صفحه	فهرست جداول	عنوان
37	گروه بندی عوامل مؤثر در زمین لغزش به روش آنبالگان	جدول 3-1
39	عوامل ناپایداری های دامنه ای و امتیازدهی آنها به روش آنبالاگان (Anbalagan 1992)	جدول3-2
39	معیار پهنه بندی خطر خطر ناپایداری دامنه ای براساس امتیاز کل در روش آنبالاگان	جدول3-3
37	تقسیمات كشوری شهرستان املش	جدول4-1
45	مشخصات ایستگاه‌های هواشناسی پیرامون شهرستان املش	جدول 4-2
48	متوسط درجه حرارت ماهانه و سالانه ایستگاه های مورد استفاده بر حسب سانتی گراد	جدول 4-3
49	شاخص حرارتی ماهانه و سالانه طی دوره آماری بر حسب سانتی گراد	جدول 4-4
50	رژیم فصلی و درصد فصلی درجه حرارت لاهیجان	جدول 4-5
52	میانگین بارش ماهیانه بر حسب میلی متر	جدول 4-6
54	توزیع فصلی و درصدهای مربوط به بارندگی	جدول4-7
56	مقادیر حداکثر رطوبت نسبی ماهانه و سالانه طی دوره آماری موجود ( درصد)	جدول 4-8
57	مقادیر حداقل رطوبت نسبی ماهانه و سالانه سالانه طی دوره آماری موجود (درصد)	جدول  4-9
58	میانگین ماهانه رطوبت نسبی در ایستگاه لاهیجان ( درصد)	جدول 4-10
59	مقادیر سرعت باد ماهانه ایستگاه لاهیجان طی دوره آماری 92-1387	جدول4-11
61	طبقه بندی اقلیم محدوده مورد مطالعه  براساس طبقه بندی دمارتن	جدول4-12
62	ضریب رطوبت آمبرژه برای ایستگاه لاهیجان	جدول4-13
95	تحولات جمعیت شهرستان املش و روستای پیلدره در سالهای 90-1375	جدول 4-14
96	توزیع تعداد خانوار، جمعیت و بعدخانوار  روستای پیلدره طی سال های 90-1375	جدول 3-15
98	ترکیب و نسبت جنسی جمعیت در روستای پیلدره در سال90-1375	جدول4-16
99	امتیاز بندی مناطق از لحاظ سنگ شناسی	جدول 4-17
99	امتیاز بندی مناطق از لحاظ ساختار	جدول 4-18
100	امتیاز بندی مناطق از لحاظ مرفولوژی شیب	جدول 4-19
100	امتیاز بندی مناطق از لحاظ اختلاف ارتفاع	جدول 4-20
101	امتیاز بندی مناطق از لحاظ کاربری و پوشش گیاهی	جدول 4-21
101	امتیاز بندی مناطق از لحاظ منابع آبی	جدول 4-22
101	امتیاز بندی مناطق از لحاظ مجموع عوامل مؤثر در زمین لغزش	جدول 4-23

