ERR_CONNECTION_TIMED_OUT

 

 

در سراسر جهان هویت‌طلبی و گرایش به تشکیل دولت-ملت‌های مستقل در دوران مدرن به ویژه با افزایش موج جهانی شدن شدت گرفته است. اروپا با روند چالش‌برانگیز جدایی‌طلبی رو به روست و برآورد شده احتمالا در قرن بیست و یکم این قاره با ظهور 10 کشور از درون این جریان‌های جدایی‌طلب مواجه شود. از سال 2000 تاکنون جریان‌های جدایی‌طلب مانند کوزوو و کریمه در اروپا از دولت مرکزی خود مستقل شده‌اند. مبنای چنین گرایش‌های واگرایانه‌ای عوامل قومی، زبانی و احساس محرومیت نسبی است. به طور کلی، گسل‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در اروپا فعال شده و یکپارچگی اتحادیه اروپا از جمله در بریتانیا، اسپانیا و ایتالیا را با چالش رو به رو کرده است. پس از پایان حاکمیت کمونیستی در اروپای شرقی و شوروی، تمایلات ناسیونالیستی برای خودمختاری و استقلال که سالیان مدیدی سرکوب شده بود، خود را آشکار کرد. امروزه اگرچه ظاهرا پروژه همگرایی نهادی در اتحادیه اروپا به سرعت پیش می‌رود، اما جنبش‌های ملی‌گرایی قومی نیز در حال رشد هستند که یکپارچگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله اسپانیا را تضعیف کرده است. در عین حال، رشد ملی‌گرایی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا به ویژه پس از بحران اقتصادی سبب واگرایی و تضعیف یکپارچگی اتحادیه اروپا شده است.

فهرست مطالب

مقدمه. 1

فصل اول کلیات پژوهش… 4

1-1. طرح مساله. 5

1-2. اهمیت موضوع و دلایل انتخاب آن. 6

1-3. سئوال و فرضیه تحقیق. 6

1-3-1. سئوال اصلی.. 6

1-3-2. سئوال‌های فرعی.. 6

1-3-3. فرضیه اصلی.. 6

1-3-4. فرضیه جانشین.. 6

1-4. متغیرهای تحقیق. 7

1-5. تعریف مفاهیم و اصطلاحات کلیدی.. 7

1-5-1. تنوع فرهنگی.. 7

1-5-2. هویت‌طلبی.. 7

1-5-3. اتحادیه اروپا 8

1-5-4. حق تعیین سرنوشت.. 8

1-5-5. جدایی‌طلبی.. 9

1-5-6. یوروسپتیسیسم. 9

1-5-7. قومیت.. 9

1-6. ادبیات و پیشینه تحقیق و نوآوری آن. 10

1-7. روش تحقیق. 12

1-8. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 12

1-9. روش گردآوری اطلاعات.. 12

1-10. چارچوب نظری تحقیق. 12

1-11. قلمرو تحقیق. 12

1-12. محدودیت‌های تحقیق. 13

1-13. سازمان‌دهی تحقیق. 13

فصل دوم چارچوب نظری.. 15

2-1. روند توسعه و ماهیت حق تعیین سرنوشت.. 16

2-1-1. تقابل اصل احترام به تمامیت ارضی و حق تعیین سرنوشت مردم. 20

2-1-2. مفهوم واژه مردم. 22

2-1-3. آثار حق تعیین سرنوشت.. 23

2-1-4. شرایط اعمال حق تعیین سرنوشت.. 24

2-2. مفهوم جدایی‌طلبی در حقوق بین‌الملل. 25

2-2-1. تبیین نظری جدایی‌طلبی یکجانبه. 27

2-2-2. بنیان‌های اخلاقی حق جدایی‌طلبی یا طلاق سیاسی.. 28

2-3. رویکرد نظری به ریشه‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی.. 28

2-3-1. رویکرد دیرینه‌گرا 31

2-3-2. رویکرد ابزارگرا 32

2-3-3. رویکرد سازه‌انگارانه. 34

فصل سوم پیشینه هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در اروپا 40

3-1. روند شکل‌گیری و هویت‌شناسی اتحادیه اروپا 41

3-1-1. نمایی از ساختار اتحادیه اروپا 42

3-2. هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در درون کشورهای عضو اتحادیه اروپا 45

3-2-1. روندشناسی جدایی‌طلبی در سراسر جهان. 45

 

3-2-2. تنوع نژادی، قومی، مذهبی و زبانی اروپا 47

3-2-2-1. ترکیب متنوع نژادی اروپا 48

3-2-2-2. ترکیب متنوع قومی اروپا 49

3-2-2-3. ترکیب متنوع زبانی اروپا 51

3-2-2-4. ترکیب متنوع مذهبی اروپا 52

3-4. جدایی‌‌طلبی؛ اروپا به سوی دولت‌-ملت‌های همگون. 58

3-5. رویکرد اتحادیه اروپا در قبال کشورهای نوظهور. 59

3-6. از خودگردانی تا جدایی؛ چالش اتحادیه اروپا 61

3-7. رویکرد جریان‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی به هویت اروپایی.. 68

3-8. تنوع فرهنگی و مطالبات اقلیت‌ها از دولت‌های اروپایی.. 71

فصل چهارم هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در داخل اسپانیا 74

4-1. نمایه‌ تاریخی اسپانیا 75

4-2. دین و فرهنگ در اسپانیا 83

4-3. ماهیت‌شناسی هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در اسپانیا 86

4-4. هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی کاتالان‌ها و باسک‌ها 94

4-5. رویکرد قانون اساسی اسپانیا به فرهنگ، قومیت، زبان، مذهب و خودمختاری.. 96

4-5-1. همه‌پرسی کاتالونیا از منظر قانون اساسی اسپانیا 105

4-6. الهام‌بخشی همه‌پرسی اسقلال اسکاتلند 2014 برای کاتالونیا 107

4-7. تاثیر جریان‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی بر یکپارچگی اسپانیا 108

فصل پنجم تاثیر جریان‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی بر یکپارچگی اتحادیه اروپا 110

5-1. ملی‌گرایی در اروپا 111

5-1-1. تعریف ملی‌گرایی.. 111

5-1-2. تقسیم‌بندی تاریخی روند‌ ملی‌گرایی در اروپا 111

5-1-3. گونه‌شناسی ملی‌گرایی در اروپا 113

5-1-3-1. ملی‌گرایی کشوری یا دولتی.. 113

5-1-3-2. فراملی‌گرایی در قالب اتحادیه اروپا 114

5-1-3-3. ملی‌گرایی هویت‌طلب و جدایی‌‌طلب.. 114

5-1-3-4. نوملی‌گرایی (ملی‌گرایی احزاب) 115

5-2. تشدید ملی‌گرایی؛ واگرایی در اتحادیه اروپا 117

5-3. شک‌گرایی به اتحادیه اروپا؛ واگرایی در اتحادیه اروپا 119

5-4. دولت‌های ملی و مساله اقلیت‌های ملی در اروپا 122

5-5. سیاست چندفرهنگی‌گرایی اتحادیه اروپا در قبال اقلیت‌های ملی و قومی.. 125

نتیجه‌گیری.. 131

ضمائم. 139

منابع و مآخذ. 174

فهرست جدول‌ها

جدول 1 درگیری دو کشور با یک جنبش واحد. 57

جدول 2 جنبش‌های جدایی‌طلب و هویت‌طلب درون یک کشور. 57

فهرست نقشه‌ها

نقشه 1 پراکندی جغرافیایی جنبش‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در اروپا 56

مقدمه

هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی کانون بسیاری از مناقشات و کشمکش‌های بین‌المللی بوده است. کشورهای نوظهور ناشی از جدایی‌طلبی، ضرورت بررسی روند تاریخی اصل حق تعیین سرنوشت را معین می‌کند. در سراسر جهان هویت‌طلبی و گرایش به تشکیل دولت-ملت‌های مستقل در دوران مدرن و به ویژه به دلیل افزایش موج جهانی شدن شدت گرفته که در شکل‌های خشونت‌آمیز و بی‌خشونت هویدا شده است.

قبل از جنگ جهانی اول بسیاری از ملی‌گرایان استدلال می‌کردند حقوق آنها بدون جدایی از طریق ایجاد حقوق فدرال و منطقه‌ای در درون کشورها یا به شکل استقلال فرهنگی تحقق یابد، اما پس از جنگ جهانی اول، گرایش به جدایی‌طلبی و حق تعیین سرنوشت به گونه‌ای روزافزون شدت گرفت. در آن زمان و طبق اعلامیه 14 ماده‌ای ویلسون این اصل یکی از بنیادی‌ترین اصول حاکم بر نظام بین‌الملل شد؛ به گونه‌ای که آشکارا با مد نظر قرار دادن آن در رفتار کشورها (و بعدها در متن منشور ملل متحد) به جلوه‌های آن پدیدار شد. پس از جنگ جهانی اول، این امید وجود داشت که حقوق بین‌الملل، گسترش دموکراسی و پیروزی اصل «حق تعیین سرنوشت» می تواند به درگیری بین کشورها پایان دهد.

