صنعت متالورژی پودر از زمان های خیلی دور، مدت ها قبل از اینکه صنعتگران با ذوب و ریخته گری آهن آشنا شوند مورد استفاده بوده است. به عنوان مثال می توان به این موضوع اشاره کرد که مصریان قدیم تقریباً 3000 سال قبل از میلاد مسیح به کمک روش متالورژی پودر ابزار آلات آهنی تهیه می کرده اند و یا هندیان قدیم که جواهرات و مصنوعات فراوانی را به کمک پودرهای فلزی ساخته بودند [1].

اولین محصول مدرن متالورژی پودر فیلمان های تنگستنی لامپ های الکتریکی بوده که در اوایل قرن نوزدهم تولید شده است. توسعه P/M [1] در دهه ی 30 با تولید کاربیدهای تنگستن جهت ابزارهای برش تداوم یافت و در دهه 60 و 70 با تولید قطعات خودرو و قطعات مربوط به موتورهای هواپیما بیش از پیش با گسترش مواجه شد. تولید قطعات به کمک فرایندهای آهنگری پودر و قالب گیری تزریقی پودر فلزی در دهه ی 90 از دیگر پیشرفت های صنعتی فرایند متالورژی پودر محسوب می شود. تا اینکه در دهه اخیر صنعت متالورژی پودر با ورود به عرصه نانوتکنولوژی خود را با علوم و فرایندهای نوپا و پیشرو در دنیا هماهنگ کرده و همگام با سایر فرایندهای تولید مواد فلزی تمایل به توسعه و گسترش بیش از پیش از خود نشان داده است [1].

امروزه بسیاری از قطعات تولید شده به کمک متالورژی پودر در موارد گوناگونی نظیر: اتومبیل ها، ابزار آلات آشپزخانه، تجهیزات باغبانی، کامپیوترها، تجهیزات دندانپزشکی و قطعات مربوط به حفاری چاه های نفت و گاز به کار برده می شوند. از كاربردهای رایج روش تولید متالورژی پودر می­توان به ساخت قطعات مكانیكی مورد استفاده در صنعت خودروسازی از قبیل چرخ­دنده، شاتون، میل بادامك، پیستون، شاتون، قطعات خودروانكارمانند بوشهای متخلخل و غیره اشاره نمود. همچنین برای تولید مواد مخصوص،‌ جدید و پیشرفته (فلزات با دمای ذوب بالا، مواد كامپوزیتی با زمینه های فلزی،‌ بین فلزی و سرامیكی،‌ مواد اصطكاكی،‌ مواد مقاوم به خوردگی مانند فولادهای زنگ نزن تف جوشی شده و سوپرآلیاژها، مواد دیرگداز مانند سرامیک ها،‌ مواد متخلخل مانند فیلترها،‌ فوم های فلزی،‌ مواد مورد استفاده در صنایع الكتریكی نظیر اتصالات الكتریكی و‌ المنت‌های گرماساز، مواد مغناطیسی نرم و سخت،‌ مواد ابزار مانند فولادهای تندبر،‌ كاربیدهای سمانته، سرمتها، الماس و نیتریدها، آلیاژهای سنگین،‌ مواد آمورف و نانوكریستالی، مواد هسته ای و …) از روش متالورژی پودر استـفاده می­گـردد [2].

 

• روند کلی ساخت قطعات متالورژی پودر

فرایند متالورژی پودر، فرایند تولید قطعات با شکلی نزدیک به شکل نهایی و یا شکل نهایی است. هدف اصلی در این فرایند، تولید توده ای متراکم از پودر های فلزی با استحكام کافی جهت حمل و سپس حرارت‌دهی آن در دمایی كمتر از دمای ذوبش تحت اتمسفر کنترل شده می باشد. در طول این فرایند كه تف جوشی نام دارد، ذرات پودر به یكدیگر جوش خورده و ماده استحكام كافی جهت سرویس‌دهی مورد نظر را می‌یابد [3].

درشکل 1-1 روند کلی تولید قطعات تف جوشی شده نشان داده شده است.

 

شکل 1-1- فلوچارت روند كلی ساخت قطعات متالورژی پودر.

با بهره گرفتن از روش متالورژی پودر می­توان قطعاتی در گستره وسیعی از خواص فیزیكی و مکانیکی تولید کرد [4]. عوامل متعددی جهت دستیابی به خواص مورد نظر در مواد تف جوشی شده وجود دارد، اما در بین آنها میزان دانسیته و مقدار عناصر آلیاژی از پارامترهای مهم محسوب می‌شوند [5]. بطور کلی خواص مكانیكی قطعات متالورژی پودر تابعی از دانسیته یا به عبارت دیگر تخلخل باقیمانده می­باشد. افزایش دانسیته در قطعات متالورژی پودر منجر به بهبود خواص فیزیكی و مكانیكی آنها خواهد گردید [6]. روش های متداول ساخت و تولید، جهت افزایش دانسیته در صنعت متالورژی پودر شامل تف جوشی در حضور فاز مایع، فلزخورانی یا عبور تدریجی، دوبار پرس / دو بار تف جوشی، فشردن با سرعت بالا، پرس داغ، پرس ایزواستاتیک داغ، پرس ایزواستاتیک سرد، اكستروژن و آهنگری پودر می‌باشند [7].

 

• دلایل گسترش متالورژی پودر

دلایل تمایل به سمت قطعات P/M را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود:

• فرایند P/M یک روش با بهره اقتصادی برای تولید قطعات فلزی با شکلی دقیق و نزدیک به شکل نهایی می باشد.
• فرایند P/M از جمله روش های جدید تولید، برای بهبود کیفیت محصول و بهره وری آن به شمار می رود.
• محدود کردن عملیات ثانویه پر هزینه ماشینکاری به دلیل تولید قطعاتی با شکلی نزدیک به شکل نهایی.
• بهبود بهره وری اقتصادی به واسطه محدود کردن مراحل تولید و امکان فراهم آوردن ویژگی های خاص در قطعات نظیر قابلیت خود روغنکاری و امکان فیلتراسیون کنترل شده در قطعات [1].
• به کمک فرایند P/M این امکان وجود دارد که بازده بیش از 97% برای مواد اولیه مصرفی حاصل شود.
• P/M روشی مناسب برای تولید قطعاتی با نرخ تولید بالا می باشد.
• P/Mامکان تولید رنج وسیعی از محصولات فلزی را فراهم می آورد؛ مواد متخلخل (فیلترها و یاتاقان های خود روغنکار) ، فلزات سخت (کاربید تنگستن) ، فلزات با نقطه ذوب بالا (فلزات دیرگداز) ، مواد کامپوزیتی، مواد آمورف…..
• امکان تولید قطعاتی با خواص معادل و یا حتی برتر از محصولات مشابه تولید شده از طریق روش های معمول ریختگی و یا آهنگری [8]. به عنوان نمونه در شکل 1-2 برخی از خواص چرخ دنده تولید شده به روش متالورژی پودر با روش معمول تولید مقایسه شده است. همانطور که در شکل دیده می شود استفاده از فرایند P/M به همراه یک عملیات تکمیلی، سخت کاری سطحی، امکان دسترسی به خواصی برتر از محصول مشابه تولیدی به روش آهنگری و سپس ماشینکاری[3] را فراهم آورده است.

شکل 1-2- مقایسه برخی از خواص محصولات P/M با سایر روش های تولید [9].

بنا به دلایل ذکر شده افزایش روز افزون تقاضا برای محصولات متالورژی پودر سبب شده است که صنایع تولید قطعات P/M در شمال آمریکا که شامل شرکت های تولید قطعات معمولی متالورژی پودر و  شرکت های تولید محصولات خاص P/M نظیر سوپر آلیاژها، تولیدات متخلخل، مواد اصطکاکی، ابزارهای برش کاربید تنگستنی و فولادهای ابزار می باشند، فروشی در حدود 5 بلیون دلار در سال داشته باشند. جدول 1-1 میزان رشد محموله های این صنایع را بعد از سال 1996 نشان می دهد [1].

 

جدول 1-1- میزان رشد محموله های صنایع تولید قطعات P/M در شمال آمریکا [1].

 

همانطور که مشهود است در طول سالهای 1992 تا 1994 بازار قطعات تولید شده توسط صنایع تولید قطعات P/M در شمال آمریکا، بزرگترین بازار از نوع خود در دنیا بوده و نرخ رشد 6/18 درصدی را نشان می دهد [1].

 

1-4- متالورژی پودر در صنعت خودروسازی

صنایع خودرو سازی در طی 70 سال گذشته، بیشترین میزان مصرف قطعات متالورژی پودر را به خود اختصاص داده اند. به عنوان نمونه همان طور که در شکل 1-3 نیز نشان داده شده است، می توان اشاره کرد که در اتومبیلهای سواری معمولی در ایالات متحده آمریکا بیش از 43 پوند از قطعات P/M مورد استفاده قرار گرفته است و انتظار می رود در چند سال آینده این میزان با افزایش چشمگیری روبرو    شود [10].

شکل 1-3- میزان مصرف قطعات P/M در خودروهای آمریکایی [10].

 

تكنولوژی متالورژی پودر این امكان را به وجود آورده است تا قطعات اتومبیل از جنس فولادهای        تف جوشی شده،‌ با هزینه تمام شده كمتر، حجم تولیدی زیاد، استفاده بهینه از مواد، صرف كمترین انرژی ممكن برای تولید و دقت ابعادی بسیار زیاد تولید گردند.

با وجود تخلخل ذاتی در قطعات متالورژی پودر، این قطعات نسبت به قطعات مشابه ریخته گری یا آهنگری شده سبك تر می باشند و نهایتا منجر به كاهش وزن اتومبیل خواهند گردید [11]. در كنار سوختهای جایگزین به جای سوختهای فسیلی یكی از اهداف سازندگان خودرو كاهش مصرف اتومبیل ها تا حد سه لیتر برای صدكیلومتر است كه برای رسیدن به این هدف كاهش وزن اتومبیل ها به موازات توسعه سیستم موتور و انتقال قدرت ضروری است. با بهره گرفتن از قطعات متالورژی پودر (قطعات فولادی تف جوشی شده) در كنار مواد سبكی مانند تیتانیم، منیزیم، آلومینیوم و پلاستیک های پیشرفته می توان وزن خودروها را كاهش داده و در نهایت باعث كاهش مصرف سوخت خودروها گردید. با بهره گرفتن ازتكنولوژی متالورژی پودر، می­توان به دانسیته های متفاوتی بسته به نیازهای كاربردی قطعات دست یافت. بعلاوه، با بهینه‌سازی شرایط تف جوشی، می توان بیشترین نسبت استحكام به وزن را در قطعات متالورژی پودر بدست آورد. تمامی این فاكتورها، گویای این حقیقت هستند كه تكنولوژی فولادهای   تف جوشی شده نقش بسیار مهمی در كاهش وزن اتومبیل­ها دارد [12].

 

قطعات P/M در داخل خودرو دارای دو کاربرد اساسی هستند:

• کاربردهای موتوری شامل قطعاتی نظیر: پولی ها و چرخ دنده های میل بادامک، میل لنگ، میل اسبک و … شکل1-4.

 

                                          شکل 1-4- قطعات P/Mمورد کاربرد در موتور خودروها [12].

 

• کاربردهای انتقال قدرت شامل قطعاتی نظیر: میل دنده های موجود در گیربکس های دستی شکل1-5، [12].

 

شکل 1-5- قطعات P/M مورد استفاده در موارد مربوط به انتقال قدرت [12].

 

از جمله قطعات دیگر مصرفی در خودرو که به روش متالورژی پودر تولید می شوند عبارتند از:

پیستونهای کمک فنر، هادی میله کمک فنر، قرقره دندانه دار، چرخ دنده های حلزونی کوچک، میله اتصال پمپ انژکتور موتور دیزل، تکیه گاه اهرم کنترل انتقال قدرت در اتومبیل سواری، حلقه سنکرو نایز کننده در کامیون، نگهدارنده آئینه داخل اتومبیل، چرخ همزمان کننده، چرخ دنده های پمپ اتومبیل، مجموعه چرخ دنده، شاتون خودرو و…[13].

 

شكل 1-6- قفل كنندة مخروطی كامیون شركت اسكانیا كه با تكنیكهای متالورژی پودر و آهنگری [4]تولید شده [13].     شكل 1–7- یوكهای انژكتور[5] كامیون ولو تولید شده به روش فورج (سمت چپ) و متالورژی پودر   (سمت راست) [13].

بنابراین صنایع خودروسازی ایران نیز با توجه به گسترش و نقش روز افزون محصولات پودری تمایل بسیاری برای جایگزینی رنج وسیعی از قطعات مصرفی خودرو های سواری داخلی که به روش های معمول ریخته گری و یا شکل دهی تولید می شوند را، با محصولات مشابه P/M دارا هستند.

 

 

1-5- روش های ساخت قطعات متالورژی پودر

روش های ساخت قطعات متالورژی پودر را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد؛

• روش های معمولی (پرس+ تف جوشی)
• روش های حصول حداکثر چگالی

 

1-5-1- فرایند های معمول (پرس+ تف جوشی)

این فرایند مطابق با گام های نشان داده شده در شکل 1-8 انجام می شود [1].

شکل 1-8- فرایند معمول (پرس+تف جوشی) [1].

 

در این روش پودر به گونه ای انتخاب می شود تا بتواند محدودیت ها و قید های فرایند و همچنین نیازهای قطعه نهایی را برطرف سازد. برای مثال: در روش فشردن سرد از پودرهایی با شکل غیر یکنواخت استفاده می شود تا از حصول استحکام کافی و یکنواختی ساختاری در محصول پرس شده اطمینان حاصل شود. از آنجایی که پودر توسط ابزارهای شکل دهنده سخت و با بهره گرفتن از یک حرکت فشاری عمودی فشرده می شود، لذا شکل و ابعاد محصول با قید هایی نظیر گنجایش پرس، تراکم پذیری پودر و سطح چگالی مورد نیاز برای محصول نهایی محدود می شود. برای بسیاری از محصولات متالورژی پودر این محدودیت ها شامل؛ ابعاد قطعه (مساحت سطح متراکم شده) حداکثر cm2 160، ضخامت قطعه حداکثر mm75 و وزن قطعه حداکثر Kg 2/2 می باشد [1].

دو روش معمول فشردن پودر در فرایندهای معمول (پرس + تف جوشی) به کار می رود:

• فشردن سرد در داخل قالب های صلب

دربین این مباحث شاید بتوان انبارداری و ذخیره­سازی را یکی ازقدیمی­ترین و پرطرفدارترین مباحث دانست که به همراه موضوع توزیع­ و حمل­و­نقل بیش از نیمی از مطالب مربوط به لجستیک را پوشش می­دهد. در این راستا معمولا هر سازمانی که پس از حیطه­ی تولید به انجام بهبود در حیطه­های لجستیکی وغیرتولیدی فکر کند، معمولا انبارداری و ذخیره­سازی را به عنوان یکی از اولین محدوده­هایی که احتمال کسب عاید و بهبود چشمگیری در آن بسیار بالاست می­نگرد و از این رو پژوهش برای تولید، از تولید به توزیع سرایت کرده است و استانداردها برای عملکرد دقیق در زمینه­ توزیع، به طور شگرفی افزایش یافته است بطوری که امروزه متوسط دقت ارسال کالا در انبارهای آمریکا حدود 99% است حال آنکه استانداردهای ژاپنی با یک خطا در 10000 ارسال به سرعت به یک استاندارد قابل قبول­تر تبدیل می­شوند.

انبارداری و ذخیره­سازی در سازمان های نظامی وغیرنظامی، سازمان های تولیدی و خدماتی به یک اندازه اهمیت دارد، به عنوان نمونه شرکت­های پخش فرآورده ­های نفتی یا دارویی که اصولا تولید کالا هم نمی­ کنند درصدزیادی از فضا وسرمایه­ خود را صرف انبارداری وذخیره ­سازی می­ کنند. فضاها وسرمایه ­های درگیر برای اقلام، کالاهای کهنه و متروک شده، تجهیزات جابجایی و ذخیره­سازی مواد، ماشین آلات اسقاطی و از این قبیل صرف می­ شود.

درهر حال انبارداری و ذخیره­سازی از هر دیدگاهی که نگریسته شود اهمیت خاص خود را داراست و توجه به آن منافع زیادی را عائد می­ کند. انتخاب سفارشات فرایند برداشتن اقلام از انبار برای یک تقاضای خاص و به عنوان یک فعالیت با بالاترین اولویت در بهبود بهره­ وری انبار بشمار می ­آید زیرا اولا انتخاب سفارشات هزینه­برترین فعالیت یک انبار است و ثانیا این فعالیت از نظر مدیریتی بسیار مشکل می­باشد که ناشی از برنامه ­های عملیاتی جدید می­باشد. پاسخ سنتی در برابر افزایش تقاضا، اندوختن منایع اضافی است. در انبار منابع شامل نیروی انسانی، تجهیزات و فضاست. متاسفانه بدست آوردن و نگهداری این منابع می ­تواند سخت باشد و علیرغم بهبودهای اقتصادی، دوباره تاثیر کمبود نیروی انسانی بوجود می ­آید و بعلاوه با مسائلی مانند نیروی کار مسن، جمعیت اقلیت و کاهش مهارت­ های فنی سازگار روبهرو می شویم و در نتیجه افزایش نیروی کار نمی ­تواند روش حل مناسبی باشد. از این رو در برابر افزایش سریع تقاضا در عملیات انبار برای برآوردن این تقاضا، امروزه طراحی و مدیریت عملیات انبار با مشکلاتی زیاد رو به رو شده است. برای غلبه بر این مشکلات باید بهبود فرایندهای انبار به عنوان ابزاری برای مدیریت انبارها و مراکز توزیع، تحت توجه قرار گیرد.

در این راستا در این پایان نامه پژوهش بر روی مبحث برنامه ­ریزی انتخاب سفارشات یا اولویت­ بندی در انتخاب تقاضاهای ارسال شده به انبار به منظور بیشینه کردن تعداد سفارشهای تکمیل شده در دوره­ های زمانی دلخواه انجام گرفته است.

1-2. تعریف مساله

یک مرکز توزیع را در نظر می­گیریم که بسیاری از قطعات مورد نیاز مشتریانش را تامین می­ کند، مشتری­ها هر روزه سفارشات را در مرکز توزیع قرار می­دهند، سفارشهایی که تمام قطعات خواسته شده­ی آن در انبار موجود باشد در همان روز برای مشتریان فرستاده می­شوند و سفارشهایی­هم که بخاطر کمبود حداقل یکی از قطعات آن تکمیل­نشود(سفارشات به تاخیر افتاده[1]) به روزهای بعد موکول می­شوند و در روزهای بعد در اولویت قرار می­گیرند تا مدت زمان تاخیر آنها کم شود، چنین حالتی تعداد سفارشات تکمیل شده می ­تواند تحت تاثیر چگونگی تخصیص منابع موجود به سفارشها می­باشد.در

 این پایان نامه یک مدل ریاضی غیرخطی دینامیک برای­ حداکثرکردن تعدادسفارشات پر شده معرفی می شود به­گونه­ای که مدت زمان تاخیری سفارشات به تاخیر افتاده حداقل شود.

1- 3. هدف از تحقیق

هدف از این تحقیق ارئه­ی یک مدل دینامیک ریاضی برای مسئله­ برنامه ­ریزی انتخاب سفارشات به منظور ماکسیمم کردن تعداد سفارشات تکمیل شده و ارزیابی کارایی و اثربخشی آن می باشد .

 

1-4. فرضیات تحقیق

یک مرکز توزیع را در نظر میگیریم که­درهر روز تعدادm سفارش از طرف خرده­فروشان دریافت میکند و در هر سفارش شامل n نوع قطعه باتعداد معین می باشد و همچنین تعداد کل روزهاH را فرض میکنیم.

• سفارش­هایی که همه­ی قطعات خواسته شده در آن در انبار وجود داشته باشد در همان روز برای مشتری فرستاده میشود و لی اگر حداقل یکی از قطعات خواسته شده­ی سفارشی در دسترس نباشد آن سفارش در روزهای بعد در اولویت قرار میگرد تا مانع از به تاخیر افتادن زیاد آن سفارش نشود .

 

• مقدار سفارش هرقطعه درهرسفارش مقدار مشخصی می باشد و مشتریان مختلف لزوما قطعات یکسانی در سفارشاتشان درخواست نمی­ کنند.

 

• مقدارموجودی همان تولید روزا­نه­ی کارخانه و مقداری مشخص می باشد.

 

• مشتریان دارای ارزش یکسانی برای مرکز توزیع می باشند .

5-1. مراحل تحقیق

تعیین مساله: در این پژوهش مساله­ی اصلی پیدا کردن یک مدل دینامیک ریاضی برای مساله برنامه ­ریزی انتخاب سفارشات (انتخاب تقاضا) است .

مطالعه­ منابع مربوطه: در این مرحله با مطالعه­ سیستمهای انبارداری و نقش آن در مدیریت زنجیره­ی به اهمیت انتخاب سفارشات در این زمینه پی برده شد و مطالعه­ روی سیستمهای انتخاب سفارشات انجام شد.

انتخاب طرح: با توجه به مطالعات انجام شده لزوم تحقیق در زمینه­ برنامه ­ریزی انتخاب سفارشات درک شد و با توجه به اینکه مدلهای قبلی ارائه شده در این زمینه برای حالت دینامیک طراحی نشده بودند، لذا مبحث طراحی مدل دینامیک برنامه ریزی انتخاب سفارشات بعنوان طرح پژوهش انتخاب شد.

تجزیه و تحلیل: در این مرحله شناخت کافی نسبت به روش های انتخاب تقاضا از جمله روش “اولین ورود اولین خدمت” و روش “برنامه ریزی خطی” ارائه شده حاصل گردید ولی به دلیل اینکه این قواعد برای حالت استاتیک بودند مقایسه ی عملکرد این روشها برای دوره های بیشتر از یک دوره میسر نبود با این وجود در فصل چهارم با فرضیاتی مشخص عملکرد قاعده ی “اولین ورود اولین خدمت ” با روش ارائه شده در یک دوره ی زمانی سه روزه مقایسه شد ، و از آنجا که روش های حل بهینه­ دقیق قادر به حل مدل برای ابعاد بزرگتر نبودند مدل ارائه شده با بهره گرفتن از زبان نرم افزار متلب کدبندی وبا الگوریتم ژنتیک حل شده و جوابهای حاصل از حل مدل با الگوریتم ژنتیک با جوابهای لینگو برای ابعاد کوچک مسئله در فصل چهارم مورد مقایسه قرار گرفتند.

1-6. توجیه ضرورت انجام طرح

1-1-اهمیت و اهداف کار 3

فصل دوم: بررسی منابع

2-1-گیاهشناسی 5

2-2-ساختمان بوته: 6

2-3- شرایط مناسب رشد 7

2-4- قدمت و منشا 7

2-5-گونه‌‌‌‌‌های مهم جنسAllium 8

2-6- اهمیت پیاز 8

2-6-1-اهمیت اقتصادی – تجاری 8

2-6-2-اهمیت تغذیه ای – بهداشتی 9

2-7-اهداف به نژادی 9

2-8- اهمیت مطالعه منابع ژنتیکی 9

2-9- نشانگر‌‌‌‌‌های ژنتیکی 11

2-9-1-نشانگر‌‌‌‌‌های مورفولوژیک 11

2-9-2-نشانگر‌‌‌‌‌های مولکولی 11

2-10- توالی های تكرار شونده 15

2-11-مقایسه انواع مختلف نشانگر ‌‌‌‌های DNA 15

2-12- ریز ماهواره ها 17

2-12-1-سطح چند شكلی: 18

2-12-2-تکامل ریز ماهواره ها 18

2-12-3-مدل های جهش ریزماهواره ها 19

2-12-4-تشخیص ، فراوانی و توزیع ریز ماهواره ها در ژنوم 20

2-12-5-عمل ریز ماهواره ‌ها 21

2-12-6-مزیت‌‌‌‌‌ها و معایب ریز ماهواره‌‌‌‌‌ها 22

2-13-نشانگر ISSR 23

2-13-1-چند شکلی در ISSR: 23

2-13-3-مزایا و معایب نشانگر ISSR 24

2-14-مروری بر پژوهش‌‌‌‌‌های انجام شده روی تنوع ژنتیكی در پیاز 24

 

فصل سوم: مواد و روشها

3-1-تهیه نمونه‌ها 27

3-2-استخراج DNA ژنومی 29

3-3-تعیین کمیت و کیفیت DNA 30

3-4-آغازگر های SSR 31

3-4-1-بهینه سازی شرایط واکنش PCR برای آغازگر‌های مورد استفاده 33

3-4-2-انجام واکنش PCR با آغازگر های SSR 33

3-4-3-الکتروفورز محصول PCR روی ژل اکریل آمید (PAGE) 35

3-4-4-تفسیر ژل و تجزیه آماری داده ها 37

3-5-آغازگر های ISSR 38

3-5-1-بهینه سازی واکنش PCR برای آغازگر های ISSR 39

3-5-2-انجام واکنش PCR با آغازگر های ISSR 39

3-5-3-الکترفورز محصول PCR روی ژل آگارز 41

3-5-4-تفسیر و تجزیه آماری داده ها 41

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1-استخراج DNA ژنومی 42

4-2-نشانگر SSR 44

4-2-1-بهینه سازی شرایط واکنش PCR برای جفت آغازگر های SSR 44

4-2-2-الکترفورز محصول PCR روی ژل پلی اکریل آمید 44

4-2-3-نتایج حاصل از استفاده از نشانگر های SSR 45

4-2-4-تجزیه به مولفه های اصلی در نشانگر SSR 58

4-3-نشانگر ISSR 60

4-3-1-بهینه سازی شرایط واکنش PCR برای آغازگر های ISSR 60

4-3-2-الکتروفورز محصول تکثیر شده به وسیله ISSR بر روی ژل آگارز 61

4-3-3-نتایج حاصل از نشانگر ISSR 61

4-3-4-تجزیه به مولفه های اصلی در ISSR 73

4-4- بررسی نتایج حاصل از ادغام دو نشانگر SSR و ISSR 75

4-4-1-تجزیه به مولفه های اصلی در ادغام دو نشانگر SSR و ISSR 77

فصل پنجم: نتیجه گیری كلی و پیشنهادها

5-1-نتیجه گیری كلی 79

5-2- پیشنهاد ها 81

 

