یافته ها نشان داد که انگیزش تحصیلی و خودکارآمدی پیش بینی کننده عملکرد ریاضی دانش آموزان می باشند ولی توانایی فراشناختی سهمی در پیش بینی عملکرد ریاضی آنان ندارد. بنابراین با توجه به این که دانش آموزان در طول دوره تحصیل با مسائل و مشکلاتی از نظر آموزشی روبرو می شوند، شناسایی عوامل مرتبط و پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی آنان در حیطه های مختلف ضروری است.

واژگان کلیدی: خودکارآمدی، توانایی فراشناختی، انگیزش تحصیلی، عملکرد ریاضی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1مقدمه. 2

1-2 بیان مساله. 2

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش… 4

1-4 اهداف پژوهش… 6

1-5فرضیه‌های پژوهش… 7

1-6 تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 8

عملکرد ریاضی.. 8

خودکارآمدی.. 8

توانایی فراشناختی.. 8

انگیزش تحصیلی.. 9

فصل دوم: ادبیات پژوهش

2-1 مقدمه. 11

2-2 عملکرد ریاضی.. 11

تعریف ریاضیات.. 11

تعریف عملکرد ریاضی.. 11

عوامل موثر بر عملکرد ریاضی.. 12

تاثیر اضطراب بر عملکرد ریاضی.. 12

شیوه های آموزشی ریاضی.. 15

2-3 انگیزش تحصیلی.. 16

تعریف انگیزش و انگیزه 17

اهمیت و معنای انگیزش… 19

انگیزش عمومی و انگیزش اختصاصی  برای یادگیری.. 20

نقش انگیزش در پیشرفت تحصیلی  و یادگیری افراد. 21

انگیزش تحصیلی.. 22

رویكرد های مختلف انگیزشی.. 25

رویكرد رفتاری.. 25

رویکرد شناختی.. 25

رویکرد انسان گرایی.. 26

رویکرد اجتماعی-فرهنگی.. 29

رویکرد انتظار ضرب در ارزش… 30

نظریه انگیزش پیشرفت.. 31

نظریه انگیزشی نسبت دادن. 32

راهبردهای ایجاد انگیزش تحصیلی در یادگیرندگان. 33

انگیزش تحصیلی: جمع بندی.. 37

2-4 توانایی فراشناختی.. 38

فراشناخت.. 39

مفهوم فراشناخت.. 40

مولفه‌‌های فراشناخت.. 44

راهبرد‌های فراشناختی.. 48

کمک به رشد توانایی های فراشناختی.. 51

راهبردهای توسعه ی توانایی فراشناختی.. 52

رابطه شناخت و فراشناخت.. 52

روابط بین اجزاء فراشناخت.. 53

اهمیت  توانایی فراشناختی.. 53

2-5 خودکارآمدی.. 57

 

ابعاد خودکارآمدی.. 59

منابع باورهای خودکارآمدی.. 60

دستاورد های عملکرد. 61

تجربه های جانشین. 61

ترغیب کلامی.. 62

حالتهای فیزیولوژیک… 62

خودکارآمدی و تنیدگی.. 63

ویژگیهای افراد خودکارآمد. 64

2-6 پیشینه پژوهش های انجام شده 65

پیشینه پژوهش های انجام شده در داخل کشور. 65

پیشینه پژوهش های انجام شده در خارج کشور. 71

2-7 جمعبندی مطالب ارائه شده 73

فصل سوم: روش پژوهش

3-1 مقدمه. 75

3-2 روش تحقیق. 75

3-3 جامعه آماری، روش نمونه گیری، حجم نمونه. 75

جامعه آماری: 75

3-4 روش گردآوری اطلاعات: 76

3-5 ابزارهای پژوهش… 76

پرسشنامه خودکارآمدی عمومی(GSE) 76

پرسشنامه توانایی فراشناختی(MCQ-30) 77

پرسشنامه انگیزش تحصیلی.. 78

3-6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 79

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه. 81

4-2 شاخص های توصیفی مربوط به متغیرهای پژوهش… 81

شاخص های توصیفی جنسیت: 81

شاخص های توصیفی متغیر عملکرد ریاضی: 82

شاخص های توصیفی متغیر انگیزش تحصیلی: 83

شاخص های توصیفی متغیر توانایی فراشناختی: 84

شاخص های توصیفی متغیر خودکارآمدی: 86

4-3 بررسی فرضیه های پژوهش… 87

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه. 94

5-2 بحث و تفسیر. 94

5-4 محدودیت ها ی پژوهش… 98

5-5 پیشنهادها 98

1-5-5 پیشنهادهای پژوهشی.. 98

5-5-2 پیشنهادهای کاربردی.. 99

خلاصه پژوهش… 100

منابع: 101

Abstract 112

فهرست جداول

عنوان                                                                                                         صفحه

