محیطی در پست‌لارو تولیدی

چکیده:

نانوذرات باریم سولفات (BaSO4) به­عنوان افزودنی به خمیر مواد فعال منفی (NAM) باتری سرب اسیدی معرفی گردید. ابتدا نانوذرات باریم سولفات با بهره گرفتن از گلیسرول به­عنوان عامل کنترل کننده­ اندازه­ ذرات سنتز شد. گلیسرول یک ترکیب ساده­ی پلی­ال است و روش­های سنتزی که از آن استفاه می­ کنند، سبز هستند زیرا گلسیرول در محیط­های هوازی تخریب می­ شود. مشخصه یابی ذرات سنتز شده با میکروسکوپ الکترون پویشی (SEM) و پراش پرتو ایکس (XRD) تکمیل گردید. ذرات باریم سولفات با توزیع اندازه­ یکنواخت در اندازه­ نانو تهیه شد. آزمایش­ها با الکترود منفی باتری سرب اسید 12 ولتی تهیه شده از نانوذرات باریم سولفات (BaSO4) انجام گرفت. مشخص شد که الکترود منفی دارای نانوذرات BaSO4 به­ طور چشمگیری استارت سرد و ظرفیت اولیه­ی پایدارتری نسبت به الکترود منفی بدون نانوذرات نشان میدهد. بنابراین نانوذرات باریم سولفات عملکرد باتری سرب اسیدی را بهبود می­بخشد. در بخش بعدی این رساله برای اولین بار، اثر حضور سدیم فلورید (NaF) و سدیم هگزامتافسفات (SHMP) به­عنوان افزودنی الکترولیت باتری سرب اسیدی، در تولید هیدروژن و اکسیژن و تولید لایه­ی آندی روی الکترود سرب با آلیاژ مشخص با ولتامتری چرخه­ای و خطی در محلول آبی اسید سولفوریک، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که با حضور این افزودنی­ها در الکترولیت، اورپتانسیل تولید هیدروژن و اکسیژن افزایش می­یابد، و بنابراین ساختار چرخه­ای لایه­ی PbSO4 تغییر میکند. نتایج مشخص می­ کند که افزودنی­های پیشنهادی از تجمع پیشرفته­ی سرب سولفات جلوگیری کرده و بنابراین چرخه­ی عمر باتری سرب اسید را افزایش می­دهد.

فهرست مطالب

1-1 اساس باتری سرب اسیدی.. 2

1-1- 1 تهیه‌ی صنعتی سرب اکسیدی.. 4

1-1-1-1 دیگ بارتن (Barton-pot). 4

1-1-1-2 آسیاب گلولهای (Ball mill). 5

1-1-2: تهیه‌ی صنعتی الکترودها 7

1-1-3 ساختار مواد الکترود. 8

1-1-3-1 ساختار مواد فعال مثبت (PAM). 8

1-1-3-2 ساختار مواد فعال منفی (NAM). 10

1-1-4 الکترولیت… 12

1-1-5 ساختار سِل و واکنش‌ها 13

1-1-5-1 الکترود مثبت: 14

1-1-5-2 الکترود منفی.. 15

1-1-6 کیورینگ الکترودهای خمیر مالی شده‌ی باتری.. 16

1-1-7 فرایندهای شارژ و دشارژ. 17

1-2 افزودنی‌ها 19

1-2-1 افزودنی به خمیر صفحات منفی.. 19

1-2-1-1اکسپندر. 19

1-2-2 افزودنی به خمیر مثبت… 32

1-2-3 افزودنی الکترولیت… 33

1-3 کاربرد فناوری نانو در باتری سرب- اسید. 34

1-3-1 فناوری نانو. 35

). 37

4-1هدف از کار حاضر. 39

2-1 مواد و تجهیزات استفاده‌شده. 40

2-2 سنتز نانو ذرات باریم سولفات… 41

2-3 روش‌های بررسی اثر نانو ذرات باریم سولفات… 42

2-3-1 تکنیک‌های آزمایشگاهی و الکتروشیمیایی.. 42

2-3-2 آماده‌سازی خمیر برای باتری سرب اسیدی.. 43

= 45%… 43

2-3-2-2 محاسبه­ی محتوای فاز جامد در خمیر. 45

47

2-3-3-1 تهیه‌ی خمیر منفی.. 48

2-4 سیستم مطالعه‌ای افزودنی الکترولیتی.. 53

3-1 سنتز نانوذرات باریم سولفات… 55

3-1-1 بهینه سازی غلظت واکنش‌دهنده‌ها 59

3-1-2 بهینه‌سازی دمای واکنش…. 61

3-1-3 بهینه‌سازی حجم محلول آماده‌سازی.. 63

3-1-4 بهینه‌سازی دور همزدن.. 65

3-2 بررسی اثر نانوذرات باریم سولفات بر رفتار الکتروشیمیایی و عملکرد باتری سرب اسید. 67

67

3-2-1-1 بهینه‌سازی مقدار پودر اکسید سرب (PbO) با درجه‌ی اکسیداسیون 80%. 68

). 69

 

3-2-1-3 بهینه‌سازی مقدار نانوذرهی باریم سولفات در خمیر کربن.. 70

در بهبود عملکرد باتری سرب اسید.. 73

3-2-2-1 نتایج آنالیز شبکه‌ی مصرفی.. 73

3-2-2-2 نتایج درصد سرب آزاد. 75

3-2-2-1 تست ظرفیت اولیه. 75

3-2-2-2 تست استارت سرد. 77

3-2-2-3 تست شارژ پذیری.. 80

3-3 بررسی تاثیرافزودنیهای الکترولیتی بر عملکرد باتریهای سرب اسید. 81

3-3-1 تولید و احیاء لایه‌ی اکسیدی در سطح الکترود Pb. 83

3-3-1-1 بررسی مکانیسم اثر سدیم فلورید در ولتامتری چرخه‌ای الکترود سرب… 83

3-3-1-2 بررسی اثر سدیم هگزامتافسفات در ولتامتری چرخه‌ای الکترود سرب: 85

3-3-2 پتانسیل تولید هیدروژن.. 86

3-3-3 پتانسیل تولید اکسیژن.. 88

3-3-4 محل و ارتفاع پیک جریان آندی.. 91

3-3-5 برگشت‌پذیری.. 92

نتیجه ­گیری.. 94

مراجع: 95

فهرست شکل­ها:

شکل1- 1: اجزای تشکیل‌دهنده‌ی باتری سرب اسیدی. 3

شکل1- 2: شمای واحد بارتن. 5

شکل1- 3: شمای انواع واحد بارتن. الف) آسیاب گلوله ای کونیکال، ب) میل اکسید سرب کلرید. 6

شکل1- 4: ساختار دوگانه­ی PAM. 9

. 9

. 10

شکل1- 7: کریستال­های سرب که در شبکه‌ی اسکلتی به هم وصل شده‌اند  11

شکل1- 8: فرایندهای انتقال یون. 12

شکل1- 9: فرایندهای شارژ و دشارژ در باتری سرب اسید. 18

شکل1- 10: فرمول فردونبرگ برای لیگنین. 22

. 23

شکل1- 12: تغییرات اولیه‌ی پتانسیل در پلاریزاسیونهای سرعت‌بالای صفحه‌ی منفی   28

شکل1- 13: (آ) تصاویر SEM میکرو ساختاری ذرات باریم سولفات   29

شکل1- 14: تغییر در زمان دشارژ ( ظرفیت). 30

در NAM در عملکرد ظرفیت سل در چرخه با سرعت دشارژ 20 ساعت [55]. 31

در NAM [54]. 31

شکل1- 17: شماتیک سنتز مواد در اندازه‌ی نانو. 36

شکل1- 18: ساختار کریستالی پیش‌بینی‌شده‌ی ارترومبیک باریم سولفات [123]. 38

. 42

/ LO. [2]. 47

شکل2- 3: پلیت‌های مثبت و منفی استفاده‌شده در مونتاژ باتری. 50

شکل2- 4: واحدهای باتری مونتاژ شده. 52

شکل 3- 1: ساختار گلیسرول. 54

را به سبب پیوند هیدروژنی احاطه کرده است. 55

شکل 3- 3: مکانیسم تشکیل نانوذرات BaSO4. 56

شکل 3- 4: مکانیسم ممانعت فضایی گلیسیرین و کنترل اندازه‌ی نانوذرات BaSO4. 57

شکل 3- 5: تصاویر میکروسکوپ الکترونی پویشی (SEM)، برای بهینه‌سازی غلظت واکنش‌دهنده‌ها. 59

شکل 3- 6: تصاویر میکروسکوپ الکترونی (SEM) مربوط به بهینه‌سازی دمای واکنش. 61

شکل 3- 7: تصاویر میکروسکوپ الکترونی پویشی (SEM) ب برای بهینه‌سازی حجم محلول آماده‌سازی. 63

شکل 3- 8: تصاویر میکروسکوپ الکترونی پویشی (SEM)،  در بهینه سازی دور همزن مغناطیسی. 65

شکل 3- 9: نتیجه­ XRD نمونهی باریم سولفات سولفات. 65

شکل 3- 10: ولتاموگرامهای ولتامتری چرخه‌ای الکترود خمیر کربن برای بهینه‌سازی پودر اکسید سرب. 68

شکل 3- 11: ولتاموگرام ولتامتری چرخه‌ای برای بهینه‌سازی غلظت الکترولیت.. 69

. 71

. 71

معمولی با نانوذرات BaSO. 72

شکل 3- 15: نمودار ولتاژ بر حسب زمان به‌منظور شبیه‌سازی استارت ماشین ثبت‌شده است. 76

شکل 3- 18: ولتاموگرام چرخه‌ای در محلول الکترولیت در حضور و عدم حضور افزودنی الکترولیت. 83

شکل 3- 21: پتانسیل احیا هیدروژن در غلظت‌های متفاوتی از افزودنی الکترولیت.. 87

 شکل 3- 25: ارتفاع پیک جریان اکسیداسیون Pb در حضور افزودنی‌های الکترولیتی پیشنهادی با غلظت‌های متفاوت……..90

شکل 3- 26: محل پیک اکسیداسیون Pb به PbSO4 در حضور افزودنی الکترولیتی پیشنهادی در غلظت‌های متفاوت………92

شکل 3- 27: نمودار اختلاف‌پتانسیل (برگشت‌پذیری) بر اساس غلظت افزودنی الکترولیتی پیشنهادی……………………………..93

فهرست جدول‌ها:

جدول1- 1: چگالی ویژه نسبی­ی اسیدسولفوریک و شرایط شارژ در باتری سرب اسید. 13

جدول1- 2: انواع مختلف کربن استفاده‌شده در ترکیب اکسپنذرها. 25

. 27

جدول1- 4: روش‌های متنوعی برای سنتز مواد در اندازه‌ی نانو. 37

جدول2- 1: لیست مواد استفاده‌شده. 40

جدول2- 2: لیست تجهیزات استفاده‌شده. 41

جدول2- 3: وزن مولکولی و حجم مولی مواد فعال لازم برای محاسبات [4]. 46

جدول2- 4: درصد وزنی مواد تشکیل‌دهنده‌ی خمیر منفی. 48

جدول2- 5: برنامه شارژ باتری استارتی نوع A و B.. 53

و مشخصات کلی آن‌ ها. 54

جدول3- 1: مشخصات محلول‌های استفاده‌شده برای بهینه سازی غلظت واکنش دهنده ها. 59

جدول3- 2: شرایط آزمایشی برای بهینه سازی دمای واکنش. 61

جدول3- 3: شرایط واکنش شیمیایی برای بهینه­سازی حجم محلول آماده‌سازی. 63

برای بهینه سازی دور هم زدن. 65

جدول3- 5: مشخصات الکترودهای خمیر کربن آماده شده برای بهینه­سازی مقدار اکسید سرب PbO. 67

70

جدول3- 7: آنالیز سرب مصرفی در تولید اسکلت خام شبکه. 74

جدول3- 8: نتایج اندازه‌گیری سرب آزاد برای پلیت­های منفی. 75

جدول3- 9: نتایج دوبار تست ظرفیت اولیه برای دو نوع باتری. 76

جدول3- 10: نتایج استارت سرد. 79

جدول3- 11: نتایج تست شارژپذیری. 80

فصل اول:

 

 مقدمه­ای بر باتریهای سرب اسید

 

1-1 اساس باتری سرب اسیدی

باتری سرب اسید اولین باتری قابل شارژ موفق ازنظر تجاری بود و تاکنون پیشرفت‌های روزافزونی داشته است [1]. در سال 1859، فیزیکدان فرانسوی گوستون پلنت[1] پلاریزاسیون بین دو الکترود مشخص غوطه‌ور در محلول‌های آبی رقیق از اسید سولفوریک را مطالعه کرد. او الکترودهای مختلف شامل؛ نقره، سرب، قلع، طلا، پلاتنیوم و آلومینیوم را موردبررسی قرارداد و دریافت که بر اساس نوع الکترود استفاده‌شده، وقتی جریان الکتریکی از درون الکترودها عبور می‌کند، سل‌ها به اندازه‌های متفاوتی پلاریزه شده و تولیدکننده‌ی جریان معکوس می‌شوند. وی نتایج تمامی مشاهدات خود را در مقاله‌ای تحت عنوان “تحقیقات درزمینه‌ی قطبش ولتایی‌[2]” در سال 1859 در کومپتس رندوس[3] از دانشکده‌ی علوم فرانسه چاپ کرد [2].

یک باتری سرب اسید بزرگ (12V)، از 6 سِل که به‌صورت سری به هم متصل شده‌اند تشکیل‌شده است که هرکدام حدود 2 ولت پتانسیل ایجاد می‌کنند. هر سِل شامل دو نوع شبکه‌ی سربی است که با مصالح سربی پوشانیده شده است. آند سرب اسفنجی Pb و کاتد PbO2 پودری است. شبکه‌ها در محلول الکترولیت 4-5 مولار اسید سولفوریک غوطه‌ور هستند و صفحه‌های فیبر شیشه‌ای[4] بین الکترودها قرار داده می‌شود تا از اتصال فیزیکی بین صفحات و ایجاد اتصال بین آن‌ ها جلوگیری شود. زمانی که سِل دشارژ می‌شود، به‌عنوان یک سِل ولتایی انرژی الکتریکی را به کمک واکنش زیر ایجاد می‌کند:

آند (اکسیداسیون):

Pb(s) + SO42-(aq) → PbSO4(s) + 2e–                                                 (1-1)

کاتد (احیا):

PbO2(s) + 4H+(aq) + SO42-(aq) + 2e– → PbSO4(s) + 2H2O(l)           (1-2)

