فهرست شكل‌‌ها 16

فصل 1-     مقدمه. 18

1-1-    تعریف مهندسی­ ارزش…. 18

1-2-    پیشینه مهندسی ارزش…. 18

1-2-1-     تیم­کاری مهندسی ارزش…. 19

1-2-2-     روش­کار مهندسی ارزش…. 19

1-3-    گام­های مهندسی ارزش…. 20

1-3-1-     فاز اطلاعات   21

1-3-2-     فاز تحلیل کارکرد. 21

1-3-3-     فاز خلاقیت  21

1-3-4-     فاز ارزیابی  21

1-3-5-     فاز توسعه   22

1-3-6-     فاز ارائه     22

1-4-    فناوری اطلاعات و ارتباطات… 22

1-5-    بیان مسئله. 24

1-6-    اهداف (کلی و جزئی) تحقیق.. 25

1-7-    سؤالات تحقیق.. 25

1-8-    فرضیه ­های تحقیق.. 25

فصل 2-     نحوه‌ی ارائه‌ مطالب در گزارش علمی… 27

2-1-    مقدمه    27

2-2-    سابقه تحقیقات و مطالعات انجام­گرفته. 27

فصل 3-     روش تحقیق… 33

3-1-    مقدمه    33

3-2-    معرفی روش انجام‌گرفته و مسائل و مشکلات هر گام در مهندسی ارزش…. 33

3-2-1-     فاز پیش مطالعه. 33

3-2-1-1- گردآوری اطلاعات مربوط به گرایش­های عوامل کلیدی پروژه 34

3-2-1-2- تکمیل مجموعه داده ­ها 34

3-2-1-3- تعیین معیارهای ارزیابی.. 34

3-2-1-4- تعیین محدوده مطالعات… 34

3-2-1-5- تهیه مدل دادها     34

3-2-1-6- تعیین ترکیب گروه مطالعات… 35

3-2-1-7- مسائل و مشکلات فاز مطالعات مقدماتی  در مهندسی ارزش…. 35

3-3-    گام کارگاه اصلی.. 35

3-3-1-     فاز اطلاعات   35

3-3-1-1- مسائل و مشکلات شناسایی‌شده در فاز اطلاعات… 36

3-3-2-     فاز تحلیل کارکرد. 37

3-3-2-1- کارکردهای پایه     38

3-3-2-2- کارکردهای ثانویه    38

3-3-2-3- مسائل و مشکلات در فاز تحلیل کارکرد. 38

3-3-3-     فاز خلاقیت 39

3-3-3-1- مسائل و مشکلات در فاز خلاقیت… 39

3-3-4-     فاز ارزیابی(قضاوت) 40

3-3-5-     فاز توسعه   40

3-3-6-     فاز ارائه     41

3-3-6-1- مسائل و مشکلات فاز ارزیابی و توسعه و ارائه. 42

3-4-    پیشنهادات برای حل مسائل.. 42

3-5-    شناسایی راهکار بهبود برای برگزاری کارگاه مهندسی ارزش…. 44

3-5-1-     ویژگی­های سایت اینترنتی طراحی ‌شده 44

3-5-2-     برنامه اسکایپ 45

3-5-3-     استفاده از برنامه وایبر. 46

3-5-4-     برنامه ویزیو 47

3-5-5-     برنامه میکوگو. 48

3-5-6-     برنامه  اکسل   48

3-5-7-     برنامه کامتاسیا 49

3-6-    چگونگی انجام کار با ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در گام­های مهندسی ارزش…. 49

3-6-1-     صفحه اصلی سایت… 49

3-6-2-     قسمت مدیریت… 50

3-6-3-     قسمت پروژه 51

3-6-3-1- قسمت تالار گفتگو  52

3-6-3-2- قسمت اطلاعات تخصصی.. 52

3-6-3-3- بخش اطلاعات پروژه 52

3-6-3-4- تصاویر                53

3-6-3-5- بخش اعضای تیم مهندسی ارزش…. 53

3-6-3-6- تاریخ‌های مهم       53

3-6-3-7- مبانی مطالعه        54

3-6-3-8- فاز پیش مطالعه     55

3-6-3-9- فاز اطلاعات          56

3-6-3-10-  تحلیل کارکرد       57

3-6-3-11-  فاز خلاقیت          57

3-6-3-12-  فاز ارزیابی            57

3-6-3-13-  فاز توسعه             58

3-6-3-14-  فاز ارائه               58

3-6-3-15-  فاز پس مطالعه)مطالعه تکمیلی) 58

فصل 4-     مطالعه موردی… 59

4-1-    مقدمه    59

 

