فهرست مطالب

عنوان                                                                                        صفحه

  1

مقدمه  2

   4

2-1 انواع روش‌های اتصال دو فلز به یکدیگر  5

2-1-1 پیوند نفوذی   5

2-1-2 جوشکاری اصطکاکی اختلاطی   7

2-1-3 جوشکاری لیزری   8

2-1-4 لحیم‌کاری   9

2-1-5 سایر روش‌های اتصال دو فلز   9

2-1-6 ریخته‌گری مرکب    9

2-2 فصل مشترک مذاب/جامد و شرایط حاکم بر آن در ریخته‌گری مرکب    11

2-2-1 ترشوندگی و شرایط سطحی   11

2-2-1-1 ترشوندگی   11

2-2-1-2 اکسیدهای سطحی   13

2-2-1-2-1 غلبه بر اکسیدهای سطحی   14

2-3 شرایط دمایی فصل مشترک مذاب/جامد  22

2-3-1 دمای بارریزی   22

2-3-2 اثر نسبت مذاب به جامد  25

2-4 ترکیبات بین فلزی   27

2-4-1 نفوذ در فصل مشترک جامد/جامد  28

2-4-1-1 عوامل موثر بر نفوذ در حالت‌جامد  28

2-4-1-2 دما 28

2-4-1-3  تأثیر فاکتورهای ساختاری خود فلز   30

2-4-1-4  تأثیر شیب غلظتی   30

2-4-1-5 تأثیر فشار بر نفوذ در حالت جامد  31

2-4-2 ترکیبات بین فلزی در فصل مشترک دوفلزی های Al-M    31

   37

مقدمه  38

3-1 مشخصات مواد اولیه  39

3-2 تجهیزات و ماشین‌آلات    40

3-3 انتخاب و آماده‌سازی مدل برای ریخته‌گری   41

3-3-1 مشخصات قالب    41

3-3-2 تعیین سیستم راهگاهی مناسب    41

3-4 عملیات آماده‌سازی مغزه‌ها 42

3-5 قالب‌گیری با ماسه سیلیسی   43

3-6 تهیه مذاب و عملیات ذوب ریزی   43

3-7 آماده‌سازی نمونه‌ها برای متالوگرافی   44

3-8 روش های بررسی ریزساختار  45

3-9 نحوه انجام آزمایش سختی سنجی   45

    47

مقدمه  48

4-1 نتایج حاصل از تصاویر میکروسکوپ نوری   49

4-1-1 دوفلزی های Al/Brass  49

4-1-1-1 دوفلزی های تولید شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد  49

4-1-2-1 دوفلزی های تولیدشده در دمای بارریزی 750 درجه سانتی‌گراد  53

4-1-2 دوفلزی های آلومینیم/آلومینیم  56

4-1-2-1 نمونه های تولید شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد  56

4-1-2-2 نمونه های تولید شده در دمای 750 درجه سانتی‌گراد  60

4-1-3 دوفلزی های آلومینیم/چدن   64

4-1-3-1 نمونه های تولید شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد  64

4-1-3-1 نمونه های تولید شده در دمای 750 درجه سانتی‌گراد  66

4-2 نتایج حاصل از میکروسکوپ الکترونی روبشی   68

4-2-1 دوفلزی های آلومینیم/برنج   69

4-2-2 دوفلزی آلومینیم/آلومینیم  73

4-2-2 دوفلزی آلومینیم/چدن   84

4-3 نتایج آزمایش ریز سختی سنجی   88

4-4 نتایج آنالیز تفرق اشعه ایکس (XRD) برای دوفلزی های Al/Brass  90

4-5 تاثیر دما و نسبت های حجمی مذاب/جامد مختلف بر انحلال مغزه و تغییر ضخامت فصل مشترک واکنشی   94

4-6 مکانیزم تشکیل لایه‌های ترکیبی در فصل مشترک    96

4-6-1 نحوه حرکت مذاب اطراف مغزه 96

4-6-2 انجماد و تشکیل لایه ها 99

4-7 تشکیل اتصال متالورژیکی   102

4-8 تأثیر دمای بارریزی و نسبت حجمی مذاب/جامد بر فصل مشترک دوفلزی   103

    105

5-1 جمع بندی   106

5-2 پیشنهاد‌ها 107

مراجع   108

پیوست ها 115

 

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                       صفحه

جدول ‏2‑1 ضخامت فیلم اکسیدی و زمان مورد نیاز برای تشکیل ]27[. 19

جدول ‏2‑2 وابستگی دمایی دندریت‌های یوتکتیک مایع Sn-Zn و Zn-Al ]37[. 23

جدول ‏2‑3 وضعیت نهایی هسته‌ی مسی بعد از ذوب ریزی و نوع گرافیت به وجود آمده در زمینه‌ی هر یک از نمونه‌ها ]39[. 25

جدول ‏2‑4 ساختار کریستالی، انرژی آزاد، آنتالپی و آنتروپی تشکیل ترکیبات بین فلزی سیستم آلومینیم- آهن]62[. 32

جدول ‏3‑1 ترکیب شیمیایی مغزه‌ی برنجی.. 40

 

جدول ‏3‑2 ترکیب شیمیایی مغزه‌ی آلومینیمی.. 40

جدول ‏3‑3 ترکیب شیمیایی مغزه‌ی چدنی.. 40

جدول ‏3‑4 نام‌گذاری مشخصات نمونه‌های مورد استفاده در آزمایش‌ها 45

جدول ‏4‑1 درصد اتمی به‌دست آمده از آنالیز نقطه‌ای EDS از  نقاط مشخص شده در شکل ‏4‑33. 72

جدول ‏4‑2 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑36. 74

جدول ‏4‑3 تغییرات میانگین ضخامت فصل مشترک واکنشی دوفلزی های با مغزه برنجی.. 95

 

 

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                       صفحه

شکل ‏2‑1 طرح‌واره‌ای از دستگاه مورد استفاده برای پیوند نفوذی به روش پیوند جریان الکتریکی پالسی]12[                                                                                                       6

شکل ‏2‑2 نتایج آنالیز حساسیت به (a) دمای اتصال دهی (℃) (b)فشار (MPa) مدت‌زمان عملیات (دقیقه) و (d) زبری سطح (μ m) ]2[                                                                        7

شکل ‏2‑3 طرح‌واره‌ای از ابزار عملیات FSW ]12 [                                                        8

شکل ‏2‑4 طرح‌واره‌ای از جوشکاری لیزری Al/Zn ]17 [2-1-4 لحیم‌کاری                          9

شکل ‏2‑5 (a) نمایی از جفت فلزی و ذوب سطحی فولاد زنگ نزن (b) ناحیه اختلاط فولاد زنگ نزن و فولاد مذاب ]41[                                                                                      10

شکل ‏2‑6 (a) انجماد فولاد زنگ زن (فصل مشترک i) و (b) ریزساختار فصل مشترک  ii ]41 [                                                                                                                 11

شکل ‏2‑7 طرح‌واره‌ای از قطره‌ی مذاب، زاویه تماس و سه نیروی کششی فصل مشترک]37[     12

شکل ‏2‑8 دوفلزی تولید شده به‌وسیله ریخته‌گری مرکب  الف)با پوشش دهی هسته و ب) بدون  پوشش دهی هسته]35[                                                                                      14

شکل ‏2‑9 مورفولوژی ناحیه‌ی انتقالی آلیاژ/هسته برای ریخته‌گری در حالت Y30 ]35 [          15

شکل ‏2‑10 تصویر میکروسکوپ نوری از ناحیه فصل مشترک AS 13 /فولاد ]36 [                15

شکل ‏2‑11 فصل مشترک بین تیتانیوم و آلیاژ آلومینیم -سیلیکون پس از عملیات حرارتی T6 ]33 [                                                                                                           16

شکل ‏2‑12 ترشوندگی ضعیف AlMg1 با لایه‌ی اکسیدی (چپ)؛ترشوندگی عالی لایه‌ی پوشش داده شده با روی ]28 [                                                                                       16

شکل ‏2‑13 تصاویر میکروسکوپ نوری از نمونه‌های ریخته‌گری مرکب : بستر  AlMg1 و آلیاژ آلومینیمی با 7% مس (a,b)؛ 7% سیلیکون (c,d)؛ 7% روی (e,f) و آلومینیم خالص (g,h) ]28 [ 17

شکل ‏2‑14 تصاویر میکروسکوپ الکترونی  از فصل مشترک Al-Mn-Mg، نشان دهنده لایه‌ی بین فلزی 6 میکرونی. در سمت راست نقشه EDX برای Mg، Mn و Al ]34 [                          17

شکل ‏2‑15 (a)تصاویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک اتصال لوله فولادی / AC4C (b) اتصال فلزی (بدون پوشش)/AC4C ]54 [                                                                         18

شکل ‏2‑16 اندرکنش محدود شده در فصل مشترک مس و آلومینیم مذاب به خاطر اکسیدهای سطحی ]27 [                                                                                                 19

شکل ‏2‑17 زدایش اکسیدهای سطحی توسط مکانیسم نیروی برشی مذاب ]27 [                 20

شکل ‏2‑18 تصویر میکروسکوپ نوری از اتصال در فصل مشترک 6063Al/AC4C ]54 [        21

شکل ‏2‑19 ریزساختار چدن خاکستری (a) به روش متداول (b) با بهره گرفتن از القای میدان الکترومغناطیسی ]57 [                                                                                      21

شکل ‏2‑20 طرح‌واره‌ای از دستگاه تعبیه شده برای اندازه‌گیری ترشوندگی ]37[                   22

شکل ‏2‑21 سطح پخش و ضریب پخش برای آلیاژ Zn-Al  بر بستر Cu ]37[                      23

شکل ‏2‑22 ریزساختار و نتیجه EDX  از فصل مشترک Zn-Al/Cu پس از تر شدن در هوا در دمای 500 ℃ ]37[                                                                                          24

شکل ‏2‑23 ناحیه پخش و ضریب پخش برای آلیاژ Zn-Al  بر بستر Al ]37[                       24

شکل ‏2‑24 ریزساختار و EDX  برای فصل مشترک Zn-Al/Al پس از تر شدن در هوا در دمای 500 ℃ ]37[                                                                                                  24

شکل ‏2‑25 الف) تصویر میکروسکوپ الکترونی نشان دهنده ذوب کامل مغزه ی مسی به قطر 0.4 میلیمتر در مذاب آلومینیم ب) تصویر میکروسکوپ الکترونی نشان دهنده ذوب موضعی مغزه مسی به قطر 0.8 در مذاب آلومینیم ج) تصویر میکروسکوپ نوری از مغزه مسی با قطر 1.2 احاطه شده توسط آلومینیم]55[                                                                                          26

شکل ‏2‑26 دیاگرام آرنیوسی مربوط به ضریب نفوذ چند عنصر مختلف در سرب ]59[            29

شکل ‏2‑27 بیان طرح‌واره‌ای قانون اول فیک ]59[                                                      31

شکل ‏2‑28 تصویر فصل مشترک آلومینیم/فولاد بوجود آمده از غوطه وری میله ی فولادی در مذاب آلومینیم 800 درجه سانتیگراد و به مدت الف) 185 ثانیه ب)3000 ثانیه]62[              32

شکل ‏2‑29 ساختار دندانه دار لایه ی ترکیب Fe2Al5 در فصل مشترک آلومینیم/فولاد]65[      33

شکل ‏2‑30 پیشرفت لایه ی فعال و فصل مشترک میان فولاد 1040 و آلومینیم خالص پس از زمان های غوطه وری متفاوت الف) 10 دقیقه، ب)20 دقیقه ج) 40 دقیقه د) 60 دفیقه. با افزایش زمان ساختار دندانه دار به ساختاری یکنواخت تبدیل می گردد.]66[                                 34

شکل ‏2‑31 سه لایه ی بین فلزی تشکیل یافته در فصل مشترک مس و آلومینیم خالص (a)مغزه مسی (b)لایه بین فلزی (1) Al4Cu9 (2) AlCu (3) Al2Cu © لایه یوتکتیک]27[               36

شکل ‏2‑32 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک الومینیم/برنج. لایه ها به ترتیب از چپ به راست عبارتند از آلومینیم، CuAl2 ، دو لاهی میانی شامل Cu9Al4 ، CuZn و برنج]12[        36

شکل ‏3‑1 نمودار درختی از مراحل انجام پروژه                                                           39

شکل ‏3‑2 طرح شبیه‌سازی شده از مدل به همراه سیستم راهگاهی                                  41

شکل ‏3‑3 طرحواره هایی از شبیه‌سازی پر شدن حفره‌ی قالب بدون حضور مغزه‌ی فلزی با نرم‌افزار Procast                                                                                                         42

شکل ‏3‑4 سری اول نمونه‌ها پس از پایان عملیات ریخته‌گری و سرد شدن در هوا                 43

شکل ‏3‑5 طرحواره ای از تقسیم‌بندی استوانه‌های دوفلزی برای برش عرضی                       44

شکل ‏3‑6 جفت های فلزی آلومینیم/برنج ریخته شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد و نسبت‌های حجمی 3 و 5، پس از آماده‌سازی برای متالوگرافی                                          46

شکل ‏4‑1 سطح مقطع میانی از دوفلزی های آلومینیم/چدن تولید شده در دمای 700 درجه سانتیگراد و سه نسبت حجمی مذاب/جامد 3 ، 5 و 8                                                   49

شکل ‏4‑2 جفت فلزی ریخته شده در دمای 700 درجه سانتی‌گراد و نسبت حجمی 8 بدون اتصال بین مغزه و آلومینیم                                                                                          50

شکل ‏4‑3 تصویر میکروسکوپی از فصل مشترک نمونه‌ی 5-700B . تمامی لایه‌های واکنشی در تصویر دیده میشوند.قسمت زردرنگ مربوط به مغزه‌ی برنجی است.                                   50

شکل ‏4‑4 تصویر میکروسکوپ نوری از ریزساختار نمونه 5-700B الف) لایه‌های A، B و C  ب) لایه‌های B و C                                                                                                51

شکل ‏4‑5 تصویر میکروسکوپ نوری از ریزساختار نمونه 5-700B الف) لایه‌ی D ب) لایه‌ی D با بزرگنمایی بیشتر، ایجاد ذرات بین فلزی در زمینه یوتکتیک                                            51

شکل ‏4‑6 تصویر میکروسکوپ نوری از مرز بین لایه‌ی دندریتی E با آلومینیم در نمونه 5-700B                                                                                                           52

شکل ‏4‑7 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی شماره 3-700B. مغزه ی برنجی به همراه لایه های فصل مشترک نمایان است.                                                               53

شکل ‏4‑8 تصویر میکروسکوپ نوری حاصل کنار هم قرار دادن تصاویر متعدد از نمونه شماره 3-700B . مغزه ی برنجی به همراه چهار لایه ی نخستین فصل مشترک فابل مشاهده اند.          53

شکل ‏4‑9 تصویر میکروسکوپ نوری از نمونه شماره 5-750B. سه لایه‌ی نخستین فصل مشترک در تصویر مشخص گردیده اند                                                                               54

شکل ‏4‑10 تصویر میکروسکوپی از فصل مشترک دولایه‌ی یوتکتیک یو دندریتی-یوتکتیکی در  فصل مشترک نمونه 5-750B                                                                               55

شکل ‏4‑11 تصویر میکروسکوپ نوری از دولایه‌ی یوتکیتیکی و دندریتی+یوتکتیکی در فصل مشترک نمونه 5-750B                                                                                     55

شکل ‏4‑12 تصویر میکروسکوپ نوری از 4 لایه‌ی نخستین فصل مشترک برنج و آلومینیم در نمونه 3-750B                                                                                                       56

شکل ‏4‑13 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی 8-700A دوفلزی آلومینیم/آلومینیم                                                                                             57

شکل‏4‑14 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی 5-700A. اتصال جز در قسمت کوچکی از فصل مشترک برقرار شده است.                                                                58

شکل ‏4‑15 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه‌ی 5-700A. فاز یوتکتیک در محل برخورد مرزدانه‌ها قابل مشاهده است                                                                       58

شکل ‏4‑16 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه شماره 3-700A. اتصال در بخش قابل توجهی از فصل مشترک ایجاد شده است.                                                           59

شکل ‏4‑17 تصویر حاصل از به هم پیوستن چندین تصویر میکروسکوپی از نمونه‌ی 3-700A.. رگه‌ی آلومینیم آلیاژی داخل آلومینیوم خالص قابل رؤیت است.                                       59

شکل ‏4‑18 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه 3-700A                              60

شکل ‏4‑19 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه شماره 8-750A . پیوند متالورژیکی در فصل مشترک با مشکل مواجه شده است                                                              61

شکل ‏4‑20 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک  نمونه 8-750A . فازهای یوتکتیک در دو طرف فصل مشترک دیده می شوند                                                                         62

شکل ‏4‑21 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه 5-750A                              63

شکل ‏4‑22 تصویر میکروسکوپ نوری از فاز یوتکتیک Al-Si جوانه زده در محل اتصال مرزها در نمونه 5-750A                                                                                                63

شکل ‏4‑23 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک نمونه 3-750A                             64

شکل ‏4‑24 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه3-700 A                                                                                                                 65

شکل ‏4‑25 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه3-700 A                                                                                                                 65

شکل ‏4‑26 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 5-700 A                                                                                                                 65

شکل ‏4‑27  تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 8-700 A                                                                                                                 66

شکل ‏4‑28 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 8-700 A                                                                                                                 66

شکل ‏4‑29 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 3-750 A                                                                                                                 67

شکل ‏4‑30 تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در نمونه 5-750 A. الف) لایه بین فلزی در فصل مشترک بصورت پیوسته تشکیل یافته است. ب) لایه ی بین فلزی فصل مشترک در بزرگنمایی بالاتر                                                                          67

شکل ‏4‑31 الف) تصویر میکروسکوپ نوری از فصل مشترک چدن و آلومینیم در نمونه 8-750 A . ب) بزرگنمایی قسمت علامت گذاری شده در شکل الف. فصل مشترک بصورت موجدار بوجود آمده است                                                                                                             68

شکل ‏4‑32 تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از فصل مشترک برنج و آلومینیم در نمونه 5-750B. دو لایه‌ی اول در شکل مشخص هست‌اند                                                        69

شکل ‏4‑33 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک برنج/آلومینیم نمونه 08Br. در این تصویر سه لایه‌ی نخست علامت‌گذاری شده‌اند                                                           70

شکل ‏4‑34 نتایج آنالیز EDX از نقاط A,B,C,D مشخص شده در شکل ‏4‑33                     71

شکل ‏4‑35 نتایج آنالیز EDX از نقاط A,B,C,D مشخص شده در شکل ‏4‑33                     72

شکل ‏4‑36 تصویر میکروسکوپ الکترونی از ساختار یوتکتیکی. دو نقطه‌ی 1 و 2 به ترتیب نمایانگر فاز آلومینیم و فاز بین فلزی Al2Cu هست‌اند.                                                             73

شکل ‏4‑37 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑36                                                     74

شکل ‏4‑38 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلیاژی در نمونه 8-700A. ادامه‌ی تصویر الف در تصویر ب قابل مشاهده است                                              74

شکل ‏4‑39 تصویر میکروسکوپ الکترونی از نمونه 8-700A                                          75

شکل ‏4‑40 تصویر آنالیز EDS  از نقاط مختلف در شکل ‏4‑30. الف، ب و ج به ترتیب آنالیز نقاط 1، 2 و 3 از  شکل ‏4‑39 هستند.                                                                           76

شکل ‏4‑41 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم مذاب و آلومینیم آلیاژی    77

شکل ‏4‑42 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑41                                                    77

شکل ‏4‑43 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلومینیوم  آلیاژی در نمونه 5-700A                                                                                                78

شکل ‏4‑44 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلومینیم آلیاژی در نمونه 5-750A.  تصویر الف تصویر حاصل از الکترون‌های ثانویه و تصویر ب حاصل از الکترون‌های بازگشتی است.                                                                                                 78

شکل ‏4‑45 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلومینیم آلیاژی در نمونه   3-750A حفرات زیادی در فصل مشترک به چشم می خورند.                               79

شکل ‏4‑46 آنالیز EDS از نقطه‌ی 1 در شکل ‏4‑45                                                     79

شکل ‏4‑47 تصویر میکروسکوپ الکترونی از فصل مشترک آلومینیم خالص و آلیاژی در نمونه 3-700A                                                                                                          80

شکل ‏4‑48 تصویر میکروسکوپ الکترونی از سطح مورد آنالیز نقطه‌ای روبش خطی در نمونه 8-750A                                                                                                          81

شکل ‏4‑49 نتایج روبش خطی 10 نقطه‌ای از نقاط شکل ‏4‑39 با در نظر گرفتن 4 عنصر  Si, Fe, Mg, Cu                                                                                                        81

شکل ‏4‑50 تصویر میکروسکوپ الکترونی از سطح مورد آنالیز نقطه‌ای روبش خطی در نمونه 5-750A                                                                                                          82

شکل ‏4‑51 نتایج روبش خطی 30 نقطه‌ای از نقاط شکل ‏4‑41 با در نظر گرفتن 4 عنصر  Si, Fe, Mg, Cu                                                                                                        82

شکل ‏4‑52  قسمتی از شکل قبل با بزرگنمایی بالاتر در اطراف فصل مشترک                      82

شکل ‏4‑53 تصویر میکروسکوپ الکترونی از سطح مورد آنالیز نقطه‌ای روبش خطی در نمونه 3-750A                                                                                                          83

شکل ‏4‑54 نتایج روبش خطی 30 نقطه‌ای از نقاط شکل ‏4‑53 با در نظر گرفتن 4 عنصر  Si, Fe, Mg, Cu                                                                                                                       83

شکل ‏4‑55 تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/برنج در نمونه 8-750C. لایه ی بین فلزی تشکیل شده در فصل مشترک با رنگ خاکستری قابل مشاهده است.                                                                                                            85

شکل ‏4‑56 آنالیز EDS از ترکیب بین فلزی تشکیل شده در فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/چدن در شکل قبل                                                                                                   85

شکل ‏4‑57 آنالیز EDS از ترکیبات بین فلزی پراکنده در بستر آلومینیمی مجاور فصل مشترک در شکل قبل                                                                                                       86

شکل ‏4‑58 نقشه ی توزیع عناصر آلومینیم، آهن، کروم و سیلیکون در فصل مشترک دوفلزی آلومینیم/ چدن نمونه  8-750C                                                                            87

شکل ‏4‑59 تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری از فصل مشترک آلومینیم/چدن در نمونه 8-750C . ذوب سطحی جزئی و تشکیل ترکیبات بین فلزی پراکنده در فصل مشترک قابل مشاهده است.                                                                                                            88

شکل ‏4‑60 تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری از فصل مشترک آلومینیم/چدن در نمونه 8-750C . تشکیل ترکیبات بین فلزی ریز در محل فصل مشتر قابل مشاهده است                    88

شکل ‏4‑61 نمودار تغییرات ریزسختی بر حسب فاصله از فصل مشترک در نمونه 3-700B     89

شکل ‏4‑62 نمودار تغییرات ریزسختی بر حسب فاصله از فصل مشترک در نمونه 3-700A      90

شکل ‏4‑63 نتایج آنالیز تفرق اشعه ایکس از فازهای تشکیل شده در فصل مشترک نمونه 5-750A                                                                                                          91

شکل ‏4‑64  نمودار تغییرات قطر مغزه در سه مقطع هر نمونه پس از پایان عملیات ریخته گری 95

شکل ‏4‑66 تصویر ماکروسکوپیک از مقطع میانی نمونه . فست جابه جا شده از نقاط پایین تر برجسته شده است.                                                                                            97

شکل ‏4‑67 تصویر شماتیک از ذوب سطحی مغزه و مراحل انجماد مذاب در دوفلزی آلومینیم/ آلومینیم                                                                                                        98

شکل ‏4‑68  تصویر شماتیک از ذوب سطحی مغزه و مراحل انجماد مذاب در دوفلزی آلومینیم/ آلومینیم                                                                                                        98

شکل ‏4‑69 تصویر شماتیک از مرحله ی آخر انجماد در دوفلزی آلومینیم/آلومینیم                 98

شکل ‏4‑70 طرحواره ای از مراحل تشکیل لایه ی بین فلزی در فصل مشترک آلومینیم/چدن  102

 

 

فلز آلومینیم به‌عنوان فراوان‌ترین فلز در پوسته‌ی زمین شناخته شده است و از پرکاربردترین عناصر در ساخت و سازهای صنعتی به شمار می رود. نسبت استحکام به وزن مخصوص بالای این فلز در کنار اهمیت کاهش مصرف سوخت و برخی ضروریات فنی، نیاز به ساخت قطعات دوفلزی با پایه‌ی آلومینیم را افزایش داده است. روش‌های مختلف اتصال دو فلز به یکدیگر همچون پیوند نفوذی، جوشکاری اصطکاکی اغتشاشی، لحیم‌کاری و عمدتاً از محدودیت اندازه جفت فلزی و همچنین ناتوانی در تولید قطعات با شکل پیچیده رنج می برند. در دهه‌ های اخیر ریخته‌گری مرکب[1] به‌عنوان روشی برای تولید قطعات با هندسه‌ی پیچیده و یا قطعات در ابعاد بزرگ مورد توجه قرار گرفته است. متأسفانه علی‌رغم گسترش روزافزون استفاده از این روش در صنایع خودروسازی و الکترونیک، تحقیقات صورت گرفته در این زمینه از تنوع خوبی برخوردار نیست‌اند.

ریخته‌گری مرکب عبارت از ریختن مذاب آلیاژی درون یا پیرامون جامد فلزی است که لزوماً باید منجر به تشکیل یک ناحیه‌ی نفوذی در فصل مشترک دو فلز شود. بنابراین اولین شرط در ریخته‌گری مرکب ایجاد یک اتصال سالم در حضور یک ناحیه‌ی نفوذی است. اصولاً برای این‌که اتصالی شکل گیرد مذاب آلیاژی باید موفق به تر کردن سطح آلیاژ جامد شود، به همین دلیل پارامترهای ترشوندگی از مواردی هست‌اند که باید پیش از عملیات ریخته‌گری تکلیفشان مشخص شده باشد. اکسیدهای سطحی در فلزات سبکی چون آلومینیم و منیزیم از نقطه‌ی ذوب بالاتری نسبت به خود آلیاژ برخوردار هست‌اند و اندرکنش بین سطح جامد و مذاب را با مشکل مواجه می‌کنند. به‌کارگیری روش‌های اکسید زدایی می‌تواند در مرتفع نمودن این مشکل کارگر واقع شود.

مذابی که وارد قالب می‌گردد محتوای حرارتی زیادی با خود دارد که انرژی فعال‌سازی اندرکنش های متعاقب را فراهم کرده و می‌تواند تغییراتی در ریزساختار هسته‌ی جامد ایجاد کند. هنگامی که مذاب به طور کامل حفره‌ی قالب را پر کرد و انجماد آغاز شد، شکل‌گیری ناحیه‌ی نفوذی در فصل مشترک در دستور کار قرار می‌گیرد. کیفیت این ناحیه‌ی نفوذی تضمین کننده‌ی حصول یک پیوند سالم بین دو فلز است. اندرکنش‌ها در فصل مشترک می‌توانند منجر به تشکیل فازهای بین فلزی گردند. این فازهای بین فلزی اغلب ترد و شکننده هست‌اند و خواص جفت فلزی حاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در ریخته‌گری مرکب، ضخامت زیاد لایه‌های مختلف ترکیبات بین فلزی نسبت به روش‌هایی چون جوشکاری اصطکاکی اغتشاشی و اتصال نفوذی می‌تواند دردسرساز باشد. سعی بر این است که با انتخاب پارامترهای بهینه‌ی ریخته‌گری مرکب، ضمن اطمینان از حصول پیوند متالورژیکی، ضخامت این لایه‌ها را بهینه کرد و تا حد ممکن از به وجود آمدن ترکیبات مضر جلوگیری نمود.

متغیرهای مورد نظر در این پژوهش شامل دمای بارریزی، نسبت حجمی مذاب به جامد و آلیاژ مورد استفاده در مغزه است. گوناگونی شرایط حاصل از تغییر هر کدام از عوامل بالا و تأثیر متعاقب این تغییرات بر فصل مشترک، مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل دوم پایان نامه ی پیش رو، مروری بر تحقیقات انجام  شده در زمینه‌ی دوفلزی ها، خصوصاً دوفلزی های با پایه‌ی آلومینیم دارد. در فصل سوم کلیه مراحل انجام آزمایش‌ها همچون تهیه‌ی مواد، تجهیزات مورد استفاده، طراحی قالب و سیستم راهگاهی، ذوب ریزی، آماده‌سازی قطعات برای متالوگرافی و آزمایش سختی سنجی شرح داده شده است. فصل چهارم تحت عنوان فصل نتایج، به ارائه‌ نتایج حاصل از آزمایش‌های صورت گرفته بر روی دوفلزی های تولیدی، از قبیل تصاویر، نمودارها و داده‌ها اختصاص یافته است. این نتایج در فصل پنجم مورد بحث و تحلیل قرار گرفته اند. در پایان، نتایج به‌دست آمده از این پژوهش به همراه پیشنهاد‌هایی جهت گسترش آن در آینده، موضوع فصل ششم در

زمستان 1393

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

کلیات.. 1

1- مقدمه. 1

2- بیان مسئله. 3

3- ضرورت و اهمیت تحقیق.. 3

4- اهداف تحقیق.. 3

5- هدف کلی.. 4

6- اهداف ویژه 4

7- سئوالات تحقیق.. 4

8- فرضیه‌های تحقیق.. 4

9 – پیشینه تحقیق.. 4

10- روش انجام تحقیق.. 5

11- چه کاربرد‌هایی از انجام این تحقیق متصور است؟ 6

12- نوآوری طرح چیست؟ 6

13- استفاده کنندگان از نتیجه پایان نامه: 6

14- مهمترین منابع. 6

فصل اول: مبانی تصوف و سیر تاریخی آن. 8

1-تعریف تصوف.. 9

2- شگل‌گیری و پیدایش تصوف.. 9

3- خانقاه 12

4- سیر تاریخی تصوف از آغاز تا قرن ششم هجری.. 14

5- تصوف از قرن هفتم تا قرن نهم. 19

6- تصوف از قرن دهم هجری به بعد. 24

7- تصوف و سیاست.. 28

فصل دوم. 31

1- سلسله نعمت اللهیه گنابادیه. 32

2- شاه نعمت الله ولی.. 32

3- اقطاب سلسله گنابادی.. 36

1/3- سلطان محمد گنابادی.. 37

2/3- نورعلیشاه ثانی.. 39

3/3- صالح علیشاه 40

4/3- رضا علیشاه 42

5/3- محبوبعلیشاه 43

6/3- مجذوب علیشاه 43

4- نسب خانوادگی.. 46

6- مذهب اقطاب فرقه گنابادیه. 47

7- برخی از اعتقادات صوفیان گنابادی.. 49

1/7- ولایت.. 50

2/7- جایگاه قطب.. 51

3/7- مهدویت نوعیه. 52

4/7- ذکر و فکر. 53

5/7- سلسله مراتب.. 54

6/7- جانشینی قطب.. 55

7/7- عشریه. 56

8- اصول تعلیمات و رویه معمول سلسله گنابادیه. 57

9- دیدار اقطاب گنابادی با برخی مراجع. 58

1/9- ملاسلطان محمد گنابادی سلطان علیشاه 59

2/9- محمدحسن بیچاره بیدختی صالح علیشاه 60

3/9- سلطان حسین تابنده رضا علیشاه 60

 

4/9- ملاقات سلطان حسین با امام خمینی.. 61

فصل سوم. 31

1- صوفیان گنابادی و سیاست.. 64

2- ارتباط انجمن اخوت و فراماسونری با تصوف.. 67

3- همراهی صوفیان با قدرت‌های حاکم. 72

4- روابط صوفیان با درباریان محمدرضا شاه پهلوی دوم. 77

1/4- مشیرالسلطنه. 77

2/4- رزم آرا 80

3/4- علی امینی.. 81

4/4- منوچهر اقبال. 82

6/4- سیدعبدالله انتظام. 84

7/4- جهان شاه صالح. 85

8/4- عبدالعظیم ولیان. 86

5- خاندان پهلوی دوم و فرقه گنابادی.. 88

6- دیدار مسئولین دولتی با اقطاب گنابادی.. 90

7- ارتباط صوفیان گنابادی با دیگر فرق. 95

8- صوفیان گنابادی و فعالیت اقتصادی.. 97

نتیجه‌گیری.. 99

منابع فارسی.. 102

پیوست‌ها (اسناد و عكس‌ها) 109

 

 

 

کلیات

 

1- مقدمه

تصوف یکی از جریانهای اجتماعی، مذهبی جهان اسلام می‌باشد که از قرن دوم به عنوان یک فرقه در کنار سایر فرق اسلامی پدیدار گشت. تا اواخر قرن دوم هجری، در جهان اسلام از تصوف بحثی نبود. پس از وفات پیامبر گرامی اسلام و اختلاف در تعیین خلیفه و سپس با روی کار آمدن بنی امیه بر مقدرات مسلمانان، در افکار وعقاید آنان اختلاف و تشتت پیدا شد. در کنار پیدایش عقاید مختلف سیاسی، عقاید مختلف دینی نیز هویدا گشت.

در قرن اول هجری پس از آلوده شدن شمار زیادی از مسلمانان به مفاسد و مادیات، عده‌ای در تلاش بودند تا از آلودگی‌های زمان خود مصون باشند و به همین دلیل حالت انزوا و گوشه نشینی به خودگرفتند، و به زهاد و عباد شهرت پیدا کردند. این افراد که با دیگر مردم از حیث رفتار و حالات متفاوت بودند، صوفی خوانده شدند و در قرن دوم هجری تصوف در میان مسلمانان مصطلح شد. تصوف در قرون بعد مراحل رشد خود را طی نمود و نقطه شروع و همه گیر شدن آن، در قرن پنجم به بعد بود. مشکلات اقتصادی و آشفتگی‌های دستگاه خلافت عباسی و حکومت‌های این دوران، زمینه و رغبت عمومی را برای گرایش به تصوف بیشتر کرد. زهد، ریاضت وگوشه نشینی، پیدا شدن تشکیلات خانقاه و حالت مرید و مرادی را نتیجه بخشید.

حمایت‌های حاکمان از صوفیان و گسترش تصوف در جامعه، ناشی از اهداف سیاسی و عقیدتی بود. و صوفیان جایگاه خاصی در بین مردم پیدا کردند.

سلسله‌های صوفیه خود را ادامه دهنده راه بزرگان دین می‌دانند و شاه نعمت الله ولی از برجستگان این سلسله به شمار می‌آید که مورد توجه حاکمان وقت قرار گرفت و از حمایت بی دریغ شاهان دکن هند و فرزندانش در خارج از ایران برخوردار شدند و سلسله نعمت اللهیه را بنیان نهادند

اعقاب شاه نعمت الله ولی به سبب خویشاوندی با خاندان صفوی در ایران و پادشاهان دکن هند، در زمره بزرگان سیاسی هم قرار گرفتند و بدین سبب مقام معنوی و نفوذ روحانی سلسله نعمت اللهی به وجود آنان تقویت گردید و با کمک‌های مالی و اقتصادی و سیاسی، طریقه نعمت اللهی نفوذ اجتماعی یافته، علاوه بر پیشرفت، استقرار و استمرار نیز شامل این گروه شد. دوازدهمین قطب سلسله نعمت اللهیه در دکن مأموری برای تبلیغ به ایران فرستاد که سرآغاز فعالیت مجدد در ایران شد. شاه علی رضا دکنی ملقب به رضا علیشاه با اعزام دو نفر به ایران توانست جریان تصوف نعمت‌اللهیه را دوباره در ایران احیا کرده، و در تعقیب همین اقدامات وی، افرادی به ترتیب بر مسند قطبیت تکیه زدند.