چکیده………………………………… 1

فصل اول : مقدمه……………………….. 2

1-1 مقدمه…………………………….. 3

فصل دوم : بررسی منابع………………….. 5

2-1 پیشینه و تاریخچه لوبیا……………… 6

2-2 اهمیت اقتصادی لوبیا………………… 6

2-3 سطح زیر کشت لوبیا در ایران و جهان……. 7

2-4 مشخصات عمومی لوبیا…………………. 7

2-5 خصوصیات گیاهشناسی لوبیا…………….. 8

2-6 نیازهای اقلیمی لوبیا……………….. 11

2-7 نقش کلسیم در تغذیه گیاهان…………… 12

2-7-1 کلسیم در خاک…………………….. 14

2-7-2 اثر کلسیم برخواص و ویژگیهای خاک……. 14

2-7-3 اثر متقابل کلسیم با سایر عناصر…….. 15

2-8 فیزیولوژی کلسیم در گیاه…………….. 15

2-9 نقشهای کلسیم در گیاه……………….. 16

2-9-1 پایداری دیواره سلول………………. 16

2-9-2 رشد سلول………………………… 16

2-9-3 پایداری غشا و تنظیم آنزیم…………. 17

2-9-4 تنظیم توزیع کلسیم درون سلول……….. 17

2-9-5 موازنه کاتیون- آنیون و تنظیم اسمز….. 17

2-10 استفاده از گچ در تغذیه گیاهان………. 18

2-11 نقش گوگرددر تغذیه گیاهان…………… 19

2-12 نقش گوگرد در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی 22

2-13 اثر گوگرد بر مقدار پروتئین دانه لوبیا.. 23

2-14 اثرگوگرد بر مقدار کلروفیل برگها…….. 23

2-15 اثر کلسیم بر تثبیت نیتروژن…………. 24

2-16 نقش کلسیم و pH  درتثبیت نیتروژن……… 25

2-17 نقش گوگرد بر تثبیت نیتروژن…………. 25

 

فصل سوم : مواد و روش ها ………………..  27

3-1 مشخصات جغرافیایی و آب و هوایی منطقه….. 28

3-2 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک محل انجام آزمایش   30

3-3 ویژگی های آماری طرح آزمایشی…………. 30

3-4 آماده سازی زمین، اجرای نقشه طرح و کاشت لوبیا    31

3-5 خصوصیات مورد بررسی…………………. 31

 

3-5-1 ارتفاع بوته……………………… 31

3-5-2 تعداد ساقه فرعی………………….. 32

3-5-3 طول غلاف…………………………. 32

3-5-4 تعداد غلاف در بوته………………… 32

3-5-5 تعداد دانه در غلاف………………… 32

3-5-6 تعداد دانه در بوته……………….. 32

3-5-7 وزن صد دانه خشک………………….. 32

3-5-8 عملکرد غلاف تر……………………. 33

3-5-9 عملکرد غلاف خشک…………………… 33

3-5-10 عملکرد دانه…………………….. 33

3-5-11 عملکرد بیولوژیک…………………. 33

3-6 محاسبات آماری……………………… 33

فصل چهارم: نتایج………………………. 34

4-1 اثر زمان و مقدار مصرف گچ برارتفاع بوته.. 35

4-2 اثر زمان و مقدار مصرف گچ بر تعداد ساقه فرعی 37

4-3 اثر زمان و مقدار مصرف گچ بر طول غلاف….. 39

4-4 اثر زمان و مقدار مصرف گچ بر تعداد غلاف در بوته   41

4-5 اثر زمان و مقدار مصرف گچ بر تعداد دانه در غلاف   43

4-6 اثر زمان و مقدار مصرف گچ برتعداد دانه در بوته   45

4-7 اثر زمان و مقدار مصرف گچ بر وزن صد دانه. 47

4-8 اثر زمان و مقدار مصرف گچ بر عملکرد غلاف تر 48

4-9 اثر زمان و مقدار مصرف گچ عملکرد غلاف خشک. 49

4-10 اثر زمان و مقدار مصرف گچ بر عملکرد دانه 50

4-11 اثر زمان و مقدار مصرف گچ برعملکرد بیولوژیک 51

فصل پنجم : نتیجه گیری………………….. 54

5-1- نتیجه گیری……………………….. 55

5-2- پیشنهادات………………………… 55

منابع………………………………… 56

فهرست جدول ها

جدول 3-1 خصوصیات  شیمیایی خاک محل آزمایش.. 30

جدول 3-2 خصوصیات  فیزیکی خاک محل آزمایش… 30

جدول 4-1 تجزیه واریانس داده ها………… 53                                                                                       

فهرست شکل ها

شکل 3-1 نقشه استان گیلان و تقسیم بندی شهرها و نقشه بخشهای شهرستان لنگرود………………………… 28

شکل 3-2 میزان بارندگی………………….. 29

شکل 3-3 میانگین دما……………………. 29

شکل 4-1 اثر مقدار مصرف گچ بر ارتفاع بوته لوبیا 36

شکل 4-2 اثر زمان مقدار مصرف گچ بر ارتفاع بوته لوبیا 36

شکل 4-3 اثر مقدار مصرف گچ بر تعداد ساقه فرعی 38

شکل 4-4 اثر زمان مقدار مصرف گچ بر تعداد ساقه فرعی   38

شکل 4-5 اثر مقدار مصرف گچ بر طول غلاف لوبیا.. 40

شکل 4-6 اثر زمان مقدار مصرف گچ بر طول غلاف لوبیا 40

شکل 4-7 اثر مقدار مصرف گچ بر تعداد غلاف لوبیا 42

شکل 4-8 اثر زمان مقدار مصرف گچ بر تعداد غلاف لوبیا   42

شکل 4-9 اثر مقدار مصرف گچ بر تعداد دانه در غلاف 44

شکل 4-10 اثر زمان مقدار مصرف گچ بر تعداد دانه در غلاف   44

شکل 4-11 اثر مقدار مصرف گچ بر تعداد دانه در بوته لوبیا 46

شکل 4-12 اثر زمان مقدار مصرف گچ بر تعداد دانه در بوته لوبیا………………………………… 46

شکل 4-13 اثر متقابل مقداروزمان مصرف گچ بر تعداد دانه در بوته لوبیا……………………………. 46

شکل 4-14 اثر متقابل مقداروزمان مصرف گچ بر وزن صد دانه لوبیا………………………………… 47

شکل 4-15 اثر متقابل مقداروزمان مصرف گچ بر عملکرد غلاف تر لوبیا………………………………… 48

شکل 4-16 اثر متقابل مقداروزمان مصرف گچ بر عملکرد غلاف خشک لوبیا………………………………… 49

شکل 4-17 اثر متقابل مقداروزمان مصرف گچ بر عملکرد دانه لوبیا………………………………… 50

شکل 4-18 اثر مقدار مصرف گچ بر عملکرد بیولوژیک لوبیا 52

شکل 4-19 اثر زمان مقدار مصرف گچ بر عملکرد بیولوژیک لوبیا…………………………………….. 52

شکل 4-20 اثر متقابل مقداروزمان مصرف گچ بر عملکرد بیولوژیک لوبیا………………………………… 52

 

چکیده

به منظور بررسی اثر گچ بر رشد و عملکرد لوبیا در منطقه لنگرود، آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه  بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1392 به اجرا در آمد. فاکتور اول، زمان مصرف گچ در 2 سطح (مصرف کامل در ابتدای کاشت و مصرف به صورت تقسیط شده در 2 مرحله کاشت و گلدهی) و فاکتور دوم مقدار مصرف گچ در 5 سطح (120،90،60،30،0 کیلوگرم در هکتار) بود. صفات مورد بررسی در این تحقیق عبارت بودند از: ارتفاع ساقه، تعداد ساقه فرعی، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، عملکرد غلاف تر، وزن صد دانه، عملکرد غلاف خشک و عملکرد بیولوژیک. تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که زمان مصرف گچ اثر معنی

 

چکیده:

بدست آوردن پارامترهای هیدرودینامیکی در یک آبخوان نقش بسیار مهمی دررسیدن به سطح ایستابی در آن آبخوان ودر نتیجه مدلسازی آن دارد که می ­تواند در مدیریت منابع آب مورد استفاده قرار گیرد.برای بدست آوردن این پارامترها روش­های صحرایی، مدل­های ریاضی و مدل­های فیزیکی کاربرد دارند. با توجه به پرهزینه بودن روش صحرایی، دستیابی به روش دقیق آزمایشگاهی و برآورد این پارامترها در آزمایشگاه با صرف هزینه کمتر می ­تواند راه گشا باشد.
از مدل فیزیکی دستگاه هیدرولوژی به عنوان یک مدل آزمایشگاهی برای برآورد ضریب هدایت هیدرولیکی آبخوان که یکی از مهمترین پارامترهای آبخوان می­باشد استفاده شد. نتایج سه آزمایش پمپاژ، ردیاب و بار ثابت با روابط تجربی مقایسه شد و رابطه بریر با نتایج آزمایش پمپاژ نزدیکی بیشتری داشت. مقادیر آزمون پمپاژ تقریبا دو برابر نتایج آزمایش بار ثابت وسه برابر نتایج ردیاب می باشد. به طور کلی نتایج آزمایشات این موضوع را که با درشت­تر شدن ذرات مقدار هدایت هیدرولیکی افزایش می­یابد تایید می­ کند. در نمونه آزمایشگاهی به دلیل ابعاد محدود مدل، ممکن است زمان­های تعادل بدست آمده نسبت به نمونه­های صحرایی کمتر باشد اما مقایسه زمان های تعادل در سه نوع خاک با دانه بندی متفاوت می ­تواند نتیجه این مطالعه باشد. با افزایش مقدار  برای هر خاک زمان رسیدن به تعادل افزایش پیدا می­ کند. این نکته را برای مدیریت زمان در آزمایش­های پمپاژ می­توان لحاظ نمود.در پمپاژ از هر لایه آبدار نسبتا خوب دانه بندی شده ( در طبیعت معمول است) در نزدیکی چاهپمپاژنقش قسمت ریزدانه وهرچه از آن فاصله بگیریم نقش قسمت درشت­دانه خاک در تعیین سطح تعادل پیزومتریک آبخوانبیشتر می­ شود.با بزرگ­تر شدن اندازه متوسط ذرات خاک شعاع تاثیر چاه افزایش پیدا می­ کند.افزایش گرادیان هیدرولیکی باعث کاهش هدایت هیدرولیکی خاک (ضریب نفوذپذیری) می­ شود.میزان گرادیان هیدرولیکی در خاک مخلوط که دارای دانه­بندی ریز و درشت است از خاک درشت­دانه و ریز دانه بیشترمی­باشد.
کلمات کلیدی: دستگاه هیدرولوژی، دانه­بندی خاک، شعاع تاثیر، ضریب نفوذپذیری،سطح ایستابی
 

فهرست مطالب

فصل اول، مقدمه وکلیات … . 1

• مقدمه .. ……… 3
• شرح مسأله …. . .5
• فرضیات . . ..5
• دامنه تحقیق .. .. .6
• اهداف تحقیق …….. .. . ..7
• روش انجام تحقیق .. .7
• ترتیب ارائه مطالب … … . 7

فصل دوم، مطالعات آب شناسی تحقیق…. .. … … ..11
2-1-  مفاهیم وقوانین کلی … ……. .. .. ..13
2-1-1- جریان آب در خاک .. .. ..13
2-1-1-1- گرادیان هیدرولیکی .. .. 13
2-1-1-2- قانون دارسی … ..14
2-1-1-3- معادله لاپلاس .. . .14
2-1-1-4- شبکه جریان 15
2-1-2- هیدرولیک چاه ها .. . 16
2-1-2-1- جریان شعاعی آب در چاه در لایه های آزاد در حالت ماندگار ….15

• پیشینه پژوهش .. … . 18

• 

•  

فصل سوم ، تعیین پارامترهای هیدروژئولوژی با مدل فیزیکی ……………… 24
3-1- معرفی مدل فیزیکی .. .. 26
3-1-1- معرفی دستگاه هیدرولوژی .. . . ..26
3-2- مطالعات خاک شناسی … 32
3-2-1- دانه بندی خاک ها .. .. 33
3-2-2- اندازه مؤثر،ضریب یکنواختی و ضریب دانه بندی .. . ..34
3-2-3- روابط وزنی حجمی .. ………. 35
3-2-4- ضریب نفوذپذیری(هدایت هیدرولیکی) . … 38
3-2-4-1- روش های آزمایشگاهی … …. . 39
3-2-4-2- روابط تجربی … ……… 42
3-3- مطالعات هیدرولیکی . …….. 43
3-3-1- بررسی برقراری شرایط دارسی … 43
3-3-2- ضریب انتقال .. ….. 45
3-4- چگونگی  انجام آزمایشها در آزمایشگاه ……….. . ……. … 46
فصل چهارم، بررسی و تحلیل نتایج .. 49
4-1- آزمایش های تعیین ضریب نفوذپذیری ……. . 51
4-1-1- آزمایش پمپاژ . 51
4-1-2- آزمایش ردیاب … .. 53
4-1-3- آزمایش بار ثابت . … 54
4-1-4- روابط تجربی . … … 54
4-2- مقایسه زمان رسیدن به تعادل در آبخوان آزاد با سه نوع خاک مختلف .. . 56
4-3- بررسی مخروط افت در خاک هایی با دانه بندی مختلف . . ………. 63
4-4- محاسبه گرادیان هیدرولیکی در فواصل مختلف از چاه در 3 نوع خاک … 69
4-5- رابطه دانه بندی خاک با شعاع تاثیر چاه . 71
فصل پنجم،نتیجه گیری وپیشنهادات .. .. .. …73
5-1- نتیجه گیری … … . 75
5-2- پیشنهادات … … 76
مراجع … . 77
فهرست اشکال
 
شکل 2-1: رابطه فشاروبار آبی برای جریان در خاک ………… 13
شکل 2-2:شبکه جریان …… . . 16
شکل 2-3: جریان شعاعی آب به طرف چاه در آبخوان آزاد 17
شکل 3-1: دستگاه هیدرولوژی وچرخه آب در آن .. .. 29
شکل3-2: فاصله پیزومترها در دستگاه هیدرولوژی . … .32
شکل3-3: منحنی دانه بندی خاک های به کاررفته …. 33
شکل 3-4: رابطه تخلخل، آبدهی مخصوص ونگهداشت مخصوص با اندازه ذرات . … 37
شکل 4-1: نمودار ضریب نفوذپذیری برای خاک نوع 1 . 52
شکل4-2: نمودار ضریب نفوذپذیری برای خاک نوع2 …. ….. 52
شکل 4-3: نمودار ضریب نفوذپذیری برای خاک نوع3 ……….. ..53
شکل 4-4: مقایسه ارتفاع آب در پیزومترها در فواصل مختلف از چاه از زمان شروع پمپاژ
درخاک نوع 1 .. . …. …56
شکل4-5: مقایسه ارتفاع آب در پیزومترها در فواصل مختلف از چاه از زمان شروع پمپاژ
درخاک نوع2 . ……. .57
شکل 4-6: مقایسه ارتفاع آب در پیزومترها در فواصل مختلف از چاه از زمان شروع پمپاژ
درخاک نوع3 .. ……. 57
شکل 4-7 : نمودار ارتفاع نسبی درپیزومترها برحسب زمان از شروع پمپاژ در خاک نوع 1 ….59
شکل 4-8:  نمودار ارتفاع نسبی درپیزومترها برحسب زمان از شروع پمپاژ در خاک نوع2 …59
شکل 4-9: : نمودار ارتفاع نسبی درپیزومترها برحسب زمان از شروع پمپاژ در خاک نوع3 …. 60
شکل4-10: نمودار مقایسه ارتفاع نسبی پیزومتر شماره 7 بر حسب زمان ازشروع پمپاز برای سه نوع خاک 61
شکل 4-11: نمودار مقایسه زمان رسیدن به تعادل نسبی بر حسب اندازه متوسط ذرات خاک…62
شکل 4-12: نمودار داده های پیزومتریک بر حسب فاصله از چاه در خاک نوع 1 ….. .63
شکل 4-13: : نمودار داده های پیزومتریک بر حسب فاصله از چاه در خاک نوع2 .64
شکل 4-14: : نمودار داده های پیزومتریک بر حسب فاصله از چاه در خاک نوع …64
شکل 4-15: نمودار تغییر نسبی بر حسب زمان در پیزومتر14 . ….. .66
شکل 4-16: نمودار تغییر نسبی بر حسب زمان در پیزومتر3 . 66
شکل 4-17: نمودار ارتفاع پیزومتریک سه نوع خاک در پیزومترهای 3،5،9،12،14 …67
شکل 4-18: نمودار گرادیان هیدرولیکی در فواصل مختلف از چاه برای سه نوع خاک  69
شکل 4-19: نمودار رابطه گرادیان هیدرولیکی با ضریب نفوذپذیری در 3نوع خاک …70
شکل 4-20: نمودار شعاع تاثیر چاه بر حسب دانه بندی ذرات خاک … ….. ..71
 

فصل اول

 

مقدمه وکلیات

چکیده………………………………………………………………………………………….. 1

فصل اول: مقدمه

1-1- پیش‌گفتار………………………………………………………………………………… 3

1-2- قلمه و فواید تکثیر به وسیله آن…………………………………………………………… 6

1-2-1- قلمه ریشه…………………………………………………………………………… 6

1-2-2- قلمه ساقه…………………………………………………………………………… 7

1-2-3- قلمه برگ…………………………………………………………………………… 7

1-2-4- قلمه جوانه برگ…………………………………………………………………….. 8

1-3- عوامل موثر بر ریشه‎زایی قلمه‎ها………………………………………………………….. 8

1-3-1- عوامل فیزیولوژیکی موثر بر ریشه‎زایی……………………………………………… 10

1-3-1-1- مواد قابل حمل…………………………………………………………………. 10

1-3-1-2- میزان اکسین…………………………………………………………………….. 11

1-3-1-3- وجود برگ و جوانه…………………………………………………………….. 11

1-3-1-4- میزان مواد غذایی موجود در گیاه………………………………………………… 12

1-3-1-5- مرحله رشد گیاه………………………………………………………………… 12

1-3-1-6- محل ساقه روی گیاه……………………………………………………………. 12

1-3-1-7- نوع بافت قلمه………………………………………………………………….. 13

1-3-1-8- زمان گرفتن قلمه……………………………………………………………….. 13

1-3-1-9- کربوهیدرات‎ها………………………………………………………………….. 14

1-3-1-10- شرایط فیزیولوژیکی پایه مادری……………………………………………….. 14

1-3-1-11- تاثیر آناتومی ساختمان قلمه بر ریشه‎زایی………………………………………. 15

1-3-1-12- تنظیم کننده‎های رشد گیاهی……………………………………………………. 16

1-3-1-13- زمان تهیه قلمه در طول سال…………………………………………………… 17

1-3-1-14- سن قلمه‎ها و نقش آن در ریشه‎زایی…………………………………………… 17

1-3-2- عوامل خارجی موثر بر ریشه‎زایی…………………………………………………….. 19

1-3-2-1- ایجاد زخم در انتهای قلمه………………………………………………………. 19

1-3-2-2- هرس پایه‎های مادری قبل از تهیه قلمه………………………………………….. 20

1-3-2-3- شرایط محیطی جهت ریشه‎دار شدن قلمه‎ها…………………………………….. 20

1-3-2-3-1- دما…………………………………………………………………………… 20

1-3-2-3-2- اتمسفر………………………………………………………………………. 21

1-3-2-3-3- سیستم مه افشانی…………………………………………………………….. 21

1-3-2-3-4- محیط کشت…………………………………………………………………. 21

1-3-2-3-5- آب………………………………………………………………………….. 22

1-3-2-3-6- نور…………………………………………………………………………… 23

1-3-2-3-7- تغذیه قلمه‎ها…………………………………………………………………. 24

1-3-2-3-8- ضد عفونی قلمه‎ها……………………………………………………………. 24

1-3-2-3-9- مواد تنظیم کننده رشد گیاهی…………………………………………………. 25

1-4- گونه‎های مورد استفاده در این پژوهش………………………………………………….. 27

1-4-1- گل کاغذی………………………………………………………………………… 27

1-4-2- شاه‎پسند درختی…………………………………………………………………… 27

1-4-3- شیشه‎شور………………………………………………………………………….. 28

1-4-4- ختمی درختی……………………………………………………………………… 28

1-5- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………. 29

فصل دوم: مروری بر پژوهش‎های پیشین

2-1- پژوهش‎های صورت گرفته در ارتباط با ریشه‎زایی گونه‎های مورد بررسی……………….. 31

2-2- استفاده از هورمون‎های رشد در بهبود ریشه‎زایی سایر گونه‎ها……………………………. 33

2-3- جمع‎بندی پژوهش‎های انجام شده در ارتباط با اثر هورمون‎های گیاهی بر افزایش ریشه‎زایی قلمه‎ها   40

فصل سوم: مواد و روش‎ها

3-1‌- محل و سال اجرای آزمایش…………………………………………………………….. 42

3-2- طرح آزمایشی و تیمار‌ها………………………………………………………………… 42

3-2- نحوه‎ی اجرای آزمایش………………………………………………………………….. 43

3-2- اندازه‌گیری صفات مورد مطالعه…………………………………………………………. 44

3-3- تجزیه آماری……………………………………………………………………………. 44

 

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- اثرات موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های شاه‎پسند 46

4-1-1- درصد ریشه‎زایی…………………………………………………………………… 46

4-1-2- تعداد ریشه………………………………………………………………………… 50

4-1-3- طول متوسط ریشه…………………………………………………………………. 52

4-1-4- طول بزرگترین جوانه………………………………………………………………. 54

4-1-5- وزن تر ریشه………………………………………………………………………. 56

 

4-1-6- وزن خشک ریشه………………………………………………………………….. 58

4-2- اثرات موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های گل کاغذی          60

4-2-1- درصد ریشه‎زایی…………………………………………………………………… 60

4-2-2- تعداد ریشه………………………………………………………………………… 64

4-2-3- طول ریشه…………………………………………………………………………. 66

4-2-4- طول بزرگترین جوانه………………………………………………………………. 68

4-2-5- وزن تر ریشه………………………………………………………………………. 70

4-2-6- وزن خشک ریشه………………………………………………………………….. 72

4-3- اثرات موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های شیشه‎شور 74

4-3-1- درصد ریشه‎زایی…………………………………………………………………… 74

4-3-2- تعداد ریشه………………………………………………………………………… 78

4-3-3- طول ریشه…………………………………………………………………………. 80

4-3-4- طول بزرگترین جوانه………………………………………………………………. 82

4-3-5- وزن تر ریشه………………………………………………………………………. 84

4-3-6- وزن خشک ریشه………………………………………………………………….. 86

4-4- اثرات موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های ختمی درختی     88

4-4-1- درصد ریشه‎زایی…………………………………………………………………… 88

4-4-2- تعداد ریشه………………………………………………………………………… 92

4-4-3- طول ریشه…………………………………………………………………………. 94

4-4-4- طول بزرگترین جوانه………………………………………………………………. 96

4-4-5- وزن تر ریشه………………………………………………………………………. 98

4-4-6- وزن خشک ریشه………………………………………………………………… 100

4-7- نتیجه‎گیری نهایی………………………………………………………………………. 102

4-8- پیشنهادات…………………………………………………………………………….. 103

منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………….. 105

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………… 107

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………. 114

 

 

فهرست جدول‌ها
جدول 4-1- نتایج تجزیه واریانس اثر موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های شاه‎پسند  47

جدول 4-2- مقایسه میانگین اثر متقابل موقعیت قلمه و غلظت IBA بر صفات ریشه‎زایی اندازه‎گیری شده در شاه‎پسند (در هر قلمه) 49

جدول 4-3- نتایج تجزیه واریانس اثرات موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های گل کاغذی (در هر قلمه) 61

جدول 4-4- مقایسه میانگین اثر متقابل موقعیت قلمه و غلظت IBA بر صفات ریشه‎زایی اندازه‎گیری شده در گل کاغذی (در هر قلمه) 63

جدول 4-5- نتایج تجزیه واریانس اثرات موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 75

جدول 4-6- مقایسه میانگین اثر متقابل موقعیت قلمه و غلظت IBA بر صفات ریشه‎زایی اندازه‎گیری شده در قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 77

جدول 4-7- نتایج تجزیه واریانس اثرات موقعیت قلمه و غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید بر ریشه‎زایی قلمه‎های ختمی درختی (در هر قلمه) 89

جدول 4-8- مقایسه میانگین اثر متقابل موقعیت قلمه و غلظت IBA بر صفات ریشه‎زایی اندازه‎گیری شده در قلمه‎های ختمی درختی (در هر قلمه) 91

 

فهرست شکل‌ها
شکل 4-1- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر درصد ریشه‎زایی قلمه‎های شاه‎پسند (در هر قلمه) 48

شکل 4-2- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر تعداد ریشه شاه‎پسند(در هر قلمه) 51

شکل 4-3- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول ریشه شاه‎پسند (در هر قلمه) 53

شکل 4-4- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول جوانه شاه‎پسند (در هر قلمه) 55

شکل 4-5- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن تر ریشه شاه‎پسند (در هر قلمه) 57

شکل 4-6- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن خشک ریشه شاه‎پسند (در هر قلمه) 59

شکل 4-7- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر درصد ریشه‎زایی قلمه‎های گل کاغذی (در هر قلمه) 62

شکل 4-8- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر تعداد ریشه قلمه‎های گل کاغذی (در هر قلمه) 65

شکل 4-9- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول ریشه قلمه‎های گل کاغذی (در هر قلمه) 67

شکل 4-10- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول جوانه قلمه‎های گل کاغذی (در هر قلمه) 69

شکل 4-11- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن تر ریشه قلمه‎های گل کاغذی (در هر قلمه) 71

شکل 4-12- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن خشک ریشه قلمه‎های گل کاغذی (در هر قلمه) 73

شکل 4-13- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر درصد ریشه‎زایی قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 76

شکل 4-14- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر تعداد ریشه قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 79

شکل 4-15- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول ریشه قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 81

شکل 4-16- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول جوانه قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 83

شکل 4-17- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن تر ریشه قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 85

شکل 4-18- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن خشک ریشه قلمه‎های شیشه‎شور (در هر قلمه) 87

شکل 4-19- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر درصد ریشه‎زایی ختمی درختی (در هر قلمه) 90

شکل 4-20- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر تعداد ریشه قلمه‎های ختمی درختی (در هر قلمه) 93

شکل 4-21- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول ریشه قلمه‎های ختمی درختی (در هر قلمه) 95

شکل 4-22- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر طول جوانه قلمه‎های ختمی درختی (در هر قلمه) 97

شکل 4-23- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن تر ریشه قلمه‎های ختمی درختی (در هر قلمه) 99

شکل 4-24- مقایسه میانگین مربوط به اثر موقعیت قلمه (A) و غلظت IBA (پی‎پی‎ام) (B) بر وزن خشک ریشه قلمه‎های ختمی درختی (در هر قلمه) 101

 

چکیده
به منظور بررسی اثر غلظت‎های مختلف ایندول بوتیریک اسید (IBA)‎ (صفر، 1000، 2000 و 4000 میلی‎گرم در لیتر) و موقعیت قلمه (انتهایی، میانی و تحتانی) بر ریشه‎زایی قلمه‎های ساقه گل کاغذی (Bougainvillea spectabilis)، ختمی درختی (Hibiscus syriacus)، شیشه‎شور (Callistemon viminalis) و شاه‎پسند درختی (Lantana camara L.) پژوهش‎هایی در قالب چهار طرح آزمایشی جداگانه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در گلخانه‎ای در شهرستان لامرد در سال 93-1392 اجرا شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در قلمه‎های ساقه هر چهار گونه زینتی با افزایش غلظت هورمون IBA، خصوصیات ریشه‎زایی شامل درصد ریشه‎زایی، تعداد و طول ریشه‎ها و وزن تر و خشک آنها افزایش یافت هرچند در بالاترین غلظت IBA (4000 میلی‎گرم در لیتر) نسبت به غلظت 2000 میلی‎گرم در لیتر در بیشتر موارد افزایش در خصوصیات ریشه‎زایی معنی‎دار نبود. در رابطه با طول شاخساره‎های حاصل از جوانه‎های روی قلمه‎ها، تیمار با غلظت 4000 میلی‎کرم در لیتر IBA منجر به کاهش طول آنها گردید. در هر چهار گونه مورد مطالعه صرف نظر از به کارگیری اکسین بیشترین درصد ریشه‎زایی، تعداد ریشه، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه‎ها و طول شاخساره‎های روی قلمه‎ها در قلمه‎های تحتانی که قطر بیشتری داشتند و میزان چوبی بودن آنها بیشتر بود حاصل گردید. پس از قلمه‎های تحتانی، قلمه‎های میانی بیشترین میزان ریشه‎زایی را به خود اختصاص دادند و در هر چهار گونه قلمه‎های انتهایی کمترین میزان ریشه‎زایی را داشتند. در بررسی تاثیر متقابل غلظت IBA و موقعیت قلمه نتایج نشان داد که در هر چهار گونه بیشترین میزان ریشه‎زایی و خصوصیات ریشه‎زایی در تیمار قلمه‎های تحتانی با غلظت 4000 میلی‎گرم در لیتر IBA حاصل گردید.

 

1-1– پیش‌گفتار
به طور کلی گیاهان به دو روش جنسی و غیر جنسی تکثیر می‎شوند. هر کدام از این دو شیوه دارای مزایا و محدودیت‎های ویژه‎ای می‎باشد. به دلایل متعددی بیشتر درختان و درختچه‎ها با روش‎های غیر‎جنسی همانند قلمه زدن، پیوند شاخه، پیوند جوانه، خوابانیدن و ریز‎ ازدیادی تکثیر می‎شوند. در بین روش‎های غیر‎جنسی تکثیر به وسیله قلمه یکی از آسان‎ترین شیوه‎ها بوده و دارای مزایای متعددی می‎باشد که از آن جمله می‎توان به حفظ خصوصیات ژنتیکی گیاه، نیاز به تعداد کمتری گیاهان مادری، ارزان، سریع و ساده بودن و عدم نیاز به تکنیک‎های ویژه و یا تجهیزات خاصی که برای پیوند یا ریز ازدیادی لازم است، اشاره کرد (Hartmann et al., 1997). تفاوت‎های زیادی در توانایی ریشه‎زایی قلمه‎ها در بین گونه‎ها و ارقام گیاهی وجود دارد. قلمه‎های ساقه برخی از گونه‎ها به آسانی ریشه‎دار می‎شوند، در حالی که در برخی از گونه‎ها و ارقام، ریشه‎زایی به آسانی صورت نگرفته و بهینه‎سازی شرایط جهت ریشه‎زایی ضرورت دارد. در بیشتر گونه‎های گیاهی، انتخاب دقیق قلمه‎ها از گیاه مادری، مدیریت قلمه‎ها و کنترل شرایط محیطی در طی فرایند ریشه‎زایی از عوامل تعیین کننده در موفقیت و یا عدم موفقیت خواهد بود (Hartmann et al., 1997). به طور کلی انتخاب نوع قلمه، تهیه قلمه در زمان مناسب، مناسب بودن دما و رطوبت محیط ریشه‎زایی قلمه، استفاده از بستر کاشت مناسب، انجام برخی از تیمارها پیش یا پس از تهیه قلمه، کاربرد مواد تنظیم کننده رشد گیاهی و یافتن غلظت بهینه این مواد از مهمترین

فهرست مطالب

  عنوان                        صفحه

  چکیده ……..1

مقدمه. 2

  

1-بیان مسأله. 4

2- اهمیت و ضرورت تحقیق. 6

3- اهداف تحقیق. 7

4- سوالات تحقیق. 7

5- فرضیات تحقیق. 8

6- متغیرهای تحقیق. 8

7- تعریف مفاهیم. 8

انقلاب.. 8

ژئوپلیتیک… 9

شیعه. 11

ژئوپلیتیک مذهب (تشیع) 12

ژئوپلیتیک شیعه. 13

ژئوپلیتیک فرهنگی یا ژئوکالچر. 15

خاورمیانه. 16

هلال شیعی.. 17

8- روش تحقیق. 18

9- فرایند تحقیق. 19

ابزار جمع آوری داده ها 19

10- پیشینه تحقیق. 19

1-ژئوپلیتیک شیعه / فرانسوا توال. 19

برآورد نهایی توال از وضعیت ژئوپلیتیک شیعه  21

تجزیه و تحلیل. 22

2-ژئوپلیتیک شیعه و ارتقای جایگاه  … / احمدی   25

3-بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر …/ کریمی و حمیدی   26

4-الگوی مفهومی ژئوپولیتیک شیعه … / کلاه مال همدانی   27

5-نقش فرهنگ سیاسی شیعه در انقلاب … / حسنی   28

سازماندهی تحقیق. 28

مبانی نظری.. 30

مبانی هستی شناسانه شیعه. 31

مبانی فقهی و اصولی شیعه. 33

معنویت دینی.. 37

هویت تشیع وبسترهای تاریخی آن. 37

دوره پیش مدرن وویژگی های آن. 37

دوره مدرن وویژگی های آن. 37

دوره پست مدرن وویژگی های آن. 38

جدول1- روند تحولات هویت شیعه. 39

تحلیل فرصتها وتهدید های تشیع درژئوپلیتیک پست مدرن  39

آموزه های انقلاب اسلامی.. 39

توسعه و نفوذ. 40

 

برخی از ویژگی های شیعه. 41

ژئوپلیتیک مقاومت.. 42

روش ها و نظریه های جدید. 42

بازخوانی ژئوپلیتیک شیعه. 46

نقش مذهب در مباحث ژئوپلیتیکی.. 48

گفتمان سازی غرب.. 49

بخش اول: بحث و بررسی اصول و مبانی.. 53

گستره جغرافیایی – ژئوپلیتیکی شیعیان در جهان  53

جغرافیای سیاسی شیعیان در خاورمیانه. 54

چالش ها و مسایل خاورمیانه. 55

مولفه هاو ظرفیت های ژئوپلیتیکی شیعه. 56

ظرفیت های معنوی – سیاسی شیعه. 57

ظرفیتهای جغرافیایی شیعه. 60

جمعیت و پراکندگی شیعان جهان. 61

رویكرد تعاملی وتقابلی جنبش های شیعی خاورمیانه  61

جنبش شیعی ایران. 62

جنبش شیعی عراق. 67

جنبش شیعی لبنان. 70

جنبش شیعی بحرین.. 75

بخش دوم؛ تأثیر فرهنگ سیاسی شیعه بر پیروزی انقلاب اسلامی   80

تبیین مفهوم فرهنگ سیاسی شیعه. 82

انقلاب اسلامی و نقش فرهنگ سیاسی شیعه در تحقق آن  89

گسترش و پذیرش اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های جایگزین   100

گسترش روحیه انقلابی.. 105

بخش سوم؛ تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر تشیع   107

تاثیر جهانی انقلاب اسلامی ایران. 107

تاثیرات منطقه ای انقلاب اسلامی ایران. 108

تاثیر انقلاب اسلامی بر مشارکت سیاسی شیعیان  109

مشارکت سیاسی شیعیان در عراق. 110

مشارکت سیاسی شیعیان در بحرین.. 112

مشارکت سیاسی شیعیان در عربستان. 115

مشارکت سیاسی شیعیان در کویت.. 118

مشارکت سیاسی شیعیان در لبنان. 118

اهمیت و اولویت یافتن تشیع. 121

احیای هویت شیعی و بیداری شیعیان. 122

قدرت یابی شیعیان در سطح ملی و بین المللی.. 122

اختلافات میان شیعه و سنی در خاورمیانه. 123

خلاصه. 127

جمع بندی و نتیجه گیری.. 128

فهرست منابع. 131

کتاب های فارسی.. 131

مقالات فارسی.. 136

سایر منابع فارسی.. 139

کتاب های عربی.. 140

منابع انگلیسی.. 140

چکیده انگلیسی……144

 

چکیده:

تشیع از قرن شانزدهم میلادی مذهب رسمی ایران بوده است. معتقدات، رهبری و نهاد های شیعه، نقش مهمی در سیاست خارجی ایران داشته و اسلام شیعی از آغاز با سیاست آمیخته بوده؛ چنانکه می توان گفت تاریخ و معتقدات شیعه زیربنای ایدئولوژی انقلاب اسلامی و یکی از مهمترین ریشه های آن بوده است. از طرف دیگر پس از پیروزی انقلاب اسلامی بحث صدور انقلاب و تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران بر جوامع شیعی پررنگ شد. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این سوال است که اولا انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری بر ژئوپلیتیک تشیع داشته است و ثانیا مذهب تشیع چه تأثیری بر انقلاب اسلامی ایران داشته است.  فرضیه پژوهش این است که یک رابطه دو سویه میان انقلاب اسلامی ایران و مذهب تشیع وجود دارد که هر کدام در جهت تقویت دیگری عمل می کنند. این پایان نامه قصد دارد تا با روش توصیفی تحلیلی  تأثیرات متقابل انقلاب اسلامی ایران و ژئوپلیتیک شیعه در خاورمیانه و شمال آفریقا را بر روی یکدیگر بررسی نماید. در پایان اینگونه نتیجه گرفته می شود که ارزش ها و اصول مکتبی فقه تشیع باعث شده تا مردم شیعه ایران به کمک رهبری قدرتمند شیعه نسبت به وضع موجود واکنش نشان داده و انقلاب اسلامی ایران را پدید آورند. از سویی دیگر انقلاب اسلامی ایران نیز با اهمیت و اولویت بخشیدن به تشیع، احیای هویت شیعی و بیداری شیعیان و همچنین قدرتمند کردن شیعیان در سطح ملی و بین المللی موجب گسترش حوزه نفوذ تشیع در منطقه خاورمیانه شده است.

 

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی، ایران، تشیع، مذهب، ایدئولوژی

مقدمه

انقلاب اسلامی ایران مهم‌ترین جنبش اسلامی معاصر است که نماد و مظهر اسلام‌گرایی در عصر حاضر به شمار می‌آید؛ این انقلاب حرکتی بود که به جهت ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد خود، تعجب و شگفتی تمام اندیشمندان غربی و شرقی را برانگیخت و به تعبیری وجدانهای غربی را در دو بعد (دولتی و مردمی) تکان داد و به صورت معمایی برای تحلیلگران سیاسی و اجتماعی جلوه‌گر شد. ویژگی‌های خاص انقلاب اسلامی باعث شد که این حرکت مورد توجه فراوان اندیشمندان غرب و شرق قرار گیرد و همه سعی در تبیین و تحلیل آن داشته باشند. لذا هر کدام به نوعی این حرکت را تحلیل کردند. اما این تحلیل‌ها بسیار مختلف و متنوع و گاه متناقض می کند. آن‌چه این نظریه‌پردازان را دچار مشکل کرده و موجبات تناقض را در این نظریه‌ها فراهم آورده این است که بر اساس تعاریف و کلیشه‌‌های موجود غربی، امام خمینی (ره) در عین این‌که یک عالم کاملاً سنتی بود، در اوج دوران مدرن و حاکمیت مدرنیته، انقلابی به راه می‌اندازد که در عمل حرکتی فرا مدرن است.

اندیشمندان غربی با حرکتی روبرو هستند که از طرفی نام آن را جز انقلاب نمی‌توان گذاشت، و نام انقلاب هم همواره تداعی‌گر نوعی پیشرفت و ترقی است ـ انقلاب در ادبیات غرب یعنی دگرگونی در راستای پیشرفت و ترقی ـ از طرف دیگر در متن این حرکت با پدیده‌ا‏ی به نام مذهب روبرو می‌شوند که نماد جمود و تحجّر و عقب‌ماندگی و مانع ترقی و پیشرفت است. به عبارت دیگر موج اعتراض‏های مذهبی برای مبارزه و مخالفت با شاه به انگاره‏هایی استناد می‏کند که به سیزده سده پیش باز می‏گردند و در عین حال خواسته‏هایی در زمینه عدالت اجتماعی و غیره را مطرح می‏کند که به نظر می‏رسد در راستای اندیشه یا کنش ترقی‏خواهانه حرکت می‏کنند.  امام خمینی (ره) در اوج ناباوری تحلیل‏گران بین‌المللی با عقاید مذهبی که غرب آن‏ها را کهنه و قرون‏ وسطایی می‏دانست جهان را تکان داد.

از طرف دیگر هنگامی که این انقلاب برخاسته از دل مذهب تشیع به پیروزی رسید، پتانسیل انقلابی اش فروکش نکرد و به جهت‌دهی جنبش های شیعی پرداخت. در این پایان نامه سعی می شود تا تأثیر فرهنگ سیاسی شیعه بر پیروزی انقلاب اسلامی و از طرف دیگر تأثیرات جهانی انقلاب اسلامی بر روی جوامع شیعه مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.

فصل اول

 

 بیان مسأله

انقلاب اسلامی در مقایسه با سایر ایدئولوژی های انقلابی در غرب که در قرن بیستم ظهور کردند، یک ویژگی و تفاوت عمده داشت و آن این که برخلاف ایدئولوژی هایی نظیر نازیسم و کمونیسم نه تنها بخش عظیمی از انرژی و پتانسیل خود را صرف مبارزه با پدیده مذهب نکرد بلکه از تمامی پتانسیل های مذهب به عنوان پدیده ای که منشا آن در اعتقادات و باور توده هاست برای خدمت به انقلاب و ایدئولوژی انقلابی بهره گرفت. (درخشه، 1387: 356). امام خمینی (ره) نیز دلیل تمایز انقلاب ایران را برخورداری از هویت مستقل اسلامی و شیعی می دانند که جز به خدای متعال هیچ اتکا و وابستگی ندارد. اسلام شیعه هم از نقطه نظر سازمانی و هم از لحاظ فرهنگی، برای ایجاد انقلاب ایران علیه شاه، نقش حیاتی را به عهده داشت (باباپور، 1382: 75). تشیع به منزله ساختاری نمادین که برای مردم معنی ایجاد می کرد، زبانی با گویش های مختلف و آیینی بود که رفتار و جهان بینی آنان را تعیین می کرد و برای تمام مشکلات اساسی شان پاسخ مناسبی داشت، در روند بسیج سلطه ایدئولوژیک یافت و مهر خود را بر پیشانی انقلاب حک کرد. (اخوان مفرد، 1381: 225 – 224). در واقع فضای کلی موجود در اندیشه های انقلاب اسلامی، عقاید و آرمان های شیعی بوده و به طور طبیعی، گسترش این اندیشه ها همراه با بستر اصلی آن، یعنی تشیع قابل تحقق بوده است. (طاهری، 1388: 195 – 194).

در خصوص انقلاب اسلامی، اندیشمندان غربی با حركتی روبه رو هستند كه از یک سو، نمی توان نام آن را جز انقلاب گذاشت، و از سوی دیگر، محور اصلی این حركت، پدیده ای به نام مذهب است كه به زعم آن ها، نماد جمود و تحجّر و عقب ماندگی و مانع ترقّی و پیشرفت است. به عبارت دیگر، موج اعتراض‌های مذهبی برای مبارزه و مخالفت با شاه به انگاره هایی استناد می كند كه به سیزده سده پیش باز می گردند و در عین حال، خواسته هایی در زمینه عدالت اجتماعی و غیره را مطرح می كند كه به نظر می رسد در راستای اندیشه یا كنش ترقّی خواهانه حركت می كنند.نظریه پردازان غربی با انقلابی رو به رو می شوند كه از سویی، خارج از جنگ طبقات بود و از سوی دیگر، مذهب كه همواره در نظر ایشان عنصری روبنایی بوده، در این انقلاب نقش زیربنایی را ایفا می كند. طرفداران نظریات دوركیم و وبر ـ كه معتقدند جوامع در سیر عقلانی شدن، عناصر اسطوره ای و رمزآلود را به حاشیه می رانند و به تدریج، عقل گرایی جانشین عنصر قدسی می شود و این فرایند افسون زدایی از جهان را فرایندی ناگزیر برای همه جوامع می دانند ـ با انقلابی مواجه می شوند كه بازگشتی است به عنصر قدسی. به نظر می رسد، عمده مشكلات نظریه پردازان غربی در تحلیل