چکیده 1

مقدمــه. 2

بررسی منابع. 8

2-1- طبقه بندی بلدرچین.. 9

2-2- تاریخچه اهلی کردن بلدرچین ژاپنی.. 10

2-3- پراکندگی و محل زیست… 11

2-4- ویژگی‌های عمومی بلدرچین.. 11

2-5- اندازه و طول عمر بلدرچین.. 12

2-6- افزودنی‌های غذایی غیر مغذی.. 12

2-6-1- محرک رشد. 12

2-7-راه‌های استفاده از دارو. 13

2-7-1- درمان با آب… 13

2-7- 2-درمان همراه غذا 14

2-7-3- درمان به وسیله تزریق.. 14

2-7-4- درمان توسط آئروسل.. 14

2-8- بررسی‌های انجام شده در زمینه استفاده بیش از حد دارو. 15

2-9- مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها در پرورش صنعتی دام و طیور. 16

2-10- باقی مانده‌های دارویی.. 17

2-11- باقی مانده‌های دارویی در محصولات دامی خطر جدی سلامت انسان. 18

2-12- تاریخچه استفاده از گیاهان دارویی.. 18

2-12-1- نقش‌های گیاهان دارویی و بر خورد با آن‌ ها 19

2-13-مواد موجود در گیاهان دارویی.. 20

2-13-1- آلکالوئیدها 20

2-13- 2-گلوکوزیدها 21

2-13-3- ساپونین ها 22

2-13-4- مواد تلخ.. 23

2-13-5- تانن ها 23

2-14- سیاه‌دانه. 23

2-14-1- معرفی سیاه‌دانه. 23

2-14-2- گیاه شناسی.. 24

2-14-3- مصارف طبی و سنتی سیاه‌دانه. 25

2-14-4-استانداردهای بذری.. 26

2-14-5- ارزش غذایی.. 26

2-14-6- ترکیبات… 26

2-14-7- ماده مؤثره 27

2-14-8-خواص دارویی.. 27

2-14-9- اکولوژی.. 27

2-15- کلیاتی در مورد سیستم ایمنی.. 28

2-15-1- لزوم تقویت سیستم ایمنی.. 30

2-16-نقش سیاه‌دانه در سیستم ایمنی.. 30

2-17- مطالعات انجام شده روی سیاه‌دانه. 31

مواد و روش‌ها 34

3-1- زمان و محل آزمایش… 35

3-2- آماده سازی سالن.. 35

3-3-خرید مواد خوراکی و تنظیم جیره‌ها 36

3-4- بلدرچین‌های مورد آزمایش… 37

3-5- اقدامات انجام شده در روز ورود بلدرچین‌های یک روزه 37

3-6- مدیریت پرورش و تغذیه. 38

3-6-1-برنامه نوری، دما و رطوبت سالن.. 38

3-7- فراسنجه‌های اندازه گیری شده 38

3-7-1- خوراک مصرفی.. 39

3-7-2- افزایش وزن. 39

3-7-3- ضریب تبدیل غذایی.. 40

3-7-4- صفات لاشه. 40

3-7-5-اندازه گیری فاکتورهای خونی.. 40

3-7-5-1- اندازه‌گیری متابولیت‌های سرم. 41

3-7-5-2-اندازه گیری غلظت هموگلوبین خون. 42

3-7-5-3- هماتوکریت… 42

3-7-5-4- شمارش گلبول‌های قرمز خون. 43

3-7-6 – روش انجام تیتر آنتی بادی SRBC.. 43

3-8- مدل آماری و تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها 44

نتایـــج.. 45

4-1- صفات عملکرد 46

4-1-1- مصرف خوراک هفتگی.. 46

4-1-2- افزایش وزن هفتگی.. 46

4-1-3- ضریب تبدیل غذایی.. 48

4-2- پارامترهای بیو‌شیمیایی اندازه گیری شده سرم خون و فاکتورهای خونی.. 51

4-3- بازده و وزن نسبی اجزای لاشه (28 روزگی) 54

4-4- بازده و وزن نسبی اجزای لاشه (42 روزگی) 55

 

