۴-۲-۱: بیمه تامین اجتماعی
امنیت فردی و اجتماعی و جست و جوی بی وقفه آن، همواره یکی از خصوصیات ذاتی بشر بوده است. شیوه های تامین امنیت از دیرباز تاکنون دستخوش تغییر و تحول بسیاری شده است. مردم پیوسته کوشیده اند خود و خانواده خویش را از تهدیدها و پیشامد های ناگوار مانند حوادث و سوانح، بیماری ها و دیگر خطرات مصون دارند. شواهد تاریخی نشان می دهد که اغلب، بروز این بحران ها، بیشترین فشار را بر اقشار آسیب پذیر وارد نموده و آثار ناگواری را بر وضعیت اقتصادی و معیشتی آنان بر جای می گذارد.
در این راستا تامین اجتماعی به مثابه ابزار توزیع مجدد درآمدها، مظهر استقرار و تضمین امنیت و عدالت اجتماعی و موجب آرامش خاطر و عزت نفس در افراد، می تواند نقش بسزایی در حمایت از مردم در برابر تمامی مخاطرات ناشی از بحران های اقتصادی و اجتماعی ایفا نماید، به نحوی که امروزه به جهت اهمیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی، از آن نه تنها به عنوان ابزار و بستر توسعه، بلکه به عنوان یکی از اهداف توسعه پایدار نام می برند.
فعالیت بیمه های اجتماعی در ایران با تشکیل صندوق احتیاط کارگران شبکه راه آهن کشور در سال ۱۳۱۰ پایه ریزی شد گسترش شمول حمایت های بیمه ای منجر به تصویب لایحه بیمه کارگران در ۲۹ آبان ۱۳۲۲ و سپس تصویب لایحه بیمه های اجتماعی کارگران در سال ۱۳۳۲ و آغاز به کار سازمان بیمه های اجتماعی کارگران شد.
سازمان بیمه های اجتماعی کارگران در سال ۱۳۴۲ بنا به پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی و تایید هیات وزیران وقت به سازمان بیمه های اجتماعی تغییر نام یافت و در نهایت در تیر ماه ۱۳۵۴ با گسترش یافتن دامنه پوشش و شمول تعهدات آن و ادغام برخی سازمان های بیمه های اجتماعی دیگر، سازمان تامین اجتماعی تشکیل شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعمیم و گسترش تامین اجتماعی برگرفته از اصل ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر برخورداری آحاد مردم از مزایای تامین اجتماعی به عنوان حقی همگانی سرلوحه کار قرار گرفت. در آذر ماه سال ۱۳۵۸، ضمن واگذاری اداره امور بیمارستان ها و درمانگاههای تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی به وزارت بهداری و بهزیستی (با حفظ ملکیت سازمان) مقرر گردید تا ۹ درصد ار حق بیمه های وصولی سازمان بابت درمان نیز در اختیار این وزارتخانه قرار گیرد. این وضعیت تا سال ۱۳۶۹ ادامه یافت تا آنکه در این سال با تصویب ماده واحده ای، اداره واحدهای درمانی و تامین خدمات درمانی مورد نیاز بیمه شدگان مجددا به عهده سازمان تامین اجتماعی قرار گرفت.
در اوایل سال ۱۳۸۳ قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و سازمان تامین اجتماعی به عنوان رکن اساسی نظام بیمه ای کشور مرتبط به این وزارتخانه و همسو با سیاست های کلان نظام جامع تامین اجتماعی به ادامه فعالیت می پردازد.
جمعیت تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی شامل حدود یازده و نیم میلیون نفر بیمه شده اصلی و بیش از ۲/۲ میلیون نفر مستمری بگیر (بازنشسته، ازکارافتاده و بازمانده) است که با احتساب افراد تحت تکفل آنها، بالغ بر ۳۶ میلیون نفر می شود.
این تعداد در بر گیرنده دو سوم جمعیت شهرنشین و ۴۶ درصد جمعیت کل کشور شامل بیمه شدگان اجباری، حرف و مشاغل آزاد، رانندگان، بیمه بیکاری و بیمه شدگان اختیاری و افراد تحت تکفل آنان است.
۴-۲-۲ : بیمه خدمات درمانی
در آبان ماه سال ۱۳۷۳ قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور از سوی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که متعاقب آن سازمان بیمه خدمات درمانی در کشور تشکیل شد. هدف این سازمان رفع نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبتهای پزشکی درحوادث و سوانح به صورت بیمه همگانی برای کارمندان دولت و بیمه شدگان اختیاری می باشد. این سازمان با عقد قرارداد با کلیه بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی دولتی، برخی بیمارستانها، درمانگاهها، آزمایشگاه ها، داروخانه هاو پزشکان در بخش خصوصی به ارائه خدمات به بیمه شدگان خویش می پردازد. به این شکل که بیمه شدگان هنگام مراجعه به مراکز طرف قرارداد فقط بخشی از هزینه خویش را به عنوان فرانشیز پرداخت کرده و بقیه هزینه را مراکز طرف قرارداد از سازمان بیمه خدمات درمانی اخذ می کنند. این سازمان در قالب پنج صندوق کارکنان دولت، سایر اقش

