فهرست مطالب

عنوان                                                                                                             صفحه

چکیده:…………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1) مقدمه…………………………………………………………………………………… 3

1-2)بیان مساله…………………………………………………………………………… 3

1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق:……………………………………………………… 6

1-4) اهداف تحقیق……………………………………………………………………….. 7

1-5) چارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………… 7

1-6) فرضیه ها…………………………………………………………………………….. 8

1-7) تعریف نظری و عملیاتی……………………………………………………… 8

1-7-1)اثربخشی سازمانی:………………………………………………………… 8

1-7-2) آموزش مهارت:………………………………………………………………. 9

1-7-3) فرایند مدیریت دانش:…………………………………………………. 9

1-8) قلمرو تحقیق…………………………………………………………………….. 11

فصل دوم: ادبیات تحقیق

2-1- بخش اول: اثربخشی سازمانی……………………………………………. 13

2-1-1)مفهوم اثربخشی…………………………………………………………….. 13

2-1-2)اهمیّت اثربخشی سازمانی…………………………………………….. 14

2-1-3)تفاوت کارآئی و اثربخشی…………………………………………… 15

2-1-4)شاخص های اثربخشی و کارآئی…………………………………….. 16

2-1-5)عوامل مؤثر در اثربخشی سازمانی……………………………… 17

2-1-6)استراتژی های افزایش اثربخشی سازمانی…………………. 19

2-1-7)سازمان های اثر بخش در شرایط عدم اطمینان محیطی… 20

2-1-8)ساختار و اثربخشی سازمانی……………………………………….. 22

2-1-9)ملاک های ارزیابی اثربخشی سازمانی…………………………. 23

2-1-10)چرخه حیات سازمان و مُدل های اثربخشی سازمانی….. 24

2-1-11)مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی…………………………… 26

2-2- بخش دوم: مدیریت دانش……………………………………………………. 26

2-2-1) دانش ومدیریت دانش…………………………………………………… 26

2-2-2) مفهوم داده ، اطلاعات و دانش…………………………………. 27

2-2-3) سازمان های دانش بنیان…………………………………………… 29

2-2-4) ویژگی های عملی دانش………………………………………………. 32

2-2-5)تعاریف مختلف از مدیریت دانش…………………………………. 34

2-2-6) علل پیدایش پدیده مدیریت دانش:…………………………… 35

2-2-7) فرایند تبدیل دانش :………………………………………………. 36

2-2-8) فرایندهای مدیریت دانش :……………………………………….. 38

2-2-9) اهداف مدیریت دانش :………………………………………………. 39

2-2-10) زیر ساختهای لازم جهت تحقق مدیریت دانش:………….. 40

2-3- بخش سوم: آموزش و توسعه……………………………………………….. 40

2-3-1) مقدمه………………………………………………………………………….. 40

2-3-2) تعیین نیازهای آموزشی…………………………………………….. 41

2-3-3) نظریات یادگیری و آموزش…………………………………………. 45

2-3-4) سبکهای یادگیری………………………………………………………… 47

2-3-5) آموزش ضمن خدمت………………………………………………………… 49

2-3-6) الگوی جامع آموزش…………………………………………………….. 50

2-3-7) مزایای آموزش…………………………………………………………….. 51

2-3-8) کارکردهای آموزش………………………………………………………. 52

2-3-9) ارزیابی اثربخشی دوره های آموزشی……………………….. 53

2-3-10)دلایل عدم اثربخشی دوره های آموزشی در سازمان های ایرانی………………………………………………………………………………………………….. 55

2-4- بخش چهارم: پیشینه تحقیق……………………………………………… 56

2-4-1- تحقیقات داخلی:………………………………………………………… 56

2-4-2- تحقیقات خارجی:………………………………………………………… 56

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه…………………………………………………………………………………. 60

3-2) روش تحقیق…………………………………………………………………………. 60

3-3) جامعه و نمونه ی آماری…………………………………………………. 60

3-4) روش ها و ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………… 62

3-5) روایی و پایایی ابزار اندازه گیری……………………………. 62

3-5-1) روایی………………………………………………………………………….. 62

3-5-2) پایایی………………………………………………………………………… 63

3-6) روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها………………………. 63

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1) مقدمه…………………………………………………………………………………. 66

