چکیده

در این پژوهش به بررسی  تغییر شاخص سهام، ارز و سود سپرده بر رفتار سپرده گذاران و عملکرد مالی صنعت بانکداری خواهیم پرداخت. که با مطالعه داده های جمع آوری شده از سایت بانک مرکزی و بورس با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS وEVIEWS که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته به این نتیجه می رسیم که نرخ سود سپرده ها روی سپرده گذاری کوتاه مدت و بلند مدت تاثیرمیگذارد،همچنین شاخص سهام بر سطح سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت موثر است اما نرخ ارز در سطوح سپرده های بانکی و همچنین سود آوری تاثیر ندارد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست

فصل اول : کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………7

1-1) بیان و مساله……………………………………………………………………………………………………….8

1-2) اهمیت، ضرورت و نتایج احتمالی تحقیق ……………………………………………………………..8

1-3) اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………10

1-4) پرسشهای اصلی و فرعی تحقیق…………………………………………………………………………11

1-5) فرضیه یا فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………13

1-6) متغیرهای مستقل و وابسته ………………………………………………………………………………14

1-7) جنبه نوآوری تحقیق…………………………………………………………………………………………14

1-8) روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………14

1-9) جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………………….16

1-10) روش های گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………….17

1-11) تعریف واژه ­ها و اصطلاحات تخصصی………………………………………………………………….17

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه ………………………………………………………………………………19

2-1) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………20

2-2) مبانی نظری ارتباط بازارهای مالی و رشد اقتصادی

2-2-1) بازار مالی……………………………………………………………………………………………………..21

2-2-2 ) بازارهای مالی و رشد اقتصادی…………………………………………………………………….22

2-2-3) بازار مالی در ایران………………………………………………………………………………………23

2-2-4) بازارهای مالی و رشد اقتصادی……………………………………………………………………..23

 

 

2-3) انواع بازار برای سرمایه گذاری………………………………………………………………………….26

2-4) واسطه های مالی……………………………………………………………………………………………..28

2-4-1) انواع واسطه های مالی………………………………………………………………………………….28

2-5) اوراق بهادار…………………………………………………………………………………………………….29

2-6) مبانی نظری ساختارهای مالی و رشد اقتصادی……………………………………………………29

2-6-1)  ساختار مالی بانک­پایه (بانک محور)………………………………………………………………30

2-6-2) ساختار مالی بازارپایه (بازار محور)………………………………………………………………..31

2-6-3) نظریه ارائه خدمات مالی (تنظیمات مالی)……………………………………………………..32

2-6-4) نظریة مالی و حقوقی……………………………………………………………………………………32

2-6-5) دیدگاه اقتصاددانان پیرامون ساختارهای مالی………………………………………………33

2-6-6)  بانک؛ مکمل بازار سرمایه………………………………………………………………………….. 36

2-6-7) بانک؛ رقیب بازار سرمایه……………………………………………………………………………..39

2-7) ارزیابی عملکرد بانک ها……………………………………………………………………………………41

2-8)  ساختار نظام بانکی در ایران…………………………………………………………………………….42

2-9) صنعت بانکداری خصوصی و نقش آن در تامین منابع مالی…………………………………..46

2-10)  بازار سرمایه و نقش آن در تأمین منابع مالی…………………………………………………….48

2-10-1) امتیازات کلی بازار سرمایه……………………………….//……………………………………….52

2-10-2) ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه…………………………………………………………………53

2-11) فرایند تبدیل به اوراق بهادار کردن دارایی‌ها……………………………………………………55

2-12) فرایند «تبدیل سررسید» تعهدات کوتاه‌مدت به وام‌های بلندمدت…………………….56

2-13) سرمایه‌گذاری مستقیم بانک‌ها در بازار سرمایه……………………………………………….56

2-13-1) صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترکِ بانک‌ها…………………………………………………57 2-13-2) ورود بانک مرکزی به بازار سرمایه………………………………………………………………….58

2-13-3) وضعیت ارتباط نظام بانكی با بازار سرمایه در اقتصاد ایران…………………………….60

2-13-4) خریدوفروش اوراق بهادار و پذیره‌نویسی توسط بانک‌ها در بازار سرمایه………..62

2-13-5) چالشهای بازار سرمایه در ایران………………………………………………………………….64

2-14) عوامل موثر بر قیمت سهام……………………………………………………………………………..66

2-15) کارکرد بازارهای مالی……………………………………………………………………………………..68

2-16) مطالعات انجام شده در زمینه ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه……………………………..73

2-17) جمع­بندی……………………………………………………………………………………………………..86

فصل سوم : روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………88

3-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………..89

3-2) مدل پیشنهادی تحقیق…………………………………………………………………………………….90

3-3) فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………92

3-4) تعریف نظری متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………..93

3-4– 1 متغیر وابسته……………………………………………………………………………………………….94

3-4-2 متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………………96

3-5 تعریف عملی متغیرها

3-5– 1 متغیر وابسته……………………………………………………………………………………………….94

  3-6-2 متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………….96

3-7) تشریح مدل……………………………………………………………………………………………………97

3-8) آزمون مدل ها…………………………………………………………………………………………………99

3-9)تشریح مدل بر اساس فرضیات تحقیق………………………………………………………………101

3-10 بکارگیری و آزمون مدل ها

3-10-1 روش آماری…………………………………………………………………./……………………………105

3-10-2 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………105

3-10-3 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه…………………………………………………………106

3-11) جمع­بندی……………………………………………………………………………………………………..106

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………..109

4-1)  مقدمه …………………………………………………………………………………………………………..110

 

4-2) آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………..111

 

4-3) پایایی(مانایی) داده ها…………………………………………………………………………………….113

 

4-4) آزمون خود همبستگی خطاها (آزمون LM)…………………………………………………….114

 

4-5) آزمون وایت (آزمون تشخیص ناهمسانی واریانس)…………………………………………….115

 

4-6) آزمون همبستگی داده ­ها…………………………………………………………………………………116

 

4-7) آزمون همخطی بین متغیر ها؛ عامل تورم واریانس (VIF)…………………………………118

 

4-8) برآورد مدل رگرسیون چندگانه……………………………………………………………………….119

4-9) خلاصه فصل…………………………………………………………………………………………………..127

فصل پنجم : خلاصه،نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………128

5-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………129

 

5-2) بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………129

 

5-3) اهمیت تحقیق……………………………………………………………………………………………….130

 

5-4) سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………………131

 

5-5) نتایج کلی تحقیق…………………………………………………………………………………………133

 

5-6) مقایسه با دیگر تحقیقات……………………………………………………………………………….136

فهرست مطالب:

1 فصل اول: کلیات تحقیق…………………………………………..3

1-1 مقدمه…………………………………………………………… 3

1-2 طرح مسئله…………………………………………………….. 5

1-3 سوالات تحقیق………………………………………………… 7

1-4 فرضیات تحقیق……………………………………………….. 7

1-5 اهداف تحقیق…………………………………………………. 7

1-6 روش تحقیق…………………………………………………. 8

1-7 روش برآورد حجم نمونه…………………………………………. 9

1-8 روایی و پایای ابزار اندازه گیری…………………………………. 9

1-9 محدودیت های تحقیق……………………………………….. 10

1-10 مراحل تدوین پایان نامه………………………………………. 11

1-11 پیشینه تحقیق……………………………………………….. 12

1-11-1 پایان نامه های داخلی…………………………………….. 12

1-11-2 مقالات داخلی……………………………………………… 13

1-11-3 مقالات و پایان نامه های خارجی………………………… 15

1-12 تعاریفی از کلمات کلیدی تحقیق……………………………. 16

1-12-1 توسعه پایدار Sustainable Development))……………….

1-12-2 پایداری اجتماعی (Social Sustainability)………………. 16

1-12-3 مجتمع مسکونی (Residential Complexes)……………. 17

2 فصل دوم: تعاریف و مبانی و چهارچوب نظری تحقیق………….. 19

2-1 مقدمه……………………………………………………………. 19

2-2 بیان مفاهیم و تعاریف تحقیق………………………………….. 19

2-2-1 توسعه (Development)……………………………………… 19

2-2-2 تعریف پایداری (sustainability)……………………………… 19

2-2-3 توسعه پایدار (Sustainable Development)………………. 20

2-2-4 شهر پایدار (sustainability City )………………………….. 20

2-2-5 پایداری اجتماعی (Social sustainability)…………………. 20

2-2-6 سرمایه اجتماعی (Social capital)…………………………. 20

2-2-7 مسکن (Housing)……………………………………………..21

2-2-8 مسکن پایدار (Housing sustainability)……………………. 22

2-2-9 آپارتمان (apartement)………………………………………… 22

2-2-10 مجتمع های مسکونی (Residential Complexes)………… 22

3- مبانی نظری تحقیق………………………………………………… 22

2-3-1 مفهوم توسعه پایدار (Sustainable Dvelopment)…………… 22

2-3-2 اصول توسعه پایدار (Principles of sustainable development)…..25

2-3-3 دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار………………………. 26

2-3-3-1 دیدگاه اقتصاد نئو کلاسیک…………………………………….26

2-3-3-2 دیدگاه اکولوژی………………………………………………… 26

2-3-3-3 دیدگاه عدالت بین نسلی……………………………………. 27

2-3-3-4 دیدگاه توازن مواد……………………………………………… 27

2-3-4 شاخص های توسعه پایدار……………………………………… 29

2-3-5 الگوی گسترش فضایی شهرها………………………………….. 30

2-3-5-1 پراکنش افقی شهری………………………………………….. 30

2-3-5-2 پراکنش شهری (Urban distribution)…………………………. 33

2-3-5-2-1 پیامدهای الگوی پراکنش شهری……………………………. 33

2-3-5-3 رشد فشرده (Compact City)…………………………………… 34

2-3-5-4 گسترش عمودی شهر ((Vertical expansion of the city……..

2-3-6 مفهوم فضا (Space)……………………………………………….. 37

2-3-6-1 فضای شهری (CitySpace)………………………………………. 37

2-3-6-2 انواع فضای شهری……………………………………………….. 39

2-3-6-2-1 فضای خصوصی………………………………………………… 39

2-3-6-2-2 فضایی نیمه خصوصی/ نیمه عمومی………………………..39

2-3-6-2-3 فضای عمومی………………………………………………… 39

2-3-6-3 فضاهای اجتماعی (Social Spaces) …………………………..40

2-3-7 ناپایداری اجتماعی (Social Unsustainability)…………………. 41

2-3-8 پایداری اجتماعی (Social Sustainability)………………………. 42

2-3-9 دیدگاه ها و نظریات  در حوزه پایداری اجتماعی در سطح جهان….. 45

2-3-9-1 جان اورتون و همکاران………………………………………….. 45

2-3-9-2 دیویدسون و ویلسون………………………………………….. 46

2-3-9-3 نظریه کنش پارسونز…………………………………………46

2-3-9-4 برملی و همکاران………………………………………….. 47

2-3-9-5 بارون و گانلت…………………………………………… 47

2-3-9-6 براملی و همکاران………………………………………….. 48

2-3-9-7 جان و لی………………………………………………….. 48

2-3-9-8 تین و همکاران………………………………………….. 48

2-3-9-9 ریک گیت ماریو……………………………………………..49

2-3-10 شاخص های کلیدی در پایداری اجتماعی………………. 50

2-3-11ابعاد مختلف پایداری اجتماعی……………………………… 56

2-3-11-1 حس تعلق و و ابستگی (Sense of belonging and affiliation)….56

2-3-11-2 شاخصه های حس تعلق و وابستگی………………….. 57

2-3-11-2-1 حس رضایت (Sense of Satisfaction)………………. 57

2-3-11-2-2 حس مالکیت (Sense of Ownership)………………..58

2-3-11-2-3 مدت اقامت (Length of stay) …………………………58

2-3-11-3  مشارکت (partnership)………………………………… 58

2-3-11-4 امنیت (Security)………………………………………… 60

2-3-11-5  هویت اجتماعی (Social identity)………………………… 62

2-3-11-6 گروه ها وطبقات اجتماعی (Social classes and groups)…. 63

2-3-11-7 عدالت اجتماعی و برابری (Social justice and equality)…… 63

2-3-11-8 دسترسی (Access)……………………………………… 65

2-3-11-9 رفاه اجتماعی (social welfare)………………………… 65

2-3-11-10 آموزش (Education)……………………………………. 66

2-3-11-11 تعامل اجتماعی (Social interaction)……………….. 66

 

 

2-3-12 مفهوم کاربری زمین (Land Use)………………………….. 68

2-3-13 مفهوم زمین شهری (Urban land)……………………….. 69

2-3-13-1 ویژگی های زمین شهری………………………………… 69

2-3-13-2 اثرات واگذاری زمین شهری……………………………… 70

2-3-14 کاربری مسکونی (Residential Users)…………………… 70

2-3-15 مسکن (Housing) …………………………………………71

2-3-16 مفهوم مسکن پایدار (Sustainable Housing) …………..72

2-3-17 جایگاه مسکن به لحاظ بعد اهمیت……………………… 74

2-3-17-1 بعد اقتصادی مسکن…………………………………….. 74

2-3-17-2 بعد اجتماعی مسکن…………………………………… 75

2-3-17-3 بعد حقوقی مسکن……………………………………… 76

2-3-18 برنامه ریزی مسکن (Housing Planning)………………… 76

2-3-19 آپارتمان نشینی (Apartment retreat)…………………… 78

2-3-20 سابقه و پیشینه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در جهان….. 79

2-3-21 سابقه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در ایران…….. 81

2-3-22 مجتمع مسکونی (Residential Complex) ……………..82

2-3-22-1 فضاهای باز در مجتمع های مسکونی بلند مرتبه……84

2-3-23 سابقه کشورهای مختلف در حوزه پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی……86

2-3-23-1 اتریش…………………………………………………… 86

2-3-23-2 دانمارک………………………………………………… 86

2-3-23-3 انگلستان……………………………………………….. 87

4-نظریات و دیدگاه های تحقیق………………………………….. 87

2-4 نظریات در حوزه پایداری اجتماعی و مسکن………………. 87

2-4-1 نظریه اجتماعی و کیفی توسعه………………………….. 87

2-4-2 نظریه اکولوژی اجتماعی شهری…………………………. 88

2-4-3 نظریه سرمایه اجتماعی………………………………….. 91

2-4-3-1 دیدگاه های در باب سرمایه اجتماعی………………… 93

2-4-3-1-1 نظریه کلمن……………………………………………. 93

2-4-3-1-2 نظریه بوردیو…………………………………………… 94

2-4-3-1-3 نظریه فرانسیس فوکویاما……………………………. 95

2-4-3-1-4 نظریه پونتام…………………………………………… 95

2-4-3-1-5 نظریه باس……………………………………………. 96

2-4-3-1-6 نظریه لوری………………………………………….. 96

2-4-3-1-7 نظریه پا اکستون…………………………………….. 97

2-4-4 نظریه توسعه اجتماعی…………………………………… 97

2-4-5  نظریه رشد هوشمندی شهری…………………………. 99

2-4-5-1 اصول رشد هوشمند……………………………………. 99

2-4-5-2 مزایای رشد هوشمند…………………………………. 100

2-4-5-3 استراتژی های رشد هوشمندی شهر………………… 100

2-4-6 نظریه مجتمع های شهری اریک گلودن………………….. 103

2-4-7 نظریه شهر سالم……………………………………………103

2-4-7-1 شاخص های شهر سالم……………………………….. 105

2-4-7-2 راهکارهای دستیابی به شهر سالم………………….. 106

2-4-8 نظریه کیفیت زندگی……………………………………….. 106

2-4-9 مدل بوم شناختی مکتب شیکاگو………………………… 108

2-4-9-1 هجوم و جانشینی……………………………………… 109

2-4-9-2جدایی و تجمع……………………………………………. 110

5-مدل به کار رفته در تحقیق……………………………………… 111

2-5 تکنیک مدلSWOT…………………………………………….

2-6 جمع بندی و نتیجه گیری…………………………………….. 118

3 فصل سوم:  شناخت و معرفی محدوده مورد مطالعه…………121

3-1 مقدمه………………………………………………………… 121

3-2 معرفی محدوده مورد مطالعه منطقه ۲۲ شهرداری تهران…….121

3-3 مشخصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه ۲۲ شهرداری تهران…..125

3-4 موقعیت استراتژیک منطقه 22 تهران…………………………. 126

3-5 ویژگی های طبیعی منطقه 22 تهران…………………………. 126

3-5-1 توپوگرافی و ژئومورفولوژی…………………………………… 126

3-5-2 زمین شناسی………………………………………………. 130

3-5-3 خاک…………………………………………………………… 131

3-5-4 منابع آب…………………………………………………….. 132

3-5-5 پوشش گیاهی……………………………………………… 132

3-6 بررسی منطقه از بعد های مختلف………………………….. 133

3-6-1 ویژگی های جمعیتی………………………………………….133

3-6-2 ویژگی های اقتصادی منطقه 22…………………………….. 135

3-6-2-1 عملکرد منطقه در بخش بودجه و اعتبارات…………….. 137

3-6-3 ویژگی های  آموزشی منطقه 22……………………………. 138

3-6-4 ویژگی های کالبدی در منطقه 22 تهران……………………. 139

3-6-4-1 وضعیت مسکن منطقه…………………………………….. 141

3-6-4-2 تعاونی های مسکونی……………………………………. 142

3-6-5 ویژگی های تفریحی- گردشگری منطقه 22………………. 144

3-6-6 ویژگی های خدماتی در منطقه 22………………………… 144

3-6-7 ویژگی های اجتماعی محدوده مورد مطالعه. ……………..145

3-6-8 زیر ساخت های شهری منطقه 22 تهران…………………. 148

3-6-9 طرح تفصیلی جدید ملاک عمل منطقه 22………………. 151

3-7 نتیجه گیری……………………………………………………… 154

4  فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش………………. 155

4-1-مقدمه………………………………………………………….. 156

4-2- تجزیه و تحلیل داده ­های حاصل از پرسشنامه ­های توزیع شده در بین ساکنین…..156

4-2-1 یافته های توصیفی نمونه آماری ساکنین مجتمعهای مسکونی….156

4-2-1-1-جنسیت…………………………………………………… 156

4-2-1-2- تحصیلات…………………………………………………. 157

4-2-1-3- وضعیت تأهل…………………………………………….. 158

4-2-1-4- وضعیت اشتغال………………………………………….. 159

4-2-1-5- سن………………………………………………………… 160

4-2-1-6- تعداد فرزندان……………………………………………… 161

4-2-1-7- وضعیت مالکیت…………………………………………… 162

4-2-1-8- مساحت واحد…………………………………………….. 163

4-2-1-9- دلیل انتخاب مجتمع مسکونی…………………………… 165

4-2-1-10- مدت اقامت در مجتمع مسکونی منطقه 22 تهران…… 166

4-3 تحلیل توصیفی مربوط به سنجش شاخص های مربوط به تعامل اجتماعی……168

4-4 تحلیل سوالات تشریحی پرسشنامه ساکنین در مجتمع های مسکونی……..172

4-5 تجزیه و تحلیل پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی با مدل SWOT……..

