چکیده: ‌ی

کلید واژه:توسعه شهری, رودخانه ,سیل خیزی رودخانه ها, آلودگی رودخانه ها ‌ن

بیان مسئله. 14

سوال  تحقیق 15

سیل  خیزی ‌ 19

تعریف فاضلاب های خانگی در ایالات متحده آمریکا 31

 مدل ها و  تئوری ها در تحقیقات… 38

 سوابق مطالعات انجام شده و یا در حال مطالعه. 39

 آسیبها و خسارتهای ناشی از سیلابهای گذشته. 40

موقعیت جغرافیا و وسعت  محدوده  تحقیق 46

 رودخانه سیاه رود. 47

رودخانه گوهر رود 48

داده های  تحقیق 4

 فرایند اجرای  تحقیق 49

تاریخچه شهر رشت… 52

شهر رشت… 53

شکل 4-2 روند افزایش سطح کالبدی شهر رشت تا سال ۱۳۸۵. 55

 احتمال وقوع بارندگی یا سیلاب طراحی.. 58

روش های برآورد سیلاب… 61

روش های محاسبه حداكثر دبی لحظه ای.. 63

فیزیوگرافی.. 65

خصوصیات فیزیكی حوضه ها 66

شکل 4-8 مشخصات فیزیكی حوضه گوهررود و زیر حوضهها مقطع ورودی رشت… 67

شکل 4-9مشخصات فیزیكی كل حوضه آبریز تا ابتدای رشت (حوضه بالادست رشت) 67

شکل 4-11 مشخصات فیزیكی حوضه گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت… 68

شکل 4-12 محدوده حوضه آبریز بالادست شهر رشت… 69

شکل 4-13مشخصات فیزیكی كل حوضه (ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت) 69

شکل 4-14موقعیت حوضه مورد مطلعه، تصویر ماهوارهای TM (لندست). 70

شکل 4-17ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻴﺪروﮔﺮاﻓﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ. 73

شکل 4-21نقشه شیب حوضه مورد مطالعه. 76

شکل 4-24مشخصات شكل حوضه آبریز سیاهرود تا ابتدای رشت… 79

شکل 4-25مشخصات شكل حوضه آبریز گوهررود تا ابتدای رشت… 79

شکل 4-26مشخصات شكل حوضه آبریز تا انتهای رشت (ایستگاه هیدرومتری) 79

شکل 4-27 مشخصات شكل حوضه آبریز سیاهرود تا ایستگاه هیدرومتری،خارج شهر رش… 79

شکل 4-28 مشخصات شكل حوضه آبریز گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری،خارج شهر رشت… 80

توزیع طبقات ارتفاعی (هیپسومتری( 80

شکل 4-29طبقات ارتفاع و مساحت حوضه بالا دست رشت ( تا ابتدای رشت) 81

شکل 4-30 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 82

شکل 4-31 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 83

 جهت حوضه. 83

شکل 4-35 جهت شیب و توزیع جهت در واحد سطح حوضه بالادست رشت… 84

 شبكه هیدروگرافی.. 86

تراكم شبكه زهكشی.. 86

بررسی شیب حوضه. 88

شکل 4-40  طبقات شیب و مساحت حوضه تا ابتدای رشت… 89

شکل 4-43 نقشه شیب سطح شهر رشت به درجه. 91

 عوامل توسعه شهری : 96

 بررسی وضعیت آلودگی رودخانه های شهر رشت… 99

 سیل.. 104

شکل 4-52 آبدهی رودخانه شهر  رشت  در دوره  17 ساله. 108

رودخانه های جاری در شهر رشت… 108

 

سطوح غیر قابل نفوذ. 111

 نتایج.. 114

آزمودن فرضیات: 116

ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻗﺪاﻣﺎتﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ،ﺑﻴﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲو ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶدﺑﻲﭘﻴﻚ ﺳﻴﻼب… 118

منابع  ………………………………………………………………………………………………………………………….121

Abstract……………………………………………………………………………………………………………………123

فهرست  اشکال

شکل 4-2 روند افزایش سطح کالبدی شهر رشت تا سال ۱۳۸۵. 55

شکل 8-4  مشخصات فیزیکی حوضه  گوهر رود و زیر حوضه های مقطع ورودی رشت……………………67

شکل 4-9مشخصات فیزیكی كل حوضه آبریز تا ابتدای رشت (حوضه بالادست رشت) 67

شکل 4-11 مشخصات فیزیكی حوضه گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت… 68