4-9- SRBC.. 56

بحث و نتیجه گیری.. 58

5-1- صفات عملکرد 59

5-1-1- مصرف خوراک.. 59

5-1-2- افزایش وزن. 59

5-1-3- ضریب تبدیل غذایی.. 60

5-2- پارامترهای بیو‌شیمیایی اندازه گیری شده سرم  خون و فاکتورهای خونی.. 61

5-2-1- کلسترول، تری گلیسرید، 61

5-2-2 LDL، VLDL، HDL. 62

5-2-3- آلبومین و پروتئین تام. 62

5-2-4- گلبول‌های قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت… 63

5-3- بازده و وزن نسبی اجزای لاشه. 64

5-5- SRBC.. 64

5-6- نتیجه گیری.. 65

5-7-پیشنهادات… 66

منابع و مأخذ: 67

چکیده انگلیسی.. 76

فهرست جدول‌ها
جدول 2-1 : مشخصات عمومی و تولیدی بلدرچین ژاپنی……………………………………………………………………………12

جدول 3-1 : ترکیب جیره غذایی مورد استفاده در آزمایش ………………………………………………………………………….36

جدول3-2:   ترکیب سیاه‌دانه مورد استفاده در  آزمایش……………………………………………………………………………….37

جدول 4-1: اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر( مصرف غذا، افزایش وزن، ضریب تبدیل)در

دوره‌های پرورشی مختلف……………………………………………………………………………………………………………………… 50

جدول 4-2 : اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر فاکتورهای خونی و بیو‌شیمیایی سرم در

42روزگی …………………………………………………………………………………………………………………………………………….54

جدول 4-3 : اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر ( بازده لاشه، اندام‌های ایمنی و داخلی در

28 روزگی)…………………………………………………………………………………………………………………………………………..55

جدول 4-4 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر( بازده لاشه، اندام‌های ایمنی و داخلی در

42روزگی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………57

جدول 4-5 : اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه بر SRBC هفته‌های مختلف بر بلدرچین……………………………………….57

فهرست شکل‌ها
شکل 2-1- رده بندی بلدرچین…………………………………………………………………………………………………. 9

شکل 2- 2 : تصویر شما تیک گیاه دارویی سیاه‌دانه و بذر سیاه‌دانه……………………………………………… 25

فهرست نمودارها
نمودار 4-1 : اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر مصرف خوراک در 21- 0 روزگی…………….. 46

نمودار 4-2 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر افزایش وزن در 21- 0 روزگی ……………….. 47

نمودار 4-3 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر افزایش وزن در 42- 22 روزگی …………….. 47

نمودار 4-4 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر افزایش وزن در 42- 0 روزگی ……………….. 48

نمودار 4-5 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر ضریب تبدیل غذا در 21- 0 روزگی………… 49

نمودار 4-6 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر ضریب تبدیل غذا در 42- 22 روزگی………. 49

نمودار 4-7 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه جیره بلدرچین بر ضریب تبدیل غذا در 42- 0 روزگی………… 50

نمودار 4-8 : اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه  بر کلسترول خون بلدرچین در 42 روزگی…………………………… 52

نمودار 4-9 : اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه  بر تری گلسرید خون بلدرچین در 42 روزگی……………………… 52

نمودار 4-10 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه  بر LDL خون بلدرچین در 42 روزگی…………………………….. 53

نمودار 4-11 :  اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه  بر گلبول‌های قرمز خون بلدرچین در 42 روزگی……………… 53

نمودار 4-12: اثر سطوح مختلف سیاه‌دانه بر SRBC در بلدرچین در 42     روزگی……………………………..56