جدول 2-1: انگیزش عمومی و اختصاصی برای یادگیری.. 21

جدول4-1: شاخص های توصیفی افراد به تفکیک جنسیت.. 81

جدول4-2، شاخص های توصیفی عملکرد ریاضی در دو گروه دختر و پسر. 82

جدول4-3، شاخص های توصیفی انگیزش تحصیلی در دو گروه دختر و پسر. 83

جدول4-4، شاخص های توصیفی توانایی فراشناختی در دو گروه دختر و پسر. 84

جدول4-5، شاخص های توصیفی خودکارآمدی در دو گروه دختر و پسر. 86

جدول4-6 : همبستگی بین خودکارآمدی با عملکرد ریاضی دانش آموزان. 87

جدول4-7 : همبستگی بین توانایی فراشناختی با عملکرد ریاضی دانش آموزان. 88

جدول4-8: همبستگی بین انگیزش تحصیلی با عملکرد ریاضی دانش آموزان. 88

جدول4-9: نتایج تحلیل واریانس برای معناداری معادله رگرسیون و ضرایب همبستگی چندگانه متغیرهای انگیزش تحصیلی، توانایی فراشناختی و خودکارآمدی با عملکرد ریاضی دانش آموزان. 89

جدول4-10: نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام متغیرهای انگیزش تحصیلی، توانایی فراشناختی و خودکارآمدی با عملکرد ریاضی.. 90

جدول4-11: آزمون t مستقل بین دو گروه دانش آموزان دختر و پسر در متغیر عملکرد ریاضی.. 91

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                        صفحه

نمودار 1-4: شاخص های توصیفی درصد افراد شرکت کننده به تفکیک جنسیت.. 82

نمودار 2-4: نمودار میانگین نمره عملکرد ریاضی دانش آموزان دختر و پسر. 83

نمودار 3-4: نمودار میانگین نمره انگیزش تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر. 84

نمودار 4-4: نمودار میانگین نمره توانایی فراشناختی دانش آموزان دختر و پسر. 86

نمودار 5-4: نمودار میانگین نمره خودکارآمدی دانش آموزان دختر و پسر. 87

1مقدمه

در نیم  قرن اخیر، مقوله آموزش و یادگیری همواره یکی از مباحث بسیار مهم روان شناسی بوده است. انسان از هنگام تولد، هر روز و هر لحظه در حال یادگرفتن و آموختن است. از این رو، یاد گرفتن و آموختن هم در حوزه های مختلف علوم دقیقه و هم در قلمروهای علوم نظری و انسانی یکی از مقوله های بسیار مهم می باشد. جریان یادگیری و آموزش یک جریان پیوسته و پایدار بوده و متکی بر دو دسته عوامل درونی و بیرونی است. روان شناسان در خصوص فرایند یادگیری و آموختن به دو دیدگاه، یعنی عوامل بیرونی و درونی، گرایش دارند. گروه اول از طرفداران نظریه ارتباطی در زمینه یادگیری می باشند. اینان معتقدند که یادگیری بیشتر بر اساس رابطه های محرک و پاسخ شکل می گیرد، یعنی اینکه یک عامل خارجی باعث انگیزش در موجود زنده می شود و رفتار جدیدی را در او پدید می آورد و این رفتار که اصطلاحاً پاسخ نامیده می شود، نشان دهنده فرایند یادگیری است. گروه دوم از روان شناسان که در زمینه های یادگیری و آموزش فعال هستند، یادگیری را معلول ادراکات موجود زنده می دانند و معتقدند که یادگیری و آموزش را بیشتر باید در چارچوب ادراکات و استدلالات موجود زنده تفسیر و ارزیابی کرد (قویدل، 1381). در این بین عملکرد تحصیلی بعنوان متغیری که میزان پیشرفت یادگیرندگان را مشخص می کند، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیتی که درس ریاضی در برنامه ریزی درسی داراست، توجه به عملکرد ریاضی بعنوان یکی از دروس اصلی ضروری است و در این رابطه مطالعه عوامل مرتبط با آن اهمیت بسزایی دارد. با توجه به مقدمه کوتاهی که در این رابطه ذکر شد، در این پژوهش به بررسی عوامل مرتبط با عملکرد ریاضی از قبیل انگیزش تحصیلی، توانایی فراشناختی و خودکارآمدی پرداخته می شود.