اصل «حق تعیین سرنوشت» بعد از جنگ اول و شاید به طور ناگهانی به معیار جدیدی برای قضاوت در مورد مشروعیت قدرت در صحنه بین‌المللی تبدیل شد. این اصل به قلب ترتیبات سنتی اصابت کرد و اصل حاکمیت سرزمینی را نیز مورد هدف قرار داد و در پرتو شکل‌گیری موجودیت‌های بین‌المللی با تکیه بر آرمان‌های آزاد جمعیت ذی‌نفع، برای امپراتوری‌های چندملیتی یک طوفان سهمگین به ارمغان آورد (کاسسه، 1388: 200). با در نظر گرفتن اینکه شناسایی چنین حقی و به کارگیری آن برای تجزیه اطریش، آلمان و امپراتوری عثمانی مناسب بود، توزیع مجدد قدرت در اجتماع بین‌المللی نیز در پرتو آن فراهم شد و عامل فوق‌العاده پویا برای تغییراتی شد که عمیقا به وضع موجود آسیب زد. اما آغاز و انجام جنگ جهانی دوم، تشکیل سازمان ملل متحد و گنجاندن اصل تعیین سرنوشت در منشور تاسیسی آن، تصویب قطعنامه‌ها و صدور بیانیه‌ها در مورد «اصل تعیین سرنوشت» به همراه اوج فعالیت‌های ملل متحد در دهه 1960 به منظور قانون‌گذاری در مورد مفهوم و توسعه کاربرد آن و در بستر استعمارزدایی نه تنها قلمروی حقوقی برای این اصل متصور شد، بلکه آن را در جامعه جهانی و عرصه نظام بین‌الملل به عنوان یکی از اصول ناظر بر روابط میان دولت‌ها و داخل کشورها (در قالب احترام به حقوق بشر) به رسمیت شناخت.

لایه‌های هویتی و متکثر اروپا نیز گرایش‌های هویت‌طلبی دارند و قاعده «حق تعیین سرنوشت» مستثنی نبوده است. اروپا با روند چالش‌برانگیز جدایی‌طلبی رو به روست و برآورد شده احتمالا در قرن بیست و یکم این قاره با ظهور 10 کشور از درون این جریان‌های جدایی‌طلب مواجه شود. از سال 2000 تاکنون جریان‌های جدایی‌طلب مانند کوزوو و کریمه در اروپا از دولت مرکزی خود مستقل شده‌اند. مبنای چنین گرایش‌های واگرایانه‌ای عوامل قومی، زبانی و احساس محرومیت نسبی است. به طور کلی، گسل‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در اروپا فعال شده و یکپارچگی اتحادیه اروپا از جمله در بریتانیا، اسپانیا و ایتالیا را با چالش رو به رو کرده که آخرین نمود آن همه‌پرسی استقلال اسکاتلند و برگزاری همه‌پرسی نمادین در کاتالونیا در اسپانیا بوده است. این پژوهش از این جهت حائز اهمیت به نظر می‌رسد که این جریان‌های هویت‌طلب و جدایی‌طلب برای بسیاری از جریان‌های هویت‌طلب و جدایی‌طلب در خاورمیانه نیز الهام‌بخش هستند.

پس از پایان حاکمیت کمونیستی در اروپای شرقی و اتحاد شوروی در اواخر دهه 1980، تمایلات ناسیونالیستی برای خودمختاری و استقلال که سالیان مدیدی سرکوب شده بود، خود را آشکار کرد. در حال حاضر، اگرچه ظاهرا پروژه همگرایی نهادی در اتحادیه اروپا به سرعت پیش می‌رود، اما جنبش‌های ناسیونالیستی قومی نیز در حال رشد هستند. رشد ملی‌گرایی در اروپا در دو دهه گذشته فرضیه‌های بسیاری را در مورد آینده این جریان و قدرت ایجاد تحول آن در بطن اتحادیه اروپا برانگیخته است. برخلاف تصور برخی که انترناسیونالیسم را پایانی بر ملی‌گرایی می‌دانستند، پویایی خاص این جریان در عصر حاضر، مانع از محدودیت آن به مطالعات تاریخی صرف می‌گردد. این جریان، به رغم اشکال متفاوت و تحولات بسیاری که در بطن خود با آن مواجه است، همچنان نقشی اساسی در تبیین هویت افراد ایفا می‌کند. ضمن اینکه بحران در منطقه یورو و مشکلات ناشی از آن، طی دهه اخیر موجب رشد و شدت انواع جدیدی از ملی‌گرایی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا شد. در حال حاضر، در اروپا چهار نوع ملی‌گرایی، یعنی ملی‌گرایی دولتی یا کشوری، فراملی‌گرایی در قالب اتحادیه اروپا، ملی‌گرایی جدایی‌طلب و نوملی‌گرایی یا ملی‌گرایی احزاب را می‌توان گونه‌شناسی کرد.

-1. طرح مساله

هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی کانون بسیاری از مناقشات و کشمکش‌های بین‌المللی بوده است. افزایش 54 عضو ملل متحد در سال 1945 به 149 عضو در سال 1984 اساسا به دلیل سیاست استعمارزدایی بوده و افزایش آن از 151 عضو در سال 1990 به 192 عضو تا به امروز، به طور کلی به دلیل جدایی رخ داده است. ظهور کشورهای جدید ناشی از جدایی، ضرورت بررسی روند تاریخی اصل حق تعیین سرنوشت را معین می‌کند.

در سراسر جهان هویت‌طلبی و گرایش به تشکیل دولت-ملت‌های مستقل در دوران مدرن شدت گرفته و در قرن‌های‌ بیستم و بیست و یکم به ویژه افزایش موج جهانی شدن شاهد شدت‌گیری آن بوده‌ایم که در گوشه و کنار دنیا مقابله با این پدیده در شکل‌های خشونت‌آمیز و بی‌خشونت هویدا شده است. لایه‌های هویتی و متکثر اروپا نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. اروپا با روند چالش‌برانگیز جدایی‌طلبی رو به روست و برآورد شده احتمالا در قرن بیست و یکم این قاره با ظهور 10 کشور از درون این جریان‌های جدایی‌طلب مواجه شود. از سال 2000 تاکنون جریان‌های جدایی‌طلب مانند کوزوو و کریمه در اروپا از دولت مرکزی خود مستقل شده‌اند. به منظور ارائه تصویری واضح‌تر از گسل‌های هویت‌طلبی و جدایی‌‌طلبی در اروپا کافی است، نگاهی اجمالی به مهم‌ترین آنها بیاندازیم: بریتانیا (اسکاتلند، ایرلند شمالی، ولز)، اسپانیا (کاتالونیا، باسک)، ایتالیا (شمال و جنوب ایتالیا و ونتو در ونیز)، لهستان (سیلسیای علیا)، سوئیس (ژورا)، رومانی (ترانسیلوانیا، ژکلی‌لند)، مونته‌نگرو (ساندژاک)، لتونی (ساماگیتیا)، سوئد (ساکانیا)، بلژیک (فلاندر شمالی، والونیای جنوبی، اتریش (کارینتیا)، فرانسه (بریتانی)، هلند و آلمان (فریسیا)، جمهوری چک (موراویا)، اسلواکی (منطقه مجارستان خودمختار اسلواکی)، قبرس (بخش ترک‌نشین شمال قبرس)، دانمارک (جزایر فاروئه، شلزویگ شمالی)، بوسنی و هرزگوین (جمهوری صربسکا)، چهار کشور نروژ، سوئد، فنلاند و روسیه (ساپمی)، پرتغال و آلبانی. این تصویر کلی نشان می‌دهد که هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی تا چه حد جدی است و اتحادیه اروپا از آن نگرانی دارد. مبنای چنین گرایش‌های واگرایانه‌ای عوامل قومی، زبانی و احساس محرومیت نسبی است. به طور کلی، گسل‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در اروپا فعال شده و یکپارچگی اتحادیه اروپا از جمله در بریتانیا، اسپانیا و ایتالیا را با چالش رو به رو کرده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سئوال است که جریان‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی چه تاثیری بر یکپارچگی اتحادیه اروپا دارند؟

1-2. اهمیت موضوع و دلایل انتخاب آندر سال‌های اخیر گسل‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در اروپا و به ویژه اتحادیه اروپا فعال شده که آخرین نمود آن همه‌پرسی استقلال اسکاتلند و تلاش کاتالونیا در اسپانیا برای برگزاری چنین همه‌پرسی بوده است. این پژوهش از این جهت حائز اهمیت به نظر می‌رسد که این جریان‌های هویت‌طلب و جدایی‌طلب برای بسیاری از جریان‌های هویت‌طلب و جدایی‌طلب در خاورمیانه نیز الهام‌بخش هستند.

 

1-3. سئوال و فرضیه تحقیق

 

1-3-1. سئوال اصلی

جریان‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی چه تاثیری بر یکپارچگی اتحادیه اروپا دارند؟

1-3-2. سئوال‌های فرعی

 

1. گسل‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی در چه مناطقی از اروپا فعال شده‌اند؟
2. ریشه‌های این هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی چه عواملی هستند؟
3. جریان‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی چه تاثیری بر یکپارچگی اسپانیا دارند؟

1-3-3. فرضیه اصلی

جریان‌های هویت‌طلبی و جدایی‌طلبی یکپارچگی اتحادیه اروپا را تضعیف خواهند کرد.