ار شامل: مددجویان بهزیستی، خانواده های معظم شهدا، جانبازان، آزادگان، طلاب و دانشجویان، خویش فرمایان که منظور بیمه شدگانی است که با پرداخت حق سرانه کامل و یکجا و بصورت خانوار بمدت یک تا سه سال بیمه درمانی می شوند، خویش فرمایان بستری شهری که شامل بیمه شدگانی است که از اقشار محروم جامعه بوده و تحت پوشش هیچ نوع بیمه درمانی قرار نگرفته باشند، بدون پرداخت حق سرانه و بطور رایگان بیمه می شوند که با دریافت کارت بیمه مربوطه می توانند به بیمارستانهای طرف قرارداد، فقط جهت دریافت خدمات درمانی بستری مراجعه نمایند و روستاییان و عشایر، فعالیت می کند .
شورای عالی بیمه خدمات درمانی با هدف اجرای سیاستگذاری واحد، برنامه ریزی، ایجاد هماهنگی های اجرائی، هدایت، نظارت و ارزشیابی سطح کمی و کیفی خدمات درمانی با ترکیبی از مدیران عامل سازمان های بیمه گر، ریاست سازمان نظام پزشکی ( به نمایندگی از پزشکان کشور )، وزرای بهداشت درمان و آموزش پزشکی ( که با تشکیل وزارت رفاه و تامین اجتماعی این وزارت جایگزین شده است )، کار و امور اجتماعی(وزارت تعاون کا و رفاه اجتماعی جایگزین شده است) و اقتصادی و دارایی و ۲ نفر از نمایندگان مجلس ( به عنوان ناظر ) تشکیل شد. این شورا محل بحث و تصمیم گیری درباره مهمترین موضوعات بیمه خدمات درمانی از جمله سطح خدمات، نرخ حق بیمه، تعرفه خدمات درمانی و چگونگی نظارت بر اجرای بیمه خدمات درمانی است. با وجود این تصمیم گیری در مورد موضوعات یاد شده در هیات وزیران انجام می شود و شورای عالی در این زمینه ها نقش تصمیم ساز برای هیات وزیران را دارد.[۳۴]
پس از تشکیل وزارت رفاه و تامین اجتماعی این سازمان زیر نظر وزارت رفاه قرار گرفت .از طرح های خوب این سازمان طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع و بیمه ایرانیان است .
۴-۲-۳: بیمه نیروهای مسلح
با عنایت به تدبیر مورخ ۱۴/۸/۸۱ مقام معظم فرماندهی کل قوا مبنی بر صدور مجوز اجرای ماده ۱۷۴ قانون برنامه سوم توسعه کشور، سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تشکیل گردیده است. مستند به اصل ۲۹ قانون اساسی برقراری تأمین اجتماعی در سطح نیروهای مسلح از طریق فعالیتهای بیمه ای، حمایتی و امدادی (با محوریت نظام بیمه ای) هدف این سازمان می باشد.
اهداف تشکیل سازمان:

• ایجاد انسجام در نظام تأمین اجتماعی نیروهای مسلح
• صرفه جویی در هزینه های جاری
• بهبود معیشت و تأمین رفاه هر چه بیشتر افراد تحت پوشش تأمین اجتماعی
• تمرکز در سیاست گذاری و تصمیم گیری به منظور تأمین خدمات رفاهی و تقویت منزلت اجتماعی نیروهای مسلح

اهداف آرمانی سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح :
۱٫بهبود معیشت و تأمین رفاه هر چه بیشتر افراد تحت پوشش
۲٫توسعه و تعمیم بیمه های درمانی و اجتماعی و خدمات حمایتی و امدادی تا حد پوشش کامل
۳٫توانمندسازی سازمان به جهت خوداتکایی پر قدرت برای انجام کامل مأموریت و تحقق منظور سازمان
۴٫ارتقاء کیفیت خدمات مورد نظر در نظام تأمین اجتماعی نیروهای مسلح
۵٫تقویت و حمایت مؤلفه های عدالت اجتماعی در تعاریف نظام تأمین اجتماعی
چشم انداز:
ارتقاء منزلت اجتماعی و رفاه کارکنان و بازنشستگان نیروهای مسلح به سطح قابل قبولی از رفاه و معیشت و درمان به نحوی که خدمت در نیروهای مسلح موجب افتخار و علاقه مندی آحاد جامعه قرار گرفته و بستر جذب و نگهداری نیروهای خلاق و نخبه کشور در تمام سطوح را فراهم نموده و در نتیجه با توانمند سازی سرمایه های انسانی و با ایجاد اقتدار و قدرت بازدارندگی امید دشمنان در تهاجم به جمهوری اسلامی ایران را به یاس مبدل نماید.
سیاستهای کلی:
•فراهم نمودن دسترسی سهل و آسان بیمه شدگان به خدمات سازمان

• نظارت بر هزینه ها و تمرکز در منابع در اختیار و رعایت انضباط اقتصادی
• ایجاد آمادگی لازم برای مدیریت بحرانهای سازمان، حذف کارهای موازی، کوچک سازی و چابک سازی
• بهینه سازی منابع نیروی انسانی
• انجام مطالعات و تحقیقات در حوزه تامین اجتماعی
• ایجاد سیستم های یکپارچه مالی و اطلاعاتی
• برقراری پوشش بیمه ای برای کلیه املاک، ابنیه، تاسیسات، ماشین آلات و تجهیزات صنعت دفاعی
• ارتقاء منزلت و معیشت بازنشستگان نیروهای مسلح
• ایجاد بانکهای اطلاعاتی جمعیت تحت پوشش و خدمات ارائه شده
• ارتقاء کمی و کیفی در ارائه خدمات بازنشستگی، درمان و بیمه
• بهره گیری از تجارب و سیاستهای تامین اجتماعی سازمانهای مشابه کشوری و همچنین کشورهایپیشرفته در حوزه های درمانی، بیمه ای
• بازنشستگی، حمایتی و امدادی
• تشکیل پرونده سلامت برای آحاد نیروهای مسلح
• کاهش تصدی گری در امور غیر حاکمیتی از طریق واگذاری خدمات بخشهای عمومی
• تقویت و توسعه بهداشت پیشگیری در نیروهای مسلح
• اولویت در پرداخت مطالبات مراکز درمانی نیروهای مسلح در راستای افزایش کمی و کیفی این مراکز
• تقویت آموزش و تحقیقات از طریق راه اندازی پژوهشکده تحقیقاتی سازمان
• اجرای نظارت فنی تخصصی بر کلیه خدمات مراکز طرف قرارداد
• توسعه و گسترش مراکز طرف قرارداد جهت دسترسی آسان بیمه شدگان به خدمات درمانی
• تعریف سطوح جدیدی از خدمات بیمه مکمل درمان

وظایف و اختیارات: