چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………….1

فصل اول: مقدمه و کلیات………………………………………………………………………………………………………………….2                                  مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………3

1-1- شرایط اکولوژیکی زیتون…………………………………………………………………………………………………… …………………………..4

1-2-مشخصات گیاه شناسی زیتون…………………………………………………………………………………………… ………………………….5

1-3- رقم مانزانیلا……………………………………………………………………………………………………………………. …………………………..6

1-4- ازدیاد زیتون………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………….6

1-5-گل آذین…………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………7

1-6-گل……………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………..8

1-7-گلدهی……………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………….8

1-7-1- گل انگیزی……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………8

1-7-2- گل آغازی …………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………….10

1-7-3- تمایز گل……………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………10

1-8- عوامل موثر بر گل انگیزی و گل آغازی……………………………………………………………………………….. …………………….10

1-8-1- نور……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………..11

1-8-2- دما………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………11

1-8-3- رطوبت……………………………………………………………………………………………………………………………. ………………..11

1-9- میوه دهی…………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………..12

1-10- تشکیل میوه………………………………………………………………………………………………………………………. ………………….12

1-11- ریزش میوه………………………………………………………………………………………………………………………… ………………..13

1-11-1- الگوی ریزش……………………………………………………………………………………………………………….. ……………………13

1-11-2- الگوی رشد میوه …………………………………………………………………………………………………………… …………………14

1-12- منحنی رشد میوه………………………………………………………………………………………………………………. …………………..14

1-13- تغییرات شیمیایی در طول نمو……………………………………………………………………………………………. ………………….15

1-14- عوامل موثر در تشکیل میوه………………………………………………………………………………………………… ………………..15

1-14-1- دما………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………….16

1-14-2- آب و بارش………………………………………………………………………………………………………………….. …………………..16

1-14-3- شوری…………………………………………………………………………………………………………………………… …………………18

1-14-4-گرده آفشانی و سازگاری………………………………………………………………………………………………….. ……………….18

1-14-5- میزان محصول……………………………………………………………………………………………………………………………19

1-14-6-اعمال مکانیکی……………………………………………………………………………………………………………………………20

1-14-7- تنک میوه و هرس………………………………………………………………………………………………………………………20

1-15- ماده آلی………………………………………………………………………………………………………………………………………..20

1-15-1- اثرات ماده آلی ب کیفیت فیزیکی خاک…………………………………………………………………………………………21

1-16- زئولیت………………………………………………………………………………………………………………………………………….22

1-17- سوپرجاذب ها……………………………………………………………………………………………………………………………….26

1-17-1- سوپرجاذب های پایه طبیعی………………………………………………………………………………………………………..28

1-17-1-1- سوپرجاذب های پلی ساکاریدی……………………………………………………………………………………………….29

1-18- اصلاح در راستای تهیه سوپرجاذب…………………………………………………………………………………………………..30

1-19- کوپلیمریزاسیون پیوندی………………………………………………………………………………………………………………….30

1-20- شبکه بندی……………………………………………………………………………………………………………………………………31

1-21- سوپرجاذب استوکوزورب……………………………………………………………………………………………………………….32

1-22- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………..33

1-23- فرضیه ­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..34

فصل دوم: بررسی منابع  ………………………………………………………………………………………………………………..35

2-1- تحقیقات درباره تاثیر کاربرد سوپرجاذب ها بر رشد گیاهان……………………………………………………… ………………36

2-2- جاذب های طبیعی رطوبت……………………………………………………………………………………………………. ……………….40

 

2-3- جاذب های مصنوعی رطوبت………………………………………………………………………………………………… ……………….41

فصل سوم : مواد و روش ها …………………………………………………………………………………………………………..45

3-1- ویژگیهای جغرافیایی منطقه…………………………………………………………………………………………………… ………………..46

3-1-1- زمان و موقیعت محل اجرای تحقیق…………………………………………………………………………………… ………………..46

3-1-2- ویژگی­های آب و هوای منطقه……………………………………………………………………………………………. ……………….46

3-1-3- خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک………………………………………………………………………………………………46