شکل 4-12 محدوده حوضه آبریز بالادست شهر رشت… 69

شکل 4-13مشخصات فیزیكی كل حوضه (ایستگاه هیدرومتری، خارج شهر رشت) 69

شکل 4-14موقعیت حوضه مورد مطلعه، تصویر ماهوارهای TM (لندست). 70

شکل 4-17ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻴﺪروﮔﺮاﻓﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ. 73

شکل 4-21نقشه شیب حوضه مورد مطالعه. 76

شکل 4-24مشخصات شكل حوضه آبریز سیاهرود تا ابتدای رشت… 79

شکل 4-28 مشخصات شكل حوضه آبریز گوهررود تا ایستگاه هیدرومتری،خارج شهر رشت… 80

توزیع طبقات ارتفاعی (هیپسومتری( 80

شکل 4-29طبقات ارتفاع و مساحت حوضه بالا دست رشت ( تا ابتدای رشت) 81

شکل 4-30 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 82

شکل 4-31 توزیع فراوانی طبقات ارتفاعی حوضه آبریز بالادست رشت… 83

شکل 4-35 جهت شیب و توزیع جهت در واحد سطح حوضه بالادست رشت… 84

شکل 4-40  طبقات شیب و مساحت حوضه تا ابتدای رشت… 89

شکل 4-43 نقشه شیب سطح شهر رشت به درجه. 91

شکل 4-52 آبدهی رودخانه شهر  رشت  در دوره  17 ساله. 10

چکیده:

مطالعات اثرات توسعه شهری بر رودخانه­های زرجوب و گوهررود شهر رشت با هدف ارتقاء كیفیت زیست محیطی تغییر شرایط رودخانه­ها از وضعیت آلودگی و روند سل خیزی آنها به شرایط مطلوب و پایدار صورت گرفته است. رودخانه­های ذكر شده در شرایط موجود عملاً فاضلاب رو باز شهر  می­باشند كه وضعیت آلودگی و عفونت آن، همجواری از فاصله زیاد را نیز غیرممكن ساخته است.تحولات توسعه شهری سبب قطع رابطه انسان و محیط با پیوند اولیه بوم­گرایی گردیده و متاسفانه رشد لجام گسیخته شهرگرایی در جهت تخریب محیط زیست در حركت می­باشد و فقدان نگرش پایدار به جایگاه محیط زیست در جهت محو و تضییع هر گونه حضور این پدیده از محیط زندگی شهری می­باشد و ما شاهد تبدیل والاترین منابع محیطی در شهر رشت به كانال­های فاضلاب هستیم. اندام­های طبیعی و اكولوژیک از مهمترین عناصر سازمان فضایی شهر می­باشند كه پایداری آنها شرط توسعه پایدار شهر، سلامت و بهداشت محیط محسوب می­گردد.. پایداری این اندام­ها به عنوان ریه­های طبیعی شهر شرایط ارتقاء و گسترش فصل مشترك شهر را با محیط طبیعی فراهم می­سازند.بدیهیست ارتقاء كیفیت رودخانه تاثیرات مثبتی در نظام عملكرد و فعالیت حوزه پیرامونی آن خواهد داشت. رشد جمعیت، توسعه شهری و صنعتی شدن جوامع، تاثیرات نامطلوبی در هیدرولوژی حوضه آبریزمیگذارد از میزان سطوح نفوذپذیر حوضه كه قادر به جذب بخشی از بارندگی هستند، میكاهد سطوح نفوذناپذیر شهری مانند خیابانها، کاهش پارکها و باغچه ها و عدم  استفاده  از سقف های سفالی موجب افزایش شدت آبدهی سیلاب حوضه های شهری خواهد بود نفوذناپذیری سطح حوضه های شهری و تغییراتی كه در اثر رشد و توسعه شهر بوجود میآید مانند از بین بردن پوششهای گیاهی، تراكم خاك به مقدار زیادی از و زمان نفوذ آب در خاك میكاهد.   

کلید واژه:توسعه شهری, رودخانه ,سیل خیزی رودخانه ها, آلودگی رودخانه ها, رشت

مقدمه:

جامعه بشری در ابتدای قرن بیست و یكم درگیر تجربهای نو شده است، برای اولین بار اكثریت جمعیت جهان در مناطق شهری سكونت یافتهاند و انسان به موجودی شهرگرا تبدیل شده است كه به جای روستاها و شهرهای كوچك در كلان شهرها منزل میگزیند. امروزه شهرها به مراكزی مبدل شدهاند كه نه تنها سرنوشت بشریت بلكه آینده زندگی را در كره خاكی رقم خواهند زد و بیتردید بدون شهرهایی دیر پا دنیایی پایدار نخواهیم داشت. مدیران و برنامه ریزان شهرها عموماً با مسائل پیچیده و گستردهای از جمله مشكلات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی درگیر هستند. نتیجة این مشكلات زمینهای جهت نزول سطح زندگی مردم خواهد بود. مضافاً سیاستهای توسعه اقتصادی و اجتماعی كشورهای در حال توسعه، جوامع كشاورزی و روستایی را مورد تغییر و تحول قرار داده است به طوری كه مهاجرت به شهرها تداوم دارد و شهرها همواره در حال توسعه و گسترش هستند. گزارشهای سازمان ملل متحد در اواخر دهة 90 میلادی حاكی از آن است كه بعد از سال 2000 میلادی نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند كرد. تمركز فعالیتهای اجتماعی در شهرها، رقابت جهت تامین منابع مختلف را به شدت افزایش میدهد. اساسیترین منبع حیات بشر آب است كه با هزینه بسیار زیاد در شهرها به طور مستقیم (آب شرب مصرفی) و غیر مستقیم (محصولات كشاورزی و صنعتی) در دسترس مردم قرار میگیرد. آب به عنوان اصلیترین منبع حیات در بسیاری از موارد به دلیل مدیریت نادرست، فعالیتهای بشری را تهدید میكند. سیل، طغیان رودخانه ها، فرسایش آبی اراضی حاصلخیز، رسوب گذاری و آلودگی پسابهای خانگی و صنعتی از جمله این تهدیدات است كه در مناطق شهری با تغییر و تحول در كاربری اراضی، تراكم خاك، غیر قابل نفوذ شدن اراضی و از بین بردن پوششهای گیاهی مضاعف میشود. در این مورد میتوان به سیل مخرب سال 69 و 77 شهر رشت دلیل ساخت و سازهای فراوان، تجاوز به حریم رودخانه گوهررود و سیاهرود و از بین بردن پوشش گیاهی منطقه بوقوع پیوست و یا آبگرفتگیهای مكرر و هر ساله در سطح شهر رشت كه به دلیل عدم توانایی شبكه 700 كیلومتری فاضلاب مختلط شهر رشت در جمع آوری و انتقال آب باران، گسترش و توسعه همه جانبه شهر رشت و افزایش سطوح غیر قابل نفوذ شهری اتفاق میافتد، اشاره كرد. همچنین روزنامه همشهری در شماره 4793 مورخ 15 اردیبهشت 1386در مورد آبگرفتگی اكثر شهرهای كشور تحت عنوان “آبهای سطحی در شهر”از زبان مهندس محمود رضا رحمانی مینویسد:”بر اساس آمار با وجود شبكه جمع آوری و انتقال آبهای سطحی و فاضلاب در شهرهای شمالی، 90 درصد آب گرفتگیها به علت وجود زباله هایی است در مسیلهای جمع آوری آبهای سطحی ریخته میشود.” بنابراین ضرورت درك صحیح فرایندهای هیدرولوژی جهت مدیریت و تصمیم سازی صحیح، حتمی و لازم به نظر میرسد لازم است اندكی به مسئله شهری شدن بپردازیم. شهری شدن فرایندی است كه در طی آن اراضی طبیعی  كشاورزی به مناطق ساخته دست بشر مبدل میشود. تمركز پول و سرمایه، بالا بودن قیمت اراضی و سهولت دسترسی به امكانات و منابع، باعث ازدحام جمعیت در شهر بزرگ رشت شده به طوری كه توسعة كنترل نشده و بدون مدیریت صحیح در سالهای گذشته و گسترش اماكن و تاسیسات شهری در اثر ازدیاد روز افزون جمعیت در حال حاضر باعث به هم خوردن تعادل هیدرولوژی حوضه های آبریز مشرف به شهر شده حوضه آبریز است كه علاوه بر فرسایش است. شهری شدن مهمترین عامل نابسامانی چرخة هیدرولوژی خاك، باعث افزایش وقوع سیلهای بزرگ و آب گرفتگیهای وسیع  و افزایش آلودگی ناشی از فاضلاب ها در سطح شهرها میشود كه شهر رشت  نیز از این قائده مستثنی نیست. توسعه شهری، شهرسازی و تغییرات ناشی از كاربری اراضی در شهر رشت باعث افزایش حجم رواناب شهری، افزایش دبی اوج و وقوع آن در زمان كوتاهتری گردیده و احتمال وقوع آب گرفتگی در مناطق پایین دست شهر را نیز افزایش داده است. سطوحی كه باعث افزایش سیل در رودخانه های شهر رشت میشود، عموما شیروانیها، معابر عمومی، جادهها، خیابانها با سطح صاف و نفوذپذیری كم میباشد. قابلیت نگهداری رطوبت و نفوذپذیری مربوط به پهنه و عرصه های ذكر شده به مراتب پایینتر از اراضی طبیعی و دست نخورده میباشد

