چكیده……………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول : مقدمه و كلیات تحقیق

1-1پیش زمینه تحقیق 3

1-2 اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………. 5

1-3  اهداف تحقیق………………………………………………………………………………. 5

1-3-1 هدف اصلی…………………………………………………………………………….. 5

1-3-2  اهداف فرعی…………………………………………………………………………….. 5

1-4  عناب………………………………………………………………………………………. 6

1-4-1  معرفی عناب و خواص آن………………………………………………………………. 6

1-5  مشخصات تیره عناب……………………………………………………………………… 8

1-6  مشخصات گیاه شناسی عناب……………………………………………………………….. 9

1-7 كشت گیاه عناب…………………………………………………………………………… 10

1-8  شناسایی ارقام مختلف عناب……………………………………………………………… 11

1-9 گونه های مختلف  عناب………………………………………………………………….. 12

1-10  اهمیت شناسایی ژنومهای مختلف عناب…………………………………………………. 14

1-11تاسیس ژرم پلاسم و جمع آوری ژنوم درخت عناب………………………………………. 14

1-12 روش های تكثیر گیاه عناب………………………………………………………………. 15

1-12-1فواصل كاشت…………………………………………………………………………. 16

1-12-2كودمورد نیاز…………………………………………………………………………… 17

1-13 آفت های درخت عناب………………………………………………………………….. 17

1-14 پرورش درخت عناب برای تولید چوب………………………………………………….. 17

1-15 پراكندگی جغرافیایی گیاه عناب در جهان…………………………………………………. 18

1-15-1مشخصات مناطق  پراكنش عناب در ایران……………………………………………… 19

1-16 عملكرد عناب…………………………………………………………………………….. 22

1-17تركیبات شیمیایی عناب……………………………………………………………………. 22

1-18مصارف خوراكی عناب……………………………………………………………………. 24

1-18-1 میوه خشك شده عناب………………………………………………………………… 25

1-19 خواص دارویی عناب……………………………………………………………………. 25

1-20 عناب در طب سنتی………………………………………………………………………. 28

1-21مضرات عناب…………………………………………………………………………….. 28

1-22 عصاره گیری از عناب…………………………………………………………………….. 29

1-22-1عصاره آبی عناب……………………………………………………………………… 29

1-23شربت عناب………………………………………………………………………………. 29

1-24تهیه جوشانده عناب……………………………………………………………………….. 30

1-24-1جوشانده عناب…………………………………………………………………………. 31

1-24-2 جوشانده نوع دیگری از عناب…………………………………………………………. 31

1-25  خیس كرده عناب……………………………………………………………………….. 31

1-26 خواص آنتی اكسیدانی و ضد التهابی عناب……………………………………………….. 32

1-26- 1 آنتی اكسیدان………………………………………………………………………….. 32

1-26- 2  متداول ترین آنتی اكسیدان های طبیعی داخل میوه عناب…………………………….. 33

1-26-3كاروتنوئیدها :…………………………………………………………………………… 33

1-26-4ویتامین: A…………………………………………………………………………….. 33

1-26-5ویتامین: C ……………………………………………………………………………. 33

1-26-6ویتامین: E…………………………………………………………………………….. 34

1-26-7توكوفرول ها :………………………………………………………………………….. 34

1-26-8فنول ها :……………………………………………………………………………….. 34

1-26-9 فلاوونوئیدها :…………………………………………………………………………. 35

1-27 اسیدهای چرب شناسایی شده در میوه عناب :…………………………………………….. 36

1-27-1 نقش اسیدهای چرب موجود در عناب …….. 36

1-28 عوامل موثر در اكسیداسیون چربیها و روغنها :…………………………………………….. 36

1-28-1 تركیب اسید چرب :…………………………………………………………………… 36

1-28-2 حرارت:……………………………………………………………………………….. 36

1-28-3 اكسیژن :……………………………………………………………………………….. 37

1-28-4 رطوبت :………………………………………………………………………………. 37

1-28-5 كاتالیزورها :…………………………………………………………………………… 37

1-28-6 نور :…………………………………………………………………………………… 37

1-28-7 آنزیم ها :………………………………………………………………………………. 37

1-29 اهمیت چربیها :…………………………………………………………………………… 37

1-29-1 ویژگی های فیزیكی چربیها :………………………………………………………….. 38

1-29-2 مراحل كریستالیزاسیون :……………………………………………………………….. 39

1-29-3 هسته گذاری :…………………………………………………………………………. 39

1-29-4 سه شكل پلی مورفیكی مهم توسط سیستم های چربی :………………………………… 40

1-29-5 بافت چربیها :………………………………………………………………………….. 41

1-29-6 دو روش قدیمی برای تعیین میزان چربی جامد :………………………………………. 41

1-29-7 امولسیون های غذایی :…………………………………………………………………. 42

1-29-8 تقسیم بندی امولسیفایرها :…………………………………………………………….. 43

1-29-9 نحوه تشكیل امولسیونها :………………………………………………………………. 44

1-29-10 نیروهای موثر در تشكیل و پایداری امولسیونها :……………………………………… 44

1-29-10-1 نیروهای الكتروستاتیک حد فاصل دو لایه :……………………………………….. 44

1-29-10-2 نیروهای واندروالس :……………………………………………………………… 44

1-29-10-3 واكنش های ناشی از حضور پلیمرها :……………………………………………… 44

1-29-10-4 واكنش های هیدروفوبیك :………………………………………………………… 45

1-29-10-5 نیروهای دافعه حاصل از هیدراته شدن :…………………………………………… 45

1-29-11 مكانیسم های مربوط به ثبات و پایداری امولسیونها :………………………………….. 45

1-29-11-1 پایداری الكترواستاتیكی :………………………………………………………….. 45

1-29-11-2 پایداری توسط ماكرومولكولها :……………………………………………………. 45

1-29-11-3 پایداری امولسیونها به وسیله ذرات جامد :…………………………………………. 45

1-29-11-4 پایداری از طریق افزایش ویسكوزیته :…………………………………………….. 45

1-29-12 نقش های امولسیفایرها :……………………………………………………………… 46

1-30 روغن :…………………………………………………………………………………… 46

1-30-1 وضعیت تغذیه ای روغن ها :………………………………………………………….. 46

1-30-2 روغن های خوراكی :………………………………………………………………….. 47

1-30-3 روغن های نباتی :…………………………………………………………………….. 48

 

1-30-4 منبع روغن نباتی :……………………………………………………………………… 48

1-30-5 دانه های روغنی :……………………………………………………………………… 48

1-30-6 اجزا موجود در روغن ها :…………………………………………………………….. 48

1-30-6-1 فسفولیپیدها :……………………………………………………………………….. 48

1-30-6-2 تركیبات غیر صابونی شونده :……………………………………………………….. 49

1-30-6-3 استرول ها :…………………………………………………………………………. 49

1-30-6-4 توكوفرول ها :………………………………………………………………………. 49

1-30-7 فرایند استخراج روغن :……………………………………………………………….. 49

1-30-7-1 روش های استخراج روغن از دانه ها و میوه های روغنی :………………………….. 51

1-30-8 پالایش روغن ها و چربی ها :…………………………………………………………. 53

1-30-8-1مراحل پالایش روغن خام :………………………………………………………….. 53

1-30-8-2 صمغ  گیری :………………………………………………………………………. 53

1-30-8-3 تصفیه فیزیكی :…………………………………………………………………….. 53

1-30-8-4 تصفیه قلیایی :………………………………………………………………………. 53

1-30-8-5 خنثی سازی :……………………………………………………………………….. 53

1-30-8-6 بی رنگ كردن :…………………………………………………………………….. 53

1-30-9 روش های نوین استخراج روغن :…………………………………………………….. 54

1-30-10 دستگاه سانتریفیوژ و دكانتور :………………………………………………………… 54

1-30-11 روش سینولا :………………………………………………………………………… 56

1-30-12 توضیح نحوه استخراج روغن :……………………………………………………….. 57

1-30-12-1 استخراج روغن از دانه های آماده شده روغنی به سه طریق :………………………. 57

1-30-12-2استخراج روغن با حلال :………………………………………………………….. 58

1-30-12-3 متغیرهای قابل كنترل در استخراج :………………………………………………… 58

1-30-12-4 روش های استحصال روغن توسط حلال :………………………………………… 58

1-30-13 روشی دیگر برای روغن كشی از میوه ها :……………………………………………. 59

1-30-13-1 روغن كشی به روش پرس سرد – استخراج سرد :………………………………… 61

1-30-13-2 تاثیرات كلان اقتصادی روش های روغن كشی متداول قدیمی:……………………. 62

1-30-13-3 روش سرد در مقایسه با روش های موجود گرم :………………………………….. 63

1-30-14 روش پرس های گرم و استخراج مانده روغن با حلال :……………………………… 63

1-30-15 روش cold – pressing :…………………………………………………………. 65

1-30-15-1 كاربردها :…………………………………………………………………………. 66

1-30-15-2 تهیه روغن های گیاهی به روش كلد پرس :……………………………………….. 67

1-30-16 سوكسله چیست ؟……………………………………………………………………. 68

1-30-16-1 استخراج مداوم به وسیله سوكسله :………………………………………………… 69

1-30-16-2 تئوری آزمایش :…………………………………………………………………… 70

1-30-16-3 مراحل آزمایش :…………………………………………………………………… 70

فصل دوم :مروری بر مطالعات پیشین

فصل سوم :موادو روشها

3-1 آماده سازی مواداولیه :……………………………………………………………………… 89

3-2 موادشیمیایی :………………………………………………………………………………. 89

3-3 وسایل و تجهیزات :……………………………………………………………………….. 90

3-4 استخراج روغن:……………………………………………………………………………. 91

3-5 تجزیه شیمیایی هسته عناب :……………………………………………………………….. 91

3-5-1 اندازه گیری رطوبت و ماده خشك :…………………………………………………….. 92

3-5-2 اندازه گیری خاكستر :…………………………………………………………………… 92

3-5-3 اندازه گیری درصد پروتئین :……………………………………………………………. 92

3-5-4 اندازه گیری درصد فیبرخام :…………………………………………………………….. 92

3-6 تعین میزان وتركیب اسیدهای چرب :………………………………………………………. 93

3-7تعیین  اندیس پراكسید :…………………………………………………………………….. 93

3-7-1 معرف ها وحلال :………………………………………………………………………. 94

3-7-2 روش كار :……………………………………………………………………………… 94

3-8 تعیین اندیس یدی :………………………………………………………………………… 95

3-8-1 روش اجرای آزمون :……………………………………………………………………. 96

3-9 زمان پایداری روغن در برابر اكسیداسیون :…………………………………………………. 96

3-9-1 آزمون تندی روغن ها (رنسیدیتی ):…………………………………………………….. 97

3-10تعیین  اندیس اسیدی :…………………………………………………………………….. 97

3-11تعیین  رنگ :……………………………………………………………………………… 98

3-12 تعیین میزان فسفر و فسفو لیپیدها :……………………………………………………….. 98

3-13 تعیین میزان تركیبات غیر صابونی شونده :…………………………………………………. 98

3-13-1 تعیین مواد غیر قابل صابونی شدن روغن ها :………………………………………….. 99

3-13-2 روش كار :…………………………………………………………………………….. 99

3-14 تعیین میزان كل استرول ها و توكوفرول ها :………………………………………………. 99

3-15 تعیین میزان مس و آهن :…………………………………………………………………. 99

3-15-1 عملكرد مس :…………………………………………………………………………. 99

3-16 اندازه گیری ضریب شكست :…………………………………………………………… 100

3-17 استخراج روغن از هسته عناب :…………………………………………………………. 100

3-17-1 مراحل آزمایش :……………………………………………………………………… 101

3-17-2 تعیین راندمان درصد استخراج روغن هسته عناب :…………………………………… 103

3-18جداسازی و شناسایی اجزای روغن :…………………………………………………….. 103

3-18-1 مشخصات و برنامه دمای دستگاهGC………………………………………………… 104

3-18-2 دماهای ستون و برنامه دمایی :………………………………………………………… 104

3-18-3 مشخصات دستگاهی :………………………………………………………………… 105

3-19 تجزیه و تحلیل آماری :…………………………………………………………………. 107

فصل چهارم : نتایج و بحث

4-1 مقایسه میزان درصد بازده استخراج روغن هسته عناب در سه تكرار :…………………….. 109

4-2 مقایسه میزان اسیدهای چرب:…………………………………………………………….. 109

4-3 مقایسه میزان اندیس یدی:………………………………………………………………… 114

4-4 بررسی ضریب شكست روغن:…………………………………………………………… 115

4-5 بررسی پایداری اكسیداسیون چربی توسط دستگاه رنسیمت :……………………………… 116

4-6 مقایسه رنگ های بدست آمده توسط دستگاه لاویباند از روغن هسته عناب :……………… 118

4-7 مقایسه اندیس اسیدی:…………………………………………………………………….. 121

4-8 مقایسه اندیس پراكسید:…………………………………………………………………… 122

4-9 مقایسه مواد غیر صابونی شونده:…………………………………………………………… 123

4-10 مقایسه میزان كل استرول:……………………………………………………………….. 124

4-11 مقایسه میزان توكوفرول:…………………………………………………………………. 125

4-12  مقایسه میزان آهن:……………………………………………………………………… 126

4-13 بررسی میزان مس:………………………………………………………………………. 127

4-14 مقایسه  اندازه گیری میزان  فسفولیپید:…………………………………………………… 128

4-15 آزمون های شیمیایی هسته عناب :……………………………………………………….. 129

4-15-1 آزمون اندازه گیری میزان خاكستر :……………………………………………………. 129

4-15-2 آزمون اندازه گیری میزان پروتئین هسته :……………………………………………… 129

4-15-3 آزمون اندازه گیری میزان فیبرخام :……………………………………………………. 129

4-15-4 آزمون اندازه گیری میزانرطوبت :……………………………………………………… 129

4-15-5 اندازه گیری میزان درصد ماده خشك :……………………………………………….. 130

فصل پنجم : نتیجه گیری

نتیجه گیری :…………………………………………………………………………………… 132

پیشنهادات :……………………………………………………………………………………. 132

منابع فارسی :………………………………………………………………………………….. 133

منابع غیر فارسی :……………………………………………………………………………… 135

چكیده لاتین :………………………………………………………………………………….. 139

فهرست جدول ها

جدول 1-1 آمار سطح زیر کشت عناب در استان خراسان جنوبی…………………………… 20

جدول 3-1 شناسایی وسایل و تجهیزات……………………………………………………. 90

جدول 3-2 شناسایی درصد تركیبات اسیدهای چرب روغن هسته عناب…………………… 107

جدول 4-1 مقایسه میزان درصد بازده روغن هسته عناب درسه تكرار……………………… 109

جول 4-2 شناسایی میزان درصد  پروفایل اسیدهای چرب حاصل از روغن عناب…………. 113

جدول 4-3 مقایسه میزان اندیس یدی……………………………………………………… 115

جدول 4-4 مقایسه میزان ضریب شكست…………………………………………………. 116

جدول 4-5 مقایسه میزان پایداری اكسیداسیون روغن……………………………………… 117

جدول 4-6 مقایسه میزان رنگهای بدست آمده از روغن هسته عناب……………………….. 119

جدول 4-7 مقایسه میزان اندیس اسیدی…………………………………………………… 122

جدول 4-8 مقایسه میزان اندیس پراكسید………………………………………………….. 123

جدول 4-9 مقایسه میزان مواد غیر صابونی شونده…………………………………………. 124

جدول 4-10 مقایسه میزان كل استرولها در روغن هسته عناب…………………………….. 125

جدول 4-11 مقایسه میزان توكوفرولها  در روغن هسته عناب……………………………… 126

جدول 4-12 مقایسه میزان آهن……………………………………………………………. 127

جدول 4-13 مقایسه میزان مس……………………………………………………………. 127

جدول 4-14 مقایسه میزان فسفولیپید………………………………………………………. 128

جدول 4-15 آنالیز شیمیایی هسته عناب…………………………………………………… 13

فهرست نمودارها

نمودار 3-1 نتیجه حاصل از دستگاه كروماتوگرافی گازی………………………………………. 106

نمودار 4-1 درصد روغن هسته عناب………………………………………………………….. 109

نمودار 4-2 پروفایل اسیدهای چرب…………………………………………………………… 114

نمودار 4-3 مقادیر ضریب شكست……………………………………………………………. 116

نمودار 4-4 پایداری اكسیداسیون روغن………………………………………………………… 118

نمودار 4-5 شناسایی رنگ زرد………………………………………………………………… 119

نمودار 4-6 شناسایی رنگ قرمز……………………………………………………………….. 120

نمودار 4-6 شناسایی رنگ آبی………………………………………………………………… 121

نمودار 4-7 شناسایی اندیس اسیدی……………………………………………………………. 122

نمودار 4-8 شناسایی اندیس پراكسید………………………………………………………….. 123

نمودار 4-9 شناسایی موادغیر صابونی شونده…………………………………………………… 124

نمودار 4-10 شناسایی كل استرول……………………………………………………………… 125

نمودار 4-11 توكوفرول ها…………………………………………………………………….. 126

نمودار 4-12 شناسایی آهن در روغن هسته عناب……………………………………………… 127

نمودار 4-13 شناسایی مس در روغن هسته عناب…………………………………………….. 128

نمودار 4-14شناسایی فسفولیپیدها……………………………………………………………… 129

فهرست شكل ها

شكل 1-2 میوه عناب وهسته عناب…………………………………………………………… 7

شكل 1-3تیره عناب………………………………………………………………………….. 7

شكل 1-4 گیاه عناب…………………………………………………………………………. 8

شكل 1-5 گیاه عناب…………………………………………………………………………. 9

شكل 1-6 باغات عناب…………………………………………………………………….. 10

شكل 1-7 درختان عناب……………………………………………………………………. 20

شكل 1-8 مصرف خوراكی میوه عناب………………………………………………………. 24

شكل 1-9 مربای عناب……………………………………………………………………… 25

شكل 1-10 چای عناب…………………………………………………………………….. 25

شكل 1-11 آبنبات عناب……………………………………………………………………. 25

شكل 1-12 چای عناب در چین……………………………………………………………. 25

شكل 1-13 عناب خشك شده………………………………………………………………. 25

شكل 1-14 روغن كشی به روش سرد……………………………………………………… 62

شكل 1-15 تصویر شماتیک از روش استخراج سرد………………………………………… 65

شكل 1-16 روغن دارویی………………………………………………………………….. 66

شكل 1-17 روغن………………………………………………………………………….. 67

شكل 1-18 قسمتهای مختلف سوكسله……………………………………………………… 69

شكل 1-19 سوكسله………………………………………………………………………… 69

شكل 3-1 دستگاه رفركتومتر………………………………………………………………… 90

شكل 3-2 ترازودیجیتال 210 گرم با دقت0001/0 گرم……………………………………… 90

شكل 3-3 آون تحت خلا…………………………………………………………………… 91

شكل 3-4 دستگاه كروماتوگرافی گازی……………………………………………………… 91

شكل 3-5 دستگاه اسپكتوفتومتر……………………………………………………………… 91

شكل 3-6 دستگاه لاویباند………………………………………………………………….. 98

شكل 3- 7 دستگاه اسپكتوفتومتر…………………………………………………………….. 98

شكل 3-8 دستگاه رفراكتومتر………………………………………………………………. 100

شكل 3-9  مراحل روغن كشی از هسته عناب بوسیله سوكسله در آزمایشگاه………………. 101

شكل 3-10 روغن بدست آمده از هسته عناب…………………………………………….. 101

شكل 3-11 اجزای دستگاه كروماتوگرافی گازی…………………………………………… 104

شكل 3-12 دستگاه كروماتوگرافی گازی…………………………………………………… 104

فهرست نقشه ها

نقشه 1-1 پراكندگی جغرافیایی گیاه عناب در جهان…………………………………………….. 18

 

چكیده :

گونه عناب از گونه های بومی مناطق مختلف ایران است . میوه این گیاه در مناطق مختلف ایران به طور سنتی مصرف میشود. این میوه دارای خواص دارویی و خوراكی بسیار سودمندی است .حدود 30% وزن میوه  را هسته های آن تشكیل می دهد .هسته این میوه به طور متوسط حاوی حدود 8/3 درصد روغن است . با توجه به دارا بودن خواص بسیار ارزشمند میوه عناب ، هدف از این تحقیق ارزشیابی ویژگی های فیزیكوشیمیایی هسته عناب موجود در منطقه استان اصفهان از نظر تركیب اسیدهای چرب و پایداری نسبت به اكسیداسیون و سنجش دیگر تركیبات موجود در روغن هسته و همچنین آنالیز شیمیایی خود هسته روغن كشی  شده می باشد . مواد و روش ها : میوه عناب پس از چیده شدن به آزمایشگاه منتقل شده و روغن هسته های آسیاب شده به روش سوكسله استخراج گردید. تركیب اسیدهای چرب به روش كروماتوگرافی گازی و پایداری روغن حاصله توسط دستگاه رنسیمت تعیین گردید. ونیز مواد موجود در روغن هسته مانند فسفو لیپیدها ، اندیس یدی ،اندیس اسیدی ، اندیس پراكسید ، مواد غیر قابل صابونی شونده ، استرول ها ، توكوفرول ها و رنگ روغن هسته عناب ارزیابی شد. همچنین آنالیز شیمیایی شامل اندازه گیری مقدار خاكستر ، ماده خشك ، رطوبت ، روغن ، پروتئین و نیز فیبر خام بر روی بخش هسته روغن كشی شده انجام شد . نتیجه گیری : بررسی روغن هسته عناب توسط دستگاه كروماتو گرافی گازی نشان داد كه مقدار اسیدهای چرب اشباع آن از اسیدهای چرب غیر اشباع بالاتر می باشد. پس این روغن اشباعیت بالایی دارد. پایداری اكسیداتیو روغن نشان داد كه روغن هسته عناب دارای پایداری بالا یعنی38/2 ساعت در دمای 110 درجه سانتی گراد می باشد. این روغن از نظر كیفیت واكسیداسیون مانند روغن نارگیل است برای ساخت محصولات آرایشی و بهداشتی هم مناسب است .روغن هسته عناب با توجه به دارا بودن اسیدهای چرب كوتاه زنجیره وپروفایل اسیدهای چرب آن كه دارای اشباعیت بالا است ،