تولید اضافی اسید كه باعث كاهش تحریک پذیری عضله می­ شود، ایجاد شود. تجمع تولیدات اضافی اسید بطور اخص اسیدلاكتیک در عضلات فعال به فقدان جریان خون طبیعی در آن­ها مربوط می­ شود هم­چنین مقدار اكسی‍ژن موجود عضله برای اكسیده كردن اسیدلاكتیک كافی نیست(18) .

اگر چه بسیاری عقیده دارند اسیدلاكتیک مسئؤول خستگی و واماندگی در تمامی انواع ورزش­ها است، ولی باید توجه داشت كه این ماده تنها در جریان فعالیت­های عضلانی بسیار شدید و كوتاه مدت در درون تارهای عضلانی تجمع پیدا می­كند. برای مثال در دوندگان ماراتن سطح اسیدلاكتیک در پایان مسابقه و با وجود بروز واماندگی هنوز نزدیک به مقادیر حالت استراحت است.

 

 

 

ورزشكاران همیشه سعی می كنند هنگام مسابقات، بهترین اجرای خود را به  نمایش بگذارند و در این میان عوامل متعددی مانع از بروز بهترین عملكرد آن­ها می­ شود یكی از این عوامل خستگی است به ویژه در دوره­ های كوتاه­ مدت تمرینات با شدت زیاد (25).

یكی از دلائل خستگی­های موضعی، انباشتگی اسیدلاكتیک در عضلات فعال و غلظت یون هیدروژن در خون است(24) .شدت و نوع خستگی عضلانی به نوع، مدت، شدت تمرین و نوع تارهای عضلانی فعال و عوامل متعدد محیطی و شدت این عوامل وابسته است افزایش مقدار لاكتات در تمرینات بی هوازی بر اثر كاهش مقدار جریان خون به دلیل انقباض­های ایزومتریک در عضلات فعال به دنبال تمرینات شدید است(27) .اسیدوز درون سلولی در نتیجه افزایش اسیدلاكتیك، عامل مهمی در ایجاد خستگی عضلات اسكلتی است(26) .

محققین تاكنون در مراحل مختلف تمرین یا مسابقه در رشته­های مختلف ورزشی نسبت به اندازه ­گیری سطح اسیدلاكتیک خون ورزشكاران و میزان تغییرات آن اقدام نموده و آن را تفسیر كرده­اند یكی از این عوامل مرحله گرم كردن برای شروع یک مسابقه و یا یک تمرین جدی است .آماده شدن جسمانی و روانی برای یک مسابقه و یا تمرین از موارد مهمی است كه دانشمندان این رشته به آن پرداخته­اند گرچه مدت مدیدی است كه به ورزشكاران توصیه می­ شود قبل از شروع یک جلسه تمرین سنگین و یا مسابقه دقایقی را به تمرینات مقدماتی یا گرم كردن بپردازند ولی نتایج برخی تحقیقات كه تفاوتی در عملكرد ورزشكاران قبل و بعد از گرم كردن نشان نداده­اند باعث شده تا در مورد ضرورت شدت و مدت فعالیت­های مقدماتی اتفاق نظر كلی وجود نداشته باشد(3) .

اما با توجه به اتفاق نظر در مورد آثار مثبت گرم كردن امروزه  تقریبا همه ورزشكاران گرم كردن را بخشی از تمرین یا مسابقه خود قرار داده­اند و مربیان نیز نسبت به این مسئله تاكید بسیار دارند. آثار مثبت گرم كردن می ­تواند شامل بهبود عملكرد ورزشكار، پیشگیری از آسیب­های ناشی از فعالیت، تأثیرات فیزیولوژیكی و آثار روانی باشد. گرم كردن نه تنها به اجرای فعالیت­های آن­ها كمك می­كند بلكه از آسیب دیدگی حین فعالیت نیز جلوگیری می­كند(5) .

نكته مهم دیگر متغیرهائی است كه گرم كردن را تحت  تاثیر قرار می­ دهند مدت زمان گرم كردن، شدت گرم كردن، محتوای برنامه، فاصله زمانی آن تا فعالیت اصلی متغیرهائی هستند كه می­توانند با توجه به ویژگی­های ورزشكار، نوع و ماهیت رشته ورزشی موردنظر، شرایط آب و هوائی، درجه حرارت محیط و هدف­های جلسه تمرین یا مسابقه تغییر كنند(14) .

در رابطه با مدت و شدت گرم كردن كه تحقیق حاضر با تاكید بر آن صورت می­گیرد گفته شده، تمرینات گرم كردن باید در حدی باشند كه درجه حرارت عمومی و عمقی بافت­ها و عضلات را افزایش دهند، مشروط بر اینكه موجب خستگی ورزشكار نشود. شدت و مدت گرم كردن باید نسبت به نوع رشته ورزشی و سطح آمادگی ورزشكار تنظیم شود. برای مثال در یک فعالیت بیشینه ورزشكار ورزیده باید بین 20 تا 30 دقیقه تمرین نسبتا شدید انجام دهد، در حالی كه چنین تمرینی برای یک ورزشكار مبتدی خسته كننده خواهد بود. ازآنجا­ئیكه افزایش درجه حرارت بدن موجب تعریق می­ شود، در چنین حالتی درجه حرارت بدن حدود 2 درجه بالاتر از حد طبیعی خواهد بود بنابراین شروع تعریق نشانه خوبی برای گرم كردن بدن و عضلات خواهد بود(5) .

اگر چه به نظرمی­رسد برای اجرای فعالیت­های سبك و متوسط پنج دقیقه گرم كردن كافی باشد ولی اجرای حداقل 15 تا 30 دقیقه فعالیت می ­تواند شبكه مویرگی را برای تهیه فوری قند و آدرنالین مورد نیاز بدن آماده سازد(14) .

همانطور كه گفته شد هنوز در مورد نحوه تنظیم برنامه گرم كردن در ورزش­های مختلف اتفاق نظر كلی وجود ندارد و درباره تنظیم متغیرهائی مانند شدت و مدت گرم كردن و محتوای آن نیاز به تحقیقات بیشتری می­باشد.

 

 

 

 

 

 

2-1- بیان مسئله

یكی از موارد مهمی كه ورزشكاران و مربیان را به تفكر وا می­دارد نحوه شروع تمرین و انجام یک فعالیت و در واقع آماده شدن به منظور انجام یک مسابقه و یا یک جلسه تمرین است. امروزه تقریبا تمامی مربیان، ورزشكاران و محققین به اثرات مثبت گرم كردن پی برده و آن را به عنوان یكی از قسمت ­های مهم یک جلسه تمرین می­دانند و در طراحی آن دقت لازم رابکار می بندند(3)

گرم كردن، فعالیت ورزشی را بالقوه گسترش می­دهد زیرا فرد را قادرمی­سازد تا سریع­تر با فشار فعالیت ورزشی سازگار شود در نتیجه اجازه می­دهد زمان بیشتری در حالت پایدار باقی بماند و یا توانایی بهتری برای تمركز بر سایر مهارت ­ها كه باید همراه با فعالیت ورزشی انجام شوند به ارمغان می­آورد. فواید گرم كردن با افزایش دما، متابولیسم انرژی عضله، افزایش خاصیت ارتجاعی بافت، افزایش برون ده­قلبی و جریان خون محیطی و بهبود عملكرد دستگاه عصبی مركزی و فراخوان عصبی عضلانی واحدهای حركتی در ارتباط است. روش­های مختلفی برای گرم­كردن بدن پیش ازمسابقه وجود دارد پرسش مهمی كه پژوهشگران از ابتدا تلاش كرده­اند به آن پاسخ دهند این است كه برای افزایش دمای بدن انجام فعالیت ورزشی(روش فعال) بهتر است یا روش­های غیرفعال (دوش آب گرم و غیره).

ثابت شد كه روش غیرفعال بهترین روش نبوده و به اندازه گرم كردن فعال در افزایش سرعت پاسخ بدن به فعالیت ورزشی مؤثر نیست اگر انجام فعالیت ورزشی مستلزم یک دوره گرم كردن است شدت و مدت فعالیت ورزشی ویژه گرم كردن چگونه باید باشد؟ .

گرم كردن باید فعال باشد اما نه خیلی شدیدو از عضلاتی استفاده كرد كه در فعالیت ورزشی جزو حركت دهنده­های اصلی هستند. با توجه به توانایی یک برنامه گرم كردن فعال و اختصاصی در افزایش جریان خون موضعی، دمای عضله و كاهش كسر اكسیژن چنین اظهار شده كه گرم كردن می ­تواند برای عملكرد فعالیت ورزشی شدید سودمند باشد. ثابت شده­است كه یک برنامه گرم كردن فعال قبل از شنا یا دوچرخه سواری شدید باعث افزایش اكسیژن مصرفی، بهبود متابولیسم عضله و كاهش اختلال اسیدی – بازی ناشی از فعالیت ورزشی شدید می­ شود(3).

متغیرهای متعدد تاثیرگذار بر گرم كردن آثار گوناگون و احیانا كاملا متفاوتی را به جا می­گذارند و هر فرد می­بایست با توجه به این عوامل و رشته تخصصی خود آن­را بكار گیرد. یكی از متغیرهائی كه گرم كردن را تحت تاثیر قرار می­دهد، زمان گرم كردن است(3). از طرفی تغییر در غلظت اسیدلاكتیک خون ورزشكاران همواره به عنوان یک شاخص مناسب فیزیولوژیک برای ارزیابی اثرات برنامه ­های مختلف تمرینی است(9).

از نقطه ملكولی و بیوشیمیایی اسیدلاكتیک یكی از تولیدات جانبی گلیكولیز بی هوازی بوده وقتی به مقدار زیاد در عضلات و خون انباشته شود سبب خستگی عضلانی می­گردد(10). میزان لاكتات خون یک عامل بسیار مهم در تمرینات است و بر حسب واحد میلی مول در هر لیتر از خون اندازه گیری می­ شود خون افراد سالم در حالت استراحت دارای 1 الی 2 میلی مول لاكتات در هر لیتر است. تمرینات شدید این میزان را افزایش می­دهد حتی تغییر نه چندان زیاد در میزان لاكتات ( 6 الی 8 میلی مول در هر لیتر) ممكن است هماهنگی بدنی ورزشكار را دچار اختلال كند.

