فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات تحقیق

1- مقدمه:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1

1-1- تاریخچه گیاهان دارویی: 1

1-2-  تفاوت بین گیاهان دارویی، داروهای گیاهی و شیمیایی: 2

1-2-1-  ارجحیت گیاهان دارویی: 2

1-3- تیره  نعناعیان: 3

1-3-1- مواد موثره: 4

1-4- جنس مرزه: 5

1-4-1- گونه‌های موجود در ایران: 6

1-4-2- مرزه خوزستانی: 6

1-4-3- مرزه رشینگری: 7

1-4-4- مواد موثره جنس مرزه: 5

1-4-5- خواص دارویی جنس مرزه: 6

1-5- طبقه بندی گیاهان دارویی: 8

1-5-1- طبقه بندی براساس ماده موثره: 9

1-5-1-1- آلکالوئیدها: 10

1-5-1-2- گلیگوزیدها: 11

1-5-1-3- روغن‌های فرار(اسانس‌ها): 12

1-5-1-4- مواد تلخ: 14

1-5-1-5- فلاون‌ها و فلاونوئیدها: 14

1-5-1-6-موسیلاژ: 15

1-5-1-7- ساپونین‌ها: 15

1-5-1-8- اسید سیلیسیک: 16

1-5-1-9- تانن‌ها: 16

1-5-2- عملکرد و نقش متابولیت‌های ثانویه: 17

1-6- معرفی برخی از باکتری‌های بیماری‌زای انسانی: 18

1-6-1-  Escherichia coli : 18

1-6-2- Staphylococcus aureus : 19

1-6-3- Staphylococcus epidermidis : 19

1-6-4- Bacillus cereus : 19

1-6-5-  Candida albicans : 20

 

فصل دوم: مروری بر پژوهش‌ها

2-1-  مروری بر پژوهش‌های انجام شده روی مواد موثره گونه‌های مختلف مرزه: 21

2-2-  مروری بر پژوهش‌های انجام شده روی خاصیت ضدمیکروبی گونه‎های مختلف مرزه: 22

 

فصل سوم: مواد و روش‌ها

1-3- مواد گیاهی:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 27

3-2- استخراج اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری: 27

3-3- آنالیز ترکیبات اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری با بهره گرفتن از دستگاهGC/MS: 27

3-4- خالص سازی میکروب‌هاو نگهداری آن‌ ها: 29

3-5- اسامی میکروارگانیزم‌های مورد آزمایش: 29

3-6- تعیین قطر هاله عدم رشد برای مقادیر حداقل غلظت بازدارندگی و حداقل غلظت کشندگی میکروارگانیزم‌ها : 30

 

3-7- تعیین حداقل غلظت بازدارندگی و حداقل غلظت کشندگی میکروارگانیزم‌ها به روش میکروبراث دایلویشن: 32

3-8- تجزیه و تحلیل آماری: 32

 

فصل چهارم: آنالیز و نتایج

4-1- ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه خوزستانی: 34

4-2- ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه رشینگری: 37

4-3-  فعالیت ضدمیکروبی اسانس گیاه مرزه خوزستانی: 40

4-4-  مقایسه میکروارگانیزم‌هابر مبنای قطرهاله عدم رشد تحت تاثیر اسانس گیاه مرزه خوزستانی: 40

4-5- تجزیه واریانس‌آخرین غلظت اسانس گیاه مرزه خوزستانی در روش میکروبراث دایلویشن: 43

. 4-6- حداقل غلظت بازدارندگی(MIC ) و حداقل غلظت کشندگی باکتری(MBC ) اسانس گیاه مرزه خوزستانی در روش میکروبراث‌دایلویشن: 43

4-7- فعالیت ضدمیکروبی اسانس گیاه مرزه رشینگری: 44

4-8- مقایسه میکروارگانیزم‌هابر مبنای قطرهاله عدم رشد تحت تاثیر اسانس گیاه مرزه رشینگری: 45

4-9- تجزیه واریانس ‌آخرین غلظت اسانس گیاه مرزه رشینگری در روش میکروبراث‌دایلویشن: 48

4-10- حداقل غلظت بازدارندگی(MIC ) و حداقل غلظت کشندگی باکتری(MBC ) اسانس گیاه مرزه رشینگری در روش میکروبراث‌دایلویشن: 48

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری: 50

5-2- خاصیت ضدمیکروبی اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری: 55

 

نتیجه‌گیری:                                                                                                                         60

پیشنهادات:                                                                                                                                       60

منابع:                                                                                                                                                               88

فهرست شکل‌ها

 

فصل سوم:

3-1- گیاه دارویی مرزه خوزستانی: 28

3-2- گیاه دارویی مرزه رشینگری: 28

3-3- دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی مورد استفاده در آزمایش: 31

3-4- دستگاه اسپکتروفتومتر مورد استفاده در آزمایش: 31

3-5- نمونه ای از قطر هاله عدم رشد برای مقدار MIC اسانس گیاه مرزه خوزستانی روی باکتری Escherichia coli مورد پژوهش: 33

3-6- حداقل غلظت بازدارندگی رشد اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری روی باکتری Staphylococcus aureus: 33

 

فصل چهارم:

 

4-1-  کروماتوگرام ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه خوزستانی مورد آزمایش: 34

4-2- کروماتوگرام ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه رشینگری مورد آزمایش: 37

 

فصل پنجم:

5-1- دیواره‌ی سلولی باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی: 57

 

فهرست نمودار‌ها

فصل چهارم:

4-1-                                                                                                                                                                                                         مقایسه میکروارگانیزم ها بر مبنای قطرهاله عدم رشد تحت تاثیر اسانس گیاه مرزه خوزستانی: 41

4-2-                                                                                                                                                                                                          مقایسه میکروارگانیزم ها بر مبنای قطرهاله عدم رشد تحت تاثیر اسانس گیاه مرزه رشینگری: 46

فهرست جدول‌ها

فصل سوم:

3-1-                                                                                                                                                                                                       اسامی میکروارگانیزم‌های مورد آزمایش: 29

فصل چهارم:

4-1- ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه خوزستانی: 35

4-2- ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه رشینگری: 38

4-3- تجزیه واریانس قطر هاله عدم رشد اسانس گیاه مرزه خوزستانی: 40

4-4- مقایسه اثر متقابل نوع میکروارگانیزم‌ و غلظت اسانس گیاه مرزه خوزستانی بر قطرهاله عدم رشد: 42

4-5- تجزیه واریانس آخرین غلظت اسانس گیاه مرزه خوزستانی: 43

4-6- مقایسه میکروارگانیزم‌ها از نظر حداقل غلظت بازدارندگی(MIC) و حداقل غلظت‌کشندگی باکتری(MBC) اسانس گیاه مرزه خوزستانی به روش میکرو براث دایلویشن: 44

4-7- تجزیه واریانس قطر هاله عدم رشد اسانس گیاه مرزه رشینگری: 44

4-8- مقایسه اثر متقابل نوع میکروارگانیزم و غلظت اسانس گیاه مرزه رشینگری بر قطرهاله عدم رشد: 47

4-9- تجزیه واریانس آخرین غلظت اسانس گیاه مرزه رشینگری: 48

4-10- مقایسه میکروارگانیزم‌ها از نظر حداقل غلظت بازدارندگی(MIC) و حداقل غلظت‌کشندگی باکتری(MBC) اسانس گیاه مرزه رشینگری به روش میکروبراث دایلویشن: ……………………………………………………………………………………………………………………49

 

چکیده:

این پژوهش به منظور استخراج، شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده و خاصیت ضدمیکروبی اسانس دو گونه مرزه‌ خوزستانی و مرزه ‌رشینگری انجام گرفت. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب توسط کلونجر انجام گرفت،آنالیز اسانس‌ها توسط دستگاه کاروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی(GC/MS) مورد بررسی قرار گرفت. چهل و چهار ترکیب در اسانس مرزه خوزستانی شناسایی شده که در مجموع 98/99% اسانس را به خود اختصاص داد که عمده‌ترین ترکیبات شناسایی شده، کارواکرول(16/92%) است و چهل و شش ترکیب در اسانس مرزه رشینگری شناسایی شد که در مجموع 97/99%  اسانس را به خود اختصاص داد که عمده‌ترین  ترکیبات شناسایی شده کارواکرول(11/89%) است. به منظور بررسی خواص ضدمیکروبی اسانس مرزه ‌خوزستانی و مرزه ‌رشینگری بر علیه باکتری گرم منفی Escherichia coli  و مخمر Candida albicans و باکتری‌های‌گرم مثبت Staphylococcus aureus  ،Bacillus cereus  ،Staphylococcus epidermidis  آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار به دو روش دیسک دیفیوژن و روش میکروبراث دایلویشن انجام شد. نتایج نشان داد که اسانس گیاه مرزه خوزستانی روی مخمر کندیدا آلبیکنس و سپس باکتری باسیلوس سرئوس و همچنین اسانس مرزه ‌رشینگری روی باکتری باسیلوس سرئوس و سپس مخمر کندیدا آلبیکنس دارای بیشترین تاثیر و روی باکتری استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس و باکتری گرم منفی