 

بیان  مسئله و ضرورت  انجام  تحقیق

توسعه  صنعت  شهر  نشینی و  افزایش جمعیت در  کمیت  و کیفیت آلودگی آب و  تخریب سریع  منابع  طبیعی همواره  نقش اساس داشته  و  دارند  آلودگی آب  و  سیل  خیزی  دو  رودخانه زرجوب و  گوهر رود  نیز  از  این  موضوع  مستثناء  نیستند به  هر ترتیب  این  نگرشی کلی به  مسائل  زیست  محیطی استان  گیلان   نشان  میدهد  آلودگی  آب  رودخانه های  زرجوب و  گوهر رود  از  تخلیه  انواع  فاضلاب ها , هرز ابهای شهری و مواد  زائد   در  محیط  ناشی  میشود  که  راه  فاضلاب های  شهری  خانگی , اماکن  عمومی مانند  بیمارستان ها,  هتل ها,و  فاضلاب های سطحی بر اثر  شسته  شدن  توسط آب باران  حاصل  میگردد به  رودها  وارد  میشوند  بارندگی یکی از  عناصر  اقلیمی است که بر روی  رودخانه ها تاثیر  مستقیم  دارد  هرگاه  میزان  آب  رودخانه  کم  بوده  رودخانه  تبدیل  به  محل  تعفن  شده  و  اگر   میزان آب  زیاد تر  باشد .  محیط  رقیق تر شده  قابل  ذکر است  که  همین  عنصر  اقلیمی  در  شهر  رشت   به  علت  تغییر  کاربری  اراضی  باعث  بروز  مشکلات   فراوانی  از  جمله  افزایش   پتانسیل  سیل  خیزی  رودخانه ها میگردد در  ادامه   موضوع  آلودگی رودخانه ها  به  علت  نداشتن  سیستم  پیشرفته  و  پر  بازده   تصفیه  فاضلاب  شهری   و  با توجه  به نرخ  رشد  فعلی  جمعیت  شهری  و محدود  بودن  رودخانه ها  از  نظر  کشش فاضلاب  شهری  و  خانگی  باید  تدابیری  اندیشیده  شود  تا  رودخانه ها  توان خود  پالایی خود  را  بدست اورند  برای  این  امر  باید  از  ریختن فاضلاب   جلوگیری  به  عمل  آید. همچنین  از  سوی  دیگر  توسعه  روز افزون  مناطق شهری  موجب  مستعد  شدن  سیل  خیزی  رودخانه های  شهر  رشت  شده  است . میتوان  با  مطالعه  حوزه های آبخیز  دوره های  طغیان  سیل  و  راه های  جلوگیری  از  وقوع ان  را  تعیین  کرد  افزایش جمعیت  همراه  با  ضعف  برنامه  ریزی  برای  بهره  برداری  از  زمین ,  تخریب  جنگل ها و  مراتع و  نیز  توسعه  سطوح غیر  قابل  نفوذ  سبب شده  تا  در  حوضه های آبریز  ,  آب  کمتری به  زمین  نفوذ کرده  و  سریع تر  به  طرف  پایین  دست  جریان  پیدا  کند  در  نتیجه   سیل  ها  فراوان تر ,  شدیدتر  و ناگهانی  تر  شده  و دآسیب  بیشتری  وارد  میکنند .توسعه  شهرها  بر کانالهای  طبیعی مسیلها  و  مسیر  آنها در  دشتهای سیلابی  تاثیر  گذار  بوده  و  در کل آبهای  جاری  , مشخصات  حداکثر ابدهی , کیفیت  آب مسیلها و  سرانجام  در  رفتار  هیدرولوزیکی انها  موثر  بوده  است  . یکی  از  مهمترین  تغییرات  تاثیر  گذار  توسعه  شهری بر  مسیلها  پوشش دار کردن  آنها  و  کاهش  حریم مسیلها میباشد. همچنین  در  دست نبودن  آمار  صحیح  و  دقیق  به  دلیل  تنگناهای  مالی  از  جمله  عوامل  موثر  بر  افزایش  میزان  خسارت ها  بوده  است  در این  تحقیق  که  از  دیدگاه  ژئوهیدرولوژی  و  تلفیق  آن  با  روش های  علمی  و  تجربی  موضوع  سیلاب  و  آب گرفتگی  و آلودگی  رودخانه  های  شهر  رشت  مورد  بررسی  و  تجزیه  و  تحلیل  قرار گرفته  و  مشخص مینماید  که  اثرات  توسعه  شهری  بر  سیل  خیزی  و آلودگی رودخانه های  شهر  و آسیب  پذیری بخش های وسیعی از  بافت آن  موثر  بوده یا خیر؟

 

سوال  تحقیق

آیا اثرات توسعه  شهری  بر آلودگی و  سیل  خیزی رودخانه های  شهر  رشت موثر است؟

 

اهداف تحقیق

روش های کاهش آلودگی رودخانه های  شهر  رشت

شناسایی عواملی که در  مستعد نمودن رود خانه به  جهت رخ دادن  سیل  موثرند

 

فرضیات  تحقیق

آیا توسعه  شهری  در  آلودگی  و  سیل  خیزی رودخانه  های  شهر رشت  موثر  میباشد ؟

آیا ادامه  روند  افزایش آلودگی  باعث  از  بین  رفتن  حیات  رودخانه های  شهر  رشت  خواهد شد؟

 

روش تحقیق و مراحل آن

روش کار  در این  تحقیق  توصیفی  تحلیلی  با  استفاده  عملیات  مشاهده ای  میدانی است و  روش ارائه  اطلاعات  بصورت  اسنادی  و  میدانی  میباشد و  در پایان  داده های  بدست  آمده  از  روش  توصیفی  تحلیلی بیان خواهد  شد .

 

ابزار گردآوری

ابزار گرداوری اطلاعات  در  این  پژوهش بصورت جداول هواشناسی  نقشه های  توپوگرافی  , زمین  شناسی ,  هیدرولوژی با  استفاده  از  نرم  افزر  سیستم  GIS مشاهده  و  بانکهای  اطلاعاتی و  شبکه های  کامپیوتری  و ماهواره 

خلاصه فارسی…………………………………………………………….1                                                                                                              

مقدمه ………………………………………………….2                                                                                                              

فصل اول :کلیات                                                                                          

۱-۱-هدف از انجام پایان نامه………………………………4                                                                                                          

۱-۲-بیان مسئله…………………………………………….5                                                          

1-3- ضرورت اهمیت موضوع…………………………………………………6                                                                                 

1-4- هدف اصلی…………………………………………8                                                                                                      

فصل دوم :بررسی متون و مطالعات دیگران  

بخش اول : معرفی گردوی ایرانی

2-1-1-تاریخچه ……………………………………..10                                                                                                    

2-2-2- واژه شناسی………………………………….11                                                                                                

2-1-3-طبقه بندی و گیاه شناسی………………………………11                                                                                 

2-1-4-گونه های مختلف گردو………………………………………13                                                                                  

 2-1-5-گردوی ایرانی…………………………14    

2-1-6 -ارقام مختلف گردو درایران……………………………..15

2-1-7- اکولوژی گردو………………………………………….16                                                                                          

2-1-7-1-آب و هوا………………………………..16                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 الف     

2-1-7-2-بارندگی………………………16                                                                                                

2-1-7-3-خاک……………………………17                                                                                                    

2-1-8- زمان مناسب برداشت محصول………………………17                                                                 

2-1-9-شیوه های برداشت گردو…………………………………..19                                                                           

2-1-10-خشک کردن گردو………………………………………20                                                                               

2-1-11-ارزش غذایی گردوی ایرانی……………………………….21                          

بخش دوم: لیپید

2-2-1معرفی…………………………………………………….22                                                                                                     

2-2-2-اسیدهای چرب………………………………………22                                                                                           

2-2-2-1- اسیدهای چرب اشباع………………………………..22                                                                              

2-2-2-2-اسیدهای چرب غیراشباع………………………….23                                                                           

2-3-3- اسیدهای چرب ضروری………………………………………………….24                                                                             

2-2-4- فواید روغن مغزگردو………………………………………………..25                                                                               

بخش سوم: پروتئین

2-3-1معرفی……………………………………………………………..27                                                                                                    

2-3-2-آمینواسیدهای ضروری……………………………….27                                                                               

2-3-3-آمینواسیدهای مغزگردو………………………………………28                                                                              

2-3-4-پروتئین های مغزگردو………………………………………………..29                                                                             

2-3-5-فواید واثرات پروتئین مغزگردو…………………………………………….29                                                                   

بخش چهارم: فیبر

2-4-1معرفی…………………………………………….31    

2-4-2-فواید فیبر……………………………………………..32                                                                                                                                   بخش پنجم: فلزات                                                       

2-5-1کلسیم………………………………………..33                                                                                                      

2-5-2-پتاسیم……………………………………………….34                                                                                                      

2-5-3-آهن……………………………………………………..35                                                                                                        

2-5-4-مس……………………………………………………….36                                                                                                       

2-5-5-روی……………………………………………..38                                                                                                      

2-6-2-مرور منابع خارجی…………………………………..41                                                                                    

فصل سوم : مواد و روش ها

بخش اول: معرفی مناطق مورد مطالعه                                                                                    

3-1-معرفی مناطق مورد مطالعه……………………………45                                                                             

3-3-1- موقعیت و وسعت مناطق مورد بررسی…………………………………..45                                                                                                           3-1-1-1-موقعیت و وسعت منطقه باغستان……………….45                                                              

3-1-1-2.موقعیت و وسعت مناطق روستای ارنگه………………………46                                                     

3-1-2.تاریخچه مناطق موردمطالعه……………………………………..47                                                                     

3-1-2-1.تاریخچه شهر باغستان…………………………………..47                                                                          

3-1-2-2.تاریخچه روستای ارنگه…………………………………………47                                                                        

3-1-3. بررسی عوامل اقلیمی………………………………………..48                                                                             

3-1-3-1.آب و هوای استان تهران و شهر شهریار……………………48     

3-1-3-2.درجه حرارت در استان تهران و شهر شهریار……………………….49  

3-1-3-3.بارندگی در استان تهران و شهرشهریار……………………………….50

3-1-3-4.جهت وزش باد غالب در استان تهران………………………………51                                                      

3-1-3-5.آب و هوای شهرستان کرج……………………………..51                                                                   

3-1-3-6.درجه حرارت شهرستان کرج…………………………52                                                                                  

3-1-3-7.بارندگی در شهرستان کرج……………………………53                                                                  

3-1-3-8.توده های هوا و سیستم های هواشناسی موثر بر استان البرز…………………….53                           

بخش دوم: روش های انجام آزمون

3-2-1.روش نمونه برداری……………………………………55                                                                               

 

 

3-2-1-1.روش نمونه برداری از خاک………………………….55                                                                 

3-2-1-2.روش نمونه گیری ازگردو…………………….55                                                                   

3-2-1-3.روش نمونه گیری از آب………………………………………56                                                                      

3-2-2.آماده سازی نمونه ها………………………………………..56                                                                               

3-2-3.روش انجام آزمون ها………………………………….57                                                                              

3-2-3-1.تجزیه و تحلیل های فیزیکی……………………………….57                                                                   

3-2-3-1-1.برآورد اندازه و وزن گردو………………………………………57                                                                 

3-2-3-2.تجزیه و تحلیل های شیمیایی…………………………….57                                                                 

3-2-3-2-1.برآورد میزان فیبر خام درگردو……………………………..57                                                          

3-2-3-2-2.برآورد میزان پروتئین خام درگردو………………………….59                                                     

3-2-3-2-3.برآورد میزان روغن درگردو………………………………….61                                                       

3-2-3-2-4.تجزیه روغن…………………………………………….61  

3-2-3-2-4-1.آماده سازی نمونه…………………………………………….61                                                                         

3-2-3-2-4-2.دستگاه کروماتوگرافی گازی……………………………62                                                           

3-2-3-2-5.برآورد غلظت فلزات درمغزگردو…………………………………………….63                                                        

3-2-3-2-5-1.هضم خشک………………………………….63                                                                                 

3-2-3-2-5-2.هضم مرطوب………………………….63                                                                              

3-2-3-2-5-3.دستگاه جذب اتمی……………………………64                                                                         

3-2-3-2-5-4.دستگاه فلیم فتومتربرای اندازه گیری غلظت پتاسیم…………………………65                                  

3-2-3-2-6.برآورد غلظت فلزات درخاک………………………..65                                                                

3-2-3-2-6-1.اندازه گیری غلظت آهن، مس وروی…………………………..65                                                   

3-2-3-2-6-2.اندازه گیری غلظت کلسیم وپتاسیم……………………………66                                                       

3-2-3-2-7.برآورد میزان pH و Ec آب………………………………………..66                                                                 

3-2-4.تجزیه تحلیل داده ها……………………………………67                                                                                   

فصل چهارم : نتایج

4-1 میانگین های بدست آمده از تجزیه و تحلیل های شیمیایی باغستان تهران……………………..69                     

4-2 میانگین های بدست آمده از تجزیه و تحلیل های شیمیایی ارنگه کرج………………..70                          

4-3 نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل های فیزیکی……………………………………….72                                                   

4-3-1 نتایج حاصل از اندازه و وزن گردوها……………………72                                                             

4-4 نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل های شیمیایی……………….73                                                   

4-4-1 نتایج مربوط به آب…………………………………..73                                                                                    

4-4-1-1 نتایج مربوط به هدایت الکتریکی آب در دو منطقه موردمطالعه……………………..73                         

4-4-1-2 نتایج مربوط به اسیدیته آب در دو منطقه موردمطالعه……………………………….74    

4-4-2 نتایج مربوط به خاک…………………………………….74                                                                                 

4-4-2-1نتایج مربوط به کلسیم خاک در دو منطقه موردمطالعه……………………………….74                                     

4-4-2-2 نتایج مربوط به پتاسیم خاک در دو منطقه مورد مطالعه………………………………………………………..75                                    

4-4-2-3 نتایج مربوط به آهن خاک در دومنطقه موردمطالعه…………………………………………………………….75                                      

4-4-2-4 نتایج مربوط به مس خاک در دو منطقه موردمطالعه……………………………………………………………76                                      

4-4-2-5 نتایج مربوط به روی خاک در دو منطقه موردمطالعه……………………………………………………………76                                     

4-4-3 نتایج مربوط به گردو……………………………………………77                                                                                  

4-4-3-1 نتایج مربوط به کلسیم گردو در دو منطقه موردمطالعه………………………………………………………….77                                    

4-4-3-2 نتایج مربوط به پتاسیم گردو در دو منطقه موردمطالعه…………………………………………………………77                                   

4-4-3-3 نتایج مربوط به آهن گردو در دو منطقه موردمطالعه…………………………………………………………….78                                      

4-4-3-4 نتایج مربوط به مس گردو در دو منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………78                                                           

4-4-3-5 نتایج مربوط به روی گردو در دو منطقه موردمطالعه……………………………………………………………79                                    

4-4-3-6 نتایج مربوط به فیبر خام گردو در دو منطقه موردمطالعه……………………………………………………….79                               

4-4-3-7 نتایج مربوط به پروتئین گردو در دو منطقه مورد مطالعه……………………………………………………….80                                

4-4-3-8 نتایج مربوط به روغن گردو در دو منطقه موردمطالعه………………………………………………………….80                                  

4-4-3-9 نتایج مربوط به پالمیتیک اسید گردو در دو منطقه موردمطالعه………………………………………………81                    