4-2-    مطالعه موردی مزرعه دانش…. 59

4-2-1-     گام پیش مطالعه. 60

4-2-1-1- تعیین اعضای تیم مهندسی ارزش…. 60

4-2-2-     فاز اطلاعات مزرعه دانش…. 61

4-2-2-1- اطلاعات مزرعه دانش    61

4-2-2-2- معرفی شهرستان محلات… 62

4-2-2-3- ویژگیهای شهرستان محلات… 64

4-2-2-4- معرفی محل مزرعه دانش…. 65

4-2-2-5- موقعیت زمین و شیب زمین.. 65

4-2-2-6- خط آسمان           66

4-2-2-7- دید از مکان          67

4-2-2-8- فضاهای موجود      68

4-2-2-9- باد غالب              68

4-2-2-10-  جهت گیری ساختمان.. 69

4-2-3-     گام مطالعه اصلی(کارگاه مهندسی ارزش مزرعه دانش) 70

4-2-3-1- فاز اطلاعات پروژه (مبانی مطالعه) 70

4-2-3-2- فاز تحلیل کارکرد   74

4-2-3-3- تعیین کارکردهای مزرعه­دانش…. 75

4-2-3-4- تعیین کارکردهای اجزا 75

4-2-3-5- ترسیم نمودار سیستم تحلیل کارکرد. 77

4-2-3-6- انتخاب کارکردهای محوری.. 78

4-2-4-     فاز خلاقیت  79

4-2-5-     فاز ارزیابی   83

4-2-6-     فاز توسعه   84

4-2-7-     معرفی گزینه­ ها منتخب… 85

4-2-7-1- گزینه باغ شهر       85

4-2-7-2- شرح ایده باغ شهر  86

4-2-7-3- تخمین هزینه        87

4-2-7-4- گزینه گیاهان زینتی و دارویی.. 88

4-2-7-5- شرح ایده                88

4-2-7-6- تخمین هزینه        89

4-2-7-7- گزینه مزرعه پایدار  90

4-2-7-8- شرح ایده             91

4-2-7-9- هزینه­ها               92

4-2-7-10-  گزینه مزرعه توریستی.. 92

4-2-7-11-  شرح ایده             93

4-2-7-12-  محاسبه شاخص ارزش…. 95

4-3-    فاز ارائه   95

فصل 5-     نتیجه‌گیری و پیشنهادها 96

5-1-    مقدمه     96

5-2-    نتایج به‌دست‌آمده از اجرای مهندسی ارزش به‌صورت مجازی.. 96

5-2-1-     فرضیات پروژه 98

5-3-    یافته­ های تحقیق.. 99

فصل 6-         پیوست  100

6-1-    محاسبه شاخص ارزش…. 100

6-1-1-     فرایند محاسبه شاخص ارزش در طرح‌های توسعه و عمران.. 100

6-1-2-     مرحله اول: تعیین معیارهای اصلی و زیرمعیارهای آنان.. 100

6-1-3-     مرحله دوم: محاسبه وزن معیارهای اصلی.. 100

6-1-4-     مرحله سوم: محاسبه وزن زیرمعیارها 100

6-1-5-     مرحله چهارم: محاسبه امتیاز یا نمره هر یک از گزینه‌ها یا طرح‌های پیشنهادی نسبت به زیرمعیارها            101

6-1-6-     محاسبه و مقایسه ارزش هر گزینه یا طرح.. 101

6-2-    مبانی اصلی روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی.. 104

6-2-1-     مراحل ارزیابی به روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی.. 105

6-2-1-1- گردآوری اطلاعات   105

6-2-1-2- تدوین سلسله‌مراتب مسئله موردبررسی.. 105

6-2-1-3- تشكیل ماتریس‌های مقایسه زوجی برای معیارها 106

6-2-1-4- تشكیل ماتریس‌های مقایسه گزینه‌ها بر مبنای معیارها و زیرمعیارها 107

6-2-1-5- تعیین وزن معیارها و اولویت‌بندی گزینه‌ها 107

6-2-1-6- محاسبه وزنهای محلی.. 108

6-2-1-7- محاسبه وزن كلی   108

6-2-1-8- محاسبه نرخ ناسازگاری.. 108

6-2-1-9- تعریف ماتریس سازگار 108

6-2-1-10-  الگوریتم محاسبه نرخ ناسازگاری یک ماتریس…. 108

6-2-1-11-  محاسبه ناسازگاری یک سیستم سلسله‌مراتبی.. 110

6-2-1-12-  علل بروز ناسازگاری.. 110

6-2-1-13-  نظرسنجی گروهی در فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی.. 111

6-2-2-     روش دستی ارزیابی به روشAHP.. 112

6-2-2-1- تدوین معیارها و تعیین درصد اهمیت آن‌ ها 112

6-2-2-2- محاسبه وزن معیارها 113

6-2-2-3- محاسبه امتیاز گزینه‌ها و رتبه‌بندی آن‌ ها 114

6-2-2-4- امتیاز نهایی گزینه‌ها 116

فهرست مراجع    118

فهرست جدول‌ها

عنوان                                                                                                                       صفحه

جدول ‏4‑1-لیست اعضای تیم مهندسی ارزش پروژه مزرعه دانش…. 61

جدول ‏4‑2 معیارهای ارزیابی.. 73

جدول ‏4‑3- اجزا طرح مزرعه دانش…. 75

جدول ‏4‑4- کارکرد فضای مشارکتی.. 75

جدول ‏4‑5- کارکردهای استفاده از فضای موجود. 76

جدول ‏4‑6- کارکردهای توسعه گردشگری.. 76

جدول ‏4‑7- کارکردهای ایجاد رفاه 76

جدول ‏4‑8- ایجاد فضای جمعی روباز 77

جدول ‏4‑9 کارکردهای منتخب… 78

جدول ‏4‑10- ایده­های مزرعه دانش…. 80

جدول ‏4‑11- ایده‌های منتخب مزرعه دانش…. 83

جدول ‏4‑12- ایده‌های مرتبط با گزینه باغ شهر. 85

جدول ‏4‑13-  هزینه طرح مبنا 87

جدول ‏4‑14-  هزینه طرح مبنا 87

جدول ‏4‑15- هزینه طرح پیشنهادی باغ­شهر. 87

جدول ‏4‑16- ایده‌های مرتبط با گزینه گیاهان زینتی و دارویی.. 88

جدول ‏4‑17- هزینه طرح مبنا 89

جدول ‏4‑18- هزینه طرح پیشنهادی گیاهان زینتی و دارویی.. 90

جدول ‏4‑19-ایده‌های مرتبط با گزینه مزرعه پایدار 90

جدول ‏4‑20- تحلیل هزینه­ های مزرعه پایدار 92

جدول ‏4‑21-ایده‌های مرتبط با گزینه مزرعه توریستی.. 92

جدول ‏4‑22- محاسبه شاخص ارزش…. 95

جدول ‏6‑1- محاسبه شاخص ارزش…. 101

جدول ‏6‑2- محاسبه وزن معیارها 102

جدول ‏6‑3- محاسبه وزن معیارها 103

جدول ‏6‑4- محاسبه وزن معیارها 103

جدول ‏6‑5-محاسبه وزن معیارها 104

جدول ‏6‑6- شاخص ناسازگاری ماتریس های تصادفی. 109

جدول ‏6‑7- مقایسه زوجی معیارها 113

جدول ‏6‑8- محاسبه امتیاز گزینه ها 114

جدول ‏6‑9- رتبه بندی گزینه ها 115

جدول ‏6‑10- رتبه بندی گزینه ها 115

جدول ‏6‑11- رتبه بندی گزینه ها 116

جدول ‏6‑12- نتایج حاصل از ارزیابی.. 116

جدول ‏6‑13-جمع بندی گزینه ها 117

        مقدمه

 

1-1-   تعریف مهندسی ارزش

جامعه مهندسی ارزش آمریکا مهندسی ارزش را به‌عنوان کاربرد سیستماتیک روش­های شناخته‌شده که عملکرد یک محصول یا خدمات را مشخص نموده، ارزشی پولی برای آن عملکرد تعیین و قابلیت اطمینان از عملکرد را با کمترین هزینه فراهم می­ کند، معرفی می­ کند.

1-2-   پیشینه مهندسی ارزش

مهندسی ارزش توسط لارنس مایلز[1] عضو شورای مهندسی برق توسعه­یافته است. پس از جنگ جهانی دوم، بسیاری از مواد مورداستفاده توسط صنعت دچار کمبود بوده و به­دشواری تهیه می­ شود. شرکت­هایی نظیر   جنرال الکتریک[2] مجبور به جستجوی مواد جایگزین شدند. در بسیاری از موارد مواد جایگزین به­خوبی کار       می­کردند. این یافته­ ها منجر شد که روسای جنرال الکتریک به این نتیجه برسند که در برخی از موارد، می­توانند بهره­وری را با تعویض مواد بهبود دهند. از آقای مایلز خواسته شد تا بر روی روش­هایی کار کند که امکان این تعویض را فراهم می­نمود. در سال 1946 او یک فرایند سیستماتیک، مرحله­ ای، گام­به­گام برای یافتن مواد جایگزین، محصولات، اجزا و خدمات ارائه نمود. این فرایند بعدها تحلیل ارزش نامیده شد. جنرال الکتریک موفقیت بزرگی را با بهره گرفتن ازاین‌رویش به دست آورد. این موفقیت، منجر به توسعه بیش‌ازپیش مهندسی ارزش[3] در صنایع خصوصی گردید. دولت در استفاده از مزایای تحلیل ارزش بسیار سریع بود. در سال 1954، شرکت   کشتی­سازی نظامی آمریکا اولین آژانس فدرال برای استفاده ازاین‌رویش بود. قبل از سال 1961 مهندسی ارزش به‌صورت رسمی در وزارت دفاع مورداستفاده بود. سایر سازمان­های فدرال، نظیر وزارت داخلی، خدمات پستی، ناسا[4] و سایر ارگان­ها نیز از این سیستم پیروی نمودند. اگرچه این روش در ابتدا در تولید محصولات مورداستفاده قرار گرفت، اما افراد دریافتند که این روش می ­تواند در فرایند طراحی و خدمات نیز مؤثر باشد. وزارت دفاع اولین مرکزی بود که برنامه­ای رسمی برای استفاده از مهندسی ارزش در طراحی و ساخت پروژه­ های خود اجرا نمود. قبل از سال 1956 سه سرویس ایجادشده و از مهندسان­ ارزش تمام‌وقت استفاده نمودند. در ابتدا این روش    تحلیل ارزش نامیده می­شد. بعدها نام­های دیگری مانند مدیریت ارزش، ارتقا ارزش، کنترل ارزش و خرید ارزش مورداستفاده قرار گرفت. نیروی دریایی آمریکا این نام را به مهندسی ارزش تغییر داد تا بر روی بعد مهندسی آن تأکید داشته باشد. این نام، مهندسی ارزش، به‌صورت گسترده مورداستفاده قرار می­گیرد. باوجود تغییرات صورت گرفته در نام، هدف مهندسی ارزش یکسان باقی‌مانده ­است و آن تأمین ابزاری برای کنترل هزینه کل در هر جا در حین تولید محصول یا خدمات بدون تحت تأثیر قرار دادن کیفیت یا قابلیت اطمینان محصول یا خدمات   می­باشد. حقیقت این است که هزینه­ها به‌طورکلی در محصولات و فرایندها غیرقابل‌اجتناب می­باشند. مایلز    این‌گونه نتیجه گرفت که هزینه­ های غیرضروری ممکن است به دلیل عادات و عقاید، فقدان زمان کافی برای طراحی، نبود اطلاعات، نبود ایده­ها، غرور، شرایط موقت، نبود تجربه، عدم موفقیت در استفاده از متخصصان، نبود ارتباطات، معانی متعدد، تمایل به ثبات و یا ترس از دست دادن کارکنان باشند. موضوع یافتن برنامه کاهش هزینه مؤثر بود تا در کشف هزینه­ های غیرضروری مفید باشد. مهندسی ارزش دارای یک ویژگی دیگر نیز می­باشد، که آن را از سایر روش­های کاهش هزینه متمایز می­ کند. این ویژگی تحلیل کارکرد[5] می­باشد. مهندسی ارزش کارکرد را عنوان وسیله شناخت همه­چیز درباره محصول تحلیل می­ کند. به‌عبارت‌دیگر، با در نظر گرفتن این موضوع به محصول  به­جای شیء باید به‌صورت کارکرد نگاه کرد، گزینه­ های دیگری (برای طراحی، مهندسی و تولید) ممکن است به دست آیند که علاوه بر بهبود بهره­وری، هزینه­ها را کاهش داده و کارکرد را افرایش می­دهند. لذا با بهره گرفتن از روش پرسش­گر، فرایندها و موادی که پیشنهاد می­شوند، می­توانند منجر به کاهش هزینه­ها شوند. لذا، شناخت کارکرد و ارزش آن تمایز اصلی بین مهندسی ارزش و سایر برنامه ­های کاهش هزینه می­باشد.