5  فصل پنجم: آزمون و فرضیات، نتیجه گیری و پیشنهادات……… 182

5-1 مقدمه…………………………………………………………….. 183

5-2-تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه های مسئولین و تعاونی های مسکن…….183

5-2-1-شاخصهای آمار توصیفی(مرکزی و پراکندگی)………………..183

5-2-2-آزمون کولموگروف – اسمیرنوف……………………………….. 184

5-2-3-آزمون فرضیه اول……………………………………………….. 185

5-3 شاخصهای آماری (مرکزی و پراکندگی)…………………………. 187

5-3-1 شاخصهای آماری برای گویه های پرسشنامه های ساکنین…….187

5-3-2- شاخصهای آماری برای متغیرهای پژوهش…………………… 190

5-3-3-آزمون کولموگروف-اسمیرنوف…………………………………… 191

5-3-4-آزمون فرضیه دوم………………………………………………… 192

5-4 میزان دستیابی به اهداف پژوهش…………………………………199

5-5 نتیجه گیری…………………………………………………………. 200

5-6 پیشنهادات…………………………………………………………. 201

5-7 منابع و مأخذ…………………………………………………………203

چکیده:

در نیمه دوم قرن بیستم، بخصوص در سه دهه آخر آن، شهرها با سرعت زیادی گسترش یافته و کشورها با سرعت بیشتری به شهرنشینی و افزایش شهرها و جمعیت شهری خود دست زده اند. رویکرد صرف شهرسازی به ابعاد کالبدی- کارکردی شهر بدون توجه به ارزشها و اهداف اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن، فلسفه وجودی شهرها، به عنوان محلی برای زندگی را با تردیدهای جدی مواجه کرده است، به گونه ای که عمده انتقادات علیه این نوع برنامه ریزی، متوجه اهداف و ارزش های اجتماعی و کیفی و به عبارتی «قابل زیست بودن شهر»  متمرکز شده بود. از آنجایی که بیش از نیم قرن از آغاز آپارتمان سازی در کشور می گذرد. دلایل زیاد و متفاوتی برای این موضوع بیان شده است؛ از جمله زیاد شدن جمعیت، کمبود زمین برای احداث خانه های تک واحدی، امنیت بیشتر در مجتمع های مسکونی، توان مالی شهروندان و بسیاری دلایل دیگر که بر افزایش آپارتمان سازی و توسعه ی آپارتمان نشینی تاثیر می گذارند. با توجه به وجود مجتمع های مسکونی و بلند مرتبه سازی های صورت گرفته در منطقه 22 تهران، هدف این تحقیق این بود که با مطالعات و انجام تحقیقاتی جامع در راستای پایداری اجتماعی، چارچوبی مناسب برای برنامه ریزی مجتمع های مسکونی جهت ارتقای تعلقات اجتماعی و کیفیت سکونت و دستیابی به شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی را پیشنهاد کند. روش مطالعه در این پایان نامه توصیفی- تحلیلی است و با نگرش سیستمی پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی منطقه 22 تهران را مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری مورد پرسشگری 60 نفر از ساکنین مجتمع های مسکونی و 20 نفر از مسئولین و تعاونی های مسکن مورد پرسشگری قرار گرفتند. تحلیل های آماری پرسشنامه ها با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS و بر اساس آزمون کولموگروف – اسمیرنوف جهت برازندگی توزیع نرمال به داده ­ها انجام شد و سپس از آزمون  T-testبا ارزش­ آزمون 3 و ارزش آزمون 5/1 و آزمون فریدمن جهت تجزیه و تحلیل داده ­ها استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق دسترسی به زمین، تعاونی های مسکن و غیره موجب هدایت سازمان ها و ارگان های دولتی، نظامی و غیره به این منطقه شده است و در پرسشنامه مربوط به ساکنین، نتایج تحقیق نشان داد که زندگی در مجتمع های مسکونی علاوه بر افزایش امنیت و کاهش هزینه های عمومی زندگی موجب کاهش حس تعلق به مکان و انزوا و بیگانگی شده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

مسکن یکی از نیازهای اساسی انسان است که موقعیت اجتماعی، کیفیت زندگی و رفاه و جایگاه او را در جامعه تعیین می کند. خانه ها مکانی هستند که باید خوب طراحی و خوب ساخته شوند و به طور مطلوب در ارتباط یا عوامل محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرار گیرد. در واقع می توان گفت مسکن بر روی زندگی روزمره انسان، سلامت و امنیت و رفاه او تاثیر می گذارد در واقع به عنوان یک عنصر کالبدی می تواند ارتباط دهنده بین جامعه و محیط زیست باشد (Golubchikov & Badyina, 2012:9). بیش از نیم قرن از آغاز آپارتمان سازی در کشور می گذرد. دلایلی زیاد و متفاوتی برای این موضوع بیان شده است؛ از جمله زیاد شدن جمعیت، کمبود زمین برای احداث خانه های تک واحدی، امنیت بیشتر در مجتمع های مسکونی، توان مالی شهروندان و بسیاری دلایل دیگر که بر افزایش آپارتمان سازی و توسعه ی آپارتمان نشینی تاثیر می گذارند. هر چند تمامی دلایل بیان شده به طور مستقیم و غیر مستقیم با این موضوع ارتباط دارند. اما مجتمع های به عنوان پیچیده ترین و اساسی ترین عملکرد در عرصه معماری دو قرن اخیر به حساب آمده و می توانند تاثیرات بسیار زیادی بر رفتار ساکنین و روابط آنها داشته باشند. این مجتمع ها ترکیب فضاهای باز و بسته متعددی هستند که به هم مرتبط بوده و در هم تنیده اند. فضای باز به عنوان بخش جدایی ناپذیر مجتمع های مسکونی، هم از نظر روابط اجتماعی و هم از نظر ساختار و منظر شهری حائز اهمیت هستند. در واقع فضاهای باز مسکونی به نوعی تبلور ماهیت زندگی جمعی هستند و موجب فرآهم آمدن موقعیت هایی برای رشد خلاقیت، زمینه معاشرت تقابل و تعامل اجتماعی ساکنین می شوند (یزدانی و تیموری، 1391: 86). توانایی یک جامعه در دنبال کردن ابعاد پایداری، تا حدود زیادی به توانایی اجتماع یعنی مردم، نهادها و اوضاع جغرافیایی و بوم شناختی آن جامعه بستگی دارد. ایجاد توانایی شامل قابلیت های انسانی، علمی، فناورانه، سازمانی، نهادی و منابع جامعه می شود. یکی از اهداف اصلی در ایجاد توانایی، افزایش قدرت ارزیابی و شناخت مسائل مربوط به انتخاب خط مشی و شیوه هایی اجرای طرق مختلف توسعه است که به درک مردم جامعه مورد نظر از محدودیت ها، قوت ها و الزامات زیست محیطی بستگی دارد. به طور مسلم، هدف پایداری بقاء انسانهاست که افزون بر ابعاد بوم شناختی و اقتصادی، دارای بعد اجتماعی نیز هست. در بعد اجتماعی پایداری هدف ایجاد فرایند توسعه ای است که تداوم آن منوط به گسترش روز افزون همبستگی و یکپارچگی اجتماعی است. در حقیقت، مهم ترین اهداف در این بعد، خلق تمدن انسانی با توزیع عادلانه درآمدها به منظور کاهش فاصله بین اغنیا و فقرا است. در این بعد، باید نقش همبستگی، هماهنگی در عمل و مشارکت بین بخش ها و افراد را ایفا کند. برای این نوع توسعه به واقعیت جهانی و منطقه ای تبدیل شود همکاری و تفاهم بین المللی ضروری است (ساسان پور، 1390: 140). پایداری اجتماعی در عملکرد توسعه نقش مهمی را ایفا می کند و سطح تمرکز در توسعه پایدار برای دستیابی به پایداری اجتماعی به عوامل تاثیرگذار در توسعه و برنامه ریزی توسعه برای حال و آینده بستگی دارد. از منظر جهت گیری اجتماعی برای بهینه سازی ظرفیت مداوم توسعه به عنوان یک موقعیت مکانی طولانی مدت برای روابط انسانی و توسعه فرهنگی مناسب می باشد. این پژوهش به دنبال آن است تا با بررسی شاخص های پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی میزان پایدار بودن آن را از جهت حس تعلق، مشارکت، برابری، همبستگی اجتماعی، دسترسی و… بررسی کند و نتایج آن را در جهت اجرای بودن در برنامه های و پروژه ها در مورد مجتمع مسکونی قرار دهد.