 

فصل اول

 

مقدمه

 

1-1-اهمیت و اهداف کار

تنوع گیاهی به مرور زمان در اثر تفاوت در اقلیم، جغرافیا وتلاقی طبیعی بین گیاهان ایجاد شده است. كشاورزان نیز با جا به جا نمودن بذر گیاه و كاشت آن در محیطی جدید و انتخاب گیا‌‌‌‌هانی با خصوصیات مورد نظر باعث ایجاد تفاوت بین گیا‌‌‌‌هان و اجداد مادریشان شده‌اند. این ژنوتیپ‌‌‌‌‌های متفاوت به دلیل سازگاری به عوامل محیطی و همچنین داشتن ژن‌‌‌‌های مقاومت به بیماری‌‌‌‌‌ها از اهمیت زیادی برخوردارند، ولی در سال‌‌‌‌های اخیر به دلیل افزایش سطح زیر كشت ارقام وارداتی اصلاح شده، از بین رفتن زمین‌‌‌‌های كشاورزی و ماشینی شدن آن، تنوع وسیع توده های بومی مورد تهدید قرار گرفته است. در حالی كه كشور‌‌‌‌‌های پیشرفته با پی بردن به اهمیت ارقام بومی در تلاش هستند به ذخایر توارثی بومی و محلی در تمام كره خاكی دسترسی داشته باشند تا از حداكثر تنوع موجود در جهت اصلاح استفاده نمایند، لذا افزایش تلاش برای شناخت ارقام بومی کشور ضروری به نظر می‌رسد [3]. مطالعه تنوع ژنتیكی فرایندی است كه تفاوت‌‌‌‌‌های بین افراد،جمعیت‌‌‌‌ها یا گروه‌‌‌‌‌ها بر اساس داده‌‌‌‌‌های حاصل از ارزیابی صفات مختلف با بهره گرفتن از روش‌‌‌‌های آماری خاص بررسی می‌شود. از كاربرد‌‌‌‌های بررسی تنوع ژنتیكی در گیا‌‌‌‌هان به تعیین روابط ژنتیكی ژنوتیپ‌‌‌‌‌ها، مطالعه ژنتیک جمعیت، مطالعه و حفاظت ژنتیكی ذخایر ژرم پلاسمی می‌توان اشاره كرد [9]. با گسترش زراعت پیاز در محیط‌‌‌‌‌ها و شرایط آب و هوایی جدید، جوامعی انتخاب گردیدند که از نظر شکل، رنگ، بو و قابلیت انبار داری تفاوت داشتند. اینکه تنوع مشاهده شده، زمینه ژنتیکی متفاوت را نشان می‌دهد و یا انتخاب توسط بشر این تنوع را افزایش داده است بررسی دقیقی نشده است. علیرغم اهمیت اقتصادی، کاربرد وسیع و مزایای بالقوه بهداشتی پیاز، مطالعات محدودی درباره فیلوژنی این گیاه صورت گرفته است [4].

مجموعه‌‌‌‌‌های ژرم پلاسم پیاز، در بسیاری از کشور‌‌‌‌‌ها از جمله ایالت متحده آمریکا، اتحادیه اروپا،ژاپن و فلسطین اشغالی نگهداری می‌شوند. شناسایی و تعیین مشخصات اجداد پیاز بسیار مهم می‌باشد به ویژه اینکه، زیستگاه‌‌‌‌‌های برخی از

تحلیل مسائل مکانیابی و تصمیم گیری در خصوص مکان تسهیلات از مسائل بسیار مهم در تصمیم گیری دولت ها ، سازمانها و شرکت ها محسوب می شود. بدون شک مکانیابی درست تسهیلات اثرات بسیار مهمی در منافع اقتصادی ، ارائه خدمات مناسب ورضایت مشتریان دارد و به همین دلیل تحلیل مسائل مکانیابی یکی از مسائل مورد علاقه دانشمندان تحقیق در عملیات و علوم مدیریت بوده و پیشرفت های قابل توجهی نیز در این زمینه حاصل شده است . مساله مکانیابی هاب ها (واسطه های توزیع) با هدف طراحی انواع شبکه های توزیع (جابه جایی مسافر،حمل و نقل کالا،جمع آوری و توزیع مرسولات پستی، مخابره اطلاعات،…) به عنوان یکی از مهمترین مسائل در زمینه شبکه های ترابری مطرح می باشد. طراحی صحیح شبکه های هاب با توجه به کاربرد وسیعی که در عملکرد سیستم های ترابری محصول و شبکه های ارتباطی دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و طراحی صحیح آن بی شک در بهینه سازی مصرف انرژی در شبکه های حمل ونقل موثر خواهد بود. بدین ترتیب جریان گره های غیر هاب که اصطلاحا اسپوک خوانده می شوند، از طریق مسیری که از یک یا دو هاب عبور می کند به مقصد مورد نظر تحویل می شود.

تسهیلات باید بتوانند مشتریان را برای مدت زمان طولانی سرویس دهند به طوریکه تغییرات در تقاضای مشتریان را تا حدی پیش بینی کرده باشند. زیرا ممکن است در طول زمان به دلیل تغییر شرایط ، تقاضای بعضی از مشتریان افزایش یافته و بعضی دیگر کاهش یابد، بنابراین تسهیلات موجود ممکن است نتوانند به طور پیوسته سرویس مناسب و کافی را فراهم کنند(با توجه به محدودیت هر هاب در انتقال یا جمع آوری تقاضاها). علاوه بر آن ، با توجه به مقدار سفارش، فاصله مشتری و تامین کننده از هاب تخصیص یافته به آنها نیز باید مورد اهمیت و توجه قرار گیرد.در چنین شرایطی ، بستن تعدادی از تسهیلات موجود و انتقال تسهیلات به نقاط جدید ضروری است. برای چنین مسائلی به مکانیابی و تخصیص اولیه برای تسهیلات و همچنین طرحی برای آینده جهت مکانیابی مجدد تسهیلات (بررسی بهینه بودن موقعیت هر تسهیل با توجه به محدودیت های موجود) با هدف مینیمم کردن هزینه های تخصیص هر تسهیل به گره های غیر هاب نیاز داریم.

1-1       زنجیره تامین

 

1-1-1     تعریف زنجیره تامین

یک زنجیره تامین به جریان مواد، اطلاعات، وجوه و خدمات از تامین کنندگان موادخام طی کارگاه ها و انبارها تا مشتریان پایانی اشاره دارد و شامل سازمانها و فرایندهایی می شود که کالاها، اطلاعات و خدمات را ایجاد و به مصرف کنندگان تحویل می دهند. این زنجیره شامل خیلی از وظایف از قبیل خرید، جریان وجـــوه، باربری مواد، برنامه ریزی و کنترل تولید، کنترل موجودی و لجستیکی و توزیع و تحویل می گردد. زنجیره های تامین، تامین کنندگان را به یک شرکت تولیدی و شرکت را به مشتریانش ارتباط می دهند. برای اداره صحیح زنجیره تامین لازم است تا نسبت به خدمات عالی به مشتریان، هـزینه های پایین و زمان چرخه کوتاه اطمینان حاصل کنیم [4] .

تعاریف مختصر و جامعى كه مى توان از زنجیره تامین ارائه داد، عبارت‌اند از:
* زنجیره تامین شامل همه فعالیتهای مرتبط با جریان وانتقال کالاها ازمرحله مواد خام به مصرف کننده نهایی وجریانهای مرتبط با آن بوده است .
* زنجیره تامین یعنی شکل دادن به فرایند های جریانهای فیزیکی، اطلاعاتی، مالی و دانش برای ارضای احتیاجات مصرف کننده نهایی از طریق محصولات وخدمات مرتبط با تامین کنندگان.

به طور کلی زنجیره تامین ، زنجیره ای است که همه فعالیت های مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد ، از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله تحویل کالاهای نهایی به مصرف کننده را شامل می شود. در ارتباط با جریان کالا دو جریان دیگر که یکی جریان اطلاعات و دیگری جریان منابع مالی و اعتبارات است حضور دارند.

1-1-2  لایه های زنجیره تامین

 

1. زنجیره تأمین بالادست[2] : این بخش، شامل تأمین‌کنندگان اولیه (که می‌توانند مونتاژ کننده و یا سازنده باشند) و تأمین‌کنندگان آنهاست. همه این مسیرها از مواد سرچشمه می‌گیرند. فعالیت‌های اصلی این بخش، خرید و حمل است.که خود این لایه نیز به سه لایه تقسیم می شود.
2. زنجیره تأمین داخلی[3] : این بخش، شامل تمام پردازش‌های استفاده شده توسط یک سازمان در تبدیل داده‌های حمل شده به سازمان به‌وسیله تامین‌کنندگان، به خروجی‌ها از زمانی است که مواد وارد سازمان می‌شود تا زمانی که محصول نهایی برای توزیع به خارج سازمان حرکت می‌کند. فعالیت‌های این بخش، شامل حمل مواد، مدیریت موجودی، ساخت و کنترل کیفیت است.
3. زنجیره تامین پایین دست[4] : این بخش، شامل تمام فرایندهای درگیر در توزیع و تحویل محصولات به مشتریان نهایی است. به فراوانی مشاهده شده است که زنجیره تامین، با واگذاری محصول یا مصرف آن، پایان می‌پذیرد. فعالیت‌های این بخش شامل بسته‌بندی، انبار و حمل است. این فعالیت‌ها ممکن است با بهره گرفتن از چندین توزیع کننده نظیر کل‌فروشان و خرده‌فروشان انجام شوند.

نمونه ای از یک زنجیره خطی به همراه لایه های آن در(شکل ‏1‑1) نشان داده شده است.

شکل ‏1‑1: نمونه ای از یک زنجیره تامین خطی سه لایه ای[4]

در نتیجه می­توان زنجیره تأمین را زنجیره­ای تعریف کرد که همه فعالیت­­های مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه مواد اولیه تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف ­کننده را در بر می­گیرد.

1-1-3     ضرورت استفاده از زنجیره تامین

افزایش روزافزون رقابت بین کارخانجات و شرکت ها برای تولید محصولات با کیفیت و مطابق سلایق مشتری نیاز به یک دیدگاه جدید را در بین تمامی سازندگان و تولیدکنندگان به وجود آورده است. در گذشته هر مرکز تولیدی با اهمیت دادن به تعداد محصول تولید شده، سعی در افزایش سهم خود در بازار داشت. پس از گذشت چند دهه مراکز تولیدی در ارائه کالای با کیفیت برای جذب مشتریان گام بر داشتند. در دهه های اخیر پیشگامان صنعت اصلی ترین شرط را برای رسیدن به سهم بیشتری از بازار فروش، برآوردن نیازهای مشتریان می دانند.

برای بدست آوردن مزیت بیشتر در بازار به ناچار باید به دنبال راهکارهایی باشندکه توسط آنها بتوانند هزینه ها را کاهش داده و سود را بیشتر کنند، البته همزمان با آن رضایت مشتری را نیز به طور مستمر افزایش دهند . با توجه به مطالب گفته شده می توان اینگونه تصور کرد که رضایت مشتری در صورتی افزایش خواهد یافت که محصولات مورد تقاضا در حداقل زمان ممکن وبه دست او برسد و در کنار آن هزینه تامین تقاضا برای مشتری نیز کاهش یابد . این امر مستلزم آن است که بتوانیم محصولات را در کمترین زمان و با حداقل هزینه حمل و نقل به دست مشتری برسانیم . برای تحقق این امر نیاز داریم که به جای انتقال مستقیم کالا از تولید کننده به مشتری از توزیع کننده استفاده کنیم که به مشتری نزدیکتر بوده و در عین حال می تواند چندین محصول متفاوت را به طور همزمان به مشتری تحویل دهد. در واقع می توان گفت که انبار توزیع کننده مانند یک بافر بین مشتری و تولید کننده عمل می کند و نیاز به هماهنگی کامل این دو را کاهش می دهد. زمان پاسخگویی در حالت انبارش توزیع کننده از حالت انبارش تولید کننده کمتر است، زیرا به طور متوسط انبار توزیع کننده به مشتریان نزدیکتر است و کل سفارش در انبار هنگام حمل با هم جمع می شود. ارزش افزوده در صورتی که توزیع کننده ها محصولات را از تولید کنندگان مختلف حمل کنند افزایش می یابد .

1-1-4 مزیت های زنجیره تامین

 

بهبود در عملکرد زنجیره تامین به خاطر دلایل زیر اتفاق می افتد:

• کاهش در هزینه حمل و نقل به این دلیل که توزیع کننده محصولات را از تولیدکنندگان مختلف در یک جا تجمیع و حمل می کند.
• کاهش در هزینه های موجودی به دلیل اینکه توزیع کننده موجودی را به جای اینکه در خرده فروشی های مختلف پخش کند ، تجمیع می کند.
• یک جریان سفارش با ثبات تر از توزیع کننده به تولید کننده (در مقایسه با سفارشات نامنظم از هر خرده فروش) به تولید کننده اجازه می دهد تا هزینه های خود را با برنامه ریزی کاراتر تولید ، کاهش دهد.
• با انتقال موجودی به نقطه ای نزدیکتر به فروش ، توزیع کننده قادر است تا یک زمان پاسخگویی بهتر از تولید کننده داشته باشد.
• توزیع کننده ها توانایی خرید یک مرحله ای از تولید کنندگان مختلف را ایجاد می کنند.