3-2- تهیه ضایعات آلی و سوپرجاذب ها………………………………………………………………………………………… …………………47

3-2-1- کمپوست زباله شهری………………………………………………………………………………………………………… ………………47

3-2-2- ضایعات فرآوری زیتون……………………………………………………………………………………………………… ………………47

3-2-3- کاه و کلش برنج ………………………………………………………………………………………………………………. ……………….47

3-3- طرح آزمایش………………………………………………………………………………………………………………………… ……………….48

3-4- اعمال تیمارها………………………………………………………………………………………………………………………. ………………..48

3-5- روش کاشت……………………………………………………………………………………………………………………………………49

3-6- آبیاری………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………….49

3-7- ارزیابی صفات……………………………………………………………………………………………………………………… ………………..50

3-7-1- وزن تر ریشه، برگ و ساقه………………………………………………………………………………………………… ………………..50

3-7-2- وزن خشک ریشه، برگ و ساقه………………………………………………………………………………………….. ………………..50

3-7-3- تعداد شاخه جانبی………………………………………………………………………………………………………………………..50

3-7-4- طول ساقه……………………………………………………………………………………………………………………………………50

3-7-5- طول ریشه…………………………………………………………………………………………………………………………………..50

3-7-6- کلروفیل………………………………………………………………………………………………………………………………………50

3-7-7 قطر ساقه……………………………………………………………………………………………………………………………………….50

3-7-8- مواد معدنی برگ شامل نیتروژن و فسفر…………………………………………………………………………………………..50

3-7-9- آنالیز داده ها………………………………………………………………………………………………………………………………..51

فصل چهارم : نتایج  و بحث……………………………………………………………………………………………………………. 52

4-1- تجزیه واریانس داده ­های مربوط به اثر تیمارها بر شاخص ­های رشد……………………………………………………….. 53

4-1-1- اثر تیمارها بر ارتفاع ساقه اصلی…………………………………………………………………………………………. ………………53

4-1-2- اثر تیمارها بر طول ریشه……………………………………………………………………………………………………………….58

4-1-3- اثر تیمارها بر کلروفیل…………………………………………………………………………………………………………………..59

4-1-4- اثر تیمارها بر تعداد شاخه جانبی……………………………………………………………………………………….. ………………..61

4-1-5- اثر تیمارها بر قطر ساقه…………………………………………………………………………………………………….. …………………63

4-1-6- اثر تیمارها بر وزن تر ساقه………………………………………………………………………………………………… ………………..64

4-1-7- اثر تیمارها بر وزن خشک ساقه…………………………………………………………………………………………. …………………65

4-1-8- اثر تیمارها بر وزن تر ریشه……………………………………………………………………………………………….. ………………..66

4-1-9- اثر تیمارها بر وزن خشک ریشه………………………………………………………………………………………… …………………..67

4-1-10- اثر تیمارها بر وزن تر برگ……………………………………………………………………………………………… …………………70

4-1-11- اثر تیمارها بر وزن خشک برگ……………………………………………………………………………………….. …………………71

4-1-12- اثر تیمارها بر نیتروژن برگ……………………………………………………………………………………………… ……………….74

4-1-13- اثر تیمارها بر فسفر برگ…………………………………………………………………………………………………. ………………..76

فصل پنجم : بحث، نتیجه گیری و پیشنهادها…………………………………………………………………………………79

5-1- تجزیه واریانس داده ­ها…………………………………………………………………………………………………………….. …………….80

5-2- اثر بستر کشت بر شاخص ­های رشد گیاه……………………………………………………………………………………………..80

5-3- اثر متقابل بستر کشت و دور آبیاری بر شاخص ­های رشد گیاه………………………………………………………………..82

5-4- اثر تیمارها بر کلروفیل و غلظت نیتروژن و فسفر برگ………………………………………………………………………….83

5-5- نتیجه ­گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………84

5-6- پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………………………………………..85

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….96

فهرست جداول

جدول1-1- محدوده زمانی بحرانی برای رطوبت كافی خاك‌های زیتون……………………………………………… ……………….17

جدول3-1– برخی از اطلاعات هواشناسی منطقه اجرای آزمایش……………………………………………………….. ………………46

جدول3-2- برخی از خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک زراعی محل اجرای آزمایش……………………………………..47

جدول3-3- مشخصات تیمارهای خاک………………………………………………………………………………………………………..48

جدول3-3- مشخصات تیمارهای خاک………………………………………………………………………………………………………..49

جدول4-1- تجزیه واریانس صفات مورد ارزیابی تحت تیمار بسترهای کاشت و دور آبیاری…………………………….. 56

جدول4-2- تجزیه واریانس صفات موردارزیابی تحت  تیماربسترهای کاشت ودور آبیاری………………………………. 57

جدول ضمیمه 1- اثر بسترهای مختلف کاشت  بر ارتفاع ساقه، طول ریشه و کلروفیل برگ………………………………..87

جدول ضمیمه 2- اثر بسترهای  مختلف کاشت  بر شاخه جانبی، قطر ساقه، وزن تر ساقه…………………………………..88

جدول ضمیمه 3- اثر بسترهای  مختلف کاشت  بر وزن خشک ساقه، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه………………..89

جدول ضمیمه 4- اثر بسترهای  مختلف کاشت  بر وزن تر برگ، وزن خشک برگ، نیتروژن……………………………….90

جدول ضمیمه 5- اثر بسترهای  مختلف کاشت  بر نیتروژن…………………………………………………………………………….91

جدول ضمیمه 6- مقایسه میانگین اثرمتقابل بستر کاشت و دورآبیاری به روش LSD در سطح احتمال 5%…………..92

جدول ضمیمه 7- مقایسه میانگین اثرمتقابل بستر کاشت و دور آبیاری به روش  LSD درسطح احتمال 5%……….. 93

جدول ضمیمه 8- مقایسه میانگین اثرمتقابل بستر کاشت و دور آبیاری به روش LSD درسطح احتمال 5%…………..94

جدول ضمیمه9- مقایسه میانگین اثرمتقابل بستر کاشت و دور آبیاری  به روش LSD درسطح احتمال 5%…………..95

فهرست اشکال­

شکل1-1-  میوه رقم مانزانیلا……………………………………………………………………………………………………………………… 6

شکل1-2- درخت مانزانیلا…………………………………………………………………………………………………………………………. 6

شکل 1-3- گل آذین زیتون………………………………………………………………………………………………………………………… 8

شکل 1-4- شکل ساختاری زئولیت…………………………………………………………………………………………………………….23

شکل 4-1- اثر بسترهای کاشت بر ارتفاع ساقه اصلی………………………………………………………………………… ………………53

شکل 4-2- اثر دور آبیاری بر ارتفاع ساقه اصلی…………………………………………………………………………….. …………………….54

شکل 4-3- اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر ارتفاع ساقه اصلی………………………………………. ……………………..55

شکل 4-4- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر طول ریشه…………………………………………………………. …………………….58

شکل 4-5- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر طول ریشه……………………………………………………………….. ………………………59

شکل 4-6- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر کلروفیل……………………………………………………………. ………………………60

شکل 4-7- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر کلروفیل………………………………………………………………….. ……………………….60

شکل 4-8- اثر متقابل سطوح مختلف بسترهای کاشت بر تعداد شاخه جانبی………………………………….. ……………………..62

شکل 4-9- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر تعداد شاخه جانبی……………………………………………………. ……………………..62

شکل 4-10- اثرسطوح مختلف بسترهای کاشت بر قطر ساقه………………………………………………………….. …………………….63

شکل 4-11- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر قطر ساقه……………………………………………………………….. ……………………..64

شکل 4-12- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن تر ساقه……………………………………………………. …………………….64

شکل 4-13- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن تر ساقه…………………………………………………………… ……………………..65

شکل 4-14- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک ساقه…………………………………………….. ……………………..65

شکل 4-15- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن خشک ساقه……………………………………………………. ………………………66

شکل 4-16- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن تر ریشه…………………………………………………… ………………………67

شکل 4-17- اثرمقادیر مختلف دور آبیاری بر وزن تر ریشه……………………………………………………………… …………………..67

شکل 4-18- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک ریشه……………………………………………. ………………………68

شکل 4-19- اثرسطوح مختلف دور آبیاری بر وزن خشک ریشه………………………………………………………. …………………..69

شکل 4-20- اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر وزن خشک ریشه………………………………………. …………………..69

شکل 4-21- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن تر برگ……………………………………………………… ………………….71

شکل 4-22- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر وزن تر برگ…………………………………………………………….. ………………….71