2-1- طرح مسأله

در نیمه دوم قرن بیستم، بخصوص در سه دهه آخر آن، شهرها با سرعت زیادی گسترش یافته و کشورها با سرعت بیشتری به شهرنشینی و افزایش شهرها و جمعیت شهری خود دست زده اند. رویکرد صرف شهرسازی به ابعاد کالبدی- کارکردی شهر بدون توجه به ارزشها و اهداف اجتماعی و اقتصادی مترتب بر آن، فلسفه وجودی شهرها، به عنوان محلی برای زندگی را با تردیدهای جدی مواجه کرد، به گونه ای که عمده انتقادات علیه این نوع برنامه ریزی، متوجه اهداف و ارزش های اجتماعی و کیفی و به عبارتی «قابل زیست بودن شهر»  متمرکز شده بود (مهدیزاده، 1381: 292- 291). این امر خارج از ادامه روند تکاملی و تحول اجتماعی صد ساله اخیرایران، نتیجه سرعت گرفتن سرمایه داری در چهارچوب یک اقتصاد تک محصولی متکی بر صادرات نفت و کاهش اهمیت بخش کشاورزی و در نتیجه ایجاد روند مهاجرت از روستا به شهرها می باشد. بروز بحران آسیب زای مسکن و ضرورت آپارتمان نشینی در کل دنیا، اساسا” بازتاب انتقال از جوامع مبتنی بر کشاورزی، نظام ایلاتی و طایفه ای خانواده های پدر سالار و گسترده به نوع دیگری از جوامع مبتنی بر صنعت و خدمات با نظام استقرار شهری و بروز فرهنگ نو ظهور فردگرایی با خانواده های هسته ای می باشد. رشد و گسترش ابعاد فیزیکی و اجتماعی شهرها، ناشی از افزایش جمعیت شهری، تاثیرات قابل توجه و در عین حال اجتناب ناپذیری را بر زندگی شهری گذاشته است. این تاثیرات طیف وسیعی از معضلات و مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و نابسامانی های کالبدی- فیزیکی را شامل می شود. ضمن اینکه هر یک از ابعاد مذکور در ارتباط متقابل، یکدیگر را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. آپارتمان نشینی به عنوان پدیده ای نوین در جوامع شهری، چه در کشورهای در حال توسعه و چه در کشورهای توسعه یافته سبک زندگی مردم را تغییر داده است. نیاز فوری و مبرم اکثریت مردم شهرنشین به مسکن و ناهماهنگی تهیه آن با رشد جمعیت بویژه در شهرهای بزرگ موجب شده که بیش از هر امر دیگر به کمبود مسکن توجه شود و  در این راستا بیش از آنکه مسائل روانی و اجتماعی خانواده در تامین مسکن مورد توجه قرار گیرد عامل کمی متاثر از عوامل اقتصادی سایر عوامل را تحت الشعاع قرار می دهد. امروزه به علت جبر زندگی و تک بعدی نگری و اصل قرار گرفتن اقتصاد، بسیاری از ارزشهای انسانی، اجتماعی، و فرهنگی نادیده گرفته می شود (ضرغامی، 1389 :2). روند آپارتمان سازی در کلان شهرها کشور به دلایل گوناگون از جمله: افزایش جمعیت، کمبود زمین و گرانی مسکن، با سرعت و ضرب آهنگ بالایی شروع شد و به مرور به شهرهای دیگر سرایت کرد. ساخت مجتمع های آپارتمانی در نقاط گوناگون شهرها و اسکان افراد دارای فرهنگ های خاص، تنوع فرهنگی و نداشتن شناخت کافی از دیگران که به اصطلاح همسایه هم، به شمار می روند، مشکلاتی را برای ساکنان به وجود می آورد. در این زمینه دولت ها نیز معمولا” در تولید مسکن بیشترین توجهات خود را معطوف به تولیدانبوه، سرعت بخشیدن به اجرا، پاسخگویی به کمبود مسکن و کنترل بازار مسکن معطوف می نمایند و در چنین شرایطی موضوعات اقتصادی و فنی اصلی ترین نقش را ایفا می کنند زیرا اقدامات عجولانه و سریع در تولید و انبوه سازی، در بسیاری از مواقع سبب توجه به کمیت و غفلت از کیفیت شده است این در حالی است که علل ایجاد مجتمع های مسکونی عواملی چون برقراری امنیت، بهره گیری از امکانات بیشتر و بهتر، کاهش هزینه ها، همگرائی اجتماعی، حس تعلق به مکان که زیر مجموعه پایداری اجتماعی است، می باشند. طی دهه های اخیر آپارتمان نشینی در کشورمان به شدت افزایش یافته است. در بسیاری از شهرهای بزرگ، خانه ها و جنگل ها تخریب شده اند و ساختمان های مرتفع و مجتمع های مسکونی جای آنها را گرفته است. تجاری شدن  مجتمع های مسکونی و انتشار دیدگاه منفی نسبت به آنها به  عنوان مراکز ناهنجاریهای اجتماعی این فضاها را نه تنها به تعامل اجتماعی و گروهی میان شهروندان تبدیل نکرده است بلکه این امر منجر به انزوا و بیگانگی، عدم حس همسایگی و تعلق به مکان شده است. با توجه به نابسامانی ها و نظر به وجود مجتمع های مسکونی و بلند مرتبه سازی های صورت گرفته در منطقه 22 تهران، این تحقیق بر آن است با مطالعات و انجام تحقیقاتی جامع در راستای پایداری اجتماعی، چارچوبی مناسب برای برنامه ریزی مجتمع های مسکونی جهت ارتقای تعلقات اجتماعی و کیفیت سکونت و دستیابی به شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی را پیشنهاد کند.

3-1- سوالات تحقیق

1- چه عواملی در شکل گیری و گسترش مجتمع های مسکونی در منطقه 22 تهران تاثیر گذار می باشد؟

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1) مقدمه.. 3

1-2) بیان مساله.. 5

1- 3) اهمیت و ضرورت تحقیق.. 11

1-4) اهداف تحقیق.. 12

1-5) چارچوب نظری تحقیق.. 12

1-6) فرضیه ها.. 13

1-7) تعریف مفهومی و عملیاتی.. 14

1-7-1) متغیر وابسته: عملکرد کارکنان.. 14

1-7-2) تعهد سازمانی به عنوان متغیرمستقل تحقیق:.. 15

1-8) قلمرو تحقیق.. 17

فصل دوم: ادبیات نظری و پیشینه تحقیق

2-1)بخش اول:مبانی نظری تحقیق.. 18

2-1-1) مقدمه.. 18

2-1-2)تعاریف تعهد.. 20

2-1-3) انواع تعهد.. 21

2-1-3-1) تعهد نسبت به سازمان.. 21

2-1-3-2)تعهد نسبت به افراد و گروه های کاری(مردم).. 22

2-1-3-3) تعهد نسبت به خود.. 23

2-1-3-4) تعهد نسبت به مشتریان یا ارباب رجوع.. 23

2-1-3-5) تعهد نسبت به شغل.. 23

2-1-3-6)تعهد حرفه ای.. 24

2-1-4) سطوح تعهد.. 25

2-1-4-1) تعهد كم یا ضعیف.. 25

2-1-4-2) تعهد متوسط.. 25

2-1-4-3)تعهد زیاد یا قوی.. 26

2-1-5) تعهد سازمانی.. 26

2-1-6) مراحل رشد وتوسعه مفهوم تعهد سازمانی.. 31

2-1-7)  دیدگاه هایی در مورد كانون های تعهد سازمانی.. 32

2-1-7-1)دیدگاه آلن و مایر.. 32

2-1-7-2) دیدگاه ریچرز:.. 34

2-1-7-3) دیدگاه بکر.. 34

2-1-7-4) دیدگاه پورتر.. 36

2-1-7-5)دیدگاه استیرز.. 36

2-1-7-6)دیدگاه اHریلی و چتمن.. 37

2-1-7-7)دیدگاه شاین و اتزیونی.. 37

2-1-7-8)دیدگاه پنلی و گولد.. 38

2-1-8) عوامل موثر بر تعهد سازمانی.. 38

2-1-8-1) ویژگی های شخصی.. 40

2-1-8-2)ویژگی های شغل.. 40

2-1-8-3)ویژگی های ساختاری.. 41

2-1-8-4)تجربیات کاری.. 41

2-1-9)  عوامل موثر بر تعهد عاطفی.. 46

2-1-10) عوامل موثر بر تعهد مستمر.. 49

2-1-11) عوامل موثر بر تعهد هنجاری.. 50

2-1-12)مقدمه.. 55

2-1-13) تعریف عملکرد.. 55

2-1-14) عملکرد کارکنان.. 58

2-1-15) اهمیت عملکرد شغلی.. 59

2-1-16) ابعادعملکرد شغلی کارکنان.. 60

2-1-17)تفاوت عملکرد وظیفه ای و عملکرد زمینه ای.. 61

2-1-18)عوامل موثر بر عملکرد کارکنان فرد.. 62

2-1-19) مدیریت عملکرد.. 65

2-1-20) عوامل تاثیرگذار در اجرا و پیاده سازی نظام مدیریت عملکرد.. 66

2-1-21) مزایای مدیریت عملكرد.. 67

2-1-22) تعریف ارزیابی عملکرد.. 68

2-1-23) انواع ارزیابی.. 69

2-1-24) نظریه های ارزیابی عملکرد.. 70

2-1-25) دلایل نیاز به ارزیابی عملکرد.. 71

2-1-26) کاربردهای ارزیابی عملکرد.. 72

2-2)بخش دوم :پیشینه میدانی تحقیق.. 73

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه.. 81

3-2) فرایند اجرای تحقیق.. 81

3-3) روش تحقیق.. 82

3-4) جامعه و نمونه آماری.. 82

3-5) روش ها و ابزار جمع آوری داده ها.. 83

3-6) روایی وپایایی ابزار اندازه گیری:.. 84

3-6-1) روایی پرسشنامه:.. 85

 

3-6-2) پایایی پرسشنامه:.. 85

3-7) روش تجزیه و تحلیل داده ها.. 87

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه.. 89

4-2  توصیف ویژگی های جمعیت شناختی.. 89

4-3)توصیف متغیر های تحقیق.. 93

4-4) آمار استنباطی.. 98

4-4-1 آزمون کولموگراف- اسمیرنوف.. 98

4-4-2 آزمون فرضیه اول .. 98

4-4-3 آزمون فرضیه دوم.. 101

4-4-4 آزمون فرضیه سوم.. 103

4-4-5 آزمون فرضیه اصلی.. 105

4-5) رتبه بندی ابعاد تعهد سازمانی.. 106

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه.. 109

5-2) نتایج آمار توصیفی.. 109

5-3) نتایج فرضیه های تحقیق:.. 110

5-4) مقایسه نتایج تحقیق حاضر با تحقیقات مشابه:.. 110

5-5) پیشنهادات براساس فرضیه های تحقیق.. 113

5-6)محدودیت های تحقیق.. 115

5-7)پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 116

.. 117

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشكال

 شکل 2-1) دیدگاه های نگرشی و رفتاری در زمینه تعهد سازمانی.. 32

شکل2-2) چهار دیدگاه مختلف تعهد.. 35

شكل2-3)نمودار استخوان ماهی عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی.. 39