1-2       مکانیابی تسهیلات[5]

 

1-2-1                 مکانیابی[6]

مکان یابی تولید، یکی از مهمترین و گسترده ترین تصمیمات مدیران عملیاتی است که نشان می دهد کجا تسهیلات جدید تولیدی را بر پا کنند. مکانیابی تسهیلات تصمیمی استراتژیک است که شامل تخصیص غیر قابل برگشت سرمایه شرکت می باشد و اغلب روی معیارهای اساسی عملکرد زنجیره تامین شرکت از قبیل : زمان تأخیر ، موجودی ، پاسخگویی در برابر تغییرات تقاضا ، انعطاف پذیری و کیفیت تأثیر شدیدی دارد. از طرفی باید با توجه به عدم اطمینان تامین کننده که از عدم توانایی تامین کننده در تامین نیاز واحد توزیع ناشی می شود و همچنین عدم اطمینان تقاضا که از عدم توانایی در پیش بینی دقیق تقاضا ناشی می شود ، تدابیری اندیشیده شود [10].

ضروری است که در رابطه با مکانیابی موثر و تصمیم گیری در این زمینه ، مدیران به ارزیابی هر یک از مکان های بالقوه و تأثیر آنها بر معیار های ارزیابی عملکرد مانند زمان تأخیر ، موجودی و پاسخگویی و غیره بپردازند [11].

تصمیم‌گیری در خصوص مكان تسهیلات، نقشی حساس در طراحی شبكه‌های زنجیره تأمین بازی می‌كند یكی از مسائل مكان‌یابی عمومی، شناخت مجموعه‌ای از مشتریان با فواصل فیزیكی متفاوت و مجموعه‌ای از تسهیلات برای برآورده‌سازی نیاز آنهاست. فاصله‌ها، زمان‌ها و هزینه‌های مشتریان و تسهیلات، می‌بایستی با سنجه‌ای خاص اندازه‌گیری شود. سؤالات نیازمند به پاسخ شامل موارد ذیل می‌شوند:

• كدام یک از تسهیلات باید مورد استفاده قرار گیرد (به لحاظ موقعیت مكانی) ؟
• كدام مشتری باید از كدام تسهیلات سرویس دریافت كند تا هزینه به حداقل برسد؟

1-2-2     اهداف مسائل مكان‌یابی

مسایل مکان یابی، هدفهای مختلفی را دربردارند. هدفها در شناسایی و اولویت‌بندی معیارهای تصمیم‌گیری در یک مساله مكان‌یابی و زیر معیارهای آنها، اهمیت و نقش مهمی دارند. در یک تقسیم‌بندی، هدفهای مسایل مکان‌یابی با رویکرد برنامه ریزی ریاضی و برحسب انواع تابع هدف، به سه دسته تقسیم شده‌اند [8]:

1. اهداف كششی[7] : این هدفها اشاره به نزدیكی هر چه بیشتر محل استقرار كارخانه به مشتریان و كمتر كردن مسافت دارند كه شامل قدیمی ترین مسایل مكان‌یابی می شوند. در واقع مسایلی كه تابع هدف آنها به‌صورت كمینه‌سازی است، هدفهای كششی دارند.
2. اهداف فشاری[8] : این هدفها مسایل مكان‌یابی مراکز نامطلوب را در بر می گیرند و از اوایل دهه 1970 بوجود آمدند. هدف در این مسایل، حداكثر كردن فاصله مراكز جدید از مراكز موجود است. مدل هایی كه برای این نوع هدفها ارائه شدند بعدها به مدلهای مكان یابی مضر[9] معروف شدند. مثال برای این هدفها، یافتن مكان مناسب برای دفن زباله است كه در آن، یكی از هدفها بیشینه كردن فاصله این مكان از مناطق مسكونی است.
3. اهداف متعادل[10] : هدفهایی هستند كه تلاش در متعادل ساختن مسافت بین مراكز و مشتریان دارند. این هدفها پیوسته ترین نوع هدفها هستند و هدف اصلی آنها دستیابی به برابری است. این هدفها بیشتر در تصمیم گیری های عمومی كاربرد دارند؛ جایی كه هدف برقراری عدالت بین افراد است. مانند متعادل كردن حجم كاری مراكز پلیس كه سبب متعادل شدن ارائه خدمات به متقاضیان می‌شود.

1-2-3     انواع مسایل مكان‌یابی

مسایل مكان‌یابی دارای تنوع بسیار زیادی هستند ؛ از این رو برای سهولت در بیان، این مسایل را به راه های مختلفی دسته‌بندی کرده اند، اما به طور کلی مسایل تحلیل مکان در یکی از دسته‌ های زیر قرار می‌گیرند [8] :

1. مساله p- میانه[11] (مساله وبر): این قبیل مسایل برای مكان‌یابی P مركز، در P مكان انجام می‌شود و یک معیار هزینه‌ای را مینیمم می كند. اگر 1=P باشد مساله 1-MP خواهدبود. هزینه ممكن است بر حسب زمان، پول، تعداد سفر، مسافت كل یا هر مقیاس دیگری بیان شود. به علت اینكه در این‌گونه مسایل، هدف حداقل‌كردن هزینه كل است، با نام مسایل حداقل مجموع[12] یا مساله وبر نیز مطرح می‌شوند.
2. مساله p- مرکز[13] : این مسایل برای تعیین مكان P مرکز به منظور حداقل‌كردن حداكثر فاصله هر مرکز، تا نقطه تقاضایی كه برای خدمت‌دادن به آن نقطه مورد تقاضا تعیین شده است، استفاده می‌شوند. در واقع این‌گونه مسایل برای استقرار خدمات اورژانس مانند آتش‌نشانی، خدمات آمبولانس و مراكز پلیس در جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مسایل تعداد مراكز از پیش مشخص است. این مسایل به دو دسته تقسیم می‌شوند: p- مرکز محدب كه مساله را به مجموعه‌ای از مكان‌های كاندید برای استقرار مراكز محدود می‌كنند و p- مرکز مطلق كه در آن مراكز می‌توانند در هر جایی از مكان مستقر شوند.
3. مساله مكان ‌یابی مراکز با ظرفیت نامحدود : این مسایل در دسته مسایل حداقل مجموع قرار می‌گیرند اما در این مسایل هزینه، هزینه ثابت را نیز شامل می‌شود و هزینه ثابت به مكانی بستگی دارد كه مركز در آن قرار می‌گیرد. تعداد مراكزی كه باید استقرار یابند از پیش مشخص‌شده نیست، اما به‌گونه‌ای معین می‌شوند كه هزینه را كمینه كنند. به علت اینكه در این‌گونه مسایل ظرفیت هر مركز نامحدود در نظر گرفته می‌شود، تخصیص یک تقاضا به بیش از یک نقطه تامین، هرگز سودبخش نخواهد بود.
4. مساله مكان ‌یابی مراکز با ظرفیت محدود : این مسایل شبیه به مسایل مكان ‌یابی مراکز با ظرفیت نامحدود هستند فقط در این مسایل ظرفیت هر كدام از مراكز محدود است. ممكن است در این مورد جواب بهینه به گونه‌ای باشد كه یک مشتری به بیش از یک منبع تأمین، ارجاع داده شود. در واقع ممكن است پس از تخصیص مشتری به یک مركز، پس از برآوردن بخشی از تقاضای مشتری، ظرفیت مركز به پایان برسد و برای برآوردن باقی‌مانده تقاضای مشتری مجبور به اختصاص آن به دیگر مراكز كه هزینه بیشتری نیز دربر دارند، شویم. البته گاهی ممكن است با وجود اینكه اختصاص یک مشتری به یک مركز ویژه كمترین هزینه را در بردارد، به دلیل اینكه ظرفیت آن مركز توسط مشتریان دیگر پر شده است، مجبور به اختصاص كل تقاضای آن مشتری به مراكز دیگر شویم.
5. 5. مسایل تخصیص نمایی : مساله‌ای را بیان می‌كند كه n مرکز مانند n ماشین كه بین آنها جریان برقرار است به‌گونه‌ای در n مكان قرار داده شوند تا هزینه كل مینیمم شود. اگر چهار ماشین داشته باشیم كه بخواهیم مستقر كنیم، چهار تركیب ممكن وجود خواهد داشت. برای مساله بیست ماشین، بیست جواب ممكن وجود دارد كه در حدود 1018*2 ارزیابی نیاز خواهد داشت كه این كار حتی برای كامپیوترهای پرسرعت امروزی دشوار است. از این رو این مسایل در دسته مسایل بسیار پیچیده قرار دارند و حل دقیق آنها بسیار مشكل و یا غیر ممكن است.

برخی از عناصر در دسته بندی مسایل مكان‌یابی نقش مهمی دارند. در واقع مسایل مكان ‌یابی علاوه بر قرار گرفتن در دسته‌بندی یادشده می‌توانند به صورتهای مختلفی دسته بندی شوند، مانند مساله p- میانه[14] با محدودیت تقاضا و مساله p- میانه بدون محدودیت تقاضا. از این رو در حین دسته بندی مسایل مكان‌یابی باید عناصری مانند انواع مراکز جدید، مكان مراکز موجود، بر‌هم‌كنش مراكز موجود و جدید، مشخصات فضای جواب، اندازه فاصله، تلفیق با سایر مسایل، تقاضا، ظرفیت، نوع مراکز، قطعی و احتمالی بودن داده ها، تواتر اجرا، تنوع محصول و تابع هدف مورد توجه قرار گیرند.

1-2-4     اهمیت و ضرورت مکانیابی

تحلیل مسائل مکانیابی و تصمیم گیری در خصوص مکان تسهیلات از مسائل بسیار مهم در تصمیم گیری دولت ها ، سازمانها و شرکت ها محسوب می شود. بدون شک مکانیابی درست تسهیلات اثرات بسیار زیادی در منافع اقتصادی ، ارائه خدمات مناسب ورضایت مشتریان دارد و به همین دلیل تحلیل مسائل مکانیابی یکی از مسائل مورد علاقه دانشمندان تحقیق در عملیات و علوم مدیریت بوده و پیشرفت های قابل توجهی نیز در این زمینه حاصل شده است . مطالعات مكان‌یابی یکی از اقدامهای کلیدی در فرایند احداث واحدهای صنعتی یا خدماتی محسوب می شود که توجه به این مهم در موفقیت مراکز، نقش بسزایی دارد. اهمیت این مطالعات به اندازه‌ای است که به تازگی در مورد مراکز فعال نیز این مطالعات دوباره صورت می گیرد و در برخی از موارد منجر به تغییر محل واحد صنعتی نیز می شود. در طول سه قرن گذشته مسائل مکانیابی متعددی در قالب فرضیات و تمرینات ریاضیاتی پدیدار و ارائه گشته اند. اما ظاهرا طرح مساله مکانیابی به طور کلی و رسمی برای نخستین بار به وبر (Weber 1909) نسبت داده شده است. امروزه نیز تعیین محل مناسب برای استقرار تجهیزات یا مراکز خدماتی در بخش های صنعتی و خدماتی ، موضوع مهمی بوده است و در چند دهه اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

اکنون به بیان موارد کلیدی که مدل های ریاضی مکان یابی برای تعیین آنها طراحی می شوند می پردازیم که عبارتند از :

• تعیین تعداد مراکز تولیدی که باید مستقر شوند.
• تعیین مکان مناسب برای استقرار هر کدام از این مراکز .
• تعیین اندازه و ظرفیت هر کدام از این مراکز.
• تعیین نحوه تخصیص تقاضای خدمات به هر یک از مراکز.

تعیین موارد فوق وابسته به محیطی است که مساله مکانیابی تحت شرایط آن حل می شود و نیز به اهدافی که در پس حل مساله نهفته است. در بعضی موارد، مثل مکانیابی مراکز خدمات درمانی اورژانسی ، هدف هر چه نزدیکتر بودن این مراکز به کاربران از یک طرف و پوشش دادن به تقاضای همه کاربران از طرف دیگر می باشد. اما مثلا در مکانیابی یک مساله بازیابی زباله های رادیواکتیو هدف این خواهد بود که چنین مراکزی تا آنجا که امکان دارد از مناطق شهری و پر جمعیت دور باشند و یا در بخش های تولیدی و اقتصادی هدف کاهش هزینه های کل می باشد. مختصر اینکه موفقیت یا شکست مراکز تسهیلاتی در هر کدام از بخش های دولتی و خصوصی بستگی کامل به مکان های انتخابی برای استقرار این مراکز دارد [7] .

مسایل مكان‌یابی از تنوع بسیار زیادی برخوردارند و در هر یک از آنها، هدفهای ویژه‌ای دنبال می‌شود. برای دستیابی به هدف هر مساله، باید از روشی ویژه برای حل آن مساله استفاده كرد و هنگام مطالعات نیز از درستی اطلاعات مورد استفاده اطمینان حاصل كرد [8] .