1-3-4. فرضیه جانشین

نمودار 4-1- اهداف میان‌مدت و مرحله‌ای سیاست خارجی ایران؛ هدف میان‌مدت (15 سال آینده)  90

چکیده

امروزه دیپلماسی عمومی به عنوان یکی از مؤلفه‌های قدرت نرم، نقش اساسی در شکل­دهی و جهت­دهی به سیاست خارجی دارد. این نوع از دیپلماسی عمومی به واسطه­ ی آن که مخاطب خود را مردم قرار می‌دهد و شکل دادن به افکار عمومی را مد نظر دارد، اخیرا مورد توجه دولت‌ها قرار گرفته است و دولت‌ها در تلاش هستند با تأثیر و نفوذ بر افکار عمومی نظر آنان را به سیاست‌ها و جهت گیری‌ها و اقدامات خود جلب کنند و از این طریق منافع ملی خود را تأمین کنند. در این راستا، سوال اصلی این گونه طرح شده است که دیپلماسی عمومی چه تاثیری بر قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران در صحنه جهانی داشته است؟ در پاسخ این فرضیه مطرح شده است که دیپلماسی عمومی زمینه ساز افزایش قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران در صحنه جهانی شده است. نوع روش تحقیق حاضر توصیفی – تحلیلی می‌باشد. همچنین با بهره گرفتن از نظریات دیپلماسی عمومی به تبیین و بسط موضوع خواهیم پرداخت. به طور کلی، اهمیت دیپلماسی عمومی موجب شده است جمهوری اسلامی ایران که دارای ماهیتی فرهنگی، اسلامی و انقلابی است بهره­ گیری از این ابزار را در دستور کار خود قرار دهد.

کلمات کلیدی:

دیپلماسی، دیپلماسی عمومی، جمهوری اسلامی ایران، قدرت، خاورمیانه، نظام بین‌الملل

-1- بیان مسأله

امروزه کشورهای قدرتمند و صاحب نفوذ جهانی، پیش از آنکه اهداف و غایات خود را از طریق دیپلماسی سنتی و رسمی دنبال کنند، در پی آنند تا با

 بهره­مندی از ابزارهای نرم­تر و غیرمستقیم­تر به پیگیری مطلوبات خود بپردازند. تأثیرگذاری بر افکار عمومی کشورهای هدف و بطور کلی توجیه اقدامات دولت­ها برای افکار عمومی از یکسو و تاسیس، گسترش و فعال­سازی ‌NGOها و نهادهای غیردولتی از دیگر سو، همه و همه شکل نوین و نرم­تری از دیپلماسی عمومی را شکل می­دهند.

اگر دیپلماسی عمومی را ترجمه درخشندگی قدرت ملی و منطقه‌ای کشورمان برای دیگران تصور بدانیم، در ایـن صـورت زبـان دیپلماسی عمومی برای بیان چنین ویژگی‌ها و عناصر قدرت بسیار تعیین کننده خواهد بـود، چـه بسـا قـدرتـی کـه بـه سبـب ناکارآمدی دیپلمات‌هایش، پیام خود را به خوبی به مخاطب تفهیم نکرده باشد و چه بسا کشورهایی که با وجود آنکه از عناصر واقعی قدرت بهره لازم را نداشته اند با کمک تجربه و لیاقت دیپلمات‌های خود، اهداف و امیال خود را به مخاطبان خود تحمیل کرده و یا نقش مؤثری در تأمین منافع ملی خود برداشته‌اند، دیپلماسی عمومی از این منظر، نقش بسیار مهمی برای بیان چهره واقعی قدرت و اقتدار یک کشور دارد. به ویژه آنکه اگر عناصر قدرت حقیقتاً وجود داشته بـاشـد، مبتنی بر عناصر قدرت و ویژگی‌های که برشمرده شد، دیپلماسی عمومی فعال یک کشور باید مبتنی بر آموزه‌ها، خصوصیات و نشانه‌هایی باشد.

جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی جهان متاثر از دیپلماسی عمومی فعال خود در مقام یک قدرت منطقه‌ای قرار دارد. شاخص‌های سنجش قدرت ملی در کشور ما نیز نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران به اندازه کافی از ویژگی‌های لازم بـرای ظهـور بـه عنوان یک قدرت منطقه‌ای برخوردار است: دانش و فناوری، پهناوری و جمعیت، ثروت ملی، مشروعیت داخلی، نـظام مردمی، موقعیت ژئواستراتژیک و ثبات داخلی، زمینه‌های لازم را برای ظهور و توسعه نفوذ ایران در سطح منطقه فراهم کرده است.

جمهوری اسلامی ایران هم اکنون در موقعیتی است که با قدرت‌های بین‌المللی بر سر مسـائـل هستـه‌ای و نیز جغرافیای نفوذ در عراق، افغانستان، لبنان، فلسطین و دیگر کشورهای منطقه با قدرت‌های بین‌المللی رقابت و چانه زنی می‌کند و از تـوانـایی ایجاد ائتلاف منطقه‌ای برخوردار است. ایجـاد روابط استـراتـژیـک بـا سـوریـه و عراق، از مهم‌ترین دلایل توانایی جمهوری اسلامی ایران در رهبری و مدیریت مسائل و بحران‌های منطقه‌ای است. چنین قدرتی حتی از ادوات لازم برای حضور در قاره آمریکا، اروپا و آفریقا و ایجاد روابط استراتژیک در دیگر مناطق جهان برخوردار است.

با این حال، در راه تاثیر دیپلماسی عمومی فعال جمهوری اسلامی ایران بر قدرت ملی، مواردی وجود دارد که بر جنبه‌های مبهم آن افزوده است. عدم استفاده مطلوب از ظرفیت‌های نخبگان ابزاری و فکری، نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در ایجاد اختلال ظرفیت‌های دیپلماتیک کشور، وجود اختلافات در میان مسئولین کشور و … از جمله موارد مبهم در بحث از تاثیر دیپلماسی عمومی بر قدرت ملی کشور است. در واقع عوامل فوق، باعث شده است که کشور نتواند از ظرفیت‌های مطلوب دیپلماسی عمومی خود استفاده کند تا قدرت ملی خود را به نحو مطلوبی بالا ببرد. این تحقیق نیز سعی دارد تا به بررسی جنبه‌های مبهم و مجهول فوق، راه های افزایش نقش دیپلماسی عمومی را بر قدرت ملی کشور مورد بررسی قرار دهد.

-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای، از زمان شکل‌گیری انقلاب اسلامی تا امروز بر دیپلماسی عمومی به عنوان مهم‌ترین ابزار رسیدن به قدرت ملی تأکید زیادی داشته است. این مسأله باعث شده است تا جمهوری اسلامی ایران امروزه در تحولات مهم منطقه‌ای و همچنین نظام بین‌الملل نقش مهمی ایفا کند. در بحث داخلی نیز افزایش مشروعیت مردمی و تلاش برای شکوفایی و پیشرفت عرصه‌های مختلف اقتصادی و فرهنگی از مهم‌ترین

1-2- تاریخچه جدا کردن آب از نفت خام. 7
1-3- روش‌های جداسازی آب‌نمک از نفت خام. 8
1-3-1- ته‌نشینی توسط نیروی ثقل.. 8
1-3-2- روش‌ حرارتی.. 9
1-3-3- استفاده از مواد شیمیایی.. 9
1-3-4- شست‌وشو با آب خالص‌تر. 10
1-3-5- روش‌های مكانیكی.. 10
1-3-5- روش الکتریكی.. 11
1-3-6- استفاده از غشاء 12
1-3-7- استفاده از امواج اولتراسونیک و میکروویو. 12
1-3-8- روش بیولوژیکی.. 13
1-4- شرح فرایند نمک‌زدایی الکترواستاتیک…. 13
1-5- امولسیون‌سازی در شیر اختلاط.. 16
1-5-1- راندمان اختلاط.. 17
1-5-2- آب رقیق‌کننده 17
1-6- اصول نمک‌زدایی الکترواستاتیکی.. 19
1-6-1- جریان متناوب… 19
1-6-2- جریان مستقیم.. 21
1-6-3- ترکیب میدان‌های متناوب و مستقیم.. 22
1-6-4- فرکانس دوگانه. 24
فصل دوم: مروری بر تحقیقات گذشته. 26
2-1- مطالعات صورت گرفته در زمینه امولسیون‌سازی.. 26
2-2- مطالعات صورت گرفته در زمینه جداسازی آب از نفت… 28
فصل سوم: مدلسازی.. 33
3-1- معادله موازنه جمعیت… 33
3-2- مدلسازی شیر اختلاط.. 35
3-2-1- تابع شکست… 36
3-2-2- ضریب به هم چسبیدگی.. 38
3-3- آنالیز مسیر حرکت قطره در حضور میدان الکتریکی.. 40

 

