فهرست مطالب:

چکیده……………………………………………………………………………………………….1

مقدمه ……………………………………………………………………………………………..3

فصل اول:  كلیات تحقیق

1-1تعریف واژه ها………………………………………………………………………………….6

1-2تشنج چیست؟…………………………………………………………………………………9

1-3صرع چیست؟………………………………………………………………………………….10

1-4 تاریخچه صرع………………………………………………………………………………….11    

1-5 طبقه ­بندی بین المللی حملات صرع………………………………………………………13

1-5-1 صرع های کانونی یاPartial …………………………………………………………….

1-5-2 صرع های منتشر یاGeneralized ………………………………………………………

1-5-3 صرع­های ویژه و طبقه­ بندی نشده………………………………………………………..17

1-6 پاتوفیزیولوژی صرع ……………………………………………………………………………18

1-7 نقش واسطه­های عصبی در صرع……………………………………………………………18

1-8 آثار استرادیول وپروژسترون درصرع…………………………………………………………..23

1-9 سیکلواکسیژنازها……………………………………………………………………………….24

1-9-1 سیکلواکسیژنازها و سنتز پروستانوئیدها………………………………………………….25

1-10 مكانیسم­های صرع­زایی………………………………………………………………………26

1-11 مکانیسم صرع زایی PTZ…………………………………………………………………..

1-12 نقش گیرنده­ی NMDA در تشنج­زایی توسط PTZ ………………………………………

1-13 نقش كانال پتاسیم در تشنج­زایی توسط PTZ …………………………………………..

 1-14 تاریخچه­ درمان دارویی ضد صرع ………………………………………………………….31

1-15 مکانیسم داروهای ضدصرع ………………………………………………………………….31

1-16 کمک حلال ها یا حامل ها(vehicles)……………………………………………………….32

1-16-1معرفی کمک حلال Polysorbate 20 …………………………………………………

1-17 دلایل استفاده ازگیاهان دارویی ومعطر……………………………………………………..35

1-18 رده بندی گیاه درمنه کوهی………………………………………………………………….35

Artemisia L. 1-18-1پراکنش جغرافیایی جنس درمنه…………………………………………..

1-18-2 پراکنش جغرافیایی گونه درمنه کوهی یاB.  Artemisia Aucheri ……………………

1-18- مشخصات درمنه کوهی…………………………………………………………………….36

1-18-4 خواص فارماکولوژیکی گیاه…………………………………………………………………38

1-18-5 ترکیبات شیمیایی گیاه …………………………………………………………………….38

فصل دوم: مواد و روش کار

2-1 مواد و وسایل……………………………………………………………………………………..42

2-1-1 مواد……………………………………………………………………………………………….42

2-1-2 وسایل ودستگاه ها……………………………………………………………………………..42

2-1-3 گیاه………………………………………………………………………………………………..44

2-1-4 حیوانات ………………………………………………………………………………………..44

2-2 روش ها……………………………………………………………………………………..44

2-2-1 روش عصاره گیری (تهیه عصاره اتانلی گیاه) ……………………………………………44

2-2-2 روش تهیه محلول تزریقی از عصاره گیاه(بخش اول پژوهش)……………………………44

2-2-3 روش انجام آزمایش(بخش دوم پژوهش)…………………………………………………..45

2-2-4 شاخص ­های مورد سنجش……………………………………………………………………46

2-2-5 روش محاسبه آماری- تجزیه وتحلیل آماری……………………………………………….47

فصل سوم: نتایج ونمودارها

3-1 نتایج آزمون آماری بخش اول پژوهش………………………………………………………….49

3-1-1 نتایج حاصل از مقایسه گروه کنترل وشم(باتویین5%)……………………………………..49

3-1-2 نتایج حاصل از مقایسه گروه کنترل وشم(باتویین1%)…………………………………….56

3-2 نتایج آزمون آماری بخش دوم پژوهش…………………………………………………………..63

3-2-1نتایج حاصل از مقایسه گروه های مختلف آزمایشی…………………………………………63

فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری

 

 

