1-1–تاریخچه مرکبات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..1

1-1-1– تاریخچه مرکبات در ایران…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….2

1-2– جایگاه مرکبات در جهان و ایران………………………………………………………………………………………………………………………………………………2

1-3- مناطق مهم کشت مرکبات در ایران………………………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-4- مناطق مرکبات خیز در ایران…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-5- گیاهشناسی مرکبات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-5-1- پرتقال هاملین……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6- خواص مرکبات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-6-1- خواص داروئی پرتقال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-7- ترکیبات شیمیایی پرتقال…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-8- کیفیت ظاهری میوه مرکبات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….9

1-9- کیفیت میوه مرکبات………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….9

1-10- برداشت میوه مرکبات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-11- ارزیابی ضایعات پس از برداشت مرکبات………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-11-1- عوامل ایجاد ضایعات در میوه مرکبات در دوران نگهداری……………………………………………………………………………………………..11

1-11-2- سرمازدگی مرکبات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..12

1-12- اهمیت کاربرد فن آوری پس از برداشت در مرکبات……………………………………………………………………………………………………………13

1-13- فن آوری تولید محصولات سالم……………………………………………………………………………………………………………………………………………13

1-14-  کشف جیبرلین ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..14

1-15-اسید جیبرلیک……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-16- مسیر بیوسنتز جیبرلین ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………15

1-17- تاریخچه پلی آمین ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………16

1-18- کاربرد پلی آمین ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….18

1-19- مسیر بیوسنتز پلی آمین ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………….19

1-20- هدف از انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….20

فصل دوم بررسی منابع

2-1- بازدارنده های بیوسنتز جیبرلین ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-2- ارتباط مسیر بیوسنتز کاروتنوئیدها با جیبرلین ها………………………………………………………………………………………………………………….23

2-3- کاربرد اسید جیبرلیک در فیزیولوژی پس از برداشت…………………………………………………………………………………………………………….24

2-4- خصوصیات پلی آمین ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….27

2-5- اشکال مؤثر پلی آمین ها در پس از برداشت…………………………………………………………………………………………………………………………..28

2-6- اهمیت پلی آمین ها در فیزیولوژی پس از برداشت………………………………………………………………………………………………………………..29

2-7- رابطه پلی آمین ها و تنش ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………….31

2-7-1- نقش پلی آمین ها در تنش اکسیداتیو……………………………………………………………………………………………………………………………….31

2-7-2- تنش مکانیکی و نقش پلی آمین ها در حفظ سفتی بافت میوه………………………………………………………………………………………..33

2-7-3- نقش پلی آمین ها در تنش سرما……………………………………………………………………………………………………………………………………….34

2-8- ارتباط بین پلی آمین ها، اتیلن و پیری…………………………………………………………………………………………………………………………………..36

2-9- انواع رادیکال های آزاد، نحوه تولید و عمل آنها………………………………………………………………………………………………………………………38

2-10- ارتباط بین جیبرلین ها و پلی آمین ها………………………………………………………………………………………………………………………………..39

فصل سوم مواد و روش ها

3-1- تهیه میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………40

3-2- طرح آزمایشی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….41

3-3- تیمار با اسید جیبرلیک………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………41

3-4- تیمار با محلول پوتریسین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..41

3-5- تیمار با محلول اسید جیبرلیک و پوتریسین…………………………………………………………………………………………………………………………..41

3-6- آزمون های کیفی میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….42

3-6-1- اندازه گیری کاهش وزن میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..42

3-6-2- تعیین سفتی بافت میوه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-6-3- تعیین میزان سرمازدگی میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..42

3-6-4- ارزیابی وضعیت ظاهری و بازارپسندی………………………………………………………………………………………………………………………………..43

3-6-5- تعیین میزان ویتامین ث……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..43

3-6-6- اندازه گیری فنل کل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………43

3-6-6-1- تهیه محلول کربنات سدیم……………………………………………………………………………………………………………………………………………..43

3-6-6-2- رسم منحنی استاندارد اسید گالیک……………………………………………………………………………………………………………………………….44

3-6-7-اندازه گیری pH آب میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………44

3-6-8- اندازه گیری اسیدیته قابل تیتراسیون…………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-6-9- اندازه گیری محتوای مواد جامد قابل حل آب میوه…………………………………………………………………………………………………………..45

3-6-10- نسبت بریکس به اسیدیته کل آب میوه…………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-7- تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………45

فصل چهارم نتایج

4-1- سفتی بافت میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..46

4-2- درصد کاهش وزن میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………50

4-3- سرمازدگی میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….50

4-4- وضعیت ظاهری و بازارپسندی میوه………………………………………………………………………………………………………………………………………..51

4-5- اسیدآسکوربیک(ویتامین ث)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

4-6- ترکیبات فنلی کل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………55

4-7- محتوای مواد جامد محلول(TSS)…………………………………………………………………………………………………………………………………………56

4-8- اسیدهای آلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………58

4-9- نسبت TSS/TA……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………60

4-10- pH آب میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62

فصل پنجم بحث

5-1- سفتی بافت میوه، کاهش وزن میوه و بازارپسندی………………………………………………………………………………………………………………….64

5-2- سرمازدگی میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….66

5-3- ویتامین ث و فنول کل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….67

5-4- مواد جامد محلول، اسیدیته کل، نسبت TSS/TAو pH آب میوه………………………………………………………………………………………68

5-5- نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

5-6- پیشنهادات برای تحقیقات بعدی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….71

فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..72

فهرست شکلها

شکل 1-1- شماتیک اجزاء میوه بالغ مرکبات…………………………………………………………………………………………………………………………………….5

شکل 1-2- ساختار شیمیایی اسید جیبرلیک………………………………………………………………………………………………………………………………….15

شکل 1-3- مسیر بیوسنتز جیبرلین ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………….17

شکل 1-4- ساختمان مولکولی پلی آمین ها……………………………………………………………………………………………………………………………………19

شکل 1-5- مسیر بیوسنتز پوتریسین……………………………………………………………………………………………………………………………………………….20

شکل 1-6- مسیر عمده بیوسنتز پلی آمین ها…………………………………………………………………………………………………………………………………21

شکل 2-1- مسیر مشترک بیوسنتز جیبرلین ها و کاروتنوئیدها……………………………………………………………………………………………………..25

شکل 2-2- مسیر مشترک بیوسنتز پلی آمین ها و اتیلن………………………………………………………………………………………………………………..39

شکل 3-1- منحنی جذب استاندارد اسید گالیک…………………………………………………………………………………………………………………………….45

فهرست نمودارها

نمودار 4-1- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان قبل از نگهداری بر سفتی بافت میوه پرتقال هاملین……………………..51

نمودار 4-2- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر سفتی بافت میوه پرتقال هاملین……………………52

نمودار 4-3-اثر تیمار اسید جیبرلیک در زمان 90 روز نگهداری بر سفتی بافت میوه پرتقال هاملین……………………………………………52

نمودار 4-4- اثر تیمار پوتریسین پس از 45 روز نگهداری بر کاهش وزن میوه پرتقال هاملین……………………………………………………..53

نمودار 4-5- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر میزان سرمازدگی میوه پرتقال هاملین………….53

نمودار 4-6- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 90 روز نگهداری بر میزان سرمازدگی میوه پرتقال هاملین………….54

نمودار 4-7- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر وضعیت ظاهری وبازار پسندی میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..54

نمودار 4-8- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 90 روز نگهداری بر وضعیت ظاهری وبازار پسندی میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..55

نمودار 4-9- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان قبل از نگهداری بر میزان ویتامین ث میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..56

نمودار 4-10- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر میزان ویتامین ث میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..56

نمودار 4-11- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 90 روز نگهداری بر میزان ویتامین ث میوه پرتقال هاملین……….56

نمودار 4-12- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان قبل از نگهداری بر میزان فنل کل میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..57

نمودار 4-13- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر میزان فنول کل میوه پرتقال هاملین………….58

نمودار 4-14- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 90 روز نگهداری بر میزان فنول کل میوه پرتقال هاملین………….58

نمودار 4-15- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان قبل از نگهداری بر میزان مواد جامد محلول میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..59

نمودار 4-16- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر میزان مواد جامد محلول میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..59

نمودار 4-17- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 90 روز نگهداری بر میزان مواد جامد محلول میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..60

نمودار 4-18- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان قبل از نگهداری بر میزان اسیدهای آلی میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..61

نمودار 4-19- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر میزان اسیدهای آلی میوه پرتقال هاملین……61

نمودار 4-20- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 90 روز نگهداری بر میزان اسیدهای آلی میوه پرتقال هاملین……61

نمودار 4-21- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان قبل از نگهداری بر میزان نسبت بریکس به اسیدیته کل میوه پرتقال هاملین…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….62

نمودار 4-22- اثر ساده اسید جیرلیک در زمان 45 روز نگهداری بر میزان نسبت بریکس به اسیدیته کل میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..63

نمودار 4-23- اثر ساده پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر میزان نسبت بریکس به اسیدیته کل میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..63

نمودار 4-24- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان قبل از نگهداری بر میزان pH میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

نمودار 4-25- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 45 روز نگهداری بر میزان pH میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

نمودار 4-26- اثر متقابل اسید جیبرلیک و پوتریسین در زمان 90 روز نگهداری بر میزان pH میوه پرتقال هاملین………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

فهرست جداول

جدول 1-1- مواد موجود در 100گرم پرتقال پوست کنده………………………………………………………………………………………………………………..8

جدول 1-2- مواد موجود در 100 گرم پوست پرتقال………………………………………………………………………………………………………………………..8

