روش پژوهش

در این فصل ابتدا به بررسی نوع پژوهش و بخش‌های مختلف آن پرداخته و سپس خلاصه‌ای از دستورالعمل مورد استفاده در جلسات گروه ارائه می‌گردد. در ادامه نیز جامعه، نمونه و روش نمونه گیری توضیح داده می‌شود. پس از آن انواع ابزارهای به کار رفته، مشخصه‌ های روانسنجی و ویژگی آن‌ ها بررسی خواهد شد. در پایان نیز روش تجزیه و تحلیل داده ها شرح داده شده است.

طرح پژوهش

تحقیق حاضر به بررسی اثر بخشی گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش درآمیختگی فکر- عمل، فرونشانی فکر و افزایش کیفیت زندگی مبتلایان به اختلال وسواس شستشو می‌پردازد، لذا پژوهش حاضر نیز مطالعه‌ کاربردی است و با توجه ‌به این که در این مطالعه متغیر مستقل مورد مداخله قرار گرفته و تغییرات متغیر وابسته بررسی گردیده است، همچنین به دلیل وجود گروه آزمایش و کنترل و نیز روش نمونه‌گیری غیر تصادفی به کار رفته در این طرح، این مطالعه، یک پژوهش شبه آزمایشی می‌باشد. طرح‌های شبه آزمایشی الگوهای کاملی از آزمایش واقعی‌اند که توانایی کنترل برخی ملاک‌های کنترل درونی را دارند (دلاور، ۱۳۸۵). برای مطالعات شبه آزمایشی طرح‌های بسیاری وجود دارد که در این مطالعه از طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل استفاده خواهد شد.

شرکت کنندگان (جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری)

جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش شامل کلیه ی زنان ۲۰ تا ۳۵ ساله مبتلا به اختلال وسواس شستشو مراجعه کننده به کلینیک‌های درمانی و مشاوره‌ای شهر مشهد می‌باشد.

حجم نمونه در این مطالعه شامل ۲۰ نفر بوده که حجم گروه مداخله برای درمان با رویکرد گروهی ۱۰ نفر و همچنین حجم گروه کنترل ۱۰ نفر در نظر گرفته شد. در گروه مداخله دو نفر به علت عدم حضور پیوسته و منظم از گروه کنار گذاشته شد. حداکثر غیبت در جلسات گروه دو جلسه و حداقل غیبت صفر جلسه بوده است.

روش نمونه گیری در این پژوهش به شیوه غیر تصادفی و از نوع در دسترس بود. زیرا به دلیل وجود محدودیتهای مختلف امکان استفاده از نمونه گیری تصادفی وجود نداشت. روش نمونه گیری در دسترس یک روش رایج در تحقیقات علوم انسانی است و در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول با ارائه اطلاعات لازم، آزمودنی‌هایی را که مایل به شرکت در پژوهش هستند انتخاب کرده و در مرحله دوم آن ها را به صورت تصادفی در شرایط مختلف تحقیق جایگزین می‌کنند (دلاور، ۱۳۸۵).

۳۰ نفر مبتلا به اختلال وسواس شستشو به کلینیک ارجاع داده شدند

۱۰ نفر از ۳۰ نفر ریزش کردند و ۲۰ نفر باقی مانده

۱۰ نفر به صورت تصادفی در گروه کنترل قرار گرفتند

۱۰ نفر به صورت تصادفی در گروه آزمایش قرار گرفتند

۱۰ نفر گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماندند

از ۱۰ نفر گروه آزمایش،۲ نفر در طی جلسات گروه حذف شدند و ۸ نفر باقی ماندند

شکل ۳-۱ : شیوه گمارش نمونه

ملاک‌های ورود و خروج آزمودنی‌ها در این پژوهش عبارتند از: ۱- تشخیص اختلال وسواسی- جبری طبق DSM؛ ۲- حداقل سن ۲۰ سال؛ ۳- تحصیلات حداقل دیپلم؛ ۴- مورد هنگام دریافت این درمان، درمان روانشناختی دیگری دریافت نکند و درمان‌های روانشناختی قبلی را می‌بایست تا یک ماه قبل از ورود به درمان به اتمام رسانده باشد؛ ۵- مورد نباید تشخیص اختلال پیکوتیک داشته یا مبتلا به اختلال روانی ارگانیکی باشد که با شرکت در مداخله تداخل دارد؛ ۶-مورد در یک ماه گذشته درمان روانپزشکی جدیدی شروع نکرده باشد و در این یک ماه تغییری نیز در دوز داروها ایجاد نکرده باشد.

ابزار پژوهش

مقیاس وسواس فکری- عملی ییل براون (^[۱۰۷]YBOCS)

یک مصاحبه نیمه ساختار یافته که دارای مقیاس شدت و مقیاس علائم وسواس فکری و عملی است و با ۱۰ گزینه میزان شدت وسواس را در شرایط کنونی بیماری می‌سنجد. این مقیاس شامل: ۱- مدت زمان صرف شده؛ ۲- میزان تداخل؛ ۳- میزان ناراحتی؛ ۴- میزان مقاومت و ۵- میزان کنترل می‌باشد و علائم افکار وسواسی و اعمال وسواسی را جداگانه می‌سنجد (گودمن و پرایس، ۱۹۸۹). دادفر و همکاران (۱۳۸۲) اعتبار بین مصاحبه کنندگان را برای این مقیاس (۹۸/۰r=)، ضریب همسانی درونی آن را (۸۹/۰a=) و ضریب پایایی آن را به روش بازآزمایی را در دو هفته (۸۴/۰r=) گزارش کردند. همچنین روایی تشخیصی آن با پرسشنامه افسردگی بک و مقیاس درجه بندی اضطراب هامیلتون به ترتیب ۶۴/۰ و ۵۹/۰ گزارش شده است (به نقل از ایزدی و همکاران، ۱۳۹۱).

پرسشنامه وسواسی- اجباری مادزلی (MOCI^[108])