1-2-5     مكان‌یابی تسهیلات و مدیریت زنجیره تأمین

عملکرد زنجیره تامین تحت تاثیر چندین عامل که با تصمیم گیری در مورد مکان تولید آغاز می شود، سنجیده می گردد [11]. مدل‌های تعیین محل تسهیلات، نقش مهمی در طراحی و برنامه‌ریزی زنجیره تأمین دارند. اصولاً در طراحی و برنامه‌ریزی زنجیره تأمین 3 سطح بر اساس افق زمانی: استراتژیك، تاكتیكی و عملیاتی وجود دارد. دكتر سیم‌چی در مقاله خود نوشته است: «سطح استراتژی با تصمیماتی ارتباط دارد كه اثراتی بلندمدت بر سازمان شما می‌گذارد. این موارد، شامل تصمیماتی در خصوص: تعداد، محل، ظرفیت انبار، ظرفیت تولید یا جریان مواد ‌اولیه در شبكه لجستیک است». این جملات، ارتباط بین مدل‌های مكان‌یابی و مدیریت استراتژیک زنجیره تأمین را آشكار نشان می‌دهند.

شبكه توزیع شركت می‌بایستی مناسب‌ترین خدمات را با كمترین قیمت عرضه كند. در برخی موارد، شركت ممكن است با طراحی مجدد شبكه توزیع خود، علاوه بر صرفه‌جویی میلیون‌ها دلاری در هزینه‌های لجستیك، سطح كیفیت خدمات یا كالای خود را افزایش دهد. برای رسیدن به این هدف، شبكه ایده‌آل می‌بایستی اقدام به ایجاد شبكه انبارش برای حمایت از تأمین خرده‌فروشی‌های خود كند». این گفتار متضمن اهمیت مدل‌های مختلف مكان‌یابی تسهیلات برای مشخص شدن بهترین وضعیت پیكره‌بندی زنجیره تأمین است و بر رابطه متقابل سطوح استراتژی و تاكتیكی – عملیاتی تأكید دارد [12] .

[1] Supply Chain

[2] Upstream

[3] Internal

[4] Downstream

[5] Facility Location

[6] Location

[7] Pull

[8] Push

[9] Noxious Location Models

فصل اول: کلیات تحقیق… 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- کار زمانبندی.. 3

1-3- نظریه زمانبندی.. 4

1-4- زمانبندی در كسب و كار 4

1-4-1- زمانبندی در تولید. 5

1-4-2- زمانبندی در خدمات.. 6

بر مدل­ها 6

1-6 – فرضیات عمومی و ارائه یک مدل کلی.. 9

1-7- ضرورت انجام تحقیق.. 10

1-8- هدف از تحقیق.. 11

1-9- جمع­بندی.. 12

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق… 13

2-1- مقدمه. 14

بر محدودیت­ها در محیط ماشین­های موازی.. 14

2-2-1- زمان­های آماده ­سازی وابسته به توالی.. 14

2-2-2- محیط پویا 16

بر توابع هدف در محیط ماشین­های موازی.. 17

بر روش­های حل در محیط ماشین­های موازی.. 19

2-5- مسائل چند هدفه. 20

2-6- روش­های حل مسائل بهینه­سازی چندهدفه. 23

بر الگوریتم NSGA-II 26

بر الگوریتم فراابتکاری تکاملی DE. 28

بر روش­های ارزیابی.. 30

2-7-1- نسبت خطا 31

2-7-2- منطقه زیر پوشش دو مجموعه. 31

2-7-3- فاصله عمومی.. 32

2-7-4- نسبت فوق مساحت… 32

2-7-5- فاصله‌گذاری.. 33

2-7-6- فاصله از نقطه ایده‌آل.. 33

2-7-7- گسترش… 34

2-7-8- بیشترین گسترش… 34

2-8- جمع­بندی.. 35

فصل سوم: مدل ریاضی و روش حل پیشنهادی.. 36

3-1- مقدمه. 37

3-2- مدل کارها و عملیات.. 37

3-3- مدل ماشین­ها و پارامترهای مربوط به آن­ها 38

3-4- اهداف.. 38

3-5- مفرضات مسأله. 40

3-6- محدودیت­های مسأله. 40

3-7- شرح مسأله و ارائه مدل.. 41

3-8- مدل ریاضی پیشنهادی.. 42

3-9- تضاد موجود بین تابع هدف­ها 44

3-10- روش پیشنهادی حل مسأله مورد نظر. 44

3-10-1- ساختار کلی الگوریتم تکاملی DE. 45

3-10-2- ساختار پیشنهادی الگوریتم DE. 48

3-10-2-1- ساختار كلی روش پیشنهادی DE. 48

3-10-2-2- عملگر جهش…. 51

3-10-2-3- عملگر تقاطع. 52

3-10-2-4- عملگر انتخاب یا بازسازی.. 53

3-10-2-5- به روز رسانی آرشیو پارتو. 54

 

3-10-2-6- رویه بهبود. 54

3-10-2-7- انتخاب جواب.. 55

3-10-3- ساختار الگوریتم حل NSGA-II 55

3-10-3-1- روش سریع مرتب­سازی جواب­های مغلوب NSGA-II 56

3-11- جمع­بندی.. 60

فصل چهارم: نتایج محاسباتی.. 61

4-1- مقدمه. 62

4-2- اعتبار سنجی مدل.. 62

4-3- جبهه پارتو. 63

4-4- تنظیم پارامتر با بهره گرفتن از روش سطح پاسخ (RSM) 65

4-5- شاخص ­های مقایسه. 68

4-6- نتایج مقایسه­ای.. 68

4-7- مقایسه زمان اجرا 72

4-8- جمع­بندی.. 74

 

فصل پنجم: نتیجه ­گیری و پیشنهادها 75

5-1- نتیجه ­گیری.. 76

5-2- پیشنهادهای آتی.. 76

منابع و مراجع.. 78

پیوست­ها 83

پ 1- مدل ریاضی ارائه شده در نرم­افزار GAMS. 84

پ 2- کد نوشته شده در محیط Matlab برای دو روش حل DE و NSGA-II و روش­های مقایسه آن­ها 88

چکیده لاتین.. 106

 

فهرست جداول:

عنوان                                                                                                                                                          شماره صفحه                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  شماره صفحه

جدول 4-1- مفروضات اصلی کد نوشته شده در محیط GAMS. 62

جدول 4-2- اعداد توابع هدف.. 64

جدول 4-3- پارامترهای تعیین شده برای روش­های حل.. 67

جدول 4-4- نتایج مقایسه­ای دو الگوریتم DE و NSGA-II 70

جدول 4-5- زمان­های اجرا 73

 

 

فهرست اشکال:

عنوان                                                                                                                                                          شماره صفحه                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  شماره صفحه

شکل 2-1- محیط متغیرهای تصمیم و فضای هدف… 21

شکل 2-2- مجموعه جواب­های مغلوب و غیرمغلوب… 22

شکل 2-3- بررسی وظیفه اول الگوریتم های چندهدفه. 25

شکل 2-4- بررسی وظیفه دوم الگوریتم­های چندهدفه. 25

شکل 3-1- ساختار کلی الگوریتم. 46

شكل 3-2- نمای كلی الگوریتم DE تلفیقی.. 48

شكل 3-3- نحوه نمایش جواب.. 49

شکل 3-4- ساختار کلی VNS. 55

شکل 3-5- میزان مغلوبیت جواب­ها 56

شکل 3-6- برتری جواب­ها در سطح اول.. 57

شکل 3-7- برتری جواب با فاصله ازدحام بیشتر. 57

شکل 3-8- محاسبه فاصله ازدحام برای جواب i 58

شکل 3-9- NSGA-II و عملگر مسابقه­ای دودویی.. 58

شکل 3-10- ساختار کلی الگوریتم NSGA-II 59

شکل 4-1- جواب حل مدل مورد نظر در محیط GAMS. 63

شکل 4-2- جبهه پارتو برای 50 جواب مختلف.. 65

شکل 4-3- نتیجه حاصل از استفاده از روش RSM برای الگوریتم حل DE. 66

شکل 4-4- نتیجه حاصل از استفاده از روش RSM برای الگوریتم حل NSGA-II 67

شکل 4-5- نمودار مقایسه­ای شاخص کیفیت برای دو الگوریتم DE و NSGA-II 71

شکل 4-6- نمودار مقایسه­ای شاخص فاصله­گذاری برای دو الگوریتم DE و NSGA-II 71

شکل 4-7- نمودار مقایسه­ای شاخص پراکندگی برای دو الگوریتم DE و NSGA-II 72

شکل 4-8- نمودار زمان­های اجرا 73

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

1-1- مقدمه

در جهان رقابتی حاضر، توالی و زمانبندی مناسب، ضرورتی برای بقا در فضای بازار است. زمانبندی، ابزاری است كه استفاده از منابع در دسترس را بهینه می­كند. منابع و كارها در زمانبندی ممكن است انواع گوناگونی داشته باشد [1]. با توسعه جهان صنعتی، منابع بحرانی­تر می­شوند. زمانبندی این منابع، افزایش كارایی و بهره ­برداری از ظرفیت، كاهش زمان مورد نیاز برای تكمیل كارها و نهایتاً افزایش سوددهی یک سازمان را به دنبال خواهد داشت. در نتیجه، زمانبندی مناسب و مؤثر منابع مانند ماشین­ها، نیروی انسانی و غیره در محیط به شدت رقابتی امروز الزامیست [1،2].

زمانبندی یک فرایند تصمیم ­گیری است كه نقش مهمی را در اكثر صنایع تولیدی و خدماتی ایفا می­كند. زمانبندی در تداركات، تولید، حمل و نقل، توزیع، پردازش اطلاعات و ارتباطات كاربرد دارد. عمل زمانبندی در یک سازمان، از مدل­ها و روش­های ریاضی یا روش­های ابتكاری برای تخصیص منابع محدود به كارهای در حال جریان استفاده می­كند. تخصیص درست منابع، سازمان را برای بهینه كردن اهداف و به دست آوردن آرمان­ها توانمند می­سازد. منابع می­توانند ماشین­ها در كارگاه تولیدی، خطوط هوایی در فرودگاه، كارگران در پروژه ساختمانی یا واحدهای پردازشی در محیط كامپیوتر باشند. كارها نیز می­توانند عملیات در كارگاه تولیدی، پرواز و فرود در فرودگاه، مراحل در یک پروژه ساختمانی و برنامه ­های كامپیوتری در محیط كامپیوتر باشند. هر كار دارای ویژگی­هایی همچون سطح اولویت، زمان آماده به كار بودن و موعد تحویل[1] می­باشد. تابع هدف همچنین می ­تواند به صورت­های مختلفی مانند حداقل كردن زمان اتمام كل كارها یا حداقل كردن تعداد كارهای دارای دیركرد در نظر گرفته شود [3].

مسأله زمانبندی ماشین، زمینه­ای غنی و مناسب برای تحقیقات است كه كاربردهای فراوانی در تولید، پشتیبانی، معماری كامپیوتر و مانند این را به همراه خواهد داشت. حوزه مورد بررسی در این پایان نامه ، مسأله ماشین­های موازی[2] است. زمانبندی ماشین­های موازی در ارتباط با چگونگی زمانبندی گروهی از كارها بر روی تعدادی از ماشین­ها به منظور اطمینان از پردازش كارها در مدت زمانی منطقی می­باشد. ماشین­های موازی از دو دیدگاه تئوری و عملی دارای اهمیت می­باشند. از دیدگاه تئوری، تعمیمی از تك ماشین[3] و حالت خاصی از محیط جریان كارگاهی انعطاف­پذیر[4] است. از دیدگاه عملی به این جهت كه در دنیای واقعی بسیار معمول هستند دارای اهمیت می­باشند [1]. علاوه بر این، روش­هایی كه در محیط ماشین­های موازی مورد استفاده قرار می­گیرند، قابل استفاده در فرایندهای تجزیه برای سیستم­های چند مرحله­ ای نیز می­باشد. زمانبندی صنایع به طور كلی از كاربرد مدل ماشین­های موازی سود برده است. ماشین­های موازی توانایی انجام عملیات یكسان با داشتن ظرفیت­ها و استعدادهای متفاوت را دارا می­باشند. در واقع ماشین­های موازی، افزایش ظرفیت و انعطاف­پذیری سیستم را با پردازش كارهای متفاوت به همراه خواهند داشت.

عموماً ماشین­ها در محیط موازی قادر به پردازش گروه یكسانی از كارها می­باشند، اما بر اساس زمان پردازش كار به سه دسته عمده طبقه ­بندی می­شوند: ماشین­های یكسان[5]، ماشین­های یكنواخت[6] و ماشین­های نامرتبط[7]. در حالتی­كه زمان پردازش كار بر روی همه ماشین­ها یكسان باشد، ماشین­های موازی یكسان نامیده می­شوند. اگر ماشین­ها دارای سرعت متفاوت باشند، یعنی زمان پردازش كارها بر روی ماشین­ها متناسب با میزان سرعت در نظر گرفته شده باشد، ماشین­های موازی یكنواخت نامیده می­شوند. در حالتی كه زمان­های پردازش یک كار بر روی ماشین­های مختلف به طور دلخواه متفاوت باشند، ماشین­های موازی نامرتبط نامیده می­شوند [3]. در این پایان نامه ، مسأله ماشین­های موازی یکنواخت مورد بررسی قرار می­گیرد.

در ادامه به معرفی كار و نظریه زمانبندی و نحوه تعامل آن با برنامه ­ریزی خواهیم پرداخت. با توجه به این كه مدل­های زمانبندی معمولاً بر اساس تركیب ماشین­ها، نوع محدودیت­ها و معیارهای در نظر گرفته شده مشخص می­شوند، سپس به معرفی انواع متداولی از موارد بالا خواهیم پرداخت.

 

1-2- کار زمان­بندی

زمانبندی شامل برنامه ­ریزی و اولویت­دهی فعالیت­هایی است كه لازم است به ترتیب عملیات انجام شوند [2]. در بیشتر موارد عمل زمانبندی پس از حل برخی مسائل مربوط به برنامه ­ریزی اصولی مورد توجه قرار می­گیرد و باید همواره این نكته را مد نظر داشت كه تصمیمات مربوط به زمانبندی اهمیت كمتری نسبت به مجموعه وسیع­تری از تصمیمات مدیریتی دارد. برای مثال، در حل مسائل مربوط به ساخت، مسائل اساسی مدیریتی مربوط به انتخاب محصولی كه باید ساخته شود و تعیین میزان تولید هر محصول اولویت دارد. بعد از به­كارگیری بررسی بازار و تحلیل­های اقتصادی برای حل این­گونه مسائل، برنامه ­ریزی تكنولوژیكی به این مسأله كه محصول چگونه باید ساخته شود متمركز می­ شود و تنها بعد از اینكه جواب سوالات مربوط به برنامه ­ریزی داده شد و در دسترس بودن منابع دانسته شد، زمان برای توجه به مسائل زمانبندی مناسب است. تصمیمات اصولی مدیریت به مسائل سه گانه زیر مرتبط می­شوند.

1- چه محصول یا خدمتی قرار است عرضه شود؟

2- در چه مقیاسی قرار است عرضه شود؟

3- چه منابعی قرار است تأمین شود؟

پاسخ دادن به این پرسش­ها كار برنامه ­ریزی است. در مقابل، در كار زمانبندی فرض بر این است كه جواب پرسش­ها از پیش فراهم شده است. بنابراین كار زمانبندی صرفاً به وضعیتی مربوط می­ شود كه در آن طبیعت كارهایی كه باید زمانبندی شود توصیف شده و تركیب منابع موجود تعیین شده باشد[4]. در واقع زمانبندی ابزاری است كه استفاده از منابع در دسترس را بهینه می­كند.

در عمل وظیفه برنامه ­ریزی و زمانبندی كاملاً مستقل از هم نیست. برنامه­ریز ابتدا وظایفی را كه باید انجام شود مشخص و حدودی برای میزان منابع دسترس­پذیر تعیین می­كند. سپس زمانبند این اطلاعات را می­گیرد و مشخص می­كند كه منابع موجود چگونه به انجام كارهای تعیین شده تخصیص یابد.

[1] Due Date

[2] Parallel Machines

دﮐﺘﺮ ﺟﻠﯿﻞ ﻓﺘﺢآﺑﺎدی

 

 

 

آﺑﺎن ﻣﺎه 1389

 

 

 

 

ﭼﮑﯿﺪه

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ: رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ارزﯾﺎﺑﯽ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ-ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ذﻫﻨﯽ ﻓﺮد از راﺑﻄـﻪ زﻧﺎﺷـﻮﯾﯽ ﺧـﻮد، ﻣـﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪی ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﻪ وﯾﮋه ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ اوﻟﯿﻪ و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ اﻓﺮاد واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎری ﻃـﺮحوارهﻫـﺎی ﻧﺎﺳـﺎزﮔﺎر اوﻟﯿـﻪ و ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻣﺪاﺧﻠﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷـﯽ ﻃـﺮحوارهﻣﺤـﻮر و ﺳـﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﻮر در اﻓﺰاﯾﺶ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ اﺳﺖ.

 

روش: ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﯿﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺸﺎوره دوﻟﺘـﯽ وﺧـﺼﻮﺻﯽ ﺗﻌـﺪاد 106 زوج ﭘـﺲ از اﻋﻤﺎل ﻣﻼكﻫﺎی ورود و ﺧﺮوج ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ اوﻟﯿﻪ

 

• ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ اﺑﺰارﻫﺎی ﭘـﮋوﻫﺶ ﻣـﻮرد ارزﯾـﺎﺑﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ، ﺳـﭙﺲ 45 زوج 90) زن و ﺷﻮﻫﺮ) ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ در ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻃﺮحوارهﻣﺤﻮر(15 زوج)، ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽﻣﺤـﻮر(15 زوج) و ﮐﻨﺘﺮل(15 زوج) ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ. ﻣﺪاﺧﻠﻪﻫﺎی ﻃﺮحوارهﻣﺤﻮر و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽﻣﺤﻮر ﻫﺮ ﮐـﺪام 11 ﺟﻠـﺴﻪ 1/5) ﺳﺎﻋﺖ) ﺑﺮای دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺸﯽ اﺟﺮا ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﺮوه ﮐﻨﺘﺮل ﻫﯿﭻ ﻣﺪاﺧﻠـﻪای را درﯾﺎﻓـﺖ ﻧﮑـﺮد و در ﻟﯿـﺴﺖ اﻧﺘﻈﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. در ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﻣﺪاﺧﻠﻪﻫﺎ از ﻫﺮ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﭘﺲآزﻣﻮن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﯾﮑﻤﺎه ﭘﯿﮕﯿـﺮی ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ.

 

ﻧﺘﺎﯾﺞ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ و ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷـﻮﯾﯽ ﻫﻤﺒـﺴﺘﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻃﺮحوارهﻣﺤﻮر و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽﻣﺤﻮر در اﻓﺰاﯾﺶ رﺿـﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷـﻮﯾﯽ و ﺑﯿـﻨﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن، ﻣﺪاﺧﻠﻪ آﻣﻮزﺷﯽ ﻃﺮحوارهﻣﺤﻮر در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ آﻣﻮزﺷﯽ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽﻣﺤﻮر، در اﻓﺰاﯾﺶ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ اﺛﺮﺑﺨﺶﺗﺮ ﺑﻮد، وﻟـﯽ اﯾـﻦ ﺑﺮﺗـﺮی در اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑﯿـﻨﺶ ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ.

 

ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی: ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ اوﻟﯿﻪ و ﺳﺒﮏﻫـﺎی زﻧـﺪﮔﯽ از ﻣﻬـﻢﺗـﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار در رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺪاﺧﻠﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻃﺮحوارهﻣﺤﻮر و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽﻣﺤﻮر ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﺪاﺧﻠﻪای ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ و آﺳﺎن و ﺑﺎ ﻫﺪف اﻓﺰاﯾﺶ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ، در دﺳﺘﺮس روانﺷﻨﺎﺳﺎن

• ﻣﺸﺎوران ﺧﺎﻧﻮاده ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ.

 

ﮐﻠﯿﺪواژه: ﻣﺪاﺧﻠﻪ، آﻣﻮزش، ﻃﺮحواره، ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ، رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ

 

ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ

 

 

 

ﻓﺼﻞ اول: ﮐﻠﯿﺎت ﭘﮋوﻫﺶ

 

:1-1 ﻣﻘﺪﻣﻪ………………………………………………………………………………………………. ………. 1

:1-2 ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ…………………………………………………………………………………………. ………. 6

 

:1-3 اﻫﻤﯿﺖ و ارزش ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………….. ……….. 11

 

:1-4 اﻫﺪاف ﭘﮋوﻫﺶ…………………………………………………………………………………………… 14

 

:1-5 ﻓﺮﺿﯿﻪﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………… ……… 14

:1-6 ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ………………………………………………………………….. ………. 15

 

ﻓﺼﻞ دوم: ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻧﻈﺮی ﭘﮋوﻫﺶ

 

:2-1 رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ: ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪﻫﺎ………………………………………………… …… …………. 17

 

:2-2 ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ:……………………………………………………………………….. 20

:2-2-1 ﺳﻦ ازدواج…………………………………………………………………………………………….. 21

:2-2-2 ﺳﻄﺢ ﺗﺤﺼﯿﻼت………………………………………………………………………………………. 21

 

:2-2-3 ﻓﺮزﻧﺪان………………………………………………………………………………………………… 22

 

:2-2-4 ﻃﻮل ازدواج……………………………………………………………………………………………. 23

:2-2-5 اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ………………………………………………………………………………………….. 23

:2-2-6 ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﯽ……………………………………………………………………………………. ……… 24

 

:2-2-7 ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻨﺴﯽ………………………………………………………………………………………….. 24

 

:2-2-8 اﻗﻮام و دوﺳﺘﺎن………………………………………………………………………………………… 24

:2-2-9 اﺑﺮاز ﻋﻮاﻃﻒ………………………………………………………………………………………….. 25

:2-2-10 ﺑﺎورﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽ……………………………………………………………………………………… 26

 

:2-2-11 ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ……………………………………………………………………………… .26

 

:2-2-12 ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﯽ…………………………………………………………………………………. 29

 

:2-2-13 درك ﻫﻤﺴﺮ………………………………………………………………………………………….. 29

:2-2-13 ﺗﻐﯿﯿﺮات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ……………………………………………………………………………………. 30

 

:2-2-14 ﺗﻌﻬﺪ………………………………………………………………………………………………….. 31

 

:2-3 ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اوﻟﯿﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار در رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ……….. 31

:2-3-1 ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ…………………………………….. ………………… 32

:2-3-2 ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺳﺎزه ﻃﺮحواره………………………………………………………………………………. 34

 

 

:2-3-3 وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اوﻟﯿﻪ…………………………………………………………….. 35

 

:2-3-4 رﯾﺸﻪ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﻃﺮحوارهﻫﺎ……………………………………………………………………………… 37

:2-3-4-1 ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﻨﯿﺎدی…………………………………………………………. …………………………. 37

 

:2-3-4-2 ﺗﺠﺎرب اوﻟﯿﻪ زﻧﺪﮔﯽ……………………………………………………………………………….. 39

 

:2-3-5 ﺣﻮزهﻫﺎ و ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اوﻟﯿﻪ:……………………………………………………………… 41

 

 

:2-3-5-1 ﺣﻮزه ﺑﺮﯾﺪﮔﯽ/ﻃﺮد………………………………………………………………………………… 42

:2-3-5-2 ﺣﻮزه ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎری و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺨﺘﻞ……………………………………………………………… 44

 

:2-3-5-3 ﺣﻮزه ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻞ……………………………………………………. ……………….. 46

 

:2-3-5-4 ﺣﻮزه دﯾﮕﺮﺟﻬﺖﻣﻨﺪی…………………………………………………………………………….. 48

 

:2-3-5-5 ﺣﻮزه ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮕﯽ اﻓﺮاﻃﯽ و ﺑﺎزداری……………………………………………………… …. 50

:2-3-6 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ52………………………………………………………………………………………….. 1

 

:2-3-7 ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ…………………………………………………………………………………. 53

 

:2-3-8 ﻃﺮحوارهﻫﺎی ﺷﺮﻃﯽ و ﻏﯿﺮﺷﺮﻃﯽ……………………………………………………………………. 53

:2-3-9 ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻃﺮحوارهﻫﺎ:………………………………………………………………… ……………….. 55

:2-3-9-1 ﺗﺪاوم ﻃﺮحواره………………………………………………………………….. ……………….. 55

 

:2-3-9-1-1 ﺗﺤﺮﯾﻒﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ…………………………………………………………. ……………….. 55

 

:2-3-9-1-2 اﻟﮕﻮﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد-آﺳﯿﺐرﺳﺎن………………………………………….. ………………. 59

:2-3-10 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ56…………… …………………………………………………………………………. 2

:2-3-9-1-3 ﺳﺒﮏﻫﺎی ﻣﻘﺎﺑﻠﻪای ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر:………………………………………………………………….. .56

 

:2-3-9-1-3-1 ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻃﺮحواره……………………………………………………………………………… 58

 

:2-3-9-1-3-2 اﺟﺘﻨﺎب ﻃﺮحواره……………………………………………………………………………. 58

:2-3-9-1-3-3 ﺟﺒﺮان اﻓﺮاﻃﯽ………………………………………………………………………………. ..59

:2-3-11 ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﻣﻘﺎﺑﻠﻪای…………………………………………………………………………………… 60

 

:2-3-12 ﭘﯿﻮﺳﺘﺎرﻫﺎ و ﻗﻄﺐﻫﺎی رﻓﺘﺎری در زوﺟﯿﻦ…………………………………………………………. 62

 

:2-3-13 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ 64………………………………………………………………………………………. 3

:2-3-9-2 ﺑﻬﺒﻮد ﻃﺮحواره 65…………. ………………………………………………………………………………………..

:2-4 ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دوﻣﯿﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار در رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ……………………… 67

 

:2-4-1 ﺗﺤﻮل ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ……………………………………………………………………………………. 69

 

:2-4-2 رﯾﺸﻪﻫﺎی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ:………………………………………………………………………………. 70

 

:2-4-2-1 ﺳﻼﻣﺘﯽ و ﻇﺎﻫﺮ…………………………………………………………………………………….. 70

 

 

:2-4-2-2 وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﺎﻧﻮاده…………………………………. ……………………….. 70

 

:2-4-2-3 ﻧﮕﺮشﻫﺎی واﻟﺪﯾﻨﯽ………………………………………………………. ………………….. ….. 70

:2-4-2-4 ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺧﺎﻧﻮاده…………………………………………………………………………………….. 70

 

:2-4-2-5 ﻧﻘﺶ ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ………………………………………………………………………………………. 70

 

:2-4-3 ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ:………………………………………………………………………….. 71

 

:2-4-3-1 ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد……………………………………………………………………………… 71

:2-4-3-2 ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت………………………………………………………………………… 71

 

:2-4-3-3 ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﺳﻮی دﯾﮕﺮان…………………………………………………………………………. …71

 

:2-4-3-4 ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ…………………………………………. ……………………….. 71

 

:2-4-3-5 ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ…………………………………………………………………………… 71

:2-4-4 ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ:………………………………………………………………………………. 71

 

:2-4-4-1 رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ…………………………………………………………………………………….. 71

 

:2-4-4-2 ﺷﻐﻞ…………………………………………………………………………………….. ………. .. 71

:2-4-4-3 ﻋﺸﻖ و رواﺑﻂ ﺻﻤﯿﻤﯽ…………………………………………………………………………….. 71

:2-4-5 اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ:……………………………………………………………………………………. 74

 

:2-4-5-1 ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎزﭘﺮوراﻧﻪ……………………………………………………………………………. 74

 

:2-4-5-2 ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ…………………………………………………………………………. 74

:2-4-5-3 ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ وﺳﻮاﺳﯽ…………………………………………………………………………….. 75

:2-4-5-4 ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ…………………………………………………………………………. 75

 

:2-4-5-5 ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺰواﺟﻮﯾﺎﻧﻪ…………………………………………………………………………. 75

 

:2-4-5-6 ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﻼﻗﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ…………………………………………………………… 75

:2-4-6 ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ:………………………………………………………………………………….. 77

:2-4-6-1 ﮐﻨﮑﺎش ﺟﻮ ﺧﺎﻧﻮاده……………………………………………………………………………….. 77

 

:2-4-6-2 ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎی اوﻟﯿﻪ……………………………………………………………………………. 78

 

:2-4-6-3 ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮﻟﺪ…………………………………………………………………………………………. 79

:2-4-6-4 ﺑﺮرﺳﯽ روﯾﺎﻫﺎ……………………………………………………………….. …………………….. 80

:2-4-7 ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ زوﺟﯿﻦ از ﭼﺸﻢاﻧﺪاز روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی…………………………… …………………….. 80

 

:2-4-8 اﻧﻮاع ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ زوﺟﯿﻦ:…………………………………………………………………….. 83

 

:2-4-8-1 ﭘﯿﺶ از ازدواج……………………………………………………………… …………………….. 83

 

:2-4-8-2 ازدواج و ﺣﯿﻦ راﺑﻄﻪ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ…………………………………………………………………….. 83

 

 

:2-4-8-3 ﭘﺲ از ازدواج………………………………………………………………………………………. 86

 

:2-4-8-4 ﺧﺎﻧﻮاده……………………………………………………………………………………………… 87

:2-4-9 ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ﮐﺎر ﺑﺎ زوﺟﯿﻦ در روﯾﮑﺮد آدﻟﺮی:………………………………………………….. 88

 

:2-4-9-1 اﯾﺠﺎد و ﺑﺮﻗﺮاری راﺑﻄﻪ…………………………………………………………………………….. 88

 

:2-4-9-2 درك و ﻓﻬﻢ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 88……………………… . ………………………………………………………….

 

:2-4-9-3 ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺑﯿﻨﺶ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ…………………………………………………………………….. 89

:2-4-9-4 ﺑﺎزآﻣﻮزی و ﺟﻬﺖﮔﯿﺮی دوﺑﺎره ﺑﻪ راﺑﻄﻪ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﻠﻖ-ﻋﻼﻗﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ…………… .89

 

:2-4-10 ﻫﺪفﻫﺎی ﮐﻠﯽ ﻣﺪاﺧﻠﻪ روی زوﺟﯿﻦ………………………………………………………………. 90

 

:2-5 رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ و اﻧﻮاع زوﺟﯿﻦ………………………………………………………………………. .90

 

:2-6 اﻟﮕﻮی ﭼﻨﺪﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ……………………………………………………………. 92

:2-7 اﻟﮕﻮی ﭼﻨﺪﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ…………………………………………………………. ..93

 

:2-8 واﮐﻨﺶﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ:……………………………………………………………… 94

 

:2-8-1 ﺑﻪ ﺻﺪا در آﻣﺪن……………………………………………………………….. ……………………… 94

:2-8-2 وﻓﺎداری………………………………………………………………………………………………… 94

:2-8-3 ﻏﻔﻠﺖ…………………………………………………………………………………………………… 94

 

:2-8-4 ﺧﺮوج………………………………………………………………………………………………….. 95

 

:2-9 ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی…………………………………………………………………………. …………………….. 95

ﻓﺼﻞ ﺳﻮم: روش ﭘﮋوﻫﺶ

 

:3-1 ﻃﺮح ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………… 98

:3-2 ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………. 99

 

:3-3 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ…………………………………………………………………………………………….. 99

 

:3-4 ﻣﻼكﻫﺎی ورود و ﺧﺮوج………………………………………………………………………………… 99

:3-5 اﺑﺰارﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………….. 101

:3-5-1 ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ اﻧﺮﯾﭻ- ﻧﺴﺨﻪ ﮐﻮﺗﺎه 101    ……………………………………………………………..

 

:3-5-2 ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻃﺮحواره ﯾﺎﻧﮓ- ﻧﺴﺨﻪ ﮐﻮﺗﺎه…………………………………………………………… 103

 

:3-5-3 ﻣﻘﯿﺎس ﺑﯿﻨﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﮏ…………………………………………………………………………… 105

:3-5-4 ﻣﻘﯿﺎس اﺻﻠﯽ آدﻟﺮی ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﯿﻦﻓﺮدی- ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن………………………………… 107

:3-5-5 ﭼﮏ ﻟﯿﺴﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی اﺧﺘﻼل رواﻧﯽ………………………………………………………………. 110

 

:3-5-6 ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﻣﺪاﺧﻠﻪ…………………………………………………………………………………….. 112

 

:3-6 ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺟﺮای ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………….. 116

 

 

 

 

:3-7 روش آﻣﺎری…………………………………………………………………………………………….. 117

 

ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم: ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ

 

:4-1 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﯾﮏ………………………………………………………………………………. 123

 

:4-2 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره دو……………………………………………………………………………….. 125

:4-3 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﺳﻪ……………………………………………………………………………….. 130

 

:4-4 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎر…………………………………………………………………………….. 134

 

:4-5 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﭘﻨﺠﻢ…………………………………………………………………………….. 138

 

:4-6 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﺷﺶ……………………………………………………………………………… 141

:4-7 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﻫﻔﺖ…………………………………………………………………………….. 143

 

:4-8 ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﻫﺸﺖ……………………………………………………………………………. 146

 

:4-9 ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ…………………………………………………………………………………………. 148

 

ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ: ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی

 

:5-1 ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی…………………………………………………………………………………….. 153

:5-2ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ…………………………………………………………………………………. 186

 

:5-3 ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﯽ…………………………………………………………………………………… 187

 

:5-4 ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی ﺑﺮای ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ…………………………………………………………. 188

ﻣﻨﺎﺑﻊ.. …………………………………………………………………………………………………………. 189

 

ﺿﻤﺎﺋﻢ

 

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ رﺿﺎﯾﺖ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ اﻧﺮﯾﭻ- ﻧﺴﺨﻪ ﮐﻮﺗﺎه 222………………………………… ………………………………

 

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻃﺮحواره ﯾﺎﻧﮓ- ﻧﺴﺨﻪ ﮐﻮﺗﺎه……………………………………………………………………… 224

 

ﭼﮑﯿﺪه

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ آدﻟﺮ، ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ اﻓـﺮاد را در رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﺧـﻮد در زﻧـﺪﮔﯽ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ در ﻃﻮل ﺗﺤﻮل ﺧﻮد از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮ ﺧـﺎﻧﻮادﮔﯽ و زﻣﯿﻨـﻪی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد. ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪی ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ زﻣﯿﻨﻪی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﻗـﺮار ﻣـﯽﮔﯿﺮﻧـﺪ. ﻫـﺪف: ﺑﺮرﺳـﯽ ﻧﻘـﺶ ﻗﻮﻣﯿﺖ در ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘـﺮوری در ﺷـﮑﻞﮔﯿـﺮی ﺳـﺒﮏ زﻧـﺪﮔﯽ آدﻟﺮی ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد. روش: ﺳﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﻣﻘﯿﺎسﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ آدﻟﺮی ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﯿﻦ ﻓـﺮدی- ﻧﺴـﺨﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن BASIS-A) ﯾﺎ آزﻣﻮن ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ)، ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و ﭘﺮﺳﺸـﻨﺎﻣﻪی ﺟﻤﻌﯿـﺖﺷﻨﺎﺳـﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮ روی374 ﻧﻮﺟﻮان داﻧﺶ آﻣﻮز ﺳﺎل ﺳﻮم ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ 188) دﺧﺘﺮ و 186 ﭘﺴﺮ) ﺑﺎ ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳـﻨﯽ 17/2، از ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﺮك، ﮐﺮد و ﻓﺎرس ﮐﻪ ﺑﻪ روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی ﺧﻮﺷﻪای ﻣﺮﺣﻠﻪای اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ، اﺟﺮا ﺷﺪ. ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿـﻞ دادهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﻮﺟﯿﺴﺘﯿﮏ، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ ﯾﮏ راﻫﻪ، رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺧﯽ دو و آزﻣﻮن t ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ: ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺗﺮك ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری ﻣﻘﺘﺪراﻧﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺒﺖ و ﺳـﺒﮏ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎراﻧﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻔﯽ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺗﺮك ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺎرآﻣﺪن و ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﺗـﺮك و ﻓﺎرس ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎدار و ﻣﺜﺒﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. از ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏﻫﺎی ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری، ﺳﺒﮏ ﺳﻬﻞ ﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن، ﺳﺒﮏ ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻌﻠﻖ- ﻋﻼﻗﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﮐﻨﺎرآﻣـﺪن، ﻧﯿـﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ، ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻮدن و ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل و ﺳﺒﮏ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎراﻧﻪ ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺎر آﻣـﺪن، ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ، ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن، ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻮدن و ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻨﺎ دار و ﻣﻌﮑﻮس ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ. ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎ در ﻣﻮرد اﺛﺮ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﺑﺮ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﺗﻔﺎوتﻫﺎﯾﯽ را ﺑﯿﻦ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻧﺸـﺎن داد. ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ ﻧﯿﺰ در ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری، ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺑـﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺟﺎﻣﻌـﻪی ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ و ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﻣﺮﺗﺒﻂ ﯾﺎﻓﺖ ﺷـﺪ. ﺑﺤﺚ: ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﺑـﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺗﺄﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ و ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری از ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻗﻮﻣﯿﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﮐﺎر ﺑﺎ اﻓﺮاد از ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘﺮوری واﻟﺪﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺎزی ﮐﻨﺪ، ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﺤـﺪودﯾﺖﻫـﺎ و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی آﯾﻨﺪه اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ.

 

 

ﮐﻠﯿﺪ واژهﻫﺎ: ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری، ﻗﻮﻣﯿﺖ، ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی، ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ

 

ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ

ﻓﺼﻞ اول……………………………………………………………………………………………………………………. 1

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ…………………………………………………………………………………………………………………… 2

ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ……………………………………………………………………………………………………………… 3

 

اﻫﻤﯿﺖ و ﺿﺮورت اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………….. .. 6

اﻫﺪاف ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………….. 9

 

ﺳﺆالﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………. 9

 

ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻧﻈﺮی و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ…………………………………………………………………………………….. 10

ﻓﺼﻞ دوم…………………………………………………………………………………………………………………. 12

 

آدﻟﺮ و روان ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی 13………………………………………………………………. …………………………..

ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 17……………………………………………………………………………. …………………………..

ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 22………………………………………………………………… …………………………..

ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ زﻧﺪﮔﯽ 23………………………………………………………………………. …………………………..

ﻧﻘﺶ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 24…………………………………………. …………………………..

 

ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری…………………………………………………………………………………………………………… 26

اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری 27…………………………………………………………….. …………………………..

ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری 32………………………………………………… …………………………..

ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 38…………………………………………. …………………………..

ﻗﻮﻣﯿﺖ 39………………………………………………………………………………….. …………………………..

ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ………………………………………………………………………………………………….. 40

ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی 45……………………………………………………………………….. …………………………..

ﻓﺼﻞ ﺳﻮم 48………………………………………………………………………………………… …………………………..