بالا بودن دائمی میزان لاكتات ظرفیت استقامت هوازی را كاهش می­دهد. اكثر صاحب­نظران بر این باورند زمانی كه لاكتات خون بین 2 الی 4 میلی مول در هر لیتر است، لاكتات توسط بدن خنثی می­ شود این فاصله یعنی محل انتقال هوازی به بی هوازی نامیده می­ شود. میزان لاكتاتی كه در سرعت مرزی، اندازه ­گیری می­ شود آستانه غیرهوازی نامیده می­ شود. آستانه بی هوازی در حدود غلظت 4 میلی مول در هر لیتر لاكتات رخ می­دهد تمرینی كه از مرحله آستانه بی هوازی بگذرد حتما منجر به افزایش میزان لاكتات در بدن می­ شود(9).

تمرینات ورزشی كه با حداكثر سرعت 1تا 3 دقیقه به طول می­انجامد مثل دوهای 800 متر و400 متر جهت تامین ATP بستگی شدید به دستگاه فسفاژن و گلیكولیز بی هوازی دارد. طبق تعریف جهت درگیر شدن سیستم گلیكولیز بی هوازی فعالیت می­باید با شدت بالا انجام شود تا جائیكه دستگاه هوازی توان اكسایش مواد سوختی و گلیكوژن وگلوكز را نداشته باشد در این صورت گلیكولیز وارد مسیر انحرافی بی هوازی شده و اسیدلاكتیک تولید می­ شود(9) همانطور كه گفته شد هنوز در مورد نحوه تنظیم برنامه گرم كردن در ورزش­های مختلف اتفاق نظر كلی وجود ندارد و درباره تنظیم متغیرهائی مانند شدت و مدت گرم كردن و محتوای و همچنین پاسخ اسید لاکتیک خون و ومتغیر های خونی در ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی پژوهش مشابه ای از سوی نگارنده پژوهش مشاهده نشده است. لذا نیاز به تحقیقات بیشتری می­باشد. از این رو پژوهش حاضر نیز به این مسئله پرداخته است كه : آیا یک برنامه منتخب گرم  کردن و

اگر انسان از حقوق خاصی بر خوردار است که بسیاری از موجودات از آن بی بهره اند ، ریشه اش طبیعت ، خلقت و آفرینش است. و اگر انسان ها همه در حقوق طبیعت مساوی هستند و همه باید آزاده زیست کنند ، فرمانی است که در متن خلقت صادر شده است و دلیلی غیر از آن ندارد . در پرتو پیشرفت های علمی ، زیستی و روانی تفاوت های دو جنسیت مستدل تر گشت . زن از آن جهت که انسان است مانند هر انسان دیگر آزاده آفریده شده است و از حقوقی مساوی بهره مند است ، ولی زن انسانی است با چگونگی های خاص خود و مرد انسانی است با چگونگی های دیگر . زن و مرد در انسانیت”برابرند”ولی دو گونه انسانند . به قول الکسیس کارل 4در هر سلول انسان نشانی از جنسیت او هست . در نهضت تساوی و آزادی عمدا  یا سهوا ، تساوی به جای تشابه به کار رفت و برابری با همانندی یکی شمرده شد. کیفیت تحت الشعاع کمیت قرار گرفت و ” انسان” بودن موجب فراموشی ” زن ” بودن وی گردید (سعیدی،1390). امروزه نقش زن به عنوان نیمی از منابع انسانی نه تنها از موضوعات و دیگر اهداف اساسی توسعه اجتماعی و اقتصادی هر کشور به شمار می رود ، بلکه ابزاری موثر در تحقق دیگر اهداف توسعه نیز محسوب می شود . از این رو یکی از شاخص های درجه توسعه یافتگی یک کشور میزان مشارکت و نقشی است که زنان در آن کشور دارا هستند (مطهری،1374) . بررسی ها نشان میدهد که شیوه زندگی بی تحرک ، از مهمترین علل مرگ و میر و بیماری و ناتوانی در جهان شمرده شده است . تحقیقات سازمان جهانی بهداشت (2002)  آماربالایی (60-85درصد) از وجود جمعیت دارای زندگی بی تحرک گزارش کرده است (ژاگلین،1381) .درحقیقت امروزه انگیزه مردم دنیا  از شرکت در فعالیت ورزشی،رسیدن  به درجات بالا  ودست یابی به شعارالمپیک(سریعتر، بالاتروقویتر ) نیست ، بلکه کسب سلامت ، تندرستی ، نشاط،  روابط اجتماعی ودوری از بیماری ها ، علل مهم شرکت در ورزش است ، به همین دلیل امروزه درفرانسه 15 میلیون نفردرفعالیت های ورزشی سازمان یافته شرکت می کنند  که تعداد افراد 6تا 14 ساله آنها6 میلیون نفراست ، توجه مردم آلمان به ورزش موجب شده است  تعداد افرادی که درسال 1952 به ورزش می پرداختند ، یعنی 7/6درصدکل  جمعیت این کشور به 5/28، درسال 2000 برسد (رابرت،2002) .

پژوهش حاضر با هدف تهیه ابزاری برای شناسایی موانع و دلایل عدم مشارکت زنان سالمند در فعالیت های ورزشی اوقات  فراغت بوده تا به نحوی بتواند  بدینوسیله راه کاری  برای شناسایی علل عدم حضور آنان در ورزش باز کند و انجام پژوهش های آتی را در این زمینه میسرتر نماید.امید است این پژوهش باعث ارائه راهکارهای مناسب در جهت رفع موانع و توسعه و پیشرفت ورزش سالمندان کشور واقع شود.

• بیان مسئله

در سالهای اخیر هنگام با بروز تحولات بنیادین و همه جانبه در جامعه و گسترش فناوری و ماشینی شدن زندگی، چاقی و بیماری هایی نظیر بیماری های قلبی عروقی که عموماً ناشی از کم تحرکی می باشد شیوع پیدا کرده است. با توجه به اینکه تا سال 2050 جمعیت سالمندان از جمعیت زیر 14 سال پیشی خواهد گرفت و حدود 80% می رسد، این امر نشان دهنده افزایش روز افزون توجه به این قشر می باشد. اکنون فعالیت جسمانی و ورزش و توجه به اثرات سود بخش آن برسلامتی ونشاط به ویژه در سالمندان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است .با وجود آنکه فعال بودن از سنین پایین از بسیاری بیماریها جلوگیری می کند فعالیت منظم در سنین بالا نیز به کاهش درد و ناتوانی نظیر آرتریت، استئو پروز کمک می کند. زندگی به شیوه سالم در همه مراحل زندگی می بایست مورد نظر باشد. بویژه در بزرگسالی و سالمندی بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد، چرا که سالمندان با توجه به شرایط ویژه جسمانی از تحرک کمتری برخوردارند و با اینکه در بیشتر مواقع شرایط و موقعیت پرداختن به فعالیت های ورزشی برای آنان وجود دارد ولی متاسفانه به علل مختلف رغبتی برای ورزش کردن ازخود نشان نمی دهند و به همین دلیل بیشتر در معرض بیماری های حاصل از کم تحرکی قرار دارند. از سوی دیگر امروزه ورزش، به حدی از گسترش و توسعه رسیده است که از طرف کارشناسان به عنوان « جهان کوچک در جامعه» قلمداد می شود. به اعتقاد صاحب نظران، ورزش: ارزش ها، ساختار و نیروی محرکه جامعه را نشان می دهد و ویژگی های اجتماعی را منعکس می سازد (عبدلی، 1386)

زنان و مردان در فرایند جامعه پذیری از طریق ورزش با نوعی دنیای مردانه و زنانه در این زمینه مواجه میشوند (هولند و اوگلزبی ،2008)

همچنین از طریق ورزش می توان درباره سطح پیشرفت اجتماعی و اقتصادی یا جامعه قضاوت کرد، زیرا پیشرفت و توسعه ی ورزش به عوامل اجتماعی – فرهنگی حاکم بر جامعه وابسته است(عبدلی، 1386). زندگی بی تحرک یک مشکل جهانی برای سلامت جامعه است. بی تحرکی علت عمده مرگ و میر، بیماری و ناتوانی می باشد. حدود دو میلیون مرگ هر سال به علت کمبود فعالیت بدنی اتفاق می افتد و یافته های اولیه از پژوهش سازمان بهداشت جهانی حاکی از آن است که زندگی بی تحرک یکی از 15 علت عمده مرگ و میر در جهان می باشد (چاوو و همکاران ، 2006) در سطح جهانی بیماریهای ناشناخته ای بیشر را درگیر خود کرده است. یکی از مهمترین نوع این بیماریهای عجیب و خطرناک سرطان است و تعداد بیماران مبتلا به انواع مختلف سرطان روز به روز رو به افزایش هستند. این بیماری به شکلهای گوناگون و با علل ناشناخته ای بشر را در دام مشکلات متعدد و