3-3-1- نیروی الکتریکی القایی.. 40
3-3-2- نیروی واندروالس…. 43
3-3-3- توابع حرکت نسبی.. 45
3-3-4- معادله مسیر حرکت… 46
3-4- مدلسازی دستگاه نمک‌زدای الکترواستاتیک تحت تأثیر میدان‌های الکتریکی متناوب   افقی و عمودی  47
3-5- خواص فیزیکی آب نمک و نفت خام. 50
3-6- روش حل معادله موازنه جمعیت… 52
فصل چهارم: نتایج و تحلیل داده‌ها 56
4-1- نتایج حاصل از مدلسازی شیر اختلاط.. 56
4-2- نتایج آنالیز حرکت قطرات در حضور میدان الکتریکی متناوب… 60
4-3- نتایج حاصل از مدلسازی دستگاه الکترواستاتیک…. 62
4-3-1- دستگاه الکترواستاتیک یک مرحله‌ای میدان افقی.. 64
4-3-2- ارزیابی صحت مدلسازی انجام شده 72
4-3-3- دستگاه الکترواستاتیک دو مرحله‌ای میدان افقی.. 74
4-3-4- دستگاه الکترواستاتیک میدان عمودی.. 81
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات… 84
مراجع.. 86
    چکیده و صفحه عنوان به انگلیسی
مقدمه
همواره نفت خام استخراج شده از چاه با ناخالصی‌های مختلفی از جمله گل، ذرات جامد، آب، نمک، املاح، مقادیر اندکی از فلزات وانادیوم، نیکل، مس، کادمیوم، سرب، و آرسنیک همراه است. این ناخالصی‌ها می‌بایست قبل از ورود به پالایشگاه به حداقل میزان ممکن برسند تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. در بین ناخالصی‌ها،‌ خطرناک‌ترین آن‌ ها وجود نمک در نفت خام است. ترکیب نمک محلول در نفت خام معمولاً به صورت کلرید سدیم و نمک‌های منیزیم و کلسیم می‌باشد. با گرم نمودن نفت خام، مخلوطی از ترکیبات کلرید، سولفات‌ها و کربنات‌های جامد بر جای می‌ماند و نمک‌های حل شده در نفت هیدروژن کلرید آزاد می‌کنند. وجود حتی مقادیر اندک کلریدریک، خاصیت خورندگی ترکیبات سولفوری را افزایش می‌دهد.
وجود مقادیر زیاد آب نمک در نفت موجب بروز مشکلات بزرگ و خسارات مالی سنگین و مکرر می‌شود. زیرا:

• نمک‌های محلول در آب خاصیت خورندگی[1] شدید دارند و باعث سوراخ شدن دستگاه‌ها و تجهیزات گرانبهای بهره‌برداری از جمله لوله‌ها، شیرها، تلمبه‌ها، مخازن و کشتی‌های نفتکش می‌شوند. بخش‌های داخلی برج‌های تقطیر پالایشگا‌ها را سوراخ می‌کند که از سرویس خارج کردن و تعمیر آن‌ ها مخارج سنگینی را به شرکت‌ها تحمیل می‌کند.
• به جای ماندن رسوب املاح بر سطح داخلی تجهیزات باعث گرفتگی و افزایش افت فشار می‌شود، لوله‌های دستگاه‌های گرم کننده نفت را مسدود نموده و سبب بالا رفتن حرارت و فشار آن‌ ها می‌شود.
• موجب مسمومیت کاتالیست شده و کاتالیست را غیر فعال می‌کند یا فعالیت آن را کاهش می‌دهد.
• قسمتی از مخازن و لوله‌های نفت توسط آب اشغال می‌شود، در نتیجه هزینه‌های ثابت و عملیاتی افزایش می‌یابد و حجم نفت ارسالی نیز کاهش خواهد یافت.
• کیفیت و خواص نفت تغییر می‌کند. دانسیته نفت خام می‌تواند از kg/m3 800 برای نفت خالص تا kg/m3 1030 برای امولسیون تغییر کند. بیشترین تغییرات در ویسکوزیته مشاهده می‌شود که به عنوان نمونه می‌تواند از چند میلی پاسکال ثانیه تا 1000 میلی پاسکال ثانیه افزایش یابد. درجه API نفت کاهش می‌یابد،‌ در نتیجه ارزش و قیمت نفت کاهش می‌یابد [1].

عنوان                 صفحه

مقدمه

1 – 1- مقدمه و اهداف.. 2

1 – 2 – کبد. 5

1 – 2- 1-  آناتومی کبد. 5

1 – 2 – 2 – عملکردهای کبد. 7

1 – 3 – نارسایی حاد کبد. 7

1 – 3 – 1 – تعریف.. 7

1 – 3 – 2 – اتیولوژی نارسایی حاد کبد. 8

1 – 3 – 3 –  پاتولوژی نارسایی حا د کبد. 9

1 – 3 – 4 –  پاسخهای التهابی کبد در ALF. 9

1 – 3 – 5 –  نقش کوپفرسلها در آسیب کبدی.. 10

1 – 4 – ارزیابی عملکرد کبد. 11

1 – 4 – 1 – دسته بندی آزمایشهای عملکرد کبد. 11

1 – 5 – آهن. 15

1 – 5 – 1 –  ذخیره آهن.. 15

1 – 5 – 2 – نقش آهن در ایجاد آسیب کبدی.. 16

1 – 5 – 3 – مکانیسمهای سلولی آسیب کبدی در شرایط اضافه بار آهن.. 17

1 – 6 – زنجبیل. 18

1 – 6 – 1 – معرفی زنجبیل.. 18

1 – 6 – 2 – تركیبات زنجبیل.. 18

1 – 6 – 3 – فعالیتهای فارماکولوژیکی زنجبیل.. 19

1 – 6 – 4 – فعالیت ضد التهابی زنجبیل.. 20

1 – 6 – 5 – اثر حفاظتی زنجبیل بر کبد. 20

 

مواد و روش ها

2 – 1 – مواد مورد نیاز 23

2 – 2 – وسایل مورد نیاز 25

 

 

2 – 3 – گروه های آزمایشی. 27

2 – 4 – روش آماده سازی حیوانات.. 28

2 – 4 – 1 – جراحی.. 28

2 – 5 – روش تهیه عصاره هیدرو الکلی زنجبیل. 28

2 – 6 – بررسی هیستوپاتولوژی کبد. 30

2 – 7 – سنجش میزان پراکسیداسیون لیپیدهای غشای سلولهای کبد. 35

2 – 8 – سنجش میزان فعالیت آنزیمهای ALT، AST، ALP و LDH در سرم و بافت کبد. 36

2 – 8 – 1 – روش تهیه محلول بافر سیترات با 8/4 pH=. 37

2 – 8 – 2 – اندازه گیری آنزیمها بر اساس کیت.. 37

2 – 9 – اندازه گیری دیگر پارامترهای عملکردی کبد در سرم. 42

2 – 10 – آنالیز آماری.. 42

 

نتایج

3 – 1 – مقایسه یافته های بافت شناسی مربوط به کبد. 44

3 – 2 – مقایسه میانگین وزن بدن بر حسب گرم. 54

3 – 3 – مقایسه یافته های بافتی کبد. 55

3 – 3 – 1 – کمپلکس مالون دی آلدهید بافت کبد بر حسب مول بر گرم وزن تر. 55

3 – 3 – 2 – آنزیم آسپارتات آمینو ترانسفراز دربافت کبد بر حسب واحد در لیتر. 57

3 – 3 – 3 – آنزیم آلانین آمینو ترانسفراز دربافت کبد بر حسب واحد در لیتر. 59

3 – 3 – 4 – آنزیم آلکالین فسفاتاز دربافت کبد بر حسب واحد در لیتر. 61

3 – 3 – 5 – آنزیم لاکتات دهیدروژناز دربافت کبد بر حسب واحد در لیتر. 63

3 – 4 – مقایسه یافته های سرمی مربوط به کبد. 65

3 – 4  – 1 – آنزیم آسپارتات آمینو ترانسفراز در سرم بر حسب واحد در لیتر. 65

3 – 4 – 2 – آنزیم آلانین آمینو ترانسفراز در سرم بر حسب واحد در لیتر. 67

3 – 4 – 3 – آنزیم آلکالین فسفاتاز در سرم بر حسب واحد در لیتر. 69

3 – 4 – 4 – آنزیم لاکتات دهیدروژناز در سرم بر حسب واحد در لیتر. 71

3 – 4 – 5 – میزان پروتئین کل در سرم  بر حسب میلی گرم در دسی لیتر. 73

3 – 4 – 6 – غلظت آلبومین در سرم  بر حسب میلی گرم در دسی لیتر. 75

3 – 4 – 7 – غلظت بیلی روبین کل در سرم  بر حسب میلی گرم در دسی لیتر. 77

3 – 4 – 8 – غلظت گلوکز در سرم  بر حسب میلی گرم در دسی لیتر. 79

3 – 4 – 9 – غلظت تری گلیسرید در سرم  بر حسب میلی گرم در دسی لیتر. 81

3 – 4– 10 – غلظت کلسترول در سرم  بر حسب میلی گرم در دسی لیتر. 83

 

بحث و نتیجه گیری

۴-۱- بحث.. 86

4 – 1 – 1 – مقایسه میانگین وزن. 86

4 – 1 – 2 –  بررسی یافته های بافتی.. 87

4 – 1 – 2 – 1 –   بررسی یافته های هیستوپاتولوژی.. 87

4 – 1 – 2 – 2- بررسی میزان پراکسیداسیون لیپید در بافت کبد. 90

4 – 1 – 2 – 3 –  اندازه گیری آنزیم ها در بافت کبد. 91

4 – 1 – 3 – بررسی یافته های سرمی.. 91

4 – 1 – 3 – 1 – بررسی عملکردهای  متابولیک کبد. 93

4 – 1 – 3 – 2 – بررسی عملکرد ترشحی و دفعی کبد. 95

4 – 3 – نتیجه گیری.. 96

4 – 4 – پیشنهادات برای مطالعه آینده 96

منابع

5-1- منابع فارسی. 98

5-2- منابع انگلیسی. 99

– مقدمه و اهداف

امروزه اکثر مردم با مقادیر بسیار زیادی از مواد شیمیایی و سموم مختلف به طور مستقیم و غیر مستقیم در تماس هستند (Devlin, 2002). کبد بعنوان یک عضو مهم علاوه بر اعمال متابولیک و ترشحی، در خنثی کردن سموم نیز نقش