شکل2-4) عوامل موثر و نتایج ناشی از تعهد سازمانی… 40

شکل 2-5) عوامل موثر بر تعهد سازمانی از دیدگاه آلن و مایر.. 42

شکل2-6) عوامل موثر بر تعهد سازمانی استیرز و همکاران .. 45

شکل2-7) الگوی سه بخشی مایر و آلن .. 52

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

جدول)3-1) صفات طیف پاسخی پرسشنامه.. 83

جدول (3-2) سوالات پرسشنامه به تفكیک ابعاد:.. 84

جدول(3-3) ضریب آلفای کرونباخ مربوط به پایایی سوالات پرسشنامه.. 86

جدول(4-1) توصیف جنسیت پاسخ دهندگان.. 89

جدول(4-2) توصیف سن پاسخ دهندگان.. 90

جدول(4-3) توصیف سطح تحصیلات پاسخ دهندگان.. 91

جدول(4-4) توصیف سابقه خدمت پاسخ دهندگان.. 92

جدول4-5) توصیف متغیر تعهد سازمانی.. 93

جدول4-6) توصیف متغیر تعهد عاطفی.. 94

جدول4-7) توصیف متغیر تعهد مستمر.. 95

جدول4-8) توصیف متغیر تعهد هنجاری.. 96

جدول4-9) توصیف متغیر عملكرد كاركنان.. 97

جدول(4-10) ضرایب همبستگی و شدت رابطه در فرضیه اول.. 99

جدول (4-11) آمارۀ آزمون و ضریب رگرسیونی در فرضیه اول.. 99

جدول(4-12)  ضرایب همبستگی و شدت رابطه در فرضیه دوم.. 101

جدول(4-13)  آمارۀ آزمون و ضریب رگرسیونی در فرضیه دوم.. 101

جدول(4-14)  ضرایب همبستگی و شدت رابطه در فرضیه سوم.. 103

جدول(4-15)  آمارۀ آزمون و ضریب رگرسیونی در فرضیه سوم.. 104

جدول(4-16) ضرایب همبستگی و شدت رابطه.. 105

جدول(4-17) آمارۀ آزمون و ضریب رگرسیونی در فرضیه اصلی به روش 5 متغیره   105

جدول(4-18) آزمون فریدمن برای رتبه بندی ابعاد تعهد سازمانی.. 106

                               

 

فهرست نمودارها

نمودار4-1) نمودار دایره ای جنسیت پاسخ دهندگان.. 89

نمودار4-2) نمودار دایره ای سن پاسخ دهندگان.. 90

نمودار4-3) نمودار دایره ای تحصیلات پاسخ دهندگان.. 91

نمودار4-4) نمودار دایره ای سابقه خدمت پاسخ دهندگان.. 92

نمودار4-5) هیستوگرام  متغیر تعهد سازمانی.. 93

نمودار4-6) هیستوگرام  متغیر تعهد عاطفی.. 94

نمودار4-7) هیستوگرام  متغیر تعهد مستمر.. 95

نمودار4-8) هیستوگرام  متغیر تعهد هنجاری.. 96

نمودار4-9) هیستوگرام  متغیر عملكرد كاركنان.. 97

 

 

 

 

چكیده:

این تحقیق با هدف، بررسی رابطه بین تعهد سازمانی و عملکرد کارکنان شركت های بیمه استان گیلان(بیمه ایران – دانا-آسیا) انجام شده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی و از حیث اجرا میدانی است. جامعه آماری مورد مطالعه کارکنان شركت های بیمه استان گیلان، تعداد 277 نفر بودندکه از این تعداد طبق جدول کوكران نمونه ای به تعداد  169 نفر به صورت تصادفی انتخاب گردید.

برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده که پس از تأیید روایی و پایایی پرسشنامه ها بین نمونه ها توزیع گردید. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از دو روش آمارتوصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان می دهد که بین تعهد سازمانی و عملکرد کارکنان رابطه معنا داری وجود دارد. در ضمن نتایج تحقیق، فرضیه های فرعی شامل وجود ارتباط معنادار بین تعهدعاطفی، تعهد مستمر، تعهد هنجاری و عملکرد کارکنان را با اطمینان 95 درصد تأیید نمود. همچنین نتایج حاصل از آزمون فریدمن نشان داد که به ترتیب تعهد هنجاری، تعهد  مستمر و عاطفی برعملکرد کارکنان دارای اولویت هستند.

واژه های کلیدی:  تعهد سازمانی، تعهد عاطفی، تعهد مستمر، تعهد هنجاری، عملکرد کارکنان.

 

 

 

کلیات تحقیق

فصل اول :

 

 

 

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

چکیده   ………………………………………………………………………………………………………………..١

فصل اول  : کلیات تحقیق

١-١-مقدمه   ………………………………………………………………………………………………………. 3

١-٢-بیان مسئله  …………………………………………………………………………………………………. 4

١-٣-اهمیت پژوهش …………………………………………………………………………………………….٦

١-٤-اهداف پژوهش …………………………………………………………………………………………… ٧

١-٥-سئوالات پژوهش…………………………………………………………………………………………. 7

1-6-فرضیات پژوهش …………………………………………………………………………………………. 8

١-7-تعریف مفاهیم   ………………………………………………………………………………………….. ٨

فصل دوم   : مروری بر تحقیقات انجام شده

٢-١-مفهوم هوش …………………………………………………………………………………………….. ١١

٢-٢-معنویت …………………………………………………………………………………………………… 12

٢-٣-انواع هوش ………………………………………………………………………………………………. 13

٢-4-مفهوم هوش معنوی ……………………………………………………………………………………..١5

٢-5- اندازه گیری هوش معنوی ………………………………………………………………………….. 18

٢-6- مولفه های هوش معنوی  …………………………………………………………………………  19

٢-7- مولفه های هوش معنوی در اسلام ……………………………………………………………   22

٢-8-ابعاد هوش معنوی …………………………………………………………………………………….. 23

٢-9-رشد هوش معنوی …………………………………………………………………………………….. 24

٢-10-كاربرد هوش معنوی …………………………………………………………………………….   25

٢-11-مدل های هوش معنوی ………………………………………………………………………….. 26

٢-12-مفهوم كیفیت ………………………………………………………………………………………… 29

٢-13-مفهوم مراقبت در پرستاری ………………………………………………………………………. 30

٢-14-مفهوم كیفیت مراقبت پرستاری و ابعاد آن …………………………………………………… 30

٢-15-مروری بر مطالعات انجام شده ………………………………………………………………… 31

٢-16-مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………. 38

 

فصل سوم   : روش تحقیق

٣-١-مقدمه ………………………………………………………………………………………………………40

3-2-روش پژوهش ……………………………………………………………………………………………40

٣-3-جامعه مورد مطالعه …………………………………………………………………………………… 40

٣-4-نمونه پژوهش ………………………………………………………………………………………….. 41

٣-5-ابزار و روش گردآوری داده ها……………………………………………………………………. ٤1

٣-6-پایایی و روایی …………………………………………………………………………………………. 42

٣-7-روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………… ٤4

٣-٨-ملاحظلات اخلاقی …………………………………………………………………………………… 44

 

فصل چهارم   : نتایج

٤-١-مقدمه  ……………………………………………………………………………………………………. 46

٤-٢-آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………… 47

 

٤-٣-آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………56

٤-٤-نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………… 65

 

فصل پنجم   : بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه ……………………………………………………………………………………………………… 67

5-2- بحث و نتیجه گیری …………………………………………………………………………………. 67

5-3-محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………………….. 69

5-4-پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………….. 69

منابع ……………………………………………………………………………………………………………….. 70

 

 

عنوان                                                                                               صفحه        

جدول 1: تعارف هوش ………………………………………………………………………………………16

جدول 2: ابعاد هوش معنوی ……………………………………………………………………………….24

جدول 3: مدل هوش معنوی سیندی ویگلسورث …………………………………………………..27

جدول 4- جامعه و نمونه آماری …………………………………………………………………………41

جدول5- سوالات مورد استفاده برای سنجش متغیرهای هوش معنوی ……………………..42

جدول6- پایایی پرسشنامه ها ……………………………………………………………………………..44

جدول 7- آمار توصیفی سوالات پرسشنامه هوش معنوی ………………………………………52

جدول 8- : آمار توصیفی سوالات پرسشنامه كیفیت مراقبت پرستاری ……………………..53

جدول9- آزمون كولموگروف-اسمیرنوف متغیرها ………………………………………………..57

جدول 10- سطح معناداری تاثیرمتغیر تفكر انتقادی ………………………………………………61

جدول11-. سطح معناداری تاثیر متغیر ایجاد معنای شخصی…………………………………..62

جدول 12- سطح معناداری تاثیر متغیر آگاهی متعالی …………………………………………… 62

جدول13- سطح معناداری تاثیر متغیر آگاهی توسعه موقعیت هوشیاری ……………………63

جدول 14- بررسی همبستگی بین ابعاد كیفیت مراقبت و هوش معنوی ……………………64

 

 

فهرست نمودار ها

عنوان                                                                             صفحه         

                                                                                             

نمودار شماره 1- الگوی ارتباطی سطوح هوش معنوی …………………………………………..24

نمودار شماره 2- تفكیک نمونه ها بر حسب جنسیت……………………………………………..48

نمودار شماره 3- تفكیک نمونه ها بر حسب تحصیلات………………………………………….49

نمودار شماره 4- تفكیک نمونه ها بر حسب وضعیت استخدام…………………………………49

نمودار شماره 5- تفكیک نمونه ها بر حسب وضعیت تاهل…………………………………….50

نمودار شماره 6- تفكیک نمونه ها بر حسب سابقه كار……………………………………………51

نمودار شماره 7- تفكیک نمونه ها بر حسب سن…………………………………………………….58

 

فهرست شكل ها

عنوان                                                                             صفحه         

                                                                                             

شكل شماره 1- مولفه های هوش معنوی ……………………………………………………………..28

شكل شماره 2- مدل مفهومی تحقیق …………………………………………………………………….38

شكل شماره 3-  نتیجه اجرای مدل پیشنهادی تحقیق با ضریب استاندارد …………………..59

شكل شماره 4-  نتیجه اجرای مدل پیشنهادی تحقیق با مقادیر معناداری (T) …………….60

 

پیوست ها

عنوان                                                                             صفحه               

                                                                                                       

پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک …………………………………………………………………………..73

پرسشنامه هوش معنوی ……………………………………………………………………………………..74

پرسشنامه كیفیت مراقبت پرستاری ………………………………………………………………………75

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر هوش معنوی بر كیفیت مراقبت های پرستاری بیمارستانهای آموزشی درمانی شهر بندرعباس اجرا گردید.روش این پژوهش از لحاظ نوع هدف، توصیفی-همبستگی، برحسب نتیجه كاربردی است است. پرستاران شاغل در این بیمارستانها جامعه آماری این پژوهش را تشکیل داده اند.