4-1 بحث ونتیجه گیری نهایی پژوهش………………………………………………………………71

4-2 نتیجه گیری کلی………………………………………………………………………………….76

4-3پیشنهادات …………………………………………………………………………………………..76

منابع……………………………………………………………………………………………………….77

چکیده:

گونه های مختلف جنس درمنه به عنوان دارو دردرمان برخی از بیماری  هادربررسی های فیزیولوژیک وفارماکولوژیک به کار می رود .با توجه به این که گونه درمنه کوهی دارای مقادیر زیادی اسانس ازگروه ترپنوئیدخصوصا” لاکتون های سزکویی ترپن وکتون های مونوترپن با طیف وسیعی از فعالیت های بیولوژیک می باشد ، می تواندبرخی ازعملکرد های فیزیولوژیک بدن راتحت اثرقراردهد. دراین تحقیق اثر عصاره الکلی درمنه کوهی بر تشنج ناشی ازپنتیلن تترازول موردبررسی قرار گرفته است.

در این مطالعه از موش های سوری نرنژاد NMRI با وزن22-28گرم استفاده شد.حیوانات به سه گروه تقسیم شدند:1)گروه کنترل که مورد تزریق داخل صفاقی سالین قرار گرفتند.2)به گروه شم سالین وکمک حلال تویین20(1%)تزریق گردید.3)گروه آزمایش که شامل سه زیرگروه بود. دراین زیر گروه­ها موش­ها دوز­های  mg/kg5/7، 25/6، 5 عصاره گیاه به همراه کمک حلال Tween20 (1%) و سالین دریافت کردند. روش القاء صرع به این ترتیب بودکه 20 دقیقه پس ازتزریق درون صفاقی مقادیرفوق، کلیه گروه ها به میزانmg/kg80 پنتیلن تترازول نیز به همین روش دریافت کردند. نشانه­ های تشنجی طی مدت 20 دقیقه مورد ارزیابی قرارگرفتند. داده های حاصل از بخش اول پژوهش توسط آزمون تست T ((T-test مورد تجزیه و تحلیل آماری قرارگرفتند. مقایسه آماری نشان دادکه کمک حلال تویین 20(5%)شروع مراحل 1و2رابه طور معنی داری به تاخیر انداخت(P<0.01) وهمچنین شروع مرحله 5را نیزبه طور معنی داری به تاخیر انداخت(P<0.05) وتعدادورودبه مرحله5 تشنج را به طور معنی داری کاهش داد(P<0.01)ولی باتوجه به این که امتیازتشنجی راکاهش داد، اثر معنی داری روی آن نداشت وازطرفی باعث افزایش معنی داردوام تشنج یاطول تشنج گردید(P<0.05)  ودرصد مرگ ومیر کاهش پیدا کرد. بنابراین  باکاهش میزان کمک حلال تا1% اثرمعنی داری بر تشنج مشاهده نشد. داده های حاصل از بخش دوم پژوهش توسط آنالیز واریانس یک طرفه (onewayANOVA) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرارگرفتند ومقایسه آماری نشان داد که عصاره درمنه کوهی دردوز  5/7میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به طورمعنی داری زمان لازم برای شروع مرحله 2و 5 را با (P<0. 05) تسریع کرد و در همین دوز امتیاز تشنجی را به طور معنی داری در مقایسه با گروه شم با (P<0. 01) و با گروه دریافت کننده عصاره با دوز5 میلی گرم با (P<0. 05) افزایش داد. همچنین دوز­های25/6 با (P<0. 05) و 5/7 با (P<0. 01) به طور معنی داری ورود به مرحله5 را افزایش دادند. از طرفی میزان مرگ ومیر به طور وابسته به دوز افزایش پیدا کرد. 

بررسی نتایج حاصل ازاین پژوهش نشان دادکه میزان غلظت کمک حلال تویین20می تواند برتشنج ناشی از   PTZ اثرگذارباشدو این یافته ها می تواند انتخاب غلظت حامل ها vehicle))رابرای استفاده درترکیب باداروهای مورد آزمایش یافاکتورهای تستی آسان کند وهمچنین عصاره الکلی گیاه درمنه کوهی درفصل رویشی می تواند تشنج ناشی ازپنتیلن تترازول را به طور وابسته به دوز وزمان افزایش دهد.به نظر می رسد،وجود برخی موادمثل سانتونین که جزولاکتون های سزکویی ترپن می باشد ویا وجودبرخی مونوترپن های کتونی مثل کامفوروسینئول(باکاهش آزادی کاتکولامین ها ازطریق مهارغیررقابتی گیرنده های استیل کولینی)موجب این امر می شوند.

مقدمه:

صرع، یکی ازشایع ترین اختلالات عصبی بعد از سکته­ی­ مغزی است که به وسیله حملات تشنجی وتخلیه بیش از حدوموقت نورون ها یا فعالیت الکتریکی غیر طبیعی مغز تشخیص داده می شود. (Lucindo J. et al, 2010,Xian-Yu Sun et al ,2010)   تشنج یکی از نشانه های بیماری صرع است ولی نخستین حمله نمی تواند بیانگر بیماری صرع باشد، بلکه این بیماری به وسیله حملات متناوب،ناگهانی،زودگذروعودکننده همراه است که معمولا”سطح هوشیاری رانیزدچاراختلال می کند ،باتوجه به مطالعات اپیدمیولوژیک بیش از50-60میلیون نفردرجهان دچار صرع هستند(كاتزونگ، ب. ،فتح­اللهی، ع. ،1380 ،  كاپلان، ه. ، رفیعی، ح. ، 1379، ارضی،ا. ،گله دار،ف.،1370، Lucindo J. et al, 2010,Xian-Yu Sun et al ,2010).حملات صرعی ممکن است درهمه ی سنین،همه ی نژادهاوهر دوجنس بروزکند(ارضی.ا و گله دار.ف،1370). میزان وقوع حملات صرعی در سال­های اولیه زندگی بیش از هر زمان دیگری است. تقریباً در 80 درصد از بیماران،شروع حملات قبل از سن 20 ­­سالگی است(ارضی.ا و گله دار.ف،1370). اگر چه با درمان استاندارد در 80 درصد موارد می­توان حملات تشنج را کنترل کرد,میلیون­ها نفر (500 هزار نفر در ایالات متحده) صرع کنترل نشده دارند. (كاتزونگ، ب. ،فتح­اللهی، ع. ،1380)  علل زیادی برای بیماری­های صرعی وجود دارد که با توجه به گوناگونی انواع آن،  ممكن است مكانیسم ایجاد كننده­ هر کدام متفاوت باشد، از جمله آن علل می­توان به بیماری­های عصبی گوناگون، عفونت، تومور، ضربه فیزیكی، بیماری­های مادرزادی، تب، عوامل سمی و عوامل متابولیک اشاره كرد.( Holtman L. et al, 2009) در مواردی كه علل مشخص برای حملات صرعی پیدا نكنیم، واژه صرع ایدیوپاتیک (Idiopatic) یا اولیه را به كار می­بریم. (سلطان زاده ا.، 1383) سیكلواكسیژنازها (آنزیم سنتز کننده پروستاگلاندین­ها) به دلیل ایفای نقش مهم در اختلالات و بیماری­های عصبی، ممكن است نقش ویژه­ای در بیماری­زایی صرع داشته باشند. نوروترانسمیترهای مختلفی، بویژه GABA و گلوتامات نقشی كلیدی در پاتولوژی صرع دارند. (Hille, B.,1992)

باوجودگسترش درزمینه داروهای ضدتشنج جدید هنوز بیماری صرع به طور کامل درمان نشده  است(Lucindo J. et al, 2010)تقریبا95درصدازداروهای رایج وقابل دسترس جهت درمان صرع قبل از1985موردآزمایش قرارگرفت ودر60-70درصدازبیماران تشنج به طوررضایت بخشی کنترل شد(Xian-Yu Sun et al,2010)ولی درحال حاضرحدود3/1ازبیماران پاسخ خوبی به درمان های رایج فعلی نمی دهند،حتی اگرچندین دارو به طورمکمل استفاده شود.علاوه براین بیش از50درضد ازبیماران مبتلا به صرع عوارض جانبی نامطلوبی درحین درمان باداروهای ضدصرع ازخودنشان می دهندکه زندگی آن هاراتهدید می کند(Lucindo J. Quintans-Júnior et al, 2010)این عوارض عبارتند از خواب آلودگی، آتاکسی (ناهماهنگی حرکتی)، اختلال دستگاه معدی- روده­ای، سمیت کبدی و مگالوبلاستیک(بزرگ شدن غیر طبیعی گلبول­های قرمز خون) و آنمی یا کم خونی.

به همین جهت هنوز برای دسترسی به داروهای ضد صرع موثرتر وباعوارض جانبی کمترتحقیقات دراین زمینه ادامه دارد.طب سنتی وگیاهان دارویی به عنوان منبع مناسبی جهت دستیابی به داروهای بهتر مورد توجه می باشند. (پور غلامی م. وهمکارانش، 1376 Schwabe K. et al,2004, ، Cilani A.H. et al 2000,). گیاهان دارویی نعمت طبیعی هستند که به بشر داده شده تا از بیماری رها شده وزندگی سالمی داشته باشد.آن ها نقش اساسی برای حفظ تندرستی ما بازی می کنندوبه نظر می رسدکه دردرمان بیماری های مختلف بسیارمطمئن تر باشند(Bora KS, Sharma A., 2011). البته باید دقت داشت که گیاهان دارویی این پتانسیل را دارد که تولید داروهای مضر کند استفاده از گیاهان دارویی به دلیل انتشار وسیعی که دارند و به­­­­راحتی در دسترس می­باشند پتانسیل عوارض جانبی را در جمعیت افراد مبتلا به صرع افزایش می­دهد. پس گیاهان آرام­بخش ممکن است که پتانسیل داروهای ضد تشنج را داشته باشند و موجب افزایش اثرات تسکین دهندگی و روانی شوند ولی آن­ها نباید به جای داروهای ضد تشنج استفاده شود چون اثر بخشی و سودمندی آن­ها ثابت نشده است .(Marcello Spinella, Ph.D.,2001)

همچنین با توجه به این که برخی ازعصاره های گیاهی داخل آب یا سالین به عنوان یک ترکیب بی ضرر حل نمی شوندوجهت بررسی اثر آن ها باید از کمک حلال ها ی بی اثر استفاده کردوازطرفی این کمک حلال ها در داروسازی وصنایع غذایی نیز کاربرد دارندوممکن است استفاده از آن هادر دوز های خاص سبب ایجاد اثرات جانبی گردد.بنابراین تحقیق درجهت شناخت اثرات این حامل ها بررفتار و یافتن غلظت بی ضرر این ترکیبات، انتخاب غلظت کمک حلال ها(vehicle)رابرای استفاده درترکیب باداروها یاعصاره های مورد آزمایش یافاکتورهای تستی دیگرمشخص می کند.( Carl A. Castro et al,1995)

لذااین پژوهش به منظور بررسی اثرعصاره الکلی درمنه کوهی برتشنج ناشی ازپنتیلن تترازول به انجام رسیده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- تعریف واژه ها

Convulsion ( تشنج) :

تشنج به حملاتی اطلاق می­گردد كه معمولاً با حركات بدنی شدید به صورت تونیک یا كلونیک یا هر دو همراه است و ممكن است در یک اندام (focal) یا همه اعضا (generalized) دیده شود كه بهترین نمونه آن صرع بزرگ (گرندمال) می­باشد.

 Seizure یا حمله :

Seizure یک واژه كلی است كه به وقوع حمله ناگهانی یک بیماری گفته می­ شود ولی در نورولوژی برای هر گونه حمله صرعی با تشنج یا بدون تشنج بكار می­رود، ممكن است هوشیاری بیمار طبیعی یا مختل باشد.

صرع epilepsy :

 یعنی بروز دشارژهای الكتریكی غیرطبیعی و گاه­گاهی (paroxysmal) از نورون­ها (یاخته­های مغز) كه به یكی یا آمیزه­ای از حالات بالینی منجر می­گردد.

از دست دادن هوشیاری، حركات تشنجی اندام­ها، مات شدن، اختلالات دستگاه خودكار، ادراك حسی غیرطبیعی، رفتار غیرعادی و نشانه­ های گوناگون دیگر.

پیدایش هر یک از علائم بالا به كانون آسیب در مغز و جای تخلیه امواج صرعی بستگی دارد.

در اصطلاح نورولوژی صرع به حملات تكرار شونده­ای گفته می­ شود كه از دیدگاه بالینی نماهای گوناگونی پیدا می­كنند. (سلطان زاده ا.، 1383)

تونیک tonic :

حالت تونیک یعنی اندام­ها در یک وضعیت كشیده وسخت قرار گیرند( extension rigidity) ومعمولاً كمتر از یكی دو دقیقه در آن موقعیت باقی بمانند. بروز صرع ممكن است تنها به شكل تونیک باشد. (سلطان زاده ا.،   1383 Fauci AS.,1998, )

كلونیک clonic :

در تشنج كلونیک یكی یا همه اندام­ها دچار حركات لرزشی پی­درپی و غیر ارادی می­ شود و بیمار مرتباً دست و پا می­زند. ( مانند گوسفند سربریده) در موش این حمله می‌تواند همراه با حالتی مرسوم به «دویدن وحشیانه» باشد (Gower AJ, Noyer MV, Gobert J, Walfert E.,1995)

پرش­های میوكلونیک (myoclonic jerks ) :

پرش­های سریع ناگهانی و غیرطبیعی اندام­ها می­باشند كه به دلیل انقباض سریع عضلات بویژه ماهیچه­های خم كننده بروز می­نمایند. علت آن دشارژهای صرعی است كه از قشر یا ساقه مغز صادر می­ شود.

پیش درآمد (Aura) :

Aura به نشانه­ های عصبی می­گویند كه بیمار معمولاً چند ثانیه پیش از پیدایش حمله تشنج احساس می كند. Aura یک نوع صرع focal به­شمار می ­آید كه در حقیقت برای مشخص نمودن كانون صرعی در مغز اهمیت دارد. پیش درآمد (Aura) به اشكال گوناگونی مثل سرگیجه، احساس بوی بد در دهان یا بینی و احساس چشایی نامطبوع بیان می­گردد.( سلطان زاده ا.، 1383)

نشانه­ های اخطار دهنده (premonitory symptoms) :

برخی بیماران مبتلا به صرع چند روز پیش از حمله، حالات ویژه­ای دارند كه هشدار دهنده بروز صرع در آنها می­باشد. این نشانه­ها ممكن است به صورت عصبی شدن، احساس خوشی، خستگی و یا میل به خوردن غذایی خاص باشد. تفاوت این حالات با پیش درآمد ( Aura) در طولانی بودن آنهاست.

دوره پس از حمله postictal phase :

این دوره به دنبال پایان یافتن حمله صرعی آغاز می­ شود و طی آن بیمار ممكن است حالت سرگیجه و

منگی داشته باشد و نوار مغز او كندی (Slowing) نشان دهد. اگر بیمار حمله گرندمال كرده باشد، در این دوره از سردرد و كوفتگی اندام­ها شاكی خواهد بود.

 مرحله بین حملات (interictal phase) :

فاصله زمانی بین دو حمله پی در پی را كه ممكن است از چند ساعت تا چندین روز باشد، مرحله­ interictal می­گویند. هر چه این دوره كوتاه­تر باشد، پیش آگاهی بدتر و نشانه كنترل نامناسب صرع است.

فلج پس از حمله todd’s paralysis :

اگر كانون صرعی در قشر حركتی مخ باشد، گاهی پس از پایان حمله اندامی كه حركات تشنجی داشته است به مدت كمتر از 24 ساعت فلج موقتی بنام « فلج تاد» پیدا می­كند.( سلطان زاده ا.، 1383)

صرع كانونی (partial or focal epilepsy) :

چنانچه با شواهد بالینی یا نوار مغز، كانونی كه حمله صرع از آن منشأ می­گیرد مشخص گردد، به آن صرع كانونی یا focal گفته می­ شود؛ مانند صرع لب گیجگاهی. در  این حالت اگر حمله موضعی باقی بماند، واژه كانونی ساده ( Simple