فهرست مطالب

چکیده. 1

فصل اول. 3

1-1-مقدمه. 4

1-2-بیان مساله. 5

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش. 9

1-4- اهداف پژوهش. 11

1-4-1- اهداف اولیه. 11

1-4-2- اهداف ثانویه. 11

1-5- سوالات پژوهش. 11

1-5-1- سوال اصلی. 11

1-5-2 سولات فرعی. 11

1-6- فرضیه های تحقیق. 12

1-6-1 فرضیه اصلی. 12

1-6-2- فرضیه های فرعی. 12

1-7- متغیر های پژوهش. 12

1-9- جامعه آماری. 14

1-10- روش نمونه گیری. 14

1-11- قلمرو پژوهش. 15

1-11-1- قلمرومکانی. 15

1-11-2- قلمرو زمانی. 15

1-11-3- قلمرو موضوعی. 15

1-12- روش و ابزار تجزیه تحلیل داده ها. 15

1-13- محدودیت های پژوهش. 16

1-14- تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی. 16

1-14-1- تعاریف مفهومی. 16

1-14-2- تعاریف عملیاتی. 17

فصل دوم. 19

2-1- مقدمه. 20

2-2- سبک رهبری. 20

2-2-1- نظریه های رفتاری رهبر. 21

2-2-1-1- سبکهای مثبت و منفی. 21

الف) رهبران مثبت. 21

ب) رهبران منفی. 22

2-2-1-2- سبکهای“آیوا”. 22

2-2-1-3- سبکهای”اوهایو”. 25

2-2-1-4- سبکهای”وایت من”. 27

2-2-1-5- سبکهای شبکه مدیریت. 29

2-2-1-6- سبکهای لیکرت. 32

2-2-2- نظریه های اقتضایی. 37

2-2-2-1- مدل اقتضایی رهبری. 37

2-2-2-2- مدل  پیوستگی رفتار رهبری. 39

2-2-2-3- نظریه چرخه زندگی. 41

2-2-2-4- نظریه مسیر ـ هدف. 44

2-2-2-5- مدل تجویزی رهبری. 46

2-3- تنیدگی. 47

2-3-1- فیزیولوژی تنیدگی. 51

2-3-2-استرس یا فشار روانی. 54

2-3-2-1-سندروم سازگاری عمومی. 55

2-3-2-2-عوامل سازمانی موثر در ایجاد فشار روانی. 57

2-3-2-3-علل ایجاد کننده فشار روانی مرتبط با شغل ازدیدگاه پژوهشگران  58

2-3-2-4-مدل های فشار روانی. 60

2-3-2-4- استر سورهای سوری روانی اجتماعی در محیط کار. 63

2-3-3- عوامل به وجود آورنده ی تنیدگی شغلی. 63

الف) عوامل محیطی. 64

ب) عوامل سازمانی. 64

پ) عوامل فردی. 66

2-3-4- اثرات تنیدگی. 70

الف) اثرات فیزیولوژیک. 70

ب) اثرات روانی. 74

ج) اثرات رفتاری. 75

د) اثرات سازمانی تنیدگی. 76

2-4- شخصیت. 78

2-4-1- شخصیت و تنیدگی. 79

2-5- سبکهای رهبری لیکرت و تنیدگی. 82

2-5-1- سبک رهبری استبدادی ـ استثماری و تنیدگی. 83

4-5-2- سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی. 85

2-6- ترور شخصیت در سازمان. 87

2-6-1- تعریف ترور شخصیت در سازمان. 89

2-6-2- مشخصات مدیرانی که به ترور شخصیت می پردازند. 89

2-6-3- بعضی از رویه های ترور شخصیت در سازمان. 90

2-7- جمع بندی و ارئه مدل مفهومی. 92

2-8-پیشینه تجربی. 94

2-8-1-بررسی رابطه بین سبک رهبری و میزان استرس دبیران دبیرستان‌های شهرستان زنجان  94

2-8-2-بررسی رابطه سبکهای رهبری و استرس در بین مدیران زن و مرد مدارس سه مقطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه دولتی شهرستان شادگان. 94

2-8-3-ب‍ررسی‌ راب‍طه‌ بی‍ن‌ س‍ب‍ک‌ ره‍ب‍ری‌ م‍دی‍ران‌، شخصیت، می‍زان‌ ت‍نی‍دگی‌ ک‍ارک‍ن‍ان‌ ب‍ه‍زی‍س‍تی‌ اس‍ت‍ان‌ ت‍ه‍ران‌ 95

2-8-4-بررسی تاثیر مهارتهای مدیریتی (فنی- انسانی- ادراکی) مدیران بر کاهش فرسودگی شغلی کارکنان در شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران. 96

2-8-5-بررسی عوامل ایجاد فشارهای عصبی در مدیران و نقش آن بر عملكرد مدیران مراکز آموزش علمی –كاربردی وزارت جهاد كشاورزی. 96

2-8-6-پژوهشی پیرامون فشارهای عصبی مدیران بخش صنعت کشور. 97

فصل سوم. 99

3-1- مقدمه. 100

3-2- انواع پژوهش. 101

 

3-2-1- پژوهش کاربردی. 101

3-2-2- پژوهش های بنیادی یا پایه ای. 101

3-2-3- پژوهش ارزیابی. 101

3-3- تفاوت پژوهش کاربردی و بنیادی. 101

3-3- انواع رویکردهای پژوهشی. 102

3-4- اهمیت آشنایی مدیران با پژوهش. 102

3-5- نوع روش تحقیق. 104

3-6- جامعه آماری. 105

3-7- نمونه آماری. 105

3-8- روش و ابزار جمع آماری داده ها. 107

3-9-روش و فرایند اجرای تحقیق. 107

3-10-ابزار جمع آماری داده ها. 108

3-10-1- پرسشنامه سبک رهبری مدیر. 108

3-10-2- پرسشنامه تنیدگی. 109

3-10-3- پرسشنامه شخصیت. 110

3-10-4- پرسشنامه اطلاعات شخصی. 111

3-11-روایی و پایایی پرسشنامه ها. 112

3-12-روش آماری. 113

فصل چهارم. 114

4-1-مقدمه. 115

4-2- توصیف آماری داده ها. 115

4-2-1 تحصیلات جامعه مورد مطالعه. 116

4-2-1-1 تحصیلات کارکنان. 116

4-2-1-2: تحصیلات مدیران. 117

4-2-2 میزان تجربه جامعه مورد مطالعه. 118

4-2-2-1 میزان تجربه کارکنان. 118

4-2-2-2 میزان تجربه مدیران. 119

4-2-3 آموزش درجامعه آماری موردمطالعه. 120

4-2-3-1 آموزش کارکنان. 120

4-2-3-2 آموزش مدیران. 122

4-2-4 میزان تنیدگی در جامعه مورد مطالعه. 124

4-2-4-1 تنیدگی کارکنان. 124

4-2-4-2 تنیدگی مدیران. 127

4-3- تحلیل استنباطی داده ها و آزمون فرضیه ها. 140

4-3-1-بررسی نرمال بودن داده ها با بهره گرفتن از آزمون كولموگروف – اسمیرنوف  140

4-3-2 تحلیل همبستگی بین متغیر ها در گونه A.. 141

الف) فرضیه فرعی1. 141

ب) فرضیه فرعی2. 144

پ) فرضیه فرعی3. 147

ت) فرضیه فرعی4. 150

ث) فرضیه اصلی. 153

4-3-3 تحلیل همبستگی بین متغیر ها در گونه B.. 157

الف) فرضیه فرعی2. 157

ب) فرضیه فرعی3. 160

پ) فرضیه فرعی4. 163

ث) فرضیه اصلی. 166

4-3-4 تحلیل واریانس یک عامله. 170

4-3-4-1- تحلیل واریانس یک عامله در گونه A.. 170

4-3-4-2- تحلیل واریانس یک عامله در گونه B.. 173

4-3-5 آزمون فریدمن. 176

4-3-5-1 گونه شخصیتی A.. 176

4-3-5-2 گونه شخصیتی B.. 177

فصل پنجم. 178

5-1-مقدمه. 179

5-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها. 179

5-2-1- فرضیه اول. 179

5-2-2 فرضیه دوم. 181

5-2-3 فرضیه سوم. 181

5-2-4 فرضیه چهارم. 182

5-2-5- فرضیه اهم. 183

5-3- نتایج جانبی پژوهش. 184

5-4-مقایسه نتایج با پیشینه تحقیق. 187

5-5- پیشنهادها. 189

5-5-1 پیشنهادهای سطوح سازمانی. 189

5-5-2 پیشنهادهای سطوح فردی. 191

5-5-3 پیشنهاد های پژوهشی. 195

منابع و مأخذ. 196

منابع فارسی. 196

منابع لاتین. 199

Abstract 200

فهرست نام ها. 201

پیوست. 205

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 جدول-2-1-6- ویژگی های سبک های لیکرت  36

 جدول 2-2-1 تغییرات تنیدگی زای زندگی و شغلی به ترتیب اهمیت  68

 جدول 2-2-2- بیماری های ناشی از تنیدگی در دستگاه های مختلف بدن  72

 جدول 2-2-3 اثرات فیزیولوژیک تنیدگی در طول زمان  73

 جدول 2-2-4 : اثرات روانی تنیدگی  74

 جدول 2-3-1 : ویژگی های شخصیتهای گونه A و B   82

 جدول 3-1-1- مقیاس تعیین سبك رهبری  109

 جدول3-2-1: مقیاس تعیین میزان تنیدگی  110

 جدول3-3-1: مقیاس تعیین گونه شخصیتی  111

 جدول 4-2-1-1 توزیع تحصیلات كاركنان نمونه آماری به تفكیک شخصیت  116

 جدول 4-2-1-2 توزیع تحصیلات مدیران نمونه آماری به تفكیک شخصیت  117

 جدول4-2-2-1 توزیع تجربه كاركنان نمونه آماری به تفكیک شخصیت  119

 جدول 4-2-2-2 توزیع تجربه مدیران نمونه آماری به تفكیک شخصیت  120

 جدول 4-2-3-1 توزیع آموزش ضمن خدمت كاركنان نمونه آماری به تفكیک شخصیت  121

 جدول 4-2-3-2 توزیع آموزش ضمن خدمت مدیران نمونه آماری به تفكیک شخصیت  123

 جدول 2-4-1-1-احساس تنیدگی در زندگی عادی كاركنان  125

 جدول -2-4-1-2-احساس تنیدگی در كار كاركنان  126

 جدول -2-4-2-1-احساس تنیدگی درزندگی عادی مدیران  128

 جدول 4-2-4-2-2-احساس تنیدگی در كار مدیران  130

 جدول4-2-4-2-3  نشانه های تنیدگی در گونه A براساس شدت نشانه ها  132

 جدول4-2-4-2-4  نشانه های تنیدگی در گونه B براساس شدت نشانه ها  134

 جدول 4-2-5 مقایسه میانگین تنیدگی (در زندگی عادی ،در کار و کل) کارکنان با توجه به سبک رهبری  136

 جدول 4-3 :تعریف متغیرهای اساسی  140

 جدول 4-3-1- جدول آزمون  K-S  141

 جدول 4-3-2-1-ضریب همبستگی بین سبک رهبری استبدادی – استثماری وتنیدگی در گونه A (روش پیرسون)  142

 جدول 4-3-2-2- شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری استبدادی – استثماری و تنیدگی کارکنان در گونهA   143

 جدول 4-3-2-3- جدول آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A   143

 جدول 4-3-2-4- نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A   144

 جدول 4-3-2-6- شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه A   146

 جدول 4-3-2-7- جدول آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A   146

 جدول 4-3-2-8- جدول نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه A   147

 جدول 4-3-2-9-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی در گونه A  (روش پیرسون)  148

 جدول 4-3-2-10- شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه A   149

 جدول 4-3-2-11-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه A   149

 جدول 4-3-2-12-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A   150

 جدول 4-3-2-13-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی در گونه A  (روش پیرسون)  151

 جدول 4-3-2-14-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A   152

 جدول 4-3-2-15-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A   152

 جدول 4-3-2-16-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A   153

 جدول 4-3-2-17-ضریب همبستگی بین سبک رهبری و تنیدگی در گونه A  (روش پیرسون)  154

 جدول 4-3-2-18-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A   155

 جدول 4-3-2-19-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A   155

 جدول 4-3-2-20-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A   156

 جدول 4-3-3-1-ضریب همبستگی بین سبک رهبری و تنیدگی در گونه B (روش پیرسون)  158

 جدول 4-3-3-2-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه  B   159

 جدول 4-3-3-3-آزمون Fمعنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری استبدادی-خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه B   159

 جدول 4-3-3-4-نتیجه آزمون tارتباط سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه B   160

 جدول 4-3-3-5-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی در گونه B (روش پیرسون)  161

 جدول 4-3-3-6-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه B   162

 جدول 4-3-3-7-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه B   162

 جدول 4-3-3-8-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه B   163

 جدول 4-3-3-9-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی در گونهA (روش پیرسون)  164

 جدول 4-3-3-10-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A   165

 جدول 4-3-3-11-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A   165

 جدول 4-3-3-12-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A   166

 جدول 4-3-3-13-ضریب همبستگی بین سبک رهبری و تنیدگی در گونه B  (روش پیرسون)  167

 جدول 4-3-3-14-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان درگونهB   168

 جدول 4-3-3-15-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه B   168

 جدول 4-3-3-16-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه B   169

 جدول4-2-4-1- 1 جدول آنالیز واریانس تنیدگی عادی کارکنان در گونه A   171

 جدول4-2-4-1- 2 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کاری کارکنان در گونه A   172

 جدول4-2-4-1- 3 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کارکنان در گونه  A   173

 جدول 4-2-4-2-2 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کاری کارکنان در گونه B   175

 جدول 4-2-4-2-3 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کارکنان در گونه B   176

 جدول 4-3-5-1 آزمون فریدمن در گونه شخصیتی A   176

 جدول 4-3-5-2 آزمون فریدمن در گونه شخصیتی B   177

 جدول5-4 مقایسه با پیشینه تحقیق  187

فهرست نمودار

 نمودار 2-1-1 تركیبات گوناگون ساخت دهی و مراعات  28

 نمودار 2-1-2 شبكه مدیریت  30

 نمودار 2-1-4 چگونگی تغییر در سبك های رهبری در رابطه با موقعیت  39

 نمودار 2-1-5 مدل پیوستگی رفتار رهبری  40

 نمودار 2-1-6 نظریه چرخه زندگی  42

 نمودار 2-1-7 اجزای متشكله نظریه مسیر-هدف در رهبری  46

 نمودار 2-1-8 مدل تجویزی رهبری  47

 نمودار 2-2-1- تاثیر محرك در بوجود آوردن تنیدگی  48

 نمودار 2-2-2- تنیدگی به عنوان یک پاسخ ارگانیسمی  49

 نمودار 2-2-3- مدل تعاریفی كه هم برمحرك وهم به پاسخ تاكید دارند  50

 نمودار 2-2-4 توالی وقایع در نشانگان سازگاری كلی  53

 نمودار 2-3-2-1-سندروم سازگاری عمومی  56

 نمودار 2-3-2-4-1-مدل مبتنی بر محرک  61

 نمودار 2-3-2-4-2- مدل مبتنی بر پاسخ  62

 نمودار 2-2-5 عوامل تنیدگی زای تنیدگی  65

 نمودار 2-2-5 الگوی تنیدگی شغلی  67

 نمودار 2-3-4- رابطه تنیدگی با عملکرد  77

 نمودار 2-7- مدل مفهومی تحقیق  93

 نمودار 4-2-1-1  فراوانی تحصیلی كاركنان  117

 نمودار 4-2-1-2  فراوانی تحصیلی مدیران  118

 نمودار 4-2-2-1  فراوانی تجربه كاركنان  119

 نمودار 4-2-2-2  فراوانی تجربه مدیران  120

 نمودار4-2-3-1  فراوانی آموزش كاركنان  122

 نمودار 4-2-3-2  فراوانی آموزش مدیران  123

 نمودار 2-4-1-1- فراوانی استرس عادی هر دو گروه  125

 نمودار -2-4-1-2- تنیدگی كاری كاركنان  127

 نمودار -2-4-2-1- تنیدگی عادی مدیران  129

 نمودار 4-2-4-2-2- تنیدگی كاری مدیران  130

 نمودار 4-2-4-2-3 نشانه های تنیدگی در گونه  A براساس شدت نشانه ها  133

 نمودار 4-2-4-2-4   نشانه های تنیدگی درگونه B براساس شدت نشانه ها  135

چکیده تحقیق

 

امروزه شرکتها با رقابت قویتری نسبت به گذشته مواجه اند و عملکرد مالی هدف اصلی هر نهادی است. پس هر سازمانی می خواهد با روش های مختلف عملکرد مالی خود را افزایش دهد. استفاده كنندگان صورت های مالی باید از میزان سرمایه فكری شركت آگاهی داشته باشند تا بتوانند آینده شركت را پیش بینی و تصمیمات آگاهانه ای اتخاذ كنند. پس شناسایی و ارزشگذاری درست و صحیح سرمایه فكری شركتها هم برای مدیران و هم برای استفاده كنندگان از صورت های مالی امری ضروری می باشد كه روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و ابعاد آن با عملکرد مالی (بازده دارایی) شرکت های خودروسازی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. به منظور پاسخ به پرسشهای تحقیق، یک فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی تدوین شده است. برای بررسی صحت فرضیه ها، اطلاعات از بین جامعه آماری هدف تحقیق که شامل مدیران و کارشناسان شرکت های خودروسازی پذیرفته شده در بورس طی دوره زمانی 5 ساله (1386 تا 1390) می باشند، جمع آوری شد. روش نمونه گیری این تحقیق از نوع حذفی می باشد که در نهایت 20 شرکت بعنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور سنجش سرمایه فکری از ابزار پرسشنامه که توسط بونتیس (1998) ساخته شده و مستند به تحقیقات موضوعی مرتبط با طیف لیکرت می باشد استفاده شد، همچنین به منظور سنجش متغیرهای وابسته از صورت های مالی ارائه شده شرکت های موجود در جامعه آماری استفاده شد. در نهایت جهت تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزار spss و روش تحلیل همبستگی پیرسون مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاکی از وجود ارتباط معنادار بین سرمایه فکری و عملکرد مالی در شرکت های خودروسازی عضو بورس است همچنین در میان مولفه های سرمایه فکری، سرمایه انسانی با ضریب همبستگی 0.637 و سرمایه ارتباطی با ضریب همبستگی 0.598 به ترتیب بیشترین همبستگی را با عملکرد مالی داشته اند و بین سرمایه ساختاری و عملکرد مالی ارتباط معناداری وجود ندارد.

 

کلمات کلیدی:سرمایه فکری(IC)، سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری، سرمایه ارتباطی، عملکرد مالی(ROA)

 

فهرست مطالب

 

فصل اول: کلیات تحقیق

.1-1مقدمه …………………………………… 2

.1-2بیان مسئله  تحقیق …………………………………………… 3

.1-4ضرورت و اهمیت تحقیق …………………………………………… 6

.1-5اهداف تحقیق ……………………………… 7

.1-6نوع روش تحقیق ……………………………. 7

.1-7چارچوب نظری تحقیق …………………………………………… 8

.1-8فرضیات تحقیق …………………………….. 8

.1-12قلمرو تحقیق……………………………… 9

.1-14تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها…………….. 9

 

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

.2-1مقدمه…….. ……………. ………………………………………………13

.2-2اهداف واحدهای انتفاعی………. ……………. ……………………………………………….14

.2-2-1حداکثر نمودن سود……………. ……………………………………………………………………………………………….14

.2-2-2حداکثر نمودن ثروت……………. ……………………………………………………………………………………………….14

.2-3نقش مدیران مالی در واحدهای انتفاعی……………. ………………………………………………..15

.2-4مفهوم عملکرد شرکت……………. ………………………………………………………………………………………………..16

.2-5ارزیابی عملکرد……………………………….. ………………………………………………….18

.2-5-1اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………………………19

2-6.ارتباط پاسخگویی و اندازه گیری عملکرد……………. …………………………………………………20

.2-7رویکردهای موجود پیرامون معیارهای عملکرد………………………………………………………………………..21

.2-8معیارهای ارزیابی عملکرد مالی……………. …………………………………………………24

.2-8-1معیارهای عملکرد حسابداری……………………………………………… ……………………. .. ……………….24

.2-8-2معیارهای عملکرد اقتصادی…… ……………………. …………… … ……… 27

.2-9سود حسابداری……………. …………………………………………………………………………………. …………… 29

.2-9-1اهداف گزارشگری سود حسابداری……………. …………………………………. ……………..30

.2-9-2سودمندی سود……………. …………………………………………………………………………………………………31

.2-10 نرخ بازده دارایی ها(ROA………………………………………………………………………………………………..32

.2-11سیر تاریخی توسعه مفهوم و کاربرد سرمایه فکری……………………………………………………… ………….34

.2-12مفهوم سرمایه فکری……………………………………………………………………………………. ……………………35

.2-13ویژگی های سرمایه فكری……………………………………………………………………………. …………………….37

.2-14اجزای سرمایه فکر………………………………………………………………………….. ………………………………..37

.2-15سنجش سرمایه فکری و مدل های توصیفی آن………………………………….. … ………………………………39

.2-16ارزش سرمایه های فکری برای سازمانها………………………………………. … … … … … … … ……………45

.2-17پیشینه تحقیق……………………………………………………………….. … … … … … … … … …………………….45

2-18.نتیجه گیری و استنتاج مدل تحقیق …………………………………… … … … … … ………………………………49

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

.3-1مقدمه……………………………………………………………………………. … … ……………………….. ………………..51

.3-2روش تحقیق………………………………………………………………………………………………….. …… …………….51

.3-2-1نوع تحقیق بر مبنای هدف………………………………………………………………………………………………….51

.3-2-1-1تحقیق بنیادی یا پایه ای…………………………………………………………………………………………………52

.3-2-1-2تحقیق کاربردی……………………………………………………………………………………………………………52

.3-2-2نوع تحقیق بر مبنای روش……………………………………………………. … … … ………………………………52

.3-3جامعه و نمونه آماری…………………………………………… ………………. ……………………………………………53           3-3-1.نمونه آماری و روش نمونه گیری………………………………… ………………. …………………………………54

.3-4ابزارها و روش های جمع آوری داده…………………………………….. ………………………………………………56

.3-4-1روایی و پایایی ابزار گرداوری اطلاعات…………………………….. ……. ……………………………………….58

.3-4-1-1روایی………………………………………………………………….. ….. ………………………………………………59

 

.3-4-1-2پایایی………………………………………………………………………. ………………………………………………..59

.3-4-1-2-1روش آلفای کرونباخ………………………………………………………………. ……………………………….60

.3-5روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………. ……………………………………….63

.3-6نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. ………………. ……………………….63

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

.4-1مقدمه………………………………………………………………………. ……………….. ……………………………………65

.4-2تحلیل توصیفی متغیرهای اصلی تحقیق…………………………………… ……………….. … ……………………….65

.4-2-1سرمایه فکری و خرده مقیاس های آن………………………………… ……………………………………………..66

سرمایه انسانی …………………………………………………………………………………………… ………………………………67

سرمایه ساختاری………………………………………. ………………………………. ……………….. ……………………………68

سرمایه ارتباطی (مشتری )……………………………………………………… ……………….. … … … ………………………69

.4-2-2عملکرد مالی (بازده داراییROA ) ……………………………………… ……………….. ………………………….70

بررسی نرمال بودن متغیرها…………………………………………………………………………………….. ……………………..71

.4-3آزمون فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………. ……………………………….72

 

 

 

 

فصل پنجم: خلاصه و نتیجه گیری

.5-1مقدمه…………………………………………………………………………………. ……………….. ………………………….75

.5-2نتایج آمار توصیفی……………………………………………………………….. ……………….. ………………………….76

.5-2-1توصیف متغیر سرمایه فکری و خرده مقیاس های آن…………………… …………………………………….76

.5-2-2توصیف متغیر عملکرد مالی (بازده دارایی ROA) ………….. ……….. ……………….. …………………….77

.5-3نتایج آمار استنباطی…………………………………………………………………… . ………………………………………77

پیشنهادات بر اساس یافته های تحقیق…………………………………………………………… ……………………………….79

.5-5پیشنهادات بر اساس سوال های تحقیق……………………………………… … ……………… ……………………80

.5-6محدودیت های تحقیق………………………………………………….. ……………… …………………………………..82

.5-7پیشنهادات برای تحقیقات آتی در این زمینه…………………… ……………. ………………………………………..83

پیوست…………………………………………………………………………………….. ……………… … …… ……………………84

منابع…………………………………………………………………… ……………… ……………… …… …………………………….91

 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول 1-2 تعاریف سرمایه فکری…………………………………………………………………………………………………36

جدول 2-2 راهنمای فرمول های سرمایه فکری………………………………………………………………………………..44

جدول1-3 نسبت بازده دارایی (ROA) شرکت های منتخب ………………………………………. … ……………….55

جدول1-4 توصیف متغیر سرمایه فکری…………………………………………………………………………………………..66

جدول2-4 توصیف متغیر سرمایه انسانی………………………………………………………………………………………… 67

جدول3-4 توصیف متغیر سرمایه ساختاری………………………………………………………………………………………68

جدول4-4 توصیف متغیر سرمایه ارتباطی(مشتری)…………………………………………………………………………….69

جدول5-4 توصیف متغیربازده داراییROA………………………………………………………………………………………….70

جدول 6-4 همبستگی بین سرمایه فکری با عملکرد مالی ……………………………………… …………………………….72

جدول 7-4 همبستگی بین سرمایه انسانی و عملکرد مالی  ………………………………….. … … ……………………..73

جدول 8-4 همبستگی بین سرمایه ساختاری و عملکرد مالی…………………………………………. …………………..73

جدول 9-4 همبستگی بین سرمایه ارتباطی و عملکرد مالی ………………….. ……… ………………………………….74

 

 

 

 

فهرست نمودارها

نمودار 1-4 هیستوگرام متغیر سرمایه فکری……………………………………….. ………………………………………….66

نمودار 2-4- هیستوگرام متغیر سرمایه انسانی…………………………………………………………….. …………………..67

نمودار 3-4 هیستوگرام متغیر سرمایه ساختاری………………………………. …………………….. ……………………….68

نمودار 4-4 هیستوگرام متغیر سرمایه ارتباطی(مشتری)………………………………………. ……………………………..69

نمودار 5-4 هیستوگرام متغیر بازده داراییROA……………………………………………………. ……………………………70

 

 

فهرست شکل ها

 

شکل شماره 1-1 مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………………………. ………………………..8

شکل شماره2-2 استنتاج مدل مفهومی تحقیق……………………………………………………… …………………………..49

 

 

 

