پایان نامه بررسی تلفات ناشی از تصادفات جادهای استان مازندران در سال 1392

فصل یكم- كلیات پژوهش

1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-2- بیان مساله …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3- ضرورت و اهمیت اجرای تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 7

1-4- اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8

1-5- سوالات یا فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 8

1-6- مدل نظری و مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-7- تعریف واژه ها، اصطلاحات و علایم اختصاری………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

1-8- قلمرو زمانی و مكانی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11

فصل دوم- ادبیات پژوهش

2-1- مبانی نظری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 13

2-1-1- تاریخچه تصادف در ایران …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 13

2-1-2- تصادفات از منظر روانشناختی و جامعه شناختی …………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-1-2- 1- جامعه شناسی حوادث ترافیكی ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-1-1- 2- روان شناختی تصادفات ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 17

2-1-3- تصادفات جادهای ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 19

2-1-3-1- مفهوم تصادفات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 19

2-1-3-2- واكاوی تصادفات جادهای………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 22

2-1-4- عوامل موثر در بروز تصادفات جادهای ………………………………………………………………………………………………………………………………… 25

2-1-4- 1- نقش عامل انسانی در تصادفات جادهای ………………………………………………………………………………………………………………………. 30

2-1-4- 2- نقش خودرو درتصادفات جادهای …………………………………………………………………………………………………………………………………. 32

2-1-4- 1- نقش جاده در تصادفات جادهای …………………………………………………………………………………………………………………………………… 33

2-1-4- 3- نقش شرایط محیطی و عوامل اقلیمی در تصادفات جادهای………………………………………………………………………………………… .35

2-1-5- آموزش و فرهنگ سازی در جهت كاهش تصادفات جادهای …………………………………………………………………………………………….. 38

2-1-5- 1- آموزش رفتار رانندگان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 38

2-1-5- 2- فرهنگ سازی رفتار رانندگان ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 40

2-1-5- 3- عوامل موثر بر كاهش تصادفات جادهای ………………………………………………………………………………………………………………………. 41

2-1-6- آثار اقتصادی تصادفات جادهای ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42

2-1-6-1- ابعاد اقتصادی تصادفات جادهای ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 42

2-1-6-2- هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم تصادفات جادهای ……………………………………………………………………………………………………. 46

2-2- پژوهشهای انجام شده در داخل كشور ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

2-3- پژوهشهای انجام شده در خارج كشور ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 56

فصل سوم- روش پژوهش

3-1- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59

3-2- جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 59

3-3- چگونگی روش گزینش گروهها (نمونهها) ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 59

3-4- ابزار اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………………………………………. 59

3-5- پایایی و روایی ابزار ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 60

3-6- روشهای آماری مورد استفاده ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

… 60

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل آماری

4-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 62

4-1-1- تلفات سوانح رانندگی و تصادفات کشور …………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

4-1-2- تلفات تصادفات جادهای (برون شهری و روستایی) كشور …………………………………………………………………………………………………. 64

4-1-3- سهم راههای برونشهری و روستایی در تلفات ناشی از تصادفات جادهای ………………………………………………………………………… 65

4-2-سوال اصلی تحقیق: نسبت تلفات ناشی از تصادفات جادهای استان مازندران در سال 1392 چگونه است؟………………………….. 67

4-3- سوال 1 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات ناشی از تصادفات جادهای استان مازندران چگونه است؟ ……………………………………..70

4-3- سوال 2 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک سنی و جنس متوفی چگونه است؟ ………….. 71

4-5- سوال 3 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک سطح تحصیلات متوفی چگونه است؟ ………. 73

4-6- سوال 4 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک محل فوت متوفی چگونه است؟ ………………. 74

4-7- سوال 5 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان تفكیک علت نهایی فوت متوفی چگونه است؟ …………… 75

4-8- سوال 6 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک روشنایی جاده چگونه است؟ …………………….. 76

4-9- سوال 7 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک نوع معبر برونشهری چگونه است؟ ……….. 77

4-10- سوال 8 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک نحوه انتقال متوفی چگونه است؟ ………….. 78

4-11- سوال 9 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک نحوه وقوع تصادفات چگونه است؟ …………. 79

4-11- سوال 10 اختصاصی تحقیق: نسبت تلفات راههای برونشهری استان به تفكیک نوع خودروی مورد استفاده متوفی چگونه است؟ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 80

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری

5-1- خلاصه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 83

5-2- یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 85

5-3- پاسخ به سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 85

5-4- مقایسه نتایج تحقیق با نتایج سایر محققان ……………………………………………………………………………………………………………………………. 87

5-5- محدودیتهای تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 88

5-6- بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 88

5-7- پیشنهادهایی برای سازمان یا جامعه ای كه تحقیق در آن انجام شده است …………………………………………………………………………. 89

5-9- پیشنهادهایی برای سایر محققان كه میخواهند در این حوزه تحقیق نمایند ………………………………………………………………………. 91

منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 93

پیوست ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 99

فهرست جدولها

عنوان صفحه

جدول2-1- ماتریس هادون (1973) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27

جدول2-2- رویکردهای مختلف در ارتباط با ایمنی حمل و نقل جادهای ………………………………………………………………………………………. 28

جدول2-3- سهم شرایط جوی در تصادفات جادهای در کشور بین سالهای 1377-1369…………………………………………………………… 37

جدول4-1- سهم راههای برون شهری و روستایی در تلفات تصادفات جادهای كشور …………………………………………………………………….. 66

جدول4-2-مقایسه متوفیات و مصدومان حوادث رانندگی كشور در سالهای 1391 و 1392 ……………………………………………………… 66

جدول4-3- روند تلفات ترافیكی از سال 1388 تا 1392 (5 سال گذشته) كشور …………………………………………………………………………66

جدول4-4- وضعیت استان در میزان تلفات تصادفات جادهای (برون شهری و روستایی)……………………………………………………………….. 67

جدول4-5- وضعیت استان در تصادفات جادهای در بازه زمانی سه ساله از برنامه پنجم توسعه (92-1390) ………………………………. 68

جدول4-6- میزان تلفات استان به تفكیک برون شهری و روستایی در سال 1392 ………………………………………………………………………. 69

جدول4-7- میزان تلفات استان به تفكیک متوفی در هنگام فوت در سال 1392 …………………………………………………………………………. 70

جدول4-8- میزان تلفات استان به تفكیک جنس متوفی در سال 1392 ………………………………………………………………………………………. 71

جدول4-9- میزان تلفات استان به تفكیک سن متوفی در سال 1392 ………………………………………………………………………………………….. 72

جدول4-10- میزان تلفات استان به تفكیک تحصیلات متوفی در سال 1392 ……………………………………………………………………………… 73

جدول4-11- میزان تلفات استان به تفكیک محل فوت متوفی در سال 1392 ……………………………………………………………………………… 74

جدول4-12- میزان تلفات استان به تفكیک علت نهایی فوت در سال 1392 ……………………………………………………………………………….. 75

جدول4-13- میزان تلفات استان به تفكیک روشنایی جاده ……………………………………………………………………………………………………………. 76

جدول4-14- میزان تلفات استان به تفكیک نوع معبر برونشهری در سال 1392 ………………………………………………………………………… 77

جدول4-15- میزان تلفات استان به تفكیک نحوه انتقال متوفی در سال 1392 ……………………………………………………………………………. 78

جدول4-16- میزان تلفات استان به تفكیک نحوه وقوع تصادفات در سال 1392 …………………………………………………………………………. 79

جدول4-18- میزان تلفات استان به تفكیک نوع خودروی مورد استفاده متوفی در سال 1392 …………………………………………………… 80

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار2-1- نمودار طبقه بندی تصادفات بر اساس نتیجه و وسایل نقلیه درگیر …………………………………………………………………………….. 20