جدول 4-1- جدول نتایج تجزیه واریانس واریانس صفات مورد بررسی در زمان قبل از نگهداری………………………………………………….49

جدول 4-2- جدول نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در زمان 45 روز نگهداری………………………………………………………………49

جدول 4-3- ادامه جدول نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در زمان 45 روز نگهداری……………………………………………………..50

جدول 4-4- جدول نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در زمان 90 روز نگهداری………………………………………………………………50

جدول 4-5- ادامه جدول نتایج تجزیه صفات مورد بررسی در زمان 90 روز نگهداری……………………………………………………………………51

چکیده

میوه پس از جدا شدن از گیاه مادری، زنده و دارای تنفس می‌باشد و پس از برداشت تغییرات معنی داری را متحمل خواهد شد. مدت نگهداری میوه‌ها را می‌توان با بهینه کردن شرایط محیطی، به حداقل رساندن آسیب‌های مکانیکی و استفاده از ترکیبات مفید مانند جیبرلین‌ها و پلی‌آمین‌ها افزایش داد. توسعه عمر پس از برداشت پرتقال هاملین بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 9 فاکتور مورد مطالعه قرار گرفت. در این پژوهش تاثیر قبل و پس از برداشت اسید‌‌ جیبرلیک در غلظت‌های صفر،50و 100 میلی‌گرم در لیتر و پوتریسین در غلظت های صفر، 1و2 میلی‌مول در لیتر بر عمر پس از برداشت و کیفیت میوه‌های پرتقال رقم هاملینطی انبار سرد مورد مطالعه قرار گرفت. میوه های تیمار شده با اسید جیبرلیک و پوتریسین طی رشد میوه (2 هفته قبل از برداشت)در دمای 5/0± 8درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5± 85 درصد و بمدت 0، 45 و 90 روز ذخیره شدند.صفات کیفی میوه شامل سفتی بافت میوه، کاهش وزن میوه، ویتامین ث، مواد جامد محلول، اسیدیته کل، نسبت مواد جامد محلول به اسیدیته کل، فنل کل، pH آب میوه، سرمازدگی و خصوصیات ظاهری و بازارپسندیپس از 0، 45 و 90 روز نگهداری مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمار قبل از برداشت اسید جیبرلیک به میزان 100 میلی گرم در لیتر باعث حفظ بهتر سفتی بافت میوه پس از 45 و 90 روز نگهداری شد. پوتریسین به میزان 2میلی مولار باعث حفظ pH آب میوه پس از 45 و 90 روز نگهداری شد. کاربرد توأم اسید جیبرلیک 100 میلی گرم در لیتر و پوتریسین 1میلی مولار بهترین اثر را در حفظ ظاهر و بازارپسندی پس از 90 روز نگهداری داشتند. پوتریسین دو میلی مولار بیشترین میزان ویتامین ث را در زمان قبل از نگهداری و 45 روز نگهداری داشت و اسید جیبرلیک 100میلی گرم در لیتر در زمان 90 روز نگهداری دارای بیشترین میزان ویتامین ث و حداقل کاهش را در میزان ویتامین ث دارا بود. کاربرد توأم اسید جیبرلیک و پوتریسین بر میزان ترکیبات فنلی کل در هر سه زمان قبل از نگهداری، 45 و 90 روز نگهداری اثر معنی داری داشت. کاربرد توأم اسید جیبرلیک و پوتریسین بطور کلی باعث حفظ بهتر خواص کیفی میوه پرتقال هاملین پس از 45 و 90 روز نگهداری شد. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از اسید جیبرلیک و پوتریسین می تواند به عنوان راهبرد مؤثری در تکنولوژی پس از برداشت میوه پرتقال رقم هاملین معرفی گردد.

1-1- مقدمه و هدف…………………………………. 2

1-2-کلیات………………………………………… 3

1-2-1- نقش آب در اعمال گیاهان………………………. 3

1-2-2- تنش……………………………………….. 4

1-2-3- تنش خشکی…………………………………… 5

1-2-4- جنگل­های زاگرس………………………………. 6

1-2-5- بلوط………………………………………. 8

1-2-6- اثر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی درختان…….. 9

1-2-6-1- تعداد برگ……………………………….. 10

1-2-6-2- رشد ریشه و ساقه………………………….. 11

1-2-6-3- بیوماس………………………………….. 12

1-2-7- پارامتر­های فیزیولوژیک و تاثیر تنش خشکی بر روی آن­ها 12

1-2-7-1- محتوای نسبی آب…………………………… 13

1-2-7-2- عملکرد فتوسیستم ∏………………………… 14

1-2-7-3- نرخ نشت الکترولیت………………………… 14

1-2-7-4- تبادلات گازی……………………………… 15

1-2-7-5- فتوسنتز…………………………………. 16

1-2-7-6- تعرق……………………………………. 16

1-2-7-7- هدایت روزنه­ای……………………………. 17

1-2-7-8- عناصر غذایی……………………………… 17

1-2-7-8-1- نقش فسفر………………………………. 18

1-2-7-8-2- نقش پتاسیم…………………………….. 18

1-2-7-8-3- نقش سدیم………………………………. 19

1-2-7-8-4- نسبت سدیم به پتاسیم………………… 20

1-2-8- نشانگر مولکولی…………………………….. 20

1-2-8-1- نشانگر مولکولیAFLP……………………….. 23

1-2-9- واکنش زنجیره­ای پلی­مراز PCR)) ………………… 25

1-2-10- بیان ژن………………………………….. 26

1-2-10-1- مراحل مختلف بیان ژن……………………… 27

1-2-11- واکنش نسخه­برداری معکوس (RT)………………… 28

1-2-11-1- PCR همراه با نسخه­برداری معکوس (RT-PCR………. 28

فصل دوم: مروری بر مطالعات انجام شده

2-1- ویژگی­های مورفولوژیک و رویشی…………………… 30

2-2- ویژگی­های فیزیولوژیکی…………………………. 31

2-2-1- محتوای نسبی آب…………………………….. 31

2-2-2- عملکرد فتوسیستم ∏………………………….. 32

2-2-3- نشت الکترولیت……………………………… 34

2-2-4- فتوسنتز و هدایت روزنه­ای…………………….. 34

2-3- جذب عناصر…………………………………… 35

2-4- شناسایی ژن­های مرتبط به خشکی با بهره گرفتن از cDNA- AFLP. 36

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1- نحوه جمع آوری و کاشت بذر گونه­ های مورد مطالعه……. 40

3-2- روش اعمال تنش کمبود آب و برداشت نهال­ها…………. 40

3-3- اندازه­ گیری پارامتر­های مورفولوژیکی و رویشی……… 41

3-4- اندازه ­گیری پارامتر­های فیزیولوژیک………………. 42

3-4-1- اندازه ­گیری محتوای نسبی آب…………………… 42

3-4-2- اندازه گیری عملکرد فتوسیستم ∏……………….. 42

3-4-3- اندازه ­گیری نرخ نشت الکترولیت………………… 42

3-4-4- اندازه ­گیری تبادلات گازی……………………… 44

3-4- 5- اندازه ­گیری سدیم و پتاسیم قابل جذب توسط گیاه….. 44

3- 5- مطالعات مولکولی…………………………….. 46

3- 5- 1- استخراج RNA……………………………… 46

3- 5-2- تهیه ژل آگارز- (یک درصد)…………………… 47

3-5-3- تهیه loding day………………………………. 47

3- 5-4- تهیه MOPS [1X] (محلول تانک)………………… 48

3- 6- تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………… 48

3-6-1- اندازه ­گیری شاخص تحمل (STI)…………………… 49

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- نتایج وبحث پارامتر­های رویشی…………………… 50

4-2- نتایج و بحث پارامتر­های فیزیولوژیک……………… 53

4-3- نتایج و بحث جذب عنصر…………………………. 55

4-4- نتایج و بحث شاخص تحمل………………………… 59

4-5- نتایج و بحث فتوسنتز……………………….. .. 60

4-6- نتایج و بحث همبستگی تبادلات گازی……………….. 63

4-7- نتیجه ­گیری کلی و پیشنهادات…………………….. 67

4-7-1- نتیجه ­گیری کلی……………………………… 68

4-7-2- پیشنهادات…………………………………. 69

منابع و مآخذ…………………………………….. 70

پیوست…………………………………………… 87

فهرست جدول­ها

جدول 1-1- مهمترین نشانگر­های dna با مزایا و محاسن آن­ها… 23

جدول 4-1- نتایج تجزیه واریانس (میانگین مربعات) صفات رویشی و مورفولوژیک مورد بررسی……………………………………………….. 51

جدول 4-2- مقایسه میانگین صفات رویشی و مرفولوژیک مورد بررسی در دو گونه مورد مطالعه……………………………………………….. 51

جدول4-3- مقایسه میانگین صفات رویشی و مرفولوژیک مورد بررسی در تیمار­های آبی مختلف 52

جدول4-4- نتایج تجزیه واریانس (میانگین مربعات) صفات فیزیولوژیکی مورد مطالعه 53

جدول4-5- مقایسه میانگین صفات فیزیولوژیکی در دو گونه مورد مطالعه 53

جدول4-6- مقایسه میانگین صفات فیزیولوژیکی در تیمار­های آبی مختلف  54

جدول4-7- نتایج تجزیه واریانس(مقایسه میانگین) جذب عنصر… 58

جدول4-8- مقایسه میانگین جذب عنصر در دو گونه مورد مطالعه. 56

جدول4-9- مقایسه میانگین جذب عنصردرتیمار­های آبی مختلف…. 56

جدول4-10- شاخص تحمل به تنش (STI) در دو گونه مورد مطالعه.. 59

جدول4-11- نتایج تجزیه واریانس (میانگین مربعات) صفات مورد مطالعه………………………………………………………………………61

جدول 4-12- مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در دو گونه مورد مطالعه…………………………………………………………………..61

جدول 4-13- مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در زمان­های مختلف…………………………………………………………………………62

جدول 4-14- مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در تیمار­های آبی مختلف………………………………………………………………….62

جدول 4- 15- نتایج همبستگی پارامتر­های تبادلات گازی در گونه وی­ول………………………………………………………………………63

جدول 4-16- نتایج همبستگی پارامتر­های تبادلات گازی در گونه بلوط ایرانی……………………………………………………………….64

فهرست شکل­ها

شکل1-1- واکنش زنجیره­ای پلی­مراز…………………….. 26

شکل 1-2- رونویسی…………………………………. 27

شکل1-3- پردازش…………………………………… 27

شکل 1-4- ترجمه…………………………………… 28

شکل 1-5- نسخه برداری ­معکوس………………………… 29

شکل 4-1- بر همکنش گونه و تنش خشکی برای صفت پتاسم برگ…. 57

شکل4-2- بر همکنش گونه و تنش خشکی برای صفت سدیم برگ…… 57

شکل4-3- بر همکنش گونه و تنش خشکی برای صفت سدیم ریشه….. 58

شکل 4-4- بر همکنش گونه و تنش خشکی برای صفت نسبت سدیم به پتاسیم برگ   58

شکل 4-5- بر همکنش گونه و تنش خشکی برای صفت نسبت سدیم به پتاسیم ساقه  58

شکل4-6- تصویر ژل بار­گذاری شده…………

چکیده

جنگل­های زاگرس حدود40 درصد از کل جنگل­های ایران را به خود اختصاص داده اند و بیشترین تأثیر را در تأمین آب، حفظ خاک، تعدیل آب و هوا و تعادل اقتصادی– اجتماعی در کل کشور دارند. این جنگل­ها به علت دارا بودن اقلیم مدیترانه­ای دارای فصل خشک طولانی در طی دوره­ رویش گیاهی در طول سال بوده، و مقدار آب در دسترس در این جنگل­ها یک فاکتور محدود کننده­ی اولیه در تجدید حیات گونه­ های این مناطق می­باشد. تنش­های غیر زیستی مانند خشکسالی پدیده­های مهمی هستند و بر روی سلامت، بهره­وری و تناسب جنگل­های ما اثر گذار می­باشند، بنابراین نیازمند به درک ژنومی و اکوفیزیولوژیکی پاسخ درختان جنگلی به تغییر شرایط آب و هوایی می­باشد. با بهره گرفتن از مطالعات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و مولکولی، می­توانیم روش­های اصلاحی مختلفی که برای مقاومت به خشکی وجود دارند را شناسایی کنیم. در این آزمایش، بذور سه گونه بلوط مورد مطالعه (Q. brantii، Q.libania و Q.infectoria) در داخل گلدان پلاستیکی در فضای آزاد کاشته شدند (هرگلدان حاوی 2-1 بذر). نهال­های گونه Q.infectoria به علت سبز نشدن در این آزمایش لحاظ نگردید. جهت اعمال تنش نهال­ها به فضای گلخانه منتقل شدند و نهال­های سالم از هر گونه به 4 دسته تیمار کنترل و تنش کمبود آب در سه سطح تقسیم شدند. نهال­های در نظر گرفته شده برای تنش کمبود آب آبیاری نشدند تا به ظرفیت مزرعه­ای مورد نظر (70٪، 50٪ و 30٪ ظرفیت مزرعه­ای) رسیدند، ولی نهال­های کنترل هر روز آبیاری گردیدند تا محتوی آب خاک گلدان­ها در حدود 100٪ ظرفیت مزرعه­ای نگه داشته شود. پس از برداشت نهال­ها، پارامترهای رویشی و مورفولوژی (ارتفاع نهال، طول ریشه، وزن برگ و ساقه و ریشه، تعداد کل برگ، نسبت برگ سبز به کل برگ، بیوماس، نسبت ریشه به ساقه، وزن خشک برگ، ریشه و ساقه) و پارامترهای فیزیولوژی (محتوی نسبی آب برگ و ساقه و ریشه (RWC)، نرخ نشت الکترولیت (EL)، عملکرد فتوسیستم II و تبادلات گازی) اندازه ­گیری شدند و در نهایت استخراج RNA از نمونه­های فریز شده برگ و ریشه انجام گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که تنش خشکی تاثیرات منفی بر پارامتر­های رویشی، مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی بلوط داشت، به طوری که اکثر پارامترهای رویشی و فیزیولوژیکی کاهش یافت اما نرخ نشت الکترولیت اندام­ها افزایش یافت. بر اساس نتایج بدست آمده از جذب عنصر تنش خشکی باعث افزایش میزان

پتاسیم در ریشه و ساقه گردید. همچنین نتایج نشان داد که میزان شاخص تحمل نیز در گونه بلوط ایرانی در تمام پارامتر­های مورد مطالعه به جز وزن تر و خشک برگ بیشتر از گونه وی­ول می­باشد. در این مطالعه گونه بلوط ایرانی نسبت به گونه وی­ول با جذب سدیم کمتر برگ و در نتیجه نسبت سدیم به پتاسیم کمتر و نیز کاهش تعداد برگ توانست تحمل بهتری را از خود نشان دهد. پارامترهای مربوط به تبادلات گازی نشان داد که تیمار تنش کمبود آب سبب کاهش معنی­داری در هدایت روزنه­ای، فتوسنتز، هدایت مزوفیلی و دی­اکسیدکربن زیر روزنه­ای به محیطی و تعرق شد. همچنین گونه وی­ول فتوسنتز، کارایی مصرف آب و تعرق بیشتری نسبت به بلوط ایرانی داشت. به طور کلی می­توان نتیجه ­گیری کرد که در هر دو گونه محدودیت روزنه­ای و غیر روزنه­ای باعث کاهش فتوسنتز گردید. همچنین گونه بلوط ایرانی به دلیل داشتن کارایی مصرف آب کمتر و کاهش بیشتر درصد تغییرات پارامتر­های گازی نسبت به گونه وی­ول از مکانیسم اجتناب از خشکی در زمان تنش بهره می­جوید. اما در مورد مطالعات مولکولی عمل استخراج RNA  صورت گرفت مرحله run کردن نمونه نیز انجام شد ولی در مرحله الکتروفورز به علت مشاهده نشدن نوار­های مربوط بهRNA  مطالعات مولکولی موفقیت­آمیز نبود.

1-1- مقدمه و هدف

جنگل­­های زاگرس از گسترده­ترین اکوسیستم­های جنگلی در حال تخریب در ایران می­باشند و دومین اكوسیستم طبیعی بعد از جنگل­های شمال محسوب می­شوند که از لحاظ حفاظت آب و خاک و مسائل اقتصادی، اجتماعی اهمیت بالایی دارد (حسینی و همکاران، 1387). بنابراین احیاء و غنی­سازی این جنگل­ها با گونه­ های مختلف جنس بلوط که مهمترین جنس تشکیل دهنده آن است، ضروری می­باشد (ذوالفقاری، 1387). اما جنگل­های زاگرس به دلیل داشتن اقلیم مدیترانه­ای، دارای فصل خشک طولانی در طی دوره­ رویش گیاهی و پراکنش نامنظم بارندگی در طول سال هستند و در نتیجه مقدار آب در دسترس این جنگل­ها به عنوان یک فاکتور محدود کننده اولیه در تجدید حیات گونه­ ها به ویژه بلوط محسوب می­ شود. طبق نظر محققین جنگل­های بلوط غرب در زمره جنگل­های خشکی­گرا هستند. سه گونه­ بلوط در کل زاگرس وجود دارد که هر 3 گونه بومی ایران می­باشند و مورد قبول اکثر گیاه شناسان ایران است. این گونه ها شاملQuercus infectoria  و Quercus libania  و  Quercus brantii می­باشند (جزیره­ای و ابراهیمی، 1382).

بر اساس مناطق رویشی، رویشگاه گونه­ های مختلف زاگرس را به دو بخش متمایز تحت عنوان زاگرس شمالی و زاگرس جنوبی تقسیم نموده ­اند. زاگرس شمالی رویشگاه ویژهQuercus libani Olivier  است كه البته در قسمت ­هایی از این حوزه با Q. infectoria Olivier یاLindl  Q. brantii یا با هر دو مخلوط می­گردد. اما زاگرس جنوبی که دارای اقلیم خشک­تری نسبت به زاگرس شمالی است، رویشگاه ویژه گونه Q. brantii است (جزیره­ای و ابراهیمی، 1382).

تنش­های غیر زیستی مانند خشکسالی پدیده­های مهمی هستند و بر روی سلامت، بهره­وری و تناسب جنگل­های ما اثر گذار می­باشند، بنابراین نیازمند به درک ژنومی و اکوفیزیولوژیکی پاسخ درختان جنگلی به تغییر شرایط آب و هوایی می­باشد (راجورا و همکاران، 2011). کمبود آب، یک مشکل جهانی رو به افزایش است. کمبود آب تولید بسیاری از اکوسیستم­های طبیعی را مخصوصاً در اقلیم­های خشک محدود می­ کند. به علاوه تنش آبی به عنوان مهمترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش تنوع ژنتیکی و عملکرد گیاهان در جهان دارد (كوچكی و همكاران،1384).  هر چند جنگل­های غرب ایران از نظر وسعت بیشترین سطح جنگل­های کشور را داراست، اما از نظر اقتصادی (تولید چوب) بعد از جنگل­های شمال کشور قرار دارد و نقش اصلی این جنگل­ها حفاظت از آب و خاک است که نباید نادیده گرفته شود. بنابراین به منظور احیاء جنگل­های غرب کشور به ناچار باید از گونه­های سازگار و بومی جنگل­های زاگرس استفاده گردد (فتاحی،1378).

