چکیده

در طول سال های اخیر تلاش های زیادی در زمینه مقایسه دو ساز کمانچه و ویولن صورت پذیرفته است. لیکن در زمینه بررسی تطبیقی تکنیک های اجرایی و امکانات بیانی در ساز قیچک و ویولن آلتو کار جدی صورت نپذیرفته است.

شیوه و روش انجام این پایان نامه به صورت مقایسه ای و تحلیل قابلیت های اجرایی می باشد، نتایج حاصل از این پایان نامه این را اثبات می کند که با وجود تمایز ظاهری دو ساز ویولن آلتو و قیچک، شباهت های زیادی از لحاظ تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ در این دو ساز می توان یافت.

واژه های کلیدی: ویولا، تکنیک های آرشه، انگشت گذاری، قیچک، تکنیک اجرایی، فیدل ها

فهرست مطالب

عنوان                          صفحه

مقدمه. 1

فصل اول. 2

نگاهی به پیشینه هر یک از سازها (ویولا ـ قیچک). 3

ویولا. 3

قیچک… 5

فصل دوم. 8

آشنایی با مکانیزم و ساختار ظاهری هر یک از سازها 9

ویولا. 9

قیچک… 12

فصل سوم. 16

قابلیت های اجرایی دست راست (آرشه). 17

ویولا. 17

قیچک… 27

فصل چهارم. 31

قابلیت های اجرایی دست چپ (انگشت گذاری). 32

ویولا. 32

قیچک… 46

فهرست منابع.. 49

پیوست… 50

Abstract 80

مقدمه

در این پایان نامه سعی دارم به شباهت ها و تفاوت های دو سازی که تاکنون مقایسه ای از آنها صورت نپذیرفته بپردازم، سازی با پیشینه شرقی (قیچک) و دیگری کاملا غربی از خانواده ویولن (ویولا).

در کتاب ها، مقاله ها، CDها و ضبط هایی که صورت گرفته می توان فقدان اطلاعات و کمبود شنیداری نوای زیبای این ساز را به معنای واقعی حس کرد. لذا این جانب سعی نموده ام در راستای تحقق ارزش های بنیادی و اصیل موسیقی مشرق زمین گامی هر چند کوتاه بردارم و ارزش های یکی از قدیمی ترین سازهای ایرانی را با در نظر گرفتن قابلیت های اجرایی بی نظیرش که به نظر من قابل مقایسه با یکی از سازهای هم خانواده ویولن می باشد را نشان دهم.

بدین گونه که نگاهی کوتاه و گذرا به تاریخچه و ساختار ظاهری هر یک از دو ساز به صورت مجزا انداخته ام و همچنین به بررسی و تطبیق ویژگی های اجرایی از لحاظ تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ پرداخته ام.

رسیدن به نتایج قابل توجهی از جمله شباهت های این دو ساز می تواند دیگران را به بررسی تطبیقی بیشتر این دو ساز ترغیب کند.

نگاهی به پیشینه هر یک از سازها (ویولا ـ قیچک)

ویولا

ویولا جزء دسته خانواده زهی می باشد که در اوایل قرن شانزدهم در شمال ایتالیا ساخته شد. آندرا آماتی[1]، و گاسپارو داسالو[2]، اولین کسانی بودند که در ساختن این ساز تلاش بسیار کردند.

ویولا ساز آلتو خانواده سازهای زهی آرشه ای محسوب می شود. این ساز که دقیقا همانند ویولن ساخته شده است ولی از آن بزرگ تر است. مدت ها در سایه ویولن قرار داشت تا اینکه سرانجام توانست امکانات گستردة تکنیکی خود را نشان دهد. از اواخر قرن هیجدهم آهنگسازان به رنگ، تن ملایم و خاص این ساز توجه کردند و سرانجام به اهمیت واقعی آن پی بردند.

قیچک

این ساز یکی از کهن ترین آلات موسیقی فلات ایران و بخشی از شبه قاره هند است که از پیشینه تاریخی قابل توجهی در میان سرزمین های شرق و جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) برخوردار است.

با بررسی مکتوبات و سنگ نوشته های تاریخی که مهمترین اسناد قابل رجوع در گذشته این ساز است. می توان فهمید قیچک تا چه اندازه در رپراتور اجرایی موسیقی سرزمین های غربی شبه قاره هند، پاکستان، جنوب افغانستان و شرق