 

روش ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………….. 49

ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………….. 49

 

روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی……………………………………………………………………………………………………… 50

 

اﺑﺰارﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………………………. 51

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 51……………………………………………………………………….. (BASIS- A)

 

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری…………………………………………………………………………………… 53

ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪی ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی……………………………………………………………………… .. 56

 

روش اﺟﺮای ﭘﮋوﻫﺶ و ﮔﺮد آوری دادهﻫﺎ………………………………………………………………………………. 56

ﺷﯿﻮهی ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ دادهﻫﺎ………………………………………………………………………………………. . 57

 

ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم……………………………………………………………………………………………………………… 58

 

ﺗﻮﺻﯿﻒ آﻣﺎری دادهﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ………………………………………………………………………………………. 59

 

آزﻣﻮن ﺳﺆالﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………………… 60

ﺳﺎﯾﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ………………………………………………………………………………………………………….. . 86

 

ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪی ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ……………………………………………………………………………………….. .. 86

 

 

ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ………………………………………………………………………………………………………………… 89

 

ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی………………………………………………………………………………………………….. 90

 

ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎ…………………………………………………………………………………………………………. 101

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات………………………………………………………………………………………………………….. . 102

 

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی…………………………………………………………………………………………….. 102

ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﯽ…………………………………………………………………………………………….. 102

ﻣﻨﺎﺑﻊ 104…………………………………………………………………………………….. …………………………..

 

ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﯽ…………………………………………………………………………………………………………. 105

ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ……………………………………………………………………………………………………….. 109

 

ﭘﯿﻮﺳﺖﻫﺎ……………………………… 117………………………………………………………….. ………………………

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﯾﮏ. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ 118………………………………………………………………… (BASIS-A)

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ دو. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری………………………………………………………………………….. 121

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﺳﻪ. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺗﺮكﻫﺎ……………………………………………………… 125

 

ﭘﯿﻮﺳﺖ ﭼﻬﺎر. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﮐﺮدﻫﺎ…………………………………………………….. 127

 

ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪولﻫﺎ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﻋﻨﻮان ﺟﺪول	ﺻﻔﺤﻪ
ﺟﺪول :3-1 وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ- اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﺎﻧﻮاده آزﻣﻮدﻧﯽﻫﺎ	50
ﺟﺪول :3-2 ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺑﻌﺎد ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	54
ﺟﺪول :4-1 ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ و اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺑﻌﺎد ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﺑﻪ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺟﻨﺴﯿﺖ	59
ﺟﺪول:4-2 ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻟﻮﺟﺴﺘﯿﮏ ﺑﺮای ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	61
ﺟﺪول:4-3 ﺿﺮاﯾﺐ رﮔﺮﺳﯿﻮن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	62
ﺟﺪول :4-4 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺑـﺮای ﻗﻮﻣﯿـﺖ و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك
ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	63
ﺟﺪول :4-5 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﻗﻮﻣﯿﺖ و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	64
ﺟﺪول :4-6 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺑﺮای اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘـﺮوری
و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	65
ﺟﺪول :4-7 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	67
ﺟﺪول:4-8 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑـﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺗﻌﻠﻖ- ﻋﻼﻗﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	68
ﺟﺪول:4-9 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﺗﻌﻠـﻖ- ﻋﻼﻗـﻪی اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ در
ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	69
ﺟﺪول:4-10 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻨﺎر آﻣﺪن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	69
ﺟﺪول :4-11 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘـﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﮐﻨـﺎر آﻣـﺪن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	70
ﺟﺪول:4-12 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
در ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	70
ﺟﺪول:4-13 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	71
ﺟﺪول:4-14 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﯾﯿﺪ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	71
ﺟﺪول:4-15 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﺗﺄﯾﯿـﺪ در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	72
ﺟﺪول:4-16 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	72
ﺟﺪول:4-17 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﻣﺤﺘـﺎط ﺑـﻮدن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﻣﺨﺘﻠﻒ	73
ﺟﺪول:4-18 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺨﺖ ﮔﯿﺮی در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	73
ﺟﺪول:4-19 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣـﻼك ﺳـﺨﺖ ﮔﯿـﺮی در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	74
ﺟﺪول:4-20 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	74
ﺟﺪول:4-21 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﺴـﺘﺤﻖ ﺑـﻮدن در ﻗﻮﻣﯿـﺖﻫـﺎی
ﻣﺨﺘﻠﻒ	75
ﺟﺪول:4-22 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪی ﻫﻤﻪ ﺑﻮدن در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	75
ﺟﺪول:4-23 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك ﻣـﻮرد ﻋﻼﻗـﻪی ﻫﻤـﻪ ﺑـﻮدن در
ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	76
ﺟﺪول:4-24 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	76
ﺟﺪول:4-25 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮای رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﮐﻤـﺎل
در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	77
ﺟﺪول:4-26 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘـﺮوری و
ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻼﯾﻤﺖ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	77
ﺟﺪول:4-27 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﻣﻼﯾﻤﺖ در ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ	78
ﺟﺪول :4-28 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن t ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان	79
ﺟﺪول :4-29 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن χ2 ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺟﻨﺴﯿﺖ (در ﮐﻞ و در ﻣﯿﺎن ﻫﺮ ﻗﻮم) و اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	80
ﺟﺪول :4-30 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	81
ﺟﺪول:4-31 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﺷﻔﻪ ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در اﻧﻮاع ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری	81
ﺟﺪول:4-32 ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن، ﺗﺤﻠﯿﻞ وارﯾﺎﻧﺲ و ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی آﻣـﺎری ﺑـﺮای ﺗﻄـﺎﺑﻖ ﭘـﺬﯾﺮی و ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﻼك
ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	83
ﺟﺪول :4-33 ﻧﺘﺎﯾﺞ رﮔﺮﺳﯿﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻦ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻼك ﺳﺒﮏﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ	84
ﺟﺪول :4-34 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن t ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان	85
ﺟﺪول :4-35 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن t ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﻣﯿﺰان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﭘﺬﯾﺮی در ﺗﺮكﻫﺎ و ﮐﺮدﻫﺎ	85
ﺟﺪول :4-36 ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن χ2 ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ راﺑﻄﻪ ﺳﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری و وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ	86

 

ﻓﺼﻞ اول

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ

 

 

ﺧﺎﻧﻮاده اوﻟﯿﻦ ﻧﻬﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدك ﺑﻪ آن وارد ﺷﺪه و زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺮ ﻓﺮاز و ﻧﺸﯿﺐ ﺧﻮد را در دﻧﯿﺎ از آﻧﺠﺎ آﻏـﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻼﻓﺼﻞ ﮐﻮدك از اوﻟﯿﻦ ﺳﺎﻋﺎت زﻧﺪﮔﯽ، در ﮐﻨﺎر ﻋﺎﻣﻞ وراﺛﺖ، ﺷﮑﻞ دﻫﻨﺪهی ﺷﺨﺼﯿﺖ و رﻓﺘـﺎر وی ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﺎدات، ﮔﺮاﯾﺶﻫﺎ و اﻋﺘﻘﺎدات ﮐﻮدك در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻨﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮد (ﺷـﻌﺎری ﻧـﮋاد، .(1372 ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﮐﺎﻧﻮن ﻋﻤﺪهی ﺗﻮﺟﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد.

 

آدﻟﺮ1، ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬار روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی2، ﺑﺮای ﺗﺠﺎرب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اوﻟﯿﻪی ﮐﻮدك اﻫﻤﯿـﺖ زﯾـﺎدی ﻗﺎﺋـﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﺑـﻪ ﻋﻘﯿﺪهی وی ﮐﻮدك ﺑﺎ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﺗﺠﺎرب ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ دﻧﯿﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ، ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎﺳـﯽ ﺑـﺮای رواﺑـﻂ و ﺗﻌـﺎﺑﯿﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ (آدﻟﺮ، 1954؛ ﺑﺎرﮐﻠﯽ3، 1971، ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻔﯿﻊ آﺑﺎدی و ﻧﺎﺻـﺮی، .(1384 ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ ﺧـﺎﻃﺮ ﻣﺎﻫﯿـﺖ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪی ﺧﺎﻧﻮاده4 ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻋﺎﻣﻠﯽ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽﻫﺎ، ارزشﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺧﺎﻧﻮاده، ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص آدﻟﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ (واﺗـﺲ و ﺷﻠﻤﻦ5، 2003؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺗﺮاﺳﺘﯽ6و ﻫﻤﮑﺎران، .(2004 از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﺒﺎﺣـﺚ ﻣﻄـﺮح در ﺣـﻮزهی ﺧـﺎﻧﻮاده ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘﺮوری7 واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در رﺷﺪ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﺮد در دوران ﮐـﻮدﮐﯽ، اﯾﺠـﺎد ﺳـﺎزﮔﺎریﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺧﺼـﺎﯾﺺ ﺑﻌﺪی ﺷﺨﺼﯿﺖ وی ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻓﺮاوان و ﻋﻤﯿﻘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

 

زﻣﯿﻨﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻮدك ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ارزشﻫﺎ و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ، در رﺷﺪ و ﺗﺤـﻮل ﺷﺨﺼـﯿﺖ وی ﻣـﺆﺛﺮ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎص ﯾﮏ ﮔﺮوه از اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ روی ﺷﺨﺼﯿﺖ ﯾـﮏ ﮐـﻮدك ﺑﮕﺬارد، ﺑﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دادن اﻓﮑﺎر و اﻋﻤﺎل و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮐﻮﺷﺶﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ واﻟـﺪﯾﻦ وی ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪای دﯾﮕـﺮ در ﺻﺤﻨﻪی زﻧﺪﮔﯽ او ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد اﺛﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری واﻟﺪﯾﻦ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ از آن در ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن از ﻗﻮﻣﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﯾﺮاﻧﯽ ﭼﻨﺪان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ در ﺗﻼش ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ آن اﺳﺖ.

 

Adler ١ Individual psychology ٢ Barclay ٣ family constellation ٤ Watts & Shulman ٥ Trusty ٦ parenting style ٧

 

ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ

 

 

رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی آدﻟﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪای ﮐﻞﻧﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺷﻨﺎﺧﺖ در ﯾﮏ زﻣﯿﻨﻪی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ. ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻓﺮدی ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ1ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد آدﻟﺮ از ﺳﻦ رﺷﺪ زﺑـﺎن ﺗـﺎ ﺣـﺪود ﺳـﻦ ﭘﻨﺞ، ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﯽ، ﮐﻮدك اﻫﺪاﻓﯽ را ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ راﻫﻨﻤﺎی وی ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﯽ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ (ﻫﺎﯾﻠﻨـﺪ2، .(2008 روشﻫﺎی ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدی ﮐﻪ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ اﻫﺪاف ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﯾﻨﺪ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﺳـﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎندﻫﯽ و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺮدن اﻓﮑﺎر، ادراﮐﺎت و اﻋﻤﺎل ﻓﺮد و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑـﺎ وﺣـﺪت ﺑﺨﺸـﯿﺪن ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮐﺮد وی، زﻣﯿﻨﻪی دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ (ﻣﯿﺮاﻧﺪا3، .(1994 ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﯾﮏ اﻟﮕﻮی ﻓﻌﺎل و ﻫﺪف ﻫﺪف ﻣﺤﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺘﺎ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ (اﺳﺘﺮاچ4، .(2003

 

آدﻟﺮ در ﺧﺼﻮص ﻧﺤﻮهی ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدك ﺑﻪ واﺳﻄﻪی ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ و دﯾﮕـﺮان ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻃﺮﺣﻮارهﻫﺎ و ﺷﻨﺎﺧﺖﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﺎری رﺳﺎن وی در ﻓﻬﻤﯿﺪن و درك ﻣﻌﺎﻧﯽ و اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ در ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در ﻧﺘﯿﺠﻪی ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد اﯾﻦ ﺗﻌﺎﻣﻼت، ﮐﻮدك ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ را رﺷﺪ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑـﺎ ﻣﺸـﮑﻼت و ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ آﯾﻨﺪه را ﺑﺮای وی ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽﺳﺎزد (آﻧﺰﺑﺎﮐﺮ5 و آﻧﺰﺑﺎﮐﺮ، 1956؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻫﺎﯾﻠﻨﺪ، .(2008

 

ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ رواﺑﻂ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد در ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ آﻧﻬﺎ، روشﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﯾـﺎ ﺳﺒﮏﻫﺎی ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺳﺒﮏﻫـﺎی ﻓﺮزﻧـﺪ ﭘﺮوری ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻧﮕﺮشﻫﺎ، اﻋﻤﺎل و اﻇﻬﺎرات ﻏﯿﺮ ﮐﻼﻣﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﻣﺎﻫﯿـﺖ ﺗﻌـﺎﻣﻼت واﻟـﺪ-ﮐـﻮدك را در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ (ﮔﻼﺳﮕﻮ6 و ﻫﻤﮑﺎران، 1997؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﺳـﻠﯿﮑﺮ7و ﻫﻤﮑـﺎران، .(2005 ﺑﺎﻣﺮﯾﻨـﺪ8

 

ﺑﺎﻣﺮﯾﻨﺪ8 در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اوﻟﯿﻪی ﺧﻮد راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ و اﺛـﺮات آن روی ﺷﺎﯾﺴـﺘﮕﯽ ﮐﻮدﮐـﺎن ﺳـﻪ ﻧـﻮع ﺳـﺒﮏ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺮوری را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮد- ﺳﺒﮏ ﻣﻘﺘﺪراﻧﻪ9، ﻣﺴﺘﺒﺪاﻧﻪ10 و ﺳـﻬﻞ ﮔﯿﺮاﻧـﻪ1 ، ﮐـﻪ ﻣﮑـﻮﺑﯽ و ﻣـﺎرﺗﯿﻦ2 ﺳـﺒﮏ ﺳـﻬﻞ