فهرست

عنوان                                                                                  صفحه

فصل اول : مقدمه و کلیات

مقدمه ……………………………………………………………………………………………..1

بیان مسئله ………………………………………………………………………………………. 2

هدف…………………………………………………………………………………………….. 5

سوال های تحقیق ……………………………………………………………………………….. 6

فرضیه ……………………………………………………………………………………………7

روش و ابزار تحقیق …………………………………………………………………………… 7

محدودیت ها ……………………………………………………………………………………. 8

روائی مطالعه ………………………………………………………………………………….. 8

پایایی مطالعه …………………………………………………………………………………… 8

فصل دوم : مبانی نظری تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………… 9

تعاریف و مفاهیم آب و هوا و عناصر آن …………………………………………………… 10

2-1- آب هوا (اقلیم) ……………………………………………………………………………11

2-2- عناصر آب و هوایی

2- 2-1-  دما …………………………………………………………………………………..14

2-2-2 – تاثیر تابش بر دما ………………………………………………………………….. 15

2-2-2-1- مناطق انرژی تابشی ایران ……………………………………………………… 16

2-2-3- بارش ………………………………………………………………………………… 17

2-2-3-1- نواحی بارشی ایران ……………………………………………………………… 18

2-3 – عوامل آب و هوایی

2-3-1- عرض جغرافیایی و تابش ………………………………………………………….. 20

2-3-2- دوری و نزدیکی به دریا …………………………………………………………… 21

2-3-3- ارتفاع از سطح دریا ……………………………………………………………….. 22

2-3-4 – رطوبت ……………………………………………………………………………..22

2-3-4-1- رطوبت مطلق و رطوبت نسبی ………………………………………………….23

2-3-5 باد ……………………………………………………………………………………. 24

2-4- خشکسالی ……………………………………………………………………………… 26

2-4-1- انواع عمده خشکسالی ……………………………………………………………… 26

2-4-2- خشکسالی در ایران ………………………………………………………………… 28

پدیده ال نینو ………………………………………………………………………………….. 29

2-4-3- انواع خشکسالی ……………………………………………………………………. 31

خشکسالی هواشناسی ………………………………………………………………………… 32

خشکسالی کشاورزی ………………………………………………………………………… 33

خشکسالی هیدرولوژیکی ……………………………………………………………………. 34

2-4-4- آغاز و خاتمه خشکسالی …………………………………………………………… 38

2-4-5- فراوانی خشکسالی …………………………………………………………………. 38

2-4-6- وسعت منطقه ای خشکسالی ……………………………………………………….. 39

2-4-7- دوره تناوبی رخداد خشکسالی …………………………………………………….. 39

2-5- تعاریف و مفاهیم توسعه ………………………………………………………………. 41

2-5-1- شاخص های توسعه ………………………………………………………………… 45

2-6- مفاهیم توسعه پایدار …………………………………………………………………… 47

2-6-1- شاخص های توسعه پایدار …………………………………………………………. 49

2-7-1- تعریف روستا ………………………………………………………………………. 50

2-7-2- توسعه روستایی ……………………………………………………………………. 50

2-8-1- برنامه چیست ؟ …………………………………………………………………….. 52

2-8-2- برنامه ریزی و جایگاه آن در اهداف توسعه ای ………………………………….. 54

فصل سوم : معرفی ناحیه مورد مطالعه  ( شناخت وضعیت موجود ناحیه)

3-1- موقعیت ، وسعت و تقسیمات کشوری ……………………………………………….. 55

3-2- جغرافیای طبیعی

3-2-1 ناهمواری ها ………………………………………………………………………… 58

3-2-2- زمین شناسی ……………………………………………………………………….. 61

3-3 آب و هوا

3-3-1 دما ……………………………………………………………………………………. 63

3-3-2- بارش ……………………………………………………………………………….. 65

3-3-3- رطوبت نسبی ………………………………………………………………………. 67

3-3-4- تبخیر و تعرق ………………………………………………………………………. 68

3-3-5- یخبندان ……………………………………………………………………………… 70

3-3-6- بادها …………………………………………………………………………………. 70

3-4- پوشش گیاهی ………………………………………………………………………….. 71

3-5- ویژگی های جمعیتی

3-5-1- – تعداد جمعیت در سالهای 1375 ، 1385 ، 1390 ……………………………. 73

3-5-2- میزان جمعیت در سال آماری 1385 به تفکیک بخش …………………………… 74

3-5-3- میزان جمعیت در سال آماری 1390 به تفکیک بخش …………………………… 75

3-5-4- نرخ رشد در سه دوره آماری ……………………………………………………… 77

3-5-5-تعداد خانوار …………………………………………………………………………. 78

 

3-5-6 میزان جمعیت بر اساس سن های و جنسیت سال 1385………………………….. 80

3-5-6- بار تکفل در دوره آماری 1385 ………………………………………………….. 81

3-5-7-تعدادجمعیت باسواد و بی سواد به تفکیک بخش …………………………………… 82

3-5- 8- میزان جمعیت به تفکیک دهستان در سال 1385………………………………… 84

3-5-9- تعداد جمعیت با سواد وبی سواد به تفکیک دهستان و جنسیت …………………… 87

3-6- وضعیت اقتصادی ……………………………………………………………………… 89

3-6-1- وضع فعالیت جمعیت 10 ساله و بیشتر به تفکیک جنس …………………………. 89

3-6-2- جمعیت شاغل 10 ساله و بیشتر بر اساس گروه های عمده شغلی ……………….. 91

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل

تجزیه و تحلیل ………………………………………………………………………………… 93

4- 1- شرایط آب و هوایی

4-1-1- بررسی  وضعیت اقلیمی شهرستان ورامین بر اساس مدل های اقلیمی ………….. 94

4-1-2- بررسی وضعیت دما و بارش و عملکرد آن ………………………………………. 99

4-2 – تاثیر شرایط اقلیمی و آب و هوایی بر کشاورزی …………………………………. 100

4-2-1- ساختار توپوگرافی

4-2-1-1 مزایای ساختار توپوگرافی ……………………………………………………… 100

4-2-1-2- معایب ساختار توپوگرافی ……………………………………………………… 101

4-2-2- ساختار هیدرولوژیکی و منابع آبی

4-2-2-1- مزایای ساختار هیدرولوژیکی و منابع آ………………………………………. 101

4-3- خاکشناسی و طبقه بندی اراضی ……………………………………………………. 103

4-3-1- معادن ………………………………………………………………………………. 103

4-3-2- رویش طبیعی ……………………………………………………………………… 103

4-4- کشاورزی …………………………………………………………………………….. 106

4-4-1- منابع آبی کشاورزی شهرستان …………………………………………………… 107

4-4-2- وسعت اراضی  شهرستان ………………………………………………………… 108

4-4-3- نوع مالکیت ……………………………………………………………………….. 114

4-4-4- شیوه کشت …………………………………………………………………………. 114

4-4-5- میزان تولیدات کشاورزی در دو دورآماری 1385 و 1390 ………………….. 116

4-4-6- میزان تولیدات کشاورزی درسال 1385 ………………………………………… 118

4-5- سنجش توسعه یافتگی شهرستان ورامین ……………………………………………. 120

4-5-1-روش موریس ………………………………………………………………………. 121

4-5-1- عملیات موریس در شهرستان ورامین به تفکیک دهستان ………………………. 122

4 -5-2- عملیات تاپسیس

4-5-2-1- چگونگی عملیات تاپسیس ……………………………………………………… 125

4-5-2-2- عملیات تاپسیس در شهرستان ورامین به تفکیک دهستان ……………………. 126

4-5-3- عملیات تاکسونومی

4-5-3-1- چگونگی عملیات تاکسونومی …………………………………………………. 128

4-5-3-2- عملیات تاکسونومی در شهرستان ورامین به تفکیک دهستان ……………….. 131

4-5-4- نتایج حاصل از سه روش ………………………………………………………… 136

4-6- رابطه موجود میان فاصله از مرکز و میزان توسعه یافتگی ………………………. 138

فصل پنجم : نتیجه گیری

5- 1- نتیجه گیری ………………………………………………………………………….. 140

5-2- پیشنهاد ها …………………………………………………………………………….. 146

منابع مآخذ …………………………………………………………………………………… 149

پیوست

 

فهرست جداول

عنوان                                                                               صفحه

جدول 3 – 1 – حداکثر و حداقل و متوسط دمای ماهانه (1391-1381) ………………… 63

جدول 3- 2 – حداکثر و حداقل و متوسط دمای ماهانه (1391-1381) ………………….. 64

جدول 3 -3- میزان و درصد بارش فصلی ( 1391-1381) ……………………………… 66

جدول 3-4- متوسط ماهانه رطوبت نسبی در یک دوره 11 ساله ( 1381-1391)……… 67

جدول 3- 5 – میانگین ماهانه تبخیر (1391-1387) ……………………………………… 69

جدول 3- 6- میزان جمعیت در سه دوره آماری ……………………………………………. 73

جدول 3-7 تعداد و درصد زنان و مردان به تفکیک بخش در سال 1385 ……………….. 75

جدول 3- 8 – تعداد و درصد زنان و مردان به تفکیک بخش در سال 1390 ……………. 76

جدول 3 – 9 – تعداد ودرصد خانوار در سال 1385 ……………………………………… 78

جدول 3 – 10 –  تعداد و در صد جمعیت بر اساس سن و جنسیت ………………………… 80

جدول 3- 11 – میزان جمعیت با سواد و بی سواد به تفکیک بخش ……………………….. 83

جدول 3-12- تعداد کل و جنسیت جمعیت به تفکیک دهستان ……………………………… 85

جدول3-13- تعداد جمعیت با سواد وبی سواد به تفکیک دهستان و جنسیت ………………. 87

جدول 3-14- وضع فعالیت جمعیت 10 ساله و بیشتر  به تفکیک جنس ………………….. 90

جدول 3-15- جمعیت 10 ساله و بیشتر براساس گروه های عمده شغلی ………………….. 91

جدول4-1- خلاصه نتایج اقلیمی ……………………………………………………………… 95

جدول 4-2- اراضی طبیعی در سال 1385 ………………………………………………. 110

جدول 4-3- اراضی طبیعی در سال 1390 ………………………………………………. 111

جدول4-4- تعداد بهره برداران کشاورزی در سالهای مختلف …………………………… 113

جدول 4-5- میزان انواع تولیدات کشاورزی به تن ……………………………………….. 115

جدول 4-6- تولید انواع محصولات کشاورزی به هکتار سال 1390-1385 ……………117

جدول 4 – 7- میزان محصولات کشاورزی سال 1385 به تفکیک دهستان……………. 119

جدول 4-8- شاخص های مورد استفاده در عملیات موریس ……………………………… 123

جدول 4-9 – سنجش توسعه یافتگی در عملیات موریس ………………………………….. 124

جدول 4-10 –  سنجش توسعه یافتگی در عملیات تاپسییس ………………………………. 127

جدول 4-11– شاخص های مورد مطالعه در تاکسونومی ……………………………….. 132

جدول 4-12- وضعیت در حال مناطق همگن  ……………………………………………. 133

جدول 4-13- هدف توسعه در مناطق همگن ……………………………………………… 134

جدول 4-14- نتایج حاصل از سه روش موریس ، تاپسیس و تاکسونومی ………………. 137

جدول 4-15- فاصله دهستان از مرکز شهرستان  ………………………………………… 139

 

فهرست نمودار ها

عنوان                                                                              صفحه

نمودار 3-1- میانگین حداکثر و حداقل دمای ماهانه (1391-1381) …………………….. 64

نمودار 3 -2- میانگین حداکثر و حداقل دمای ماهانه (1391-1381) ……………………. 65

نمودار 3-3- میزان و درصد بارش فصلی (1391-1281) ………………………………. 66

نمودار 3 -4- رطوبت نسبی  ………………………………………………………………… 68

نمودار 3-5- تبخیر ماهانه ……………………………………………………………………. 69

نمودار 3 – 6- جمعیت شهرستان ورامین در سه دوره آماری……………………………… 74

نمودار 3-7 – تفکیک جنسیتی جمعیت سال 1385 ………………………………………… 75

نمودار 3- 8 – تفکیک جنسیتی جمعیت 1390 …………………………………………….. 77

نمودار 3- 9 – نرخ رشد در سه دوره آماری متوالی ……………………………………… 78

نمودار 3- 10 –  تعداد و درصد خانوار به تفکیک بخش………………………………….. 79

نمودار 3 – 11 – تعداد و در صد جمعیت بر اساس سن و جنسیت ………………………… 81

نمودار 3 – 12 – میزان و درصد بار تکفل 1385 ………………………………………… 82

نمودار 3 – 13 – میزان جمعیت با سواد و بی سواد به تفکیک بخش 1385 …………….. 83

نمودار 3- 14 – میزان جمعیت به تفکیک دهستان ………………………………………… 86

نمودار 3- 15 – میزان جمعیت دهستان به تفکیک جنسیت ……………………………….. 86

نمودار 3- 16 – تعداد جمعیت با سواد و بی سواد به تفکیک دهستان …………………….. 88

نمودار 3- 17 – تعداد جمعیت با سواد و بی سواد به تفکیک جنسیت …………………….. 88

نمودار 3- 18 – وضع فعالیت جمعیت 10 ساله و بیشتر به تفکیک جنس ………………… 90

نمودار 3- 19 – میزان جمعیت شاغل در گروه های عمده شغلی ………………………….. 92

نمودار 3- 20 –  درصد جمعیت شاغل در گروه های عمده شغلی ………………………… 92

نمودار4- 1- میزان بارندگی سالیانه در طی دوره آماری 1391-1381 ………………. 107

نمودار 4-2- درصد نرمال بارندگی در سالهای (1391-1381) ………………………. 108

نمودار 4 -3– وسعت اراضی طبیعی 1385……………………………………………… 110

نمودار 4- 4 – وسعت اراضی طبیعی 1390…………………………………………….. 111

نمودار 4 – 5 – تعداد بهره برداران کشاور……………………………………………….. 113

نمودار 4 – 6 – میزان انواع تولیدات کشاورزی به ………………………………………. 115

نمودار 4 -7 – سنجش توسعه یافتگی در عملیات موریس ……………………………….. 124

نمودار 4 – 8- سنجش توسعه یافتگی در عملیات تاپسییس ………………………………. 127

نمودار 4 – 9 – وضعیت حال توسعه مناطق همگن ……………………………………… 135

نمودار 4 – 10– هدف توسعه در مناطق همگن ………………………………………….. 135

نمودار 4 – 11 – نتایج حاصل از سه روش موریس ، تاپسیس و تاکسونومی………….. 138

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                   صفحه

شکل 2-1- اقلیم در کره زمین ……………………………………………………………….. 11

شکل 2-2- دما در مناطق مختلف کره زمین ……………………………………………….. 15

شکل 2-3- نحوه ایجاد باران ………………………………………………………………… 17

شکل 2-4- خشکسالی کشاورزی …………………………………………………………… 34

 

 

فهرست نقشه

عنوان                                                                                  صفحه

نقشه تقسیمات سیاسی شهرستان ورامین ……………………………………………………  57

نقشه عوارض طبیعی پستی و بلندی شهرستان ورامین ……………………………………. 60

نقشه زمین شناسی شهرستان ورامین ……………………………………………………….. 62

نقشه تناسب اراضی برای کابری های عمده ………………………………………………. 105

 

فصل اول

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                            صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………3

1-2 بیان مساله……………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-3 اهمیت و ضرورت انجام………………………………………………………………………………………………………….5

1-4 اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………5

1-5 فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….5

1-6 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-7 روش جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………..6

1-8 تعریف اصطلاحات و مفاهیم مهم…………………………………………………………………………………………….6

1-8-1 تعریف نرخ ارز…………………………………………………………………………………………………………………6

1-8-2 تعریف تراز تجاری…………………………………………………………………………………………………………….7

1-9 سازماندهی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..7

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….9

2-2 بی ثباتی و نوسان……………………………………………………………………………………………………………………9

2-3 نرخ ارز و بازار ارز……………………………………………………………………………………………………………….10

2-4 بازار ارز و نظامهای ارزی………………………………………………………………………………………………………11

2-4-2 بازار ارز و نظام ارزی ثابت………………………………………………………………………………………………..12

2-5  انواع نرخ ارز………………………………………………………………………………………………………………………13

2-5-1 نرخ ارز اسمی………………………………………………………………………………………………………………….13

2-5-2 نرخ ارز واقعی و محاسبه شاخص آن………………………………………………………………………………….14

2-5-3 نرخ ارز موثر……………………………………………………………………………………………………………………15

2-5-4 بررسی اجمالی تعاریف نرخ واقعی ارز………………………………………………………………………………..17

2-6 سیاست پولی و ابزارهای آن ………………………………………………………………………………………………….18

2-6-1 دیدگاه های مربوط به سیاستهای پولی…………………………………………………………………………………20

2-6-1-1 نظریه ی مقداری پول……………………………………………………………………………………………………20

2-7 سازوکار انتقال پولی……………………………………………………………………………………………………………..22

2-8 کانال های انتقال پولی……………………………………………………………………………………………………………23

2-8-1 کانال مستقیم نرخ بهره………………………………………………………………………………………………………24

2-8-2 کانال قیمت دارایی ها (سهام)…………………………………………………………………………………………….24

2-8-3 کانال نرخ ارز…………………………………………………………………………………………………………………..25

2-8-4 کانال اعتبارات بانکی (کانال وام دهی بانکی)……………………………………………………………………….26

2-8-5 بررسی اثر شوک های پولی بر نرخ ارز………………………………………………………………………………..27

2-9 نگرش پولی به تراز پرداخت های بین المللی…………………………………………………………………………..28

2-10 ابزارهای سیاست پولی………………………………………………………………………………………………………..32

2-11مبانی نظری مجرای وام دهی بانک انتقال سیاست پولی…………………………………………………………….35

2-12 تأثیر کاهش ارزش پول بر تجارت خارجی…………………………………………………………………………….36

2-13- چرخه های تجاری…………………………………………………………………………………………………………..38

2-13-1 رژیم های پولی و چرخه تجاری………………………………………………………………………………………39

2-14 سیاست های پولی و اعتباری و چرخه های تجاری…………………………………………………………………40

2-14-1 تئوری چرخه های تجاری حقیقی (RBC) و مدل های پولی کلاسیکی…………………………………41

2-14-1-1 کارایی چرخه های تجاری…………………………………………………………………………………………..41

2-14-1-2 اهمیّت شوک های فن آوری به عنوان منبع نوسانات اقتصادی………………………………………….42

2-14-1-3 نقش محدود عوامل پولی…………………………………………………………………………………………….42

2-14-2 مدل کینزین های جدید(نئو کینزی): مهم ترین ارکان و ویژگی ها…………………………………………43

2-14-2-1رقابت انحصاری………………………………………………………………………………………………………….44

2-14-2-2عدم خنثایی کوتاه مدت سیاست پولی…………………………………………………………………………….44

 

2-15 سه دوره ارزی در كشور………………………………………………………………………………………………………47

2-16 تراز تجاری منفی ایران………………………………………………………………………………………………………..48

2-17 رابطه بین نرخ ارز با تراز تجاری در ایران………………………………………………………………………………49

2-18 مطالعات انجام شده در خارج کشور……………………………………………………………………………………..50

2-19 مطالعات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………………………………………57

2-20 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….62

فصل سوم: روش تحقیق

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….65

3-2 برخی ویژگی های سری زمانی اقتصادی………………………………………………………………………………….65

3-3 مفهوم ایستایی و آزمون های ایستایی………………………………………………………………………………………66

3-3-1 مفهوم سری های زمانی ایستا…………………………………………………………………………………………….66

3-3-2 آزمون ریشه واحد…………………………………………………………………………………………………………….67

3-3-2-1 آزمون دیکی فولر و دیکی فولر تعمیم یافته……………………………………………………………………..68

3-3-2-2 آزمون فیلیپس پرون……………………………………………………………………………………………………. 71

3-4 روش های همجمعی…………………………………………………………………………………………………………….73

3-4-1 مفهوم اقتصاد همجمعی……………………………………………………………………………………………………..74

3-4-2 تعریف همجمعی براساس مبانی نظری……………………………………………………………………………….75

3-4-3 آزمون های همجمعی…….         …………………………………………………………………………………………………75

3-4-3-1 آزمون دو مرحله ای انگل گرنجر……………………………………………………………………………………75

3-4-3-2 آزمون دوربین واتسن رگرسیون همجمعی……………………………………………………………………….76

3-4-3-3 آزمون الگوی همجمعی به روش یوهانسن- جوسلسیوس………………………………………………….77

3-4-3-4 آزمون تعیین تعداد بردارهای همگرایی…………………………………………………………………………….78

3-5 الگوی خود توضیح برداری (VAR)……………………………………………………………………………………….78

3-5-1 تعیین مرتبه مدل خود توضیح برداری………………………………………………………………………………….82

3-6 آزمون های علیت…………………………………………………………………………………………………………………83

3-6-1 آزمون استاندارد علیت گرنجر…………………………………………………………………………………………….83

3-6-2 آزمون سیمز…………………………………………………………………………………………………………………….84

3-6-3 آزمون علیت گرنجر هشیائو……………………………………………………………………………………………….85

3-6-4 آزمون علیت تودا-یاماموتر…………………………………………………………………………………………….. ..87

3-7  الگوی تصحیح خطابرداری (ECM)………………………………………………………………………………….. ..87

3-8 مزایای استفاده از روش VAR……………………………………………………………………………………………….89

3-8 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………….90

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل مدل و نتایج مدل

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….93

4-2تصریح مدل………………………………………………………………………………………………………………………….93

4-3 نتایج توصیف داده ها……………………………………………………………………………………………………………94

4-3-1 بررسی ایستایی متغیرهای مدل……………………………………………………………………………………………94

4-4 آزمون هم انباشتگی………………………………………………………………………………………………………………97

4-5 نتایج برآورد الگوی تصحیح خطابرداری………………………………………………………………………………..100

4-6 بررسی رابطه کوتاه مدت متغیرها در مدل تصحیح خطای برداری……………………………………………..102

4-7 تخمین و تحلیل پویای مدل…………………………………………………………………………………………………104

4-8  تجزیه واریانس (FEVDs)………………………………………………………………………………………………..105

4-9آزمون فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………………….107

4-10 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..107

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….110

5-2 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………111

فهرست منابع

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………………….ذ

منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………………………………ز

فهرست جداول پیوست

پیوست (1): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل تراز تجاری………………………………………………..س

