حوادث طبیعی مهمترین عامل نگرانی انسان در هر زمانی بوده است . یكی از مهمترین حادثه طبیعی ، لغزش زمین بوده كه هر ساله خسارتهای مالی و جانی فراوانی را به ارمغان می آورد كه این امر مشكلاتی را در اجرای طرحهای عمرانی ایجاد می كند . این پژوهش جهت بررسی عوامل موثر در ایجاد زمین لغزش و راهكارهای پیشگیری از این حادثه طبیعی در منطقه شمال هشتجین بوده كه در برنامه ریزی محیطی ، روستایی و شهری حایز اهمیت می باشد . با تهیه شناسنامه زمین لغزش برای 24 زمین لغزش به مطالعات صحرایی پرداخته و با تهیه نقشه زمین شناسی به مقیاس 1:50000 و نقشه پراكنش زمین لغزش به صورت دستی و تهیه نقشه های توپوگرافی ، جهت شیب ، پوشش گیاهی، تصویر ماهواره ای پژوهش را ادامه داده و داده های آماری را از مركز تحقیقات كشاورزی و سایت اداره هواشناسی استان تهیه سپس با مطالعات آماری و آنالیز داده ها با بهره گرفتن از شبكه بندی و نرم افزار Spss16 با روش رگرسیون به نتایجی دست یافته و عوامل موثر را تجزیه و تحلیل كرده كه قابل بحث است . همچنین از نرم افزار Excel برای تهیه نمودارها و برای تهیه بعضی نقشه ها از سیستم اطلاعات جغرافیایی با نرم افزار ArcGIS و   ArcMap،  از نرم افزار Ocr Tools جهت اسكن شناسنامه های زمین لغزش استفاده شده است. در پایان نقشه پهنه بندی با  روش آماری تهیه و راهكارهای پیشگیری از خطرات احتمالی از زمین لغزش را بررسی كرده و پیشنهادات در پایان پژوهش ارائه گردیده است .

 

 

 

 

 

واژه های كلیدی : زمین لغزش ، حركت دامنه ای ، GIS، پهنه بندی ، رگرسیون ، هشتجین

 

عنوان                                      فهرست مطالب                                   صفحه

 

 

 

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………                                فصل اول : کلیات

الف- مبانی نظری پژوهش(فرایند پژوهش)

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..    

1-طرح و بیان مساله

2- تعاریف ، مفاهیم

–  زمین لغزش:

_ لغزش منفرد

_ پهنه لغزشی

_ جریانی: لغزش چرخشی- لغزش انتقالی

– حركت

3- اهداف و ضرورت پژوهش

4- سوال های پژوهش

5- فرضیه های پژوهش

6- پیشینه و ادبیات پژوهش

7-روش ها و ابزار پژوهش

الف) مطالعات صحرایی

ب) مطالعات دفتری

ج) تجزیه و تحلیل آماری

رگرسیون ساده و دو متغیره

1_ یک مجموعه از پیش بینی ها

2_ مجموعه های نامنظم از پیش بینی ها

3_ مجموعه های منظم از پیش بینی ها

_ ارزیابی خطر نسبی زمین لغزش

_تعیین واحدهای منطقه ای در بررسی خطر

_ بررسی لغزش ها و تهیه نقشه های اطلاعاتی

_ تعیین اهمیت نسبی عوامل موثر در ناپایداری

8-اطلاعات مبنایی پژوهش

ب- جایگاه  جغرافیایی منطقه پژوهش

ج- تحلیل داده های توپوگرافی

مقدمه                                                                                 

1-1-  واحد كوهستانی شرقی  …………………………………………………………………………………………………………..

1-2– واحد كوهستانی غربی  ……………………………………………………………………………………………………………

1-3- واحد فلات یا پایكوهی……………………………………………………………………………………………………………

الف- ضلع شرقی …………………………………………………………………………………………………………………………….

ب- ضلع غربی ……………………………………………………………………………………………………………………………….

 فصل دوم: تحلیل داده های زمین شناسی

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

الف- تكامل ساختمانی منطقه……………………………………………………………………………………………………………

ب- لیتولوژی سنگهای تشكیل دهنده و چینه شناسی منطقه …………………………………………………………………

1-سنگهای رسوبی نئوژن

2- نهشته های کواترنر

الف- رسوبات آبرفتی قدیمی

ب- رسوبات آبرفتی جدید

ج- ساختار تكتونیكی منطقه

ج-1- رویدادهای مهم تكتونیكی

ج-2- گسله های مهم منطقه

-گسلهای اصلی و فرعی

1- گسله ترازوج – سوسهاب (T.S.F)

2- گسله چنار – بیلده (       (Ch.B.F

3- گسله های فرعی

د- لرزه زمین ساخت منطقه  

– نتیجه گیری از بحث گسله ها  

فصل سوم : الف- تحلیل داده های اقلیمی

– مقدمه

 

 

– توده هوای موثر بر منطقه

1- توده های موثر بر منطقه

1- توده هوای موثر آرکتیک

2- توده هوای قطبی بری

3- توده هوای قطبی بحری

4- توده هوای حاره بری

5- توده هوای حاره بحری

الف – آب و هوا

ب- ریزشهای جوی

ج) دمای هوا

د) رطوبت

ه) باد

1- باد محلی (کوهستان و دره )

2-  باد فرامنطقه ای

الف)بادهای شرقی

ب) بادهای غربی

ب- تحلیل داده های هیدرولوژی

– مقدمه

– منابع آب

1- آبهای سطحی

2- آبهای زیرزمینی

فصل چهارم : پوشش گیاهی

– مقدمه

– وضعیت پوشش گیاهی

الف)منابع طبیعی

1- مراتع ییلاقی

2- مراتع قشلاقی خورش رستم

3- مراتع حریم روستا

– اراضی جنگلی منطقه خورش رستم

– اراضی جنگلی نیمه انبوه

ب)منابع غیر طبیعی

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

_مقدمه

5-1- ویژگیهای کلی زمین لقزش ها و پراکنش آنها

الف) اندازه گیری در روی نقشه واحدهای شبکه ای

ب) سن زمین لغزش

1- زمین لغزه های فسیل

2- زمین لغزه های قدیمی

3- زمین لغزه های جدید

ج) خسارات

5-2-مراحل رسوبگذاری و حرکات دامنه

الف) تاثیر فرسایش در وقوع حرکات دامنه ای

ب) مرحله همزمانی یا وقوع زمین لغزش

ج) مرحله بعد از وقوع زمین لغزش

5-3- علل حرکات دامنه ای در منطقه

_ تغییر در شرایط تنش

_ تغییرات مقاومت مصالح

5-4- عوامل تغییر دهنده در ایجاد لغزش

1- عوامل طبیعی

الف) عامل لیتولوژی

ب) پراکنش لغزش نسبت به گسله های منطقه

ج) عامل توپولوگرافی و مورفولوژی:

ج-1) جهت شیب دامنه ها

ج-2) درصد شیب

ج-3) مقایسه نوع سازه های زمین شناسی با کلاس های شیب منطقه:

د) عامل پوشش گیاهی

د-1) مقایسه نوع پوشش گیاهی با جهات مختلف شیب دامنه ها

ه) عوامل اقلیمی و منابع آبی

1- عوامل اقلیمی

2- عوامل منابع آبی

 

2- عوامل غیر طبیعی

5-5- آنالیز آماری

5-5-1- آنالیز آماری بر اساس روش های رگرسیون

الف) رگرسیون چند متغیره با یک مجموعه پیش بینی کننده

_ عامل لیتولوژی

_عامل پوشش گیاهی

_ عامل فاصله از گسله ها

_ عامل رده های مختلف شیب

_ عامل جهات شیب

_ عامل بارندگی

_ عامل طول آبراهه

_ عامل ابنیه

ب) رگرسیون چند متغیره با مجموعه های نامنظم پیش بینی کننده

منابع فصل هشتم

فصل ششم :

پیشنهاد ها و راهکارها

9-2- پیشگیری و کنترل حرکات دامنه ای (طرح های ایمنی جهت جلوگیری از ناپایداری دامنه ها)

9-3- راهکارهای پیشنهاد شده برای کاهش حرکات دامنه ای (کاهش لغزش لایه های زمین)در منطقه

 

 

 

 

عنوان                                      فهرست اشکال                                  صفحه

 

شکل (1-1 )پراکندگی زمین لغزش ایران

شکل( 1-2 )طرح مراحل پژوهش و روش اجرای آن

شكل(1- 3) موقعیت جغرافیایی اردبیل در ایران

شکل( 1-4 )موقعیت جغرافیایی منطقه مورد بررسی

شکل( 1-5)موقعیت راه ها و روستاها منطقه شمال هشتجین

شکل( 1-6): نقشه توپوگرافی ایران

شکل (1-7): نقشه توپوگرافی منطقه شمال هشتجین

شکل(1-8): نقشه طبقات ارتقاعی منطقه شمال هشتجین

شکل (1-9): نقشه درجه شیب منطقه شمال هشتجین

 شکل (1-10):ترسیم چند پروفیل از شمال هشتجین

شکل (1-11): عکس ماهواره ای از شمال هشتجین

شکل (2-1): زیر تقسیمات اصلی تکتونیکی در ایران

شکل (2-2): نقشه لیتولوزی منطقه شمال هشتجین

شکل (2-3): مقطع شماتیک و سازندهای چینه ا ید رشرق روستای کلی

شکل (2-4): نقشه زمین شناسی منطقه  شمال هشتجین

شکل (3-1): توده هواهای موثر بر منطفه

شکل (3-2): مقایسه مقادیر میانگین بارندگی سالیانه

شکل (3-3): مقایسه رژیم دمایی ایستگاه ها

شکل (4-1): پوشش گیاهی و منطقه شمال هشتجین

شکل (5-1): نمونه های لغزش در منطقه

شکل (5-2): نمودار داخلی لیتولوژی

شکل (5-3): نمودار خطی مقایسه درصد مساحت درگیر لغزش و فاقد لغزش در هر جهت شیب

شکل (5-4): مقایسه درصد مساحت درگیر لغزش و فاقد لغزش در هر کلاس شیب

شکل (5-5): مقایسه درصد مساحت های درگیر لغزش و فاقد لغزش را در هر نوع پوشش گیاهی

 