1-2 بیان مساله

انسان ادراکات خود را از محیط با توجه به ویژگی های مختلف آن سازمان می دهد. فرد در موقعیت های مختلف، رفتاری متفاوت دارد که این امر ناشی از ویژگی های هر موقعیت و محیط خاص است. مدرسه نیز به عنوان نهادی اجتماعی، بخشی از یک جامعه خاص است که دارای جوی منحصر به فرد و دارای ویژگی های خاص است. کلاس به عنوان بخش اصلی نهاد مدرسه ابعاد گوناگونی دارد که در مجموع محیط کلاس را می سازد. هر دانش آموز با ویژگی های خاص شخصیتی، زمینه فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی متفاوت و استعدادهای مختلف وارد آن می شود. هر یک از معلمان نیز از نظر تمام وجوه بالا با هم متفاوت بوده و هر کلاس ویژگی های فیزیکی و مخصوص خود را دارد. مجموع این ویژگی ها و تعامل بین آنها محیط روانشناختی کلاس را تشکیل می دهد. در این میان برنامه درسی کلاس، روش تدریس معلم، هدف های آموزش و پرورش در سطح کلان، انتظارات والدین و جامعه از مدرسه نیز در محیط و جو کلاس موثر است (هاشمی، 1382).

در تحقیقات مرتبط با پیشرفت تحصیلی، ریاضیات توجه ویژه ای را به خود جلب کرده است، زیرا این درس، جایگاه مهمی را در برنامه ریزی درسی دارد؛ و در اندازه گیری پیشرفت و توانایی عمومی برای جایابی در سطوح مختلف، وارد شدن در برنامه های خاص و پذیرش در دانشگاه استفاده می شود. همچنین، ریاضیات به عنوان پیش نیازی برای وارد شدن در تعدادی از رشته های جامعه پسند و فیلتری ضروری برای دانش آموزان علاقمند به رشته های علمی و فنی در سطح دانشگاه محسوب می شود(پاژره و گراهام[1]، 1999). از سوی دیگر، درس ریاضی و عوامل مؤثر بر پیشرفت و افت آن نیز همواره به عنوان یک مسئله محوری در آموزش و پرورش مطرح بوده است، اما با وجود تحقیقات گسترده و بودجه های کلان باز هم همه ساله با جمع کثیری از دانش آموزانی روبه رو هستیم که با شکست در این درس مواجه اند (ملک زاده، 1384).

با توجه به آشكار شدن اهمیت ریاضیات، نه تنها نظام های آموزشی، خود دست به انجام تحقیقاتی در خصوص درس ریاضی زده اند، بلكه سازمان های بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی نیز می كوشند با انجام تحقیقات، عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی را در حوزه های مختلف درسی، از جمله درس ریاضیات، شناسایی و به كشورهای عضو، توصیه هایی برای بهبود آموزش ریاضی ارائه كنند(محسن پور، 1384) که بایستی به بررسی نقش هر یک از این عوامل پرداخت.

همانطور که مشخص است، بخشی از پژوهش های تربیتی بر رابطه بین انگیزش و شناخت دانش آموز متمرکز شده اند. این مطالعات نشان داده اند که ادراک دانش آموزان از توانایی خود، موفقیت در تکالیف تحصیلی و علاقه درونی به تکالیف درسی با عملکرد تحصیلی، انتخاب و تداوم آنها ارتباط مستقیمی دارد(لی و یونگ[2]، 2001؛ پاریس  و پاریس[3]، 2001).

انگیزش دانش آموز برای یادگیری معمولاً به عنوان تعیین کننده اصلی در موفقیت و کیفیت برون داد یادگیری در نظر گرفته می شود. پژوهش ها نشان داده اند که ادراک شایستگی دانش آموز با افزایش مراحل تحصیلی کاهش پیدا می