فهرست مطالب

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول

• مقدمه…………………………………. 3
• بیان مسئله و چگونگی برگزیدن موضوع پژوهش…… 3
• اهمیت و ضرورت پژوهش…………………….. 4
• مروری بر ادبیات پژوهش…………………… 5
• اهداف پژوهشی…………………………… 9
• فرضیه‌های پژوهش…………………………. 10
• متغیرها و مدل پژوهش…………………….. 10
• روش پژوهش……………………………… 15
• روش‌ها و ابزار گردآوری اطلاعات…………….. 15
• روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………… 16
• قلمرو پژوهش……………………………………… 16
• جامعه و نمونه آماری پژوهش……………………………. 17
• تعاریف واژگان کلیدی…………………………… 17
• ساختار پژوهش……………………………………… 18
• خلاصه فصل 19

فصل دوم

• مقدمه…………………………………. 21
• مفهوم وجوه نقد…………………………. 23
• اهمیت جریان وجه نقد…………………….. 24
• رویکردهای تحقیقی درارتباط با سودمندی اقلام تعهدی در پیش بینی جریانهای نقـدی ………………………… 26
• عوامل موثر بر پیش بینی جریانهای نقدی……… 29
• تعریف مدیریت سود……………………….. 30
• اهمیت مدیریت سود ………………………. .30
• مدیریت سود یا تقلب……………………… 31
• انگیزه های مدیریت سود…………………… 32
• كشف مدیریت سود…………………………………… 37
• تعریف اقلام تعهدی…………………………………. 39
• کیفیت اقلام تعهدی…………………………………. 40
• مدل های موجود برای بررسی کیفیت اقلام تعهدی……………… 41
• کیفیت اقلام تعهدی به عنوان معیاری برای اندازه گیری کیفیت سود 43
• ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻧﻘﺪی ﺑﻪ ﺳﻮد…………………………. 44
• ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﮐﻞ اﻗﻼم ﺗﻌﻬﺪی………………. 44
• ﺑﺮآورد ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ارﺗﺒﺎط اﻗﻼم ﺗﻌﻬﺪی ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ……………… 45
• ارﺗﺒﺎط ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮدن در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی و اراﺋﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ………. 45
• مدیریت سود و مدیریت اقلام تعهدی………………………. 47
• تحقیقات انجام شده در خارج از کشور ……………………. 50
• تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………….. 53

فصل سوم

3-1- مقدمه………………………………… 57

3-2( جامعه آماری پژوهش……………………… 57

3-3) تعیین حجم نمونه پژوهش………………….. 57

3-4) اهداف مشخص تحقیق………………………. 59

3-5) سوال‌های پژوهش…………………………. 60

3-6) فرضیه‌های پژوهش………………………… 60

3-7) روش پژوهش……………………………..   61

3-8) روش و ابزار جمع‌ آوری اطلاعات……………… 61

3-9) تعریف متغیرها و نحوه محاسبه آن ها ……….   62

3-10) مدل‌های پژوهش…………………………. 66

3-11) اعتبار درونی و برونی پژوهش…………….. 67

3-12) روش واکاوی مدل‌ها و آزمون فرضیات………… 67

3-13) روش داده‌های پانل……………………… 68

3-14) روش اثراث ثابت……………………….. 69

3-15) آزمون چاو یا F مقید…………………… 70

3-16) آزمون هاسمن………………………….. 71

3-17) آزمون معنی دار بودن مدل……………….. 71

3-18) آزمون معنی دار بودن ضرایب……………… 71

3-19) آزمون مربوط به بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها 72

3-20) آزمون‌های مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی.. 72

3-21)  فرض نرمال بودن باقیمانده‌ها……………. 72

3-22) فرض عدم وجود هم‌خطی بین متغیرهای مستقل…… 73

3-23) فرض مستقل بودن باقیمانده‌ها…………….. 74

3-24) فرض عدم وجود ناهمسانی واریانس ها میان باقیمانده‌ها  74

3- 25) فرض عدم وجود خطای تصریح مدل و خطی بودن مدل 75

فصل چهارم

4-1) مقدمه………………………………… 77

4-2) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق……………… 77

4-3) آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته تحقیق…   79

4-4)آزمون ایستایی متغییرهای پژوهش …………………………………………………………………………………..82

4-5) بررسی همبستگی میان متغیرهای تحقیق……….. 83

 

 

4-6) بررسی هم‌خطی میان متغیرهای مستقل…………. 86

4-7) نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های تحقیق………. 86

4-8) خلاصه فصل……………………………… 96

فصل پنجم

5-1) مقدمه………………………………… 98

5-2) خلاصه پژوهش……………………………. 98

5-3) نتایج آزمون فرضیه……………………… 99

5-4)نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..100

5-5) محدودیت‌های تحقیق ……………………… 100

5-6) پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج تحقیق………… 101

5-7) پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده…………. 101

5-8) خلاصه فصل……………………………… 102

منابع و مآخذ………………………………. 103

پیوست……………………………………………………………………………………………………………………………….111

 

 

 

 

فهرست جداول

 

فصل 2

جدول 2- 1 نمایندگان اقلام تعهدی……………………………………………………………………………………………..49

جدول 2-2 خلاصه تحقیقات انجام شده درخارج ازکشور……………………………………………………………….50

جدول2-3 خلاصه تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………………….53

فصل 3

جدول3 -1 روندانتخاب نمونه آماری ………………………………………………………………………………………….58

جدول 3-2 فراوانی اعضای نمونه به تفکیک نوع صنعت ………………………………………………………………..59

فصل 4

جدول 4-1 آمارتوصیفی متغییرهای تحقیق ……………………………………………………………………………………79

جدول 4-2 نتایج آزمون نرمال بودن متغییرارزیابی وپیش بینی جریان های نقدی آتی …………………………80

جدول 4-3 نتایج آزمون نرمال بودن بعدازنرمال سازی ……………………………………………………………………82

جدول 4-4 آزمون مانایی داده ها ………………………………………………………………………………………………..84

جدول 4-5 ماتریس ضرایب همبستگی ………………………………………………………………………………………..85

جدول 4-6 نتایج آزمون چاو وهاسمن برای مدل اول……………………………………………………………………..87

جدول 4-7 نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل اول…………………………………………………..88

جدول 4-8 نتایج آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………………89

جدول 4-9 نتایج آزمون چاو وهاسمن برای مدل دوم……………………………………………………………………..91

جدول 4-10نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل دوم………………………………………………….91

جدول 4-11  نتایج آزمون فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………..93

جدول 4-12نتایج آزمون چاووهاسمن برای مدل سوم…………………………………………………………………….94

جدول 4-13نتایج آزمون های مربوط به مفروضات آماری مدل سوم………………………………………………..95

جدول 4-1.نتایج آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………….95

پیوست

جدول الف-1  فهرست شرکتهای نمونه آماری تحقیق…………………………………………………………………..113

 

 

فهرست نمودارها

فصل 4

نمودار4-1 نمایش عدم نرمال بودن توزیع متغییروابسته……………………………………………………………………81

نمودار4-2 نمایش نرمال بودن توزیع متغییروابسته……………………………………………………………….83

 

 

چكیده:

هدف این پژوهش، بررسی نقش اقلام تعهدی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی شركت‌ها است. این پژوهش از نوع مطالعه کتابخانه‌ای و تحلیلی- علی بوده و مبتنی بر تحلیل داده‌های تابلویی (پانل دیتا) است. در این پژوهش اطلاعات مالی 103 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1386 تا 1391 بررسی شده است (618 شرکت – سال). برای تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده‌ی پژوهش از نرم‌افزار 7 Eviews  استفاده شده است. نتایج تحقیق در ارتباط با تایید فرضیه اول پژوهش نشان از آن داشت که اقلام تعهدی اختیاری تاثیر معنادار و مستقیمی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی دارند. همچنین با توجه به تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته در ارتباط با  فرضیه دوم پژوهش به این نتیجه رسیدیم که اقلام تعهدی غیر اختیاری تاثیر معناداری در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی ندارند. در نهایت نتایج پژوهش در ارتباط با تایید فرضیه سوم پژوهش حاکی از آن بود که اقلام تعهدی كل تاثیر معنادار و مستقیمی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی دارند.بطورمختصر نتایج حاصل ازپژوهش بیانگرآنست که اقلام تعهدی اختیاری وکل تاثیرمعنی دارومستقیمی در پیش بینی جریان های نقدی آتی دارند، اما اقلام تعهدی غیراختیاری تاثیرمعنی داری در پیش بینی جریان های نقدآتی ندارند.

واژه های کلیدی:

اقلام تعهدی اختیاری، پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی، اقلام تعهدی غیر اختیاری، اقلام تعهدی كل و پانل دیتا.

 

فصل اول

كلیات تحقیق

 

• مقدمه

در فصل اول پس از بیان مسئله و چگونگی برگزیدن موضوع پژوهش، اهمیت و ضرورت تحقیق و ادبیات تحقیق را مورد بررسی قرار می‌دهیم؛ سپس اهداف تحقیق را بیان نموده و در ادامه به بیان فرضیه‌ها، متغیرها و مدل پژوهش می‌پردازیم. همچنین روش، ابزار گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات، قلمرو و جامعه آماری پژوهش را در قالب بندهای جداگانه، بیان می‌کنیم. تعاریف عملیاتی واژگان کلیدی تحقیق نیز در این فصل آورده شده و در نهایت به ساختار کلی پژوهش اشاره شده است.

1-2– بیان مسئله و چگونگی برگزیدن موضوع پژوهش

پیش بینی جزء مهمی از فرایند تصمیم گیری است، زیرا تصمیم گیری، آن‌چه در آینده رخ خواهد داد را منعكس می‌كند. در تصمیم گیری اقتصادی، پیش‌بینی مالی فعالیت مهمی محسوب می شود. نیاز به پیش بینی جریان وجوه نقد در تصمیمات اقتصادی مختلف وجود دارد زیرا جریان های نقدی مبنایی برای پرداخت سود سهام، بهره، بازپرداخت بدهی و… هستند (بارث، 2006). یكی از اطلاعات بدست آمده از سیستم های اطلاعاتی “اقلام تعهدی شرکت ها” است كه بر مبنای تعهدی محاسبه گردیده و در صورتهای مالی نشان داده می‌شود (لرك و ویلنگر، 2008). از آنجایی كه سود حسابداری بر مبنای تعهدی توسط بسیاری از استفاده‌كنندگان اطلاعات مالی برای اندازه‌گیری عملكرد شركت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین به عنوان یک قلم مهم محسوب می‌شود (ارپوت و زنگ، 2009). اقلام تعهدی آسانتر از جریانات نقدی دستخوش تغییر و دستكاری می شوند، از این رو مدیریت می تواند منجر به افزایش زمینه اشتباهات دراقلام تعهدی گردد(کیم وهمکاران،2010).بااین حال، وجود مدیریت سود به معنای وجود اشتباهات در اقلام تعهدی، و در نتیجه، ثبات كمتر اقلام تعهدی نمی باشند (پون و گرنگر، 2003). اشتباه در اقلام تعهدی ناشی از دو موضوع می باشد. اول اینكه، برخی از اشتباهات به این دلیل می تواند رخ بدهد كه برخی از اقلام تعهدی، تحت نظر برخی از قواعد حسابداری، از قابلیت اتكای بسیار پایینی برخوردارند و دوم اینكه، برخی از اشتباهات به دلیل برآورد از اثرات اقتصادی آتی رویدادهای جاری وگذشته بوجود می آیند (دیركس و فرین، 2002). اولسن و همكاران (2005)، پیشنهاد كردند كه توضیحات بیشر در ارتباط با رابطه بین اقلام تعهدی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی باید كانون توجه قرار گیرد و افشای لازم در ارتباط با آن‌ ها صورت گیرد. بازار سرمایه محل تقابل دو گروه عمده سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران (شركتها)است و در این میان حسابداری نقش رابط بین این دو گروه را ایفا می کند (جكسون، 2008). با توجه به اهمیت به سزای جریان های نقدی، نیاز به پیش بینی جریان وجوه نقد در تصمیمات اقتصادی مختلف وجود دارد. اهمیت این پیش بینی توسط بنیادهای استانداردگذاری ملی و بین المللی حمایت شده و در این راستا محققین بطور مكرر از داده های حسابداری تعهدی و نقدی برای این پیش بینی استفاده نموده و نتایج متناقضی حاصل شده است. در تحقیقات انجام شده قبلی عمدتا” شركت های مورد مطالعه بصورت مستقل جهت پیش بینی جریان های نقدی مورد بررسی قرار گرفته و آزمون های فرض مربوطه در تك تك شركت ها انجام شده است، در حالی كه در این تحقیق اطلاعات تعدادی شركت بصورت یكجا باتوجه به سال مالی مورد بررسی خواهد گرفت. در این پژوهش تاثیر نقش اقلام تعهدی در ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به همین دلیل از متغیر ارزیابی و پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی به عنوان متغیر وابسته و از متغیرهای اقلام تعهدی اختیاری، اقلام تعهدی غیر اختیاری و اقلام تعهدی كل به عنوان متغیرهای مستقل استفاده خواهیم کرد. همچنین برای تعیین یک رابطه مناسب و درست بین متغیرهای وابسته و مستقل از متغیرهای کنترلی مانند: متغیر مصنوعی‌ تقسیم سود، نسبت نوسانات درآمد كل، بازده سهام، نسبت زمانی قیمت و مانده وجوه نقد که بر روی متغیرهای مستقل به صورت غیر مستقیم تاثیر دارند، استفاده خواهیم کرد. هدف اصلی این تحقیق پاسخ به این پرسش است که آیا اقلام تعهدی در پیش بینی جریان های نقدی آتی در شرکت  های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است یا نه؟

1-Barth,2006

2-Lorek and Willinger,2008

3-Orpurt and Zang,2009