1-1.مقدمه

شرکت ها دارای منابعی هستند که برای عملکرد مالی قوی و مزیت رقابتی حیاتی هستند. نخستین نوع از این منابع دارایی های مشهود چون اموال، ماشین آلات و تکنولوژی های فیزیکی دارای جانشین هستند که می توانند به آسانی در بازارهای آزاد، خرید و فروش شوند. نوع دوم دارایی های نامشهود، باارزش، کمیاب، بدون جانشین و استراتژیکی هستند که برای ایجاد مزیت رقابتی و عملکرد مالی برتر، توانا هستند. (نمازی و ابراهیمی، 1390)از طرفی، توسعه اطلاعات و پیشرفت سریع فناوری در دهه اخیر تحولی عظیم در تمام جنبه های زندگی و فعالیت های بشر ایجاد کرده و باعث حرکت به سمت اقتصاد دانش محور و منجر به تغییر پارادایم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است. (همتی و همکاران، 1389) در اقتصاد دانش محور كنونی، سرمایه فكری عامل اصلی برتری و بهبود عملكرد شركتهاست. (رحیمیان و همکاران، 1391)سرمایه فکری شامل تمام منابعی از سازمان است که ارزش سازمان و همچنین شایستگی سازمان را بالا می برند. پس این نشان می دهد که مدیریت سرمایه فکری به شکلی موثر و کارامد، ارزش و عملکرد مالی سازمان را افزایش خواهد داد. (Ahmad khan et al., 2012)استفاده كنندگان صورت های مالی باید از میزان سرمایه فكری شركت آگاهی داشته باشند تا بتوانند آینده شركت را پیش بینی و تصمیمات آگاهانه ای اتخاذ كنند.پس شناسایی و ارزشگذاری درست و صحیح سرمایه فكری شركتها هم برای مدیران و هم برای استفاده كنندگان از صورت های مالی امری ضروری می باشد كه روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود. موضوع دیگری كه باید به آن اشاره كنیم، نقش و جایگاه صنعت خوردرو در میان صنایع فعال در بازار ایران می باشد. طبق آخرین رده بندی سیصد شركت بزرگ كشور در سال 1389 كه از سوی سازمان مدیریت صنعتی صورت گرفته است از میان22 گروه صنعتی فعال درایران، گروه قطعات خودرو و وسایط نقلیه جایگاه اول را از نظر فروش به خود اختصاص داده اند.(رحیمیان و همکاران، 1391) از این رو، با توجه به اهمیت سرمایه فكری و تاثیر آن بر عملكرد شركت ها و نیز جایگاه صنایع خودروسازی و ساخت قطعات در این تحقیق سعی داریم ارتباط بین سرمایه فكری وعملكرد مالی شركت های فعال در صنایع خودرویی را مورد بررسی قرار دهیم.صنعت خودروسازی ایران،پس از صنعت نفت فعال ترین صنعت ایران است در سال 2009 ایران از لحاظ سرعت رشد صنعت خودرو مقام پنجم دنیا را کسب کرد.با توجه به اینکه صنعت خودرو تا این اندازه حائز اهمیت می باشدهمچنین اخیراً با توجه به تورم قیمت خودرو تصمیم گرفتم  که برای پایان نامه خود در این زمینه کار کنم.

2-1.بیان مساله تحقیق

امروزه شرکتها با رقابت قویتری نسبت به گذشته مواجه اند و عملکرد مالی هدف اصلی هر نهادی است. پس هر سازمانی میخواهد با روش های مختلف عملکرد مالی خود را افزایش دهد.(Ahmad khan et al., 2012) در سال های اخیر، مزیت رقابتی محور استراتژی های رقابتی قرار گرفته است. شرکت ها برای بهبود عملکرد و مقابله با رقبا، باید دارای مزایای رقابتی باشند تا بتوانند در شرایط پیچیده، عملکردی برتر داشته و خود را در بازارها حفظ نمایند. بنابر دیدگاه مبتنی بر منابع، عملکرد برتر شرکت ها می تواند از منابع منحصر به فرد آنها، یکپارچگی منابع و یا توانایی پاسخ گویی به محیط ناشی شود. بر اساس این دیدگاه، تفاوت عملکرد شرکت ها به دلیل این است که سازمان های موفق دارای منابع استراتژیکی (فیزیکی، انسانی و سازمانی) هستند که رقبای آنها فاقد آن منابعند. طبق دیدگاه مبتنی بر منابع شرکت، سرمایه فکری منابع استراتژیکی هستند که شرکت ها را قادر به ایجاد مزیت رقابتی و عملکرد مالی برتر می نمایند.(سینایی و همکاران، 1390). به رغم پذیرش نقش انکارناپذیر سرمایه فکری و دارایی های نامشهود در عملکرد شرکت ها، اغلب سامانه های سنتی قادر به اندازه گیری سرمایه فکری شرکت ها و انعکاس آن در صورت های مالی نیستند، در حالی که اهمیت آنها در افزایش ثروت سهامداران، کسب سوداوری پایدار، افزایش سهم شرکت ها از بازارهای جهانی، ارزیابی عملکرد فعلی واحد تجاری و همچنین پیش بینی های آتی، همواره مورد توجه بوده است. از آنجایی که شرکت ها در انجام برنامه ریزی های راهبردی به شناسایی فرصت ها و تهدیدهای پیرامون خود می پردازند، بنابراین ناگزیر به کسب اطلاعات جامع درباره ظرفیت ها، کفایت و کارایی منابع داخلی خود هستند. Marr, 2004)) محیط کسب و کار مبتنی بر دانش، نیازمند رویکردی است که دارایی های ناملموس جدید سازمانی مثل دانش و شایستگی های منابع انسانی، نوآوری، روابط با مشتری، فرهنگ سازمانی، سیستم ها و ساختار سازمانی و غیره را دربرگیرد (قلیچ لی و همکاران، 1387) عوامل نامشهود و سرمایه فکری به عنوان اصلی ترین عنصر توسعه در اقتصاد دانش محور، توانایی لازم برای انجام برنامه های راهبردی را در اختیار شرکت ها قرار می دهد. (Marr, 2004) در حقیقت سرمایه فکری یک مدل جدید کاملی را برای مشاهده ارزش واقعی سازمان ها فراهم می آورد و با بهره گرفتن از آن می توان ارزش آتی شرکت را نیز محاسبه کرد بنابراین رویکرد سرمایه فکری برای سازمان هایی که می خواهند از ارزش عملکردشان به خوبی آگاهی داشته باشند، جامع تر است (مدهوشی و اصغرنژاد، 1388)

از طرفی به دنبال توسعه فن آوری اطلاعات در دهه 1990، الگوی رشد اقتصادی دچار تغییرات اساسی شد و عامل دانش به عنوان مهم ترین سرمایه، جایگزین سرمایه های مالی و فیزیکی در اقتصاد جهانی گردید. (Chen, 2004) در اقتصاد مبتنی بر دانش، محصولات و سازمان ها بر اساس دانش زندگی می کنند و می میرند و موفق ترین سازمان ها آنهایی هستند که از این دارایی ناملموس به نحو بهتر و سریع تری استفاده می کنند (قلیچ لی و همکاران، 1387) بر این اساس موفقیت حال و آینده در رقابت بین سازمان ها تا حد کمی مبتنی بر تخصیص استراتژیک منابع فیزیکی و مالی و تا حد زیادی مبتنی بر استراتژیک دانش خواهد بود. (ملکیان و زارع، 1389)

ظهور اقتصاد جدید که اساسا با اطلاعات و دانش هدایت می شود، منجر به افزایش علاقه فزاینده ای به سرمایه فکری (IC) شده است. (Tan et.al, 2007) سرمایه فکری سرمایه ای فراتر از دارایی های فیزیکی و دارایی های مشهود است امروزه سهم سرمایه فکری به دلیل تولید دانش و اطلاعات و در نتیجه تولید ثروت در اقتصاد مبتنی بر دانش می تواند نقش مهمی در خلق ارزش افزوده و تولید ناخالص داخلی داشته باشد.به این دلیل در سطح بنگاه های اقتصادی نیز عملکرد مالی شرکت ها می تواند تحت تاثیر دارایی های فکری و سرمایه انسانی قرار گیرد. (عباسی و گلدی صدقی، 1389) بطور کلی در جوامع دانش محور کنونی، بازده سرمایه فکری بکار گرفته شده بسیار بیشتر از بازده سرمایه مالی به کار گرفته شده، اهمیت یافته است.(Bontis, 1999) سرمایه فکری در مشتریان، فرایندها، اطلاعات، علامت تجاری، منابع انسانی و سیستم های سازمانی متجلی می شود و نقش فزاینده ای در خلق مزیت های رقابتی پایدار ایفا می کند.(شمس و خلیلی، 1390). سرمایه فکری در این تحقیق از سه  بعد سرمایه انسانی ، ارتباطی و سختاری تشکیل شده است.

جانوسویچ[1] و همکاران ( 2013)، احمد خان[2] و همکاران(2012)، باسوکی[3] و همکاران(2012)، لیبو[4] و همکاران(2011)، پلومن[5] و همکاران(2007)، رادرز[6] و همکاران نشان دادند که سرمایه فکری رابطه مثبت و معنی داری با عملکرد مالی دارد. همچنین رحیمیان و همکاران در سال 1391 به بررسی تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکتهای صنایع خودرو و ساخت قطعات پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران  پرداختند و نشان دادند که در میان عناصر تشکیل دهنده سرمایه فکری، کارایی سرمایه ساختاری و کارایی سرمایه بکارگرفته شده دارای بیشترین تاثیر بر عملکرد مالی شرکت های نمونه می باشند و میان سرمایه انسانی و عملکرد مالی شرکت های نمونه ارتباط معناداری وجود ندارد.

بنابر بیان مساله مذکور که بیان کننده اهمیت توجه به سنجش سرمایه فکری و بررسی رابطه آن با عملکرد شرکت هاست، در این تحقیق سعی بر آن است که ارتباط سرمایه فکری با عملکرد مالی شرکت های خودروسازی پذیرفته شده در بورس بررسی و مورد تبیین قرار گیرد.

 

پرسش اصلی:

آیا رابطه معناداری بین اجزای سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکت های خودروسازی پذیرفته شده در بورس وجود دارد؟

پرسش های فرعی:

• آیا رابطه معناداری بین سرمایه انسانی و عملکرد مالی شرکت های خودروسازی پذیرفته شده در بورس وجود دارد؟
• آیا رابطه معناداری بین سرمایه ارتباطی و عملکرد مالی شرکت های خودروسازی پذیرفته شده در بورس وجود دارد؟
• آیا رابطه معناداری بین سرمایه ساختاری و عملکرد مالی شرکت های خودروسازی پذیرفته شده در بورس وجود دارد؟

[1] Janosevic