پیوست (2): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل نرخ بهره……………………………………………………ش

پیوست (3): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل نرخ تورم………………………………………………….ص

پیوست (4): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل مصرف بخش خصوصی……………………………..ض

پیوست (5): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل نرخ ارز واقعی موثر ……………………………………ط

پیوست (6): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل مصرف بخش خصوصی…………………………….ظ

پیوست (7): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل نرخ ارز واقعی ………………………………………..ع

پیوست (8): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل نرخ بهره………………………………………………….غ

پیوست (9): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل نرخ تورم………………………………………………. ف

پیوست (10): تعیین وقفه بهینه با بهره گرفتن از مدل VAR……………………………………………………………………ق

پیوست (11): نتایج آزمون هم انباشتگی میان متغیرهای تراز تجاری و تورم و نرخ ارز موثر واقعی………….ق

پیوست (12): نتایج آزمون هم انباشتگی میان متغیرهای تراز تجاری و مصرف بخش خصوصی و نرخ بهره……………………………………………………………………………………………………………………………………………..ل

پیوست (13): نتایج آزمون تصحیح خطای برداری میان متغیرهای تراز تجاری و مصرف بخش خصوصی و نرخ بهره………………………………………………………………………………………………………………………………………ن

پیوست (14): نتایج آزمون تصحیح خطای برداری میان متغیرهای تراز تجاری و تورم و نرخ ارز واقعی………………………………………………………………………………………………………………………………….. و

پیوست (15)- نمودار  تجزیه واریانس میان متغیرهای تراز تجاری و مصرف بخش خصوصی و نرخ بهره…………………………………………………………………………………………………………………………………………اا

پیوست (16)- نمودار  تجزیه واریانس میان متغیرهای تراز تجاری و تورم و نرخ ارز موثر واقعی………ب ب

 

چکیده:

هدف این مطالعه بررسی تاثیر سیاست های پولی و شوک های نرخ ارز بر تراز تجاری در اقتصاد ایران است. بدین منظور با بهره گرفتن از داده های سالیانه طی دوره 1360 تا 1390 و بهره گیری از الگوی VECM روابط بین متغیرها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که سیاست پولی و نرخ ارز واقعی بر تراز تجاری ایران تاثیر معناداری داشته اند. به طوری که افزایش مصرف به عنوان شاخص سیاست پولی و نرخ ارز واقعی باعث افزایش تراز تجاری در ایران شده است. علاوه بر این، نتایج نشان می دهند که اثر گذاری نرخ ارز واقعی بر تراز تجاری ایران بیش تر از سیاست پولی است.

کلید واژه: سیاست پولی، نرخ ارز، تراز تجاری، مدل تصحیح خطای برداری (VECM).

 

1-1 مقدمه:

رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی، همراه با افزایش سطح اشتغال، کنترل تورم و تعادل در ترازپرداخت ها، همواره از اهداف نهایی اقتصادی کشورها بوده است. بدین منظور ابزارهای سیاست های مالی دولت و سیاست های پولی بانک های مرکزی اهرم هایی هستند که کشورها برای دستیابی به این اهداف مورد استفاده قرار می دهند. به طور خاص سیاست های پولی در حیطه اهداف کلان اقتصادی، به دنبال تثبیت قیمت ها، تعادل در ترازپرداخت ها و کنترل حجم پول یا نقدینگی هستند. در همین راستا، سیاستگذاران پولی برای هدایت موّفق سیاست های خود، باید ارزیابی دقیقی از مدّت و نحوه اثرات آن بر اقتصاد داشته باشند. بررسی «سازوکار انتقال پولی» می تواند سیاستگذاران را در این امر یاری نماید. سازوکار انتقال پولی، مجاری اثرگذاری را معرّفی می کند که از طریق آن، سیاست های پولی تصمیمات بنگاه ها، خانوارها،  واسطه های مالی و سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار داده و به دنبال آن سطح فعالیت های اقتصادی را دچار تغییر می کند.

نرخ ارز و عوامل تأثیرگذار بر آن یکی از محورهای اصلی سیاستهای اقتصاد کلان است. اثر تغییرات نرخ ارز بر متغیرهای کلان اقتصادی یکی از مهمترین بحثها و چالشهای مطرح شده در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بوده است. تغییرات نرخ ارز بر قیمت کالاهای داخلی در بازار خارجی و همچنین بر قیمت کالاها و خدمات وارداتی در بازار داخلی تاثیرگذار است. به همین دلیل نرخ ارز یکی از اساسی ترین عوامل موثر بر صادرات و واردات، ترازپرداختها، ذخایر ارزی، رشد اقتصادی و اشتغال است (سیلان، 1374).

با توجه به اهمیت نرخ ارز در پیشرفت و توسعه ی اقتصادی هر کشور، بررسی عوامل موثر بر آن، ضروری است. عوامل زیادی مانند عوامل اقتصادی، سیاسی و روانی بر نرخ ارز تاثیرگذار است. از جمله عوامل سیاسی ثبات در سیاست خارجی و عوامل روانی مانند انتظارات مردم از وضعیت آینده ی اقتصادی و سیاسی و عوامل اقتصادی شامل نرخ بهره، نقدینگی و درآمدملی است (انوار، 1381).

 

فهرست نقشه ها

 

نقشه 1- 1: نمایی کلی ازمرز مشترک …………………………………………………………………………………………………………………..8

نقشه 1-2:   تقسیمات سیاسی شهرستان …………………………………………………………………………………………………………………8

نقشه 1-3:  نمایی از تصاویر ماهواره ایی بین مرز…………………………………………………………………………………………………….12

نقشه 2-1:  ساختار فضایی نظریه نظام ژئوپلیتیک جهانی در قرن 21 …………………………………………………………………………..19

نقشه 3-1:  موقعیت جغرافیایی استان سیستان و بلوچستان…………………………………………………………………………………………62

نقشه 3-2: نابرابری در شاخص توسعه  ………………………………………………………………………………………………………………..68

نقشه 4-1: محدوده اثرگذاری منطقه ای جغرافیای تروریسم ……………………………………………………………………………………..76

 

فهرست جداول

جدول 1- 1: طول مرزهای ایران….. …………………………………………………………………………………………………………………………6

جدول 2-1:  میزان وابستگی ژئوپلیتیک ایران

 ………………………………………………………………………………………………………….28

جدول 3-1:  شاخص بعد خانوار به تفکیک کل کشور ……………………………………………………………………………………………..63

جدول 3-2:  جمیت بر حسب جنس و گروه سنی………………………………………………………………………………………………………63

جدول 3-3:  مساحت استان بر حسب وضعیت اراضی…………………………………………………………………………………………………66

جدول 3-4: برخی شاخص های اقتصادی اجتماعی . …………………………………………………………………………………………………68

جدول 4-1: تعداد عملیات خرابکارانه و تروریستی ……………………………………………………………………………………………………76

جدول4-2 : منابع چالش زا و مهمترین دلایل اهمیت ایران و افغانستان …………………………………………………………………………..80

جدول 4-3:  استان های دارای بیشترین تعداد خارجی ……………………………………………………………………………………………….82

جدول 4-4:  بازگشت مهاجران افغانی از ایران به کشور خود طی سالهای 2010-2002…………………………………………………….96

 

فهرست نمودارها و تصاویر

نمودار: 3-1: حداقل و حاکثر دما در شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان ……………………………………………………………..69

نمودار 4-1:  بیشترین اتباع افغانی موجود به تفکیک استانهای کشور…………………………………………………………………………83

نمودار 4-2: بیشترین اتباع عراقی موجود به تفکیک استانهای کشور…………………………………………………………………………83

نمودار 4-3:  بیشترین اتباع پاکستانی موجود به تفکیک استانهای کشور…………………………………………………………………….83

نمودار 4-4:  عوامل خارجی دخیل در ناامنی جنوب شرق ایران………………………………………………………………………………88

تصویر 5-1: تصاویری از مهاجران غیر قانونی……………………………………………………………………………………………..110-109

 

چکیده:

 

ورود غیر قانونی اتباع بیگانه از مرزهای شرقی به شهرهای مختلف کشورمان به خصوص اتباع افغانی و پاکستانی از دیرباز بعنوان یکی از معضلات جامعه ایرانی مطرح بوده و این مسئله در طول سال های گذشته از منظر آسیب های اجتماعی همچون تکدی گری، زاغه نشینی و بزهکاری از سوی صاحب نظران و کارشناسان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران در منطقه ای از جهان واقع شده که مدام در سیطره قدرت های بزرگ جهانی قرار داشته است و مرزهای این کشور به شدت متأثر از این مناسبات جهانی بوده است. ناهمگونی های مرزهای کشور در ابعاد مختلف به گونه ای است که کمتر منطقه ای از مرز در برابر نوع خاصی از پدیده های مختلف ناامنی و ناهنجاری قرار گرفته است .

منطقه سیستان و بلوچستان 1100 کیلومتر مرز با کشورهای پاکستان و افغانستان و 300 کیلومتر مرز آبی با دریای عمان دارد و به دلیل قرار گرفتن در موقعیت راهبردی و ترانزیتی از اهمیت فراوان برخوردار است لذا

این تحقیق در صدد است تا ضمن پرداختن به  اهمیت ژئوپولیتیک ایران و منطقه جنوب شرق کشور به  بررسی مسائل فرهنگی ،اجتماعی و امنیتی به وجود آمده در نتیجه ورود غیر قانونی اتباع خارجی در کشور و بررسی پدیده های مختلف ناامنی و ناهنجاری و انواع گوناگون تهدیدات خارجی و داخلی بپردازد .

با توجه به اهمیت مطالب و به روز بودن آنها و ملاحظات مرتبط با متغیرها و گزاره های دخیل در روند تحقیق و ابعاد گسترده مسائل امنیتی- سیاسی میان ایران ، افغانستان و پاکستان از چهارچوب روش توصیفی استفاده شده است.