نمودار2-2- نمودار تصادف كمیسیون استاندارد خودروهای جادهای موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ………………………. 21

نمودار2-3- تعداد تصادفات، جرح و فوتی ناشی از تصادفات در ایران (1373 تا 1388) ………………………………………………………………. 24

نمودار 2-4- مقایسه آمار 13 ساله تلفات حوادث رانندگی از سال 1380 تا سال1392 ……………………………………………………………….. 25

نمودار2-5- روند رشد وسایل نقلیه در ایران (1379 تا 1388) ……………………………………………………………………………………………………… 45

نمودار2-6- تغییرات جمعیت و تعداد وسایل نقلیه در ایران از سال 1379 تا پیش بینی در سال 14700 …………………………………….. 46

نمودار2-7- سهم هریک از جز هزینه های ناشی از تصادفات رانندگی …………………………………………………………………………………………… 48

نمودار4-1- روند ایمنی در چند سال گذشته كشور ………………………………………………………………………………………………………………………… 62

نمودار4-2- روند شاخص تلفات رانندگی به 10 هزار وسیله نقلیه ………………………………………………………………………………………………….. 63

نمودار4-3- روند شاخص تلفات رانندگی به 100 هزار نفر جمعیت كشور………………………………………………………………………………………. 63

نمودار4-4- روند درصد تغییرات تلفات حوادث رانندگی در چند سال گذشته كشور ……………………………………………………………………. 63

نمودار4-5- روند كاهشی در تلفات تصادفات جادهای (برون شهری و روستایی) كشور …………………………………………………………………. 64

نمودار4-6- روند تغییرات تلفات تصادفات جادهای (برون‌شهری و روستایی) كشور در 10 سال گذشته ………………………………………. 64

نمودار4-7- سهم راه های برون شهری و روستایی در تلفات تصادفات جادهای ………………………………………………………………………………. 65

نمودار4-8- وضعیت استان در میزان تلفات تصادفات جادهای (برون شهری و روستایی) ………………………………………………………………. 67

نمودار4-9- وضعیت تلفات ناشی از تصادفات جادهای (برونشهری و روستایی) در بازه زمانی 92-1390 …………………………………… 68

نمودار4-10- وضعیت تلفات استان به تفكیک برون شهری و روستایی در سال 1392………………………………………………………………….. 69

نمودار4-11- درصد میزان تلفات استان به تفكیک برون شهری و روستایی در سالهای 1391 و 1392 ……………………………………. 69

نمودار4-12- درصد تلفات استان به تفكیک وضعیت متوفی در هنگام فوت در سال 1392 …………………………………………………………. 70

نمودار4-13- وضعیت تلفات استان به تفكیک جنس متوفی در سال 1392 …………………………………………………………………………………. 72

نمودار4-14- وضعیت تلفات استان به تفكیک گروه سنی كشته شدگان در سال 1392 ………………………………………………………………. 72

نمودار4-15- وضعیت تلفات استان به تفكیک میزان تحصیلات در سال 1392 ……………………………………………………………………………. 73

نمودار4-16- وضعیت تلفات استان به تفكیک محل فوت در سال 1392 ………………………………………………………………………………………. 74

نمودار4-17- وضعیت تلفات استان به تفكیک علت نهایی فوت در سال 1392 …………………………………………………………………………….. 75

نمودار4-18- وضعیت تلفات استان به تفكیک روشنایی در سال 1392 …………………………………………………………………………………………. 76

نمودار4-19- وضعیت تلفات استان به تفكیک نوع معبر برون شهری در سال 1392 ……………………………………………………………………. 77

نمودار4-20- وضعیت تلفات استان به تفكیک نحوه انتقال متوفی در سال 1392 ………………………………………………………………………… 78

نمودار4-21- وضعیت تلفات استان به تفكیک نحوه وقوع تصادفات در سال 1392 ………………………………………………………………………. 79

نمودار4-22- وضعیت تلفات استان به تفكیک خودروی مورد استفاده متوفی استان در سال 1392 ……………………………………………. 81