4-2) توصیف متغیرهای تحقیق…………………………………………………….. 67

4-3) بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق……………………………… 71

4-4) بررسی مدل تحقیق……………………………………………………………… 71

 

4-4-1) بررسی مدل اندازه گیری تحقیق………………………………….. 72

4-5) آزمون فرضیه های تحقیق…………………………………………………. 80

4-6) بررسی تاثیر ابعاد فرایند مدیریت دانش رابطه آموزش مهارت و اثربخشی سازمانی……………………………………………………………………….. 82

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه…………………………………………………………………………………. 85

5-2) نتایج آمار توصیفی…………………………………………………………. 85

5-3) نتایج آمار استنباطی……………………………………………………… 88

5-4) بحث و نتیجه گیری و مقایسه نتایج تحقیق حاضر با تحقیقات مشابه:………………………………………………………………………………………… 88

5-5) پیشنهادات براساس فرضیه های تحقیق……………………………. 89

5-6)پیشنهاد برای تحقیقات آتی……………………………………………… 91

5-7)محدودیت های تحقیق حاضر…………………………………………………. 91

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………….. 92

ضمائم………………………………………………………………………………………… 100

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                             صفحه

جدول2-1) شاخص اثربخشی و کارآئی (سلطانی، 1382)…………….. 17

جدول 2-2)ویژگی های جوامع صنعتی و دانشی(رمضان وحسنوی،1390)            32

جدول 2-3)تعاریف مدیریت دانش(انصاری رنانی وقاسمی نامقی،1388)      35

جدول3-1) آزمون كولموگروف- اسمیرنف برای متغیروابسته تحقیق در مرحله  پیش آزمون……………………………………………………………………… 61

جدول3-2)جدول تفکیکی سوالات پرسشنامه………………………………….. 62

جدول3-3) مقدار آلفای کرونباخ متغیر های تحقیق………………. 63

جدول4-1) توصیف متغیر آموزش مهارت……………………………………… 67

جدول4-2) توصیف متغیر اثربخشی……………………………………………… 68

جدول4-3) توصیف متغیر فرایند مدیریت دانش………………………… 69

جدول4-4) توصیف ابعاد فرایند مدیریت دانش………………………… 70

جدول4-5) آزمون كولموگروف- اسمیرنف برای متغیرهای تحقیق 71

جدول 4-6) علایم به کار رفته در مدل……………………………………. 71

جدول 4-7) شاخص های معنی داری و برازش مدل اندازه گیری متغیر اثربخشی سازمانی ادراک شده……………………………………………………. 74

جدول 4-8) شاخص های معنی داری و برازش مدل اندازه گیری متغیر آموزش مهارت…………………………………………………………………………………………… 77

جدول 4-9) شاخص های معنی داری و برازش مدل اندازه گیری متغیر فرایند مدیریت دانش…………………………………………………………………. 80

جدول4-10) آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین آموزش مهارت و اثربخشی سازمانی………………………………………………………………………………………. 80

جدول4-11) آزمون رگرسیون سلسله چند گانه بین رابطه آموزش مهارت و اثربخشی سازمانی……………………………………………………………………….. 81

جدول4-12) آزمون رگرسیون چندگانه بین رابطه آموزش مهارت و اثربخشی سازمانی………………………………………………………………………………………. 82

جدول 5-1) جدول تفکیکی سوالات آموزش مهارت………………………… 85

جدول 5-2) جدول تفکیکی سوالات فرایند مدیریت دانش…………… 86

جدول5-3) جدول تفکیکی سوالات اثربخشی سازمانی………………….. 87

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                             صفحه

نمودار4-1) هیستوگرام متغیر آموزش مهارت………………………….. 67

نمودار4-2) هیستوگرام متغیر اثربخشی………………………………….. 68

نمودار4-3) هیستوگرام متغیر فرایند مدیریت دانش…………….. 69

نمودار4-4) نمودار راداری ابعاد فرایند مدیریت دانش…….. 70

نمودار 4-5) مدل اندازه گیری متغیر اثربخشی سازمانی در حالت استاندارد…………………………………………………………………………………… 72

نمودار 4-6) مدل اندازه گیری متغیر اثربخشی سازمانی در حالت اعداد معنی داری…………………………………………………………………………………… 73

نمودار 4-7) مدل اندازه گیری متغیر آموزش مهارت در حالت استاندارد                                                                                                                                                  75

نمودار 4-8) مدل اندازه گیری متغیر آموزش مهارت در حالت اعداد معنی داری…………………………………………………………………………………………….. 76

نمودار 4-9) مدل اندازه گیری متغیر فرایند مدیریت دانش در حالت استاندارد…………………………………………………………………………………… 78

نمودار 4-10) مدل اندازه گیری متغیر فرایند مدیریت دانش در حالت اعداد معنی داری……………………………………………………………………….. 79

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                             صفحه

 

شکل 1-1)مدل تحلیلی Abd Rahmanet al ,2013) )…………………………………… 7

شکل 2-1) چرخه حیات سازمان و مُدل های اثربخشی سازمانی (رابینز، 1385: 73)………………………………………………………………………………….. 25

شکل 2-2) مدل روابط داده ، اطلاعات و دانش بویست(واعظی و مسلمی، 1388)…………………………………………………………………………………………… 28

شکل 2-3) مدل عمومی مدیریت دانش………………………………………….. 38

شکل2-4) تعیین نیازهای آموزشی کارکنان به وسیله ارزیابی عملکرد آنها (اسماعیل پور، 1391)……………………………………………………… 43

شکل2-5) چرخه یادگیری و سبک های یادگیری (Kolb, 1984)……….. 47

شکل2-6)مدل تحقیق ژنگ وهمکاران در سال 2010…………………….. 57

شکل2-7)مدل تحقیق تارنو و همکاران در سال 2007………………. 58

 

 

 

چکیده

تحقیق حاضر با هدف تعیین بررسی رابطه آموزش مهارت و اثربخشی سازمانی در شرکت های تولیدی شهرک صنعتی رشت با توجه به نقش تعدیل گر فرایند مدیریت دانش انجام شده است.روش تحقیق حاضر توصیفی بوده  و از نظر هدف کاربردی محسوب می شود. جامعه آماری این تحقیق شامل شرکت های تولیدی شهرک صنعتی رشت  بوده و شیوه نمونه گیری دراین تحقیق به صورت غیر احتمالی در دسترس است که 103 شرکت به عنوان نمونه ، از جامعه آماری تحقیق حاضر انتخاب شد. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق میدانی وابزار آن پرسشنامه می باشد. جهت اثبات روایی پرسشنامه از روش روایی محتوی وجهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. جهت آزمون فرضیه های تحقیق از روش  همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه  استفاده شد، که در نهایت تمامی فرضیه ها تائید شدند.

کلمات کلیدی: مدیریت دانش، اثربخشی سازمانی، آموزش مهارت

 

فصل اول : کلیات تحقیق

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

1-1) مقدمه

عصر حاضر را می توان عصر مدیریت نامید؛ چرا که مدیران در این عصر بایدتغییرات را مدیریت کنند و تغییر تنها واقعیتی است که می توان به آن توجه کرد. دراین عصر همه چیز از جمله مفاهیم، ارزش ها، روش ها و فرایندها در حال تغییرهستند. به عبارت بهتر، محیط کنونی سازمان ها به گونه ای است که تغییر و عدم اطمینان به تنها عنصر اساسی و ویژگی کارکردی آن تبدیل شده است. در این محیط که تحت تأثیر رفتار انسانی بوده و تغییر در نیازها به طور مستمر اتفاق می افتد، موفقیت سازمان ها در گرو شناخت محیط و رفتارهای پیرامون سازمان است. در این جهت، بی شک سازمان ها و مدیرانی به موفقیت و اثربخشی دست خواهند یافت که علاوه بر شناخت محیط، کارکردها و ویژگی های درون سازمانی خود را نیز برای رویارویی با تغییرات آماده سازند (آقائی و همکاران، 1390). هدف اصلی تمام سازمانها ارتقا اثربخشی و کارایی است. امروزه توجه به کیفیت فعالیتها باعث تقدم اثربخشی وکارایی گشته است (رضایی صوفی وهمکاران، 1391). در واقع اثربخشی مقصدی است که تمام تلاش های سازمانی در راستای رسیدن به آن صورت می گیرد و آن پدیده ای چند بُعدی است که در تحلیل و بررسی آن باید به ابعاد و عوامل سازمانی و ساختاری و انسانی به صورت همزمان توّجه شود. در زمینه عوامل مؤثر بر اثربخشی سازمانی تحقیقات متعددی صورت پذیرفته و نتایج مختلفی نیز حاصل گردیده است ( الوانی و همکاران، 1387). این تحقیق نیز به دنبال بررسی رابطه آموزش مهارت های کارکنان بر اثربخشی سازمانی در شرکت های تولیدی شهرک صنعتی رشت با توجه به نقش تعدیل گر فرایند مدیریت دانش می باشد. در این فصل ابتدا به بیان مسأله و ضرورت و اهمیت تحقیق پرداخته خواهد شد و سپس پیرامون چارچوب نظری تحقیق، اهداف، سوالات و فرضیه های تحقیق مطالبی عنوان می گردد. و در انتها با تعریف نظری و عملیاتی متغیرها و بیان قلمرو تحقیق این فصل پایان می پذیرد.

 

1-2)بیان مساله

یكی از مباحث اساسی در نظریه سازمانی، اثربخشی سازمانی است كه آن را ملاكی برای ارزیابی عملكردسازمانی محسوب می كنند (رحیمی وهمکاران، 1391). پیتر دراکر معتقد است که اثربخشی یعنی انجام کارهای درست. ازدیدگاه دراکر اثربخشی کلید موفقیت سازمان است (ساعتچی، 1382). اثربخشی سازمانی نشان می دهد که سازمان تا چه اندازه توانسته است ماموریت هایش را مشخص کند وبه هدف ویا حالت مطلوب دست یابد(دفت،1388). امروزه سازمان های پیشرفته وموفق سعی می کنند که تا برای اثربخشی سازمان اهداف روشن ومشخصی در نظر گرفته وسپس در جهت نیل به آن ها همه توان خود را به کار گیرند(نجف بیگی، 1387) اثربخشی سازمانی در دنیای پر رقابت امروز بعنوان یک دیدگاه، مهمترین هدف سازمانها را  تشکیل می دهد و می تواند بعنوان موتوری کلیه فعالیتهای سازمان را به حرکت درآورد. سازمان های غیر اثر بخش که مصرف کننده صِرف منابع محسوب می گردند باعث می شوند تا سازمان ها در چرخه رقابت در دنیای امروزی فنا گردند، لذا این سازمانها بدلیل اینکه دورنمای حرکت و چشم انداز آینده آنان فاقد اثربخشی است بتدریج ماهیت و فلسفه وجودی خود را از دست داده و در نهایت از بین می روند. اثربخشی سازمانی عبارت از میزانی است که یک سازمان بااستفاده از منابع خاص و بدون هدر دادن منابع خود و بدون فرسوده کردن غیرضروری اعضا و جامعه خود، اهدافش را برآورده می کند. در واقع اثربخشی سازمانی، درجه نزدیکی یک سازمان به هدفهایش را نشان می دهد (رضایی صوفی وهمکاران،1391). از سوی دیگر بیش از 50 درصد سرمایه گذاری ها در شرکت ها در امر آموزش وتوسعه مهارت کارکنان است، به طوریکه سالیانه سرکت ها میلیون ها دلار صرف آموزش انواع مهارت ها به کارکنان می نمایند. هرچند آموزش کارکنان را برای به دست آوردن مهارت و دانش قادر می سازد، اما نمی تواند تضمین کننده بهبود نتایج  باشد، بویژه اگر دانش بدست آمده توسط کارکنان به کار برده نشود، به اشتراک گذاشته نشودومستند نگردد و این  به این معناست که پول بسیار زیادی هزینه شده است ولی در نهایت هیچ نتیجه ای برای سازمان دربرنداشته است (.(Abd Rahman et.al., 2013 گزارش های بسیار زیادی در ارتباط با هزینه های آموزشی سازمان ها هرسال منتشر می شود که در نهایت هیچ تاثیری برعملکرد سازمان ها وشرکت ها ندارد .( Lager Frishammar, 2010) وبا توجه به این امر تعدادی از شرکت ها آموزش مهارت ها را دست کم می گیرند (Tzafrir, 2005). در ارتباط با آموزش باید گفت که آموزش فرایندی است كه طی آن مجموعه ای از دانش های مرتبط و منظم همراه با عادات و مهارت های حاصل از آن انتقال می یابد . آموزش فعالیتی مداوم ، جامع و برای همه ، به منظور رشد و تعالی انسان ، غنای فرهنگ و تكامل جامعه است. این فرایند را می توان به عنوان انتقال معلومات ، نگرش ها و مهارت ها از فرد یا گروهی برای تغییرات در ساختار های شناختی ، نگرشی و مهارتی در نظر گرفت. یكی از كارآمدترین سازو كارهای بازسازی و نوسازی دانش و تجربیات انسان برای سازگاری و همنوایی وی با تغییرات و تحولات محیطی ، بهره گیری از آموزش است.به همین سبب علاوه بر اینكه آموزش همواره به عنوان امتیاز زندگی اجتماعی و سازمانی محسوب می شده ، امروزه عدم توجه به آن اسباب اضمحلال سازمان ها را به طور حتمی و قطعی فراهم می نماید. در این راستا اصول آموزش كاركنان با توجه به مقتضیات سنی ، شغلی ، زمانی ، محتوی و … شرایطی را بر آموزش ها حاكم می كند كه از یک سو فراگیران ، توانایی سازگاری با آن را داشته باشند و از سوی دیگر آموزش ها قادر باشند حداكثر اطلاعات ، دانش و مهارت های مورد نیاز كاركنان را در شرایط زمانی محدود منتقل نمایند . به این ترتیب می توان گفت که آموزش عبارت است از انتقال دانسته ها وآموخته ها به دیگری، بدین معنی که فرد تحت تعلیم قرار می گیرد تا آنچه را که معلم آموخته است به او نیز بیاموزد(رضازاده وهمکاران، 1390) آموزش كاركنان به عنوان موثرترین راه همسازی با تغییرات در سازمان ها است و هر زمان كه این جریان متوقف یا كند شود ، اثرات ناخوشایندی بر عملكرد سازمانی خواهد داشت. بنابراین انجام فعالیت آموزشی در سازمان های امروزی امری اجتناب ناپذیر است. آموزش كاركنان ضمن تسهیل تحقق اهداف سازمانی ازطریق بهبود عملكرد فردی و گروهی ، ایجاد انعطاف پذیری در مقابل تغییر و كاستن از مقاومت های ناخواسته و بی مورد ، موجب می شود كاركنان از طریق شناخت منافع خود وسازمان ، از منابع محدود سازمان حداكثر بازدهی را به دست آورند.