واژگان کلیدی : مرز، ژئوپلیتک ، اتباع خارجی ، تهدیدات

 

 

 

فهرست مطالب  ……………………………………………………………………… هشت

فهرست جداول  ……………………………………………………………………… دوازده

فهرست شکل­ها  …………………………………………………………………….. چهارده

چکیده………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول:  مقدمه

1-1- گیاه برنج………………………………………………………………………….. 2

1-2- نیتروژن…………………………………………………………………………….. 2

1-3- گاز دی اکسید کربن………………………………………………………………. 3

1-4- اهداف انجام تحقیق……………………………………………………………… 3

فصل دوم: بررسی منابع

2-1- اهمیت گیاه برنج…………………………………………………………………. 4

2-2- ویژگی های گیاه شناسی……………………………………………………….. 5

2-3- ویژگی های اکولوژیکی…………………………………………………………… 6

2-4- اهمیت کود نیتروژن………………………………………………………………. 6

2-5- تغییر اقلیم و نقش فعالیت های بشری………………………………………… 7

2-6- گازهای گلخانه ای………………………………………………………………. 8

2-7- سناریوهای اقلیمی آینده جهان……………………………………………….. 9

2-8- تغییر اقلیم و تولید محصولات زراعی…………………………………………… 12

2-9- تثبیت دی اکسید کربن………………………………………………………….. 12

2-9-1- نقش غلظت دی اکسید کربن در تثبیت کربن توسط گیاه……………….. 12

2-9-2- نقش نیتروژن در تثبیت کربن توسط گیاه…………………………………… 14

2-10- غلظت نیتروژن بافت گیاهی…………………………………………………… 14

2-10-1- تاثیر غلظت دی اکسید کربن………………………………………………. 14

2-10-2- نقش نیتروژن………………………………………………………………….15

2-11- رنگدانه های فتوسنتزی………………………………………………………. 15

2-11-1- تاثیر غلظت دی اکسید کربن……………………………………………….. 15

2-11-2- نقش نیتروژن………………………………………………………………… 16

2-12- پیامدهای تغییرات بیوشیمیایی و سلولی ناشی از افزایش غلظت دی اکسید کربن….16

2-13- سطح برگ…………………………………………………………………….. 18

2-13-1- تاثیر غلظت دی اکسید کربن……………………………………………… 18

2-13-2- نقش نیتروژن………………………………………………………………. 19

2-14- تولید ماده خشک و عملکرد دانه…………………………………………… 20

2-14-1- تاثیر غلظت دی اکسید کربن…………………………………………….. 20

2-14-2- نقش نیتروژن………………………………………………………………. 20

2-15- ویژگی های فیزیولوژیکی……………………………………………………..21

2-15-1- نقش غلظت دی اکسید کربن………………………………………….. 21

2-15-2- نقش نیتروژن………………………………………………………………. 21

2-16- تنوع ژنتیکی…………………………………………………………………. 22

2-16-1- پاسخ به دی اکسید کربن……………………………………………….. 22

2-16-2- پاسخ به نیتروژن…………………………………………………………… 23

2-17- برهمکنش دی اکسید کربن و نیتروژن…………………………………….. 23

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1- مواد ژنتیکی و نحوه تهیه………………………………………………………. 24

3-2- محلول غذایی مورد استفاده و نحوه کشت…………………………………. 24

3-3- نحوه اجرای طرح………………………………………………………………… 25

3-3-1- آزمایش اول…………………………………………………………………… 25

3-3-2- آزمایش دوم………………………………………………………………….. 26

3-4- صفات مورد بررسی و نحوه­ اندازه گیری……………………………………. 26

3-4-1 ارتفاع گیاهچه……………………………………………………………….. 26

3-4-2- طول ریشه…………………………………………………………………… 26

3-4-3- تعداد پنجه……………………………………………………………………. 26

 

 

3-4-4- حجم ریشه…………………………………………………………………… 27

3-4-5- سطح برگ…………………………………………………………………….. 27

3-4-6- وزن خشک گیاه…………………………………………………………….. 27

3-4-7- سهم ریشه از وزن خشک کل……………………………………………… 27

3-4-8- شاخص سبزینگی (عدد کلروفیل)………………………………………….. 27

3-4-9- غلظت کلروفیل و کاروتنویید………………………………………………….. 27

3-4-10- غلظت نیتروژن بافت گیاهی……………………………………………….. 28

3-4-11- کارایی نیتروژن………………………………………………………………. 31

3-4-12- محتوای نیتروژن……………………………………………………………. 31

3-4-13- کارایی مصرف نیتروژن……………………………………………………… 31

3-4-14- نسبت غلظت نیتروژن ریشه به اندام هوایی…………………………… 31

3-5 تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………. 31

3-5-1- آزمایش اول………………………………………………………………….. 31

3-5-2- آزمایش دوم…………………………………………………………………. 31

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- آزمایش اول: بررسی پاسخ ژنوتیپ‌های برنج به سطوح معمول و کاهش یافته غلظت نیتروژن محلول غذایی یوشیدا در مرحله رشد رویشی……………………..32

4-1-1- ارتفاع گیاه…………………………………………………………………… 32

4-1-2- تعداد پنجه در بوته………………………………………………………….. 33

4-1-3- شاخص سبزینگی………………………………………………………….. 33

4-1-4- سطح برگ…………………………………………………………………… 34

4-1-5- طول و حجم ریشه…………………………………………………………. 34

4-1-6- وزن خشک گیاه……………………………………………………………… 35

4-1-8- گروه بندی ژنوتیپ­ها………………………………………………………….. 37

آزمایش دوم: ارزیابی پاسخ ژنوتیپ‌هایی با پاسخ متفاوت به کمبود نیتروژن، نسبت به افزایش غلظت دی اکسید کربن هوا……42

4-2- برداشت اول (مرحله رشد رویشی)…………………………………………. 42

4-2-1- شاخص سبزینگی (عدد کلروفیل متر)……………………………………. 42

4-2-2- سطح برگ…………………………………………………………………… 44

4-2-3- غلظت کلروفیل………………………………………………………………. 46

4-2-4- غلظت کاروتنوئید……………………………………………………………. 48

4-2-5- حجم ریشه…………………………………………………………………. 51

4-2-6- سهم ریشه از وزن خشک کل گیاه……………………………………… 52

4-2-7- وزن خشک گیاه……………………………………………………………. 52

4-3- برداشت دوم (مرحله رشد زایشی)………………………………………… 62

4-3-1- شاخص سبزینگی (عدد کلروفیل متر)…………………………………. 62

4-3-2- سطح برگ………………………………………………………………… 62

4-3-3- غلظت کلروفیل…………………………………………………………….. 66

4-3-4- غلظت کاروتنوئید………………………………………………………….. 68

4-3-5- غلظت نیتروژن اندام هوایی……………………………………………… 70

4-3-6- محتوای نیتروژن اندام هوایی…………………………………………….. 71

4-3-7- غلظت نیتروژن ریشه…………………………………………………….. 71

4-3-8- نسبت غلظت نیتروژن ریشه به اندام هوایی…………………………. 71

4-3-9- سهم ریشه از وزن خشک کل…………………………………………. 72

4-3-10- کارایی مصرف نیتروژن…………………………………………………… 72

4-3-11- وزن خشک گیاه…………………………………………………………. 74

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

4-1- نتیجه ­گیری…………………………………………………………………… 84

4-2- پیشنهادها ……………………………………………………………………86

منابع………………………………………………………………………………. 88

چکیده:

برنج نقش مهمی در تغذیه نیمی از مردم جهان که بیشتر آنها در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران زندگی می‌کنند، دارد. این محصول یک سوم سطح زیرکشت غلات دنیا را اشغال کرده است و 35 تا 60 درصد کالری مورد نیاز 7/2 میلیارد نفر از جمعیت جهان را تامین می‌کند. براساس گزارش مجمع بین دول تغییراقلیم، تا پایان قرن 21 غلظت دی اکسید کربن جو به 700 میکرومول در مول خواهد رسید. تحقیقات مختلف نشان داده است که پاسخ برنج به افزایش غلظت دی اکسید کربن وابسته به برهمکنش دی اکسید کربن با ژنوتیپ و کود نیتروژن است. بنابراین در این تحقیق ابتدا آزمایشی جهت ارزیابی 28 ژنوتیپ برنج منتخب اصلاحی شمال، محلی شمال و مرکزی ایران در دو سطح نیتروژن شامل 85/2 (غلظت نیتروژن محلول یوشیدا) و 42/1 (نصف غلظت نیتروژن محلول یوشیدا) میلی‌مولار از منبع آمونیوم نیترات به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. در این آزمایش تعداد پنجه، سطح برگ، شاخص سبزینگی، ارتفاع گیاه، طول ریشه و وزن خشک ریشه، اندام هوایی و کل، به طور معنی‌داری تحت تاثیر ژنوتیپ، غلظت نیتروژن محلول غذایی و نیز برهمکنش بین آنها قرار گرفت. تنوع ژنتیکی قابل توجهی از نظر پاسخ به غلظت کاهش یافته نیتروژن محلول غذایی در بین ژنوتیپ­ها مشاهده شد. در بین ارقام اصلاح شده شمال، بالاترین کارایی نیتروژن به ارقام فجر و خزر و کمترین آن به ارقام نعمت و شیرودی تعلق داشت. در حالی که در بین ارقام محلی شمال ارقام حسنی و کاظمی بیشترین و ارقام طارم منطقه و اهلمی طارم کمترین کارایی نیتروژن را به خود اختصاص دادند. ارقام زاینده رود و لاین 2 فیروزان نیز کمترین و بیشترین کارایی را در بین ارقام مرکزی دارا بودند. در آزمایش دوم چهار ژنوتیپ انتخاب شده بر اساس نتایج آزمایش اول (فجر، حسنی، شیرودی و طارم منطقه) در چهار سطح غلظت نیتروژن محلول غذایی شامل 712/0، 42/1، 85/2 (شاهد) و 79/3 میلی‌مولار از منبع آمونیم نیترات محلول یوشیدا و در دو محیط با غلظت معمول (حدود 360 میکرومول) و غنی‌شده (حدود 700 میکرومول برمول) دی اکسیدکربن هوا به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. در آزمایش دوم برداشت گیاهان در طی دو مرحله انجام گرفت. در برداشت اول 30 روز بعد از اعمال تیمار، افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث افزایش غلظت کلروفیل، سطح برگ و سهم ریشه از وزن خشک کل شد. برهمکنش اثر دی اکسید کربن و ژنوتیپ بر وزن خشک اندام هوایی،  غلظت کلروفیل و غلظت کاروتنوئید معنی­دار بود. وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ­های شیرودی، حسنی و فجر افزایش یافت، گرچه افزایش وزن خشک اندام هوایی ژنوتیپ فجر از لحاظ آماری معنی دار نبود. در حالی که ژنوتیپ طارم منطقه کاهش معنی داری در وزن خشک اندام هوایی نشان داد. در برداشت دوم 60 روز بعد از اعمال تیمار، افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث کاهش سطح برگ، غلظت و محتوای نیتروژن اندام هوایی و باعث افزایش کارایی مصرف نیتروژن و غلظت نیتروژن ریشه شد که با افزایش نسبت غلظت نیتروژن ریشه به اندام هوایی همراه بود. اثر برهمکنش غلظت دی اکسید کربن و ژنوتیپ نشان داد که کاهش سطح برگ در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن فقط در ژنوتیپ­های شیرودی و طارم منطقه معنی‌دار بود. همچنین، در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن غلظت کلروفیل در ژنوتیپ­های حسنی و فجر افزایش و در ژنوتیپ­های طارم و شیرودی کاهش یافت. بیشترین کارایی مصرف نیتروژن به رقم فجر تعلق داشت. در برداشت دوم وزن خشک گیاه تحت تاثیر افزایش غلظت دی اکسید کربن قرار نگرفت. همبستگی بین وزن خشک اندام هوایی با غلظت نیتروژن اندام هوایی مثبت ولی با کارایی مصرف نیتروژن منفی بود. از تنوع ژنتیکی مشاهده شده در بین ارقام برنج از نظر پاسخ به سطوح مختلف نیتروژن و دی‌اکسید کربن  می‌توان در برنامه‌های اصلاحی جهت افزایش تولید نظام‌های زراعی متاثر از تغییر اقلیم بهره برداری کرد.