نمودار4-23- وضعیت تلفات استان به تفكیک خودروی مورد استفاده متوفی استان در سال 1392 ……………………………………………. 81

فهرست شكلها

عنوان صفحه

شكل1-1- ماهیت ترکیبی عوامل مؤثر در تصادفات ………………………………………………………………………………………………………………………. 29

شكل1-2- زنجیر های از عوامل مؤثر بر تصادفات (چانگ و همکاران، 2001) ………………………………………………………………………………. 30

فهرست پیوستها

عنوان صفحه

پیوست1- فراوانی استانی تلفات ناشی از تصادفات جادهای (برون شهری و روستایی) كشور- سال 1392……………………………………. 99

پیوست2- جدول فراوانی استانی تلفات ناشی از كل تصادفات كشور- سال 1392 ……………………………………………………………………… 100

پیوست2- شاخص متوسط نرخ تلفات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 101

پیوست4- رتبه بندی استانها در تلفات ناشی از تصادفات جادهای در بازه زمانی سه ساله از برنامه پنجم توسعه …………………….. 102

پیوست5-رتبه بندی عملكرد یكساله استانها در میزان تلفات ناشی از تصادفات جادهای ………………………………………………………….. 103

پیوست6- درصد تغییرات تلفات جادهای (روستایی و برونشهری) استان به تفكیک ماه-سال 1392…………………………………………. 104

پیوست7- نرخ تلفات محورهای استان مازندران (تعداد فوتی بر طول راه) …………………………………………………………………………………… 105

پیوست8- درصد فوتی محورهای برونشهری استان مازندران-سال 1392 …………………………………………………………………………………. 106

پیوست9- تعداد فوتی بر حسب حجم تردد در محورهای استان مازندران-سال 1392……………………………………………………………….. 107

پیوست10- استانهای اولویت‌دار در فوت در بیمارستان در سال 1392 ……………………………………………………………………………………… 108

پیوست11- مقایسه آمار متوفیات و مصدومان حوادث رانندگی سال 1390 و 1391 …………………………………………………………………. 109

پیوست12- مقایسه آمار متوفیات و مصدومان حوادث رانندگی سال 1391 و 1392………………………………………………………………….. 110

پیوست13- آمار متوفیات و مصدومان ناشی ارجاعی به مراكز پزشكی قانونی كشور در سال 1390……………………………………………. 111

پیوست14- آمار متوفیات و مصدومان ارجاعی به مراكز پزشكی قانونی كشور در سال 1391……………………………………………………… 112

پیوست15- آمار مقایسهای معاینات مصدومان ارجاعی به مراكز پزشكی قانونی كشور در سالهای 1384 تا 1389………………………113

پیوست16- آمار مقایسهای متوفیات ارجاعی به مراكز پزشكی قانونی كشور در سالهای 1384 تا 1389……………………………………. 114

پیوست17- آمار متوفیات و مصدومان ارجاعی به مراكز پزشكی مازندران در سال 1392 …………………………………………………………. 115

چكیده

مقدمه و هدف: در استان مازندران، بخشی از مشکلات حمل و نقل مربوط به تصادفات جادهای است. هزینه های ناشی از آن، یكی از چالشهای مهم استان بوده و خسارتهای مالی ناشی از آنها که بر بودجه خانواده و استان تحمیل می شود. ضرورت دارد به منظور جلوگیری از خسارتهای تصادفات جادهای، راهکارهای موثری به اجرا گذارده شود. هدف این مطالعه بررسی تلفات ناشی از تصادفات جادهای استان مازندران میباشد.

مواد و روشها: این مطالعه مقطعی و جامعه مورد مطالعه، تلفات ناشی از تصادفات جادهای استان مازندران در سال 1392 و ثبت شده در اداره كل حمل و نقل و پایانه های مازندران و سازمان پزشكی قانونی استان مازندران بوده است.

نتایج: تلفات ناشی از تصادفات جادهای در راههای برونشهری استان، اغلب راننده (44%) و مرد بوده و بیشتر در سنین 21 تا 30 (26%) قرار دارند. رابطه معكوس بین سطح تخصیلات و فراوانی تصادفات دیده می شود. اغلب خودروها سواری(40%) بوده كه بیشتر تلفات مربوط به برخورد وسایل نقلیه با یكدیگر (49%)بوده است. بیشترین تلفات در در محل حادثه اتفاق افتاده (54%) و اكثر آنها با آمبولانس (85.9%) به مراكز درمانی و بیمارستانها منتقل شده اند. بیشترین تعداد تلفات ناشی از شكستگیهای متعدد (53%) بوده كه در روز (60%) و در راههای اصلی استان (82%) به وقوع پیوسته است.

نتیجه گیری: در سال 1392 كل تلفات تصادفات جادهای (راههای برونشهری و روستایی) استان 4.1 درصد و در راههای برونشهری به میزان 1.3 درصد (نسبت به سال 1391) افزایش یافته است. میزان تلفات در مردان بیشتر از زنان میباشد. افراد دارای تحصیلات دانشگاهی كمترین میزان تلفات را در تصادفات رانندگی داشته اند. بر خلاف باور همگانی بیشترین تعداد تلفات در روز اتفاق افتاده است. میزان تلفات در راههای اصلی بسیار بیشتر از آزادراهها و بزرگراهها میباشد. در مطالعه انجام شده، میتوان به تلفات بیشتر رانندگان، تاثیر جنس مذكر ،30-21 سال، برخورد وسایل نقلیه با یكدیگر و خودروهای سبك در بروز تصادفات منجر به فوت پی برد و بر اساس این یافته كه بیشترین متوفیات در بر اثر شكستگیهای متعدد بوده است.

– مقدمه

امروزه حمل و نقل به دلیل داشتن نقش زیربنایی تاثیر فراوانی بر فرایند رشد اقتصادی دارد. حمل و نقل یکی از پایه های اصلی توسعه پایدار و متوازن محسوب شده و در فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، همبستگی مستقیم میان گسترش حمل و نقل و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی وجود دارد. حمل و نقل در بر گیرنده فعالیتهایی است که به شکلی گسترده در تمامی زمینهها جریان داشته و در مجموعه فعالیتها، نقش غیرقابل انکاری برعهده دارد. این گستردگی فعالیت، سبب حوادث مختلفی از جمله تصادفات جادهای می شود.

افزایش شمار خودروها، سبب شده جامعه و انسانها در معرض شرایط روحی و جسمی مختلفی گیرند. در حال حاضر زندگی از حالت سنتی خارج و كاملا ماشینی شده است. روند زندگی ماشینی حیات جامعه را در معرض تصادفات جادهای قرار داده است. شمار این تصادفات رو به افزایش است و در نتیجه، خسارتهای مالی ناشی از آنها که بر بودجه خانواده و كشور تحمیل می شود؛ بالا بوده و غیرقابل جبران است، از این رو ضرورت دارد به منظور جلوگیری از خسارتهای تصادفات جادهای استان، راهکارهای موثری به اجرا گذارده شود.

تصادفات جادهای یک پدیده اجتماعی در استان بوده که نیاز به شناسایی ابعاد زیر بنایی آن و نارساییهای مختلف از جمله کیفیت راهها و جادهها، کیفیت ساخت خودرو دارد. به طور قطع آمار معلولان و مصدومان ناشی از تصادفات جادهای چندین برابر میزان تلفات ناشی از آن است که پیامدهای جبران ناپذیر آن همچون بی سرپرستی، مسایل و مشکلات روحی و روانی، هزینه های هنگفت درمانی است. هیچگاه نباید از اهمیت تصادفات جادهای و تلفات ناشی از آن در استان مازندران، به علت خسارتها و هزینههایی مستقیم و غیر مستقیمی كه به همراه دارد و با توجه به این که تا حد زیادی قابل پیشگیری است، كاسته شده و یا به فراموشی سپرده شود.

