(زمانی،۱۳۷۸:۶۵(
استعلامی:
« این نی در صورتی ناله و آواز دارد که لب بر لب نی زن داشته باشد (بیت۱۲) و از نفس معبود یا معشوق نفحه یی در او دمیده شود.» (استعلامی، ۱۳۸۷: ۲۸۵)
گولپینارلی:
اگر با لبان یار موافق خود هم نفس بودم، من نیز چون نی گفتنی ها را بر زبان می آوردم.» (گولپینارلی، ۱۳۸۴: ۷۵)
نظر اجمالی:
درد هجران و دوری مولانا از معشوق ازلی که صاحب اسرار است، از موانع مهم بیان اسرار محسوب می شود و همانطور که انقروی و زمانی و دیگر شارحان گفته اند بیت در جواب کسی است که جویا- ی احوال عشق باشد و طبق گفته ی فروزانفر مولانا در جواب، سکوت اختیار کرده و این بیت را می گوید. و در بیتی دیگر هم دلیل سکوت خود را، بی دل بودن دانسته و به این مطلب اشاره می کند:

انقروی:
انقروی عقیده دارد که مولانا این بیت را در پاسخ کسانی که می گویند اگر عشق نباشد با پر و بال عشق پرواز می کنیم داده است و می گوید:« ای کسانی که برای رفتن به جانب مبدأ و معاد عقل را پیشوا قرار داده و آن را هادی گرفته اید ، بدین ترتیب خودتان را به ورطه ی غفلت و جهالت اند-اخته اید. من در صورتی می توانم عقل را هادی به سوی مبدأ و معاد بدانم و هوش را رهبر به جانب مقصد و مرادم بگیرم که نور عشق و یارم و ضیاء هدایتش در پیش و پسم نباشد.»( انقروی، ۱۳۸۰: ۵۲)
نیکلسون:
شاعر در این بیت بیان می کند که « منبع تمامی مشاهدات روحانی” نور باطن است. و حدیث منسوب به حضرت محمد (ص) را در رابطه با بیت بیان می کند: از فراست مؤمن پرهیز کنید که او به نور حقّ می نگرد.»( نیکلسون، ۱۳۸۴:۲۷)
فروزانفر:
فروزانفر مقصود مولانا را از این بیت این گونه بیان کرده است:« اگر التفات و عنایت معشوق نباشد وصول به مقام معرفت میسّر نمی گردد زیرا محبّ صادق مراقب تجلّی انوار یار است و هرچه بر دلش فائض می شود از فیض معشوق است و اگر نور معرفت بر وی نتابد مقتضی هوشیاری است، عاشق را به جایی نمی برد و چنان مستغرق جمال می گردد که نه خود را می شناسد و نه دیگری را ودر هر دو حالت(بیخودی، هوشیاری) عاشق به اختیار خود نیست.»( فروزانفر، ۱۳۸۲: ۳۷)
زمانی:
مضمون بیت را با معنی آیه ی ۱۲ سوره ی حدید مناسب می داند و می گوید:« اگر نور باطن حضرت معشوق در پیش و پس من نباشد، من چگونه می توانم با این عقل جزئی و ادراکات محدود راه خود را بیابم ودرآن سلوک کنم.» (زمانی، ۱۳۷۸:۶۷)
استعلامی:
چنین می گوید:« اگر نور هدایت او نباشد عاشق چگونه اطراف و پیش پای خود را ببیند؟» (استعلامی، ۱۳۸۷:۲۸۵)و مضمون بیت را مقتبس از آیه ی ۱۲ سوره ی حدید دانسته است.
گولپینارلی:
با توجه به بیت قبل می گوید: انسان باید برای رسیدن به وصال حقیقی، در وجود معشوق فانی شود و« رسیدن به مقام، با موهبت الهی ممکن است.»( گولپینارلی، ۱۳۸۴: ۷۷)
نظر اجمالی:
چنانکه زمانی و استعلامی بیت را معنی کرده اند درست تر از دیگر شارحان است و مولانا در دفتر ۴می گوید که این نور الهی است که باعث پاک گردانیدن همه ی راه ها می شود و او را به مراتب فوقانی می رساند: