فهرست مطالب

عنوان                           صفحه

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1-مقدمه………………………………………………………………………………….1

1-2-کلیات………………………………………………………………………………….5

1-2-1- بررسی عمومی آرتمیا……………………………………………………………….5

1-2-2- تاریخچه آرتمیا…………………………………………………………………….5

1-2-3- اهمیت اقتصادی آرتمیا……………………………………………………………..6

1-2-4- مزایای استفاده از آرتمیا برای پرورش دهندگان و آبزیان…………………………………7

1-2-5- کاربرد آرتمیا در تغذیه آبزیان………………………………………………………..7

1-2-5-1- سیست های پوسته زدایی شده………………………………………………….8

1-2-5-2- ناپلیوس تازه تفریخ یافته……………………………………………………….8

1-2-5-3- متاناپلیوس…………………………………………………………………..9

1-2-5-4- آرتمیای جوان و بالغ…………………………………………………………..9

1-2-5-5- آرتمیا های خشك و منجمد تحت سرمای شدید…………………………………..9

1-2-5-6- استفاده از آرتمیا به عنوان حامل…………………………………………………9

1-2-6- غنی سازی ………………………………………………………………………10

1-2-6-1-  تکنیک های غنی سازی آرتمیا………………………………………………..11

1-2-6-1- 1- تکنیک غنی سازی انگلیسی……………………………………………..11

1-2-6-1-2-  تکنیک غنی سازی ژاپنی………………………………………………..12

1-2-6-1-3- تکنیک غنی سازی فرانسوی……………………………………………..12

1-2-6-1-4- تکنیک غنی سازی بلژیکی……………………………………………….13

1-2-6-2-  اهمیت غنی سازی…………………………………………………………..14

1-2-6-3- معایب غنی سازی……………………………………………………………14

1-2-6-4-  عوامل موثر بر میزان استفاده از ماده غنی سازی…………………………………15

1-2-6-5-  اساس غنی سازی خوب……………………………………………………..15

1-2-6-6-  انواع رژیم های غذایی برای غنی سازی اسیدهای چرب آرتمیا ……………………16

1-2-6-6- 1-  غنی سازی با امولسیون چربی و اسیدهای چرب……………………………17

1-2-6-6- 2-  فسفولیپیدها………………………………………………………….17

1-2-6-6- 3-  ویتامین ها……………………………………………………………17

عنوان                                                                                                                       صفحه

1-2-7- عوامل موثر در ترکیب اسیدهای چرب ناپلیوس آرتمیا…………………………………18

1-2-7-1- ژنتیک……………………………………………………………………..18

1-2-7-2-  عوامل محیطی (اختلافات تغذیه ای والدین) ……………………………………19

1-2-8- فرضیه های تحقیق……………………………………………………………….20

1-2-9- اهداف تحقیق……………………………………………………………………21

فصل دوم: مروری بر منابع

2-پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………..23

2-1- تاریخچه غنی سازی با اسیدهای چرب……………………………………………………23

2-2- دلایل غنی سازی با اسیدهای چرب……………………………………………………..23

2-3- غنی سازی اسیدهای چرب ضروری در ناپلیوس آرتمیا……………………………………..24

2-4- مروری بر مطالعات گذشته……………………………………………………………..26

فصل سوم: مواد و روش ها

3- مواد و روش ها…………………………………………………………………………….35

3-1- مواد و وسایل استفاده شده……………………………………………………………..35

3-1-1- مواد مصرفی……………………………………………………………………..35

3-1-2- مواد غیر مصرفی………………………………………………………………….35

3-2- تهیه سیست آرتمیا و ضدعفونی آن………………………………………………………36

3-3- آماده سازی ظروف (زوگ های) غنی سازی……………………………………………….36

3-4- تخم گشایی سیست آرتمیا……………………………………………………………..37

3-5- جداسازی و شمارش لارو ها…………………………………………………………….38

3-6- غنی سازی ناپلیوس ها…………………………………………………………………39

3-7- تهیه محلول غنی سازی………………………………………………………………..40

3-8- نمونه برداری برای محاسبه میزان بقا و طول کل…………………………………………..41

3-9- نمونه برداری برای تعیین میزان اسیدهای چرب……………………………………………43

3-10- استخراج اسیدچرب…………………………………………………………………..43

3-11- آنالیز آماری…………………………………………………………………………45

فصل چهارم: نتایج

4-نتایج………………………………………………………………………………………47

عنوان                                                                                                                       صفحه

4-1- تغییرات میزان طول کل و درصد بقا در دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت………………………………….47

4-2- ترکیب اسیدهای چرب ناپلیوس آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا پیش از غنی سازی…………52

4-3- اسیدهای چرب LA، ALA و ARA دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت………………………………….53

4-4- میزان اسیدهای چرب EPA و DHA دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت………………………………….58

4-5- میزان PUFA، PUFA(n-6) و PUFA(n-3) دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت…………………………….63

4-6- میزان SFA،  MUFAو TFA دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت…………………………………………68

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………75

5-1- تاثیر غنی سازی با روغن کلزا بر طول کل و درصد بقا آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا……….75

5-2- ترکیب اسیدهای چرب مورد مطالعه در ناپلیوس آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا پیش از غنی سازی……………………………………………………………………………………..77

5-3- تاثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان ARA، EPA و  DHAآرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………………………………….77

5-4- تاثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان LA و  ALAآرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………………………………….81

5-5- تاثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان PUFA کل ، PUFA (n-6)  و PUFA (n-3)  درناپلی آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………….84

5-6- تاثیر غنی سازی با روغن کلزا بر میزان SFA،  MUFAو TFA آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا…………………………………………………………………………………….86

5-7- مقایسه تیمارهای مختلف آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا به منظور انتخاب بهترین تیمار در هر گونه………………………………………………………………………………………87

5-8- مقایسه بهترین تیمارهای آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا………………………………..88

5-9- نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………..89

5-10- پیشنهادات………………………………………………………………………….90

منابع………………………………………………………………………………………..93

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                    صفحه

جدول 4-1- طول کل و درصد بقا در آرتمیا فرانسیسکانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار)………………………………………………………..48

جدول 4-2- طول کل و درصد بقا در آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار) …………………………………………………………50

جدول4-3- پروفیل اسیدهای چرب در ناپلیوس آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا پیش از غنی سازی…………………………………………………………………………………………….52

جدول 4-4-  میزان اسیدهای چرب LA، ALA و ARA (میلی گرم در گرم نمونه تر ناپلی) در آرتمیا فرانسیسکانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار) …………………………………………………………………………………………..53

جدول 4-5- میزان اسیدهای چرب LA، ALA و ARA (میلی گرم در گرم نمونه تر ناپلی) در آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار)…………………………………………………………………………………………….56

جدول 4-6-  میزان اسیدهای چرب EPA و DHA (میلی گرم در گرم نمونه تر ناپلی) در آرتمیا فرانسیسکانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار)……..58

جدول 4-7-  میزان اسیدهای چرب EPA و DHA (میلی گرم در گرم نمونه تر ناپلی) در آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار)…………..60

جدول 4-8- میزان اسیدهای چرب PUFA، PUFA(n-6) و PUFA(n-3) ( (میلی گرم در گرم نمونه تر ناپلی) در آرتمیا فرانسیسکانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار) …………………………………………………………………………………. 63

جدول 4-9- میزان اسیدهای چرب PUFA، (n-6)PUFA و (n-3) PUFA (میلی گرم در گرم نمونه تر) در آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار) ………………………………………………………………………………………….. 65

عنوان                                                                                                                    صفحه

جدول 4-10- – میزان اسیدهای چرب SFA، MUFA و TFA (میلی گرم در گرم نمونه تر ناپلی) در آرتمیا فرانسیسکانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار) …………………………………………………………………………………………….68

جدول 4-11- میزان اسیدهای چرب SFA، MUFA و TFA (میلی گرم در گرم نمونه تر ناپلی) در آرتمیا ارومیانا با تراکم های متفاوت ناپلی و غلظت های مختلف روغن کلزا در 5 زمان متفاوت (میانگین ± انحراف از معیار) …. 71

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                    صفحه

شكل‌ 1-1: طرح‌ شماتیك‌ استفاده‌ از آرتمیا در نقش‌ یك‌ حامل(Van Stappen, 1996)……………………..10