تصادفات جادهای در حال حاضر به صورت یک معضل اجتماعی در سطح استان مطرح است که همه ساله جان شمار زیادی از مردم را گرفته و هزینه هایی را به جامعه وارد می کند. هر فردی که در یک تصادف، صدمه یا خسارت می بیند یا معلول و ناتوان شده یا این که جان خود را از دست میدهد، به دلیل این که یک فرد مستقل از دیگران نیست و در شبکه ای از ارتباط با دیگران زندگی می کند، بنابراین پیامد این حادثه فقط به شخص حادثه دیده بر نمی گردد، بلکه تمام کسانی که با زندگی وی در ارتباط هستند را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.

تحقیقات اخیر در ایران نشان میدهد که 38 درصد تصادفات ناشی از مرگ و میرهای غیر طبیعی به علت تصادفات جادهای است. بر اساس آمار منتشر شده از سازمان پزشکی قانونی بیش از 235 هزار نفر بر اثر تصادفات رانندگی در کشور ایران، از سال 79 تا پایان سال 1389 کشته شده اند و طی این مدت بالغ بر 222 هزار نفر نیز بر اثر تصادفات رانندگی مصدوم شده اند(1). بنابراین یافتن راه حلی برای کاهش این تصادفات و مشکلات ناشی از آن، ضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی می شود.

با توجه به عدم امکان ارزشگذاری واقعی برای جان انسانها و درد و رنج حاصل از دست دادن آنها، برآورد دقیق هزینه های یک تصادف امری غیر ممکن به نظر میرسد. در خصوص کشور ایران که هم اکنون در مرحله رشد فزاینده وسایل نقلیه و به دنبال آن افزایش شمار تصادفات و خسارات ناشی از آن قرار دارد، این مساله از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این میان استان مازندران (با 591 نفر) که پس از استان خوزستان بیشترین آمار کشته شدگان تصادفات برونشهری را در سال 1392 به خود اختصاص داده است و روزانه به طور میانگین 6/1 نفر در تصادفات جادههای استان مازندران کشته میشوند نیز از اهمیت بالایی در این خصوص برخوردار است؛ بنابراین بررسی تلفات ناشی از تصادفات جادهای استان مازندران و شناسایی دلایل آن و محاسبه فراوانی این دلایل می تواند راهی برای کاهش تصادفات در جاده های استان مازندران باشد.

تشخیص و تعیین درست علت وقوع تصادفات ضمن آن که باعث حفظ حقوق شهروندی می شود موجب نمایان شدن عوامل به وجود آورنده تصادف نیز خواهد شد و در پیشگیری از حوادث مشابه بعدی بسیار موثر خواهد بود. به منظور افزایش ایمنی آمد وشد و پیشگیری از وقوع تصادفات و آسیبهای ناشی از آن و افزایش سطح آگاهی بایستی موارد اصلی تصادفات مشخص گردیده تا با آگاهی از آنها، در جهت رفع کاستیها گام برداشته و ضمن واپایش آن، از آسیب رسیدن به مردم جلوگیری شود.

وجود شهرهای بزرگ و كوچك و روستاهای فراوان، افزایش آسفالت راههای روستایی در سالهای اخیر و خصوصیات اجتماعی و اقتصادی ویژه باعث شده است تا بخش زیادی از سفرها در شهرها و محورهای روستایی، دستكم در مسافتهای كوتاه، با وسیله نقلیه انجام پذیرد. از سویی دیگر، مشخصات خاص جغرافیایی و جمعیتی در استان مازندران همچون تعدد شهرها و نزدیكی روستاها به محورهای اصلی جادهای، وجود كاربریهای متعدد و متنوع در حاشیه راهها، تراكم بالای جمعیت و غیره و مشكلات فرهنگی و اجتماعی مانند كمبود فرهنگ استفاده ایمن و اطلاعات كافی از نحوه استفاده از وسیله نقلیه نیز باعث افزایش تلفات ناشی از تصادفات جادهای مازندران گردیده است.

استان مازندران همواره به عنوان یكی از استانهایی كه شمار مرگ و میرهای ناشی از تصادفات جاده‌ای در آن عدد بالایی را به خود اختصاص داده است، مطرح بوده و هست و همین امر زمینه ‌ساز کوششی برای شناسایی علل تاثیرگذار بر آن به‌شمار می‌رود. بنابراین افزایش تلفات ناشی از تصادفات جادهای مازندران و از بین رفتن سرمایه هایی که نه جبران و نه جایگزین میشوند، بطور قطع به بررسی و راهکارهایی نیاز دارد.

بیان مساله

از میان حوادث مختلف، تصادفات جادهای، به دلیل خصوصیات ویژه خود از جمله فراوانی بالا، شدت زیاد و شانس درگیر شدن مستقیم تمامی افراد جامعه در آن از اهمیت فراوانی برخوردار است كه این نقش در كشورهای در حال توسعه نظیر كشور ما نمود بیشتری دارد.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، مرگ بر اثر حوادث ترافیکی از 1990 به بعد در هر دوره 6 ساله تقریبا 2 برابر شده و رتبه حوادث ترافیکی در فهرست علل مرگ و میر در جهان از رتبه نهم در سال 1990 به رتبه ششم در سال 2020 خواهد رسید. بر اساس آمار این سازمان مرگ و میر ناشی از تصادفات جادهای از 3/1 میلیون نفر در سال ۲۰۰۴ به 4/2 میلیون نفر در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید که عمدتا به خاطر افزایش مالکیت و استفاده از وسایل نقلیه است که با رشد اقتصادی در کشورهای دارای درآمدهای کم و متوسط همراهی دارد. همه روزه در دنیا بیش از 3000 نفر بر اثر تصادفات و صدمات ناشی از آن جان خود را از دست میدهند. در کشورهای کم درآمد و با در آمد متوسط، علت مرگ حدود 85 درصد از فوت شدگان و معلولیت حدود 90 درصد از افرادی که دچار ناتوانی های جسمی و نقص عضو شده اند، تصادفات بوده است(2).

به همین دلیل کاهش تلفات جادهای به یک هدف راهبردی در برنامه های بسیاری از کشورها تبدیل شده است. به طوری که برای سالهای 2008 تا 2012، کشورهای عربستان 30 درصد، انگلستان 40 درصد، آمریکا 20 درصد و فرانسه 50 درصد کاهش تلفات جادهای را به عنوان هدف منظور داشته اند(3).

آمار مرگ و میرهای ناشی از تصادفات در ایران بالاتر از كشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه بوده و این در حالی است كه شاخص”وسیله نقلیه كیلومتر طی شده” در كشورهای توسعه یافته بیش از 10 برابر ایران است. از نظر نرخ تلفات نیز علاوه بر اینكه تعداد مرگهای ناشی از تصادفات در ایران از یک رشد ده درصدی در سال برخوردار بوده است، بررسی آمارهای موجود نشانگر آن است كه شاخص”تعداد كشته به ازای هر ده هزار وسیله نقلیه در كشور” در مقایسه با كشورهای توسعه یافته بسیار بالاتر میباشد(4).

آمار كشته شدگان در اثر رانندگی در كشورهای مختلف، متفاوت است. در كشورهای توسعه یافته به ازای هر ده هزار وسیله نقلیه 1تا 5/2 نفر و در كشورهای در حال توسعه 3 تا 15 نفر در سوانح رانندگی جان خود را از دست میدهند. این شاخص برای ایران 29 گزارش شده است. در یک بررسی میانگین سن رانندگان جادهای منجر به جرح یا فوت در ایران 4/11 ±7/36 سال به دست آمده است. در نتیجه اغلب قربانیان تصادفات در سن اشتغال قرار داشته و از این نظر خسارت جبران ناپذیری به جامعه وارد مینمایند(5).