فصل اول: مقدمه

1-1- گیاه برنج

برنج یکی از سه محصول غذایی اصلی جهان و جز اصلی رژیم غذایی نیمی از جمعیت جهان محسوب می­ شود [11]. سالانه حدود 730 میلیون تن شلتوک از 163 میلیون هکتار زمین برنج کاری در جهان برداشت می­ شود. بیش از 90% تولید و مصرف برنج جهان در آسیا صورت می­گیرد. در آینده با افزایش جمعیت، تقاضا برای برنج نیز افزایش می­یابد و این امر برنج را از لحاظ امنیت غذایی در آسیا حایز اهمیت می­ کند [4]. کشت برنج در ایران از 2000 سال پیش متداول بوده است [17]. هم اکنون استان­های گیلان و مازندران از مناطق مهم تولید برنج در کشور هستند و استان­های خوزستان، گلستان و فارس در رتبه ­های بعدی قرار دارند. در ایران سالانه در حدود 7/2 میلیون تن شلتوک از 574 هزار هکتار زمین برنج کاری برداشت می­ شود [23]. برنج از عمده ترین منابع غذایی در کشور است [4]، و در حال حاضر برای تامین نیاز مصرف کنندگان سالانه 5/1 میلیون تن برنج وارد کشور می­ شود [40].

2-1- نیتروژن

نیتروژن یک عنصر ضروری برای رشد گیاه و تولید محصول است. با افزایش مصرف نیتروژن افزایشی خطی در عملکرد دانه دیده می­ شود. کاهش و یا افزایش مصرف نیتروژن هر دو می­توانند مسایل مهمی در سطح جهانی به وجود بیاورند. کاهش این عنصر موجب به خطر انداختن امنیت غذایی شده و افزایش مصرف آن آلودگی­های زیست محیطی را به همراه دارد [45]. نیتروژن یکی از عناصر بسیار مهم برای برنج بوده و در صورت کمبود مانع رشد شده و عملکرد کاهش می­یابد. همچنین مصرف بیش از اندازه سبب رشد بی­ رویه و در نتیجه خوابیدگی، بیماری بلاست، شیت بلایت و افزایش شیوع آفات را به دنبال دارد [11]. معمولا به ازای هر یک تن محصول برنج نزدیک به 20 کیلوگرم نیتروژن در هکتار نیاز است [4].

3-1- گاز دی اکسید کربن

 پیامدهای اقلیمی مرتبط با افزایش مداوم غلظت دی اکسید کربن و سایر گازهای فعال جو در دهه­های اخیر، نگرانی­هایی را به همراه داشته و توجه دانشمندان و سیاست گذاران را به خود جلب کرده است. تغییراتی که در مقیاس جهانی انتظار آن می­رود، به صورت تغییر شرایط آب و هوایی و فصل رشد در مقیاس منطقه­ ای و محلی بروز کرده و مستقیما بر کشاورزی و پوشش ­های طبیعی تاثیر می­گذارد [24]. براساس گزارش مجمع بین دول تغییر اقلیم، تا پایان قرن 21 غلظت دی اکسید کربن جو به 800-700 میکرومول در مول خواهد رسید ]6.[ این افزایش غلظت دی اکسید کربن می ­تواند باعث بهبود فتوسنتز و کارایی مصرف آب و نیتروژن شود. همچنین افزایش عملکرد ناشی از غلظت دی اکسید کربن می ­تواند برای پاسخ به افزایش جهانی تقاضا برای غذا در آینده مهم باشد [70].

4-1- اهداف انجام تحقیق

دی اکسید کربن یکی از الزامات غیر زنده و ضروری برای رشد گیاه مانند نور، آب و مواد غذایی است. هرگونه تغییر در دسترسی به این پارامتر به ویژه در مقیاس جهانی علاوه بر بیولوژی گیاه بر تمامی سیستم­های زنده تاثیر می­گذارد. داده ­های مبتنی بر افزایش غلظت دی اکسید کربن نشان دهنده نیاز مبرم برای تحقیق در درک اساسی ما از چگونگی پاسخ بیولوژیک گیاهی به افزایش دی اکسید کربن محیط است [59]. برنج با توجه به سیستم فتوسنتزی سه کربنه پاسخ مثبتی به افزایش دی اکسید کربن می­دهد [71]. تحقیقات مختلف نشان داده است که پاسخ برنج به افزایش غلظت دی اکسید کربن وابسته به برهمکنش دی اکسید کربن با ژنوتیپ و کود نیتروژن است . در این تحقیق ابتدا پاسخ ژنوتیپ‌های مختلف گیاه برنج نسبت به نیتروژن مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس واکنش ژنوتیپ‌هایی با پاسخ­های متفاوت به کمبود نیتروژن، نسبت به افزایش غلظت دی اکسید کربن هوا مورد شناسایی قرار گرفت.

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                   صفحه

چکیده 1

مقدمه 2

فصل اول: کلیات و مفاهیم

. 4

.. 5

.. 5

5

.. 6

… 6

… 6

… 6

.. 6

.. 6

.. 8

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

. 10

. 10

.. 15

.. 15

. 18

 

فصل سوم: عرصه طبیعی و انسانی تحقیق

. 20

. 22

. 24

.. 24

.. 25

… 28

3-7. اقلیم. 29

.. 37

3-9. ویژگیها و مشخصات اجتماعی ماسال و لاهیجان. 38

.. 41

. 44

. 47

3-13. توان ها و جاذبه های گردشگری کوهستانها و نواحی ییلاقی. 54

.. 57

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1. گردشگری شهری در شهر ماسال. 59

4-2. بررسی عرضه خدمات گردشگری در ماسال. 59

4-3. گردشگری شهری در شهر لاهیجان. 62

4-4. بررسی عرضه خدمات گردشگری در لاهیجان. 62

4-5. سایر عناصر گردشگری.. 63

4-6. شاخص آب و هوایی توریسم (TCI) 64

4-7. یافته های میدانی.. 67

4-8. مقایسه امکانات بام سبز لاهیجان و بام سبز ماسال. 91

4-9. مقایسه جاذبه های انسانی و طبیعی توریسم دو شهر ماسال و لاهیجان. 92

4-10. مقایسه شرایط اقلیمی و توریستی در دو شهر ماسال و لاهیجان. 92

فصل پنجم: نتایج تحقیق

5-1. بررسی فرضیه های تحقیق.. 94

5-2. نتیجه گیری و پیشنهادات… 95

منابع و مآخذ. 97

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                   صفحه

جدول 3-1 مقایسه  لاهیجان و ماسال  از نظر شرایط اقلیمی  و عوامل اجتماعی.. 24

جدول 3-2 میانگین درجه حرارت ایستگاه لاهیجان1390-1381. 31

جدول 3-3 میانگین دمای ماهانه و فصلی شهرستان ماسال 90-1380. 31

 

جدول 3-4  میانگین بارندگی ماهیانه ایستگاه لاهیجان در دورهء آماری 2005-1956. 31

جدول 3-5 میانگین بارندگی ماهانه ایستگاه باران سنجی ماسال90-1380. 32

جدول 3-6 تعداد و درصد روزهای یخبندان ایستگاه لاهیجان. 34

جدول 3-7  میانگین رطوبت نسبی ایستگاه لاهیجان. 35

جدول 3-8  میانگین رطوبت، حداکثر، حداقل ایستگاه ماسال. 35

جدول 3-9 میزان ساعات آفتابی ایستگاه لاهیجان 1390-1381. 36

جدول 3-10 میزان ساعات آفتابی شهرستان ماسال 1390-1381. 36

جدول 4-1 تقسیم بندی شاخص TCI و توصیف آن. 65

جدول 4-2 محاسبه شاخص های اقلیمی ماسال در معادله TCI 66

جدول 4-3 محاسبه شاخص های اقلیمی لاهیجان در معادله TCI 66

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                   صفحه

نمودار (3-1) تعداد روزهای یخبندان در ماسال. 34

نمودار(3-2) پوشش گیاهی ماسال. 38

نمودار (4-1) جنسیت پاسخ دهندگان ماسال. 67

نمودار(4-2) سن پاسخ دهندگان ماسال. 68

نمودار (4-3) میزان تحصیلات پاسخ دهندگان ماسال. 68

نمودار (4-4) وضعیت شغلی پاسخ دهندگان ماسال. 69

نمودار (4-5) محل زندگی پاسخ دهندگان ماسال. 69

نمودار(4-6) دلیل مسافرت پاسخ دهندگان به ماسال. 70

نمودار(4-7) فصل سفر از نظر پاسخ دهندگان ماسال. 70

نمودار(4-8) مدت اقامت پاسخ دهندگان ماسال. 71

نمودار(4-9) رضایتمندی از امکانات اقامتی ماسال. 71

نمودار(4-10) تمایل گردشگران به انواع جاذبه های طبیعی ماسال. 72

نمودار(4-11) تمایل پاسخ دهندگان به انواع دیگر جاذبه ها 72

نمودار(4-12) تمایل گردشگران به نوع جاده در تفرجگاه بام سبز ماسال. 73

نمودار(4-13) نوع تهیه غذا توسط پاسخ دهندگان در بام سبز ماسال………………………………………….. 73

نمودار(4-14) محل اقامت پاسخ دهندگان در بام سبز ماسال. 74

نمودار(4-15) میزان تمایل گردشگران به عناصر طبیعی شهر ماسال. 74

نمودار(4-16) انگیزه پاسخ دهندگان از حضور در بام سبز ماسال. 75

نمودار(4-17) میزان رضایت پاسخ دهنگان از امکانات رفاهی و زیر ساختها 75

نمودار(4-18) نوع آشنایی پاسخ دهندگان با بام سبز ماسال. 76

نمودار(4-19) میزان تمایل پاسخ دهندگان به انواع فعالیتهای گردشگری.. 76

نمودار(4-20) تمایل پاسخ دهندگان به انواع فعالیت های گردشگری طبیعت گردی.. 77

نمودار(4-21) تمایل  پاسخ دهندگان به انواع فعالیت های گردشگری ورزشی.. 77

نمودار(4-22) تمایل پاسخ دهندگان به انواع فعالیت های گردشگری فرهنگی.. 78

نمودار(4-23) ضعف حوزه گردشگری از دیدگاه گردشگران. 78

نمودار (4-24) جنسیت پاسخ دهندگان لاهیجان. 79

نمودار(4-25) سن پاسخ دهندگان لاهیجان. 79

نمودار(4-26) میزان تحصیلات پاسخ دهندگان لاهیجان. 80

نمودار (4-27) وضعیت شغلی پاسخ دهندگانلاهیجان. 80

نمودار (4-28) محل زندگی پاسخ دهندگان لاهیجان. 81

نمودار(4-29) دلیل مسافرت پاسخ دهندگان به لاهیجان. 81

نمودار(4-30) فصل سفر از نظر پاسخ دهندگان لاهیجان. 82

نمودار(4-31) مدت اقامت پاسخ دهندگان لاهیجان. 82

نمودار(4-32) رضایتمندی از امکانات اقامتی بام سبز لاهیجان. 83

نمودار(4-33) تمایل گردشگران لاهیجان  به انواع جاذبه های طبیعی.. 83

نمودار(4-34) تمایل پاسخ دهندگان لاهیجان به انواع دیگر جاذبه ها 84

نمودار(4-35) تمایل گردشگران به نوع جاده در تفرجگاه بام سبز لاهیجان. 84

نمودار(4-36) نوع تهیه غذا توسط پاسخ دهندگان در بام سبزلاهیجان. 85

نمودار(4-37) محل اقامت پاسخ دهندگان در بام سبز لاهیجان. 85

نمودار(4-38) میزان رضایت گردشگران به عناصر طبیعی شهرلاهیجان. 86

نمودار(4-39) انگیزه پاسخ دهندگان از حضور در بام سبزلاهیجان. 86

نمودار(4-40) میزان رضایت پاسخ دهنگان از امکانات رفاهی و زیر ساختها لاهیجان. 87

نمودار(4-41) نوع آشنایی پاسخ دهندگان با بام سبزلاهیجان. 87

نمودار(4-42) میزان تمایل پاسخ دهندگان لاهیجان  به انواع فعالیتهای گردشگری.. 88

نمودار(4-43) تمایل پاسخ دهندگان لاهیجان به انواع فعالیت های گردشگری طبیعت گردی.. 88

نمودار(4-44) تمایل  پاسخ دهندگان به انواع فعالیت های گردشگری ورزشی در لاهیجان……………… 89

. 89

نمودار(4-46) ضعف حوزه گردشگری لاهیجان از دیدگاه گردشگران. 90

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                   صفحه

تصویر (3-1) تالاب امیرکلایه لاهیجان (شیخ علی کل) 44

تصویر(3-2) شیطان کوه لاهیجان. 45

تصویر(3-3) استخر لاهیجان. 45

تصویر(3-4) استخر طبیعی حاجی آباد لاهیجان. 46

تصویر(3-5) مرداب سوستان لاهیجان. 46

تصویر(3-6) مسجد جامع لاهیجان. 47

تصویر(3-7) آرامگاه شیخ زاهد گیلانی در لاهیجان. 48

تصویر(3-8) آرامگاه میرشمس الدین لاهیجی.. 48

تصویر(3-10) موزه تاریخ چای ایران در لاهیجان. 49

تصویر(3-11) بقعه چهار پادشاهان در لاهیجان. 49

تصویر(3-12) بقعه پیر علی.. 50

تصویر(3-13) بقعه آقا میرابراهیم بن موسی الکاظم(ع) 50

تصویر(3-14) پل خشتی لاهیجان. 51

تصویر (3-15) بام سبز و آبشار شاه نشین کوه 51

تصویر (3-16) تله کابین  بام سبز لاهیجان. 52

تصویر (3-17) نمای شهر از فراز شیطان کوه 52

تصویر(3-18) بلوار لاهیجان. 53

تصویر(3-19) باغ ملی لاهیجان. 53

تصویر (3-20) نمای ماسال از فراز پارک جنگلی ریزه مندان(بام سبز) 55

تصویر (3-21) نمای ماسال از فراز پارک جنگلی ریزه مندان(بام سبز) 55

تصویر(3-22) جنگلهای ماسال. 56

تصویر (3-23) ییلاقات ماسال. 57

 

چکیده

محدوده مورد مطالعه در این تحقیق بخش های خاصی از مناطق کوهستانی دو شهرستان لاهیجان و ماسال در استان گیلان می باشد که به بام سبز معروف هستند. بام سبز لاهیجان که در سالهای اخیر مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته  در وسط شهر لاهیجان در 40کیلومتری شهر رشت واقع شده است. این  بام سبز در قله شیطان کوه و در ارتفاع 60متری ساخته شده است. بنظر می رسد این مکان توریستی زیبا می‎تواند به عنوان الگویی_ البته نه چندان کامل_ برای  بام سبز ماسال قرار گیرد. بام سبز یا پارک جنگلی ریزه مندان با وسعت تقریبی 300هکتار که در ارتفاعات شهرستان ماسال و در 55 کیلومتری مرکز استان گیلان واقع شده با داشتن مناظری زیبا و بدیع می تواند در آینده نزدیک یکی از بی نظیر ترین مناطق گردشگری شهرستان و حتی استان محسوب شود زیرا از این ارتفاعات  علاوه بر جلگه شهر ماسال بخشهایی از شهرستان صومعه سرا و بندر انزلی  نیز قابل رویت می باشد.  ارتفاعات گردشگری معروف در گیلان که در دو شهر ماسال و لاهیجان قرار دارند و هر کدام به تنهایی موجب جذب توریست می باشند و یکی از نقاط گردشگری شهرهای مذکور هستند، در کنار سایر جاذبه های طبیعی و مصنوع این مناطق توان بسیار بالایی برای جذب گردشگر دارند و از آنجا که در مناطق شهری قرار گرفته اند، می توانند باعث افزایش تعداد گردشگران شهری شوند. در این پایان نامه ابتدا تلاش شده که به معرفی و بررسی شرایط اکولوژیکی دو منطقه بر اساس شرایط محیطی پرداخته شود و سپس عملکرد بام سبز لاهیجان و ماسال بر اساس شرایط انسانی و محیطی را در توسعه گردشگری این نواحی مورد مقایسه قرار داده و تفاوتهای کارکردی این دو بام سبز  مشخص شود.

 

واژگان کلیدی: گردشگری شهری، بام سبز، لاهیجان، ماسال

 

 

 

مقدمه

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………… 2

1-1-1- بیان مسأله……………………………………………………………………………………… 4

1-1-2- سؤال تحقیق…………………………………………………………………………………… 5

1-1-3- فرضیه ­ها………………………………………………………………………………………….. 5

1-1-3-1- فرضیه ­های تحقیق………………………………………………………………………….. 5

1-1-3-2- فرضیه ­های آماری……………………………………………………………………………. 6

1-1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………… 6

1-2- کلیات…………………………………………………………………………………………….. 6

1-2-1- اصطلاحات آتش­سوزی………………………………………………………………………… 6

فصل دوم: مرور منابع

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………………….. 10

2-2- تأثیر آتش­سوزی بر تراکم و تاج­پوشش گونه­ های گیاهی…………………………………. 11

2-3- تأثیر آتش­سوزی بر تنوع گونه­ های گیاهی…………………………………………………. 13

2-4- بررسی اثر آتش­سوزی بر کلاس خوشخوراکی و ترکیب گیاهی…………………………… 14

2-5- بررسی اثر آتش­سوزی بر ارزش غذایی و کیفیت علوفه…………………………………….. 18

2-6- بررسی اثر آتش­سوزی بر روند توالی و گرایش مرتع……………………………………… 20

2-7- بررسی اثر آتش­سوزی بر خاک لخت مرتع………………………………………………….. 21

2-8- تأثیر زمان آتش­سوزی بر پوشش گیاهی سوخته شده…………………………………….. 22

2-9- جمع­بندی…………………………………………………………………………………………. 23

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1- مواد…………………………………………………………………………………………… 26

3-1-1- موقعیت استان لرستان…………………………………………………………………… 26

3-1-1-1- موقعیت منطقه مورد مطالعه………………………………………………………. 27

3-1-2- وضعیت اقلیمی منطقه مورد مطالعه……………………………………………………. 28

3-1-2-1- نزولات جوی…………………………………………………………………………….. 28

3-1-2-2- رطوبت نسبی منطقه مورد مطالعه……………………………………………… 30

3-1-2-3- درجه حرارت منطقه مورد مطالعه……………………………………………… 30

3-1-2-4- تعیین اقلیم منطقه مورد مطالعه…………………………………………………. 33

3-1-2-4-1- روش آمبرژه جهت تعیین اقلیم منطقه…………………………………………. 33

3-1-2-4-2- منحنی آمبروترمیک منطقه مورد مطالعه………………………………………… 34

3-1-3- وضعیت خاک منطقه مورد مطالعه…………………………………………………… 35

3-1-4- وضعیت پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه……………………………………….. 35

3-2- روش­ها…………………………………………………………………………………….. 36

3-2-1- آماده ­سازی داده ­های اولیه……………………………………………………………. 36

3-2-1-1- جمع­آوری و تهیه اطلاعات مربوطه…………………………………………………… 36

3-2-1-2- عملیات میدانی…………………………………………………………………… 36

3-2-1-3- تجزیه و تحلیل داده ­ها……………………………………………………………….. 37

3-2-2- تشریح روش کار…………………………………………………………………… 37

3-2-2-1- روش نمونه­برداری و انتخاب محل ترانسکت­ها…………………………………… 38

3-2-2-2- بررسی صفات پوشش گیاهی و نحوه اندازه ­گیری آن­ها………………………. 38

3-2-2-2-1- محاسبه تاج­پوشش………………………………………………………….. 38

3-2-2-2-2- محاسبه تراکم………………………………………………………………… 38

3-2-2-2-3- محاسبه ترکیب………………………………………………………………. 39

 

 

3-2-2-2-4- محاسبه فراوانی……………………………………………………………… 39

3-2-2-2-5- محاسبه گرایش………………………………………………………………… 39

3-2-2-2-6- ارزیابی کلاس خوشخوراکی……………………………………………………. 39

فصل چهارم: نتایج

4-1- مقدمه………………………………………………………………………….. 42

4-2- گونه­ های گیاهی موجود در منطقه مورد مطالعه……………………………….. 42

4-3- ارزیابی داده ­های نمونه­برداری شده ……………………………………………. 44

4-4- نتایج حاصل از مطالعات پوشش گیاهی بر اساس گونه ­های موجود در منطقه……. 45

4-4-1- بررسی اثر آتش بر درصد تاج­پوشش گونه های موجود در مرتع ……………… 45

4-4-1-1- اثر آتش بر تاج­پوشش گیاهان جنس Astragalus………………………………

4-4-1-2- اثر آتش بر تاج­پوشش گیاهsterigosa Picris و Centaurea virgata…………..

4-4-1-3- اثر آتش بر تاج­پوشش گیاهBromus tomemtellus  ………………………………

4-4-1-4- اثر آتش بر تاج­پوشش گیاهان جنس Poa, Agropayron, festuca………………..