 

 

 

عنوان                                      فهرست جداول                                 صفحه

 

جدول (3-1): نتایج طبقه بندی اقلیمی ایستگاه های هواشناسی موجود در منطقه در سیستم های طبقه بندی اصلی

جدول (3-2): توزیع ماهانه پارامترهای بادندگی ایستگاه های سینوپتبک و هواشناسی منطقه

جدول (3-3): خلاصه پارامترهای محاسباتی درجه حرارت ماهیانه و سالانه ایستگاه های منطقه

جدول (3-4): مشخصات ماهانه و سالانه رطوبت نسبی ایستگاه ها در منطقه خلخال

جدول (3-5): پارامترهای باد غالب در ارتفاع 10 متری و متوسط سرعت باد و حالت آرام هوا در ایستگاه خلخال

جدول (3-1): آبدهی سالیانه رودخانه قزل اوزن

جدول (3-2): دبی متوسط ماهانه رودخانه قزل اوزن

جدرل (3-3): دبی رودخانه قزل اوزن برای دوره های بازگشت مختلف سیل در ایستگاه استور

جدول (3-4): آمار میزان باد و رسوب سالانه ردوخانه قزل اوزن اندازه گیری شده در دو ایستگاه و گیلوان

جدول (5-1): ویژگیهای کلی زمین لغزش های منطقه بر اساس شناسنامه زمین لغزش

جدول (5-2): مقادیر فراوانی لغزشها و نوع حرکات آنها در مقابل مصالح درگیر برای بیست و چهار مورد لغزشی

جدول (5-3): مقایسه فراوانی وقوع انواع سن لغزشها

جدول (5-4): مقایسه فراوانی بازمانی اولین و آخرین حرکت

جدول (5-5): مقایسه فراوانی و درصد فراوانی لغزشهای فعال و غیر فعال منطقه در مقابل سن آنها

جدول (5-6): فراوانی نوع خسارت عمده در منطقه

جدول (5-7): درصد فراوانی زهکشی دامنه ها د ربیست و چهار مورد از لغزشهای شناسنامه دار

جدول (5-8): شرایط آبهای زیر زمینی در بیست و چهار مورد از لغزشها

جدول (5-9): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره با هشت مجموعه نامنظم پیش بینی کننده

جدول (5-10): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (عامل لیتولوژی)

جدول (5-11): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (عامل پوشش گیاهی)

جدول (5-12): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند منظوره برای هر مجموعه از عوامل موثر (عامل فاصله از گسله ها)

جدول (5-13): خلاصه تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه ای از عوامل موثر(رده شیب)

جدول (5-14): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (جهات شیب)

جدول (5-15): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموعه از عوامل موثر (میزان بارندگی)

جدول (5-16): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموع از عوامل موثر (عامل طول آبراهه)

جدول (5-17): خلاصه نتایج تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای هر مجموع از عوامل موثر (عامل ابنیه)

 

مقدمه

ایران با توپوگرافی عمدتاً كوهستانی، مكان فعالیت های زمین‌ساختی و لرزه‌خیزی زیاد و شرایط متنوع زمین‌شناسی و اقلیمی، عمده شرایط طبیعی ویژه را برای ایجاد طیف وسیعی از زمین لغزش‌ها را داراست(نقشه 1-1).

زمین‌لغزش در ایران بعنوان یكی از بلایای طبیعی، سالیانه خسارات جانی و مالی فراوانی به كشور وارد می سازد. اگر برای بلایای طبیعی دیگر احتمال وقوع هر از چندگاهی قائل شویم، پتانسیل وقوع پدیده لغزش در كشور را باید هر لحظه در نظر گرفت. بر اساس یک برآورد اولیه، سالیانه 500 میلیارد ریال خسارت های مالی از طریق زمین لغزش ها بر كشور تحمیل می شود و این در صورتی است كه از بین رفتن منابع طبیعی غیرقابل بازگشت به حساب آورده نشوند(كمك پناه 1373). این پدیده همه ساله در اكثر مناطق كشور موجب وارد شدن خسارت های اقتصادی به راه‌های ارتباطی، خطوط آهن، خطوط انتقال نیرو ، كانال های آبیاری و آبرسانی، تأسیسات معدنی، تأسیسات استخراج، پالایش نفت و گاز، شبكه شریان های حیاتی داخل شهرها، كارخانه ها و مراكز صنعتی، سدها و دریاچه های مصنوعی و طبیعی، جنگل ها و مراتع و منابع طبیعی، مزارع و مناطق مسكونی و روستاها شده  یا آنها را مورد تهدید قرار می دهد. (آبخیزداری ایران 1386)

 

 

 

     

      فصل اول

كلیات :

– مبانی نظری پژوهش

– جایگاه جغرافیایی منطقه پژوهش

– تحلیل داده های توپوگرافی

 

 

 

الف – مبانی نظری پژوهش(فرایند پژوهش) :

– مقدمه :