ازمیان این جامعه آماری 215 نفر پرستار به عنوان نمونه آماری با بهره گرفتن از روش تصادفی طبقه ای و ازطریق فرمول كوكران انتخاب شدند و با بهره گرفتن از پرسشنامه پرسشنامه استاندارد هوش معنوی كینگ و پرسشنامه كیفیت مراقبت پرستاری پرسشنامه QUALPAC مورد آزمون واقع شدند.داده های گردآوری شده با بهره گرفتن از دو نرم افزار PLS  و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تاثیر چهار مولفه هوش معنوی (تفكر انتقادی وجودی، توسعه موقعیت هوشیاری، ایجاد معنای شخصی، آگاهی متعالی) بر كیفیت مراقبت های پرستاری معناداری نبوده و در نهایت بین هوش معنوی و كیفیت مراقبت پرستاری همبستگی ضعیفی وجود دارد.

 

کلمات کلیدی : هوش معنوی , كیفیت مراقبت, پرستار

١-١- مقدمه

 

كیفیت ارائه خدمات و تولیدات همواره مورد توجه انسانها بوده است . شاید توسعه نوآوری و صنعت نیز ، برمبنای این اصل استوار باشد كه انسان هیچگاه نسبت به وضع موجود خود راضی نیست و همواره سعی در بهبود آن داشته است .اهمیت كیفیت در بخش صنعت در دهه های 1950-۱۹۴۰ مورد توجه قرار گرفت و در علوم پزشكی از سا ل ۱۹۸۰ مطرح شد(رجبی پور میبدی و همكاران، 1388)

یكی از مشاغل كلیدی و مهم در محیط های بهداشتی درمانی پرستاری است(موصلی و همكاران، 1389) و پرستاران بیش از 70 درصد افراد تیم بهداشتی درمانی را تشكیل می دهند(هكاری و همكاران، 1389). در مراقبت نیز، به عنوان بخش مهم پرستاری، مورد قبول بیشتر پرستاران و محققان پرستاری بوده و مترادف اقدامات پرستاری است. این مفهوم، نمونه بارز احساس، فكر و عمل است كه با خود راحتی جسمانی و روانی را فراهم می كند(بالجانی و همكاران، 1391).

علاوه بر موارد ذكر شده، اخیراً مطالعات زیادی در زمینه تأثیر معنویت در سازمانها و بهبود عملكرد افراد

انجام شده است كه آن را به عنوان نیروی قدرتمندی جهت سازگاری و تطابق بهتر افراد در مواجهه با مشكلات معرفی كرده است. ورود معنویت به حرفه ها و مشاغل پدیده نوپایی است كه می تواند تأثیر مثبتی در بهبود عملكرد و صلاحیت افراد و ارتقاء سازمان ها داشته باشد. هوش معنوی نیز سازهای جدید است كه به معنای مجموعه ای از قابلیت‌های فرد در ارتباط با منابع معنوی است كه دربردارنده نوع مؤثری از سازگاری و رفتارحل مسأله است و بالاترین سطوح رشد را در حیطه های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و … شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده های اطرافش و دستیابی به یكپارچگی درونی و بیرونی یاری می نماید.حیطه های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و … شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده های اطرافش و دستیابی به یكپارچگی درونی و بیرونی یاری مینماید  این هوش به فرد دید كلی در مورد زندگی و همه تجارب و رویدادها میدهد و او را قادر به استفاده از ظرفیتها و منابع معنوى براى تصمیم گیرى هاى مهم و حل مسائل روزانه می كند(كریمی مونقی و همكاران، 1390).

به اعتقاد کارشناسان تعلیم و تربیت دانش آموزانی که از طریق یادگیری فعال به یادگیری می پردازند نه تنها بهتر فرا می گیرند، بلکه از یادگیری لذت بیشتری می برند، زیرا به جای اینکه فقط شنونده باشند فعالانه در جریان یادگیری  مشارکت می کنند و خود را مسؤول یادگیری خویش می دانند(کرامتی، 1382).

1-2بیان مسئله

امروزه استقرار پویا و تداوم مطلوب نظام آموزشی و پرورش شدیداً متاثر از چگونگی کیفیت برنامه ریزی و کاربرد اصول و فنون برنامه‌درسی است(میرزابیگی،1380،ص 9).

موفقیت تحصیلی از نقطه نظر علمی و کاربردی دارای اهمیت است. یکی از عوامل مهم مقبولیت و پذیرش در کلاس درس است و برای به دست آوردن مشاغل مختلف مهم می باشد، لذا هر سال حجم وسیعی از مطالعات را به خود اختصاص می‌دهد، با توجه به اهمیت پیشرفت تحصیلی و تأثیر آن در زندگی باید متغیرهایی را نیز که با این مفهوم در ارتباط می باشند شناسایی و مورد بررسی قرار گیرند. که جمله آنها عبارتند از: استعداد توانمندی های ذهنی، محیط خانوادگی، متغیرهای شخصیتی و … (عرفانی ،1388،ص 2).

عوامل مختلفی باعث می گردند برنامه‌های درسی مقبولیت خود را بتدریج از دست بدهند. برای جلوگیری از این زوال برنامه  لازم است عناصر آن به طور مرتب مورد ارزیابی قرار گیرد و عوامل تهدید كننده آن شناخته شده و برنامه اصلاح گردد(ملكی، 1382،ص 240).

در پروژه ملی آموزش علوم تجربی دوره ابتدایی نیاز است اهداف،‌ محتوا، روش‌های تدریس و روش های ارزیابی  مورد پژوهش قرار گیرند تا نارسائیهای آن شناخته و به اصلاح آن پرداخته شود. گر چه پیشرفت تحصیلی تحت تاثیر عواملی از قبیل هوش، انگیزه، نحوه ارزشیابی و خانواده قرار می‌گیرد، از جهت دیگر یادگیری دانش آموزان و شیوه تدریس مهم است. در اكثر مدارس روش سخنرانی و انفرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد و كمتر به روش های فعال و گروهی توجه می شود. در روش هاس سنتی که امروزه از آنها به عنوان روش های غیر فعال یاد می شود، معلم نقش فعالی در جریان تدریس داشته و مطالب را به طور شفاهی در کلاس بیان نموده و دانش آموزان فقط به صحبت های او گوش داده و مطالب را حفظ می کنند(کرامتی، 1381،ص 214).

در چنین شرایطی زمینه‌های لازم برای رشد اجتماعی شاگردان فراهم نمی‌شود و حتی پیشرفت تحصیلی و رشد فكری شاگردان نیز از تاثیرات نامطلوب این شرایط بی‌نصیب نمی‌ماند. این روشها و راهبرد یاددهی سنتی در عصر حاضر جوابگوی نیاز جامعه نبوده و هر ساله تعداد قابل توجهی از دانش آموزان و دانشجویان كشور به دلیل ارائه شیوه‌های نامناسب‌ تدریس با افت تحصیلی مواجه شده و خسارت‌های زیادی بر جامعه تحمیل می‌‌گردد(‌علی عسگری، 1382).

در این زمینه گولد ، 1984، سراتنیک (1981) معتقدند نامطلوب‌ بودن این روشها به حدی است كه صاحب نظران علوم تربیتی معتقدند كه فقر تفكر دانش آموزان نتیجه حاكمیت روش های تدریس سنتی و عدم به كارگیری روش های فعال در مدارس است. همچنین شواهد تحقیقی دیگر نشان داده اند بیشتر مشکلاتی که در روش های سنتی و غیر فعال به چشم می خورند در رویکرد یادگیری مشارکتی به حداقل  می رسد و این روش در نقطه مقابل

 روش های سنتی قرار دارد(کارن ، 2006 ).

شعاری نژاد (1374) می‌گوید : اگر بخواهیم معلم یا كلاس خوب را با یک عبارت معرفی و توصیف كنیم باید گفت : معلمی خوب است كه دانش آموزان را به كنجكاوی و پرسش بیشتر برانگیزد(شعاری نژاد، 1374، ص 68).

با توجه به این که روش های سنتی رویکرد های رقابتی و انفرادی) اغلب معلم محورند)، بنابراین دانش آموزان در آنها غیرفعال هستند و بحث و کار گروهی جایگاهی چندانی در این رویکرد ها ندارند و احتمالاً زمینه های لازم برای رشد شخصیت اجتماعی و فکری شاگردان فراهم نمی شود(ویچر و همکاران، 1997).

طرفداران یادگیری انفرادی معتقدند که این رویکرد میزان موفقیت فرد در رسیدن به هدف را افزایش می دهد، درگیری دانش آموزان در کلاس را کمتر  می کند، شخصیت فرد از طریق فعالیت انفرادی و مستقل توسعه و تقویت می شود و در نهایت مشکلات ناشی از بی انضباطی در کلاس را کمتر می کند(گرینسکی، 1996).

بر اساس نظر جانسون و جانسون (200) در رویکرد یادگیری انفرادی هر دانش آموز به تنهایی تلاش می کند و موفقیت افراد دیگر را مانع از موفقیت فردی خود نمی داند. در این رویکرد هدف هر دانش آموز مستقل از سایر اعضاء کلاس است و در نتیجه موفقیت فردی ارزشمند تلقی می شود و عملاً در جمع بودن و لذت از فعالیتهای گروهی در آن تجربه نمی شود(جانسون، 2000)از جمله روش های فعالی که امروزه توجه صاحب نظران تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده و جایگزین مناسبی برای افزایش کیفیت آموزش می باشد، رویکرد یادگیری مشارکتی است(آن ویبژ، 2002).

استفاده از روش یادگیری مشاركتی بعنوان زیر بنای اصلی و بنیادی كه می تواند پایه ای استوار برای دیگر روش های فعال در درس علوم باشد، حائز اهمیت فراوان خواهد بود. یادگیری مشاركتی زمانی موجب بهبود پیشرفت دانش آموزان می شود كه معلم آنها را در گروه های كوچك قرار دهد و هدفی مشخص برای آنان بیان كند و به این هدف زمانی دست یابند كه همة اعضای گروه با هم به محتوای آموزشی تسلط یابند. به عبارت دیگر اگر این امكان وجود داشته باشد كه یک یا چند نفر در گروه پاسخ را به دست آورند و در اختیار دیگران قرار دهند یا بخش فكری تكلیف گروهی را انجام دهند و دیگران فقط تماشاگر باشند، در این صورت یادگیری مشارکتی رخ نداده است(اسلاوین ، 2004).

حال با توجه به نقش موثر یادگیری مشاركتی در فرایند یادسپاری درس علوم ، در اینكه چه روشی باعث یادسپاری  اطلاعات علمی بیشتر و دراز مدت در دانش آموزان می شود و آنها را وادار به فكر كردن می كند ، این تحقیق درصدد است تا بداند میزان یادسپاری اطلاعات علمی دانش آموزان در درس علوم در وضعیت فعلی چگونه است و اینکه روش های یادگیری به روش انفرادی و روش مشارکتی تاثیر معنی داری بر میزان یادسپاری دانش آموزان دارند؟ و اینکه کدامیک از روش های مذکور تاثیر بیشتری بر میزان یادسپاری درس علوم در دانش آموزان دوره ابتدایی پایه ششم شهر پیرانشهر دارد؟

 

1 – 3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینكه هر ساله وقت و هزینه‌های زیادی توسط وزارت آموزش و پرورش و خانواده‌ها در جهت یادگیری دانش آموزان صرف می‌شود ولی مشاهده شده كه یادگیری ضعیف در نتیجه افت تحصیلی در دروس متفاوت و مقاطع مختلف وجود دارد. این موضوع به عنوان یک مشكل، توجه متخصصین تعلیم و تربیت و والدین و برنامه ریزان آموزشی جامعه را به خود معطوف داشته و نظرات گوناگونی در رابطه با علل آن وجود دارد(شعبانی، 1382).

چون وظیفه اصلی و اساسی معلم در تدریس راهنمایی دانش آموزان برای یادگیری است. لذا او باید با بهره گرفتن از شیوه‌های گوناگون در موقعیت‌های مختلف، دانش آموزان را فعالانه با مطالب مورد مطالعه و موقعیت‌های یادگیری درگیر نماید. مشاركت دانش آموزان در فرایند یادگیری آنقدر مهم است كه بعضی از متخصصین تعلیم و تربیت میزان مشاركت دانش آموزان در فعالیتهای یادگیری را به عنوان ملاكی برای ارزیابی معلمین مطرح نموده‌اند.

فلاول (1976) می‌‌‌گوید: امروزه یكی از مشكلات دانش آموزان ما این است كه نمی‌دانند یک حقیقت را یاد گرفته‌اند یا  نه؟ نمی‌دانند كه آیا یک مهارت را كسب كرده‌اند یا فاقد آن مهارت هستند. دانش آموزان آغازگر و مبتكر فرایند یادگیری نیستند و روش های سنتی به گونه‌ای آنها را پرورش داده است كه فاقد این توانایی‌ هستند كه در فرایند یادگیری قسمت اعظم مسئولیت یادگیری را برای دستاوردهایشان به عهده بگیرند اهمیت وضرورت انجام پژوهش حاضر این است كه با روش یادگیری مشارکتی و روش یادگیری انفرادی مشخص شود كه یادسپاری در كدام روش ها بیشتر است، كدام روش ها به آستانه تحریک دانش آموزان در یادسپاری  پاسخ  می دهد، نیازمندیهای فراگیران را مد نظر دارد، به محتوای كتاب درسی و اهداف آن توجه دارد، كدام الگو می تواند منابعی را در اختیار معلمان قرار دهد، كه اهداف پایانی به شایستگی ها و قابلیت ها و صفات انسانی فراگیران معطوف گردد. و به جای عادت دادن دانش آموزان به اندوختن دانش در حافظه خویش بتوانند مهارت های آموختن، اندیشیدن، كاوشگری و خلاقیت را به آنان بیاموزد.آموزش علوم تجربی همواره، به عنوان یكی از حوزه های مهم آموزشی در نظامهای تعلیم و تربیت قلمداد شده است(هرندی به نقل ازمهرمحمدی، 1379، ص 147).

آموزش علوم، شیوه كسب اطلاعات و به روز كردن و پردازش آن ها است. به عبارت دیگر علاوه بر این كه اطلاعات، فعالیتهای علمی ،ارزشها و فرهنگ اجتماعی را شامل است، راه به دست آوردن اطلاعات، ارزشها و فرهنگ اجتماعی را از

ومجتهدی شبستری

چکیده:

هدف از این پژوهش بررسی اهمیت و جایگاه  چالش برانگیز و  مغفول  تربیت معنوی  و سپس بررسی مفهوم و جایگاه تربیت معنوی و رابطه آن با دین است، از آن جهت که تربیت معنوی با مورد توجه قرار دادن ساحت روحانی انسان (که در پیوند با ساحت ربوبی است) باب مناسبی برای گفت و گو در عصر جهانی شدن فرهنگ هاست و می تواند پیروان ادیان توحیدی را به وحدت نظر در حوزه تربیت انسان رهنمون سازد،حائز اهمیت است.این پژوهش به بررسی تطبیقی مفهوم و اهداف تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان فیلسوف و دانشمند مسلمان با  دیدگاه دیوید کار که یک فیلسوف تربیتی است در یک مطالعه کیفی که با روش تطبیقی انجام شده است ، به پرسش های پژوهش پاسخ داده است . مفهوم تربیت معنوی  از نگاه طباطبایی جهت دهی به فرایند تجرد نفس ، متناسب با فطرت ربوبی او معنا می یابد که در پی تقویت میل ،تفصیل معرفت و انجام عمل متناسب با آن است و اهداف از نظر وی سه جنبه شناختی ،گرایشی و عملی دارد . دیوید کار تربیت معنوی را بخش متمایزی از تعلیم وتربیت ، و جدا از تربیت دینی و شامل تجربه و درک سئوالات بزرگ می داند . اهداف تربیت معنوی از نظر وی آموزش حقایق و پرورش فضایل معنوی از راه دو روش تربیت در یک گرایش معنوی و تربیت در یک فعالیت معنوی است.

 

کلید واژه ها:

تربیت ، تربیت معنوی ، علامه طباطبایی، دیوید کار

 

فصل اول. 1

کلیات پژوهش… 1

1-1- مقدمه و بیان مساله. 2

1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش… 3

1-3- اهداف پژوهش… 5

1-4- پرسشهای پژوهش… 5

1-5- تعریف مفاهیم و اصطلاحات… 6

1-6-روش پژوهش… 7

فصل دوم. 8

مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش… 8

مبانی نظری پژوهش… 9

2-1- مقدمه. 9

2-2-1- تربیت… 9

2-2-2ریشه یابی معنای لغوی تربیت… 10

2-2-4- دیدگاه های اندیشمندان در باب تربیت… 12

2-3-1- معنای لغوی معنویت… 18

2-3-2-معنای اصطلاحی معنویت… 18

2-3-10- رابطه ی دین و معنویت… 29

2-5-1- معنای لغوی و اصطلاحی تربیت معنوی.. 38

2-5-2- ویژگی تربیت معنوی.. 38

2-5-3- تربیت معنوی و رابطه ی آن با تربیت دینی و تربیت اخلاقی.. 40

2-6-پژوهش های انجام شده در داخل و خارج از کشور. 42

2-6-1-پیشینه ی پژوهش های داخلی.. 42

2-6-2-پیشینه ی پژوهش های خارجی.. 46

فصل سوم. 52

یافته های پژوهش… 52

3-1-مقدمه. 53

3-2مفهوم ،اهداف  و روش های تربیت از دیدگاه علامه. 53

3-2-1زندگی نامه. 53

3-2-2-تألیفات و آثار: 55

3-2-3-مفهوم  تربیت: 57

3-2-4مفهوم تربیت معنوی: 58

3-2-4-1انسان شناسی علامه طباطبایی.. 59

3-2-4-2ارزش شناسی علامه طباطبایی.. 60

3-2-4-3معرفت شناسی علامه طباطبایی.. 62

3-2-5-اهداف  و اصول و روش های معنوی.. 64

3-2-5-1- اصول و روش های ناظر به هدف شناختی.. 64

3-2-5-2اصول و روش های ناظر برهدف میلی.. 67

3-2-5-3- اصول و روش های ناظر برهدف فرایندی عمل.. 70

3-2-6-روش های تربیت معنوی.. 78

 

3-2-6-1-عزم قاطع و اراده جدی.. 78

3-3 -از دیدگاه دیوید کار. 82

3-3-1-زندگی نامه: 82

3-3-2-مفهوم  تربیت: 84

3-3-3-مفهوم  معنویت: 85

3-3-4-انواع تعاریف معنویت… 86

3-3-4-1-اهمیت روح به عنوان مخالفت جسم. 86

3-3-4-2-معنویت یا چیز های مذهبی و مقدس… 87

3-3-4-3-یک روح حساس و پاک.. 88

3-3-5-مفهوم تربیت معنوی: 89

3-3-5-1-بحران تجدید معنوی.. 89

3-3-5-2-میراث و روشنفکری.. 91

3-3-6-اهداف تربیت معنوی: 93

3-3-6-1-جنبه شناختی.. 95

3-3-6-2-جنبه گرایشی : 95

3-3-6-3-جنبه عملی : 96

3-3-7-روش های تربیت معنوی.. 98

فصل چهارم. 101

بحث و نتیجه گیری.. 101

4-1-مقدمه. 102

4-2-پاسخ به پرسش اول : 102

4-3-پاسخ به پرسش دوم : 103

4-4-پاسخ به پرسش سوم: 105

4-5-پاسخ به پرسش چهارم: 105

فصل پنجم پیشنهادات کاربردی.. 107

5-2-توصیه هایی به محققان بعدی.. 108

5-3-محدودیتهای پژوهش… 108

فهرست منابع و ماخذ. 109

فهرست جدول ها

 

