زبانزدهایی که با باورهای مردم در تماساند دارای جنبه های متفاوت است. این باورها گاهی خرافی، گاه مذهبی، گاه با فایده وعلمی است. این زبانزدهای عامیانه، ایمان و علایق انسان را به جنبه­ های متافیزیکی نشان میدهند. آدمها نمیتوانند بدون متافیزیک و ایمان مذهبی زندگی کنند از همینرو ، چه بسا سرگرم باورهایی میشوند که بتوانند، زندگی روزمرّه و جنبه­ های مبهم آن را سپری کنند. این زبانزدها نسبت به زبانزدهای دیگر کمتر است و شاید بتوان میان زبانزد و باور، جدا سازی نمود اما برخی از مشخصه های آنها به یکدیگر نزدیکاند.
۴-۴-۲ بررسی و ارزیابی زبانزدهایخرافی
خرافات از جمله مباحثی است که از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول نموده است. تاکنون تعاریف مختلفی از خرافات شده است. خرافات در اصل نوعی از باور و اعتقاد است که هیچ گونه ریشه عقلائی ندارد، و به عبارت دیگر، سخنی است بیهوده و باطل که ناشی از جهل و ترس انسان است. بشر آن زمان، به دلیل عدم آگاهی و دسترسی به اطلاعات برای این که از پسِ مشکلات زندگی برآید، به ناچار به دنبال باورها و اعتقاداتی میگشت تا به نوعی بتواند آلام درونی خود را تسکین بخشد. از دیدگاه روانشناسی افرادی که بدنبال خرافات هستند در واقع از حقیقت دل بریدهاند و به دستآویزی روی آوردهاند که ریشه در جهل و ناکجا آباد دارد. این تیپ از افراد به جای اینکه به بررسی ناکامیهایشان بپردازند، به فرافکنی روی میآوردند.
پیامد خرافات باعث میگردد که شخص به مرور زمان اعتماد به نفس خود را از دست بدهد و متعاقب آن کم کم دچار نوعی سوظن میگردد. سپس بدلیل عدم مقابله با مشکلات امید به زندگی در او نیز کاهش مییابد. برای مقابل با خرافات و باورهای کج اندیشانه بهترین ابزار، آگاه کردن مردمِ جامعه از بیاثر بودن خرافات در زندگی ، بهره گیری از آموزههای دینی ، بالا بردن اعتماد به نفس در مردم است.
همچنان که زمان تغییر میکند به همان نسبت نیز باورهای خرافی قابل تغییر هستند، و هر روز به شکلی خاص وارد زندگی بشر میشوند، البته نباید باورهای عامیانه مثبت را با باورهای خرافی به یک اندازه سنجید. زیرا پارهای از باورهای عامیانه هستند که به نوعی بر سلامت روحی و روانی آدمیان تأثیرگذارند. مضامینی که بر زبانزدهای این بخش حاکم است اغلب در حول و محور باورهای بومی و فرهنگی منطقه لشت نشاء قرار دارد.
باورهای عامیانه و خرافات هر ملتی با سایر ملل از جهاتی به هم نزدیک و مشترک هستند. چنانچه وجه تمایزی نیز با هم داشته باشند، بیشترین انعکاس آن در جزئیات است. اقوام گذشته بیش از ملتهای جوان، به باورهای خرافی اعتقاد داشتند.
اقوام کهن به جای ریشهیابی علت اصلی پدیده ها و حوادث، خود را با باورهای خرافی سرگرم میکرد، و این طرز تفکر و باورهای غلط را به نسلهای آینده نیز انتقال میداد. باورهای خرافی را میتوان در موضوعهای مختلف مانند: خانوادگی، فرهنگی، اجتماعی، اقلیمی، منطقهای، قومی و غیره، بررسیکرد.
بعضی از باورهای خرافی به مرور زمان از اذهان محو گردید، ولی تمثلهایی که با آن باورها ارتباط موضوعیت داشت وجود دارند و به کار برده میشود.
بطورکلیآنچه که از باورهایخرافی میتوان دریافتکرد:

1. این باورها هیچ گونه پایه و اساس منطقی ندارند.
2. تأثیرگذار در روح و روان آدمی نیست.
3. چنانچه تداوم داشته باشد باعث سوءظن در انسان میگردد.
4. افرادی که پیشه رمّالی، فال بینی، پیش گوییدارند هدفشان سرکیسه کردن مردم ساده لوح است.
5. علت اساسی رویآوردن مردم ب
   ه باورهای خرافی عدم آگاهی از مسائل واقعی دینی، معتقد بودن به نیروهای مافوق طبیعی واهی است.
6. این باور مختص آدمهای بی سواد نیست بلکه افراد تحصیل کرده نیز دچار چنین باورهایی هستند.

