توصیف مقابله ای نظام های زبانی موضوع مهمی است که نه تنها به درک بهترهریک ازاین زبانها وساختارهای آن منجرمی شود، بلکه درزمینه ی رده شناختی وجهانی های زبان نیزاطلاعات ارزنده ای به دست می آورد.یکی ازکاربردهای بارز زبانشناسی مقابله ای درآموزش زبان است که معمولابررسی مقابله ای نامیده می شود. بررسی مقابله ای بامقایسه ومقابله ویژگیهای دوزبان اطلاعات ارزنده ای رابه دست می آوردواین اطلاعات میتواندکمک بسیارزیادی به معلم زبان وزبان آموزبه منظورحل مسایل آموزشی وپیشرفت بیشترارائه دهد.پژوهش حاضربا هدف مشخص نمودن خطاهای دستوری دانش آموزان دردرس زبان انگلیسی وعربی وسپس بررسی مقابله ای این خطاها انجام گرفته است.فرضیه های تحقیق قصددارندبه این پرسشهاپاسخ دهندکه:

1)آیا میان نوع ومیزان خطاهای دستوری حاصل ازآموزش زبان انگلیسی و عربی به دانش آموزان فارسی زبان تفاوت وجود دارد؟2)کدام رویکرد بررسی مقابله ای درتوصیف خطاهای دستوری حاصل ازآموزش این دوزبان(انگلیسی وعربی) کارآمدتراست؟

نمونه گیری این تحقیق به صورت تصادفی ازمیان دانش آموزان دخترفارسی زبان پایه چهارم مقطع متوسطه ی شهرستان شهریارانجام شده است.این تحقیق به روش توصیفی-استنباطی صورت گرفته ودرگردآوری داده ها از

پرسشنامه وآزمون متنی که تحت راهنمایی ونظارت مستقیم استادراهنما توسط پژوهشگرساخته شداستفاده گردیده است.درمجموع 37مورد بررسی شده درپرسشنامه وآزمون متنی،نتیجه ی حاصل ازبررسی آمارهای توصیفی نشان می دهدکه 32موردرویکردقوی ،2موردرویکردمعتدله ودر3موردنیزهیچیک ازرویکردها قابل اثبات نبوده اندو نتیجه ی حاصل ازبررسی آمارهای استنباطی نیز نشان می دهدکه در32مورد رویکردقوی قابل تاییدبوده است.

این نتایج نشان می دهندکه:

• میان نوع ومیزان خطاهای دستوری حاصل ازآموزش زبان انگلیسی و عربی به دانش آموزان فارسی زبان تفاوتهای مختلفی وجوددارد.2)رویکردقوی بررسی مقابله ای درتوصیف خطاهای دستوری حاصل ازآموزش این دوزبان کارآمدترباشد،بنابراین هردوفرضیه ی این پژوهش تاییدمی شوند.

قابل ذکراست که دربرخی مواردبه دلایلی مانند مجاورت فرهنگی زبان عربی وفارسی،آماربه دست آمده چندان پیش بینی رویکردموردنظرراتاییدنکردوبررسی این موضوع می توانددرپژوهشهای آتی موردتوجه قراربگیرد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                            شماره صفحه

فصل اول:کلیات پژوهش

1-1- مقدمه   2

1-2- بیان مسئله …  2

1-3- اهمیت تحقیق ..   4

1-4- سوالات تحقیق ..   5

1-5- فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-6- محدودیت های تحقیق.. 5

فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه .  8

2-2- مبانی نظری تحقیق.. 9

2-2-1- زبان شناسی مقابله ای.. 9

2-2-2- بررسی مقابله ای ومراحل آن. 9

2-2-3- تحلیل سازه های جمله دربررسی مقابله ای.. 13

2-2-4- نقش زبان شناسی مقابله ای دریادگیری زبان. 14

2-2-5- سطوح تحلیل مقابله ای…………. 15

2-2-6- فرضیه های مختلف تحلیل مقابله ای.. 19

2-2-7-معرفی رویکردقوی ومعتدله……………………………………………………………………………………………………………………………………………………22

 

 

 

الف

 

2-2-8- خطاواشتباه … 23

2-2-9- تحلیل خطاوانواع خطا 28

2-2-10- روش شناسی تحلیل خطا………………………………………………………………………………………………………………………………………………….31

2-2-11- اهمیت خطاوتحلیل آن. 32

2-2-12- انواع خطاهای دستوری.. 33

2-2-13- زبان بینابین…   34

2-2-14- زبان اول وزبان خارجی/دوم. 34

2-2-15- یادگیری زبان خارجی/دوم. 35

2-2-16- سلسله مراتب دشواری زبان خارجی/دوم. 35

2-2-17- اهمیت زبان عربی.. 36

2-2-18- تحلیل موارددستوری بررسی شده درپژوهش……………………………………………………………………………………………………………………39

2-3- مبانی عملی تحقیق. 47

2-3-1- پژوهش های غیر ایرانی.. 47

2-3-2- پژوهش های ایرانی.. 50

فصل سوم:روش پژوهش

3-1- مقدمه . 55

3-2- روش تحقیق .. 55

3-3-تحلیل زبانی و طبقه بندی خطاها .. 56

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه ..59

4-2- بررسی آمارتوصیفی سوالات چهار گزینه ای.. 59

 

 

ب

4-3- بررسی آمارتوصیفی آزمون متنی.. 75

4-4- بررسی آماراستنباطی آزمون چهارگزینه ای……………………………………………………………………………………………………………………………..99

4-5- بررسی آماراستنباطی آزمون متنی…………………………………………………………………………………………………………………………………………100

 

:نتیجه گیری

5-1- مقدمه   104

5-2- نتایج کلی آمارتوصیفی بررسی فرضیه‏های پژوهش… 104

5-3- نتایج کلی آماراستنباطی بررسی فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..106

 

5-4- نتایج پژوهش     107

5-5- خلاصه پژوهش…….. 116

5-6-کاربردپژوهش     117

5-7- پیشنهادات پژوهش    117

منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………119

 

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………121

 

منابع اینترنتی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..123

 

پیوست ها

پیوست الف- آزمونهای گردآوری داده……………………………………………………………………………………………………………………………………………..125

 

پیوست ب- واژه نامه انگلیسی به فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………134

 

 

 

 

ج

 

 

فهرست جدولهاونمودارها

عنوان                                                                                                          شماره صفحه

4-1- جدول های آمارتوصیفی آزمون چهارگزینه ای………………………………………………………………………………………………………………..72- 59

 

4-2- نمودارهای آمارتوصیفی آزمون چهارگزینه ای…………………………………………………………………………………………………………………..73-60

 

4-3- جدول بررسی کلی آمارتوصیفی آزمون چهارگزینه ای…………………………………………………………………………………………………………….73

 

4-4- نمودار بررسی کلی آمارتوصیفی آزمون چهارگزینه ای……………………………………………………………………………………………………..75-74

 

4-5- جدول های آمارتوصیفی آزمون متنی………………………………………………………………………………………………………………………………..97-75

 

4-6- نمودارهای آمارتوصیفی آزمون متنی…………………………………………………………………………………………………………………………………97-75

 

4-7- جدول بررسی کلی آمارتوصیفی آزمون متنی…………………………………………………………………………………………………………………………..98

 

4-8- نمودار بررسی کلی آمارتوصیفی آزمون متنی……………………………………………………………………………………………………………………99-98

 

4-9- جدول بررسی کلی آمار استنباطی آزمون چهارگزینه ای………………………………………………………………………………………………………100

 

4-10-نموداربررسی کلی آماراستنباطی آزمون چهارگزینه ای……………………………………………………………………………………………………….100

 

4-11- جدولهای بررسی آماراستنباطی آزمون متنی………………………………………………………………………………………………………………………101

 

4-12- نموداربررسی آماراستنباطی آزمون متنی…………………………………………………………………………………………………………………………….102

 

5-1- نمودار مقایسه ی درصدی آمارتوصیفی………………………………………………………………………………………………………………………………….105

 

5-2- نمودار درصد کلی آمارتوصیفی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….105

 

5-3- نمودار مقایسه ی درصدی آماراستنباطی……………………………………………………………………………………………………………………………….106

 

5-4- نمودار درصد کلی آماراستنباطی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….107

1-1-       مقدمه

موضوع دستور زبان همواره مورد توجه زبان شناسان و صاحبنظران بوده است.دستور در مطالعات نوین زبان شناسی بخشی از نظام شناختی ذهن انسان است و این نظام شناختی در ساختار ذهنی و روان شناختی همه انسانها به طور طبیعی وجود دارد.در چهار چوب زبان شناسی نوین هر فردی دستور زبان مادری خود را می داند و براساس چنین دانشی قادر به تولید و درک جمله ها است.در واقع سخنگویان هر زبانی به صورت خود آگاه از این دانش اطلاع ندارند بلکه به صورت ناخودآگاه آن را به کار می برند. چامسکی این دانش ناخود آگاه را که بر مبنای آن جمله ها تولید ودرک می شوند توانش[1]نامیده و به دنبال آن تجلی و به کارگیری این دانش زبانی را در موقعیت های مختلف کنش[2] نام گذاری کرده است.البته در اغلب موارد کنش زبانی بازتاب دقیق دانش زبانی نیست و همه ما با خطاهای[3] تولیدی گفتاری و نوشتاری یا درک نادرست جمله آشنا هستیم،اما این خطاها به معنی ندانستن دستور زبان نیست بلکه ممکن است به دلایلی در یک موقعیت به درستی از آن استفاده نشود(گلفام،1389: 6-5).

فراگیری زبان مادری بخشی از فرایند کل بلوغ کودک است درصورتی که یادگیری[5] زبان دوم به طور معمول فقط پس از اینکه فرایند بلوغ عمدتاً کامل شده است شروع می شود،پس این نکته بی نهایت اهمیت دارد که فرد به میزان و نوع خطاهای خود،آگاه باشد و در جهت تصحیح و بهینه سازی آن گام بردارد(کوردر[6]،1381: 7).

کلید سهولت و دشواری یادگیری زبان خارجی /دوم در مقایسه ی این زبان و زبان مادری است،مفاهیمی که مشابه زبان مادری است برای زبان آموز ساده و مفاهیمی که متفاوت اند برای او دشوار خواهد بود(لادو[7]،1957: 2-1). به عبارت دیگر تغییری که باید در رفتار کلامی زبان آموز روی دهد معادل تفاوت هایی است که بین ساختار زبان و فرهنگ مادری و زبان و فرهنگ مقصد وجود دارد(بناتی ودیگران[8]،1966: 37) .

 

1-2-      بیان مسئله

 

2

یکی از مشکلات اساسی در مدارس متوسطه ی کشورمان به ویژه در مناطق کمتر توسعه یافته،افت تحصیلی در درس زبان انگلیسی است که بنا به گفته ی کارشناس مسئول گروه های آموزشی و با استناد به نمودارهای درصد قبولی،میانگین این درس در مقطع متوسطه حدود 60 درصد ودر برخی سالها به کمتر از آن هم میرسد      و این در صورتی است که میانگین قبولی همین دانش آموزان در درس عربی حدود 70درصد و در برخی سالها به بیشتر از آن هم رسیده است.از آنجایی که بیشترین تاکید مطالب کتابهای زبان انگلیسی و عربی در این مقطع برروی دستور زبان می باشد،لذا تحلیل خطاهای [9]دستوری در این دو زبان و بررسی مقابله ای[10] آنها مطمئناً می تواند گامی موثر در بهبود وضعیت موجود باشدونظریه های بررسی مقابله ای رابه چالش بکشاند.

خطا راهکاری است که هم کودکان در فراگیری زبان اول و هم افرادی که زبان دوم/زبان خارجی را می آموزند از آن استفاده می کنند.خطاهایی که فرد ضمن ساختن نظام زبانی جدید مرتکب می شود احتیاج به تحلیل دقیق دارد زیرا ممکن است که برخی از راه های مهم درک فرایند یادگیری زبان در آنها وجود داشته باشد.خطاها از سه دیدگاه اهمیت دارند:

الف.خطاهابرای معلم زبان حائز اهمیت فوق العاده ای هستند زیرا اگراو تجزیه و تحلیل نظام مندی را از آنها انجام دهد نتیجه کار،میزان پیشرفت را روشن خواهد کرد.

ب.این خطاها مدارکی را در اختیار پژوهشگر قرار می دهد مبنی بر این که زبان چگونه یاد گرفته می شود و زبان آموز برای کشف زبان کدام راهکارها وروندها را به کار می گیرد.

ج.خطاها برای شخص زبان آموز نیز اجتناب ناپذیر است زیرا ارتکاب خطا مانند وسیله ای است که زبان آموز برای یادگیری به آن متوسل می شود(کوردر،1967: 167).

از آنجایی که نگارنده خود به امر تدریس زبان انگلیسی در مقطع متوسطه مشغول می باشد همواره در کلاس درس باهمین مسئله مواجه بوده است که زبان آموزان در دستور زبان دچار خطاهای بسیاری می شوند و بیشتر جملات آنها برای رساندن مفهوم رسا نمی باشند،از طرف دیگر مقایسه ی سالیانه ی درصد قبولی زبان انگلیسی و عربی که هردو درآموزش وپرورش جزء دروس علوم انسانی محسوب می شوند باعث شد تا پژوهش حاضر در زمینه ی بررسی مقابله ای خطاهای دستوری زبان انگلیسی و عربی دانش آموزان مقطع متوسطه انجام پذیردزیرااز طریق تجزیه و تحلیل خطاها می توان خطاهای دستوری زبان آموزان در درس عربی و انگلیسی را شناسایی و توصیف کرد.