چکیده
هدف از انجام این  پژوهش بررسی تأثیر سطوح مختلف بذر سیاه‌دانه بر عملکرد رشد، برخی از فاکتورهای خونی و پاسخ ایمنی در بلدرچین بود. بدین منظور 240 قطعه بلدرچین یک روزه در 4 تیمار  و 4 تكرار و 15قطعه بلدرچین در هر تكرار در قالب طرح کاملاً تصادفی توزیع شدند. گروه­های آزمایشی شامل تیمار شاهد(جیره پایه+0% سیاه‌دانه)، تیمار یک (جیره پایه+5/0% سیاه‌دانه)، تیمار دو (جیره پایه+1% سیاه‌دانه)، تیمار سه (جیره پایه+5/1% سیاه‌دانه) و پس از آنالیز سیاه‌دانه جیره مطابق با NRC سال1994 تنظیم شد. طول دوره آزمایش 6 هفته بود. مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک در پایان هر هفته اندازه گیری شد. و در پایان دوره برای اندازه گیری فاکتورهای خونی از هر تکرار دو بلدرچین برای خون گیری انتخاب گردید، برای اندازه گیری پاسخ  ایمنی علیهSRBC  روزهای 14 و 28 خون گوسفندی به صورت عضلانی تزریق گردید 7 و 14 روز پس از تزریق  خون گیری از دو بلدرچین انجام شد در روزهای 28 و 42 از هر تیمار 2 قطعه بلدرچین برای اندازه گیری بازده لاشه و اندام‌های ایمنی انتخاب شد. 21 – 0 روزگی تیمار 3   نسبت به سایر تیمارها مصرف خوراک بیشتری داشت و تفاوت معنی داری را نشان داد (05/0 ≥ p)، تیمار 2 بیشترین افزایش وزن و بهترین ضریب تبدیل را نسبت به سایر تیمارها  نشان داد (05/0 ≥ p)، تیمار شاهد بیشترین میزان  LDL، کلسترول و تری گلسرید را داشت (05/0 ≥ p)، تیمارهای 2و 3 به طور معنی داری  بیشترین میزان گلبول‌های قرمز را نسبت به تیمار شاهد داشتند (05/0 ≥ p)، درصد بورس نسبت به وزن زنده در 42 روزگی تیمار  شاهد نسبت به سایر تیمارها تفاوت معنی داری داشت (05/0 ≥ p)، تیمار 3 در نسبت بیضه در نرها نسبت به سایر تیمارها  تفاوت معنی داری داشت (05/0 ≥ p)، میزان پاسخ ایمنی علیه SRBC در هفته ششم تیمار 2 با سایر تیمارها تفاوت معنی داری داشت (05/0 ≥ p)، تفاوت بین تیمارها از لحاظ (HDL،VLDL ، آلبومین، پروتئین کل، هموگلوبین، هماتوکریت،  بازده لاشه، سینه، ران‌ها، کبد، طحال، سنگدان، قلب، چربی بطنی) تفاوت معنی داری نبود (05/0 ≥ p).

مقدمــه

دسترسی مطمئن به منابع غذایی مورد نیاز جوامع بشری به صورت یک ضرورت اجتناب ناپذیر در آمده است. وضعیت تولید مواد غذایی در دنیای امروز به خصوص در کشورهای در حال توسعه یکی از مسائل مهم اقتصادی به شمار می‌رود و بر اساس برخی پیش بینی‌ها این مسئله در آینده نزدیک ممکن است مشکلات اجتماعی را به همراه داشته باشد. افزایش روز افزون جمعیت دنیا به ویژه در کشورهای فقیر مهم‌ترین دلیل این امر می‌باشد (6).  بیشتر کشورهای در حال توسعه غذای مورد نیاز جمعیت خود را به سختی تأمین می‌کنند و بخش عظیمی از جمعیت انسانی جهان از سوء تغذیه رنج می‌برند (57).  نیاز به پروتئین از مسائل پیش روی تغذیه انسان می‌باشد و اهمیت آن در رشد و سلامت کاملاً روشن می‌باشد. با افزایش جمعیت جهان، نیاز بشر به مواد پروتئینی روز به روز افزایش یافته است. این مسئله سبب شده که بسیاری از حیوانات را که گوشت آن‌ ها برای مصرف انسان مناسب است، به صورت اهلی درآورده و با پرورش صنعتی آن‌ ها بخشی از احتیاجات پروتئینی انسان برطرف گردد، امروزه با توجه به افزایش روز افزون جمعیت و لزوم تأمین مواد غذایی، بهبود راندمان تولید سبب می‌شود تا سطح تغذیه مردم جهان به تدریج بهبود یابد (7). صنعت طیور نقش عمده‌ای در این توسعه و بهبود خواهد داشت. بنابراین یکی از اهداف اصلی در این صنعت، بهبود راندمان تولید با حداقل هزینه است. از آن جا که بخش تغذیه در این صنعت قسمت اعظم هزینه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد، لذا تلاش در جهت بهبود کار آیی، استفاده از مواد مغذی در جیره امری ضروری و قابل توجه می‌باشد (11). دانشمندان در اکثر نقاط جهان فعالیت‌های مستمری را جهت رفع این نیازها آغاز کرده‌اند. از جمله این فعالیت‌ها که از سال‌ها پیش شروع شده است اهلی کردن، پرورش و اصلاح بعضی از گونه‌های پرندگان وحشی می‌باشد. به عنوان مثال توسعه صنعت بلدرچین در استونیا از زمان ورود تخم بلدرچین به آنجا در سال 1976 آغاز گشت و روی خصوصیات مورفولوژیکی بلدرچین و تحقیق در مورد گله‌های پر تولید و مقاوم در این کشور بررسی و مطالعه گردید (2). در این ارتباط پرورش بلدرچین در اوایل قرن بیستم توسط دامپروران از اهمیت خاصی برخوردار شد. از آن جا که سلامتی، پویایی و شکوفایی استعدادهای افراد هر جامعه، در گرو تغذیه صحیح و کافی، به ویژه بخش پروتئین حیوانی افراد آن جامعه است. لذا برای تأمین پروتئین حیوانی توسعه هر چه بیشتر دامپروری، به ویژه صنعت پرورش طیور و سایر پرندگان از جمله بلدرچین ضرورت انکار ناپذیری پیدا می‌کند (3). مطالعه روی بلدرچین به عنوان یک پرنده به دلایل متعددی می‌تواند جنبه بنیادی یا کاربردی پیدا کند. هم اکنون از بلدرچین به عنوان حیوان آزمایشگاهی در سطح گسترده استفاده می‌شود. و مزایای فراوان دیگری نیز سبب اهمیت پرورش بلدرچین شده است. بلدرچین با داشتن خصوصیات مناسب جثه کوچک، رشد سریع، بلوغ زودرس، تولید بالای تخم، فاصله کوتاه تخم گذاری حدود ٢٠ ساعت، فاصله کوتاه ایجاد نسل، نیاز کم به محیط پرورشی از نظر مساحت، نیاز به غذای کم، مقاومت به شوری جیره تا حد ٣ درصد نمک دوره انکوباسیون کوتاه، مقاومت به بسیاری از بیماری‌های متداول جوجه‌های گوشتی، کیفیت بالای گوشت و تخم، قیمت بالای تولیدات، هزینه کم مواد غذایی و درمان، و بازگشت سریع سرمایه و … به عنوان پرنده‌ای با ارزش اقتصادی شناخته شده و هم اکنون در بسیاری از کشورهای جهان پرورش داده می‌شود. و تحقیقات گسترده‌ای بر روی آن در حال انجام می‌باشد (80). اولین بار پرورش صنعتی این پرنده در استان تهران در محل ماهی سرای کرج توسط دکتر معتمد انجام شد. سپس دکتر رادی میبدی در یزد اقدام به پرورش بلدرچین به صورت صنعتی نمود. به دنبال آن در شهر‌های مختلف کشور از جمله تبریز، مشهد، قم، کرج و دیگر نواحی پرورش بلدرچین در واحد‌ها‌ی صنعتی کوچک و بزرگ رواج یافت (2).