اینکه ایران، مهد پرورش آغازین تصوف به شمار می‌رود، با این همه، در هر دوره تاریخی، تصوف با سیر صعودی و نزولی روبه رو بوده، رشد و سقوط آن به اقطابی که عهده دار رهبری بودند و نیز میزان حمایت سلاطین وقت که تحت تاثیر رهبری قطب، علاقه و پشتیبانی خود را از آنان ابراز می‌کرده ارتباط مستقیمی داشته است. زیرا از آغاز پیدایش آیین تصوف، عده‌ای از فرمانرویان نسبت به صوفیان توجه داشتند. این ارتباط طرفین، در برخی از ادوار، مسلک طریقت را در حدی از اقتدار قرار می‌داد که سلاطین و بزرگان وقت بدون اجازه اقطاب کاری را انجام نمی دادند.

اقطاب در ادوار مختلف علاوه بر حفظ و تقویت ظاهر معنوی، با سران حکومت و درباریان و بزرگان منطقه ارتباط صمیمی و نزدیکی داشتند و همزمان بیگانگانی که آوازه و دلبستگی حکام منطقه به آنان را می‌شنیدند هم مراودات زیادی با آنان برقرار می‌کردند.

در یکی دو قرن اخیر، تصوف به جای تداوم معنویت و حفظ جایگاه اولیه خویش، بر خلاف اصول خود، با برخی از گروه‌های سیاسی معاصر از جمله با فراماسونری آمیخته و به حکومت و اشراف نزدیک گردیده است.

شاید در گذشته سلاطین، حکام، امرا و بزرگان از سر ارادت و اخلاص به اقطاب روی آورده و با احداث خانقاه، ارادت خویش را تداوم می‌بخشیدند، لکن با گرویدن صوفیان به جریان‌های رایج سیاسی، بتدریج جایگاه بنیادی و اساسی خویش را از دست دادند و با خواص حکومتی در هم آمیختند. شاید یکی از دلایل این ارتباط از آن جا ناشی شده باشد که بیش از آن که فرقه‌های دراویش علاقه به سیاست داشته باشند سیاستمداران به سوی آنها گرایش داشته و در آشکار و نهان از ظرفیت‌های آن‌ ها برای تغییر در جامعه حکومتی خویش استفاده می‌کردند زیرا که طرفین از برقراری ارتباط فیمابین برای مریدان و طرفداران خود بهره می‌بردند.

توجه فرمانروایان و رجال سیاسی به مشایخ طریقت سبب می‌شد که گاهی هم مردم از این حسن رابطه استفاده کرده و خواسته‌های خود را به وسیله شیوخ به عرض دیوانیان برسانند و بر عکس شیوخ هم می‌توانستند با نفوذ در آنان مشکلات بسیاری را مرتفع نمایند.

از دوره قاجار، یکی از کسانی که ادعای قطبیت کرد، محمد کاظم تنباکو فروش ملقب به سعادت علیشاه است که سلسله گنابادی از این شخصیت انشعاب پیدا می‌کند. وی در سال 1276 به ادعای سلسله‌ای خویش، فرمان خلافت پیدا می‌کند و بعد از سعادت علیشاه به ترتیب، سلطان علیشاه، نور علیشاه، صالح علیشاه، رضا علیشاه، محبوب علیشاه و اکنون مجذوب علیشاه قطب سلسله گنابادی شده اند. به این ترتیب مسندی جانشینی اقطاب گنابادی، در این سلسله موروثی شد.

در دوره پهلوی، تصوف کم و بیش مورد توجه و اقبال حکومت و درباریان واقع شد. آن چنانکه عده‌ای از دولتمردان وقت نیز خود را به یکی از سلسله‌های تصوف منتسب می‌کردند.

 در باره احوال سلسله‌های تصوف کتاب‌ها و مقالات فراوانی به صورت مستقل و یا نشریات مختلف انتشار یافته است.

2- بیان مسئله

صوفیان یکی از گروه های مهم اجتماعی در تاریخ ایران هستند که در دوران معاصر تحرکات زیادی داشته و با حکومت‌های زمانه خود روابط مختلفی بر قرار کرده اند. با روی کار آمدن سلسله پهلوی که رویکردی استبدادی داشت، صوفیان خواسته یا ناخواسته وارد نوعی اتخاذ مواضع نسبت به حکومت پهلوی شدند به وِیژه رهبران دراویش گنابادی برای ادامه فعالیت خود و همچنین رقابت با علما و فقهای شیعه که مناسبات سردی با حاکمیت داشتند، این ارتباط با پهلوی دوم از روند خاصی بر خوردار گردید، آنان به مسئله روابط با پهلوی دوم توجه ویژه‌ای نموده و محمدرضا شاه نیز برای نزدیکی، حفظ و تدام ارتباط با گروه‌های مختلف دراویش از انگیزه‌های مختلف بهره‌برداری کرده و به پیروی از او بسیاری از درباریان نظامی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره این دوره نیز متمایل به فرقه مذکور گشتند. بررسی چگونگی و میزان روابط دو سویه و مواضع صوفیان نسبت به دربار پهلوی دوم مورد توجه پژوهش حاضر قرار گرفته است.

3- ضرورت و اهمیت تحقیق

گروه‌های سیاسی و مذهبی فراوانی از گذشته و نیز در دوره پهلوی در ایران شکل گرفته که از جمله آن ها، فرقه دراویش گنابادی می‌باشد. شناسایی و معرفی گروه‌های صوفیان معاصر با حکومت پهلوی دوم و بویژه دراویش گنابادی و بررسی روابط آنان با دربار پهلوی و تبیین روابط احتمالی نهان و آشکار آنها با یکدیگر یکی از ضرورت‌هایی بود که گویا تاکنون عطف توجه‌ای به آن نشده بود که در رساله حاضر و در حدود اسناد و سوابق موجود برای نخستین بار مورد بررسی قرار گرفته است.

4- اهداف تحقیق

صوفیان و بوِیژه دراویش گنابادی در حکومت پهلوی دوم گاه وارد فعالیت‌های مختلف و در زمینه‌های گوناگون شده بودند به طوری که بررسی کم و کیف این روابط، روشنگر اوضاع این فرقه در دوران معاصر شده و نشان داده که روابط فی مابین آنان از اعتماد خاصی بر خوردار و بر همین قیاس تداوم داشته است.

 

5- هدف کلی

تحقیق و پژوهش درباره چگونگی فعالیت صوفیان معاصر به ویژه فرقه گنابادی در ایران و در دوره پهلوی دوم، کمتر مورد توجه واقع شده که در رساله حاضر و در راستای تبیین روابط و حفاظت از صوفیان در دوره پهلوی دوم، مورد التفات، حکومت و درباریان در ابعاد مختلف قرار گرفته است.

6- اهداف ویژه

تحقیق و پژوهش درباره‌ی روابط اعضاء خاندان و حکومت محمدرضاشاه پهلوی و درباریان آن با صوفیان ایران بویژه فرقه گنابادی در جهت شناخت و معرفی روابط نهان و آشکار این فرقه با پهلوی دوم و درباریان نشان داده، که گروه مذکور با حکومت پهلوی دوم از روابط حسنه و صمیمانه بسیار نزدیکی بر خوردار بوده اند، بطوری که علاوه بر محمدرضا شاه، بسیاری از درباریان، در آشکار و پنهان به گناباد رفته و از خانه قطب گنابادی سر در می‌آوردند و به عکس با بهانه‌های عدیده، قطب وقت در تهران به دیدار چهره‌های شاخص حکومت پهلوی می‌رفت.

7- سئوالات تحقیق

 

• آیا صوفیان و پهلوی دوم مشروعیت یکدیگر را به رسمیت شناخته بودند؟
• روابط دو سویه صوفیان با محمدرضا شاه چه سیر و فراز و فرود احتمالی داشت؟

8- فرضیه‌های تحقیق

 

• تعاملات و مناسبات صوفیان و پهلوی دوم نشان می‌دهد که آنها یکدیگر را به رسمیت شناخته بودند.
• به نظر می‌رسد روابط دربار و صوفیان در نیمه دوم حکومت پهلوی دوم گسترش بیشتری یافته است.

9 – پیشینه تحقیق

 گرچه آثار عمومی زیادی در باره تصوف و دراویش منتشر شده، لکن از آنجا که در بررسی اولیه بطور اخص درباره‌ی فرقه گنابادی و روابط آنان با دربار پهلوی دوم آثار بارز و مشخصی در دسترس علاقمندان قرار نداشت، انتظار بر آن است رساله حاضر خلاء موجود را در حد وسع و توان اثر، پر کند. در میان آثار عمومی و غیر فرقه ای، از کتاب سفر نامه افضل الملک تحت عنوان سفرنامه خراسان و کرمان نیز برای اثر حاضر بهره گرفته شده و کتاب فرقه گنابادی نوشته سیدعلیرضا علوی طباطبایی، کتاب فرقه نعمت اللهی گنابادی نوشته داود الهامی، کتاب مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف از سیدجعفر سجادی و کتاب در خانقاه بیدخت چه می‌گذرد؟ نوشته محمد مدنی مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین چند کتاب فرقه‌ای که توسط اقطاب گنابادی منتشر شده از جمله کتاب نابغه علم و عرفان اثر سلطان حسین تابنده، کتاب خورشید تابنده اثر علی تابنده، کتاب نامه‌های صالح و یادنامه صالح اثر محمد حسن (صالح علیشاه) بیچاره بیدختی و کتاب ولایت نامه اثر ملاسلطان محمد گنابادی استفاده شده که در برخی از آن‌ ها بین دوچاپ پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن تفاوت‌های فاحشی در متن وجود دارد که معلوم می‌شود در سال‌های اخیر اقدام به حذف برخی از مطالب اثر کرده اند. در کتاب‌های منتشر شده از سوی وزارت اطلاعات نیز اسناد بسیار خوب و آگاهی دهنده‌ای وجود داشت که در انتهای پایان نامه ضمیمه شده و مورد توجه قرار گرفته اند.

10- روش انجام تحقیق

تحقیق حاضر به روش تاریخی با بهره گرفتن از منابع کتابخانه‌ای و اسناد بشرح زیر انجام شده لکن در زمان بررسی، از مراجعه به اشخاص حقیقی که در این زمینه صاحب نظر بوده اند دریغ نشده و البته با برخی افراد نیز در گناباد، تهران و قم ارتباط حضوری و غیر حضوری بر قرار شده است.

 برای تهیه منابع لازم در مشهد به کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد (کتابخانه مرکزی، دانشکده الهیات و دانشکده ادبیات)، کتابخانه آستان قدس رضوی، مرکز اسناد آستان قدس رضوی وکتابخانه‌های سطح شهر مشهد که برخی از این‌ها دارای منابع خوبی بودند، مراجعه شده است.

در تهران علاوه بر مراجعه به کتابخانه ملی و مرکز اسناد ایران، به مرکز اسناد انقلاب اسلامی و مرکز مطالعات تاریخ معاصر نیز مراجعه و علاوه بر تهیه فیش و رونویسی مطالب لازم، اقدام به تهیه اسنادی که در دنباله اثرحاضر آمده

فهرست مطالب

عنوان                                                                                        صفحه

چكیده 1

فصل اول – کلیات

1-1- پیشگفتار. 3

1-2- بیان مسئله. 5

1-3- ضرورت انجام تحقیق. 5

1-4- اهداف.. 5

1-6- روش مطالعه و داده‌های مورد استفاده 9

1-7- مختصات چاه‌ها…………………………………………………………………….. 10

فصل دوم – زمین‌شناسی وتکتونیک منطقه

2-1- مقدمه………………………………………………………………………………….. 13

2-2- کلیات زمین‌شناسی و تکتونیکی حوضه زاگرس… 13

2-3- میدان‌های گازی زاگرس… 16

2-4- جغرافیای طبیعی و مشخصات عمومی خلیج‌فارس… 17

2-5- خلاصه‌ای از تاریخچه چینه‌شناسی خلیج‌فارس… 20

2-6- گروه دهرم. 22

2-6-1- سازند کنگان (ka.fm.) 24

2-6-2- سازند دالان. 24

2-6-2-1- بخش کربنات بالایی (u.Dl.Mbr) 25

٢-6-٢-٢- بخش نار (Na. Mbr.) 26

2-6-2-3- بخش کربنات پایینی (L.Dl.Mbr.) 28

٢-6-٣- سازند فراقون. 28

٢-7- پرموتریاس در ایران و خلیج‌فارس… 29

2-7-1- سنگ منشا ذخایر گازی پرموتریاس… 29

2-7-2- پوش‌سنگ مخازن پرموتریاس… 30

2-7-3- سنگ مخزن پرموتریاس… 30

2-8- مقایسه زمانی سازند کنگان و دالان در ایران و کشورهای همجوار. 30

٢-9- تاریخچه اکتشاف در جزیره کیش… 31

2-10- پیدایش جزیره کیش و ساختار زمین‌شناختی آن 32

٢-11- زمین‌شناسی ساختمانی جزیره کیش…………………………………………. 35

فصل سوم – اصول پتروفیزیکی

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………….. 46

3-2- مخازن نفتی.. 46

3-3- ثبت نگار پتروفیزیکی.. 49

3-3-1- تاریخ چاه‌نگاری.. 49

3-3-2- جمع‌ آوری اطلاعات نگار 51

٣-٣-٣- تصحیح داده‌ها 58

3-3-4– خصوصیات پتروفیزیکی. 61

3-4- حجم شیل. 68

3-4-1- محاسبه حجم شیل. 69

3-5- تخلخل. 70

3-5-1- محاسبه تخلخل. 71

3-5-1-1-محاسبه با بهره گرفتن از یک نگار…………………………. 71

3-5-1-2- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از نگار نوترون…………. 72

3-5-1-3- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از نگار چگالی…………. 72

3-5-1-4- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از نگار سونیک…………. 73

3-5-3-5- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از دو لاگ……………….. 75

3-5-3-6- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از کراس‌پلات نوترون- چگالی………………………………………………………………………. 75

3-5-1-7- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از کراس‌پلات نوترون- سونیک……………………………………………………………………… 76

3-5-1-8- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از کراس‌پلات چگالی- سونیک……………………………………………………………………… 77

3-5-1-9- محاسبه تخلخل با بهره گرفتن از کراس‌پلات صوتی- مقاومت ……………………………………………………………………. 78

3-6- آب اشباع‌شدگی.. 79

) 79

) 81

3-6-2- فاکتور سیمان‌شدگی (m) 81

3-6-3- فاکتور پیچاپیچی (a) 82

3-6-5- فاکتور (n) 82

3-6-6- فاکتور مقاومت سازند (F) 82

3-6-7- محاسبه اشباع‌شدگی. 83

3-7- تعیین لیتولوژی.. 85

3-7-1- کراس‌پلات نوترون- چگالی. 85

3-7-2- کراس‌پلات نوترون- سونیک… 85

3-7-3- کراس‌پلات چگالی- سونیک… 85

3-7-4- تشخیص لیتولوژی با بهره گرفتن از سه نگار 85

فصل چهارم – مطالعات میدانی از دیدگاه پتروفیزیکی

4-1- مقدمه. 88

4-2- معرفی اجمالی ژئولاگ.. 89

4-3- روش محاسبات قطعی.. 92

4-4- روش کار. 93

4-4-1- جمع‌ آوری داده‌ها 93

4-4-2- بارگذاری داده‌ها. 94

4-4-3- آماده‌سازی اطلاعات.. 94

4-4-4- تطابق عمقی. 94

4-4-5- تصحیحات محیطی. 95

4-4-6- تعیین شرایط نامناسب در چاه 96

4-4-7- انجام محاسبات اولیه. 96

4-5- محاسبه تخلخل. 99

4-6- تعیین میزان اشباع آب.. 99

4-7- ارزیابی پتروفیزیکی چاه مورد مطالعه. 100

4-7-1- تشخیص لیتولوژی.. 101

 

) 105

4-9- تعیین ضرایب آرچی (a, m, n) 105

4-10- تعیین حجم شیل. 106

4-11- تعیین حجم كانی‌ها ……………………………………………………………. 107

4-12- بدست آوردن میانگین پارامترهای پتروفیزیکی در هر زون. 108

4-12-1- زون‌بندی چاه B.. 108

4-12-1-1- زون‌بندی پتروفیزیكی سازند كنگان…………………………………………… 108

4-12-1-2- زون‌بندی پتروفیزیکی سازند دالان بالایی…………………………………… 109

4-13-2- زون‌بندی چاه C.. 111

4-13-2-1- زون‌بندی پتروفیزیکی سازند کنگان. 111

4-13-2-2- زون‌بندی پتروفیزیکی سازند دالان بالایی. 111

فصل پنجم – نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه‌گیری کلی……………………………………………………………………………. 114

پیشنهادات…………………………………………………………………………………… 116

منابع………………………………………………………………………………………….. 117

 

 

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                        صفحه

شکل 2-1- جایگاه زمین‌شناسی ایران در نوار چین خورده آلپ – هیمالیا (آقانباتی 1383) 14

شکل 2-2- زیر پهنه عمده زاگرس ( آقا‌نباتی 1383)……………………………………………….. 16

شکل 2-3- موقعیت میدان‌های گازی زاگرس (Sepehr ,2004)……………………………….. 17

شکل 2-4- تکامل تکتونیکی کمربند کوه‌زایی زاگرس (Alavi ,1996)……………………… 19

شکل 2-5- ستون چینه‌بندی حوضه رسوبی زاگرس (Sholumberge 2003)…………….. 22

شکل 2-6- لیتولوژی سازند کنگان و دالان در ایران و کشورهای مجاور (شرکت ملی مناطق نفت خیز١٣٨٧)………………………………………………………………………………………………….. 31

شکل 2-7- موقعیت میدان گازی کیش (شرکت ملی نفت ایران)………………………………… 32

شکل 2-8- موقعیت جغرافیایی جزیره کیش در خلیج فارس……………………………………… 33

شکل 2-9- موقعیت چاه‌ B در میدان مورد مطالعه…………………………………………………… 33

شکل 2-10- موقعیت چاه‌ C در میدان مورد مطالعه…………………………………………………. 34

شکل 2-11- نقشه زمین‌شناسی ساختمانی سازند کنگان……………………………………………. 36

شکل ٣-1- تقسیم بندی دیواره چاه براساس نفوذ سیال حفاری به داخل سازند (Shlumberger, 1972)…………………………………………………………………………………… 57

شکل ٣-2- چارت تصحیح لاگ نوترون………………………………………………………………… 58

شکل ٣-3- چارت تصحیح اثر سله گل بر روی مقاومتMLL (Shlumberger, 1972) 58

شکل٣-4- چارت تصحیح اثر قطر چاه و مقاومت گل حفاری بر مقاومت Short Norma-16″ (Shlumberger, 1972)……………………………………………………………………………………………………………….. 59

شکل ٣-5- چارت تصحیح اثر قطر چاه بر لاگ LL-6FF40 (Shlumberger, 1972).. 59

شکل ٣-6- چارت تصحیح نگار گاما از نظر قطر چاه و ضخامت سله گل (Shlumberger, 2000)…………………………………………………………………………………………………………….. 60

شكل ٣-7- چارت‌های (por-15a) برای تصحیح اثر قطر چاه برای ابزارهای چگالی (FDC & LDT)( (Shlumberger,2000……………………………………………………………………………………………………………………… 60

شکل 3-8- کراس‌پلات نوترون- چگالی جهت تعیین تخلخل و لیتولوژی ((Shlumberger, 1972……………………………………………………………………………………………………………… 76

شکل 3-9- کراس‌پلات نوترون- سونیک جهت تعیین تخلخل و لیتولوژی ((Shlumberger, 1972……………………………………………………………………………………………………………… 76

شکل 3-10- کراس‌پلات چگالی- سونیک جهت تعیین تخلخل و لیتولوژی (Shlumberger, 1972)…………………………………………………………………………………………………………….. 78

شکل 3-11- چارت شوری آب سازندی در مقابل دما(Gen9) جهت تخمین Rw (Shlumberger, 1972)…………………………………………………………………………………… 80

شکل 3-12- نمودار تورنادو جهت بدست آوردن مقاومت واقعی سازند با بهره گرفتن از RLLD , RLLS ( (Shlumberger, 1972………………………………………………………………………………….. 81

شکل 3-13- کراس‌پلات M-Nجهت تعیین لیتولوژی (1972 (Shlumberger,…………. 86

شکل 3-14- کراس‌پلات MIDجهت تعیین لیتولوزی (1972 (Shlumberger,…………. 86

شكل4-1- تجهیزات چاه‌پیمایی……………………………………………………………………………. 88

شکل 4-2- پنجره مدل سازی در روش احتمالی……………………………………………………… 90

شکل 4-3- ترتیب انجام محاسبات در روش قطعی………………………………………………….. 90

شکل 4-4- پنجره انجام محاسبات در روش احتمالی……………………………………………….. 91

شکل 4-5- منوی اصلی نرم افزار ژئولاگ………………………………………………………………. 92

شکل 4-6- چارت Gen-2 جهت محاسبه گرادیان زمین گرمائی (Shlumberger, 2000)…………………………………………………………………………………………………………….. 97

شکل 4-7- کراس‌پلات نوترون-چگالی چارتCp-1e))از چاه B……………………………. 102

شکل 4-8- کراس‌پلات نوترون-چگالی چارتCp-1e))از چاه C……………………………. 102

شكل 4-9- كراس‌پلاتM-N برای تعیین لیتولوژی چاه ………………………………………… 103

شكل 4-10- كراس‌پلاتMID برای تعیین لیتولوژی چاه‌هایB……………………………….. 104

شكل 4-11- كراس‌پلات ρmaa_ umaa برای تعیین لیتولوژی چاه‌B , C ……………….. 104

شكل 4-12- كراس‌پلات توریم- پتاسیم برای تعیین لیتولوژی چاه C………………………… 107

شکل 4-13- نتیجه نهایی ارزیابی پتروفیزیکی چاه B……………………………………………… 110

شکل 4-14- نتیجه نهایی ارزیابی پتروفیزیکی چاه C……………………………………………… 112

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                        صفحه

 

جدول 2-1- واحدهای چینه‌ای چاه کیش –B(گزارش شرکت اکتشاف تولید، 1385)…………………………………………………………………………………………. 27

جدول 3-1- مقادیر گاما، نوترون، چگالی و سرعت عبور صوت برای کانی‌های مختلف (Hearst, 2000)…………………………………………………………………………………………… 71

جدول 3-2- زمان عبور صوت از ماتریکس و ضرایب مخصوص آن (Raiga- Clemenceau etal.1998)………………………………………………………………………………. 74

جدول 4-1- نگارهای موجود در سازند کنگان و دالان بالایی چاه‌های مورد مطالعه………………………………………………………………………………………….. 94

جدول 4-2- محدوده عمقی و دمایی سازند کنگان در چاه‌های مورد مطالعه میدان کیش……………………………………………………………………………………………. 98

جدول 4-3- محدوده عمقی و دمایی سازند دالان در چاه‌های مورد مطالعه میدان کیش……………………………………………………………………………………………. 98

جدول 4-4- مقاومت‌های سربرگ چاه‌ها……………………………………………… 99

جدول 4-5-خواص پتروفیزیکی مخزن در چاه B وC …………………………. 100

جدول 4-6- میانگین ρmaa و Δtmaa در چاه‌های مورد مطالعه……………. 103

جدول 4-7- میزان Rw محاسبه شده در چاه‌های مورد مطالعه……………….. 105

جدول 4-8- میانگین و ماکزیمم حجم شیل محاسبه شده برای هر چاه……… 106

جدول 4-9- میانگین حجم انواع کانی‌ها در هر چاه…………………………….. 107

 

چكیده

 

 

مطالعه زمین­ شناسی و ارزیابی پتروفیزیکی سازند کنگان و دالان بالایی واقع در میدان گازی کیش

 

هدف نهایی از ارزیابی پتروفیزیکی در مطالعات هیدروکربوری میدان گازی کیش تهیه ورودی مناسب به مدل استاتیک مخزن می‌باشد. مهمترین نتایج خروجی پتروفیزیک شامل تخلخل، اشباع آب و سنگ‌شناسی بر اساس نمودار چاه‌پیمایی است.

در این مطالعه این پارامترها در دو چاه B وC در میدان گازی كیش در سازندهای كنگان و دالان بالایی مورد بررسی قرار گرفت. برای ارزیابی اطلاعات مربوط به نمودارهای چاه‌پیمایی از نرم افزار ژئولاگ 6.7.1 و روش احتمالی استفاده شد. پارامترهای پتروفیزیكی در چاه B در اعماق 5/3237 تا 3421 متری درسازند كنگان و در اعماق 3421 تا 5/3698 متری در سازند دالان بالایی و همچنین در چاه C در اعماق 3990 تا 4187 متری در سازند كنگان و در 4187 تا 4400 متری در سازند دالان بالایی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از ارزیابی این چاه‌ها ،میانگین حجم شیل درB و C به‌ترتیب 4/0و 52/0، میانگین تخلخل مؤثر (PHIE) 13/5 و 62/6 درصد و همچنین میانگین تخلخل كل (PHIT) 6 و65/6 درصد تعیین گردید. کمی اختلاف در میانگین تخلخل كل و تخلخل مؤثر چاه‌ها نشان دهنده حجم كم شیل در سازند می‌باشد. روش مورد استفاده برای محاسبه اشباع آب ایندونزیا[1] بود و ضرایب اشباع شدگی(n) ، سیمان شدگی (m) و پیچاپیچی (a) به ترتیب 2، 2 ، 1 در نظر گرفته شد و میانگین اشباع آب در چاه‌های B و C به ترتیب 83/26 و 03/12 درصد محاسبه شد. به‌طور كلی می توان نتیجه گرفت كه حجم پایین شیل در سازندهای کنگان و دالان بالایی بیانگر این مطلب است كه این سازند‌ها بیشتر از دولومیت و آهك تمیز بدون رس تشكیل شده واز كیفیت مخزنی خوبی برخوردار هستند.

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات

 

 

1-1- پیشگفتار

خاورمیانه به دلیل در برداشتن مخازن عظیم نفت و گاز از دیرباز مورد توجه زمین شناسان نفتی بوده است وجود ظرفیت های هیدروکربوری شامل سنگ های منشأ ، مخزن و پوشش مناسب و گسترده در افق های زمانی مناسب، موجب اهمیت فوق العاده منطقه گردیده است (Alsharhan & Nairn,1997). حوضه خلیج‌فارس وکشورهای هم‌جوار با آن تولید کننده 715 میلیون بشکه نفت در روز هستند، که نشان دهنده 57 درصد نفت جهان می‌باشد، هیدروکربورهای این منطقه در کربنات‌های ژوراسیک، کرتاسه و میوسن زیرین تجمع یافته‌اند براساس پتانسیل بالای وجود هیدروکربور در خلیج فارس و اهمیت اقتصادی آن، درک صحیح از زمین‌شناسی ناحیه‌ای و اعمال روش‌های اقتصادی در مراحل اکتشافی، حفاری، تولید و توسعه میادین نفتی در منطقه و حتی در مسائل مربوط به مهندسی مخازن‌، مدیریت و صیانت ازمخازن نفتی امری حائز اهمیت است. امروزه تعداد زیادی از میادین کشورهای عربی و بخشی از میدان‌های مهم ایران در خلیج فارس قراردارد اما با توجه به اینکه بیشتر میدان‌های مهم نفتی ایران در خشکی قرار گرفته‌اند در گذشته به اکتشاف و توسعه و ارزیابی ذخایر هیدروکربوری فرا ساحل نسبت به میدان‌های خشکی توجه کمتری شده است.

هدف این پروژه مطالعه زمین‌شناسی و ارزیابی پتروفیزیکی سازندهای مخزنی کنگان و دالان (گروه دهرم) و بررسی خصوصیات مخزنی آنها شامل تخلخل (از طریق لاگ نوتون، چگالی، صوتی)، اشباع‌شدگی روش آرچی[2]، روش اندونزیا، حجم شیل (نمودار گاما) ، تراوایی[3] روش لاگینگ و روش‌های تجربی و ….) لیتولوژی (روش نگاه سریع[4]، ترکیب لاگ های تخلخل وNLITH ، MLITH و نفوذپذیری با بهره گرفتن از روش پردازش و تفسیر لاگ‌ها و میزان Net/Gross و بررسی و توزیع پارامترهای پتروفیزیکی) در میدان گازی کیش واقع در جزیره کیش در ناحیه خلیج فارس ایران است.

سازندهای کنگان و دالان به سن پرمین بالایی و تریاس زیرین، مخزن اصلی ذخایر گازی حوضه خلیج‌فارس به ویژه ایران را تشکیل می‌دهد در مطالعات اکتشافی با توجه به اینکه داده‌های حاصل از اندازه‌گیری چاه‌نگاری و داده‌های حاصل از آنالیز مغزه‌ها همگام با بکارگیری دانش زمین شناسی موجب دست‌یابی مقادیر حقیقی‌تر می‌گردد. به کار بردن نرم‌افزار‌های جدید خطاها را بیش از پیش کاهش داده و تصویری جامع از هندسه و چینه شناسی و تغییرات درون مخزن به ما می‌دهد.

پتروفیزیک در کنار علوم زمین‌شناسی بخش دیگری از علم زمین‌شناسی را پوشش می‌دهد. برخلاف زمین‌شناسی و ژئوفیزیک، پتروفیزیک به‌تنهایی به‌عنوان یک زمینه‌ی تحصیلی و مطالعاتی مستقل در نظر گرفته نمی‌شود. در عوض بخش لازم و اصلی زمین‌شناسی در توصیف سنگ در شرایط واقعی داخل زمین مانند (سنگ‌شناسی و لیتوژی)، تخلخل، اشباع سیالات و حتی نفوذپذیری را در اختیار می‌گذارد. از آنجایی که این اطلاعات به طور مستقل از روی سطح زمین قابل دسترسی نیستند. این خاصیت باعث می‌شود پتروفیزیک نقش ویژه‌ای در زمینه توصیف سنگ از دیدگاه زمین‌شناسی در فرایند ارزیابی مخازن پیدا کند. مطالعات پتروفیزیکی مقدمه‌ای برای شبیه‌سازی میدان به شمار می‌رود. لازم به ذکر است اطلاعات سنگ‌شناسی، دمای سازند، خصوصیات سیال حفاری و ویژگی‌های سیال سازندی از جمله چگالی سرعت انتقال صوت در آن و مقاومت الکتریکی در تفسیر لاگ‌ها اهمیت فراوان دارند. با ارزیابی تخلخل می‌توان میزان هیدروکربن درجا، تراوایی میزان هیدروکربن قابل تولید را محاسبه نمود. با توجه به بالا بودن هزینه مغزه‌گیری وتهیه پلاگ، آنالیز مغزه‌ها و عدم مغزه‌گیری از تمام چاه‌های یک میدان، به ساخت نمودار انحراف سرعت[5] استفاده از ترکیب نمودار صوتی و نمودار نوترون یا چگالی به منظور شناسایی زون‌‌های نفوذ‌پذیر و پیش‌بینی روند تراوایی و یقین نوع تخلخل پرداخته شده، در راستای این پروژه، نگارهای چاه‌پیمایی نظیر کالیپر[6]، گاما [7](SGR,SGR,GR)، نوترون[8]، چگالی[9]، فتوالکتریک فاکتور[10]، صوتی[11]، مقاومت(MSFL,LLD,LLS)، و همچنین داده‌های سربرگ چاه‌های میدان گازی کیش در دسترس بوده است. همچنین در این مطالعه از نقطه نظر علمی از روش‌های مختلف برای ارزیابی از جمله Multimin Detrmin , و … از نرم افزار ژئولاگ 6.7.1 و آنالیز رگرسیونی در Execel و نیز روش‌های دستی استفاده شد. ساختار پروژه شامل پنج فصل و پیوست می‌باشد.

در فصل اول نگاهی کلی بر اهداف علمی و کاربردی این پروژه به طور خلاصه پرداخته شده است.

فصل دوم به بررسی زمین‌شناسی و چینه‌شناسی منطقه‌ای که میدان مورد نظر در آن واقع شده است و همچنین بررسی زمین‌شناسی و تاریخچه چینه‌ای مخزن مورد مطالعه پرداخته شده است.

فصل سوم این پروژه مفاهیم اساسی چاه‌نگاری و معرفی ابزارهای موجود و مبانی اولیه سازند و نرم افزار ژئولاگ ذکر شده است.

فصل چهارم مطالعه پتروفیزیکی میدان، روش‌های مختلف زون‌بندی و ارئه نحوه کار نرم‌افزار آمده است و نهایتاً در فصل پنجم نتایج و پیشنهادات این تحقیق مطرح گردید.

 

1-2- بیان مسئله

درک دقیق از ویژگی‌های زمین‌شناسی ناحیه‌ای (چینه شناسی، لیتواستراتیگرافی، رسوب‌شناسی، زمین‌شناسی ساختمانی و … ) وهمچنین تعیین پارامتر‌های پتروفیزیکی مخزن (حجم شیل، تخلخل، تراوایی، آب اشباع‌شدگی و…) به منظور زون‌بندی مخزنی، تولید بهینه و صیانت از مخزن است.

 

1-3- ضرورت انجام تحقیق

نظر به ضرورت اکتشاف و تولید میادین گازی، با توجه به نیاز مبرم کشور به گاز، جهت مصرف سرانه و نیز تزریق به میادین نفتی، تولید از میدان گازی کیش با حجم گازی حدود 62 تریلیون فوت مکعب در سال1385در دستور کار شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت. با توجه به اینکه پروژه حفاری 13 حلقه چاه (12 حلقه چاه توسعه‌ای و یک حلقه چاه تعمیری[12] میدان گازی کیش در مرحله حفاری قرار دارد و عملیات چاه‌پیمایی و برداشت نگار‌های پتروفیزیکی در دستورکار قرار گرفته است. پردازش و تفسیر داده‌های پتروفیزیکی برداشت شده و ارزیابی توان مخزنی و شناسایی بهترین زون مخزنی از ضروریات محسوب می‌شود.

 

1-4- اهداف

طرح توسعه میدان گازی کیش را جهت برخورداری از اهداف علمی و کاربردی زیر به اجرا درآورده شد.

اهداف علمی:

 

• ارزیابی پتروفیزیکی و زون‌بندی جدید سازندهای مخزنی مورد مطالعه
• بررسی ویژگی‌ها و کیفیت مخزنی و توزیع پارامترهای پتروفیزیکی در آنها
• محاسبه حجم شیل با بهره گرفتن از روش‌های مرسوم و مقایسه نتایج آنها
• تعیین نوع لیتولوژی با روش‌های مختلف، شناسایی اینتروال‌های مخزنی از نظر لیتولوژی و ستون هیدروکربور و در نهایت رسم یک ستون چینه‌شناسی بر اساس اطلاعات حاصل از نمودارها
• تعیین میزان تخلخل (صوتی ، نوتون، چگالی) و مقایسه آنها با یکدیگر
• تعیین نوع تخلخل با بهره گرفتن از لاگ انحراف سرعت
• محاسبه میزان اشباع آب در قسمت‌های مختلف
• تعیین کیفیت تراوایی و نفوذپذیری
• مطالعه جامع زمین‌شناسی ناحیه مورد بررسی و تاقدیس ژئوفیزیکی کیش

اهداف کاربردی:

 

• حفاری یک حلقه چاه توصیفی به همراه تهیه “MDP” مخزن
• حفاری 12 حلقه چاه تولیدی در دو مجموعه کلاستر واقع در جزیره کیش
• انتقال روزانه 3 میلیارد فوت مکعب گاز تولیدی میدان گازی کیش در سه فاز (هر فاز یک میلیارد فوت مکعب در روز) از طریق احداث خطوط لوله زمینی و دریایی، انتقال گاز ترش به پالایشگاه گاز واقع در سرزمین اصلی
• فرآورش گاز ترش در پالایشگاه گاز واقع در سرزمین اصلی جهت تولید 45000 بشکه میعانات گازی ترش تثبت شده،910,2 میلیون فوت مکعب گاز سبک و 12 تن گوگرد جامد در سه فاز
• زون‌بندی جدید سازندها و شناسایی بهترین زون مخزنی با توجه به اینکه میدان گازی کیش هفدهمین میدان بزرگ گازی جهان محسوب می‌شود

[1] Indonesia

[2]. Archie

[3]. peremability

[4]. Quick look

[5]. Velocity – Deviationlo

[6]. Caliper (CALI)

[7]. Gamma Ray (GR)

[8]. Neutron (NPHI)

عنوان                                                                                                                                                                 صفحه

فهرست مطالب……………………………. هشت

فهرست اشكال…………………………. چهارده

فهرست جداول…………………………. شانزده

فصل اول  مقدمه. 2

فصل دوم  مبانی علمی و مروری بر پژوهشها 4

2-1- پوشش‌ها 4

2-2- تاثیر پوشش بر مقاومت خوردگی.. 5

2-3- پوشش های روی (گالوانیزه ) 6

2-3-1- گالوانیزه گرم. 6

2-3-2- گالوانیزه الکتریکی. 7

2-4- پوشش‌های قلع اندود. 8

2-4-1- روش های ایجاد پوشش های قلع اندود. 9

2-4-2- ساختار و خواص پوشش… 11

2-5- پوشش‌های تبدیلی.. 11

2-5-1- خواص پوشش‌های تبدیلی.. 12

2-5-2- کاربرد پوشش‌های تبدیلی. 12

2-6- پوشش‏های آندی (آندایزینگ) 13

2-7- پوشش‏های کروماته. 13

2-7-1- مکانیزم تشکیل پوشش‌های کروماته. 14

2-7-2- کروماته کردن فولاد مقاوم به خوردگی. 15

2-7-3- ساختار و خواص پوشش های کروماته. 15

2-7-4- کاربرد پوشش های کروماته 17

2-8- پوشش‏های فسفاته. 17

2-8-1- مکانیزم تشکیل پوشش های‏ فسفاته. 18

2-8-2- خواص پوشش های فسفاته 18

2-8-3-کاربرد پوشش‌های فسفاته 20

2-9- پوشش های نفوذی.. 20

2-9-1- فلزات متداول برای نفوذ. 21

هشت

2-9-2- مکانیزم تشکیل پوشش های نفوذی.. 21

نه

 

2-9-3- روش های تشکیل پوشش‌های نفوذی.. 22

2-9-4- کرومایزینگ… 22

2-9-5- خواص پوشش‌های نفوذی.. 23

2-9-6-کاربرد پوشش‌های نفوذی.. 24

2-10- آبکاری الکتریکی.. 24

2-10-1- آبکاری کروم. 25

2-10-2- آبکاری مس… 26

2-10-3- آبکاری نیکل. 27

2-11- پوشش‌های تبخیری.. 28

2-12- پوشش‌های اکسیدی.. 28

2-12-1- پوشش‌های شیمیایی (اکسیدی) فولاد. 29

2-12-2- پوشش‌های اکسید سیاه روی فولاد. 29

2-12-3- سیاه اندود در دمای بالا. 30

2-12-4- سیاه اندود در دمای پایین. 31

2-12-5- خواص پوشش‌های اكسیدی.. 31

2-12-6- مقاومت در برابر خوردگی.. 32

2-12-7- مراحل اجرای پوشش‌های اکسیدی. 34

2-12-8- نقص های پوشش‌های اکسیدی. 36

2-13- آبی کردن فولاد. 37

2-13-1- تاریخچه توسعه روش های آبی کردن. 37

2-13-2- کاربرد. 42

2-13-3- آبی کردن زنگ… 42

2-13-4- محدودیت‌ها 43

2-14- مکانیزم زنگ زدن آهن. 43

2-15- ملاحظات اقتصادی در کاربرد پوششها 45

2-16- اهداف و اهمیت پژوهش حاضر. 46

فصل سوم  مواد و روش تحقیق.. 47

3-1- مواد اولیه. 47

3-2- آبی‌کردن به روش حرارتی.. 47

3-3- آبی‌کردن به روش شیمیایی.. 48

3-4- ارزیابی ریزساختار و مورفولوژی پوشش‌ها 49

3-5- آزمون میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) 49

3-6- ارزیابی زبری پوشش‌ها 49

3-7- آزمون نانو فرو رونده 49

3-8- آزمون پراش پرتو ایکس… 50

3-9- ارزیابی مقاومت به خوردگی نمونه ها 50

3-10- ارزیابی چسبندگی پوشش‌ها به زمینه. 51

3-12- ارزیابی اقتصادی.. 51

فصل چهارم نتایج بررسیهای متالورژیکی و بحث… 52

4-1- پوشش‌دهی به روش حرارتی.. 53

4-1- 1- بهینه سازی پارامترهای حرارتی. 53

 

4-1- 2- ارزیابی ریزساختار پوشش‌ها با میکروسکوپ نوری.. 54

4-1-3- آزمون میکروسکوپ الکترونی روبشی. 56

4-1-4- آزمون میکروسختی و زبری سنجی.. 58

4-1-5- آزمون میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) 59

4-1-6- ارزیابی خواص مکانیکی پوشش‌ها با آزمون نانو فرو رونده 60

4-1-7- ارزیابی چسبندگی پوشش‌ها به زیرلایه. 62

4-1-8- ارزیابی ساختاری (فازی) 62

4-1-9- ارزیابی رفتار خوردگی پوشش‌های حرارتی. 63

4-1-10- آزمون پاشش مه نمکی. 67

4-2- پوشش دهی به روش شیمیایی.. 69

4-2-1- بهینه سازی زمان پوشش‌دهی شیمیایی. 69

4-2-2- ارزیابی ریزساختار پوشش‌ها با میکروسکوپ نوری.. 70

4-2-3- آزمون میکروسکوپ الکترونی روبشی. 71

4-2-4- آزمون میکروسختی و زبریسنجی.. 74

4-2-5- آزمون میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) 75

4-2-6- ارزیابی خواص مکانیکی پوشش‌ها با آزمون نانو فرو رونده 78

4-2-7-  ارزیابی چسبندگی پوشش به زیرلایه. 79

4-2-8- ارزیابی ساختاری (فازی) 80

4-2-9-  بررسی رفتار خوردگی پوشش‌های شیمیایی. 80

4-2-10- نتایج آزمون پاشش مه نمکی. 82

4-3- مقایسه دو روش پوشش دهی از نظر متالورژیکی.. 84

4-3- 1- آزمون میکروسکوپ الکترونی روبشی. 84

4-3-2- آزمون امپدانس الکتروشیمیایی جهت ارزیابی رفتار خوردگی.. 85

4-3-3- بررسی توپوگرافی سطح پوشش… 87

ده

 

فصل پنجم  ارزیابی اقتصادی و مالی طرح.. 88

5-1- خلاصه اجرایی.. 88

5-2- دورنمای طرح. 88

5-3- محصول. 89

5-4- ویژگی های محصول. 90

5-5- مزایای محصول. 90

5-6- مراحل توسعه. 90

5-7- تحلیل بازار و صنعت.. 91

5-7-1- اندازه و رشد بازار. 91

5-9- روندها 92

5-9-1- روند اجتماعی. 92

5-9-2- روند جغرافیایی. 92

5-9-3- روند تکنولوژی.. 92

5-9-4- روند اقتصادی.. 92

5-9-5- روند تولید در ایران. 92

5-9-6- روند واردات.. 92

5-9-7- روند صادرات.. 92

5-10- نقطه ورود. 93

5-11- کانال های توزیع. 93

5-12- ساختار بازار و صنعت.. 93

5-13- محیط رقابتی.. 94

5-14- رقابت.. 94

5-15- فرصت.. 96

5-16- برنامه بازاریابی.. 96

5-16-1- آنالیز مصرف کننده 96

5-16-2- ظرفیت تولید. 100

5-16-3- استراتژی بازار هدف.. 100

5-16-4- کانال‏های توزیع. 101

5-16-5- استراتژی قیمت گذاری.. 101

5-16-6- تجارت الکترونیک… 101

5-16-7- استراتژی فروش.. 101

5-16-8- مدل درآمد. 102

5-17- برنامه عملیاتی.. 102

یازده

 

5-17-1- مطالعات فنی.. 102

5-17-2- شبکه شرکای تجاری.. 109

5-18- برنامه توسعه. 110

5-19- طرح مدیریتی.. 110

5-20- مزیت های رقابتی.. 112

5-21- برنامه مالی.. 112

5-21-1- هزینه های ثابت قبل از تولید. 113

5-21-2- هزینه های سالیانه تولید. 116

5-21-3- فروش سالیانه. 123

5-21-4- طرحهای مستقل و طرح های ناسازگار. 124

5-21-5- حداقل نرخ جذب کننده سرمایه گذار. 124

5-21-6- پیش بینی نرخ تورم در سالهای پیش رو. 125

5-21-7- حداقل نرخ جذب کننده سرمایه گذار متاثر از نرخ پایه بهره و نرخ تورم. 126

5-21-8- روش ارزش فعلی در ارزیابی اقتصادی طرح های ناسازگار. 127

5-21-9- صورتحساب درآمد بدون وام. 127

5-21-10- محاسبه ارزش فعلی خالص… 128

5-21-11- نرخ بازگشت سرمایه بدون در نظر گرفتن وام. 133

5-21-12- نقطه ی سر به سر تولید و قیمت سر به سر بدون در نظر گرفتن وام. 134

5-22- تأمین وجه. 136

5-22-1- صورتحساب درآمد با وام 12%. 137

5-22-2- جریان نقدی با وام با نرخ بهره 12%. 137

5-22-3- نرخ بازگشت سرمایه با در نظر گرفتن وام 12%. 142

5-22-4- نقطه ی سر به سر تولید و قیمت سر به سر با در نظر گرفتن وام 12%. 143

5-22-5- صورت حساب درآمد با وام با نرخ بهره 14%. 145

5-22-6- جریان نقدی با وام با نرخ بهره 14%. 145

5-22-7- نرخ بازگشت سرمایه با در نظر گرفتن وام با نرخ بهره 14%. 150

5-22-8- نقطه ی سر به سر تولید و قیمت سر به سر با در نظر گرفتن وام با نرخ بهره 14%. 151

فصل ششم  ‌نتیجه گیری.. 153

6-2- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………… 155

پیوست 1: آماده‌سازی. 156

الف- آماده سازی سطح جهت پوشش دهی.. 156

دوازده

ب- تمیزکاری.. 157

ج- اسید شویی فلزات.. 157

ج-1- کاربردها 157

ج-2- واکنش های اسیدشویی.. 158

ج-3- بازدارنده‌های اسیدشویی. 158

ج-4- عوامل ترکننده 158

د- ترکیب محلول اسیدشویی.. 159

ه- اسیدشویی فولاد. 160

و- اسیدشویی در محلول های آبدار. 161

پیوست2: پرفرما………………………….. 162

منابع………………………………….. 177

 

سیزده

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                                                                    صفحه

شکل 2-1- قسمت‌های مختلف یک واحد نورد با خروجی برای تولید ورق پوشش‌دار. 8

شکل 2-2- اثر افزایش pH بر روی میزان خوردگی روی.. 15

شکل 2-3- سرعت تشکیل ضخامت پوشش زرد رنگ روی سطح روی بر حسب دما 16

شکل 2-4- رشد پوشش فسفات روی بر فولاد. الف) 3 ثانیه، ب) 10 ثانیه، ج)30 ثانیه و د) 60 ثانیه پس از شروع عملیات.. 19

شکل 2-5- ارتباط هزینه- زمان عملیات، در آبکاری تزیینی کروم. 25

شکل 2-6- نمودار رشد ضخامت پوشش بر حسب زمان در حین فرایند شیمیایی و الکتروشیمیایی.. 32

شکل 2-7- شمایی از طول موج تابیده شده، ضخامت فیلم و انکسار آن. 32

شکل 2-8- تاثیر دما‌ی حمام بر سرعت تشکیل پوشش… 33

شکل 2-9- وابستگی ضخامت پوشش اکسیدی به غلضت عامل اکسید کننده 33

شکل 2-10- رشد پوشش اکسیدی روی نمونه‌های فولادی در اکسیداسیون شیمیایی دو مرحله‏ای.. 34

شکل 2-11- طرح نمادین اختراع جان جنکینز. 40

شکل 3-1- تصویر دستگاه نانو فرو رونده ساخت شرکت CSM Instrument استفاده شده در این پژوهش… 50

شکل  3-2-  تصویرحمام نمک مورد استفاده شده در این پژوهش… 51

شکل 4-1- تصویر متالوگرافی نمونه شاهد با پوشش آبی در بزرگنمایی (الف)50 برابر و (ب) 100 برابر. 54

شکل 4-2- نمونه فولاد پرکربن پوشش‌دهی شده در دمای 350 درجه سانتی‌گراد به مدت (الف) 20 دقیقه و (ب) 40 دقیقه. 55

شکل 4-3- نمونه فولاد کم‌کربن پوشش‌دهی شده در دمای 350 درجه سانتی‌گراد در حالت ………………….. 55

شکل 4-4- ساختار نمونه کم‌کربن پوشش‌دهی شده به مدت 40 دقیقه در دمای 450 درجه سانتی‌گراد- سرد شده در هوا 55

شکل 4-5- (الف) مقطع نمونه LC-450-40-OQ و (ب) مقطع نمونه HC در بزرگنمایی 100 برابر. 56

شکل 4-6- تصویر متالوگرافی از (الف) مقطع نمونه آبی شاهد (500 برابر) ……………………………………. 56

شکل 4-7- (الف)تصویر SEM از نمونه LC-450-40-AQ و (ب) همان نمونه در بزرگنمایی بالاتر. 57

شکل 4-8- تصویر SEM از نمونه HC-350-40-OQ در سه بزرگنمایی…………………………………….. 57

شکل 4-9- تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از سطح لایه اکسید حرارتی، (الف) نمونه HC-290-40 و (ب) نمونه تجاری.. 58

شکل 4-10- میکروآنالیز EDS سطح نمونه فولادی با پوشش نازک اکسیدی.. 58

شکل 4-11- زیری برحسب دمای عملیات در زمان ثابت 20 دقیقه. 59

شکل 4-12- تغییرات ضخامت نسبی بر حسب دمای عملیات اكسیداسیون. 59

شکل 4-13- (الف) تصویر AFM از پوشش عملیات حرارتی شده در دمای 350 درجه سانتی‌گراد به مدت 40 دقیقه، 60

(ب) تصویر از بالا و (ج) دیاگرام آنالیز مقطعی همان نمونه. 60

شکل 4-14- اثر نانو فرو رونده روی پوشش از دریچه 5 × 5 میکرون. 61

شکل 4-15- نمودار بارگذاری و بار برداری بر حسب عمق نفوذ نمونه پركربن دمای 350درجه سانتیگراد. 61

شکل 4-16- نمونه‌های پوشش دار بعد از آزمون چسبندگی.. 62

شکل 4-17- طیف پراش پرتوایکس نمونه پوشش اکسیدی در دمای 450 درجه سانتی‌گراد به مدت 10 دقیقه. 63

شکل 4-18- طیف پراش پرتوایکس نمونه پوشش اکسیدی در زاویه 40-10 درجه. 63

شکل 4-19- منحنی نایکویست نمونه HC-290-40. 64

شکل 4-20- منحنی نایکویست نمونه HC-450-40. 65

شکل 4-21- مقایسه منحنی نایکویست نمونه پرکربن و نمونه HC-290-40. 65

شکل 4-22- مقایسه منحنی نایکویست نمونه پرکربن بدون پوشش و نمونه HC-350-40. 66

شکل 4-23- مقایسه منحنی نایکویست نمونه‌های پرکربن پوشش‌دهی شده در زمان 40 دقیقه و دماهای مختلف… 66

شکل 4-24- مقایسه منحنی نایکویست نمونه‌های HC-290-40 و HC-350-40. 67

شکل 4-25- مقایسه منحنی نایکویست نمونه‌های کم‌کربن و پرکربن بدون پوشش… 67

شکل 4-26- تصویر نمونه‌های فولاد پرکربن پس از انجام آزمون پاشش مه نمکی به مدت 4 ساعت… 68

شکل 4-27- تصویر نمونه‌های فولاد پرکربن پس از انجام آزمون پاشش مه نمکی به مدت 8 ساعت… 69

شکل 4-28- ساختار پوشش‌های نمونه‌های دارای پوشش اکسیدی شیمیایی در چهار زمان 5، 15، 30 و 60 دقیقه. 71

شکل 4-29- تصویر SEM از سطح نمونه اکسید شیمیایی در بزرگنمایی (الف) 8000 برابر و (ب)40000 برابر. 72

شکل 4-30- تصویر SEM از نمونه پوشش شیمیایی در بزرگنمایی (ج)  20000 برابر و (د) 40000 برابر. 72

شکل 4-31- آنالیز EDS پوشش در حمام 30 دقیقه. 72

شکل 4-32-تصویر  میکروسکوپ الکترونی روبشی از پوشش‌های حمام شیمیایی در سه دمای متفاوت.. 73

شکل4-33- آنالیز EDX از پوشش در حمام شیمیایی 15 دقیقه. 73

شکل 4-34- آنالیز EDX از پوشش در حمام شیمیایی 60 دقیقه. 74

شکل 4-33- نمودار زبری بر حسب زمان عملیات نمونه کم کربن.. 74

شکل 4-34- نمودار زبری بر حسب زمان عملیات نمونه پر کربن.. 75

شکل 4-35- نمودار ضخامت پوشش بر حسب زمان عملیات.. 75

شکل 4-36- الف- تصویر AFM از پوشش اکسیدی شیمیایی در15 دقیقه حمام پوشش دهی………. 76

شکل 4-37- الف- تصویر AFM از پوشش اکسیدی شیمیایی در 30 دقیقه حمام پوشش دهی………. 77

شکل 4-38- الف- تصویر AFM از پوشش اکسیدی شیمیایی در 60 دقیقه حمام پوشش دهی………. 78

شکل 4-38-  نمونه حمام شیمیایی پس از آزمون خمش… 79

شکل 4-39- الگوی پراش پرتوایکس نمونه پرکربن پوشش شیمیایی به مدت (الف) 10 دقیقه (ب) 30 دقیقه و (ج) 60 دقیقه. 80

شکل 4-40- نمودار نایکویست برای نمونه پرکربن پوشش‌دهی شده به مدت یک ساعت در حمام شیمیایی.. 81

شکل 4-41- نمودار نایکویست نمونه کم‌کربن پوشش‌دهی شده به مدت 30 دقیقه در حمام شیمیایی.. 81

شکل 4-42- مقایسه مقاومت خوردگی دو ورق پر کربن و کم کربن.. 82

شکل 4-43- تصویر سطح ظاهری نمونه‌ها پس از آزمون مه نمکی به مدت 4 ساعت… 83

شکل 4-44- تصویر سطح ظاهری نمونه‌ها پس از آزمون مه نمکی به مدت 8 ساعت… 83

شکل 4-45- تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی پوشش اکسیدی شیمیایی پس از 10 و 60 دقیقه پوشش‌دهی.. 84

شکل 4-46- میکروآنالیز EDS سطح نمونه فولادی با پوشش نازک اکسیدی.. 85

شکل 4-47- مقایسه نمودارهای امپدانس نمونه های پوشش اکسیدی شیمیایی و نمونه پوشش اکسیدی حرارتی.. 86

شکل 4-48- مقایسه سطح ظاهری ورق فولاد کم کربن معمولی و آبی شده پس از سه ماه در اتمسفر. 87

شکل 4-49- تصویر AFM از (الف) نمونه پوشش شیمیایی و (ب) نمونه پوشش حرارتی.. 87

شکل 5-1- سهم شرکت‌های خارجی از واردات تسمه آبی در بازار ایران. 94

شکل 5-2- ماتریس رقابت بازار تسمه آبی ایران. 95

شکل 5-3- روند تقاضا در پنج سال گذشته. 100

شکل 5-4- مراحل تولید تسمه‌های فولادی.. 106

شکل 5-5- تجهیزات برش تسمه فولادی.. 107

عنوان

 

صفحه

فهرست مطالب…………………………… هشت

چکیده……………………………. …….1

فصل اول مقدمه 2

1-1- مفهوم کاتالیز شدن 2

1-2- نانوکاتالیست­ها و نانو ذرات کاتالیستی 4

1-2-1- نانوکاتالیست با رفتار همگن 5

1-2-2- نانوکاتالیست­های با رفتار ناهمگن 5

1-2-3- ویژگی­های نانوکاتالیست 5

1-2-4- روش­های استفاده از نانوکاتالیست فلزی 8

1-3- زیرکونیوم فسفات­ها 11

1-3-1- روش­های تولید زیرکونیوم فسفات 12

1-4- فعالیت کاتالیستی زیرکونیوم فسفات 17

1-4-1- اکسایش بایر-ویلیگر 17

1-4-2- تراکم پکمن 18

1-4-3-سنتز مونواتانول آمید 18

1-4-4- آلکیلاسیون فریدل-کرافتس 19

1-4-5- آبگری از قندها 19

هشت

1-4-6- تراکم کلایزن-اشمیت 19

1-4-7- محافظت از گروه کربونیل 20

1-5-زیرکونیوم فسفات تعویض یون شده 20

1-5-1- روش تولید زیرکونیوم فسفات تعویض یون شده 21

1-6- فعالیت کاتالیستی زیرکونیوم فسفات تعویض یون شده 21

1-6-1- واکنش­های اکسایش 21

1-6-2- واکنش فریدل-کرافتس 22

1-6-3- رفع محافظت از اترهای فنولی 22

1-6-4- تراکم پِرینس 23

1-7- آسیلال­ها (1،1-دی استات­ها) 23

1-7-1 روش­های سنتز آسیلال­ها 23

1-8- استیله کردن الکل­ها 26

1-8-1- روش­های استیله کردن 26

1-9- آریل H14-دی­بنزو[a,j] زانتن­ها 29

1-9-1- روش­های سنتز دی­بنزو زانتن­ها 30

1-10- 3، 4- دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن (واکنش بیجینلی) 32

1-10-1- روش­های سنتز 3،4- دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن 32

1-11- آلکیلاسیون فریدل-کرافتس 35

1-11-1- روش­های سنتز سیکلوهگزیل فنول

نه

35

1-11-2- روش­های سنتز ترشیو-بوتیل فنول 36

1-12- اکسایش الکل­ها 37

1-12-1- روش­های اکسایش انتخابی الکل­ها 37

2- 1- دستگاه‌ها و تجهیزات 39

2-2- نرم افزارهای استفاده شده 41

2- 3- مواد اولیه (تهیه و خالص‌سازی) 41

2-4- تهیه نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 41

2-4-1- تهیه نانو ذرات زیرکونیوم فسفات با بهره گرفتن از پلی وینیل الکل (PVA) 42

2-4-2- تهیه نانو ذرات زیرکونیوم فسفات با بهره گرفتن از پلی وینیل پیرولیدون (PVP) 42

2-4-3- روش کلی فرایند تجدیدپذیری کاتالسیت نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 43

2-5- تهیه کاتالیست زیرکونیوم فسفات به روش تقطیر برگشتی 43

2-6- تهیه کاتالسیت مس زیرکونیوم فسفات (ZPCu) 43

2-6-1- روش کلی فرایند تجدیدپذیری کاتالسیت مس زیرکونیوم فسفات 44

2-7- تهیه کاتالسیت روی زیرکونیوم فسفات (ZPZn) 44

2-7-1- روش کلی فرایند تجدیدپذیری کاتالسیت روی زیرکونیوم فسفات 44

1-8- آلکیلاسیون فنول به وسیله­ سیکلوهگزانول توسط نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 44

1-9- روش کلی آلکیلاسیون فنول به وسیله­ سیکلوهگزن توسط نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 45

ده

1-10- روش کلی آلکیلاسیون فنول به وسیله­ 2-هگزانول توسط نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 45

1-11- روش آلکیلاسیون فنول به وسیله­ ترشیو-بوتانول به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 45

2-12- روش کلی تهیه آسیلال­ها به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 46

2-12-1- روش تهیه 1،1- دی استوکسی -1- (4- نیتروفنیل) متان به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال، یک سنتز نمونه 46

2-13- روش کلی استیله کردن الکل­ها و فنول­ها به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 46

2-13-1- روش تهیه 4- متیل فنیل استات به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال، یک سنتز نمونه 47

2-13-2- روش تهیه استیل سالیسیلیک اسید به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال، یک سنتز نمونه 47

2-14- روش کلی سنتز H14-دی­بنزو[a,j] زانتن­ها به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 48

2-14-1- روش تهیه 14-(4-کلروفنیل)-H14- دی­بنزو[a,j] زانتن به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال، یک سنتز نمونه 48

2-15- روش کلی تهیه سنتز 3،4- دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن­ها به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 49

2-15-1- روش تهیه 5-اتوکسی کربونیل -6-متیل- 4- (3-نیتروفنیل) 3، 4- دی هیدروپیریمیدین -2-(H1)-اُن­ها به­وسیله­ نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال، یک سنتز نمونه 49

2-16- روش کلی اکسایش الکل­ها به­وسیله­ مس زیرکونیوم فسفات 49

2-16-1- روش اکسایش 4-نیترو بنزیل الکل به­وسیله­ مس زیرکونیوم فسفات، یک سنتز نمونه 50

2-17- روش کلی اکسایش الکل­ها به­وسیله­ روی زیرکونیوم فسفات 50

2-18- روش کلی استیله کردن الکل­ها و فنول­ها به­وسیله­ مس زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 51

2-19- روش کلی استیله کردن الکل­ها و فنول­ها به­وسیله­ روی زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 51

 

یازده

2-20- شناسائی طیفی فرآورده ­ها 51

2-20-1- شناسائی طیفی فرآورده ­های واکنش آلکیلاسیون 51

2-20-2- شناسائی طیفی آسیلال­ها 52

2-20-3- شناسائی طیفی فرآورده ­های واکنش استیله کردن الکل­ها و فنول­ها 54

2-20-4- شناسائی طیفی فرآورده ­های H14-دی­بنزو[a,j] زانتن­ها 56

2-20-5- شناسائی طیفی فرآورده ­های سنتز 3،4- دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن­ها 58

2-20-6- شناسائی طیفی فرآورده ­های اکسایش الکل­ها 60

3-1- شناسایی نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 62

3-1-1- آنالیز عنصری نانو ذرات زیرکونیوم فسفات (ICP-OES و EDX) 63

3-1-2- آنالیز طیف FT-IR نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 64

3-1-3- آنالیز پراش پرتو ایکس (XRD) نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 65

3-1-4- اندازه ­گیری مساحت سطح نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 65

3-1-5- بررسی خصوصیات اسیدی سطح نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 66

3-1-6- بررسی خصوصیات سطح نانو ذرات زیرکونیوم فسفات توسط میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) 69

3-1-7- بررسی خصوصیات سطح نانو ذرات زیرکونیوم فسفات توسط میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) 69

3-2- بررسی شرایط واکنش آلکیلاسیون فنول به وسیله سیکلوهگزانول توسط نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 70

3-2-1- بررسی تاثیر مقدار کاتالیست 71

3-2-2- بررسی تاثیر زمان 74

دوازده

3-2-3- بررسی تاثیردما 75

3-2-3- بررسی تاثیر نسبت مولی واکنش­دهنده­ها 76

3-2-4- بررسی تجدیدپذیری کاتالیست 77

3-2-5 بررسی آلکیلاسیون فنول و سیکلوهگزن توسط زیرکونیوم فسفات 79

3-2-6- بررسی مکانیسم واکنش 80

3-2-7- آلکیلاسیون برخی مشتقات فنول 81

3-2-8- مقایسه فعالیت کاتالیست­ها در واکنش آلکیلاسیون فنول با سیکلوهگزانول 82

3-3- بررسی شرایط واکنش آلکیلاسیون فنول به وسیله ترشیو-بوتانول توسط نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 83

3-3-1- بررسی تاثیر مقدار کاتالیست 84

3-3-2- بررسی تاثیر زمان 85

3-2-3- بررسی تاثیردما 86

3-2-3- بررسی تاثیر نسبت مولی واکنش­دهنده­ها 86

3-2-4- بررسی تجدیدپذیری کاتالیست 87

3-2-5- آلکیلاسیون برخی مشتقات فنول 88

3-2-7- مقایسه فعالیت کاتالیستهای مختلف در واکنش آلکیلاسیون فنول با ترشیو-بوتانول 89

3-4 تهیه آسیلال­ها توسط نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 90

3-4-1- مقایسه فعالیت کاتالیست­های مختلف در واکنش تهیه آسیلال­ها 95

3-5- استیله کردن الکل­ها و فنول­ها توسط نانو ذرات زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 96

سیزده

3-5-1- مقایسه فعالیت کاتالیست­های مختلف در واکنش استیله کردن فنول 99

3-6- سنتز H14-دی بنزو[a,j] زانتن­ها 101

3-6-1- مقایسه فعالیت کاتالیست­های مختلف در واکنش سنتز H14-دی­بنزو[a,j] زانتن­ها 105

3-7- سنتز4،3-دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن­ها 106

3-7-1- مقایسه فعالیت کاتالیست­های مختلف در واکنش سنتز 4،3-دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن­ها 111

3-8- شناسایی کاتالیست مس و روی زیرکونیوم فسفات 112

3-8-1- آنالیز عنصری روی و مس زیرکونیوم فسفات (ICP-OES و EDX) 113

3-8-2- آنالیز پراش پرتو ایکس (XRD) روی و مس زیرکونیوم فسفات 114

3-8-3- اندازه ­گیری مساحت سطح روی و مس زیرکونیوم فسفات 115

3-8-4- بررسی خصوصیات سطح روی و مس زیرکونیوم فسفات توسط میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) 116

3-8-5- بررسی خصوصیات سطح مس زیرکونیوم فسفات توسط میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) 117

3-9 اکسایش انتخابی الکل­ها توسط روی و مس زیرکونیوم فسفات 118

3-9-1- مقایسه فعالیت کاتالیست­های مختلف در واکنش اکسایش الکل­ها 124

3-10- استیله کردن الکل­ها و فنول­ها توسط روی و مس زیرکونیوم فسفات در شرایط بدون حلال 125

3-11- نتیجه ­گیری 128

 

 

 

 

 

 

چهارده

 

 

فهرست شکل­ها
عنوان	صفحه

شکل (1- 1) مقایسه واکنش­های کاتالیز شده و کاتالیز نشده 2

شکل (1- 2) کاتالیز شدن همگن و ناهمگن 3

شکل (1- 3) نانوکاتالیست همانند پلی بین کاتالیست همگن و ناهمگن 4

شکل (1- 4) بیشینه فعالیت شیمیایی کاتالیست ناهمگن، در ابعاد نانو است 6

شکل (1- 5) براساس محاسبات رایانه­ای، خوشه­ی پلاتین با 611 اتم (با قطر حدود 3 نانومتر)، بیشترین فعالیت را دارد 6

شکل (1- 6) ویژگی­های اصلی نانوکاتالیست 8

شکل (1- 7) ساختار آلفا زیرکونیوم فسفات. 12

شکل (1-8) تصاویر SEM آلفا زیرکونیوم فسفات تهیه شده به روش تقطیر برگشتی، برای محلول های الف) 3، ب) 6، ج) 9 و د)12 مولار اسید فسفریک 13

شکل (1-9) تصاویر SEM آلفا زیرکونیوم فسفات تهیه شده به روش گرمایی برای محلول های الف) 3، ب) 6، ج) 9 و د)12 مولار اسید فسفریک 14

الف) 1، ب) 2، ج) 3 و د) 4 15

شکل (1-11) تصویر TEM زیرکونیوم فسفات متخلخل 16

شکل (1-12) تصویر TEM زیرکونیوم فسفات متخلخل با تابش ریزموج 16

شکل (1-13) تصویر SEM زیرکونیای اصلاح شده با اسید فسفریک 17

شکل (1-14) افزایش فاصله بین صفحات زیرکونیوم فسفات در اثر تعویض یون 21

پانزده

شکل (3-1) برهمکنش بین زنجیرهای پلیمری و زیرکونیوم فسفات 63

شکل (3-2) طیف SEM-EDX مر بوطه به کاتالیست ZPA. شکل سمت چپ مربوط به تصوی SEM زیرکونیوم فسفات می­باشد که پرتو ایکس بر روی مستطیل نشان داده شده متمرکز شده است 64

شکل (3-3) طیف FT-IR نانو ذرات زیرکونیوم فسفات الف) ZPA و ب) ZPP 64

شکل (3-4) پراش پرتو ایکس (XRD) نانو ذرات زیرکونیوم فسفات الف) ZPA و ب) ZPP 65

شکل (3-5) تک دمای جذب و واجذب نیتروژن برای نانو ذرات زیرکونیوم فسفات الف) ZPA و ب) ZPP 66

) برای نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 67

شکل (3-7) نمودار FT-IR واجذب پیریدین (Py-FTIR) برای نانو ذرات زیرکونیوم فسفات 68

شکل (3-8) تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) نانو ذرات زیرکونیوم فسفات الف) ZPA و ب) ZPP 69

شکل (3-9) تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) نانو ذرات زیرکونیوم فسفات الف) ZPA و ب) ZPP 70

شکل (3-10) کروماتوگرام واکنش آلکیلاسیون فنول توسط سیکلوهگزانول 70

شکل (3-11) بررسی تاثیر مقدار کاتالیست بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها، الف) ZPA و ب) ZPP 72

شکل (3-12) مکانیسم لانگمویر-هینشلوود (LH) و اِلی-ریدیل (ER). 72

شکل (3-13) بررسی تاثیر زمان بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها، الف) ZPA  و ب) ZPP 74

شکل (3-14) بررسی تاثیر دما بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها، الف) ZPA و ب) ZPP 75

شکل (3-15) بررسی تاثیر نسبت مولی واکنش­دهنده­ها بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها 76

شکل (3-16) بررسی تجدیدپذیری کاتالیست زیرکونیوم فسفات الف) ZPA و ب) ZPP 77

شکل (3-17) طیف FT-IR کاتالیست ZPA قبل و پس از استفاده­ی پنجم 78

شکل (3-18) پراش پرتو ایکس (XRD) مربوط به کاتالیست ZPA قبل و پس از استفاده­ی پنجم 78

شانزده

) برای کاتالیست ZPA 79

شکل (3-20) تصاویر الف) SEM و ب) TEM کاتالیست ZPA پس از استفاده­ی پنجم 79

شکل (3-21) کروماتوگرام واکنش آلکیلاسیون فنول توسط ترشیو-بوتانول 83

شکل (3-22) بررسی تاثیر مقدار کاتالیست (ZPA) بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها 84

شکل (3-23) بررسی تاثیر زمان بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها 85

شکل (3-24) بررسی تاثیر دما بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها 86

شکل (3-25) بررسی تاثیر نسبت مولی واکنش­دهنده­ها بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها 87

شکل (3-26) بررسی تجدیدپذیری کاتالیست بر روی میزان تبدیل فنول و انتخابگری فرآورده ­ها 87

شکل (3-27) طیف EDX مر بوطه به کاتالیست ZPCu 113

شکل (3-28) طیف SEM-EDX مربوطه به کاتالیست ZPZn. شکل سمت چپ مربوط به تصوی SEM روی زیرکونیوم فسفات می­باشد که پرتو ایکس بر روی مستطیل نشان داده شده متمرکز شده است 114

شکل (3-29) پراش پرتو ایکس (XRD) مس زیرکونیوم فسفات (وسط) و روی زیرکونیوم فسفات(بالا). 114

شکل (3-30) تک دمای جذب و واجذب نیتروژن برای نانو ذرات زیرکونیوم فسفات الف) ZPCu و ب) ZPZn 115

شکل (3-31) تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) 116

شکل (3-32) تصاویر میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) مس زیرکونیوم فسفات (بزرگنمایی­های متفاوت) 117

شکل (3-33) تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) کاتالیست­ها بعد از آزمایش پنجم، الف) ZPCu و ب) ZPZn123

شکل (3-34) مقایسه پراش پرتو ایکس (XRD) کاتالیست­ها قبل و بعد از استفاده، الف )ZPCu و ب) ZPZn 124