 هزینه های بسیار سنگین درمانی می اندازد. امروزه با بررسیهای پزشکی دقیق و بطور باور نکردنی مشخص شده است که تعداد زیادی از انواع سرطانها نیاز به داروهای بسیار گران قیمت و پیچیده ندارد و با افزایش فعالیت های ورزشی در فرد بیمار نشانه های بیماری رو به کاهش می روند و بهبودی و مهاربیماری روی میدهد. بهبود سرطان روده و مقعد در افراد سالمند( چاوو و همکاران، 2006)  و بهبود سرطان پروستات در بین مردان سالمندان( پاتل و همکاران، 2007) نمونه هایی از این نتایج قابل توجه و اهمیت شرکت در فعالیت های ورزشی در افراد جامعه و حفظ و افزایش سلامتی در آنهاست. به هر حال چنین به نظر می رسد که در بین افراد جامعه نقش فعالیت های ورزشی برای سالمندان بسیار حائز اهمیت است. و سالمندان با بهره گرفتن از فعالیت های جسمانی برنامه ریزی شده و منظم در طول زندگی، سبب می شوند تا سطح فعالیت بدنی و سلامت جسمانی و روانی آنها افزایش پیدا کند. محققی در تحقیق به بررسی موانع مشارکت در فعالیت های بدنی در شهر مانتیویا کانادا پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت اقتصادی نامناسب، بالا بودن هزینه های فعالیت های بدنی، کمبود امکانات و تجهیزات ورزشی، عدم آگاهی و تعهدات خانوادگی مهمترین موانع شرکت آنها در فعالیت های ورزشی بوده است( ران و همکاران، 2004). محققی در تحقیقی به بررسی اثرات فعالیتهای بدنی روی افراد سالمند، جوانان، کودک پرداخت. نتایج نشان داد که فوائد فعالیت های بدنی افراد سالمند بیشتر از جوانان و کودکان می باشد. این نتیجه شاید به این دلیل باشد که سطح اولیه آمادگی جسمانی و فعالیت های بدنی در افراد سالمند در سطح پایین تری نسبت به جوانان و کودک بوده است ( شفارد، 2007). محققی در تحقیق به بررسی وضعیت فعالیت روزمره زندگی سالمندان ساکن در سرای سالمندان صادقیه اصفهان پرداخت. در این پژوهش وضعیت فعالیت فیزیکی مورد مشاهده و بررسی قرار گرفت. به طور همزمان مشخصات فردی و ارزیابی سلامت شخصی و بیماریهای محدود کننده حرکت بررسی شد. نتایج بررسیها نشان داد که اکثریت سالمندان ساکن در سرای سالمندان بی سواد و اقامت دائم داشته و دارای نگرشی متوسط تا ضعیف به سلامت خودشان داشته اند و بین مدت اقامت و نگرش نسبت به سلامتی و فعالیت روزمره ارتباط معنی داری وجود داشت(عالی پور، 1386). محققی در تحقیقی به بررسی موانع مشارکت سالمندان 65 تا 84 ساله شهر داندی اسکاتلند در فعالیت های بدنی پرداخت. نتایج حاکی از این بود که کوتاهی نفس، درد مفصل، بی علاقگی، از دست دادن انرژی و عدم تعلق به یک گروه از مهمترین موانع مشارکت سالمندان شهر داندی در فعالیتهای بدنی بوده است( آلیسون و همکاران،  2006). محققی در تحقیق خود به بررسی موانع فرهنگی – اجتماعی مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی پرداخت. نتایج نشانگر پایگاه اقتصادی اجتماعی بالاتر، میزان سرمایه فرهنگی، تمایل فردی و حمایت اجتماعی بیشتر از زنان ورزش کار نسبت به زنان غیر ورزشکار است. نگرش خانواده زنان ورزشکار، بیشتر و میزان پذیرش باورهای قالبی به طور معنی داری کمتر از زنان غیر ورزشکار است. اما از نظر سودمندی ادراک شده تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود ندارد. همچنین نتایج رگرسیون لجستید نشان داد که متغیرهای سرمایه فرهنگی و تمایل فردی دو متغیر تاثیر گذار بر احتمال مشارکت ورزشی است.حال به عنایت به مطالب گفته شده و با توجه به این مسئله که فعالیت های ورزشی نقش مهمی در سلامت بدنی و روانی و به خصوص در سالمندان دارد. کاهش و به تاخیر انداختن ناتوانی مربوط به سالمندی یک مسئله عمده جامعه است و فعالیت بدنی می تواند نقش مهمی را در ایجاد و حفظ سلامت سالمندان داشته باشد. در این راستا در پژوهش حاضر تلاش بر این است.

1- وضعیت کنونی مشارکت ورزشی در بین زنان سالمند شهر یزد چگونه است. 2- عواملی که مانع مشارکت زنان سالمند شهر یزد در فعالیتهای جسمانی و ورزشی می شود را بررسی کرده تا با از بین بردن آنها بتوانیم علاقه زنان سالمند را به فعالیت های جسمانی ورزشی افزایش دهیم.

1-3ضرورت و اهمیت پژوهش

با توجه به‎‎این که زنان نیمی از جامعه بشری را تشکیل می دهند از جهات مختلف دارای اهمیت بوده و‎‎در برنامه ریزی های ‏گوناگون جامعه باید در نظر گرفته شوند .به گزارش ایونا ، یکی از‎‎اموری که برای زنان مطرح است ورزش می باشد ، ‏امروزه زنان زیادی در سطح جهان به ورزش‎‎های مختلف اشتغال دارند . همان طور که می دانیم زندگی فعالیت است و مبنای ‏به اصطلاح‎‎مواد درونی موجودات زنده نیز فعالیت است . صاحب نظران امروزه بر این عقیده اند که‎‎تمرین های حرکتی و ‏ورزشی برای اکثریت مردم اعم از زن و مرد دارای ارزش بسیار است‎ .‎دختران و زنان در سنین مختلف به حرکات مختلف ‏ورزشی نیاز دارند هر چند در بعضی از‎‎کارهای خانه تا حدودی این فعالیت های بدنی تامین می شود‎ . ‎در  سنین بالا به خصوص در جامعه ایرانی، میزان اندک ورزش و تحرک زنان، بسیار مهم و حتی می‌شود گفت خطرناک است. زنان، به خصوص در سنین بعد از یائسگی، به طور جهشی، در معرض خطر بیماری‌های قلبی و عروقی، پوکی استخوان و عوارض ناشی از آنها هستند.(احسانی،1382)

تحقیقات جدید نشان می دهد که تمرینات بدنی باعث افزایش توانائی های مغز نیز ‏شده و به انسان در معالجه بیماریهای روانی مانند افسردگی و اضطراب نیز یاری میرساند . در مقاله ای اشاره ‏شده بود که تمرینات بدنی مداوم و روزمره تاثیر بسیاری در معالجه افسردگی افراد دارد. (توماس،1370)

‏

نقش فعالیت ورزشی در سنین بالا

1-‏ تقویت سیستم اسکلتی و پیش‌گیری از ابتلا به بیماری پوکی استخوان(امیرخانی،1391)
مشخص شده است که تقویت سیستم اسکلتی بدن و متراکم بودن آن ارتباط مستقیمی با میزان فعالیت بدنی و فشارهای مکانیکی ‏دارد.‏‏

‏2- به تأخیر انداختن پدیده‌ی سالمندی یا پیر شدن(امیرخانی،1391)
با افزایش سن، مصرف انرژی پایه کاهش می‌یابد. به ازای هر 10 سال افزایش سن در بزرگسالی، میزان مصرف انرژی پایه ‏حدود 2 تا 3 درصد کاهش می‌یابد، که گفته می‌شود به دلیل از دست دادن توده‌ی عضلانی بدن و افزایش بافت چربی است.

این تغییرات در ترکیب بدن را می‌توان با ورزش کاهش داد. ورزش سبب حفظ توده‌ی عضلانی بدن و افزایش مصرف انرژی ‏پایه می‌گردد. هم‌چنین از یبوست و بیماری‌های قلبی- عروقی جلوگیری می کند که بعداً به آن اشاره خواهد شد و بدین ‏ترتیب پدیده‌ی سالمندی را به تأخیر می‌اندازد. ‏

‏3- مصرف بی‌واسطه و مستقیم اسیدهای چرب(عزیز زاده مقدم،1391)‏
برای ورود گلوکز به درون سلول و مصرف آن، وجود هورمون انسولین ضروری است. انسولین هورمونی است که از ‏افزایش قند خون جلوگیری می‌کند. این هورمون از آب شدن چربی بدن و آزاد شدن اسیدهای چرب از بافت چربی جلوگیری ‏می کند. حتی در صورت مصرف زیاد غذا، به ذخیره شدن انرژی به صورت چربی نیز کمک می‌کند. اما عضلات در حال فعالیت از این امر مستثنی هستند و می‌توانند بدون نیاز به انسولین، انرژی خود را علاوه بر گلوکز از ‏اسیدهای چرب نیز تأمین کنند .

4- تأثیر مثبت در بیماران دیابتی و کاهش مقاومت به انسولین(عزیز زاده مقدم،1391)‏
مشخص شده است که بافت چربی، گیرنده‌ی عمده‌ای برای انسولین ندارد و به طور بارزی باعث مقاومت به اثرات انسولین و ‏در نتیجه بالا رفتن قند خون و عوارض ناشی از آن می‌شود. ‏
ورزش با کاهش بافت چربی و افزایش میزان سوخت و ساز بدن، مقاومت به انسولین را کاهش داده و باعث بهبود عملکرد ‏گیرنده‌های انسولین شده و سطح گلوکز خون را کاهش می‌‌دهد.

5- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و سکته‌های مغزی(رمضان پور،1391)
ورزش باعث کاهش اسیدهای چرب آزاد خون و افزایش کلسترول خون می‌شود. بدین طریق پدیده‌ی آترواسکلروز یا ‏تنگ شدن عروق بدن از جمله عروق قلبی و مغزی به تأخیر می‌افتد و هیچ‌گاه به حد بحرانی و انسداد (که در این صورت ‏شاهد سکته‌های مغزی یا قلبی خواهیم بود) نمی‌رسد. ‏

6- افزایش حجم گردش خون موثر بدن و جلوگیری از ترومبوز (لخته شدن خون) در سیاهرگ عمقی پا(رمضان پور،1391)‏

‏7- تقویت سیستم قلبی- عروقی، دستگاه تنفسی و سیستم ایمنی(رمضان پور،1391)‏‏

‏8- اثرات مثبت بر سیستم گوارشی(خلیلی،1390)

9-تاثیر ورزش در خانواده(عبدلی،1384)

سلامت هر یک از اعضای خانواده به ویژه زن مستقیما بر‎‎تصویر کلی سلامت خانواده تاثیر می گذارد‎ .
نگرش کلی زن نسبت به جسم و عملکرد‎‎فیزیکی بدنش در نگرش های کلی او تاثیر مستقیم دارد زیرا سلامت جسم و روان او ‏،‎‎روابط اجتماعی وی با دیگران را شکل می دهد . امنیت عاطفی او بر امنیت کلی خانــواده‎‎می افزاید و بهترین نشانه رشد و ‏پختگی عاطفی او بر هوش و توانایی سازگاری با موفقیت‎‎های جدید ، و هنگام مواجه با فشارها و ناراحتی ها با حداقل آسیب ‏پذیری فرد و گروهی‎‎است .تامین بهداشت جسم و روان برای زنان که در دوره ها و مراحل مختلف زندگی

چکیده:

 مقدمه:

ورزش بر سیستم قلب و عروق آثار مثبتی دارد و موجب افزایش توانمندی عضلات بدن می شود که در این میان ،دستگاه تنفس نیز توانایی بیشتری پیدا می كندشنا درمقایسه با سایر فعالیت های ورزشی تمام اعضاء بدن را در حالت ورزش قرار می دهد وتاثیر

بیشتری بر روی سیستم تنفسی ورزشکاران دارد. ازآنجایی که  بخش تنفسی دربدن یکی ازبخش های حیاتی ومهم می باشد ، این پژوهش در نظر دارد با بررسی موضوع و ارائه راهکارهایی به جلوگیری ازآسیب ها و تقویت فواید ورزش بر سیستم تنفسی گام بردارد. در واقع در این پژوهش  تاثیرانجام مداوم ومنظم دو نوع ورزش شنا و بدمینتون برسیستم تنفسی دختران ورزشکار 10 تا 15 ساله که طی 3سال گذشته هفته ای سه جلسه تمرین داشته اند را بررسی و در مقابسه با گروه غیر ورزشکار راهکارها و راه حلهای مناسب بیان و بررسی شده است.

