فهرست مطالب

عنوان                                                                                       صفحه

چکیده…………………………………… 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1)مقدمه……………………………….. 3

1-2)بیان مسئله…………………………… 4

1-3)اهمیت و ضرورت تحقیق…………………… 5

1-4)اهداف تحقیق………………………….. 7

1-5)سوالات تحقیق………………………….. 7

1-6)چهارچوب نظری…………………………. 7

1-7)فرضیه های  تحقیق……………………… 10

1-8)تعریف عملیاتی متغیر های تحقیق………….. 11

1-9)قلمرو تحقیق………………………….. 13

فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوعی تحقیق

2-1)مقدمه……………………………….. 15

2-2)بازار مالی…………………………… 15

2-3)مشخصات شرکت و بازده سهام………………. 15

2-4) تامین مالی در بازارهای مالی…………… 18

2-5)جایگاه انواع روش های تأمین مالی………… 21

2-6)بازده سهام…………………………… 41

2-7)عوامل موثر در تقسیم بندی انتخاب منبع مالی.. 42

2-8)هزینه های تامین مالی………………….. 45

2-9)رویکرد نوین ساختار سرمایه……………… 49

2-10) تاثیر روش های تامین مالی بر بازده شرکت ها 50

2-11) پیشینه تحقیق……………………….. 52

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه………………………………. 56

3-2) روش  تحقیق………………………….. 56

3-3)جامعه و نمونه آماری…………………… 57

3-4) روش گردآوری تحقیق……………………. 58

3-5)متغیرهای تحقیق……………………….. 58

3-5-1)متغیرهای مستقل……………………… 58

3-5-2)متغیر وابسته……………………….. 58

3-5-3)متغیرهای کنترلی…………………….. 58

3-6)مدل های رگرسیونی تحقیق………………… 59

3-7)روش تجزیه و تحلیل داده هاو اطلاعات………. 59

3-7-1)بررسی فروض مدل کلاسیک رگرسیون خطی……… 59

3-7-2) آزمون پایایی متغیرها و اهمیت آن……… 65

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1) مقدمه………………………………. 68

4-2) آمار توصیفی داده‎های مورد مطالعه……….. 68

4-3) توصیف متغیر های تحقیق………………… 69

4-4)روش آزمون فرضیات تحقیق………………… 77

4-5)آزمون نرمال بودن جملات خطا……………… 78

4-6)آزمون فرضیات تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه………………………………. 88

5-2) نتیجه گیری………………………….. 88

5-3)خلاصه نتایج آماری آزمون فرضیه ها ……….. 88

5-4)نتایج کاربردی آزمون فرضیه ها…………… 89

5-5) پیشنهادهای تحقیق…………………….. 90

5-5-1)پیشنهاد مبتنی بر نتایج تحقیق…………. 90

5-5-2)پیشنهادهایی جهت تحقیقات آتی………….. 90

5-6) محدودیت های تحقیق……………………. 90

منابع و ماخذ…………………………….. 92

پیوست ها

فهرست جداول

عنوان                                                                                       صفحه

جدول (1-1)اطلاعات مربوط به متغیرها و نحوه محاسبه آن ها    13

جدول(2-1)ویژگی های روش های تامین مالی كوتاه مدت 23

جدول(2-2)ویژگی های روش های تامین مالی میان مدت و بلندمدت 25

جدول(4-1)نمایش نام متغیرها………………… 68

جدول(4-2)توصیف متغیر خالص تغییر در تامین مالی داخلی 69

جدول(4-3)توصیف متغیر خالص تغییر درسرمایه تامین شده از منابع خارجی……………………………………….. 70

جدول(4-4)توصیف متغیر خالص تغییر در تامین مالی کل 71

جدول(4-5)توصیف متغیر خالص تغییر در بدهی های ایجاد شده به منظور تامین مالی………………………………. 72

جدول(4-6)توصیف متغیر سودهای غیرعادی………… 73

جدول(4-7)توصیف متغیر ضریب تغییرات سود عادی….. 74

جدول(4-8)توصیف متغیر اندازه شرکت…………… 75

جدول(4-9)توصیف متغیر بازده غیرعادی انباشته  سهام 76

جدول(4-10)نتایج آزمون ریشه واحد متغیّر های تحقیق 77

جدول(4-11)نتایج آزمون ریشه واحد متغیر ضریب تغییرات سود عادی  78

جدول(4-12)نتایج آزمون چاو فرضیه اصلی……….. 81

جدول(4-13)نتایج آزمون هاسمن فرضیه اصلی……… 81

جدول(4-14)آزمون فرضیه اصلی تحقیق…………… 82

جدول(4-15)نتایج آزمون چاو فرضیه فرعی اول……. 83

جدول(4-16)آزمون فرضیه فرعی اول تحقیق……….. 83

جدول(4-17)نتایج آزمون چاو فرضیه ی فرعی دوم و سوم 85

جدول(4-18)آزمون فرضیه فرعی دوم و سوم تحقیق….. 85

جدول(5-1)خلاصه نتایج آماری آزمون فرضیه ها……. 89

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                       صفحه

نمودار(1-1)مدل تحلیلی تحقیق……………….. 9

نمودار(4-1)هیستوگرام  متغیر خالص تغییر در تامین مالی داخلی   69

نمودار(4-2)هیستوگرام  متغیر خالص تغییر درسرمایه تامین شده از منابع خارجی…………………………………… 70

نمودار(4-3)هیستوگراممتغیرخالص تغییردرتامین مالی کل  71

نمودار(4-4)هیستوگرام  متغیر خالص تغییر در بدهی های ایجاد شده به منظور تامین مالی…………………………. 72

نمودار(4-5)هیستوگرام  متغیر سودهای غیرعادی….. 73

نمودار(4-6)هیستوگرام  متغیر ضریب تغییرات سود عادی   74

نمودار(4-7)هیستوگرام  متغیر اندازه شرکت…….. 75

نمودار(4-8)هیستوگرام  متغیر بازده غیرعادی انباشته  سهام  76

نمودار(4-9)هیستوگرام  نتایج آزمون JB……….. 79

نمودار(4-10)هیستوگرام  نتایج آزمون JB با در نظر گرفتن متغیر موهومی……………………………………….. 80

چکیده

افزایش ثروت سهامداران هدف نهایی موسسات غیر انتفاعی است. بدست آوردن سود بیشتر ودر نتیجه افزایش ثروت سهامداران از طریق انتخاب روش تامین مالی بهینه یکی از مواردی است که شرکت ها به عنوان یک راهکار برای دستیابی به اهداف خود مد نظر قرار می دهند. گروهی از متخصصین عقیده دارند که اخذ تصمیمات مدبرانه مدیریت می‎تواند باعث افزایش ارزش شرکت شود نه ساختار سرمایه، اخذ تصمیم‎های آگاهانه می تواند باعث سود بیشتر ودر نتیجه افزایش ثروت سهامداران می شود. هدف اصلی این تحقیق رابطه روش های تامین مالی (سود انباشته، انتشار سهام و استقراض) و بازده واقعی سهام شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. برای این منظور از نسبت های بدهی های کوتاه مدت به کل دارائی ها، بدهی بلند مدت به کل دارائی ها، درصد افزایش سرمایه و  بازده واقعی شرکت‎ها را برای یک دوره مالی بین سالهای  1386الی 1390 مورد بررسی قرار گرفته ونمونه آماری این تحقیق عبارت است از شرکت هایی که فقط از روش های تامین مالی (سود انباشته، انتشار سهام و استقراض) استفاده نموده اند. برای جمع آوری اطلاعات مالی برای آزمون فرضیه ها از صورت های مالی حسابرسی شده بین سالهای 1386 الی 1390 موجود در نرم افزار ره آورد و آزمون های آماری مناسب و با کمک نرم افزار Spss و Eviews مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به طورکلی یافته های تحقیق نشان می دهد که  استفاده شرکت ها از  روش های تامین مالی، بر بازده واقعی سهام شرکت ها تاثیر مثبت دارد و ارتباط روش های تامین مالی بر بازده مورد تایید قرار گرفت.

   کلمات کلیدی:روش های تامین مالی، انتشار سهام، استقراض، سودانباشته، بازده

1-1)                      مقدمه

گسترش  فزاینده وپیچیدگی فعالیت های اقتصادی و تحول سریع و روز افزون معاملات بازرگانی در دنیای امروز اعم از تجارت داخلی و بین المللی[1] ونیاز شركت های تولیدی و بازرگانی برای حفظ ظرفیت با توسعه فعالیت ها و طرح ها، سرمایه گذاری در جهت حفظ یا افزایش قدرت رقابت ازعرصه های داخلی و جهانی نیاز این شركت ها را به منابع مالی[2]را افزایش داده است وتوانائی شركت در تعیین منابع مالی بالقوه برای تهیه سرمایه گذاریها و تهیه برنامه های مالی مناسب، از عوامل اصلی رشد وپیشرفت شركت به حساب می آید. در چنین شرایطی بهره گیری از تكنیک های مدیران مالی در اداره امور شركت ها بیشترازهرزمانی ضرورت دارد. تهیه خط مشی صحیح مالی توان شركت در نیل به هدف‎های استراژیک را تقویت می كند. بدیهی است برای  شركت ها موفقیت دراز مدت مستلزم تولید كالاهایی با كیفیت بالاتر، هزینه كمتر وفروش باقیمت مناسب است كه امر تولید خود مستلزم تأمین منابع مالی با هزینه قابل قبول است. دراغلب كشورهای دنیا بازار سرمایه به عنوان یكی ازمهم ترین ابزارهای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی[3] در نظر گرفته می شود. ایران اگرچه كشوری با قابلیت‎های پیدا وپنهان بسیار است ولی اغلب شركت های ایران از كمبود سرمایه رنج می برند. علاوه براین ساختار بازار سرمایه[4] كشور در رابطه با تجهیز و تخصیص منابع مالی ضعیف بوده وبه صورت مؤثر وكار آمد عمل نمی كند. با شكوفایی مجدد بورس اوراق بهادار تهران و گسترش بورس به سایر استآن ها و با استقبال عمومی از اوراق بهادار موضوع چگونگی تصمیم گیری سرمایه گذاران با توجه به میزان آگاهی عمومی نسبت به روش های تأمین مالی و فرایند های تصمیم گیری مالی به موضوعی در خور اهمیت تبدیل شده است. عامل مهم افزایش سطح عمومی قیمت ها یا به عبارت دیگر تورم است كه باعث شده سرمایه[5] مورد نیاز برای انجام فعالیت های در حال حاضر چندین برابر سرمایه مورد نیاز در سال های قبل باشد. از این رو مدیریت شركت ها همواره با مشكل تأمین مالی روبرو هستند. تصمیمات تأمین مالی شركت باعث خواهد شد ساختار مالی آن تغییر كند كه بر بازده ریسك[6] سهام شركت در بازار اثر خواهد گذاشت. به طور قطع سرمایه گذاران در هنگام ارزیابی شركت این مطلب را مدنظر قرار خواهند داد در نتیجه منابع سهامداران شركت تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. به این دلیل مدیریت در تصمیم گیری درباره تأمین مالی كوتاه مدت و تامین مالی بلند مدت باید با دقت آثار و نتایج هر كدام از روش های تأمین مالی را در نظر بگیرد و از ابزارهای مالی شناخت دقیقی پیدا كند تا بتواند ابزارهای مناسبی را در بازارهای مالی[7] بكار گیرد و اقتصادی ترین شیوه تأمین مالی را كه ریسك و بازده آن متناسب باشد را برگزیند.

1-2) بیان مساله

از جمله مهم ترین معیار ارزیابی عملکرد موسسات، نرخ بازده سهام است. این معیار به تنهایی دارای محتوی اطلاعاتی[8] برای سرمایه گذاران بوده و برای ارزیابی عملکردشرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد. وقتی این معیار کاهش یابد، زنگ خطر برای شرکت است و عملکرد شرکت مناسب ارزیابی نمی شود. در کل این معیار به این دلیل دارای محتوی اطلاعاتی زیاد می باشد، زیرا که ارزیابی عملکرد برمبنای ارزش بازار، اطلاعات سرمایه گذران را به خوبی منعکس می کند. در این راستا می توان گفت بازده در فرایند سرمایه گذاران نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه می کند و پاداشی برای سرمایه گذاران محسوب می‎شود. مطالعات نشان داده که روش های مختلف تامین مالی[9]بر بازده آتی سهام تاثیر دارد که بررسی و مقایسه این روش ها می تواند به سرمایه گذاران در تصمیم گیری در بورس اوراق بهادار کمک کند. مطابق نظریه سلسله مراتبی[10] که ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی است، شرکت ها وجوه مورد نیاز خود را ابتدا از طریق منابع داخلی و سپس از طریق استقراض و سرانجام، با انتشار سهام تامین مالی می کنند. درنظریه سلسله مراتبی نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری معیاری برای فرصت های سرمایه گذاری است. براساس نظریه سلسله مراتبی شرکت‎ها با نسبت زیاد، که منعکس کننده فرصت های رشد یا سرمایه گذاری است از منابع داخلی خود استفاده می کنند و پس از استفاده کامل از ظرفیت بدهی خود برای تامین مالی به انتشار سهام روی می‎آورند. بورس اوراق بهادار دركلیه جوامع اقتصادی نقش مهم درتامین منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه گذاری های جدید بنگاه های تولیدی در حال بهره برداری به عهده دارد و ناآگاهی مدیران شركت ها در درک روش های تامین مالی باعث می شود که عملکرد شرکت ها تحت تاثیر قرار گیرد. مشاهده شده که شركت ها سعی می نمایند جهت تامین مالی طرح های تكمیل و توسعه خود در مرحله اول از طریق وام های بانكی فراهم نمایند. تامین مالی از طریق بورس اوراق بهادار در مقابل نظام بانكی دارای مزایای زیاد است. با توجه به عدم جذب تمام نقدینگی موجود در جامعه توسط نظام بانكی، حتی المقدور باید كمتر از این روش در تامین مالی استفاده شود. هم چنین به دلیل وابستگی نسبتاٌ بالای سازمان‎ها و نهادهای زیر پوشش دولت به نظام بانكی، چنین برآورد شده است كه در مقابل هر ده ریال افزایش بدهی دولت به نظام بانكی، قیمت ها هفت ریال افزایش می یابد. با در نظر گرفتن این رابطه نگران كننده ضروری است كه سیاست گذاران مالی كشور موجباتی را فراهم سازند تا شركت ها و بنگاه های تولیدی نیازهای مالی خود را در بازار پول و سرمایه كشور تامین كنند. این شیوه ی اجرایی آثار مثبتی مانند پیوستگی جهان مالی، سهولت تامین منابع، سرعت در جمع آوری نقدینگی را بر جای می گذارد.

گروهی از متخصصین مالی معتقدند كه ارزش شركت[11] بستگی به عملكرد مدیریت دارد نه ساختار سرمایه. با اتخاذ تصمیمات مدبرانه در زمینه سرمایه گذاری می توان به پول های زیادی دست یافت نه با تصمیمات مدبرانه ای كه در زمینه تامین مالی گرفته می شود و گروهی از صاحب نظران علوم مالی مانند فارار[12]و سیلیون[13] و وارنر[14] معتقدند صرفه جویی مالیاتی ناشی از استقراض باعث افزایش ارزش شركت و یا به عبارتی افزایش ثروت سهامداران می گردد. جان همپتون نیز در این مورد می گوید شركت‎ها در برنامه ریزی سود به كسب سود خالص بیشتر از محل اهرم ناشی از استقراض توجه می نمایند. در مقابل توجه به صرفه جویی های مالیاتی ناشی از بهره بدهی های گروه بیشتری از استادان مالی را متقاعد كرده است كه استفاده از بدهی های بلند مدت در تامین مالی شركت ها یكی از راه های قابل توجه برای افزایش ارزش شركت و در نتیجه افزایش ثروت سهامداران است. این ها معتقدند برای هر شركت یک ساختار مطلوب سرمایه وجود دارد كه در آن حالت، ارزش شركت حداكثر خواهد شد. با توجه به این مطالب این تحقیق متمرکز بر رابطه  روش های تامین مالی به خصوص انتشار سهام، استقراض از بانک و سود انباشته  بر روی بازده سهام هر شركت است. (کردستانی، 1389)

[1]International Trade

[2]Financial Resources

[3]Economic Development

[4]Capital Market

[5]Capital

[6]Risk

[7]Financial market

[8]Information

Financing