وجود ویژگی‌های مناسب سبب شده تا بلدرچین به عنوان یک پرنده مطلوب نزد کشاورزان و پرورش دهندگان تلقی شده و علا قمند ان زیادی به پرورش صنعتی این پرنده روی آورند ( 2).

پرورش بلدرچین امروزه جایگاه خاصی در صنعت پرورش طیور پیدا کرده است و با توجه به تقاضای مردم، پرورش آن رو به گسترش است. بلدرچین و جوجه‌های گوشتی جزء پرندگانی هستند که از رشد سریعی برخوردارند. این پرندگان در طی دوره پرورش با عوامل استرس‌زای مختلفی مواجه می‌شوند و این استرس‌ها باعث تغییر در هورمون‌ها، کاهش خوراك مصرفی، تغییر در متابولیسم مواد مغذی و تضعیف سیستم ایمنی می‌شود. از راهکارهای توفیق در صنعت پرورش طیور تغذیه مناسب است که از جهات مختلف مورد توجه بوده، از جمله می‌توان به ارتباط تغذیه با رشد و ارتقاء ایمنی اشاره نمود (80). در این راستا شرایط تغذیه‌ای، اعمال ایمونولوژی و پاسخ به عوامل عفونی را در میزبان تحت تأثیر قرار می‌دهد و بر عکس، بیماری‌های عفونی حاد یا مزمن نیز اثر زیان باری بر شرایط تغذیه‌ای خواهد گذاشت. در مورد کنترل، پیشگیری مهم‌تر از درمان است. زیرا اولاً درمان در جایگاه‌های بزرگ مشکل بوده و ثانیاً هزینه‌های آن زیاد است. در حالی که پیشگیری بیماری‌ها آسان‌تر و هزینه آن کمتر است. از این رو باید تدابیری اتخاذ نمود که به جای درمان، مسئله پیشگیری از بیماری‌ها را مد نظر قرار داد. برای پیشگیری از بروز بیماری‌ها و بالا بردن مقاومت، روش‌های متعددی وجود دارد از جمله واکسیناسیون، استفاده از آنتی بیوتیک ها و غیره که هر یک از این روش‌ها علی رغم ارتقاء عملکرد سیستم ایمنی معایبی مانند ایجاد مقاومت میکروارگانیسم ها نسبت به آنتی بیو تیک ها دارند و مدت زمان مصرف آنتی بیوتیک ها و فاصله آخرین مرحله استفاده از آن‌ ها تا زمانی که طیور به کشتار گاه منتقل می‌شوند، می‌بایست مورد بررسی قرار گیرد و حتی در صورت رعایت همه موارد، احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از باقی ماندن این مواد در لاشه و در بدن افرادی که از این محصولات خصوصاً به مقدار زیاد در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند، وجود دارد. در نتیجه نگرانی‌های ناشی از اثرات نامطلوب مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها در تغذیه طیور روز به روز در حال گسترش است (46).

در دهه‌ های اخیر جهت بالا بردن بازده تولیدی دام و طیور از ترکیباتی به عنوان افزودنی‌های غذایی و محرک رشد که در دسترسی مواد مغذی جیره و بهبود رشد استفاده شده است، که از جمله این ترکیبات آنتی بیوتیک های محرک رشد بوده که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند ولی با توجه به اثرات مضر استفاده از آنتی بیوتیک های و محدود بودن استفاده از آن‌ ها، متخصصین تغذیه دام و طیور در پی جایگزینی برای این ترکیبات هستند. از سال 2006 در اروپا کاربرد هر نوع آنتی بیوتیکی به عنوان محرک رشد در جیره دام و طیور ممنوع گردید (91).

حذف آنتی بیوتیک ها از جیره دام و طیور به عنوان محرک رشد به دلایل مختلفی بود که مهم‌ترین آن‌ ها ایجاد میکروارگانیسم های مقاوم به آنتی بیوتیک ها، مخفی شدن عفونت‌های موجود، مسمومیت دارویی و بقایای آنتی بیوتیکی در محصولات می‌باشد (7). با توقف استفاده از آنتی بیوتیک ها، افزایش بیماری و کاهش تولید به کرات در جوجه‌های گوشتی مشاهده شد (38). همچنین چنانچه یک ترکیب ضد میکروبی برای مدت طولانی استفاده شود، برخی از باکتری‌ها نسبت به آن مقاوم خواهند شد و لذا در بدن پرنده تکثیر می‌یابند. به همین دلیل محرک‌های رشد با منشأ غذایی در طی زمان طولانی کم اثرتر می شوند. ممکن است آنتی بیوتیک های مختلف به طور هم‌زمان و یا به صورت متناوب در جیره پرندگان استفاده شوند. همچنین به علت نگرانی‌ها از انتقال عامل مقاومت از یک میکروب به میکروب دیگر نگران کننده است به دلیل وجود نگرانی‌ها در مورد عوارض جانبی داروهای شیمیایی و کاهش اثرات آن‌ ها در مدت زمان طولانی و همچنین کارایی بیشتر داروهای مشتق شده از گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها نسبت به داروهای شیمیایی باعث افزایش میل به استفاده از گیاهان دارویی به عنوان جایگزین مناسب در درمان بیماری‌ها شده است (10). نتایج پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد مصرف جایگزین آنتی بیوتیک ها از جمله گیاهان دارویی، پروبیوتیک ها و اسیدهای ارگانیک می‌تواند باعث بهبود عملکرد طیور از جمله بهبود مصرف خوراک، افزایش وزن، ضریب تبدیل و کاهش شمار باکتری‌های مضر دستگاه گوارش شود. کارائی این جایگزین‌ها قابل رقابت و مقایسه با آنتی بیوتیک های محرک رشد می‌باشد (69). گیاهان داروئی ترکیبات گیاهی می‌باشد که به واسطه فعالیت ضد میکروبیشان شناخته شده‌اند. داروهای گیاهی به عنوان درمان جایگزین با عوارض کمتر و خواص متعدد و در برخی موارد به عنوان تنها درمان موثر در درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله این گیاهان، گیاه سیاه‌دانه است که تاریخچه غنی طبی و مذهبی دارد. سیاه‌دانه از زمان‌های قدیم به عنوان یک گیاه دارویی و ادویه‌ی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه بومی اروپای جنوبی، آفریقای شمالی و آسیاست؛ و در ایران سیاه‌دانه در نقاط مختلف به عمل می‌آید. بذر گیاه