 روش تحقیق:

این پژوهش یک تحقیق نیمه تجربی است که در آن ورزشکاران حرفه ای شناگر وبدمینتون کار 10-15ساله که بطور منظم در3 سال گذشته هفته ای 3 جلسه تمرین داشته اند وگروه کنترل که هیچ نوع فعالیت ورزشی منظم نداشتند بعنوان نمونه های تحقیق در این مطالعه شرکت خواهند کرد .با توجه به این تحقیق افرادی که دچار بیماریهای تنفسی و اسم ویا در معرض حیوانات خانگی وافراد سیگاری و یا مواد شوینده هستند از این تحقیق  حذف  شد ه اند.در این طرح 3گروه آزمودنی شامل گروه  کنترل(20)نفرگروه شناگر (20) نفر بدمینتون کار(20)نفر تست اسپیرومتری گرفته می شود.سپس نتایج این سه گروه با بهره گرفتن از نرم افزار  spssمقایسه می شود.

یافته ها:

بررسی ها نشان میدهد میدهد در سطح اطمینان 95% فرض 0H برابری میانگین هر شاخص در گروه های مورد مطالعه  و فرض 1H تفاوت معنا دار این میانگین ها خواهد بود. با بهره گرفتن از آزمون ANOVA مشاهده می شود در تمامی متغیر های مورد مطالعه α P-value<می باشد .چون مقدار P-Value از α کوچکتر شده است، پس فرض 0H رد می شود و اختلاف معنی دار در گروه های مورد مطالعه و در قبل و بعد از اسپری وجود دارد.

نتایج :

با مقایسه این گروه ها می توان گفت ورزش می تواند در سیستم تنفسی اثرات مطلوبی داشته باشد و حجم وظرفیت ریوی ورزشکاری که به طور مداوم ورزش می کنند نسبت به  افراد غیر ورزشکار اختلاف معنا داری وجود دارد . و این اختلاف در ورزشکاران شنا گر نسبت به ورزشکاران بدمینتون کار بیشتر می باشد. همچنین بین حجم ها وظرفیت های ریوی دختران شناگر وبدمینتون کار و افراد تمرین نکرده اختلاف معناداری وجو دارد.. بدین ترتیب ریه ها باید در هر زمان قادر به پاسخگویی به نیاز فزاینده بدن برای اكسیژن باشند.

لغات کلیدی:ورزش شنا،ورزش بدمینتون ،سیستم تنفسی

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                         صفحه

 

.. 1

1-1مقدمه.. 2

1-1-1 رابطه ورزش با دستگاه تنفس.. 4

1-1-2 تنظیم سیستم تنفسی.. 6

1-1-3  تنفس در ورزش.. 8

1-2-بیان مسأله.. 11

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش.. 13

1-4 فرضیه های پژوهش.. 15

1-5 اهداف تحقیق.. 15

1-6 روش تحقیق.. 15

1-7 ابزارگردآوری اطلاعات.. 16

1-8 روش تجزیه وتحلیل اطلاعات.. 16

1-9 محدودیت های پژوهش.. 16

1-9-1 محدودیت های تحت کنترل.. 16

1-10 پیش فرضهای تحقیق.. 17

1-11 تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق.. 17

.. 19

2-1-مقدمه.. 20

2-2 سیستم تنفسی.. 20

2-3 آناتومی دستگاه تنفس.. 22

2-4 تهویه در سیستم تنفسی.. 23

2-5 مهمترین اثرات ورزش بر دستگاه تنفس.. 24

2-6 بیماری‌های سیستم تنفسی.. 26

2-7پیشینه پژوهش.. 32

2-7-1پژوهشهای داخلی.. 32

2-7-2پژوهشهای خارجی.. 34

.. 38

3-1مقدمه.. 39

3-2 روش تحقیق.. 39

3-3  انواع پژوهش.. 41

3-4  جامعه آماری.. 42

3-5 روش نمونه گیری.. 42

3-6- حجم نمونه.. 42

3-7  روش های جمع‌ آوری داده ها.. 43

3-8  روش آماری.. 43

.. 45

4-1- مقدمه.. 46

 

4-2- توصیف داده های جمعیت شناختی وعمومی به کمک آمارتوصیفی.. 46

4-3 آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در گروه های مورد مطالعه.. 50

4-4-بررسی داده های آماری.. 54

.. 61

5-1- مقدمه.. 62

5-2- بحث.. 62

5-3-نتیجه گیری.. 64

5-4- پیشنهادات کاربردی.. 67

5-5-پیشنهادات پژوهشی.. 68

منابع.. 69

ضمائم.. 75

پرسشنامه.. 76

کدهای 26 گانه اخلاقی حفاظت از آزمون انسانی در پژوهش های علوم پزشکی   79

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                                         صفحه

جدول 2-1تهویه در سیستم تنفسی.. 24

جدول 4-1- مشخصات عمومی آزمودنی های ورزشکار شناگر.. 47

جدول 4-2- مشخصات عمومی آزمودنی های ورزشکاران بدمینتون.. 48

جدول 4-3- مشخصات عمومی آزمودنی های غیر ورزشکار.. 49

جدول 4-4- مشخصات دموگرافیک آزمودنی ها بر اساس سن،قد و وزن.. 50

جدول4-5- آزمون Shapiro – wilk آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در  آزمودنی های ورزشکاران شناگر.. 51

جدول4-6- آزمون  Shapiro-wilk آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در  آزمودنی های ورزشکار بدمینتون.. 51

جدول4-7- آزمون  Shapiro-wilk آزمون نرمال بودن توزیع داده ها در  آزمودنی های غیر ورزشکار.. 52

جدول 4-8- آمار توصیفی مربوط به بررسی میانگین واستاندارد دیویشن در نمونه مورد مطالعه.. 53

جدول 4-9- جدول بررسی نرمالیتی (k-s)  متغیرهای پژوهش.. 54

جدول 4-10- مقایسه  FEV1.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 54

جدول 4-11- مقایسه  FVC.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 55

جدول 4-12- مقایسه  FEV1.FVC.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 56

جدول 4-13- مقایسه  PEF.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 56

جدول 4-14- مقایسه  PEF2575.Pre در گروه های مورد مطالعه.. 57

جدول 4-15- مقا یسه FEV1 در گروه های ورزشكار و کنترل.. 57

جدول 4-16- مقایسه FVC در گروه های ورزشكار و کنترل.. 58

جدول 4-17- مقایسه FEV1.FVC در گروه های ورزشكار و کنترل.. 59

جدول 4-18- مقایسه PEF در گروه های ورزشكار و کنترل.. 59

جدول 4-19- مقایسه  PEF.25.75در گروه های ورزشكار و کنترل.. 60

 

 

 

 

 

فصل اول:   کلیات تحقیق

 

 

1-1مقدمه

اهمیت فعالیت فیزیکی در حفظ و ارتقا سلامت به اثبات رسیده است. کاهش چاقی، افزایش آمادگی قلبی – عروقی و افزایش توان عضلانی از تاثیرات ورزش در ارتقا سلامت می باشد ولی تاثیر فعالیت فیزیکی بر تست های تنفسی بدرستی شناخته نشده است برخی مطالعات نشان داده اند فعالیت فیزیکی مستمر می تواند عملکرد سیستم تنفسی را بهبود بخشد (1) از طرف دیگر فعالیت فیزیکی به عنوان یک عامل ایجاد کننده برونکواسپاسم [1]مطرح می باشد (2) به طوری که درصد قابل توجهی از ورزشکاران بدون این که هیچ سابقه ای از آسم داشته باشند در حین فعالیت ورزشی و یا پس از آن دچار برونکواسپاسم می شوند که درصدی از این افراد علامت دار می شوند این حالت پس از 10 دقیقه فعالیت ورزشی تا 30 دقیقه پس از توقف ورزش اتفاق می افتد ولی حداکثر آن بین 5 تا 10 دقیقه پس از توقف ورزش می باشد(3) این برونکواسپاسم حتی در بسیاری از ورزشکاران حرفه ای نیز دیده شده است به عنوان مثال، 11 % از اعضای تیم ملی آمریکا (67 نفر از 597 ورزشکار) در المپیک سال 1984 و همچنین 23 % ورزشکاران آمریکایی شرکت کننده در المپیک زمستانی 1998 به آسم یا آسم ورزشی مبتلا بوده اند علی رغم مطالعات متعدد انجام شده هنوز این موضوع که ورزش و نوع فعالیت فیزیکی باعث اسپاسم برونش ها می شود و یا ورزش زمینه ساز تاثیر عوامل محرک بر سیستم تنفسی می گردد مورد بحث است (4) در هوای سرد ورزش سبب افزایش تماس راه های هوایی با هوای خشک و سرد و در هوای گرم باعث تماس با گرده های گیاهان و مواد آلاینده حرفه ای شده و همین موضوع سبب ایجاد اسپاسم و انقباض راه های هوائی می شود (5) با توجه به اینکه در حین ورزش، نیاز به اکسیژن و تنفس افزایش می یابد و گردش هوا در مجاری هوایی بیشتر است، از یک سو فرصت گرم و مرطوب شدن هوا کمتر بوده و از سوی دیگر تماس با مواد آلرژن افزایش می یابد و به این ترتیب احتمال ایجاد برونکواسپاسم در حین ورزش تشدید می شود (6و7) وقتی میزان اسپاسم ایجاد شده به حدی باشد که سبب کاهش FEV1 به میزان 10 % یا بیشتر نسبت به قبل از ورزش شود و یا تغییری به میزان 10 تا 25 % در  [2]PEFR ایجاد نماید اصطلاح آسم ورزشی به کار می رود  و برخی مطالعات نیز کا هش حداقل 5/6 % را به عنوان برونکواسپاسم خفیف تفسیر نموده اند. که بر حسب نوع ورزش و شرایط محیطی آن بین 10 تا 15 % در افراد بدون سابقه آسم و آلرژی گزارش شده است ولی قطعا میزان اسپاسم به میزان کمتر که باعث کاهش کمتری در ظرفیت هوایی گردد بیشتر می باشد(2و8). هر نوع فعالیت فیزیکی می تواند باعث تغییراتی در تست های تنفسی گردد ولی در برخی ورزشها که با حرکات سریع و شروع انفجاری همراه هستند، مصرف اکسیژن در ورزشکار طی ورزش بیشتر و در نیتجه نیاز به فعالیت بیشتر سیستم تنفسی می باشد و به طور منطقی باید تاثیر ورزش بر این سیستم نیز بیشتر باشد (9) مطالعات مختلفی بر روی انواع ورزش ها و برونکواسپاسم ناشی از آنها انجام شده است و بر این اساس ورزش ها به دو دسته تقسیم می شوند دسته اول ورزش هایی هستند که احتمال ایجاد برونکواسپاسم در آنها زیاد است این ورزش ها عموما ورزش هایی هستند که یا در هوای سرد و خشک انجام می شود مانند اسکی و هاکی روی یخ و یا ورزش هایی هستند که به حجم تهویه ای بالایی نیاز دارند مانند بسکتبال و فوتبال آمریکایی، تنیس ، بدمینتون ،دوچرخه و دو استقامت. دسته دوم ورزش هایی که ورزش مدت کوتاهی به طول می انجامد مانند وزنه برداری و ورزش های رزمی و یا از شدت بالایی برخوردار نیستند مانند گلف، والیبال و شنا (10و11) مطالعات کمی بر روی تاثیر سریع ورزش بر تست های تنفسی ورزشکاران در سایر کشورها انجام شده است. ودر مطالعات انجام شده  توجه بسیار کمی به ورزشکاران نوجوان و همچنین سیستم تنفسی آنها شده است .از این رو هدف این مطالعه بررسی تاثیرات تمرینات مداوم منظم بدمینتون  و شنا برروی سیستم تنفسی دختران و مقایسه آن با تاثیر عدم فعالیت ورزشی منظم  بر سیستم تنفسی دختران 10_15ساله می باشد .

1-1-1 رابطه ورزش با دستگاه تنفس

ارتباط حرکت با دستگاه تنفس بسیار روشن و آشکار است . ماشین های موتوری برای حرکت های تند بنزین زیادتری لازم دارند . بدن انسان نیز برای حرکت تند احتیاج به نیرو و انرژی بیشتری دارد. این انرژی با سوخت و ساز مواد غذائی در مقابل اکسیژن یعنی اکسیداسیون به دست می آید . زندگی سلولهای بدن و فعالیت آنها به اکسیژن بستگی دارد . شما اگر روی پایتان طوری بنشینید که روی شریان پا فشار بیفتد در چند دقیقه پایتان کرخت می شود و گز گز می کند .(12) این همان کندی جریان خون و کمبود اکسیژن است ،همانطور روی شریان های نقاط دیگر بدن اگر فشار بیاورید یا مانعی مجرای رگ ها را مسدود نماید ( مانند آمپولی در شریان قلب ) جریان خون و اکسیژن قطع و عضو با ورود ناراحتی از کار خواهد افتاد . تحمل اعضا ء بدن در مقابل کمبود اکسیژن متفاوت است. دست و پا و اطراف بدن تا 1-2 ساعت به قطع جریان خون تحمل دارند ولی از همه بیشتر مغز و قلب به اکسیژن احتیاج دارند . پس از قطع جریان اکسیژن ( قطع تنفس) مغز در یکی دو دقیقه و قلب نیز در 2-3 دقیقه از کار می افتد . خوشبختانه اکسیژن به مقدار فراوان و مفت و مجانی در هوای آزاد وجود دارد و 21% ترکیب هوا اکسیژن است. در سطح دریا غلظت آن بیشتر و در ارتفا عات هر چه بالا تر برود مقدار آن کمتر می شود . فشار آتمسفر تا ارتفاع 3000 متر هر 10 متر یک آتمسفر کمتر می شود . از 3000 متر به بالا هر 20 متر یک آتمسفر کمتر می شود .در هر ارتفاعی نسبت اکسیژن با گازهای دیگر ترکیب هوا ثابت و 21% می باشد . (13و 14)

اگر کسی سوار هواپیما و یا هلیکوپتر شود و در ارتفاع 14700 متر پیاده شود گرفتار مشکلات تنفس و کمبود اکسیژن بوده به تنگ نفس ، سر گیجه و تهوع و بیحالی گرفتار خواهد شد و از 8000 متر به بالا قادر به تنفس و زندگی نخواهد شد . ولی با صعود چند مرحله و اقامت چند روزه در فواصل ارتفاعات مکانیزم اتوماتیک بدن با تحولات و تغییرات هوشیارانه و اعجاب انگیز در ترکیبات خون کمبود اکسیژن را جبران خواهد کرد . در استراحت چند روزه در ارتفاعات با مکانیزم اسرار آمیزی طبیعت هشیار بدن به نسبت کم شدن غلظت اکسیژن در هوای بلندی ها تعداد گلبول های قرمز (اکسیژن آور) خون را بالا می برد تا گلبول های زیاد از غلظت کم هوا اکسیژن کافی را فراهم کرده آفتی از کمبود اکسیژن در سلول های بدن عارض نشود . این اختلاف در تعداد گلبول های قرمز خون به طور طبیعی در خون ساکنین کنار دریا و یا ارتفاعات وجود دارد. (15)

ساکنین همسطح دریا در یک میلیمتر مکعب خون در حدود 4 میلیون گلبول قرمز دارند ، در حالیکه ساکنین فلاتهای بلند مانند تبت ، هیمالیا ، جبال آند در آمریکای جنوبی در هر میلیمتر مکعب خون 6 میلیون گلبول قرمز دارند.(11)

موقع فعالیت بدنی هنگام صعود در ارتفاعات با توجه به کمبود غلظت اکسیژن و نیاز مبرم بدن به اکسیژن بیشتر در موقع فعالیت بدنی ، قلب و دستگاه تنفس همزمان فعالیت فوق العاده ای را از خود نشان می دهند . تعداد تنفس از

چکیده

هدف و زمینه تحقیق: خودکارآمدی تمرین عاملی است که نقش بسزایی در موفقیت ورزشی داشته و به عنوان عاملی بازدارنده، در رفع عواقب نامطلوب منتج از رقابت ورزشی اهمیت دارد. لذا هدف این مطالعه، مقایسه سازه کارآمدی در رشته های انفرادی و تیمی است.

مواد و روش ها: روش تحقیق از نوع پس رویدادی با طرح علی – مقایسه ای است. جامعه آماری شامل 1500 نفر دانش آموزی بود که در کانون های ورزشی مربوط به آموزش و پرورش در سطح شاهین شهر تمرین می کردند. نمونه مطالعه نیز 77 پسر 9 تا 12 سال بودند که به طور گزینشی وارد مطالعه شده بودند. از پرسشنامه های خودکارآمدی و کارآمدی گروهی برای بررسی سطح باورهای کارآمدی در ورزشکاران رشته های تنیس روی میز، شنا، فوتبال و بسکتبال استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط اساتید حوزه تربیت بدنی تأیید و پایایی آن 7/0 گزارش شده است. تجزیه تحلیل داده ها با بهره گرفتن از آمار توصیفی (ماینگین، انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آنالیز واریانس یک طرفه) با سطح معناداری 0.05 انجام گرفت. تمام تحلیل ها در بسته نرم افزاری SPSS نسخه 16 صورت گرفت.

یافته ها: نتایج نشان دادند که بین باورهای کارآمدی تمرین رشته های مختلف تفاوت وجود دارد و شناگران و فوتبالیست ها از خودکارآمدی و کارآمدی گروهی بالاتری برخوردار بودند.

نتیجه گیری: باورهای کارآمدی در رشته های مختلف ورزشی با توجه به سطوح درون فردی (مانند سطح توانایی در اجرای مهارت) و بین فردی (مانند برداشت نفرات تیم در مورد توانایی هم تیمی هایشان)   متفاوت است و همچنین باورهای کارآمدی بیش از آن که متأثر از سن افراد باشد، از تجربه و توانایی فرد در اجرای مهارت تأثیر می پذیرد.

کلید واژه: مقایسه، خودکارآمدی تمرین، کارآمدی گروهی، دانش آموزان پسر، رشته های مختلف ورزشی

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                              صفحه

فصل اول: طرح پژوهش

• مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
• بیان مسئله …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4
• ضرورت و اهمیت تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………… 5
• اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-4-1. هدف کلی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

1-4-2. اهداف اختصاصی ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 6

• فرضیه های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………… 7
• قلمرو پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
• محدودیت های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………….. 7
• تعریف واژه ها واصطلاحات ………………………………………………………………………………………………………………………… 8

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

2-2. مبانی نظری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10

2-2-1. خودکارآمدی و منابع اطلاعاتی آن ……………………………………………………………………………………………………….. 10

2-2-2. سنجش خودکارآمدی تمرین ……………………………………………………………………………………………………………….. 11

2-2-3. سنجش های اجرا ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-2-4. میانجی گرهای ارتباط خودکارآمدی و اجرا …………………………………………………………………………………………. 13

الف) نوع ارزیابی خودکارآمدی و اجرا ……………………………………………………………………………………………………………………… 13

ب) سازگاری بین سنجش ها ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

ج) ماهیت تکلیف …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

د) زمان ارزیابی ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 14

2-2-5. کارآمدی گروهی ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 15

2-2-6. منابع کارآمدی گروهی ………………………………………………………………………………………………………………………… 15

2-2-7. سنجش کارآمدی گروهی ……………………………………………………………………………………………………………………. 16

2-3. پیشینه پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 17

2-3-1. پژوهش های انجام شده در داخل کشور …………………………………………………………………………………………….. 17

2-3-1. پژوهش های انجام شده در خارج از کشور …………………………………………………………………………………………. 19

2-4. جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

3-2. روش پژوهش

 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 27

3-3. جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

3-4. حجم نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

3-5. متغیرهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 28

3-6. ابزار جمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 28

3-6-1. پرسشنامه خودکارآمدی تمرین رشته تنیس روی میز ……………………………………………………………………………. 28

3-6-2. پرسشنامه خودکارآمدی تمرین در رشته شنا ………………………………………………………………………………………….. 30

3-6-3. پرسشنامه کارآمدی گروهی رشته فوتبال ………………………………………………………………………………………………… 30

3-6-4. پرسشنامه کارآمدی گروهی رشته بسکتبال …………………………………………………………………………………………….. 31

3-7. طرز اجرای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 32

4-7. روش آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 33

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و نتایج پژوهش

4-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

4-2. تحلیل توصیفی داده ها …………………………………………………………………………………………………………………………………. 35

4-3. آزمون فرضیه های آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………. 38

فصل پنجم: خلاصه، بحث، نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42

5-2. خلاصه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42

5-3. نتایج تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

5-4. بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44

5-4-1. بحث فرضیه اول ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

5-4-2. بحث فرضیه دوم ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

5-4-3. بحث فرضیه سوم ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

5-5. نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 46

5-6. پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی ………………………………………………………………………………………………………………….. 47