بطور کلی یک قاعده کلی برای تمامی تصادفات وجود دارد. هر تصادف یک اختلال در تعادل بین سه عامل انسان، خودرو و راه و محیط آن میباشد. بر این اساس، عوامل مربوط به انسان با 93 درصد بیشترین سهم (57 درصد به صورت مجزا، 34 درصد با عوامل مربوط به راه و 6 درصد با عوامل مربوط به خودرو) میباشد(6).

پژوهشهای اخیر در ایران نشان میدهد که 38 درصد تصادفات ناشی از مرگ و میرهای غیر طبیعی به علت تصادفات جادهای است. بر اساس آمار منتشر شده از سازمان پزشکی قانونی 235587 نفر بر اثر تصادفات رانندگی در کشور ایران، از سال 79 تا پایان سال 1389 کشته شده اند و طی این مدت 2221810 نفر نیز بر اثر تصادفات رانندگی مصدوم شده اند(7).

بنابراین عوامل موثری در بروز این حوادث دخیل هستند. مشخصات خاص جغرافیایی و جمعیتی، نزدیكی روستاها به محورهای اصلی، وجود كاربریهای مختلف را میتوان در چهار عنوان کلی به انسان، خودرو، عامل راه و عوامل طبیعی تقسیم کرد. به همین دلیل، استان مازندران یكی از استانهای پر خطر از نظر تلفات ناشی از تصادفات جادهای كشور است.

استان مازندران با وسعت 23756 کیلومتر مربع 1.46 درصد از مساحت کل کشور را در بر دارد. این استان 3059083 نفر جمعیت (4 درصد كل كشور) دارد. 54 درصد جمعیت استان ساکن شهر و 46 درصد از جمعیت استان ساکن روستا میباشند. تراکم نسبی جمعیت استان 127 نفر در هر کیلومتر مربع میباشد که نسبت به جمعیت و وسعت کشور جمعیت بالایی را در خود جای داده است. این استان، از شمال به دریای مازندران از باختر به استان گیلان از جنوب به استانهای سمنان، البرز و تهران و از خاور به استان گلستان محدود می شود. این استان، با توجه به موقعیت طبیعی و جغرافیایی جزو استانهای برتر کشور به شمار میآید. این استان با داشتن تنها 3 درصد از راههای كشور، به علت نزدیكی شهرها به یكدیگر و اتصال به پایتخت (با سه محور) پذیرای 8 درصد سفرهای كشور است. همچنین سالانه میلیونها گردشگر داخلی و بیش از هزاران گردشگر خارجی به منظور گذراندن اوقات فراغت از این استان دیدن می کنند(8)

در استان مازندران، بخشی از معضلات و مشکلات حوزه حمل و نقل مربوط به حوادث ترافیکی و تصادفات جادهای است. این حوادث و تصادفات جادهای، سبب می شود که کارکرد حمل و نقل دارای مشكل شده و راهها و جادهها را تحت تاثیر قرار دهد و با خود مشكلات خاصی را به وجود آورد. از منظر جامعه شناختی میتوان گفت، حوادث ترافیكی چند وجهی است. این موضوع در حوزه بهداشت، سلامت انسانها را تهدید می‌کند؛ در حوزه اجتماعی بنیان خانوادهها را به مخاطره می‌اندازد؛ در حوزه فرهنگی نیز سبب از بین رفتن سرپرستهای فرهنگی جامعه می‌شود و در حوزه اقتصادی منابع کمیاب انسانی و سرمایه ملی در استان را از بین می‌برد.

از مجموع 17994 نفر متوفیان حوادث رانندگی در سال 1392 معادل 11566 نفر یا 28/64 درصد آنان در حوادث رانندگی برون‌شهری (جاده‌ها) و 5063 نفر یا 14/28 درصد آنان در حوادث رانندگی درون‌شهری، 1296 نفر یا 2/7 درصد آنان

موضوعات: بدون موضوع لینک ثابت

فرم در حال بارگذاری ...

فید نظر برای این مطلب