بارتلس و سانکار (2005) بیان کردند که خشکی علاوه بر ایجاد تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی، در سطح مولکولی نیز تغییراتی را به­وجود می­آورد. تا امروزه مطالعات کمی در زمینه­ تنش­های محیطی بر روی درختان جنگلی صورت گرفته که هدف اصلی آ­­نها شناسایی و ایجاد واریته­هایی است که بتوانند به خوبی در برابر تنش­ها از خود مقاومت نشان داده و محصول بیشتری تولید نمایند. از این­رو استفاده از فن­های جدید جهت انجام مطالعه بر روی تنش­ها­ی محیطی امر­ی اجتناب ناپذیر بوده و از لحاظ اقتصادی نیز قابل توجیه است (خویدکی، 1389). با بهره گرفتن از مطالعات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و مولکولی، می­توانیم روش­های اصلاحی مختلفی که برای مقاومت به خشکی وجود دارند را شناسایی کنیم (نوروزی، 1383).

بررسی­ها نشان داده که زادآوری طبیعی جنس بلوط اغلب با مشکلاتی مواجه است (تادانی و همکاران، 1995) و کیفیت پایین نهال­های بلوط نیز جنگل­کاری با این گونه را با مشکل روبرو کرده است (کلارکو همکاران،2000)، بنابراین مطالعه خصوصیات مورفولوژیکی و رویشی (ریچ و همکاران، 1992) و همچنین مشخصات فیزیولوژیک (جذب و انتقال و فتوسنتز) روی مقاومت گیاه در برابر خشکی دارای اهمیت بسیار می­باشد و بر این اساس است که اختلاف در استراتژی مقاومت به خشکی در گیاهان در گونه­ ها یا اکوتیپ­های مختلف وجود دارد (لویا و فرناندزالس ، 1998).

امروزه روش­هایی استفاده می­ شود که می­توانند اظهار متفاوت ژن­ها را در بین نمونه­های آزمایشی شناسایی کنند. یکی از بهترین این روش­ها cDNA-AFLP می­باشد که این روش به دلیل ­تکرارپذیری و حساسیت بالا، به وفور مورد استفاده قرار می­گیرد (باچم و همکاران، 1996). روشcDNA – AFLP به ما اجازه می­دهد تا اظهار متفاوت از رونوشت­ها را با بهره گرفتن از PCR تشخیص دهیم.

با توجه به مطالب گفته شده در بالا و اهمیت روز افزون خشکی و تخریب جنگل­های زاگرس و عدم موفقیت در جنگل­کاری­ها، تحقیق حاضر در نظر دارد به بررسی و مطالعه پاسخ­های مرفولوژیکی، فیزیولوژیکی و ژنتیکی با بهره گرفتن از نشانگر مولکولی cDNA-AFLP، نهال­های سه گونه بلوط ایرانی، دارمازو و وی­ول نسبت به تنش خشکی به منظور شناخت عکس­العمل­های گونه­ های مختلف بلوط با تنش کمبود آب، بپردازد.

سوالات اصلی این پژوهش به شرح ذیل می­باشد:

• آیا تنش خشکی باعث ایجاد تفاوت الگو­های باندی اظهار شده cDNA-AFLP در سه گونه بلوط زاگرس، نسبت به کنترل می­ شود؟
• آیا شدت تنش خشکی یا تیمار­های آبی مختلف در بروز الگو­های باندی و نوع الگو­های موثر است؟
• آیا ­بافت­های ریشه و برگ از نظر نوع الگو­های باندی در واکنش به خشکی متفاوت هستند؟
• آیا گونه­ های مختلف بلوط زاگرس از نظر پاسخ به پارامتر­های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و جذب عناصر با هم تفاوت دارند؟

فصل اول:مقدمه. 2

1-1-مقدمه: 2

فصل دوم : کلیات و بررسی منابع. 5

2- 1-رادیکال های آزاد و اکسیداسیون روغنها و چربی ها 5

2-1-1-رادیکال‌های آزاد. 5

2-1-2-پیامدهای پاتولوژیک رادیکال‌های آزاد. 5

2-1-3-انواع رادیکال‌های آزاد. 6

2-1-3-1رادیکال های آزاد اکسیژن‌دار. 6

2-1-3-2-رادیکال‌های آزاد فلزی.. 8

2-2-اکسیداسیون روغن‌ها و چربی‌ها 8

2-2-1-فتواکسیداسیون. 8

2-2-2-اکسیداسیون آنزیماتیک… 9

2-2-3-اکسیداسیون اسید های چرب به وسیله آنزیم لیپوکسی ژناز. 10

2-2-4-اکسیداسیون خود‌به‌خودی.. 10

2-3- آنتی‌اکسیدان‌ها 11

2-3-1-آنتی‌اکسیدانهای سنتزی.. 12

2-3-2-1- کاروتنوئیدها 16

2-3-2-2-توکوفرولها 16

2-3-2-3-اسید اسکوربیک… 17

2-3-2-4-ترکیبات فنولیک… 18

2-3-2-4-1-فنولیک‌های ساده 18

2-3-2-4-2-اسید و آلدهیدهای فنولیک… 19

2-3-2-4-3-استوفنون‌ها و فنیل استیک اسیدها 20

2-3-2-4-4-سینامیک اسیدها 20

2-3-2-4-5-کومارین‌ها 21

2-3-2-4-6-فلاونوئیدها 21

2-3-2-4-6-1-چالکون‌ها 21

2-3-2-4-6-2-ارون‌ها 22

2-3-2-4-6-3- فلاونوئیدها 22

2-3-2-4-6-3-1-فلاوانون‌ها 24

2-3-2-4-6-3-2-فلاوانونول‌ها 24

2-3-2-4-6-3-3-لکوآنتوسیانیدین‌ها 24

2-3-2-4-6-3-4-فلاون‌ها 26

2-3-2-4-6-3-4-1-کوئرستینها 26

2-3-2-4-6-3-4-2-کتچینها 27

2-3-2-4-6-3-4-3-پروآنتوسیانینها 27

2-3-2-4-6-3-5-آنتوسیانیدین‌هاو داکسی آنتوسیانیدین‌ها 28

2-3-2-4-6-3-6-آنتوسیانین‌ها 29

2-3-2-4-6-4-بی‌فلاونیل‌ها 29

2-3-2-4-6-5-بنزوفنون‌ها، زانتون‌ها و استیلبن‌ها 29

2-3-2-4-6-6-بنزوکینون‌ها، آنتراکینون‌ها و نفتاکینون‌ها 29

2-3-2-4-6-7-بتاسیانین‌ها 29

2-3-2-4-6-8-لیگنان‌ها 30

2-3-2-4-6-9-لیگنین.. 30

2-3-2-4-6-10-تانن‌ها 30

2-4-ارزیابی توانایی آنتی‌اکسیدانی روغن‌ها و چربی‌های خوراکی.. 30

2-4-1-نگهداری در شرایط انبار. 31

2-4-2-آزمایش‌های جذب اکسیژن. 31

2-4-3-آزمایش‌های نگهداری در گرمخانه 32

2-4-4-روش اکسیژن فعال. 32

2-4-5-روش فسادسنجی.. 32

2-4-6-تجزیه حرارتی تفاضلی.. 32

2-5-اندازه‌گیری میزان اکسیداسیون در روغن‌ها و چربی‌ها 33

2-5-1-اندیس پراکسید. 33

2-5-2-اندیس تیوباربیتوریک(TBA) 33

2-5-3-اندیس آنیزیدین.. 34

2-5-4-اندیس توتوکس یا عدد اکسیداسیون. 34

2-5-5-آزمایش کرایس… 34

2-5-6-جذب در ناحیه طیف U.V.. 35

2-6-استخراج. 35

2-6-1- روش‌های استخراج. 35

2-6-1-1- روش سوكسله ( استخراج با حلال) 35

2-6-1-2- امواج فراصوتی.. 36

2-6-1-2-1-مکانیسم تاثیر‌گذاری امواج فراصوت با شدت بالا. 38

2-6-2-1-2-1-کاویتاسیون. 38

2-6-1-2-2- تاریخچه استفاده از اولتراسوند. 39

2-6-1-3-امواج مایکروویو. 44

2-7-گیاه گلرنگ… 44

2-7-1-گونه های گلرنگ از نظر مورفولوژی و گیاهشناسی و پراکندگی.. 44

فصل سوم: مواد و روش ها 46

3-1- مواد. 47

3-1-1- گیاه گلرنگ… 47

3-2- روش ها 47

3-2-1- آمادهسازی نمونه گیاهی مورد نیاز. 47

3-2-2- استخراج ترکیبات آنتیاکسیدانی.. 48

3-2-2-1- روش ماسراسیون. 49

3-2-2-2- استخراج با اولتراسوند. 49

3-2-2-2-1- نحوه تعیین سطوح pH.. 49

3-3- آزمونهای شیمیایی.. 52

3-3-1- اندازه گیری مقدار کل ترکیبات فنولیک… 52

3-3-2- رسم منحنی استاندارد برای رابطه جذب و غلظت اسید گالیک… 53

3-3-3- تعیین فعالیت آنتیرادیكالی.. 53

3-3-4-آزمون رنسیمت: 54

3-4- روش آماری.. 55

فصل چهارم: نتایج و بحث.. 56

4-1- انتخاب بهترین مدل. 56

4-2- اندازه گیری محتوای ترکیبات فنولی عصاره گیاه گلرنگ… 57

4-2-1- اثر سه فاکتور دما، زمان و pH بر روی استخراج ترکیبات فنولیک… 58

4-2-2-اثر روش استخراج بر مقدار استخراج عصاره استحصالی و مقدار کل ترکیبات فنولیک عصاره برگ گلرنگ… 62

4-3-اثرسه فاکتور دما، زمان و pH مختلف بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره 63

4-4-1-اثر روش استخراج بر قدرت رادیکال گیرندگی عصاره گلرنگ… 66

4-5-بررسی اثر سه فاکتور دما، زمان و  pH بر روی قدرت پایدارکنندگی روغن سویا 67

4-5-1-اثر روش استخراج بر روی میزان پایدارکنندگی روغن سویا 70

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری.. 71

منابع. 73

فهرست جدول ها

جدول2-1-واکنش های زنجیره ای اکسیداسیون. 12

جدول2-2-طبقه‌بندی ترکیبات فنولیک بر اساس تعداد کربن. 19

جدول2-3-لیست مطالعاتی كه از التراسوند به عنوان تكمیل كننده روش استخراج تركیبات غذایی مختلف استفاده شده است: 41

جدول 3-1 تجهیزات مورد استفاده 46

جدول 3-2- مواد مصرفی. 47

جدول 3-3 _تیمارهای طراحی شده در آزمون سطح پاسخ بر اساس مدل باکس بنکن در 3 فاکتور در سه سطح. 50

جدول 4-1Sum of squar- 57

فهرست شکل ها

شکل 2-1 تفاوت هیدروپراکسیدهای حاصل از اتواکسیداسیون و فتواکسیداسیون اسید لینولئیک.. 9

شکل2-2- بوتیلید هیدروکسی آنیزول. 12

شکل2-3- بوتیلید هیدروکسی تولوئن. 13

شکل2-4- ترت بوتیل هیدروکینون. 14

شکل2-5-پروپیلن گالات.. 15

شکل 2-6- ساختار توکوفرول و توکوتری انول. 17

شکل 2-7-ساختار اسید آسکوربیک.. 18

شکل2-8-ساختار مولکولی رزورسینول. 18

شکل2-9-ساختار مولکولی وانیلین. 20

شکل2-10-ساختار مولکولی سینامیک، کافئیک و فرولیک اسید. 20

شکل2-11-ساختار مولکولی چالکون و دی‌هیدروچالکون. 21

شکل2-12-ساختار مولکولی ارون. 22

شکل2-13-ساختار مولکولی فلاونوئیدها 22

شكل2-14-ساختار پایه فلاونوییدها 24

شکل 2-15-ساختار فلاوونول، آنتوسیانیدین و فلاوان 3ال. 25

شکل2-16-ساختار مولکولی کوئرستین و کامفرول. 26

شکل2-17-اکسیداسیون کوئرستین طی انجام فرایند آنتی اکسیدانی. 27

شکل2-18-ساختارشیمیایی پروآنتوسیانینها 28

شکل 2-19-طبقه بندی تانن ها 31

شکل2-20-دامنهامواجصوتیمختلف.. 36

شکل 2-21-شمای تشکیل پدیده حفرگی. 37

شکل 2-22-گیاه گلرنگ.. 45

شکل 3-1 بوته گلرنگ.. 48

شکل 3-2 برگ گلرنگ خشک شده 48

شکل 3-3 نمونه تحت تاثیر امواج اولتراسوند. 51

شکل 3-4 مرحله سانتریفوژ. 51

شکل 3-5 حذف حلال توسط دستگاه تبخیر گردان تحت خلا. 51

شکل 3-6 حذف نهایی حلال توسط آون تحت خلآ. 52

شکل 3-7 دستگاه رنسیمت.. 54

شکل4-1- نمودار استاندارد تست فولین بر حسب اسید گالیک.. 57

شکل 4-2- اثرمتقابل دو متغیر دما و زمان بر روی میزان استخراج ترکیبات فنولیک.. 58

شکل 4-3- اثر متقابل دو متغیر زمان و pH بر روی میزان استخراج ترکیبات فنولیک.. 58

شکل 4-4- اثر متقابل دو متغیر دما و pH بر روی میزان استخراج ترکیبات فنولیک.. 59

شکل 4-5-desirability for total phenolic. 61

شکل4-6- مقایسه مقادیر مشاهده شده با مقادیر پیش بینی شده حاصل از هر تیمار. 61

شکل4-7- اثر نوع روش بر بازده استخراج عصاره 62

شکل 4-8-اثر روش استخراج بر مقدار کل ترکیبات فنولیک عصاره 63

شکل 4-9- اثر متقابل دو متغیر زمان ودما بر روی شاخص IC50 64

شکل 4-10- اثر متقابل دو متغیر زمان و pH  بر روی شاخص IC50 64

شکل 4-11- اثر متقابل دو متغیر دما و pH  بر روی شاخص IC50 65

شکل4-12-desirability for IC50 66

شکل 4-13- اثر روش استخراج بر روی میزان فعالیت خورندگی رادیکالهای آزاد (شاخص IC50) 67

شکل 4-14- اثرمتقابل دو متغیر زمان و دما بر روی قدرت پایدارکنندگی. 67

شکل 4-15- اثر متقابل دو متغیر زمان و pH بر روی قدرت پایدارکنندگی. 68

شکل 4-16- اثر متقابل دو متغیر دما و pH بر روی قدرت پایدارکنندگی. 68

شکل4-17-همبستگی مقدار واقعی و مشاهده شده در مورد I.T. 69

شکل 4-18-Desirability for I.T. 69

شکل 4-19- اثر روش استخراج برروی میزان پایداری روغن سویا(شاخص I.T) 70

چکیده

كانون توجهات تحقیقات اخیر، مواد فتوشیمیایی مشتق شده از گیاهان بوده ­اند كه  ناشی از اثرات مثبت آنها بر سلامتی بشر بوده است. مواد غذایی را درطی فرآوری در كارخانجات می­توان با تركیبات فعالاز قبیل تركیبات فنولی كه دارای فواید و خصوصیات فیزیولوژیكی از جمله ضدآلرژی، ضدالتهاب، ضدمیكروبی، آنتی‌اكسیدانیو… می­باشند، غنی­سازی نمود. اثرات سودمند موجود در تركیبات فنولیک به خصوصیت آنتی­اكسیدانی آنها مربوط می­ شود.در این پژوهش، بهینه‌سازی فرایند استخراج ترکیبات فنولیک از عصاره متانولی 80 درصد (حجمی-حجمی) گیاه گلرنگ با نام علمی Carthamustinctorious Lاز خانواده کمپوزیته و یا آستراسه توسط آزمون فولین سیوکالتو انجام گردید. برای بهینه سازی فرایند در آزمون ها 3 فاکتور زمان (5،20،35 دقیقه)، دما (15،30و45درجه سانتیگراد) و pH (6،7و 8) مورد بررسی قرار گرفت. این طرح از طریق Box-Behnken در 3 فاکتور و سه سطح که شامل 19 آزمون است انجام شد.در طی آزمون ها مربوط به بهینه سازی فرایند استخراجی که در شرایط (دمای 40 درجه سانتیگراد،زمان 32 دقیقهو3/7pH=)انجام شد دارای بیشترین میزان استخراج ترکیبات فنولیک به میزان 16 میلی گرم گالیک اسید (استاندارد ترکیبات فنولیک)به ازای هر 1 گرم از پودر خشک گیاه ثبت شد. در بررسی نتایج و روند نمودارها در هر دو فرایند، زمان به عنوان موثرترین فاکتور شناسایی شد.

برای بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی، علاوه بر آزمون فولین، آزمون DPPH و همچنین در ادامه به بررسی قدرت پایدارکنندگی روغن سویا توسط عصاره‌های استحصالی توسط آزمون رنسیمت پرداخته شد.در آزمون‌های مربوط به بهینه‌سازی عصاره‌ای که در شرایط (دمای C˚31، زمان 40 دقیقه و 9/6pH=) و (دمای C˚34،زمان 41 دقیقه و 7= pH) استخراج شدند به ترتیب باmg/ml57/0IC50=وh7/7I.T=، دارای بیشترین قدرت آنتی‌اکسیدانی و قدرت پایدارکنندگی روغن سویا بودند.

1-1-مقدمه:

كانون توجهات تحقیقات اخیر، مواد فتوشیمیایی مشتق شده از گیاهان بوده ­اند كه  ناشی از اثرات مثبت آنها بر سلامتی بشر بوده است. مواد غذایی را درطی فرآوری در كارخانجات می­توان با تركیبات فعال[1] از قبیل تركیبات فنولی كه دارای فواید و خصوصیات فیزیولوژیكی از جمله ضدآلرژی[2]، ضدالتهاب[3]، ضدمیكروبی[4]، آنتی‌اكسیدانی[5]و… می­باشند، غنی­سازی نمود. اثرات سودمند موجود در تركیبات فنولیك[6] به خصوصیتآنتی­اكسیدانی آنها مربوط می­ شود (61). تحقیقاتی در سال­های اخیر روی میزان تركیبات فنولیک موجود در محصولات كشاورزی و پس‌مانده صنعتی آنها و میزان در دسترس بودن این تركیبات انجام شده است. تركیبات فنولیک دارای یک یا چند گروه هیدروكسیل متصل به یک حلقه آروماتیک شده می­باشد. اصطلاح فنولیک دسته بسیار بزرگی از تركیبات را تحت پوشش قرار می­دهد كه در دو گروه اصلی، اسیدهای فنولیك[7] و فلاونوئیدها[8] قرار می­گیرند اسیدهای فنولیک شامل اسیدهایی چون كافئیك[9]، گالیك[10]، پیكوماریك[11]، الایژیک [12]و… هستند.از تركیبات فلاوونوئیدی می‌توانآپژنین[13]، لوتئولین[14]، كوئرسیتین[15]، ایزورامنتین[16]، كامپفرول[17] و… را نام برد. ازنقطه نظر استخراج ترکیبات مؤثره از محصولات كشاورزی و یا پس­مانده­های­صنعتی، میزان استخراج تركیبات فعالآنها از جمله تركیبات فنولیک بسیار مهم است و میزان حضور تركیبات فنولیک در محصولات غذایی به صورت طبیعی و یا غنی‌شده نشان دهنده ارزش غذایی آن محصول در حفظ سلامتی بشر است به همین جهت در فرایند استخراج عواملی چون نوع حلال، نسبت نمونه به حلال، مدت زمان استخراج و دما بسیار مهم هستند. همچنین نحوه عمل استخراج می ­تواند به صورت سنتی از طریق روش­هایی مانند سوكسوله[18] و غرقابی و یا از طریق فناوری­های جدیدی چون مایكروویو[19] و یا امواج مافوق صوت[20] صورت گیرد. تاثیر فرآوری­های جدید در مقایسه با روش­های سنتی از نظر صرفه­جویی در زمان و انرژی و همچنین افزایش بازده استخراج مشخص شده است بررسی نتایج حاصل از تاثیر فاكتورهای مختلف در میزان استخراج با روش اولتراسوند از طریق روش آماری آزمون سطح پاسخ[21] صورت گیرد چون در این روش آماری با حداقل آزمون انجام شده بیشترین اطلاعات ممكن از روند میزان استخراج به دست خواهد آمدگیاه گلرنگ با نام علمیL Carthamustinctorious از خانواده کمپوزیته و یا آستراسه است. در ایران این گیاه با نام های گلرنگ، کاشفه، چورک و… موسوم است.کشت آن در ایران سابقه طولانی دارد و بیش از 50 رقم از آن شناسایی شده که هر یک بخوبی با شرایط خاص جوی محل خود از قبیل گرم وخشک و کویری  و اراضی با غلظت املاح بالا خو گرفته است.لذا با توجه به اهمیت استفاده از تركیبات فنولیک درسیستم های غذایی و بیولوژیكی و وجود اثرات سرطان زائی در آنتی‌اكسیدان های سنتزی لزوم اهمیت بیشتر به آنتی‌اكسیدان های طبیعی مشخص است در كاربرد آنتی‌اكسیدان های طبیعی، یكی از مشكلات مهم، بازده استخراج از گیاهان و حفظ خواص موثره آنتی اکسیدان­ها است از این رو اهمیت كاربرد فرایندهای استخراج غیر حرارتی،افزایش صرفه جویی در میزان مصرف حلال، زمان و انرژی ودر ضمن بالا بردن میزان بازده استخراج تركیبات فنولیک كاملا مشهود است.ازآنجا که واریته های گیاه گلرنگ در کشورهای مختلفو شرایط آب و هوایی مختلف رشد می‌‌كند در این تحقیق به عنوان گیاهی كه بهینه سازی فرایند استخراج تركیبات فنولیک آن، به عنوان تجربه‌ای درسایر كشورها، قابل استفاده است، انتخاب شد. اهداف ما در این تحقیق عبارتند از :

ABSTRACT

The purpose of this research was to find out if the reflection level of Iranian English teachers is related to their self-efficacy level and hence to explore if work experience is a determining factor in teachers’ efficacy and reflection. An additional aim of the study was to investigate if teachers’ self-efficacy components and their reflection levels are related.  Two instruments were employed to quantify the two constructs. To measure teacher’s reflection levels, English Language Teaching Reflection Inventory (ELTRI) (2010) was used and the participants’ self-efficacy was measured by Teachers’ Sense of Efficacy Scale (TSES) (2009). First the subjects were divided into novice and experienced groups. ELTRI and TSES were distributed in both groups to measure their reflection and self-efficacy levels. The participants were 721 EFL teachers teaching in private language schools, mainly in Safir Language Academy. As the case is for the students, the majority of Safir English teachers are female. As a result, not only did the findings of this study confirm a positive relationship between EFL teachers’ reflection and their self-efficacy, but also the same result among novice and experienced EFL teachers could be investigated. In addition, a significant relationship among reflection and components of self-efficacy of EFL teachers and that of novice and experienced teachers could be detected. Investigation of relationship between reflective teaching on one hand and self-efficacy on the other, allows teacher educators to select and train more efficacious and effective teachers in which not only the students benefit from their experience and effective teaching through their instructions but also more awareness will be injected in their teaching pattern. Book developers and policy makers can also benefit from this research to include more reflective tasks in their teachers’ guides in order to incline employment of action research based on reflection in their classrooms and set new standards in English teacher education.

1.1     Introduction. 8

1.2     Statement of the Problem.. 10

1.3     Statement of the Research Questions. 15

1.4     Statement of the Research Hypotheses. 16

1.5   Definition of the Key Terms. 18

1.6 Significance of the Study. 20

2.1     Introduction. 25

2.2     Teachers’ Self-efficacy. 26

2.2.1     Theories of Teacher Self-Efficacy. 27

2.2.2     Teachers’ Self-Efficacy Constructs. 31

2.2.3     Teacher Self-Efficacy Inventories. 36

2.3    Reflective Teaching. 40

2.3.1     Definition. 40

2.3.2     Background of Reflective Teaching. 42

2.3.3     Models of Reflection. 43

2.3.4     Reflective Teaching Inventories. 62

2.3.5     Literature Related to Self-Efficacy and Reflective Teaching. 66

2.5    Theoretical and Conceptual Frameworks. 86

2.6    Summary. 87

3.1     Introduction. 89

3.2    The Participants. 89

3.3     Instrumentation. 90

3.3.1     Teachers’ Sense of Efficacy Scale (TSES) 90

3.3.2     English Language Teaching Reflection Inventory (ELTRI) 92

3.5     Design. 97

3.6     Statistical Analysis. 98

4.1 Introduction. 100

4.2 Testing Assumptions. 100

4.3 Analysis of Outliers. 101

4.4 Testing Assumptions. 101

4.5 The First Null Hypothesis. 102

4.6 The Second Null Hypothesis. 104

4.7 The Third Null Hypothesis. 105

4.8 The Fourth Null Hypothesis. 106

4.9 The Fifth Null Hypothesis. 109

4.10 The Sixth Null Hypothesis. 111

4.11 The Seventh Null Hypothesis. 114

4.12 The Eighth Null Hypothesis. 116

4.13 The Ninth Null Hypothesis. 118

4.14 The Tenth Null Hypothesis. 120

4.15 The Eleventh Null Hypothesis. 122

4.16 The Twelfth Null Hypothesis. 124

4.17 The Thirteenth Null Hypothesis. 127

4.17.1 Predicting EFL Teachers’ Self-Efficacy by Experience. 127

4.17.2 Predicting EFL Teachers’ Reflection by Experience. 129

4.18 Reliability Indices. 131

4.19 Construct Validity of Reflection Questionnaire. 132

4.20 Construct Validity of Self-Efficacy Questionnaire. 135

4.21   The Fourteenth Null Hypothesis. 137

4.22 The Fifteenth Null Hypothesis. 139

4.23 Discussion. 140

5.1     Introduction. 145

5.2 Conclusion. 147

5.3     Implications of the Study. 149

5.3.1   Pedagogical Implications for English Teachers. 150

5.3.2    Implications for English Teacher Educators. 150

5.3.3     Implications for English Language Schools. 151

5.3.4     Implications for Policy Makers. 152

5.3.5     Implications for Book Developers. 152

5.4     Suggestions for Further Research. 152

Appendix A: 169

Teacher Sense of Efficacy Scale (TSES) 169

Appendix B: 172

English Language Teaching Reflection Inventory (ELTRI) 172

چكیده 1

فصل اول. 2

مقدمه. 2

1-1 تاریخچه ای از نان. 2

1-2 اهمیت نان. 2

1-3 نان مسطح.. 3

1-4 انواع نان های مسطح.. 3

1-4-1 نان سنگك…. 5

1-4-2 نان تافتون. 5

1-4-3 نان بربری.. 6

1-4-4 نان لواش…. 6

1-5 فرایند بیاتی در محصولات صنایع پخت… 7

1-6 اهمیت اقتصادی بیاتی.. 8

1-7 عوامل موثر بر بیاتی نان. 8

1-7-1 نقش پروتئین در بیاتی.. 9

1-7-2 نقش رطوبت و آب در بیاتی.. 10

1-7-3 نقش نشاسته در بیاتی.. 11

1-8 روش های اندازه گیری بیاتی.. 14

1-8-1روش های رئولوژیکی(تعیین میزان تراکم پذیری) 14

1-8-2 آزمون های ارگانولپتیکی(ارزیابی حسی) 15

1-9 افزودنی های ضد بیاتی.. 15

1-10 صمغ ها 16

1-11صمغ كتیرا(Tragacanth gum) 17

1-11-1تجارت صمغ کتیرا 19

1-11-2خصوصیات فیزیكوشیمیایی كتیرا 19

1-12امولسیفایرها 21

1-13مواد فعال سطحی.. 22

1-14 امولسیفایرها در صنعت نان. 23

1-14-1 سدیم استئاروئیل لاکتیلات(SSL) 23

1-14-2 گلیسرول منواستئارات (GMS) 24

فصل دوم. 26

مروری بر پژوهش های پیشین.. 26

2-1 مروری بر پژوهش های پیشین.. 26

مواد و روش ها 35

3-1- مواد و دستگاه های مورد استفاده در اجرای تحقیق.. 35

3-2 روش تحقیق.. 36

3-3 جامعه مورد بررسی و روش نمونه برداری.. 36

3-4 مقدار نمونه ها 36

3-5 محل اجرای تحقیق.. 36

3-6 نحوه اجرای تحقیق.. 37

3-6-1 آماده سازی تركیب صمغ و امولسیفایرهای جایگزین.. 37

3-6-2 آزمایشات آرد. 37

3-6-3 آزمایشات رئولوژیکی خمیر. 38

3-6-4 پخت نان. 38

3-6-5 آزمون حجم مخصوص….. 38

3-6-6 آزمون تراکم پذیری نان با اینستران. 39

3-6-7 آزمون تعیین رطوبت نان. 39

3-6-8 آزمون حسی.. 39

3-7 آزمون های آماری.. 40

فصل چهارم. 41

یافته ها 41

4-1 نتایج آزمون فارینوگراف… 41

4-2 نتایج آزمون اكستنسوگراف… 45

4-3 نتایج آزمون حجم مخصوص نان ها 48

4-4 نتایج آزمون محتوی رطوبت نان ها 49

4-5 نتایج آزمون اینستران. 50

فصل پنجم.. 52

بحث و نتیجه گیری.. 52

5-1 بحث… 52

5-1-1 نتایج آزمون فارینوگراف… 52

5-1-2 نتایج آزمون اكستنسوگراف… 54

5-1-3 آزمون تعیین محتوی رطوبت(%) 57

5-1-4 حجم مخصوص….. 57

5-1-5 آزمون اینستران. 58

5-1-6 نتایج ارزیابی حسی.. 59

5-2 نتیجه گیری كلی.. 59

5-3 پیشنهادات… 60

فهرست منابع.. 61

الف ـ منابع فارسی.. 61

ب ـ منابع لاتین.. 61

پیوست ها 66
فهرست جداول

جدول 3-1 مشخصات مواد استفاده شده دراجرای تحقیق.. 35

جدول 3-2 مشخصات دستگاه های مورد استفاده درتحقیق.. 35

جدول 3-3 مشخصات آرد ستاره مصرفی.. 37

جدول 4-1 نتایج آزمون فارینوگراف… 41

جدول4-2 : نتایج آزمون اكستنسوگراف… 45

جدول 4-3 حجم مخصوص نان های تولیدی.. 48

جدول 4-4 محتوی رطوبت(%) نان های تولیدی در روزهای 1، 3 و 5 ام نگهداری.. 49

جدول 4-5 نیروی لازم(نیوتن) جهت متراكم كردن نان های تولیدی در روزهای 1،3 و 5 ام نگهداری.. 50

فهرست اشکال و نمودارها

نمودار4-1:رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب(كتیرا،GMS,SSL) با جذب آب… 42

نمودار4-2:رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب(كتیرا،GMS,SSL) با زمان گسترش خمیر. 42

نمودار4-3:رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب(كتیرا،GMS,SSL) با زمان مقاومت خمیر. 43

نمودار4-4:رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب(كتیرا،GMS,SSL) با درجه سست شدن خمیر پس از 10 دقیقه. 43

نمودار4-5:رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب(كتیرا،GMS,SSL) با درجه سست شدن خمیر پس از 20 دقیقه. 44

نمودار4-6:رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب(كتیرا،GMS,SSL) با ارزش والوریمتری.. 44

نمودار 4-7 رابطه جایگزینی سطوح مختلف كتیرا،SSLوGMS با مقاومت به كشش خمیر. 46

نمودار 4-8 رابطه جایگزینی سطوح مختلف كتیرا،SSLوGMS با قابلیت كشش خمیر. 46

نمودار4-9 رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب كتیرا،SSL وGMS با نسبت مقاومت به كشش خمیر. 47

نمودار4-10 رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب كتیرا،SSL وGMS با سطح زیر منحنی(cm2) 47

نمودار4-11رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب كتیرا،SSL وGMS با حجم مخصوص نان ها 48

نمودار4-12 رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب كتیرا،SSL وGMS با محتوی رطوبت نان ها 49

نمودار4-13 رابطه جایگزینی سطوح مختلف تركیب كتیرا،SSL وGMS با نیروی لازم(نیوتن)جهت متراكم كردن نان های تولیدی در روزهای مختلف نگهداری.. 50

چكیده

افزایش زمان ماندگاری نان گندم به عنوان غذای غالب در كشور و كاهش ضایعات آن از این طریق، كه سبب كاهش هدر رفتن محصول استراتژیک گندم می گردد،یكی از مسائل مورد توجه كشور می باشد. با توجه به ضایعات بالای انواع نان های مصرفی كه عمدتاً به دلیل كیفیت نامناسب، ماندگاری كوتاه و بیاتی صورت می گیرد، اگر بتوان با تكیه بر امر تحقیق از ضایعات نان كاست یا حداقل از روند روبه رشد آن جلوگیری نمود، خدمتی مؤثر صورت گرفته و می توان امیدوار بود كه با تعدیل ضایعات نان و بهبود كیفیت آن به یكی از مسائل اقتصادی كه مورد توجه كشوراست، پاسخ داد. بیاتی و سفت شدن نان های تولیدی پس از طی فرایند پخت رخ می دهد و باعث كاهش مقبولیت و در نتیجه افزایش ضایعات می گردد. هدف از این تحقیق، بررسی اثر افزودن تركیب صمغ كتیرا، امولسیفایرهای سدیم استئاروئیل لاكتیلات(SSL) و گلیسرول منو استئارات(GMS)، در سطوح 5/0، 1، 5/1 و 2% به آرد، بر روی خصوصیات رئولوژیكی خمیر و سنجش كیفیت نان بربری است. بدین منظور ابتدا طبق استاندارد ملی و بین المللی ویژگی های شیمیایی آرد ستاره تعیین گردید، سپس تركیب (كتیرا 48 گرم، SSL26 گرم وGMS 26 گرم در 100 گرم ترکیب) در سطوح 5/0، 1، 5/1و2 % به آرد اضافه شد و خصوصیات رئولوژیكی خمیرهای حاصله توسط دستگاه های فارینوگراف و اكستنسوگراف بررسی شدند. نان بربری از خمیرهای حاوی سطوح مذكور تركیب فوق در شرایط استاندارد تهیه گردید. محتوی رطوبت نان های حاصل در روزهای 1، 3 و5 تعیین گردید. برای بررسی سفتی بافت، نان ها در روزهای 1، 3و5 تحت آزمون تراكم بافت توسط دستگاه اینستران قرار گرفتند. كلیه نتایج مورد بررسی آماری قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون های رئولوژیكی نشان داد، جذب آب ، مقاومت به کشش افزایش، زمان گسترش ، قابلیت گسترش و درجه سست شدن خمیر کاهش یافت. محتوی رطوبت و حجم مخصوص نان های بربری افزایش و بیاتی به تعویق افتاد. ارزیابی حسی نان

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2

فصل اول…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5

1-1- تاریخچه و پیدایش و خاستگاه ذرت………………………………………………………………………………………… 6

1-2- علت توسعه کشت ذرت…………………………………………………………………………………………………………. 8

1-2-1- قدرت سازش پذیری ذرت با شرایط گوناگون اقلیمی…………………………………………………………….8

1-2-2- تنوع ارقام…………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-2-3- پتاسیل عملکرد……………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2-4- مسیر فتوسنتزی……………………………………………………………………………………………………………………9