[1] Larry Milles

[2] General Electric Company

[3] Value Engineering

[4] N.A.S.A

[5] Function analysis

  بیان مسئله

مهندسی ارزش تکنیکی مدیریتی است که کارایی خود را به‌عنوان ابزار مدیریتی مؤثر برای بهبود طراحی، ساخت و صرفه­جویی در هزینه­ها در عمل به اثبات رسانده است. به­ کارگیری مهندسی ارزش منافعی بیش از بهبود طرح و صرفه­جویی­ها در پی داشته ­است. در ایران نیز پس از بحث و تبادل‌نظرهای فراوان این موضوع موردتوجه سازمان مدیریت و برنامه ­ریزی قرار گرفت. حیطه کاربرد مهندسی ارزش در سال‌های اخیر از اجرای بهینه طرح­ها فراتر رفته و درزمینهٔ راهبری کلان نیز کاربرد پیداکرده­ است و با رویکرد مدیریت ارزش و برنامه ­ریزی ارزش (ارکان مهم روش‌شناسی ارزش) درزمینهٔ پیچیده و متعدد از برنامه ­ریزی منابع، بازنگری و ارزیابی برنامه ­های در دست اجرا تا افزایش در مسائل اقتصادی و اجتماعی به کار گرفته می­ شود. از طرف دیگر تحولات عظیمی که به‌واسطه فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه عرصه ­ها در سرتا­سر جهان صورت گرفته نیز قابل‌انکار نبوده و کشور ما ایران نیز از این قاعده مستثنای نخواهد بود و می ­تواند از مزایا و قابلیت­های زیادی که فناوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار کاربران می­گذارد بهره کافی را برده و آن را در به‌روزرسانی روش­ها و فرایندهای کاری و بالأخص مدیریتی مورداستفاده قرار گیرد. ازاین‌رو با توجه به اهمیت دو موضوع فوق، چگونگی استفاده از مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات در گام­های مهندسی ارزش حائز اهمیت بوده و نیازمند توجه بیش‌ازپیش می­باشد. با تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات با مهندسی ارزش می­توان به دنبال این موضوع بود که از امکانات و توانایی­های علوم و ابزارهای امروزی در مهندسی ارزش نیز استفاده نمود. مهندسی ارزش با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات و ارتباطات می ­تواند به نحو مؤثرتر و کارآمدتری عمل نماید و بدین شکل می­توان در طراحی جلسات و