شکل (4-1) طیف جرمی ترکیب 2-سیکلوهگزیل­فنول 130

شکل (4-2) طیف جرمی ترکیب 4-سیکلوهگزیل­فنول 131

هفده

شکل (4-3) طیف جرمی ترکیب 2،4-دیسیکلوهگزیل­فنول 132

شکل (4-4) طیف جرمی ترکیب 2-ترشیو-بوتیل­فنول 133

شکل (4-5) طیف جرمی ترکیب 4- ترشیو-بوتیل­فنول 134

شکل (4-6) طیف جرمی ترکیب 2،4-دیترشیو-بوتیل­فنول 135

شکل (4-7) طیف جرمی ترکیب 2-(2-هگزیل)فنول 136

شکل (4-8) طیف جرمی ترکیب 4-(2-هگزیل)فنول 136

شکل (4-9) طیف جرمی ترکیب 4-(3-هگزیل)فنول 136

شکل (4-10) طیف FT-IR ترکیب 1،1 -دی استوکسی-1-(2،6 -دی کلروفنیل(متان 137

) 137

شکل (4-12) طیف FT-IR ترکیب 1،1 -دی استوکسی-1-(4-کلروفنیل(متان 138

) 138

شکل (4-14) طیف FT-IR ترکیب 1،1 -دی استوکسی-1-(4-نیتروفنیل(متان 139

) 139

شکل (4-16) طیف جرمی ترکیب استوکسی بنزن 140

شکل (4-17) طیف FT-IR ترکیب استوکسی بنزن 140

) 140

شکل (4-19) طیف جرمی ترکیب 1-استوکسی-4-متیل بنزن 141

شکل (4-20) طیف FT-IR ترکیب 1-استوکسی-4-متیل بنزن 141

هجده

) 141

شکل (4-22) طیف جرمی ترکیب -1استوکسی-2-ترشیو-بوتیل بنزن 142

شکل (4-23) طیف FT-IR ترکیب -1استوکسی-2-ترشیو-بوتیل بنزن 142

) 142

شکل (4-25) طیف جرمی ترکیب 2-استوکسی-بنزوییک اسید 143

شکل (4-26) طیف FT-IR ترکیب 2-استوکسی-بنزوییک اسید 143

) 143

شکل (4-28) طیف جرمی ترکیب -3متیل بوتیل استات 144

شکل (4-29) طیف FT-IR ترکیب -3متیل بوتیل استات 144

) 144

شکل (4-31) طیف FT-IR ترکیب -1استوکسی-2،4-دی متیل بنزن 145

) 145

شکل (4-33) طیف FT-IR ترکیب -1استوکسی-2،6-دی متیل بنزن 146

) 146

شکل (4-35) طیف جرمی ترکیب 4-کلروبنزآلدهید 147

شکل (4-36) طیف FT-IR ترکیب 4-کلروبنزآلدهید 147

) 147

شکل (4-38) طیف جرمی ترکیب 4-سیانوبنزآلدهید 148

نوزده

شکل (4-39) طیف FT-IR ترکیب 4-سیانوبنزآلدهید 148

) 148

شکل (4-41) طیف جرمی ترکیب 4-متیل بنزآلدهید 149

شکل (4-42) طیف FT-IR ترکیب 4-متیل بنزآلدهید 149

) 149

شکل (4-44) طیف جرمی ترکیب 4-متوکسی بنزآلدهید 150

شکل (4-45) طیف FT-IR ترکیب 4-متوکسی بنزآلدهید 150

) 150

شکل (4-47) طیف جرمی ترکیب 4-هیدروکسی بنزآلدهید 151

شکل (4-48) طیف FT-IR ترکیب 4-هیدروکسی بنزآلدهید 151

) 151

شکل (4-50) طیف FT-IR ترکیب 14-(4-کلروفنیل)- H14-دی بنزو[a,j] زانتن 152

) 152

شکل (4-52) طیف FT-IR ترکیب 14-(2-کلروفنیل)- H14-دی بنزو[a,j] زانتن 153

) 153

شکل (4-54) طیف FT-IR ترکیب 4-(4-کلرو فنیل)-5-اتوکسی کربونیل-6-متیل-4،3-دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن 154

) 154

بیست

شکل (4-56) طیف FT-IR ترکیب 4-(2-کلرو فنیل)-5-اتوکسی کربونیل-6-متیل-4،3-دی هیدروپیریمیدین-2-(H1)-اُن 155

) 155

بیست و یک

 

دکتر جواد کرامت

 

 

 

 

 

 

 

1392

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فهرست مطالب هشت

چکیده 11

فصل اول: مقدمه و بررسی منابع

1-1  مقدمه. 12

1-2  نان.. 13

1-3  نان سنگک….. 14

1-4  اثر مراحل مختلف فرایند تولید نان بر کیفیت نهایی محصول.. 15

1-4-1     مخلوط کردن.. 15

1-4-2     تخمیر. 19

1-4-3     پخت…. 22

1-5  ارزیابی خصوصیات رئولوژیکی خمیر. 26

1-6  مروری بر مطالعات انجام شده در مورد رئولوژی خمیر. 28

1-7  استفاده از آزمونهای نوسانی جهت ارزیابی خصوصیات رئولوژیک….. 30

1-7-1     کاربرد تنش و کرنش: 31

1-7-2     حالتهای عملیاتی معمول در تجهیزات آزمون نوسانی… 38

1-7-3     کرنش در وسایل نوع چرخشی… 42

1-7-4     داده های نوسانی معمولی… 49

1-7-5     زمان کامل شدن یک تست نوسانی… 57

1-8  بیاتی نان.. 57

1-9  نشاسته و کریستالیزاسیون مجدد آن.. 59

1-10 روش‌های بررسی و اندازه گیری بیاتی… 60

1-10-1   روش های رئولوژیکی و ارزیابی خصوصیات بافتی… 60

1-10-2   آنالیز گرمایی… 61

1-10-3   ارزیابی میکروسکوپی… 62

1-10-4   ارزیابی مولکولی… 63

1-10-5   ارزیابی حسی… 63

1-10-6   بررسی خصوصیات الکتریکی… 64

1-11 راهکارهای به تعویق انداختن بیاتی… 64

1-11-1   بهبود دهنده ها 64

1-11-2   انجماد. 66

1-11-3   بهبود فرایند تولید.. 67

1-11-4   بسته بندی… 67

1-11-5   استفاده از تکنولوژی BOT.. 67

هشت

1-12 نانهای نیم پخته و اثر عوامل مختلف بر خصوصیات کیفی آنها 68

1-13 مدلسازی فرایند رتروگرداسیون.. 75

1-14 مطالعه سینتیک رتروگرداسیون نشاسته طی نگهداری با بهره گرفتن از تئوری آورامی… 75

1-15 مطالعه اثر دما بر کریستالیزاسیون مجدد: 76

. 77

1-15-2   استفاده از رابطه آرنیوس…. 77

1-15-3   استفاده از معادله ویلیام-فری-لاندل (WLF): 79

1-15-4   تئوری لوریتزن- هافمن.. 79

1-16 مروری بر مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی سینتیک بیاتی… 83

1-16-1   مطالعات انجام شده بر اساس استفاده از رابطه آورامی… 83

1-16-2   سایر مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی سینتیک بیاتی… 87

1-17 تغییر حجم نان طی پخت…. 88

1-18 ارزیابی تخلخل و توزیع حفرات در نان و تأثیر عوامل مختلف بر آن.. 92

1-19 استفاده از روش توموگرافی پرتو ایکس جهت بررسی ساختار حفرات در نان.. 94

فصل دوم: مواد و روشها

2-1  دستگاه ها و وسایل مورد استفاده. 97

2-1-1     دستگاه های استفاده شده. 97

2-1-2     مواد مصرفی… 99

2-2  آزمونهای شیمیایی بر روی آرد. 99

 

2-3  آزمونهای کیفی آرد. 100

2-3-1     اندازه گیری گلوتن مرطوب، گلوتن خشک و گلوتن ایندکس…. 100

2-3-2     اندازه گیری عدد فالینگ….. 101

2-3-3     آزمون فارینوگراف و تعیین میزان جذب آب آرد. 101

2-4  ارزیابی تغییرات رئولوژیک خمیر سنگک در شرایط مختلف تخمیر. 102

2-4-1     تهیه خمیر. 102

2-4-2     انجام تستهای نوسانی مناسب جهت ارزیابی خواص رئولوژیک خمیر سنگک….. 102

2-5  تهیه نمونه های نان سنگک نیم پخته و کاملاً پخته. 103

2-5-1     تهیه خمیر. 103

2-5-2     تخمیر. 104

2-5-3     شکل دهی خمیر. 104

2-5-4     پخت…. 104

2-5-5     نیم پخت کردن.. 105

2-5-6     سرد کردن و بسته بندی… 105

2-5-7     نگهداری… 105

2-5-8     مرحله پخت نهایی در نانهای نیم پخته. 105

2-6  ارزیابی شدت بیاتی در نانهای کاملاً پخته و نیم پخته طی نگهداری… 106

2-6-1     روش آنالیز گرمایی جهت ارزیابی بیاتی… 106

2-6-2     روش آنالیز بافت جهت ارزیابی بیاتی… 108

نه

2-7  ارزیابی سینتیک بیاتی نانهای سنگک درشرایط مختلف پخت و نگهداری… 108

2-7-1     ارزیابی سینتیک سفت شدن نانهای سنگک بر اساس معادله آورامی… 109

2-7-2     ارزیابی سینتیک کریستالیزاسیون مجدد بر اساس معادله آورامی… 109

2-7-3     ارزیابی سینتیک سفت شدن بر اساس مدل درجه اول.. 110

2-7-4     ارزیابی سینتیک تغییرات آنتالپی ذوب آمیلوپکتین بر اساس مدل درجه اول.. 111

2-8  تعیین پروفیل دما- زمان طی پخت و برآورد سرعت حرارت دهی در شرایط پخت مختلف…. 112

2-9  بررسی تغییرات ضخامت خمیر نان سنگک طی پخت…. 112

2-10 ارزیابی اثر دمای پخت بر میزان تخلخل و توزیع حفرات در نانهای کاملاً پخته و نیمه پخته. 113

2-10-1   اندازه گیری تخلخل با بهره گرفتن از پیکنومتر گازی… 113

2-10-2   توموگرافی پرتو ایکس…. 113

2-11 طرح آماری مورد استفاده. 114

فصل سوم: نتایج و بحث

1-3  آزمون‌های انجام شده روی نمونه آرد مورد استفاده. 115

3-1-1     ویژگیهای شیمیائی نمونه آرد. 115

3-1-2     آزمونهای کیفی آرد مورد استفاده. 116

3-2  آزمون‌های رئولوژیکی انجام شده برروی خمیر سنگک….. 116

3-2-1     تعیین بازه رفتار خطی خمیر سنگک….. 116

3-2-2     بررسی اثر دما و زمان تخمیر بر خصوصیات رئولوژیک خمیر سنگک….. 118

3-3  بررسی اثر دمای پخت بر خصوصیات کیفی نانهای سنگک نیم پخته و کاملاً پخته پس از پخت…. 126

3-4  بررسی اثر دمای پخت و دمای نگهداری بر بیاتی نانهای سنگک نیم پخته و کاملاً پخته. 128

3-4-1     بررسی اثر نگهداری به صورت منجمد بر خصوصیات کیفی نانهای سنگک نیم پخته و کاملاً پخته  129

3-4-2     بررسی اثر نگهداری در دمای بالای صفر ( 4 و ˚C 20) بر خصوصیات کیفی نانهای سنگک نیم پخته و کاملاً پخته. 130

3-5  بررسی پروفیل زمان- دما در خمیر نان سنگک طی پخت و اثر دمای پخت و بستر پخت بر آن.. 138

3-6  ارزیابی اثر نوع بستر پخت (بستر سنگ ریزه و بستر فلزی) بر خصوصیات کیفی نان سنگک پس از پخت     141

3-7  ارزیابی اثر نوع بستر پخت (بستر سنگ ریزه و بستر فلزی) بر خصوصیات کیفی نان سنگک طی دوره نگهداری در دمای ˚C20. 142

3-8  ارزیابی سینتیک بیاتی نانهای سنگک درشرایط مختلف پخت و نگهداری… 149

3-8-1     استفاده ازمعادله آورامی جهت بررسی سینتیک بیاتی… 149

3-8-2     بررسی سینتیک بیاتی با استفاده مدل سینتیکی درجه اول با عامل محدود کننده. 154

3-9  بررسی تغییرات ضخامت خمیر نان سنگک طی پخت و اثر دمای پخت بر آن.. 161

3-10 ارزیابی اثر دمای پخت بر میزان تخلخل و توزیع حفرات در نانهای سنگک کاملاً پخته و نیمه پخته با بهره گرفتن از دو روش پیکنومتری گاز هلیوم  و توموگرافی پرتو ایکس…. 163

فصل چهارم: نتیجه گیری…. 170

مراجع   174

 

 

 

 

	ده

 

 

چکیده

نان تازه دارای زمان ماندگاری کوتاهی است و کیفیت آن به شدت به فاصله ی بین پخت و مصرف وابسته است. در حال حاضر بخش قابل توجهی از گندم تولیدی كشور به طرق مختلف ضایع می گردد كه بخش مهمی از ضایعات، مربوط به بیاتی سریع نانهای سنتی است. در میان نانهای سنتی تولیدی در کشور، نان سنگک به دلیل کیفیت عطر و طعمی ممتاز و نیز ارزش غذایی بالا، جذابیت و قابلیت فراوانی جهت صنعتی شدن داراست. نان سنگک نوعی نان مسطح است که بر روی سطح ریگهای داغ پخت می شود. برای كاهش ضایعات و بهبود دسترسی مصرف کنندگان به نان سنگك تازه پخت شده با یک کیفیت تغذیه ای و ارگانو لپتیک مناسب، تولید و عرضه آن بصورت نیم پخته و منجمد می تواند راه حلی مناسب باشد. بررسی منابع نشان می دهد که مطالعات اندکی در زمینه نیم پخت كردن نان های ایرانی و بخصوص نان سنگک و شناخت پدیده های در گیر در تولید آنها انجام شده است. تولید نان نیم پخته شامل مراحل متعددی است و چگونگی انجام هر یک از این مراحل می تواند اثر قابل توجهی بر کیفیت محصول نهایی بگذارد. لذا در این تحقیق سعی شد به مطالعه مراحل تخمیر،  نیم پخت كردن و نگهداری در تولید نان سنگک پرداخته شود.

در بخش اول این تحقیق اثر شرایط مختلف تخمیر بر خصوصیات رئولوژیک خمیر سنگک مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس اثر شرایط پخت و نگهداری بر خصوصیات کیفی و بیاتی نانهای سنگک مورد ارزیابی قرار گرفت. در این مطالعه اثر ترکیب نوع پخت (پخت کامل یا نیم پخت کردن)، شرایط پخت (دما (280، 310 و ˚C340)- زمان)، دمای نگهداری (اتاق، یخچال و فریزر) و بستر پخت (بستر سنگ ریزه و بستر فلزی) بر بیاتی نان سنگک از طریق ارزیابی خصوصیات رئولوژیک (میزان سفتی (حاصل از تست فشردگی) و مقدار مقاومت برشی (حاصل از تست برشی کرامر))، خصوصیات گرمایی (شامل میزان آب قابل انجماد و کریستالیزاسیون مجدد آمیلوپکتین)، میزان تخلخل و توزیع حفرات مورد بررسی قرار گرفت.

در زمینه ارزیابی خصوصیات رئولوژیک خمیر، افزایش زمان و دمای تخمیر منجر به کاهش مدول ذخیره و مدول افت طی تخمیر گردید که سرعت کاهش مدول الاستیک بیشتر بود. نتایج نشان داد که افزایش G’ و G” بعنوان تابعی از فرکانس در دامنه خطی از روابط توانی تبعیت می نماید. نتایج بررسی ها نشان داد که انجماد و نیم پخت کردن باعث کنترل بیاتی در نانهای سنگک شدند. میزان سفتی و آنتالپی ذوب کریستالهای آمیلوپکتین در نانهای کاملاً پخته طی نگهداری در دو دمای 4 و ˚C20  افزایش یافت. مقدار آب غیر قابل انجماد در نانهای کاملاً پخته به طور معنی دار با افزایش زمان نگهداری و کاهش زمان پخت افزایش یافت. سرعت افزایش آب غیر قابل انجماد در نانهای کاملاً پخته بالاتر از نانهای نیم پخته بود. این امر بدین معناست که علاوه بر کریستالیزاسیون آمیلوپکتین، دلیل دیگری برای افزایش آب غیر قابل انجماد باید وجود داشته باشد. علاوه بر این نگهداری در دمای ˚C4 در مقایسه با نگهداری در ˚C 20 باعث افزایش آنتالپی ذوب کریستالهای آمیلوپکتین شد. در حالیکه افزایش آب غیر قابل انجماد در ˚C20 بالاتر از ˚C4 بود. پخت سنگک بر روی سنگ ریزه های داغ سرعت حرارت دهی را نسبت به پخت بر روی بستر فلزی افزایش داد. سرعت حرارت دهی بالا منجر به تغییر در مقادیر رطوبت و سینتیک بیاتی نان سنگک طی نگهداری گردید. سرعت حرارت دهی بر فرایند ژلاتینه شدن نشاسته از طریق تغییر در شدت بی نظمی کریستالهای آمیلوپکتین، باد کردگی گرانولها و نشت آمیلوز تأثیر می گذارد. همچنین بر کریستالیزاسیون مجدد نشاسته و سینتیک بیاتی پس از پخت مؤثر می باشد. سینتیک بیاتی نانهای پخته شده بر روی بستر سنگ ریزه و بستر فلزی متفاوت بود و سفتی نانهای پخته شده بر روی بستر سنگ ریزه به طور معنی داری نسبت به نانهای پخته شده بر روی بستر فلزی طی نگهداری کمتر بود؛ اگر چه مقدار رطوبت نانهای پخته شده بر روی بستر فلزی بالاتر از نانهای پخته شده بر روی بستر سنگ ریزه بود. نتایج بررسی ها همچنین نشان داد که برای توصیف سینتیک سفت شدن و کریستالیزاسیون مجدد آمیلوپکتین در نان سنگک می توان از دو مدل آورامی و مدل سینتیکی درجه اول با عامل محدود کننده استفاده نمود. مقادیر تخلخل محاسبه شده به روش پیکنومتری با گاز هلیوم نسبت به مقادیر تعیین شده با روش توموگرافی به واقعیت نزدیکتر بودند. دمای پخت و نیم پخت کردن بر دامنه اندازه سلولهای هوا و نیز نحوه توزیع آنها تاثیر گذار بودند.

واژه‌های كلیدی: : نان سنگک، خواص رئولوژیک خمیر، نان نیم پخته، سینتیک بیاتی، کریستالیزاسیون مجدد آمیلوپکتین، دمای نگهداری، شرایط پخت، توموگرافی پرتو ایکس.

1-

 

فصل اول

فصل اول: مقدمه و بررسی منابع

1-1  مقدمه

بیش از نیمی از انرژی و پروتئین و قسمت اعظم ویتامین ها و املاح مورد نیاز مردم از راه مصرف نان تامین می شود. نان تازه دارای زمان ماندگاری کوتاهی است و کیفیت آن به شدت به فاصله ی بین پخت و مصرف وابسته است. طی نگهداری نان، از دست رفتن تازگی به موازات افزایش سفتی مغز منجر به کاهش مقبولیت آن برای مصرف کننده می گردد که از این  تغییرات  معمولاً به عنوان بیاتی یاد  می شود. بخش مهمی از ضایعات نان در کشور، مربوط به بیاتی سریع نانهای تولیدی است. یکی از نانهای سنتی تولیدی در کشور که از عطر و طعمی ممتاز و ارزش غذایی بالایی برخوردار می باشد، سنگک است. نان سنگک نوعی نان مسطح که بر روی سطح ریگهای داغ پخت می شود. اخیراً تنورهای نیمه صنعتی مختلفی به بازار عرضه شده اند که پخت سنگک در آنها بر روی سطوح فلزی به جای سنگ ریزه انجام می شود. به نظر می رسد که تفاوتهایی در کیفیت نانهای پخته شده در تنورهای سنتی با نیمه صنعتی وجود دارد که می تواند به بستر پخت و شرایط پخت مربوط باشد. مروری بر كارهای انجام شده در ایران نشان می دهد كه تحقیقات كمی بر روی نان سنگك انجام گردیده است. عمده كارهای انجام شده نیز بر بررسی تاثیر برخی بهبود دهنده ها در تاخیر بیاتی نان سنگك متمركز بوده است. تمایل مصرف کنندگان به سمت محصولات تازه پخت شده و سنتی با ارزش غذایی بالا از یكسو، و افزایش دستمزد نیروی كار ماهر از سوی دیگر، دنیای امروز را به سمت سود جستن از تکنولوژی BOT ( Baked Off Technology) سوق داده است. این تکنولوژی عبارت است از تولید نان از فرآورده های نانوایی منجمد یا غیر منجمد در مقیاس صنعتی برای توزیع در فروشگاه های عرضه نان، سوپرماركتها، رستورانها و منازل. سه گروه اصلی فرآورده های تولیدی با این تکنولوژی عبارتند از: خمیرهای تخمیر نشده منجمد، نانهای نیم پخته منجمد و غیر منجمد. نان نیم پخته منجمد نوعی محصول نیمه آماده است که با بهره گرفتن از یک فرمول کم و بیش سنتی تولید شده و می تواند به سرعت قبل از مصرف، مرحله پخت نهایی را طی نماید. از مزایای نانهای نیم پخته منجمد می توان نیاز به تجهیرات و فضای کمتر، سهولت مصرف، صرفه جویی در وقت و قابلیت نگهداری بالا، راحتی نگهداری در

حوادث طبیعی مهمترین عامل نگرانی انسان در هر زمانی بوده است . یكی از مهمترین حادثه طبیعی ، لغزش زمین بوده كه هر ساله خسارتهای مالی و جانی فراوانی را به ارمغان می آورد كه این امر مشكلاتی را در اجرای طرحهای عمرانی ایجاد می كند . این پژوهش جهت بررسی عوامل موثر در ایجاد زمین لغزش و راهكارهای پیشگیری از این حادثه طبیعی در منطقه شمال هشتجین بوده كه در برنامه ریزی محیطی ، روستایی و شهری حایز اهمیت می باشد . با تهیه شناسنامه زمین لغزش برای 24 زمین لغزش به مطالعات صحرایی پرداخته و با تهیه نقشه زمین شناسی به مقیاس 1:50000 و نقشه پراكنش زمین لغزش به صورت دستی و تهیه نقشه های توپوگرافی ، جهت شیب ، پوشش گیاهی، تصویر ماهواره ای پژوهش را ادامه داده و داده های آماری را از مركز تحقیقات كشاورزی و سایت اداره هواشناسی استان تهیه سپس با مطالعات آماری و آنالیز داده ها با بهره گرفتن از شبكه بندی و نرم افزار Spss16 با روش رگرسیون به نتایجی دست یافته و عوامل موثر را تجزیه و تحلیل كرده كه قابل بحث است . همچنین از نرم افزار Excel برای تهیه نمودارها و برای تهیه بعضی نقشه ها از سیستم اطلاعات جغرافیایی با نرم افزار ArcGIS و   ArcMap،  از نرم افزار Ocr Tools جهت اسكن شناسنامه های زمین لغزش استفاده شده است. در پایان نقشه پهنه بندی با  روش آماری تهیه و راهكارهای پیشگیری از خطرات احتمالی از زمین لغزش را بررسی كرده و پیشنهادات در پایان پژوهش ارائه گردیده است .

 

 

 

 

 

واژه های كلیدی : زمین لغزش ، حركت دامنه ای ، GIS، پهنه بندی ، رگرسیون ، هشتجین

 

عنوان                                      فهرست مطالب                                   صفحه

 

 

 

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………                                فصل اول : کلیات

الف- مبانی نظری پژوهش(فرایند پژوهش)

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..    

1-طرح و بیان مساله

2- تعاریف ، مفاهیم

–  زمین لغزش:

_ لغزش منفرد

_ پهنه لغزشی

_ جریانی: لغزش چرخشی- لغزش انتقالی

– حركت

3- اهداف و ضرورت پژوهش

4- سوال های پژوهش

5- فرضیه های پژوهش

6- پیشینه و ادبیات پژوهش

7-روش ها و ابزار پژوهش

الف) مطالعات صحرایی

ب) مطالعات دفتری

ج) تجزیه و تحلیل آماری

رگرسیون ساده و دو متغیره

1_ یک مجموعه از پیش بینی ها

2_ مجموعه های نامنظم از پیش بینی ها

3_ مجموعه های منظم از پیش بینی ها

_ ارزیابی خطر نسبی زمین لغزش

_تعیین واحدهای منطقه ای در بررسی خطر

_ بررسی لغزش ها و تهیه نقشه های اطلاعاتی

_ تعیین اهمیت نسبی عوامل موثر در ناپایداری

8-اطلاعات مبنایی پژوهش

ب- جایگاه  جغرافیایی منطقه پژوهش

ج- تحلیل داده های توپوگرافی

مقدمه                                                                                 

1-1-  واحد كوهستانی شرقی  …………………………………………………………………………………………………………..

1-2– واحد كوهستانی غربی  ……………………………………………………………………………………………………………

1-3- واحد فلات یا پایكوهی……………………………………………………………………………………………………………

الف- ضلع شرقی …………………………………………………………………………………………………………………………….

ب- ضلع غربی ……………………………………………………………………………………………………………………………….

 فصل دوم: تحلیل داده های زمین شناسی

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

الف- تكامل ساختمانی منطقه……………………………………………………………………………………………………………

ب- لیتولوژی سنگهای تشكیل دهنده و چینه شناسی منطقه …………………………………………………………………

1-سنگهای رسوبی نئوژن

2- نهشته های کواترنر

الف- رسوبات آبرفتی قدیمی

ب- رسوبات آبرفتی جدید

ج- ساختار تكتونیكی منطقه

ج-1- رویدادهای مهم تكتونیكی

ج-2- گسله های مهم منطقه

-گسلهای اصلی و فرعی

1- گسله ترازوج – سوسهاب (T.S.F)

2- گسله چنار – بیلده (       (Ch.B.F

3- گسله های فرعی

د- لرزه زمین ساخت منطقه  

– نتیجه گیری از بحث گسله ها  

فصل سوم : الف- تحلیل داده های اقلیمی

– مقدمه

 

 

– توده هوای موثر بر منطقه

1- توده های موثر بر منطقه

1- توده هوای موثر آرکتیک

2- توده هوای قطبی بری

3- توده هوای قطبی بحری

4- توده هوای حاره بری

5- توده هوای حاره بحری

الف – آب و هوا

ب- ریزشهای جوی

ج) دمای هوا

د) رطوبت

ه) باد

1- باد محلی (کوهستان و دره )

2-  باد فرامنطقه ای

الف)بادهای شرقی

ب) بادهای غربی

ب- تحلیل داده های هیدرولوژی

– مقدمه

– منابع آب

1- آبهای سطحی

2- آبهای زیرزمینی

فصل چهارم : پوشش گیاهی

– مقدمه

– وضعیت پوشش گیاهی

الف)منابع طبیعی

1- مراتع ییلاقی

2- مراتع قشلاقی خورش رستم

3- مراتع حریم روستا

– اراضی جنگلی منطقه خورش رستم

– اراضی جنگلی نیمه انبوه

ب)منابع غیر طبیعی

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

_مقدمه

5-1- ویژگیهای کلی زمین لقزش ها و پراکنش آنها

الف) اندازه گیری در روی نقشه واحدهای شبکه ای

ب) سن زمین لغزش

1- زمین لغزه های فسیل

2- زمین لغزه های قدیمی

3- زمین لغزه های جدید

ج) خسارات

5-2-مراحل رسوبگذاری و حرکات دامنه

الف) تاثیر فرسایش در وقوع حرکات دامنه ای

ب) مرحله همزمانی یا وقوع زمین لغزش

ج) مرحله بعد از وقوع زمین لغزش

5-3- علل حرکات دامنه ای در منطقه

_ تغییر در شرایط تنش

_ تغییرات مقاومت مصالح

5-4- عوامل تغییر دهنده در ایجاد لغزش

1- عوامل طبیعی

الف) عامل لیتولوژی

ب) پراکنش لغزش نسبت به گسله های منطقه

ج) عامل توپولوگرافی و مورفولوژی:

ج-1) جهت شیب دامنه ها

ج-2) درصد شیب

ج-3) مقایسه نوع سازه های زمین شناسی با کلاس های شیب منطقه:

د) عامل پوشش گیاهی

د-1) مقایسه نوع پوشش گیاهی با جهات مختلف شیب دامنه ها

ه) عوامل اقلیمی و منابع آبی

1- عوامل اقلیمی

2- عوامل منابع آبی

 

2- عوامل غیر طبیعی

5-5- آنالیز آماری

5-5-1- آنالیز آماری بر اساس روش های رگرسیون

الف) رگرسیون چند متغیره با یک مجموعه پیش بینی کننده

_ عامل لیتولوژی

_عامل پوشش گیاهی

_ عامل فاصله از گسله ها

_ عامل رده های مختلف شیب

_ عامل جهات شیب

_ عامل بارندگی

_ عامل طول آبراهه

_ عامل ابنیه

ب) رگرسیون چند متغیره با مجموعه های نامنظم پیش بینی کننده

منابع فصل هشتم

فصل ششم :

پیشنهاد ها و راهکارها

9-2- پیشگیری و کنترل حرکات دامنه ای (طرح های ایمنی جهت جلوگیری از ناپایداری دامنه ها)

9-3- راهکارهای پیشنهاد شده برای کاهش حرکات دامنه ای (کاهش لغزش لایه های زمین)در منطقه

 

 

 

 

عنوان                                      فهرست اشکال                                  صفحه

 

شکل (1-1 )پراکندگی زمین لغزش ایران

شکل( 1-2 )طرح مراحل پژوهش و روش اجرای آن

شكل(1- 3) موقعیت جغرافیایی اردبیل در ایران

شکل( 1-4 )موقعیت جغرافیایی منطقه مورد بررسی

شکل( 1-5)موقعیت راه ها و روستاها منطقه شمال هشتجین

شکل( 1-6): نقشه توپوگرافی ایران

شکل (1-7): نقشه توپوگرافی منطقه شمال هشتجین

شکل(1-8): نقشه طبقات ارتقاعی منطقه شمال هشتجین

شکل (1-9): نقشه درجه شیب منطقه شمال هشتجین

 شکل (1-10):ترسیم چند پروفیل از شمال هشتجین

شکل (1-11): عکس ماهواره ای از شمال هشتجین

شکل (2-1): زیر تقسیمات اصلی تکتونیکی در ایران

شکل (2-2): نقشه لیتولوزی منطقه شمال هشتجین

شکل (2-3): مقطع شماتیک و سازندهای چینه ا ید رشرق روستای کلی

شکل (2-4): نقشه زمین شناسی منطقه  شمال هشتجین

شکل (3-1): توده هواهای موثر بر منطفه

شکل (3-2): مقایسه مقادیر میانگین بارندگی سالیانه

شکل (3-3): مقایسه رژیم دمایی ایستگاه ها

شکل (4-1): پوشش گیاهی و منطقه شمال هشتجین

شکل (5-1): نمونه های لغزش در منطقه

شکل (5-2): نمودار داخلی لیتولوژی

شکل (5-3): نمودار خطی مقایسه درصد مساحت درگیر لغزش و فاقد لغزش در هر جهت شیب

شکل (5-4): مقایسه درصد مساحت درگیر لغزش و فاقد لغزش در هر کلاس شیب

شکل (5-5): مقایسه درصد مساحت های درگیر لغزش و فاقد لغزش را در هر نوع پوشش گیاهی

 

 

 

 

عنوان                                      فهرست جداول                                 صفحه

 

جدول (3-1): نتایج طبقه بندی اقلیمی ایستگاه های هواشناسی موجود در منطقه در سیستم های طبقه بندی اصلی

جدول (3-2): توزیع ماهانه پارامترهای بادندگی ایستگاه های سینوپتبک و هواشناسی منطقه

جدول (3-3): خلاصه پارامترهای محاسباتی درجه حرارت ماهیانه و سالانه ایستگاه های منطقه

جدول (3-4): مشخصات ماهانه و سالانه رطوبت نسبی ایستگاه ها در منطقه خلخال

جدول (3-5): پارامترهای باد غالب در ارتفاع 10 متری و متوسط سرعت باد و حالت آرام هوا در ایستگاه خلخال

جدول (3-1): آبدهی سالیانه رودخانه قزل اوزن

جدول (3-2): دبی متوسط ماهانه رودخانه قزل اوزن

جدرل (3-3): دبی رودخانه قزل اوزن برای دوره های بازگشت مختلف سیل در ایستگاه استور

جدول (3-4): آمار میزان باد و رسوب سالانه ردوخانه قزل اوزن اندازه گیری شده در دو ایستگاه و گیلوان

جدول (5-1): ویژگیهای کلی زمین لغزش های منطقه بر اساس شناسنامه زمین لغزش

جدول (5-2): مقادیر فراوانی لغزشها و نوع حرکات آنها در مقابل مصالح درگیر برای بیست و چهار مورد لغزشی

جدول (5-3): مقایسه فراوانی وقوع انواع سن لغزشها

جدول (5-4): مقایسه فراوانی بازمانی اولین و آخرین حرکت

جدول (5-5): مقایسه فراوانی و درصد فراوانی لغزشهای فعال و غیر فعال منطقه در مقابل سن آنها

جدول (5-6): فراوانی نوع خسارت عمده در منطقه

جدول (5-7): درصد فراوانی زهکشی دامنه ها د ربیست و چهار مورد از لغزشهای شناسنامه دار

جدول (5-8): شرایط آبهای زیر زمینی در بیست و چهار مورد از لغزشها

جدول (5-9): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره با هشت مجموعه نامنظم پیش بینی کننده

جدول (5-10): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (عامل لیتولوژی)

جدول (5-11): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (عامل پوشش گیاهی)

جدول (5-12): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند منظوره برای هر مجموعه از عوامل موثر (عامل فاصله از گسله ها)

جدول (5-13): خلاصه تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه ای از عوامل موثر(رده شیب)

جدول (5-14): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (جهات شیب)

جدول (5-15): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (میزان بارندگی)

جدول (5-16): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموع از عوامل موثر (عامل طول آبراهه)

جدول (5-17): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموع از عوامل موثر (عامل ابنیه)

 

مقدمه

ایران با توپوگرافی عمدتاً كوهستانی، مكان فعالیت های زمین‌ساختی و لرزه‌خیزی زیاد و شرایط متنوع زمین‌شناسی و اقلیمی، عمده شرایط طبیعی ویژه را برای ایجاد طیف وسیعی از زمین لغزش‌ها را داراست(نقشه 1-1).

زمین‌لغزش در ایران بعنوان یكی از بلایای طبیعی، سالیانه خسارات جانی و مالی فراوانی به كشور وارد می سازد. اگر برای بلایای طبیعی دیگر احتمال وقوع هر از چندگاهی قائل شویم، پتانسیل وقوع پدیده لغزش در كشور را باید هر لحظه در نظر گرفت. بر اساس یک برآورد اولیه، سالیانه 500 میلیارد ریال خسارت های مالی از طریق زمین لغزش ها بر كشور تحمیل می شود و این در صورتی است كه از بین رفتن منابع طبیعی غیرقابل بازگشت به حساب آورده نشوند(كمك پناه 1373). این پدیده همه ساله در اكثر مناطق كشور موجب وارد شدن خسارت های اقتصادی به راه‌های ارتباطی، خطوط آهن، خطوط انتقال نیرو ، كانال های آبیاری و آبرسانی، تأسیسات معدنی، تأسیسات استخراج، پالایش نفت و گاز، شبكه شریان های حیاتی داخل شهرها، كارخانه ها و مراكز صنعتی، سدها و دریاچه های مصنوعی و طبیعی، جنگل ها و مراتع و منابع طبیعی، مزارع و مناطق مسكونی و روستاها شده  یا آنها را مورد تهدید قرار می دهد. (آبخیزداری ایران 1386)

 

 

 

     

      فصل اول

كلیات :

– مبانی نظری پژوهش

– جایگاه جغرافیایی منطقه پژوهش

– تحلیل داده های توپوگرافی

 

 

 

الف – مبانی نظری پژوهش(فرایند پژوهش) :

– مقدمه :