5-7. پیشنهادهای کاربردی ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 48

فهرست پیوست ها

پیوست شماره یک: پرسشنامه مشخصات فردی …………………………………………………………………………………………………….. 50

پیوست شماره دو: پرسشنامه خودکارآمدی تمرین رشته تنیس روی میز …………………………………………………………….. 51

پیوست شماره سه: پرسشنامه خودکارآمدی تمرین رشته شنا ………………………………………………………………………………. 52

پیوست شماره چهار: پرسشنامه کارآمدی گروهی رشته فوتبال …………………………………………………………………………….. 53

پیوست شماره پنج: پرسشنامه کارآمدی گروهی رشته بسکتبال …………………………………………………………………………… 55

فهرست جداول و نمودارها

جدول 1- 4. آماره های توصیفی سن دانش آموزان ………………………………………………………………………………………………. 35

جدول 2 – 4. آماره های توصیفی سابقه ورزشی و تعداد مقام ها ………………………………………………………………………… 36

جدول 3 ـ 4. میانگین و انحراف معیار متغیر خودکارآمدی تمرین ………………………………………………………………………. 36

جدول 4 ـ 4. میانگین و انحراف استاندارد متغیر کارآمدی گروهی ………………………………………………………………………. 37

جدول 5 ـ 4. آماره های آزمون تحلیل واریانس یکطرفه متغیر خودکارآمدی تمرین در رشته های انفرادی ……… 39

جدول 6 ـ 4. آماره های آزمون تحلیل واریانس یکطرفه متغیر کارآمدی گروهی بین رشته های تیمی …………….. 40

جدول 7-4. آماره های آزمون تحلیل واریانس یکطرفه متغیر خودکارآمدی بین رشته های تیمی …………………….. 40

نمودار 1-4. میانگین های متغیر خودکارآمدی تمرین ………………………………………………………………………………………….. 38

نمودار2-4. میانگین های متغیر کارآمدی گروهی …………………………………………………………………………………………………. 38

 

 

 

 

 

 

• مقدمه

تمرین و فعالیت بدنی منظم در تمامی دوره های زندگی به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی، نقش مهمی در تعیین تندرستی و سبک زندگی آتی افراد دارد. از آنجایی که شناخت استعدادها و توانایی های بدنی در این دوره شکل گرفته و طی زندگی آتی فرد تکمیل می شود، آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارگان های اساسی نقش مهمی در سلامت افراد جامعه و رشد و پیشرفت آن ایفا می کند. می توان با گسترش فعالیت های تربیت بدنی و ورزش در مدارس سطح توانایی های جسمانی، روانی و قوای عقلانی دانش آموزان را افزایش و تنش های روانی و جسمانی آن ها را کاهش داد (عبدلی و همکاران، 1389). شرکت در تمرینات و مسابقات ورزشی علاوه بر پیامدهای تندرستی، به دانش آموزان کمک می کند تا توانایی های روانی –  حرکتی خود را بهتر شناخته و به باوری برسند که بتوانند با دستیابی به موفقیت های ورزشی، فعالیت بدنی و ورزش را در طول زندگی آتی شان حفظ کنند. زی وال توسکی[1] و همکارانش (2009) نشان دادند کودکانی که از فرصت های فعالیت های بدنی پس از مدرسه ادراک عالی تری داشتند، اطمینان بالاتری برای انجام فعالیت بدنی داشته و مطمئن تر بودند که می توانند به منظور فراهم کردن فرصت های فعالیت بدنی بر والدینشان و کارکنان مدرسه تأثیر بگذارند.

مفهوم خودکارآمدی، از مفاهیم مهم روانشناختی در اجرای مؤثر فعالیت های ورزشی است (ریان[2]، 2008). باندورا (1997 ،1986) نظریه خودکارآمدی را در قالب الگوی شناختی – اجتماعی مطرح نمود. این نظریه پیشنهاد می کند میانجی گرهایی که نهایتا رفتارهای فعالیت بدنی را افزایش می دهند (مانند راهبردهای مداخله ای خودکارآمدی)، در داخل یک مجموعه پیچیده از متغیرهای فردی، محیطی و رفتاری عمل می کنند که توسط یک سطح فردی پایگاه انسانی کنترل می شود. باندورا[3] (1977) خودکارآمدی را احساس اطمینان در توانایی فردی برای اجرای یک رفتار معین در شرایط گوناگون تعریف نمود. صرف نظر از تعامل بین عوامل مختلف در بروز یک رفتار ویژه، احتمالا مهم ترین عامل باور فرد در مورد توانایی انجام دادن آن رفتار است (وینبرگ و گولد[4]، 2003). نگرش فرد در مورد اینکه می تواند رفتاری را به صورت موفقیت آمیز به انجام رساند، امکان در پیش گرفتن آن رفتار را افزایش می دهد.

«کارآمدی ادراک شده» نقش کلیدی در اعمال انسانی ایفا می کند، چرا که نه تنها مستقیما بر رفتار اثرگذار است، بلکه بر دیگر تعیین کننده های رفتار هم چون اهداف و آمال، تجارب پیامد، تمایلات اثرگذار و موانع و فرصت های ادراک شده در محیط اجتماعی تأثیر می گذارد (باندورا، 1997 ،1995). خودکارآمدی ادراک شده باید از دیگر مؤلفه ها هم چون تصور از خود، جایگاه کنترل و تجارب پیامد متمایز شود. در حقیقت کارآمدی ادراک شده قضاوتی از توانایی فرد است. از این رو خودکارآمدی را شکل ویژه اعتماد به نفس نیز می دانند (فلتز[5]، 1988). باندورا (1997) خودکارآمدی را توسط رویکرد تأثیر بر فعالیت های انتخاب شده فردی، تلاشی که آن ها در چنین فعالیت هایی صرف می کنند و مقدار آمادگی که آن ها در مواجهه با شکست یا احساس آزار دهنده نشان می دهند، نظریه پردازی کرد.

باندورا (1986) برای تکمیل نظریه خودکارآمدی و به منظور تشریح اختیارات، تلاش و پایداری در گروه مفهوم کارآمدی گروهی را مطرح نمود. وی (1997.p.447) کارآمدی گروهی ادراک شده را تحت عنوان باور مشترک گروه در توانایی شان برای سازماندهی و اجرای اعمال خواسته شده به منظور دستیابی به سطوح خاصی از پیشرفت (موفقیت) تعریف نمود. از دیدگاه او کارآمدی گروهی، رویدادی معین در سطح گروه است که در سطح فردی ارزیابی می شود. همچنین زاکارو[6] و همکارانش (1995) تعریف دیگری از کارآمدی گروهی تنظیم کردند؛ تحت این عنوان که کارآمدی گروهی احساس شایستگی تقسیم شده در میان اعضاء گروه است که پاسخ شان تحت عنوان یک منبع منسجم به اقتضای موقعیتی خاص، هماهنگ و تکمیل می شود. از این رو برای به انجام رساندن تکالیف گروهی، کارآمدی گروهی به سطح بالایی از تعامل، همبستگی و همکاری نیاز داشته و در یک مجموعه ورزشی، به عنوان «کارآمدی تیمی یا اطمینان تیمی» در نظر گرفته می شود (شرت، سالیوان و فلتز[7]، 2005). یک بسکتبالیست ممکن است اطمینان اندکی در مورد اجرای موفقیت آمیز تکلیف فردی پرتاب شوت داشته باشد، اما باور دارد که تیمش در تکالیف گروهی مرتبط با یکدیگر به طور موفقیت آمیزی عمل می کند (مارتینز[8] و همکاران، 2011). علاوه بر چهار منبع اساسی عنوان شده توسط باندورا، والی[9] و همکارانش (1998) منابع دیگری از اطمینان مانند آمادگی ذهنی و بدنی متشکل از حمایت اجتماعی و هدایت از سوی مربی را شناسایی کردند که می تواند به این معنی باشد؛ منابع دیگری از اطلاعات در سطح گروهی وجود دارند. ما نیز در تحقیق کنونی برآن شدیم تا به بررسی عامل خودکارآمدی و کارآمدی گروهی در رشته های انفرادی و تیمی بپردازیم.

• بیان مسئله

پژوهش ها نشان داده اند که رابطه معناداری میان سطوح بالاتر خودکارآمدی تمرین و اجرای بهتر فردی و تیمی برقرار است (مریتز[10]، 2000 ، بشارت 2011). همچنین می توان با شناسایی میانجی گرهای اثرگذار بر این رابطه، سطح اجرای ورزشکاران را بالا برده تا بتوان از تأثیرات عوامل مخل که اجرای ورزشکاران را تخریب می کند (مانند اضطراب و استرس)، پیشگیری کرد. در میان انواع سنجش های خودکارآمدی، سنجش های تکلیف – ویژه بالاترین همبستگی را با اجرا داشته است، با این حال مطالعات کمی در داخل کشور به بررسی رابطه میان خودکارآمدی و اجرای ورزشکاران پرداخته اند.

دکتر عبدلی و همکارانش (1389) نشان دادند که می توان با گسترش فعالیت های تربیت بدنی و ورزش در مدارس سطح توانایی های جسمانی، روانی و قوای عقلانی دانش آموزان را افزایش و تنش های روانی و جسمانی آن ها را کاهش داد. بررسی سابقه ورزشی کودکان و موفقیت هایی که آن ها در مسابقات کسب کرده اند، نقش مهمی در فهم میزان خودکارآمدی تمرین افراد دارد. تحقیقات پیرامون مسئله باورهای کارآمدی در ورزش آموزش و پرورش علی رغم اهمیت بالایی که دارد، روی دانش آموزان ابتدایی محدود بوده و ما سعی کردیم تا با مقایسه خودکارآمدی تمرین کودکان، بیش از پیش نقش متغیرهای مؤثر در باورهای کارآمدی افراد را بشناسیم. با توجه به نقش مهم خودکارآمدی تمرین در شناخت توانایی های جسمانی کودکان و نوجوانان، مسئله حائز اهمیت شناخت میانجی گرهایی است که ممکن است بر ارتباط میان خودکارآمدی و اجرا تأثیر گذارد و سطح خودکارآمدی و اجرا را تحت تأثیر قرار دهد. عواملی چون سن، جنسیت، تجربه ورزشی، تعداد موفقیت های ورزشی از میانجی گرهای تأثیرگذار در باورهای کارآمدی افراد هستند.