شکل 4-23- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر وزن خشک برگ……………………………………………….. …………………73

شکل 4-24- اثر سطوح مختلف آبیاری بر وزن خشک برگ……………………………………………………………… ……………….73

شکل 4-25- اثر متقابل بستر های کاشت و دور آبیاری بر وزن خشک برگ……………………………………….. ……………….74

شکل 4-26- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر نیتروژن برگ……………………………………………………… ……………….75

شکل 4-27- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر نیتروژن برگ……………………………………………………………. …………………76

شکل 4-28- اثر متقابل بسترهای کاشت و دور آبیاری بر نیتروژن……………………………………………………… ………………..76

شکل 4-29- اثر سطوح مختلف بسترهای کاشت بر فسفر برگ…………………………………………………………. ………………..77

شکل 4-30- اثر سطوح مختلف دور آبیاری بر فسفر برگ………………………………………………………………… ………………..78

چکیده

تنش خشکی یکی­ از ­­مهم­ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در­مناطق خشک و نیمه خشک جهان، مانند ایران است. اهمیت استفاده از منابع آبی و بروز خشکسالی­های اخیر، روش­های متفاوتی را در مصرف بهینه آبی می­طلبد. به منظور بررسی تأثیر سوپرجاذب­های طبیعی و مصنوعی بر قابلیت استفاده آب­ خاک و پراکنش ریشه گیاه زیتون، آزمایش مورد استفاده فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با دو فاکتور بستر کاشت در 13 سطح و دور آبیاری با دو سطح، 26 تیمار، سه تکرار، 78 پلات آزمایشی انجام شده است. برای انجام این پژوهش، رقم مانزانیلا و همچنین مقادیر مورد نیاز سوپرجاذب مصنوعی (استوکوزوب) و طبیعی (ورمی کمپوست، کمپوست زباله شهری، تفاله زیتون­، ضایعات برنج، کود دامی و زئولیت) تهیه گردید. پس از پایان آزمایش شاخص ­های رشد گیاه شامل ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه، کلروفیل، شاخه جانبی، قطر ساقه، غلظت­ نیتروژن و فسفر برگ اندازه ­گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از بستر کاشت سوپرجاذب و آبیاری تأثیر مثبت و معنی­داری در سطح یک درصد بر شاخص ­های ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه، کلروفیل، شاخه جانبی، قطر ساقه، نیتروژن و فسفر داشت. در واکنش متقابل  بستر کاشت و آبیاری بهترین نتایج نیز در ارتفاع گیاه، وزن خشک ریشه، وزن خشک برگ و غلظت نیتروژن مشاهده شد. همچنین بیشترین ارتفاع گیاه و وزن خشک ریشه در تیمار سوپرجاذب 10 گرم در کیلوگرم خاک و دور آبیاری 5 روز مشاهده شد.

مقدمه

باتوجه به این که در کشور ایران اقلیم خشک و نیمه خشک اغلب مناطق را تحت تأثیر قرار داده و به خصوص خشکسالی­های اخیر بر این مشکل افزوده است. هریک از گیاهان به طور اعم و گیاهان باغی به طور اخص دارای یک حداقل نیاز آبی برای رشد و تولید عملکرد مطلوب هستند .در صورتی که این حداقل نیاز، به دلایلی نتواند فراهم شود، گیاه مواجه با تنش خشکی می‌شود. درصورت بروز تنش خشکی در مراحل رشدی حساس به کمبود آب، نظیر جوانه زنی بذر و گل­دهی، صدمات جبران ناپذیری به محصول وارد می­ شود. کاربرد و اختلاط برخی مواد افزودنی نظیر بقایای گیاهی، کود دامی، کود ­کمپوست و مواد پلیمری سوپرجاذب می توانند مقادیر متفاوتی آب را در خود ذخیره نموده تا در مواقع کم آبی مورد استفاده گیاه قرار گیرد.

سوپرجاذب­ها موجب جذب سریع و به مقدار قابل ملاحظه آب، در خود می­شوند. تحقیقات انجام شده روی تاثیر آنها در خاک و در شرایط کم آبی روی برخی گیاهان موفقیت آمیز بوده و این خود به دلیل مناسب بودن قیمت، سهولت