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صفحه	فهرست اشکال	عنوان
9	نقشه جایگاه محدوده مورد مطالعه در تقسیمات سیاسی شهرستان ، استان و کشور	شکل 1-1
18	انواع حرکات دامنه ای	شکل 2-1
21	مرفولوژی زمین لغزش	شکل 2-2
32	مسیر تحقیق از مطالعات تا تهیه ی نقشه ی پهنه بندی نهائی	شکل 3-1
34	نقشه  منطقه بندی محدوده مورد مطالعه	شکل3-2
42	نقشه کاربری اراضی وضع موجود روستای پیلدره	شکل 4-1
43	عکس ورودی روستای پیلدره	شکل 4-2
48	نمودار متوسط درجه حرارت ماهانه در ماه های مختلف سال بر حسب درجه سانتی گراد	شکل 4-3
50	نمودار میانگین حداکثر و حداقل و متوسط درجه حرارت ماهانه در ماه های مختلف سال بر حسب درجه سانتی گراد	شکل4-4
51	نمودار درصد فصلی دما	شکل  4-5
52	نمودار توزیع بارش ماهانه در ایستگاه لاهیجان	شکل 4-6
53	نقشه هم بارش محدوده مورد مطالعه	شکل 4-7
55	نمودار توزیع فصلی بارندگی	شکل 4-8
55	نمودار منحنی آمبروترمیک ایستگاه لاهیجان در سالهای 92-1378	شکل  4-9
57	نمودار میانگین حداکثر و حداقل رطوبت نسبی	شکل  4-10
58	نمودار میانگین رطوبت نسبی	شکل  4-11
60	نمودار میانگین درجه سرعت وزش باد در منطقه	شکل  4-12
63	اقلیم نمای آمبرژه	شکل 4-13
65	نقشه  زمین شناسی محدوده مورد مطالعه	شکل 4-14
72	نقشه پهنه زلزله و گسلهای محدوده مورد مطالعه	شکل 4-15
80	نقشه تیپ اراضی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-16
83	نقشه توپوگرافی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-17
84	نقشه شیب در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-18
85	نقشه جهت  شیب در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-19
86	نقشه طبقات ارتفاعی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-20
87	نمایی از اراضی شیبدار در روستای پیلدره	شکل 4-21
88	نقشه  شبکه آبراهه­ ها در محدوده مورد مطالعه	شکل4-22
89	عکس نمایی از رودخانه شیشارستان	شکل 4-23
94	نقشه  کاربری اراضی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-24
96	نمودار تعدادجمعیت شهری و روستایی شهرستان املش در سال های 85 و 90	شکل 4-25
97	نمودار توزیع تعدادخانوار، جمعیت­ و­ بعدخانوار روستای پیلدره طی­ سال­های     90-1375	شکل 4-26
98	نمودار توزیع نسبت جنسی روستای پیلدره در سال 1390	شکل 4-27
102	نقشه  پهنه بندی خطر زمین لغزش  محدوده مورد مطالعه	شکل 4-28
109	نمایی از دخالت انسان در تشدید پدیده زمین لغزش در روستای پیلدره	شکل5-1
109	نمایی از زمین­لغزش در باغات چای روستای پیلدره	شکل5-2
112	نمایی از آسیب منازل مسکونی در اثر وقوع زمین لغزش در روستای پیلدره	شکل5-3
116	نمایی از جلوگیری از پیشرفت زمین لغزش در روستای پیلدره	شکل 5-4

 

 

 

چکیده

لغزش، حرکت یکپارچه و ناگهانی حجمی از خاک و موادّ سطح دامنه­هاست که به پایین دست دامنه­ها منتقل می شود. در سال های اخیر وقوع زمین لغزش­ها در مناطق شمالی کشور بدلیل تغییر کاربری اراضی تخریب جنگل و احداث جاده افزایش یافته است.

زمین لغزش و ریزشهای سنگی نمونه‌هایی از حرکات توده ای زمین هستند، زمین لغزه در جاده‌های­جنگلی از جنبه‌های مختلفی باعث بروز خسارتهای مستقیم­وغیرمستقیم می‌شود و خسارتهایی­شامل ایجاد محدودیت در مدیریت و بهره برداری از جنگل، نابودی و تخریب رویشگاه‌ها را در پی دارد. همچنین علاوه بر تلفات جانی زمین­لغزش خسارات مالی عمده، تلف شدن دام روستائیان و تخریب زیرساختها و زمینهای كشاورزی را به همراه دارد. بنابراین با شناخت از زمین­لغزشها می­توان از بروز آنها جلوگیری كرد و زمین­لغزش را تثبیت كرد. برای این کار در این پژوهش با توجه به نقشه زمین شناسی، گسل­ها و توپوگرافی و شیب و جهت شیب منطقه مورد مطالعه و بررسی­های میدانی با تهیه نقشه پهنه­ بندی می­توان مناطق مستعد وقوع زمین لغزش را شناسایی و از وقوع زمین لغزشهای احتمالی جلوگیری كرد. منطقه مورد مطالعه یعنی شرق گیلان از نظر حساسیت و وقوع زمین لغزش بسیار مستعد و برای پیشگیری یا دوری جستن نیاز به پهنه­ بندی و مطالعات عمیق دارد.

لذا با توجه به اینکه در این پژوهش محدوده مورد مطالعه روستای پیلدره شهرستان املش در شرق گیلان می باشد که با بهره گرفتن از روش آنبالگان و با توجه به عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش روستای مورد مطالعه به تحلیل و پهنه بندی شهرستان و همچنین بررسی نقاط پرخطر و کم خطر آن و واقع شدن روستا در کدام پهنه پرداخته شده است.

 

واژگان کلیدی : حرکات دامنه ای- شرق گیلان – روش آنبالگان

مقدمه

زمین لغزش پدیده ای است که در بعضی از کشورها حتی بیشتر از زلزله خسارات جانی و مالی داشته است بطوریکه در دهه 1990 تا 2000 میلادی توسط سازمان یونسکو بعنوان دهه مقابله با بلایای طبیعی مطرح شده و در آن زمین لغزش بعنوان یکی از اشکال بلایای طبیعی مطرح است و مطالعه همه جانبه پدیده زمین لغزش یکی از اهداف عمده در برنامه یونسکو که 14درصد از کل خسارات و تلفات وارده بر اثر وقوع مخاطرات طبیعی را در بر می گیرد در طی برنامه توسعه اقتصادی- اجتماعی در ایران بیش از 16/1 میلیارد دلار خسارت گزارش شده است. ایران به دلیل شرایط خاص زمین شناسی، توپوگرافی و آب و هوایی از جمله مناطق مهم لغزه خیز به شمار  می آید و سالانه خسارت های قابل توجهی بر اثر وقوع زمین لغزش گزارش می شود. اثرات مخرب و جدی این پدیده­ مهم زمین­ شناسی، در مناطق فعال تکتونیکی لرزه خیز، سیل­خیز و دارای سازندهای رسوبی و تبخیری حساس به فرسایش به وضوح قابل مشاهده است. عوامل متعددی در تحریک و فعالیت حرکات دامنه­ا ی تأثیر می گذارند که به عنوان مثال می توان از عواملی مانند تغییر شرایط زمین شناسی، جنس سنگ، خصوصیات مورفولوژی، کاربری زمین، گسترش مناطق مسکونی، احداث راه ها و غیره نام برد. تخریب سازه های مهندسی، پوشش گیاهی و زمین های کشاورزی، تسریع فرسایش و انتقال گسترده­ی رسوبات به پشت سدها از جمله خسارات ­و خطرات مستقیم این پدیده­ طبیعی است. با این وجود دستگاه های اجرائی می توانند با شناخت مناطق حساس به زمین لغزش، جهت توسعه­ سازه­ها در حد امکان از آن مناطق اجتناب کرده و یا در صورت اجبار تمهیدات و نکات فنّی لازم را با دقت بیشتری مدنظر قرار دهند. تکتونیک فعال، بارندگی های ناگهانی و شدید، دامنه های متعدد با شیب تند، ناپایداری دامنه­های متعدد، گسلش به ویژه در نواحی رأسی تاقدیس، حضور سازند­های مارنی و تبخیری حساس به فرسایش، نبود پوشش­گیاهی، افزایش خطر ناپایداری دامنه ها به دلیل وجود ترانشه های فراوان در مسیر راه­ها و توقّف تکمیل تأسیسات برخی از چاه­ها به دلیل مشکلات ناشی از نبود مطالعات اولیه­، ناپایداری دامنه ها، نیاز به پهنه بندی خطر ناپایداری دامنه­ ها را در این منطقه فراهم نموده است.

مقوله زمین­لغزشLamd slide  امروزه در جهان یکی از مهمترین مسائل بشمار می­رود هر ساله نمونه­های عظیم این پدیده را می توان در رسانه ­ها دید. شناخت زمین لغزش این امکان را به ما خواهد داد که عوامل پدیدآورنده آنرا شناخته و از تکرار آن چه بدست طبیعت و یا انسان و فعالیت­هایش جلوگیری کرده و یا حداقل شدت آن را بکاهیم ایران بدلیل کوهستانی بودن و دارا بودن دامنه­های گوناگون همچنین فعالیت­های عمرانی و پیامد آن دستکاری در محیط طبیعی موارد متعدد این پدیده را به خود می بیند که اهمیتش را دو چندان می کند برنامه ­ریزی و مطالعه محیط­های طبیعی در جهت حفظ تعادل و پایداری محیط طبیعی بخصوص دامنه­ها و سپس انجام فعالیت­ها و پروژه­ های عمرانی باید مورد توجه مسئولین و بهره برداران قرار گیرد چرا که بر هم خوردن تعادل دامنه ها منجر به کاهش پایداری آن ها و در نهایت حرکات دامنه ای یا زمین لغزش خواهد شد البته می دانیم که این پدیده مختص مناطق کوهستانی و دامنه ها بوده و می