4-4-1-5- اثر آتش بر تاج­پوشش گیاه .Agrostis sp……………………………………………

4-4-2- بررسی اثر آتش بر تراکم گونه­ های موجود در مرتع ………………………………. 48

4-4-2-1-  اثر آتش بر تراکم گیاهان جنس Astragalus……………………………………

4-4-2-2- اثر آتش بر تراکم گیاه sterigosa Picris و Centaurea virgata……………….

4-4-2-3- اثر آتش بر تراکم گیاهBromus tomemtellus………………………………..

4-4-2-4- اثر آتش بر تراکم گیاهان جنس Poa, Agropayron, festuca………………

4-4-2-5- اثر آتش بر تراکم گیاه .Agrostis sp……………………………………………

4-5- نتایج حاصل از مطالعات پوشش گیاهی بر اساس فرم رویشی………………. 49

4-5-1- بررسی اثر آتش بر درصد تاج­پوشش گونه­ های گیاهی بر اساس فرم رویشی…..50

4-5-1-1- بررسی اثر آتش بر تاج­پوشش فورب­های یکساله……………………….. 50

4-5-1-3- بررسی اثر آتش بر تاج­پوشش بوته­ های خشبی……………………….. 50

4-5-1-4- بررسی اثر آتش بر تاج­پوشش فورب­های چندساله…………………….. 50

4-5-1-5- بررسی اثر آتش بر تاج­پوشش گندمیان یکساله……………………….. 50

4-5-1-6- بررسی اثر آتش بر تاج­پوشش گندمیان چندساله…………………… 51

4-5-1-7- بررسی اثر آتش بر تاج­پوشش درختچه­ها……………………………. 51

4-5-2- بررسی اثر آتش بر تراکم گونه­ های گیاهی بر اساس فرم رویشی…….. 52

4-5-2-1- بررسی اثر آتش بر تراکم بوته­ های خشبی………………………………. 52

4-5-2-2- بررسی اثر آتش بر تراکم فورب­های چندساله…………………………….. 52

4-5-2-3- بررسی اثر آتش بر تراکم گندمیان چندساله………………………………. 52

4-5-2-4- بررسی اثر آتش بر تراکم درختچه­ها………………………………….. 52

4-6- بررسی اثر آتش بر ترکیب گیاهی مرتع …………………………………….. 53

4-6-1- بررسی اثر آتش بر ترکیب فورب­های یکساله……………………………….. 54

4-6-3- بررسی اثر آتش بر ترکیب بوته­ های خشبی……………………………… 54

4-6-4- بررسی اثر آتش بر ترکیب فورب­های چندساله……………………………….. 54

4-6-5- بررسی اثر آتش بر ترکیب گندمیان یکساله………………………………. 55

4-6-6- بررسی اثر آتش بر ترکیب گندمیان چندساله…………………………….. 55

4-6-7- بررسی اثر آتش بر ترکیب درختچه­ها………………………………………. 55

4-7- بررسی اثر آتش بر پوشش سطحی و حفاظت خاک……………………….. 56

4-8- بررسی اثر آتش بر درصد فراوانی گیاهان…………………………………… 56

4-9- بررسی اثر آتش بر کلاس خوشخوراکی پوشش گیاهی……………………. 58

4-10- بررسی اثر آتش بر گرایش مرتع……………………………………………….. 59

4-11- جمع­بندی………………………………………………………………………. 61

فصل پنجم: بحث و نتیجه­ گیری

5-1- بحث……………………………………………………………………………….. 64

5-2- نتیجه ­گیری……………………………………………………………………….. 66

5-3- پیشنهادات………………………………………………………………………… 67

5-3-1- پیشنهادهای اجرایی…………………………………………………………… 67

5-3-2- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………….. 67

منابع…………………………………………………………………………………….. 70

چکیده:

آتش­سوزی وسیله­ای مؤثر برای کنترل گونه­ های گیاهی نامطلوب و ناخواسته در مراتع و افزایش بهره­وری دام است. این پژوهش با هدف بررسی اثر آتش­سوزی بر تراکم و پوشش سطحی فرم­های مختلف رویشی گیاهان مرتعی انجام گرفت، مراتع ارتفاعات بلومان زاغه در استان لرستان جهت این مطالعه انتخاب شد. برای این منظور در هر یک از مناطق شاهد و آتش­سوزی شده 6 ترانسکت 200 متری با فاصله 100 متر از هم در نظر گرفته شد و اطلاعات مربوط به لیست فلورستیک، درصد تاج پوشش، تراکم گونه­ ها، خاک لخت اندازه ­گیری، با بهره گرفتن از نرم­افزار SPSS و با کمک آزمون تی تست، اختلاف میانگین پارامترهای جوامع آتش­سوزی شده و شاهد ارزیابی شد. آتش­سوزی باعث شده است که درصد تاج­پوشش گراس­های یک­ساله از 9/10 درصد به طور میانگین به مقدار 30/31 و گیاهان بوته­ای خشبی از 02/35 به 67/3 درصد برسد، همچنین تراکم بوته­ های خشبی از 53/3 پایه در هر مترمربع به 98/0 مترمربع و فورب­های چندساله از 66/2 به 20/11 پایه در متر مربع برسد. نتایج نشان داند که میزان تراکم گونه­ ها در منطقه آتش­سوزی شده بیشتر از شاهد می­باشد در مقابل به دلیل بیشتر بودن پوشش گیاهی و لاشبرگ و کاهش سنگ­وسنگریزه، منطقه شاهد از حفاظت بیشتری برخوردار است. بعد از آتش­سوزی تنوع گونه­ای افزایش یافته است. نتیجه کلی این که می­توان در مورد اجرای آتش­سوزی­های کنترل شده، به عنوان روشی اصلاحی در اکوسیستم­های مختلف مرتعی اعلام نظر نمود.

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه

مراتع بیش از نصف اراضی کشور را در بر می­گیرند و نقش بسیار مهمی در تأمین نیاز غذایی دام‌های اهلی دارند. بهره ­برداری از مراتع کشور سابقه­ای بس طولانی دارد (مصداقی، 1386). تاکنون تعاریف متعددی برای مراتع ارائه شده است. در یک تعریف کلی مرتع را می­توان چنین تعریف کرد؛ کلیه اراضی که دارای پوشش گیاهی طبیعی بوده و به نحوی خوراک دام از آن تأمین می­ شود و تجدید حیات گیاهان به طور طبیعی صورت می­گیرد و همچنین آن قسمت از اراضی که بشر به نحوی برای کمک به تجدید حیات طبیعی گیاهان در آن­ها دخالت کرده است و پس از دخالت آن را به صورت طبیعی بهره ­برداری می­نماید مرتع نامیده می­ شود (انجمن مرتعداران آمریکا، 1974). مراتع جزو اکوسیستم­های طبیعی و دینامیک روی کره زمین هستند و یکی از مهم­ترین منابع غیر مستقیم در تأمین گوشت قرمز و سایر فراورده­های فرعی به حساب می­آیند. برای مدیریت و بهره ­برداری مراتع باید شناخت دقیقی از اجزای آن­ها داشت و واکنش آن­ها را در مقابله با دخالت­ها و تغییرات گوناگون مطالعه کرد (شریفی و ایمانی، 2006). مدیریت صحیح مراتع تحت شرایط اکولوژیکی مختلف هنوز به طور کامل شناخته نشده است (چنگ و ژانگ 2000، زی و همکاران،2001). آتش اگرچه واژه­ایست که اغلب مردم از آن می­ترسند ولی یک فاکتور بزرگ برای مدیریت در مراتع محسوب می­ شود که اهدافی از قبیل بهبود کیفی و کمی گونه­ های علوفه­ای مهم برای دام و همچنین کنترل هجوم بوته­ها را در بر می­گیرد و در واقع یک فاکتور بسیار مهم برای رشد گندم­زارها است. آتش­سوزی قدیمی­ترین روشی است که به وسیله بشر برای کنترل و از بین بردن گیاهان نامرغوب به کار رفته است و از هجوم بوته­ها به علفزارها جلوگیری می­ کند. حتی مشاهده شده که آتش­سوزی اتفاقی در بوته­زارهای مناطق بیابانی در صورتی که با بارانی خوب همراه باشد، موجب رشد انبوه گیاهان علفی می­گردد (مصداقی،1386). آتش­سوزی در مواقع خشکسالی ممکن است سطح زمین را به مدت طولانی بدون پوشش گذارده، دمای خاک را افزایش دهد و به اندام­های زیرزمینی گیاه صدماتی وارد سازد. چنانچه آتش­سوزی با اتلاف مواد آلی، ازت و گوگرد همراه شود، بعد از چرای مفرط، مهم­ترین عامل تخریب مرتع به شمار خواهد رفت (تیگوئه و همکاران، 2008). از این­رو آتش دارای مزایا و معایبی است و مانند هر برنامه اصلاحی باید با رعایت اصول اکولوژیکی فقط برای مقاصد ویژه­ای به کار گرفته شود. لخت و بدون پوشش گذاردن خاک برای مدت مدید به وسیله آتش­سوزی در آغاز فصل خشک و یا آتش­سوزی­های مکرر معمولاً زیان آور است. آتش­سوزی شیب­های تند، فرسایش خاک را تشدید می‌کند. چنانچه پس از آتش­سوزی، مرتع تحت چرای سنگین قرار گیرد، گیاهان تازه رشد یافته آن صدمه دیده و تولید علوفه مرتع به شدت کاهش می­یابد (نوبل و همکاران، 1984) اگر چه آتش­سوزی روشی نسبتاً ارزان برای کنترل بوته­هاست ولی در مجموع بدون هزینه و خالی از ریسک نیست زیرا در آتش­سوزی علوفه موجود در مرتع الزاماً از بین خواهد رفت. بهتر است موقعی به آتش­سوزی اقدام کرد که علوفه کافی در اختیار دام باشد و علوفه مورد مصرف در آتش­سوزی کیفیت پایینی داشته باشد. بر اثر سوزانیدن بوته­ های مزاحم با حذف رقابت، رطوبت موجود در خاک در اختیار سایر گونه­ های علفی قرار می­گیرد. آتش­سوزی باعث افزایش خوش­خوراکی گیاهان شده و با حذف مواد گیاهی قدیمی و خشک درصد بهره ­برداری گیاهان را به وسیله دام­های چرنده افزایش می­دهد. با بهره گرفتن از آتش­بر می­توان آتش­سوزی را تحت کنترل درآورد. برای ساختن آتش­بر می­توان از ماشین آلات سنگین استفاده نمود، از عوارض طبیعی مانند رودخانه، تپه­های سنگی و یا حتی از جاده نیز می­توان به عنوان آتش­بر استفاده کرد. عوامل محیطی روی شدت آتش­سوزی تأثیر زیادی دارند. شدت یک آتش­سوزی در یک علفزار بر حسب وات در هر متر جبهه آتش اندازه ­گیری می­ شود. چون مقدار انرژی مواد حاصله از گونه­ های مختلف تقریباً یکسان است لذا شدت آتش­سوزی به وسیله مقدار مواد سوختنی

پودر گزنه و ساپونین، محصولات طبیعی هستند که به دلیل تاثیرات آن­ها بر کلسترول و تری­گلیسیرید خون، ویژگی­های تخم مرغ و عملکرد دام و طیور، در صنعت کاربرد زیادی دارند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر پودر گزنه و ساپونین بر عملکرد، کلسترول زرده، ویژگی‌های تخم مرغ و کیفیت جوجه مرغ­های مادر گوشتی انجام شد. صد و بیست قطعه مرغ مادر گوشتی و 12 قطعه خروس سویه راس 308 در سن 50 هفتگی انتخاب و در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار و 10 قطعه مرغ در هر تکرار قرار گرفتند. جیره‌های پژوهشی شامل 1- شاهد (بدون افزودن پودر گزنه و ساپونین)، 2- 10 گرم پودر گزنه ، 3- 75 میلی‌گرم ساپونین و 4- 10 گرم پودر گزنه + 75 میلی‌گرم ساپونین در هر کیلوگرم جیره به همراه هم بودند. تخم­ها هر روز به منظور بررسی ویژگی­های تخم مرغ جمع­آوری شدند. در هفته­های اول و پایانی پژوهش، دو تخم از هر تکرار به منظور تعیین کلسترول زرده و دو نمونه خون، به منظور بررسی پارامترهای خونی تهیه شد. تولید تخم، جوجه درآوری و وزن جوجه­ها به صورت هفتگی ثبت شد. بین تیمارها در غلظت قند خون، LDL و HDL پلاسما، شاخص و کلسترول زرده، ضخامت و درصد وزن پوسته تخم مرغ و درصد تولید تخم و جوجه درآوری اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (05/ 0P >). مکمل­سازی جیره با ساپونین اختلاف معنی­داری در غلظت کلسترول و تری­گلیسیرید پلاسما ایجاد نکرد (05/0 P >). استفاده از پودر گزنه، غلظت کلسترول و تری­گلیسیرید پلاسما را به صورت معنی­داری کاهش و ویژگی­های کیفی تخم شامل شاخص تخم، واحد هاو، وزن پوسته و تخم و کیفیت جوجه­های تولیدی را افزایش داد (05/0 P <). در صورتی که استفاده از ساپونین تاثیر معنی­داری بر این ویژگی­ها نداشت (05/0 P >). نتایج پژوهش ما نشان داد مکمل‌سازی جیره با پودر گزنه، بیشترین تاثیر را بر ویژگی­های تخم مرغ و وزن یک هفتگی جوجه­ها، کلسترول و تری­گلیسیرید پلاسما داشت.

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه

افزایش نیاز به تولیدات مرغی منجر به استفاده‌های غیر ضروری از هورمون‌ها و ترکیبات شیمیایی دیگر شده است که استفاده از این محصولات تقویتی، باعث اثرات جدی در سلامت پرنده و تولیدات آنها خواهد شد و فزون بر این، باعث کاهش دوره تولید و تغییرات فیزیولوژیک می‌شوند ( Poudelو Khanal، 2010) و نگرانی‌های بسیار زیادی را برای استفاده از این ترکیبات سنتتیک از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها با توجه به اثرات جانبی‌شان به وجود آورده است (Mansoub و Nezhady، 2011).

امروزه با پیشرفت‌های حاصل در شیمی آلی و تحولات چشمگیر در روش‌های استخراج، تخلیص و تعیین ترکیبات مؤثر گیاهان و به دلیل عوارض داروهای شیمیایی، ارزش گیاهان دارویی آشکارتر شده و تقریبا نیمی از فرآورده‌های دارویی منشأ گیاهی دارند ( ناطقی و همکاران، 1390). گیاهان دارویی پیشینه طولانی در درمان دارند اما با توجه به تحقیقات گسترده‌ای که در زمینه شناسایی گیاهان دارویی و اثربخشی آنها صورت گرفته، مطالعه در مورد سمیت گیاهان دارویی با توجه به وجود متابولیت‌های ثانویه گیاهی و ناشناخته بودن آنها امری اجتناب‌ناپذیر است (Benchaar و همکاران، 2008). ترکیبات گیاهی می‌توانند به عنوان ترکیبات مناسبی برای سلامت پرنده و تولیدات آنها استفاده شوند و باعث تولید فرآورده‌های مناسبی شوند (Mansoub، 2010).

پژوهش­های زیادی در حال انجام هستند تا سودمندی و کارایی خوراک و تولیدات و نرخ تولید و کیفیت محصولات تولیدی را افزایش دهند که این اهداف

 با بهره گرفتن از گیاهان مفید قابل اجراست. بیشترین اثرات سودمندی گیاهان دارویی، اثرات شبه آنتی‌اکسیدانی، کاهش چربی خون، پیش برد رشد و توانایی در دسترس بودن آنها است که بسیاری از این اثرات به متابولیت‌های ثانویه آنها مانند فنول‌ها، روغن‌ها، ساپونین، لکتین‌ها، آلکالوییدها و غیره وابسته است (Mansoub وNezhady ، 2011؛ Ipu و همکاران، 2006) تا همراه با کاهش هزینه جیره، تولید و کیفیت محصولات را افزایش دهند که این اهداف تا حدودی به کاهش کلسترول تخم‌مرغ و کیفیت جوجه تولیدی بستگی دارد (Nobakht و همکاران، 2011).

گزنه یکی از گیاهان دارویی است که در نقاط مختلف جهان رشد می‌کند و اولین بار در پرندگان استفاده شد (Mansoub و Nezhady، 2011). آنالیزهای به دست آمده از گزنه، نشان دهنده حضور ترکیبات زیادی در آن است که تاکنون نشاسته، صمغ، آلبومن، شکر، هیستامین، کولین، سروتونین، 18 ترکیب فنولی و 8 لیگنان از آن شناخته شده است (Tekeli و همکاران، 2006).

گزنه خاصیت ضد میکروبی و ضد قارچی داشته و اثرات مثبتی بر عملکرد، صفات لاشه، فراسنجه­های خونی و ایمنی دارد (Mansoub و Nezhady، 2011). یکی از اثرات مثبت گزنه تحریک ترشحات پانکراس است که ترشح آنزیم‌های گوارشی و هضم و جذب اسیدهای آمینه را افزایش داده و صفات لاشه را بهبود می‌بخشد (Modiry و همکاران، 2010). از دیگر اثرات مثبت گزنه می‌توان به افزایش کیفیت و درصد تولید تخم و کاهش کلسترول زرده و تخم اشاره کرد (جادری و همکاران، 1390؛ Mansoub، 2010).

از متابولیت‌های ثانویه گیاهی می‌توان به ساپونین اشاره کرد. ساپونین ترکیب استروییدی یا گلیکوزید تری‌ترپنوییدی است با یک هسته ساپوژنین، که در بسیاری از گیاهان و متابولیت‌های گیاهی وجود دارد (اعظمی و همکاران، 1391؛ Francis و همکاران، 2002). ساپونین‌ها در هر دو نوع گیاهان خودرو و زراعی وجود دارند (Fenwick و همکاران، 1991) و فاکتورهایی مانند سن گیاه، محیط و شرایط کشاورزی بر ترکیب آنها موثر است (Schopke، 2000).

 ساپونین دارای بخشی محلول در آب و بخشی دیگر محلول در چربی است (Cheeke، 1998). این ترکیب توانایی تشکیل ترکیب پایدار و فوم‌های صابونی شکل در محلول‌های آبی را دارد  (جادری و همکاران، 1390). ساپونین دارای یک بخش قندی (گلوکز، گالاکتوز، گلوکورونیک اسید، زایلوز یا متیل پنتوز) و یک اتصال گلیکوزیدی به یک گلیکون هیدروفوبیک است که ممکن است استروییدی یا تری­ترپنوییدی باشد و زنجیره الیگوساکاریدی به طور طبیعی به کربن شماره 3 وصل می­ شود (Ling Mao و همکاران، 2009) و فعالیت بیولوژیک ساپونین­ها در سطح فعال گلیکوزیدها انجام می‌شود (Riguera، 1997؛ Yoshiki و همکاران، 1998).

ساپونین‌ها اثرات بیولوژیک بسیاری دارند که می‌توان به نفوذپذیری در غشا، تحریک سیستم ایمنی، کاهش کلسترول، فعالیت ضد سرطانی و تاثیر بر رشد، مصرف خوراک، مکان جذب مواد مغذی و متابولیت‌های خونی اشاره کرد. در بسیاری از موارد از آن به عنوان شبه آنتی‌اکسیدان و کاهنده قند خون استفاده می‌شود (اعظمی و همکاران، 1391؛ Francis و همکاران، 2001 و 2002).

گزنه و ساپونین عملکردهای مثبتی دارند که به طور غیرمستقیم بر جوجه درآوری تاثیرگذارند (Matsuura، 2001؛ Toghyani و همکاران، 2010). همچنین این دو ترکیب بر تخم مرغ تاثیرگذار بوده و کلسترول زرده را کاهش و ارتفاع آلبومن را افزایش می‌دهند (Pappas و همکاران، 2005؛ Dikmen و Sahan، 2007؛ Afrose و همکاران، 2010).

2-1- اهداف پژوهش

در این پژوهش به بررسی تاثیر افزودن پودر گزنه و ساپونین بر عملکرد، کلسترول زرده، ویژگی‌های تخم مرغ و وزن جوجه­ی مرغ­های مادر گوشتی پرداخته شد. اهداف پژوهش عبارتند از:

1- بررسی عملکرد مرغ مادر گوشتی تغذیه شده با پودر گزنه و ساپونین

2- بررسی تاثیر پودر گزنه و ساپونین بر غلظت کلسترول زرده تخم‌های مرغ مادر گوشتی

3- بررسی صفات تخم مرغ مرغ مادر گوشتی تغذیه شده با پودر گزنه و ساپونین

4- بررسی تاثیر افزودن پودر گزنه و ساپونین بر غلظت فراسنجه­های خونی مرغ مادر گوشتی

5- بررسی وزن جوجه­ی مرغ مادر گوشتی تغذیه شده با پودر گزنه و ساپونین یک هفته پس از هچ 

فصل دوم: مروری بر پژوهش های پیشین

1-1- معرفی گیاه گزنه

گزنه گیاهی از تیره گزنه با نام علمی  Urticadioicaاست. نام فارسی آن گزنه و نام انگلیسی آن Nettle است. گزنه گیاهی است که از دوران ماقبل تاریخ وجود داشته و مردم در آن زمان برای تغذیه از آن استفاده می‌کردند. گزنه گیاهی چندساله و علفی است که ساقه آن چهارگوش بوده و به طور عمود تا ارتفاع یک متر بالا می‌رود. این گیاه در خرابه‌ها، باغ‌ها و نقاط مرطوب در بیشتر مناطق جهان به صورت خودرو می‌روید. ریشه این گیاه خزنده بوده و در ناحیه‌ای که سبز می‌شود کم‌کم تمام منطقه را فرا می‌گیرد. ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس ساقه، به دست می‌چسبد و پوست را گزیده و خارش و سوزش ایجاد می‌کند. تخم آن نرم، ریز و تیره‌رنگ و مانند تخم