مطابق گفته باندورا (1986) مفاهیم خودکارآمدی و کارآمدی گروهی در حد واسطه گری با هم تفاوت دارند، بدین معنی که در کارآمدی گروهی علاوه بر چهار منبع اساسی، منابع دیگری در سطح گروهی وجود دارند. با توجه به نگرشی که افراد در مورد توانایی های تیم شان دارند و اهمیتی که این نگرش در تلاش برای کسب موفقیت دارد، باورهای گروهی به عوامل مختلفی مانند انسجام گروهی، سابقه تیم، حمایت مربی و وضعیت حریف های مقابل بستگی دارد که ما در این تحقیق به برخی از آن ها اشاره می کنیم. با مقایسه باورهای کارآمدی افراد در ورزش های انفرادی و تیمی، نیز به این سؤال پاسخ می دهیم که آیا خودکارآمدی تمرین در رشته های مختلف یکسان است یا صرفا متغیری است که با رشته های ورزشی گوناگون مرتبط نبوده و از فردی به فرد دیگر با توجه به سطوح درون فردی و بین فردی متفاوت است (باندورا، 1990).

[1]  .Dzewaltowski

[2]  .Ryan

[3]  .Bandura

[4]  .Weinberg & Gold

[5]  .Feltz

ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است) در شرایط برون تن

فهرست مطالب

عنوان                                                                          صفحه

فصل اول (مقدمه)

چکیده فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

کلید واژه.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-1 بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-2 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-2-1 اهداف اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-2-2 اهداف اختصاصی……………………………………………………………………………………………………………………………4

1-2-3 اهداف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-3 سوالات و فرضیه ها…………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-3-1 فرضیات………………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-3-2 پرسش اصلی………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-4 تعریف واژه ها……………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-4-1 نانو چیست…………………………………………………………………………………………………………………………………….6

 

 

 

1-5 تاریخچه نانو فناوری……………………………………………………………………………………………………………………………6

1-5-1 خواص نانوذرات………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-5-2 نانوتکنولوژی چیست……………………………………………………………………………………………………………………..8

1-5-3 نانو فناوری پیشرفته………………………………………………………………………………………………………………………9

1-5-4 نانو پزشکی……………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-6 کاربردهای نانو پزشکی……………………………………………………………………………………………………………………10

1-6-1 دارورسانی…………………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-6-2 نانوداروها……………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-6-3 سامانه های دارورسانی و دارو درمانی……………………………………………………………………………………….10

1-6-4 نانوتکنولوژی در دارو رسانی زیستی………………………………………………………………………………………….11

1-6-5 حمل دارو…………………………………………………………………………………………………………………………………..12

1-6-6 حاملین عملکردی و هدفمند دارو……………………………………………………………………………………………..12

1-6-7 کشف دارو…………………………………………………………………………………………………………………………………..12

1-7 روش های تشخیصی………………………………………………………………………………………………………………………….12

1-7-1 روش های برون تن……………………………………………………………………………………………………………………….13

1-7-2 روش های درون تن………………………………………………………………………………………………………………………14

1-7-3 تصویربرداری پزشکی…………………………………………………………………………………………………………………15

1-7-4 پزشکی باز رویشی……………………………………………………………………………………………………………………..16

 

 

1-8زیست مواد……………………………………………………………………………………………………………………………………….18

1-9 کاشتنی های فعال ………………………………………………………………………………………………………………………..18

1-.1 موقعیت نانوپزشکی در مجموعه خدمات پزشکی…………………………………………………………………………18

1-11 نگاهی به آینده نانوپزشکی…………………………………………………………………………………………………………19

1-12 نانوفناوری و مسائل بهداشت محیط زیست……………………………………………………………………………….20

1-13 ابزارهای مورد استفاده در نانوتکنولوژی جهت برسی خصوصیات فیزیکو شیمیایی نانوذرات…..21

1-14 طبقه بندی روش های تعیین مشخصات مواد و نانوذرات بر اساس نحوه عملکرد……………………….22

1-14-1 روش های میکروسکوپی…………………………………………………………………………………………………………..22

1-14-2 روش های بر اساس پراش………………………………………………………………………………………………………..22

1-14-3 روش های طیف سنجی……………………………………………………………………………………………………………22

1-14-4 طیف سنجی جرمی……………………………………………………………………………………………………………….23

1-14-5 روش های جداسازی………………………………………………………………………………………………………………..23

1-15 زئولیت چیست…………………………………………………………………………………………………………………………..23

1-16 انواع زئولیت……………………………………………………………………………………………………………………………….24

1-16-1 زئولیتهای طبیعی…………………………………………………………………………………………………………………24

 

1-16-2 زئولیتهای مصنوعی………………………………………………………………………………………………………………24

 

 

 

 

 

1-16- 3 استفاده ها و کاربرد های زئولیت…………………………………………………………………………………………..25

1-16-4 استفاده های پزشکی……………………………………………………………………………………………………………….25

1-16-5 استفاده در دروسازی و دارورسانی………………………………………………………………………………………….25

1-16-6 استفاده به عنوان مکمل غذایی………………………………………………………………………………………………25

1-16-7 استفاده در دامپروری………………………………………………………………………………………………………………25

1-16-8 استفاده در مراقبت ازحیوانات خانگی…………………………………………………………………………………….26

1-16-9 استفاده های تجاری و بومی…………………………………………………………………………………………………..26

1-16-10 استفاده در صنایع پتروشیمی………………………………………………………………………………………………26

1-16-11 استفاده در صنایع هسته ای…………………………………………………………………………………………………26

1-16-12 استفاده درسیستم های سرمایشی وگرمایشی…………………………………………………………………….26

1-16-13 استفاده به عنوان دترژان……………………………………………………………………………………………………..26

1-16-14استفاده در صنایع راه و ساختمان…………………………………………………………………………………………26

1-16-15 استفاده به عنوان آنتی اکسیدان………………………………………………………………………………………….26

1-16-16 استفاده به عنوان تست سخت افزارهای فضانوردی……………………………………………………………..26

1-17 کلینوپتیلولایت چیست……………………………………………………………………………………………………………….27

1-17-1 ساختمان حفره ای کلینوپتیلولایت……………………………………………………………………………………….28

1-18 کوات ها چیستند………………………………………………………………………………………………………………………..29

1-18-1 انواع کوات ها………………………………………………………………………………………………………………………….29

 

 

1-18-2 ساختمان شیمیایی کوات های مختلف………………………………………………………………………………….30

1-19 پاراکوات دی کلراید…………………………………………………………………………………………………………………….31

1-19-1 شکل شماتیک احیا پاراکوات توسط سیتوکرومp450 ردوکتاز…………………………………………….32

1-19-2 ساختمان شیمیایی پاراکوات دی کلراید………………………………………………………………………………..33

فصل دوم (مروری بر پژوهش های انجام شده)

2-1 استخراج سریع پاراکوات از پلاسما با بهره گرفتن از تکنیک جفت یونی……………………………………………35

2-2 زمان بین جذب پاراکوات و تست دی تیونیت منفی ادرار، به عنوان ریسک فاکتور مستقل

جهت مرگ و نقص عضو در مسمومیت حاد پاراکواتی…………………………………………………………………………35

2-3 استخراج کمی پاراکوات و دی کوات از خون…………………………………………………………………………………35

2-4 مقایسه روش های استخراج پاراکوات از نمونه های خونی افراد پس از مرگ………………………………….36

2-5 رهایش کنترل شده پاراکوات از سطوح اصلاح شده زئولیتY……………………………………………………..36

2-6 تخلیص زئولیت کلینوپتیلولایت طبیعی برای کاربردهای پزشکی جهت استخراج سرب………………36

2-7 روشی ساده برای تععین پاراکوات در پلاسما و سرم افراد بیمار

توسط HPLC (کروماتوگرافی با کارایی بالا)………………………………………………………………………………………..37

2-8 کروماتوگرافی گازی-اسپکترومتری جرمی; روشی برای تعیین علف کش پاراکوات و

دی کوات در نمونه های پلاسما و ادرار…………………………………………………………………………………………………37

2-9 تعیین پاراکوات در نمونه های بیولوژیک توسط روش ساده شده

استخراج فاز جامد و اسپکتروفوتومتری………………………………………………………………………………………………..38

2-10 تخمین اورژانسی پاراکوات در پلاسما ،مقایسه روش RIA (رادیوایمونو اسی )و

روش رنگ سنجی جفت یونی………………………………………………………………………………………………………………38

2-11 یک روش ساده و مختصر برای تعیین پاراکوات در پلاسما …………………………………………………….38

2-12مقایسه روش شناسایی پاراکوات در خون توسط زئولیت با روش معمول شناسائی

پاراکوآت در ادرار………………………………………………………………………………………………………………………………..39

2-13  نمای شماتیک استخراج یک کاتیون توسط یک رزین تبادل کاتیونی…………………………………40

فصل سوم (مواد و دستگاه های مورد نیاز و روش های پژوهش)

3-1 وسایل و دستگاه های مورد نیاز………………………………………………………………………………………………….42

3-2 مواد……………………………………………………………………………………………………………………………………………..42

3-3 خلاصه روش اجرای آزمایش………………………………………………………………………………………………………43

3-4 تهیه پودر میکرونیزه کلینوپتیلولایت…………………………………………………………………………………………..43

3-5 روش کلی انجام آزمایش……………………………………………………………………………………………………………..43

3-6 مشخصات ابزار جمع آوری اطلاعات و نحوه جمع آوری آن……………………………………………………….45

3-7 روش محاسبه حجم نمونه و تعداد آن…………………………………………………………………………………………45

3-8 روش محاسبه Limit Of Detection ((LOD…………………………………………………………………….45

3-9 روش محاسبه Limit Of Quantification((LOQ……………………………………………………………45

3-10 روش محاسبه خطای درون آزمایش یا (Within-Run Erorr)WRE……………………………..45

3-11 روش محاسبه درصد بازیابی(Recovery)……………………………………………………………………………..46

3-12روش کار……………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-13 طریقه ساخت محلول stock…………………………………………………………………………………………………..46

3-14انواع آزمایشات……………………………………………………………………………………………………………………………46

3-15رسم منحنی استاندارد پاراکوات دی کلراید در آب…………………………………………………………………..47

3-16رسم منحنی استانداردپاراکوات دی کلراید بعد

ازمشتق سازی با معرف دی تیونیت سدیم0.1% در سود 1مولار………………………………………………………48

3-17 اندازه گیری پاراکوات در خون بدون استخراج…………………………………………………………………………49

3-18 استخراج پاراکوات از محلول آبی با بهره گرفتن از رزین

تبادل کاتیونی پروپیل کربوکسیلیک اسید(PCA)………………………………………………………………………….50

3-19 استخراج پاراکوات از محلول آبی با بهره گرفتن از کلینوپتیلولایت………………………………………………51

3-20 ستخراج پاراکوات از خون با بهره گرفتن از رزین PCA………………………………………………………………52

3-21 استخراج پاراکوات از خون با بهره گرفتن از زئولیت کلینوپتیلولایت…………………………………………….53