1-2-5- ساختار گیاهی………………………………………………………………………………………………………………………9

1-2-6- تأمین مواد غذایی (انسان، دام و طیور) ………………………………………………………………………………..10

1-3- اهمیت و موارد مصرف ذرت……………………………………………………………………………………………………10

1-4- سطح زیر کشت، عملکرد و تولید جهانی ذرت………………………………………………………………………….10

1-5- میزان تولید ذرت در جهان و ایران…………………………………………………………………………………………….12

1-6- انواع گونه های جنس Zea………………………………………………………………………………………………………15

1-7- طبقه بندی ذرت بر اساس نوع نشاسته……………………………………………………………………………………….18

1-8- شرایط لازم برای جوانه زنی و سبز شدن یکنواخت…………………………………………………………………….18

1-8-1- رطوبت کافی و یکنواخت در اطراف بذر……………………………………………………………………………….18

1-8-2- تماس بذر با خاک………………………………………………………………………………………………………………19

1-8-3- دمای کافی و یکنواخت خاک در ناحیه بذر…………………………………………………………………………19

1-8-4- چگونگی رشد و نمو ذرت و شرح مراحل آن…………………………………………………………………….19

1-9- عوامل محیطی مورد نیاز ذرت………………………………………………………………………………………………..21

1-9-1- حرارت……………………………………………………………………………………………………………………………..23

1-9-2- نور……………………………………………………………………………………………………………………………………24

1-9-3- رطوبت………………………………………………………………………………………………………………………………25

1-9-4- خاک………………………………………………………………………………………………………………………………..27

1-9-5- نیاز کودی ذرت…………………………………………………………………………………………………………………27

1-10- علوفه ذرت………………………………………………………………………………………………………………………….28

فصل دوم………………………………………………………………………………………………………………………………………..30

2-1- علف‏های‏هرز و اثرات آنها……………………………………………………………………………………………………..31

2-2- تأثیر علف‏های‏هرز بر تولید ذرت…………………………………………………………………………………………..34

2-3- علف­های­هرز مزارع ذرت…………………………………………………………………………………………………..35

2-3-1- تاج­خروس…………………………………………………………………………………………………………………….36

2-3-2- قیاق……………………………………………………………………………………………………………………………….39

2-3-3- سوروف………………………………………………………………………………………………………………………….44

2-3-4- سلمه­تره………………………………………………………………………………………………………………………….45

2-4- نقش ‏علف‏کش­ها در مدیریت علف‏های‏هرز………………………………………………………………………….48

2-5- ضرورت کاهش میزان مصرف ‏علف‏کش‏ها در گیاهان زراعی…………………………………………………49

2-6- مدیریتتلفیقیعلف­های­هرز……………………………………………………………………………………………………….50

فصل سوم……………………………………………………………………………………………………………………………………….53

3-1- زمان و موقعیت اجرای طرح………………………………………………………………………………………………….54

3-2- مشخصات خاک محل اجرای آزمایش……………………………………………………………………………………54

3-3- طرح آماری مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………….56

3-4- عملیات زراعی………………………………………………………………………………………………………………………57

3-6- صفات زراعی ………………………………………………………………………………………………………………………58

3-7- صفات مربوط به علف­های هرز…………………………………………………………………………………………….58

3-7-1- تعیین گونه های علف هرز و میانگین تراکم………………………………………………………………………58

3-7-2- تعیین وزن خشک علف های هرز……………………………………………………………………………………..59

3-9- محاسبات آماری……………………………………………………………………………………………………………………..59

فصل چهارم……………………………………………………………………………………………………………………………………60

4-1- علفهای هرز…………………………………………………………………………………………………………………………..61

4-1-1- تراکم تاج خروس ایستاده 20 روز پس از سمپاشی……………………………………………………………..61

4-1-2- تراکم خرفه 20 روز پس از سمپاشی…………………………………………………………………………………..62

4-1-3- تراکم تاج خروس خوابیده 20 روز بعد از سمپاشی…………………………………………………………….63

4-1-4- وزن خشک تاج خروس ایستاده 20 روز بعد از سمپاشی…………………………………………………….68

4-1-5- وزن خشک خرفه 20 روز بعد از سمپاشی…………………………………………………………………………..69

4-1-6- وزن خشک تاج خروس خوابیده 20 روز بعد از سمپاشی……………………………………………………70

4-1-7- وزن خشک مجموع علف­های هرز 20 روز بعد از سمپاشی………………………………………………..71

4-1-8- تراکم تاج خروس ایستاده 40 روز بعد از سمپاشی……………………………………………………………..78

4-1-9- تراکم خرفه 40 روز بعد از سمپاشی………………………………………………………………………………….78

4-1-10- تراکم تاج خروس خوابیده 40 روز بعد از سمپاشی………………………………………………………….79

4-1-11-وزن خشک تاج خروس ایستاده 40 روز بعد ازسمپاشی…………………………………………………….85

4-1-12-وزن خشک خرفه 40 روز بعد از سمپاشی…………………………………………………………………………85

4-1-13-وزن خشک تاج خروس خوابیده 40 روز بعد از سمپاشی………………………………………………… 86

4-1-14-وزن خشک مجموع علف­های هرز 40 روز بعد از سمپاشی………………………………………………..87

4-2- صفات زراعی………………………………………………………………………………………………………………………..94

4-2-1- ارتفاع گیاه………………………………………………………………………………………………………………………….94

4-2-2- تعداد گره………………………………………………………………………………………………………………………..95

4-2-3- تعداد برگ……………………………………………………………………………………………………………………….96

4-2-4- ارتفاع اولین بلال از کف…………………………………………………………………………………………………..96

4-2-5- طول تاسل………………………………………………………………………………………………………………………101

4-2-6- وزن تاسل……………………………………………………………………………………………………………………….101

4-2-5- قطر ساقه…………………………………………………………………………………………………………………………101

4-2-6- قطر بلال………………………………………………………………………………………………………………………….102

4-2-7- طول بلال…………………………………………………………………………………………………………………………106

4-2-8- تعداد دانه در ردیف………………………………………………………………………………………………………….106

4-2-9- تعداد ردیف بلال………………………………………………………………………………………………………………107

4-2-10- تعداد دانه در بلال……………………………………………………………………………………………………………107

4-2-11- وزن هزار دانه………………………………………………………………………………………………………………..114

4-2-12- عملکرد دانه………………………………………………………………………………………………………………….114

4-2-13- عملکرد بیولوژیک…………………………………………………………………………………………………………115

4-2-14- شاخص برداشت……………………………………………………………………………………………………………116

4-2-15- عملکرد علوفه تر…………………………………………………………………………………………………………..116

نتیجه گیری: …………………………………………………………………………………………………………………………………123

پیشنهادات: …………………………………………………………………………………………………………………………………..124

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………….125

چکیده:

به منظور بررسی اثر منابع تأمین نیتروژن بر میزان مصرف سم نیکوسولفورون در فصل بهار و تابستان 1391 در مزرعه ای در روستای زاغه از توابع شهرستان آبیک واقع در استان قزوین، آزمایشی به صورت آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عوامل آزمایشی شامل: منابع تأمین نیتروژن (N1: 100% کود شیمیایی N2: 25% کود دامی + 75% کود شیمیایی و N3: 50% کود دامی + 50% کود شیمیایی) به عنوان عامل اصلی و دُز علف­کش در 5 سطح (H1: وجین کامل، H2: 20 ، H3: 40 ، H4: 60 گرم ماده موثره در هکتار و  H5: عدم مصرف علفکش) به عنوان عامل فرعی بودند. زمان مصرف علف­کش 6 تا 8 برگی بود. نتایج همچنین نشان داد که اثر منابع نیتروژن و دز علفکش و نیز اثرمتقابل تیمارها بر عملکرد علوفه تر معنی­دار بودند. نتایج مقایسه میانگین اثرمتقابل سطوح منابع تأمین نیتروژن و دُز علف­کش بر عملکرد علوفه تر نشان داد که بیشترین عملکرد متعلق به تیمار وجین کامل در شرایط 50% کود دامی + 50% کود شیمیایی با میانگین 58230 کیلوگرم در هکتار بود که با تیمار 20 گرم ماده موثر در هکتار در همین شرایط کودی در یک گروه آماری مشترک قرار گرفت. نتایج همچنین نشان داد که در شرایط کودی 100% کود شیمیایی، با افزایش دُز مصرف علف­کش نیکوسولفورون، عملکرد علوفه افزایش معنی داری نداشت. اما در شرایط کودی 50% کود دامی + 50% کود شیمیایی، با افزایش دُز مصرف، این مقدار کاهش یافت. بنابراین با بهره گرفتن از کود دامی می­توان تا حدود زیادی از مصرف بی­رویه سموم علف­کش جهت مبارزه با علف­های هرز مزارع ذرت علوفه ای جلوگیری نمود.

مقدمه

اطلاعات موجود در زمینه تأمین مواد غذایی جهان نشان از وخامت روزافزون اوضاع دارد. حداقل 500 میلیوم نفر از جمعیت جهان از سوء تغذیه رنج می­برند و هر 5/2 سال جمعیت جهان حدود 200 میلیون نفر افزایش می­یابد (امانلو، 1372). در این میان تقاضا برای منابع پروتئین دامی به سرعت در جهان در حال افزایش بوده و هر ساله به نیاز برای تولید بیشتر منابع پروتئین دامی افزوده می­ شود. گیاهان علوفه ای دارای نقش عمده­ای در تغذیه دام بوده و جزء مهمترین گیاهان زراعی دنیا طبقه بندی می­شوند. با این وجود در بیشتر کشورهای جهان تحقیق و پژوهش در ارتباط با تولید و بهبود خصوصیات کم و کیفی این گیاهان در مقایسه با سایر محصولات زراعی اندک است. در کشور ما نیز با توجه به کمبودمراتع غنی و فشار دام بر آنها بررسی و مطالعه پیرامون کشت این محصولات اهمیت ویژه ای دارد (میرلوحی و همکاران، 1379).

ذرت (Zeamays) گیاهی است یكساله، تك پایه و دگرگشن از خانواده گندمیان است كه یكی از سه غله مهم جهان محسوب می­ شود. این گیاه پس از گندم و برنج حائز بالاترین سطح زیر كشت در میان غلات است و اهمیت اقتصادی آن بر همگان روشن است (Anonymous, 2002)، چرا كه تمامی قسمت ­های آن اعم از دانه، شاخه و برگ و حتی چوب بلال و كاكل آن مورد استفاده قرار می­گیرد و در تغذیه انسان (25-20درصد)، تغذیه دامها و طیور (75-70درصد)، داروسازی و صنعت (5درصد) مصارف فراوانی دارد. این گیاه به علت قدمت و قدرت تطابق و سازگاری زیاد با آب و هوای مختلف در تمام دنیا گسترده شده است و با كوشش و همت متخصصان اصلاح نباتات،ارقامی مقاوم و سازگار با شرایط مختلف آب و هوایی تولید شده كه بر این گستردگی كشت افزوده است، به طوری كه در میان كشورهای تولید كننده ذرت شش كشور (آمریكا، چین، برزیل، مكزیك، فرانسه، آرژانتین) 75درصد تولید جهان را در اختیار دارند (Anonymous,2002). ذرت بومی ایران نبوده ولی به دلیل تطابق شرایط اكولوژیكی و اقلیمی مورد نیاز برای این گیاه با وضعیت آب و هوایی ایران قابلیت بسیار زیادی برای توسعه كشت آن وجود دارد (نورمحمدی و همكاران، 1380).

علف های هرز نه تنها مقدار نیتروژن قابل دسترس در محصول را کاهش می دهند بلکه رشد بسیاری از گونه های علف های هرز با سطح بالاتر نیتروژن می یابد (بلاک شاو، 2002). مدیریت کاربرد کود از نقطه نظر زمان، مکان، مقدار و