شكل‌ 3-1. تخم گشایی سیست آرتمیا در زوگ های 7 لیتری………………………………………………..38

شكل‌ 3-2. جداسازی ناپلیوس ها از سیست ها و پوسته ها……………………………………………………39

شكل‌ 3-3. غنی سازی ناپلیوس ها با بهره گرفتن از امولسیون…………………………………………………….40

شكل‌ 3-4. شمارش ناپلیوس ها به منظور محاسبه درصد بقا………………………………………………….42

شكل‌ 3-5. کشیدن طول کل ناپلیوس ها با استریومیکروسکوپ ………………………………………………42

شكل‌ 3-6. نمونه برداری ناپلی برای اندازه گیری میزان اسیدهای چرب……………………………………….43

شكل‌ 3-7. دستگاه GC برای تعیین میزان اسیدهای چرب…………………………………………………..45

ضمائم

عنوان                                                                                                                    صفحه

ضمیمه 1- مقایسه بهترین تیمارهای آرتمیا فرانسیسکانا از لحاظ طول کل و درصد بقا و میزان اسیدهای چرب………………………………………………………………………………………………………1

ضمیمه 2- مقایسه بهترین تیمارهای آرتمیا ارومیانا از لحاظ طول کل و درصد بقا و میزان اسیدهای چرب………………………………………………………………………………………………………2

ضمیمه 3- مقایسه بهترین تیمارهای دو گونه آرتمیا فرانسیسکانا و آرتمیا ارومیانا از لحاظ طول کل و درصد بقا و میزان اسیدهای چرب………………………………………………………………………………………3

چکیده:

تحقیق حاضر با هدف سازی غنی سازی آرتمیا ارومیانا و آرتمیا فرانسیسکانا با روغن کلزا با تاکید بر میزان رشد، بقا و پروفیل اسیدهای چرب ناپلی انجام پذیرفت. این تحقیق در قالب 18 گروه آزمایشی در هر دو گونه انجام گرفت. این دو گونه در تراکم های 50000، 100000 و 200000 ناپلی در لیتر با غلظت های 1/0، 2/0 و 3/0 گرم در لیتر روغن کلزا در دمای 1±28 درجه سانتیگراد و شوری 35 گرم در لیتر به مدت 18 ساعت غنی سازی شدند. داده ها با بهره گرفتن از روش آنالیز واریانس دوطرفه (Multivariate) یا tIndependent samples T-tes و آزمون دانکن مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تمام بررسی ها، سطح معنی دار بودن آزمون ها 05/0> P نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که غنی سازی با روغن کلزا تاثیر معنی داری بر روی رشد، بقا و افزایش اسیدهای چرب 18 کربنه دارد (05/0>P). با افزایش مدت زمان غنی سازی در تیمارهای مختلف هر دو گونه، طول کل افزایش و درصد بقا کاهش یافت (05/0>P). میزان DHA و EPA و ARA در تیمارهای مختلف هر دو گونه با افزایش مدت زمان غنی سازی به طور معنی داری تحت تاثیر قرار نگرفتند (05/0<P). میزان LA، PUFA،PUFA (n-6)، PUFA(n-3)، SFA، MUFA و TFA در هر دو گونه به طور معنی داری افزایش یافتند (05/0>P) اما میزان ALA در اکثر تیمارهای آرتمیا ارومیانا نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت اما در آرتمیا فرانسیسکانا افزایش آن در بعضی از تیمارها نسبت به شاهد مشاهده شد (05/0>P). با توجه به یافته های تحقیق آرتمیا ارومیانا در تراکم 100000 ناپلی در لیتر با غلظت 3/0 گرم در لیتر روغن کلزا به مدت 18 ساعت غنی سازی بهترین تیمار می باشد که این تیمار دارای حداکثر مقادیر اسیدهای چرب ALA، PUFA، PUFA(n-3)، SFA و TFA نسبت به بهترین تیمار گونه فرانسیسکانا است (05/0>P). اگرچه از لحاظ میزان اسیدهای چرب LA،EPA ، DHA، PUFA (n-6) و MUFA نسبت به گونه فرانسیسکانا مقادیر کمتری دارد ولی اختلاف معنی دار ندارد (05/0<P).

کلمات کلیدی: آرتمیا ارومیانا، آرتمیا فرانسیسکانا، روغن کلزا، غنی سازی، رشد، بقا و پروفیل اسیدهای چرب ناپلی

فصل اول:

مقدمه و کلیات

• مقدمه

یکی از مشکلات موجود در پرورش ماهیان، پرورش مراحل اولیه یا نوزادی آن ها است که دارای رشد بطئی همراه با تلفات بالا می باشد (Girri et al., 2002). در پرورش لارو آبزیان اصلی ترین مسئله، تامین غذایی مناسب با كیفیت بالاست كه به راحتی توسط لارو آن ها پذیرفته و هضم شود (Kim et al., 1996). منابع عمده انرژی متابولیک در طول مراحل جنینی و لاروی قبل از تغذیه فعال در ماهیان، چربی ها و اسیدهای آمینه می باشند. در زمان تخم گشایی، لارو دارای کیسه زرده، مقادیر بالایی از این منابع انرژی را دارد اما میزان آن ها در طول مرحله تغذیه درونی کاهش می یابند (Evans et al., 2000)، بنابراین لارو با تغذیه آغازین، به غذای زنده ای نیاز دارد که به اندازه کافی این منابع انرژی را دارا باشد.

به دلیل متناسب نبودن اندازه دهان لارو بسیاری از ماهیان دریایی و برخی از ماهیان آب شیرین با ذرات غذای مصنوعی و عدم تامین نیازهای غذایی لاروها توسط این نوع مواد غذایی، استفاده از آنها در مراحل اولیه لارو آبزیان امکان پذیر نمی باشد در حالی که استفاده از غذای زنده در پرورش لارو آبزیان مختلف با رژیم غذای طبیعی آن ها همخوانی دارد و بیشتر قابل پذیرش و استفاده است (آق، 1381). پرورش موفقیت آمیز آبزیان به قابلیت دسترسی به غذای مناسب بستگی دارد تا بتواند رشد و خصوصاً سلامتی را در مراحل نوزادی و لاروی تضمین نماید.

استفاده از غذای زنده در تغذیه آغازین بسیاری از گونه های پرورشی ماهی و میگو جهت بهبود وضعیت تغذیه ای، ضریب رشد و کاهش میزان تلفات لاروها از پیشرفت شایان توجهی در امر آبزی پروری به شمار می رود. امروزه در بین غذاهای زنده مورد استفاده در تغذیه آبزیان مختلف از جمله پرورش میگوهای پنائیده، میگوی دراز آب شیرین، پرورش ماهیان دریایی و آب شیرین و ماهیان آکواریومی، از ناپلئوس های آرتمیا، در سطح وسیعی به عنوان غذای آغازین استفاده می شود (آذری تاکامی و همکاران، 1386).

ناپلی آرتمیا به عنوان بهترین غذای زنده قابل دسترس، به طور وسیع برای پرورش لارو ماهیان دریایی و سخت پوستان در تمام جهان مورد استفاده قرار می گیرد (Laven et al., 1989). مهم ترین عامل برای استفاده از آرتمیا به عنوان غذای زنده، ارزش غذایی آن به خصوص در مرحله ناپلیوس است كه دارای بیش از 60 درصد پروتئین و 15 درصد چربی بوده و همچنین كلیه اسیدهای آمینه ضروری و اكثر اسیدهای چرب را در حد مطلوب دارا می باشد (Ahmadi et al., 1990).

با وجود میزان بالای پروتئین و چربی، نتایج تحقیقات انجام شده بیانگر این موضوع می باشد كه اكثر گونه های آرتمیا از جمله آرتمیا اورمیانا (Artemia urmiana) دارای مقادیر اندكی از اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیر سری امگا 3 به خصوص اسید ایكوزاپنتانوئیک بوده و فاقد اسید چرب دوكوزاهگزانوئیک هستند (Watanabe, 1993). لذا غنی سازی ناپلیوس آرتمیا جهت بالا بردن ارزش غذایی آن امری ضروری است.

مطالعات نشان داده اند که اسیدهای چرب ضروری (EFA) از قبیل دکوزاهگزانوئیک اسید ( DHA ،3-n22:6)، ایکوزاپنتانوئیک اسید ( EPA،3-n20:5) و آراشیدونیک اسید ( ARA،6-n20:4) در تغذیه لارو ماهیان اهمیت زیادی دارند (Takeuchi.,1997; McEvoy et al., 1998; Sargent et al., 1999; Estevez et al., 1999). این اسیدهای چرب جزء فسفولیپیدها هستند که ساختار حساسی دارند و از اجزای فیزیولوژیکی غشای سلول های اکثر بافت ها به شمار می روند. با این وجود، معمولاً در مراحل اولیه تغذیه لاروی از غذای زنده از قبیل روتیفر و آرتمیا استفاده می شود که به طور طبیعی از لحاظ این اسیدهای چرب فقیر هستند. بنابراین، غنی سازی غذاهای زنده با چربی های غنی از اسیدهای