جدول 2- 1- تفاوت های دین و معنویت         47

جدول 2- 2- را بطه تربیت معنوی ، تربیت دینی و تربیت اخلاقی52

– مقدمه و بیان مساله

مشغولیت های زندگی مکانیکی باعث شد تا انسان از حقیقت وجودی خود دور و به سمت ناکجا آباد طی طریق کند و این مهم به خاطر تغییر در ایدئولوژی های علمی و فلسفی است که بعد از رنسانس توسط دانشمندانی مانند دکارت، بیکن، گالیله و نیوتن و …انجام گرفت. با گسترش ریاضیات و حاکمیت کمیت در تمام علوم درک مفاهیم دینی کمرنگ تر شد، به گونه ای که وجه کمیت فربه و فربه تر گردید و به همان اندازه باور به امر مقدس کم رنگ تر شد، تاحدی که تنها وجه واقعی بعد کمیت و دانش نوین، تنها دانش ریاضی و تجربی شد. سلحشوری  (1390) از همین رو رابطه انسان با خودش و خدا قطع  شد و همانطور که کار می گوید “اخیرا انقلاب فوق العاده ای از علاقه و کشش در بین مربیان در باب موضوعات معنوی و تربیت معنوی به وجود آمده است ” (1996) و این امر زمینه ساز حضوری دیگر بعد از عصر طلایی یونان و جستار های آنان در باب فضیلت ها توسط سقراط، افلاطون و بویژه ارسطو شد و از طرفی تربیت معنوی با مورد توجه قرار دادن ساحت روحانی انسان برای رویکرد تربیت معنوی که در پیوند با ساحت ربوبی است، باب مناسبی برای گفت و گو در عصر جهانی شدن فرهنگ هاست و میتواند پیروان ادیان توحیدی را به وحدت نظر در تربیت انسان رهنمون سازد.( اشعری، باقری و حسینی،1391)

هنگامی که ماهیت انسان را بررسی می کنیم ، در می یابیم که مهم ترین بعد انسان ، بعد روحی اوست که بیش ترین قدرت و نفوذ را در اعمال و رفتارش دارد زیرا این روح خود قدرتش را از خداوند گرفته است . از آن جایی که ماهیت تمام انسان ها مشترک است ، پس روح در تمام آنها وجود دارد ، اما این قدرت به صورت بالقوه و نهفته است و از راه آموزش (کنترل محسوسات ) می توان بخش هایی از این قدرت را بالفعل کرد . بهترین شکلی که می توان به تمام فعلیت های قدرت های روحی رسید ،دین است . پس می توان گفت که دو نوع معنویت وجود دارد :معنویت غیر دینی که فقط تا حدی می تواند به قدرت های روح از راه کنترل و تهذیب نفس و کم کردن نقش محسوسات که پایین ترین مرحله ی تربیت دینی است (حداکثر به عالم ملکوت) دسترسی یابدو معنویت دینی و بویژه دین اسلام که اگر فرد براساس راهکارهای آن عمل کند می تواند به کمال و فعلیت قدرت های روح و عوالم دیگر مانند عالم جبروت و عالم اسماء الهی برسد .

طرح بازگشت به معنویت در دنیای پست مدرن ،نه تنها الزاما به معنای به رسمیت شناختن ادیان نیست ، بلکه بیشتر به مفهوم تلاش برای پر کردن خلاء معنویت انسانی با معنویت هایی است که مشکلات ادیان تاریخی و سنتی را نداشته باشند.

 

1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش

تربیت انسان کامل همواره  به عنوان یک هدف ، آرمان و غایت تربیتی مورد توجه بوده است و کار تعلیم و تربیت در بین همه امور زندگی حساسیت و اهمیت خاصی دارد و پرداختن و مورد توجه واقع شدن آن یک کار مهم ، اساسی و زیر بنایی تلقی می شود . در آغاز هزاره سوم و باتوجه به رویکرد های جهانی شدن انسان با چالش هی چون بحران معنویت ، اخلاق، هویت و بحران محیط زیست و اسارت و بندگی تکنولوژی مواجه است .حال اینکه چگونه می توان انسان امروزی را برای مواجه با این بحران ها و در راس آنها معنویت تجهیز و آماده کرد و بی شک توجه به بعد معنوی تربیت یا همان تربیت معنوی کار بسیار مهم و خطیر نظام آموزش و پرورش  است در قدم نخست می بایست معنویت را  که یک کلمه قابل بحث و مجادله آمیز است را مورد بررسی قرار داد .

تعریف واژه معنویت [1]ظاهراً کمی دشوار است . شاید این دشواری از آنچه که در قلب معنوی همان چیزی است که ازنظر فطری از آن طفره می رویم و کمی اسرار آمیز است ، نباید ما را شگفت زده کند (رایت ،2000،ص7).  این امر از آن جهت است که با پاسخ ها و احساسات عمیق شخصی رابطه دارد و منحصر به فرد است، با وجود این، حیات بخش و پویاست. معنویت از ریشه یونانی و عبری spirit به معنی نفس، باد و روح و لاتین آن  spirateبه معنای نفس کشیدن است که تعریف آن در فرهنگ آکسفورد در مقابل ماده قرار می گیرد که در اصل تقابل روح و جسم  را نشان می دهد : “به معنای حیات بخشی است که می توان گفت که با این باور که خداوند روح خودش را در بشر دمیده، سازگار است. (روح حیات) معنای قدیمی آن گرایش به تمركز در مذهب دارد و حال آنکه امروزه دارای ابعاد فردی، اجتمایی، شناختی و عاطفی نیز می باشد. (سلحشوری، 1390، ص44 ).

مفهوم معنویت از ارتباط با مهارت های تفکر و تامل و تنها وابسته به ارتباط با خدا،گسترده تر است. (بیگر، 2003، ص16) اگر تربیت را از ریشه (ر ب ب) به معنای اصلاح و تدبیر و سرپرستی کردن، به تمام رساندن و کامل کردن و همچنین از ریشه دیگر آن یعنی (ر ب و ) به معنای رشد و نمو، افزودن و پرورش جسم بدانیم، (باقری ،1390 ، ص52) تربیت معنوی را می توان اینگونه تعریف کرد: کوششی است برای رشد و شکوفایی و رسیدن به یک معنا و حقیقت متعالی.و همچنین تربیت معنوی آموزش برای زندگی است . اگر به بچه ها چگونه زندگی کردن و چگونه عشق ورزیدن را آموخت آنهادر زندگی مادی هنگامی که با فعالیت های منفی از قبیل نفرت ، جنگ ، جنایت و … برخورد می کنند آنها قادر به کنترل اوضاع می باشند . انسان های کامل در چنین چالش های دنیوی عملکرد موفق تری دارند و تربیت معنوی می تواند موفقیت بیشتری ر ا برای انسان ها- فارغ از دین و مذهب – حتی در امور دنیوی تضمین کند.

همچنین مطالعه مفهوم معنویت در دنیای معاصر حکایت می کند که در رویارویی با مفهوم معنویت طیفی از دین باوری تا معنویت باوری فارغ از دین وجود دارد. در یک سوی این طیف ،متفکران دینی قرار دارند که معتقدند اصولا مفهوم معنویت تنها در چارچوب گفتمان دینی معنا پیدا می کند و غیر از ادیان آسمانی (حتی ادیان زمینی) نمی توانند از معنویت – به مفهومی معنادار-سخن به مبان آورند(باغگلی و همکاران، 1392) در سوی دیگر این طیف متفکران  سکولار قرار دارند که معنویت را نیاز عاطفی و روانشناختی انسان تلقی می کنند و الزامی به هویت بخشی دینی برای حل نیاز های معنوی نمی بینند . گرایش به سوی معنویت به عنوان گرایش نو در عرصه های تربیتی و فرهنگی به دو دلیل اتفاق افتاده است:  نخست آنکه حوزه تربیت بهترین موقعیت و فرصت را برای تبلور معنویت در انسان فراهم می کند، دوم آنکه موضوع معنویت ذاتاً موضوعی تربیتی است. هدف از این پژوهش بررسی اهمیت و جایگاه  چالش برانگیز و  مغفول  تربیت معنوی و سپس بررسی مفهوم و جایگاه تربیت معنوی و رابطه ی آن با دین است از این روست که در این پایان نامه به بررسی تطبیقی مفهوم و اهداف تربیت معنوی علامه محمد حسین  طباطبایی به عنوان فیلسوف و دانشمند مسلمان و با دیوید کار که یک فیلسوف تربیتی غربی  و صاحب نظر در موضوع اخلاق و تربیت معنوی و استاد دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند است ،  می پردازیم.

1-3- اهداف پژوهش

الف: هدف کلی

مقایسه کلی( تبیین  شباهت ها و تفاوت ها)  تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیوید کار ب: اهداف جزئی:

1-مفهوم تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیویدکار.

2-اهداف تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیویدکار.

3-اصول تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیوید کار .

4-روش های تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیوید کار .

 

1-4- پرسش­های پژوهش

این پژوهش در صدد پاسخگویی به سوال های زیر می باشد:

1-مفهوم تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیویدکار چیست؟

2-اهداف تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و  دیویدکار كدامند؟

3-اصول تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیویدکار كدامند؟

4-روش های تربیت معنوی از دیدگاه علامه طباطبایی و دیویدکار چه می باشد؟

 

1-5- تعریف مفاهیم و اصطلاحات

تربیت:

تربیت عبارت است از فراهم كردن زمینه‏ها و عوامل براى به فعلیّت رساندن همه‏استعدادهاى بالقوّه انسان (تقى پور ظهیر،  1373،ص28).

معنویت:

معنویت نیاز ذاتی(فطری و درونی) انسان برای ارتباط باچیزی فراتر از ماست ،( ویگل فورس به نقل از محمد نژاد و همکاران ،1388،ص98) و همچنین معنویت بیانگر تلاش همیشگی بشر برای پاسخ دادن به چرا های زندگی است (صمدی ،1385). شهیدی معنویت را ناظر براستفاده از قوه ی خلاقیت و کنجکاوی برای یافتن دلایل موجود و مرتبط با زنده ماندن و زندگی کردن دانسته اند . بنابراین آن را برای زندگی فرد لازم و ضروری می داند .(شهیدی ، 1379)

تربیت معنوی[5]

فرایند کمک رسانی و یاری رسانی به متربی برای ایجاد تغییر تدریجی در گستره زمان در یکی از ساحت های بدنی ، روحی و رفتاری که به واسطه عامل انسانی دیگر به منظور دستیابی وی به کمال انسانی و شکوفا سازی استعداد های او یا