به این ترتیب ملاحظه می شود که بررسی رابطه بین آموزش و اثربخشی سازمانی می تواند مفید باشد.از سوی دیگر اگر کارکنان آموزش ببینند کافی نیست بلکه باید دانش اموخته شده را در سازمان استفاده نمایند. سازمان ها نیازمند این هستند که با مدیریت سیستماتیک، دانش نیروی انسانی خود را حفظ نمایند. بنابراین کسب دانش، سازماندهی، انتقال و به اشتراک گذاشتن با سایر کارکنان دیگر، هم چنین بروز کردن آموخته ها طی زمان امری بسیار حیاتی و ضروری است. در حقیقت مدیریت دانش کارآمد، منجر به کاهش خطاها و دوباره کاری ها می شود، سرعت حل مسائل و تصمیم گیریها را افزایش می دهد ، باعث کاهش میزان تخلفات و فساد اداری می گردد. کاهش هزینه ها را در پی دارد تفویض اختیارات بیشتر به اعضاء موجب روابط اثربخش تر و خدمات مطلوب تر به مشتریان خواهد شد و در نتیجه سبب افزایش اثربخشی سازمانی شده و اهداف سازمانی بیشتری محقق می شود (شیرین حصار،1389). با توجه به مجموع موارد فوق تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر آموزش کارکنان بر اثربخشی سازمان ها با توجه به نقش تعدیل گر متغیر فرایند مدیریت دانش در بین شرکت های تولید شهرک صنعتی رشت می باشد. از آنجائیکه شهرک صنعتی رشت یکی از بزرگترین شهرک های صنعتی کشور بوده ودرآن واحد های تولیدی بزرگی فعال هستند که در اقتصاد استان سهم بسزایی دارند. بررسی اثربخشی ان شرکت ها می تواند مهم تقی گردد. در این راستا سوال اصلی تحقیق به