3-22 اندازه گیری پاراکوات در پلاسما به روش معمول……………………………………………………………………54

3-23 مشتق سازی بیشتر:…………………………………………………………………………………………………………………55

3-24 استفاده از حلالهای مختلف جهت استخراج پاراکوات از خون………………………………………………..55

فصل چهارم ) نتایج(

4-1 طیف ماوراء بنفش پاراکوآت با غلظت 10 μg/ml در آب مقطر………………………………………………58

4-2 منحنی کالیبراسیون پاراکوات در آب مقطر

بعد از مشتق سازی با معرف دی تیونیت سدیم…………………………………………………………………………………59

4-3 طیف مرئی پاراکوآت با غلظت 10 μg/ml در معرف دی تیونیت سدیم…………………………………60

4- منحنی کالیبراسیون پاراکوات در سرم بعد از مشتق سازی با دی تیونیت سدیم در

طول موجnm 394.5…………………………………………………………………………………………………………………………….61

4-5 منحنی کالیبراسیون پاراکوات – دی تیونیت سدیم در طول موجnm603…………………………………62

4-6 طیف مرئی پاراکوآت با غلظت 2 μg/ml بعد از

استخراج از سرم در معرف دی تیونیت سدیم ………………………………………………………………………………………63

4-7 منحنی پتانسیل زتا ذرات الک شده کلینوپتیلولایت…………………………………………………………………….64

4-8 آزمون آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………..64

4-9 جدول مقایسه انواع روش استخراج پاراکوات (اندازه گیری خطاهای درون آزمایش، حد تشخیص،

حد اندازه گیری، و درصد بازیابی)…………………………………………………………………………………………………………..65

4-10 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………………………………66

4-11 گزارش آنالیز BET   تک نقطه ای……………………………………………………………………………………………..67

4-12 اندازه متوسط ذرات کلینوپتیلولایت

با بهره گرفتن از دستگاه پارتیکل سایز آنالایزر……………………………………………………………………………………………..67

4-13 تصویر ذرات کلینوپتیلولایت با بهره گرفتن از میکروسکوپSEM ………………………………………………….68

4-14توضیح نقش بیشتر نانوتکنولوژی در این پایان نامه……………………………………………………………………..69

فصل پنجم (بحث و نتیجه گیری)

5-1 بحث…………………………………………………………………………………………………………………………….71

5-2 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………73

 

 

 

 

فهرست منابع و مآخذ (فارسی و غیر فارسی مورداستفاده)

فهرست منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………….74

فهرست منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………….75

فهرست مقالات…………………………………………………………………………………………………………………………………..80

صفحه تایید هیئت داوران………………………………………………………………………………………………………………………

فرم امضای هیئت قضات………………………………………………………………………………………………………………………..

خلاصه انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………81

 

 

 

 

فهرست مندرجات

فهرست جداول

عنوان                                                                                                         صفحه

جدول 4-1 : جدول حد تشخیص،حد اندازه گیری،خطای درون آزمایش و درصد بازیابی

انواع روش های اندازه گیری و استخراج پاراکوات…………………………………………………………………………………..64

فهرست اشکال

شکل1-1: ساختمان حفره ای کلینوپتیلولایت……………………………………………………………………………………29

شکل1-2: ساختمان شیمیایی کوات های مختلف………………………………………………………………………………31

شکل 1-3: شکل شماتیک احیا پاراکوات توسط سیتوکرومp450 ردوکتاز……………………………………….33

شکل 1-4 : ساختمان شیمیایی پاراکوات دی کلراید…………………………………………………………………………34

شکل 2-1 : نمای شماتیک استخراج کاتیون توسط یک رزین تبادل کاتیونی………………………………….38

شکل 4-1: طیف ماوراء بنفش پاراکوآت با غلظت 10 μg/ml در آب مقطر……………………………………56

شکل 4-2 : منحنی کالیبراسیون پاراکوات در اب مقطر بعد از مشتق سازی

با معرف دی تیونیت سدیم ……………………………………………………………………………………………………………..58

شکل 4-3 .طیف مرئی پاراکوآت با غلظت 10 μg/ml در معرف دی تیونیت سدیم…………………….59

شکل 4-4.  منحنی کالیبراسیون پاراکوات در سرم بعد از مشتق سازی با دیتیونیت سدیم

در طول موجnm 394.5………………………………………………………………………………………………………………….60

شکل4-5. منحنی کالیبراسیون پاراکوات – دیتیونیت سدیم در طول موجnm630………………………61

شکل 4-6. .طیف مرئی پاراکوآت با غلظت 2 μg/ml بعد از استخراج از سرم در معرف

دی تیونیت سدیم…………………………………………………………………………………………………………………………….62

شکل 4-7. منحنی پتانسیل زتا ذرات الک شده کلینوپتیلولایت……………………………………………………63

شکل 4-8. اندازه متوسط ذرات کلینوپتیلولایت با بهره گرفتن از دستگاه پارتیکل سایز آنالایزر……….66

شکل 4-9.: تصویر زئولیت نانوحفره ای کلینوپتیلولایت توسط میکروسکوپSEM  …………………….67

فهرست ضمائم

خلاصه مقاله……………………………………………………………………………………………………………………………………….82

         فهرست اختصارات

Molecular Nanotechnology: MNT………………………………………………………………………………………………8

SEM: Scanning electron microscope………………………………………………………………………………………….2

Fe SEM: Field-emission scanning electron microscope………………………………………………………..2

CE-SPE: cation exchange solid phase extraction…………………………………………………………………….2

AFM: Atomic Force Microscope…………………………………………………………………………………………………7

STM: Scanning Transmission Microscope……………………………………………………………………………….7

TEM: Transmission Electron Microscope…………………………………………………………………………….. 22

CdSe: Cadmium Selenide……………………………………………………………………………………………………………..8

MRI: Magnetic Resonance Imaging…………………………………………………………………………………………14

XRD: X-ray Diffraction……………………………………………………………………………………………………………….22

NMR: Nucleic Magnetic Resonance………………………………………………………………………………………..22

HPLC: High Performance Liquid Chromatography…………………………………………………………….23

GC: Gas Chromatography …………………………………………………………………………………………………………23

LD50: Lethal Dose Fifty………………………………………………………………………………………………………………33

PCA: Propyl Carboxylic Acid…………………………………………………………………………………………………….2

LOQ: limit of Quantification……………………………………………………………………………………………………….2

LOD: limit of Detection………………………………………………………………………………………………………………..2

WRE: Within Run Error……………………………………………………………………………………………………………….2

 

 

 

فصل اول

مقدمه

 

 

چکیده

در تحقیق حاضره از خاصیت تبادل کاتیونی کلینوپتیلولایت به دلیل داشتن بار منفی درساختمان خود استفاده می شود. ارتباط موضوع این پژوهش با نانوفناوری پزشکی، به دلیل نانوحفره و متخلخل بودن کلینوپتیلولایت و سطح جذب بالای این زئولیت طبیعی می باشد. بار منفی فراوانی که به دلیل بیشتر بودن تعداد اتمهای آلومینیوم نسبت به اتمهای سیلیسیوم در این آلومینوسیلیکات طبیعی ایجاد می شود در سرتاسر حفرات و کانالهای این زئولیت پراکنده می باشد، که میتواند در جذب سطحی کاتیونها مورد استفاده قرار بگیرد. با توجه به اینکه پاراکوات (یک علف کش از دسته بی پیریدیلها) یک کاتیون دو ظرفیتی دی والان میباشد.به دلیل ارتباط غلظت خونی این سم با علائم بالینی ،تعیین مقدار این سم در خون میتواند کمک بسیار زیادی به سم شناسان در درمان به موقع و موثر مسمومیت با این سم بکند.اما استخراج این سم از خون با حلالهای آلی به دلیل حلالیت بالای آن در محیط آبی به شدت مشکل است و بازیابی کمی دارد.در این پژوهش میزان جذب و رهایش پاراکوات از کلینوپتیلولایت با رزین تبادل کاتیونی پروپیل کربوکسیلیک اسید(PCA)مقایسه خواهد شد.پارامتر های بازیابی،LOD (Limit Of Detection)  یا کمترین حد تشخیص ،(Limit Of Quantification) LOQیا کمترین حد اندازه گیری ،وWRE (Within Run Error) یا خطای درون آزمایش ،برای استخراج پاراکوات از خون توسط کلینوپتیلولایت به ترتیب   81.7± 3.4،0.58 µgr/ml ،1.93 µgr/ml  ،7.1%   بود.و برای استخراج پاراکوات ازخون توسط رزین پروپیل کربوکسیلیک اسید (PCA) به ترتیب 83.6 ± 3.2 ،0.49 µgr/ml  ،1.63 µgr/ml  ،6.3%  بود. نتایج نشان داد که کلینوپتیلولایت میتواند به طور موثری به عنوان یک ماده جاذب با خاصیت تبادل کاتیونی در استخراج پاراکوات از خون مورد استفاده قرار بگیرد..اندازه روزنه درکلینوپتیلولایت0.7nm) 5×7 Å× (0.5میباشدوظرفیت تبادل کاتیونی کلینوپتیلولایت درحدودmeq/gr) 1.6- (1.4 و ظرفیت تبادل کاتیونی پروپیل کربوکسیلیک اسید10 meq/gr  است. با توجه به ظرفیت تبادل کاتیونی کلینوپتیلولایت و پروپیل کربوکسیلیک اسید،پیش بینی میشود که هر گرم از این مواد بتوانند بترتیب  meq/gr) 1.6-1.4) پاراکوات (معادل 130-149 mg  ) و meq/gr) (10پاراکوات (معادل 931 mg )را استخراج کنند.سطح ویژه (BET)کلینوپتیلولایت با بهره گرفتن از دستگاهNano SORD)) اندازه گیری شد.اندازه ذرات کلینوپتیلولایت با بهره گرفتن ازدستگاه پارتیکل سایزآنالایزر (Master sizer)  اندازه گیری شد.مقدارپتانسیل زتا با بهره گرفتن از دستگاه (Zetasizer)، −27.9mV اندازه گیری شد. عکسهای میکروسکوپ الکترونی روبشی ((SEM کلینوپتیلولایت،با بهره گرفتن ازدستگاهField-emission scanning electron microscope بدست آمد.آزمایشات با پارتیکل سایز انالایزر اندازه ذرات 11-40میکرومتر را برای این پودر تایید میکند.

) کلیدواژه: کلینوپتیلولایت،پاراکوات،نانو حفره،زئولیت،رزین تبادل کاتیونی، (

 

 

1-1 بیان مساله