باورهای خرافی را میتوان به چند نوع تقسیم کرد:

1. باورهای خرافی فایدهدار و بیفایده
2. باورهای خرافی که جنبه علمی و غیر علمی دارند.
3. باورهای خرافی که جنبه اعتقادی دارند.
4. باورهایخرافی اعتقادی به دو بخش تقسیم میشود: الف. باورهایدینی ب. باورهایخرافی

۴-۴-۳ زبانزدهایخرافی با رویکرد باورهای علمی و بافایده
n اَغُوز دارَ جیر ، غُوروب ایسان ، آدمَ بی وَختی آرا.
غروبایستادن زیردرخت گردوباعث میشودکهآدم دچارنوعی بیماری(عارضه پوستی)گردد.
aquz dāra jir , qurub isān , ādama bi vxti ara .
– آنچه که این زبانزد بیان میکند تبیین باورهای بومی منطقه لشت نشاء است، چرا که باورها یک قوم ریشه در فرهنگ آن قوم یا ملت دارد. وقتی که از واژگان بومی در زبانزدها استفاده میشود خود نشانگر این واقعیت است که به نوعی فرهنگ آن قوم پررنگترجلوه مییابد. اصولاً باورها، خرافات و اعتقادات هر قومی با اقوام دیگر از جهتی مشترک و نزدیک به هم هستند، چنانچه اگر با هم فرقی نیز داشته باشند، اختلاف در جزئیات و چگونگی انعکاس آنها است. باورها را میتوان در موضوعهای مختلف خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، اقلیمی، علمی، منطقه وغیره بررسیکرد. به عنوان مثال، باورهای منطقه لشت نشاء در واقع خود نِمودی از چگونگی ، بینش و طرز تفکر و جهان بینی و اندیشگانی مردم این منطقه در برهه خاصیاست که تا به امروز با وجود تکنولوژی و دستاوردهای علمی به زندگی و حیات خود ادامه داده است.
باورها را از نظر ساختار میتوان به دو دسته تقسیم بندی کرد: ۱- اعتقادی ۲- فایدهدار
باورها را از نظر فایده نیز میتوان به دو بخش تقسیم کرد: ۱- بافایده ۲- بیفایده
بعضی از زبانزدها بیفایده هستند، صرفاً خاصیت سرگرم کنندگی دارند و نوعی تفنّن محسوب میگردند و یا جنبه خرافاتی دارند، و به این صورت است که شخص فقط قصد دارد سخنی را گفته باشد.
بعضی از زبانزدها توجیه علمی دارند، مثل همین زبانزد که در ابتدای بحث بدان پرداختیم. در باور عوام این طور نقش بسته است که فکر میکنند وقتی هوا تاریک شد نباید زیر درخت گردو رفت، چون که جن و پری دارد و موجب میگردد که شخص دچار مریضیشود.
چنانچه بخواهیم این زبانزد را از نظر علمی بررسیکنیم، میبینیم که درختان مخصوصاً درخت گردو شبها از خودشان دی اکسیدکربن متصاعد میکنند که باعث خفگی، تنگی نفس میگردد.
n بُوخُوردَه اُویَهَ بُو خوری ، گَدَه دس ریشه زَنَایَا.
آب خورده دیگری را بخوری ، میگویند دست آدمی ریشه زگیل میزند.
poxurda owya buxori gəda dəs rišə zanaya.
– در بحث تقسیم بندی زبانزدها، گفتیم که زبانزدها به دو قسم ، بافایده و بدون فایده تقسیم میشوند. این زبانزد جزو زبانزدهای بافایده محسوب میگردد، به این دلیل که به مسائل بهداشتی اشاره میکند، از آنجایی که بهداشت فردی و اجتماعی از شاخصهای بسیار مهم یک جامعه محسوب میگردد، لذا شاخص امتیاز بندی یک کشور مترقی داشتن محیط پاکیزه و رعایت بهداشت توسط مردمان آن کشور است. در آموزههای دینیمان نیز بسیار بدان اهمیت دادهاند تا جایی که از معصومین ما نقل شده است. النظافت مِن الایمان، رعایت نظافت نشانه ایمان و پاکی است.
– این زبانزد میگوید، استفاده از پس مانده آب دیگری میتواند برای هم نوع غیربهداشتی باشد و نوعی هشدار نیز به همراه دارد که از پس مانده آب دیگری استفاده نکنیم، و از نظر علمی به دلیل سرایت میکروبها و نفوذ آن در بدن دیگری، موجبات بیماری دیگری را فراهم میآورد.
۴-۴-۴ زبانزدهای خرافی با رویکرد باورهای مقدس بیفایده