4-4-3-10 نتایج مربوط به استئاریک اسید گردو در دو منطقه موردمطالعه……………………………………………81                      

4-4-3-11 نتایج مربوط به اولئیک اسید گردو در دو منطقه مورد مطالعه………………………………………………82                       

 4-4-3-12 نتایج مربوط به لینولئیک اسید گردو در دو منطقه موردمطالعه……………………………………………82                       

4 -4-3-13 نتایج مربوط به لینولنیک اسید گردو در دو منطقه موردمطالعه……………………………………………83                           

 4 -5. نمودارهای مقایسه ای حاصل از داده های دو منطقه مورد مطالعه………………………………………………83         

فصل پنجم: بحث و پیشنهادات

5-1 مقایسه برخی از عوامل محیطی دو منطقه مورد مطالعه (تهران وکرج)……………………………………………87                     

5-2 مقایسه محتوای روغن،اسیدهای چرب،پروتئین، فیبرخام و پنج عنصر معدنی در دو منطقه مورد مطالعه (تهران وکرج)…………….88                                                                                                    

5-3مقایسه خصوصیات آب…………..89                                                                               

5-3-1هدایت الکتریکی(Ec)……………………………….89                                                                               

5-3-2اسیدیته آب(pH)……………………………….90                                                                                       

5-4مقایسه خصوصیات خاک…………………..91                                                                               

5-4-1کلسیم خاک(Ca)………………………….91                                                                                     

5-4-2پتاسیم خاک (K)………………………………………92                                                                                    

5-4-3آهن خاک(Fe)………………………………………………92                                                                                      

5-4-4مس(Cu)………………………………………93                                                                                             

5-4-5روی(Zn)…………………………………….93                                                                                            

5-5بحث بر روی خصوصیات فیزیکی گردو……………………………94                                                          

5-5-1مقایسه اندازه و وزن گردو…………………………………………..94                                                                         

5-6 بحث بر روی خصوصیات شیمیایی گردو……………………………………95                                                        

5-6-1مقایسه وارزیابی درصدروغن……………………………..95                                                                   

5-6-2مقایسه وارزیابی درصد اسیدهای چرب………………………………96                                                         

5-6-2-1پالمیتیک اسید………………………………………….96                                                                                     

5-6-2-2استئاریک اسید…………………………………..96                                                                                    

5-6-2-3لینولئیک اسید………………………………………………………97

5-6-2-4اولئیک اسید…………………………………………………………………………………………..98

5-6-2-5لینولنیک اسید……………………………………………………………………………………………………………….98

5-6-3مقایسه وارزیابی درصدپروتئین…………………………………………………………………………………………….99

5-6-4مقایسه وارزیابی درصدفیبرخام………………………………………………………………………………………….100

5-6-5مقایسه ارزیابی فلزات………………………………………………………………………………………………………101

5-6-5-1.کلسیم………………………………………………………………………………………………………………………101

5-6-5-2پتاسیم……………………………………………………………………………………………………………………….102

5-6-5-3آهن………………………………………………………………………………………………………………………….103

5-6-5-4مس…………………………………………………………………………………………………………………………..103

5-6-5-5روی………………………………………………………………………………………………………………………….104

5-7. جمع بندی و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………….105

5-8.پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………109

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………110

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………….118

ضمایم……………………………………………………………………………………………………………………………..119

خلاصه فارسی 

ایران زیستگاه اصلی گردواست. گردوی ایرانی یک گونه مهم اقتصادی است و دارای ارزش تغذیه ای فراوان است.در این پژوهش نمونه های گردوبه صورت تصادفی از 100 درخت گردو در دو منطقه باغستان واقع در استان تهران و ارنگه واقع در استان البرز، در مهر ماه 1393 جمع آوری شدند.همچنین طبق استاندارد شماره 18 ایران مغز گردوی درسته مورد استفاده قرار گرفت و از آنجاییکه شرایط جغرافیایی متفاوت بر کیفیت غذایی میوه گیاه تاثیر بسزایی دارد ، 15 نمونه خاک از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتیمتری بطور تصادفی یا زیگزاگ از خاک دو منطقه مذکور برداشته شد. برای نمونه گیری آب هر دو منطقه مورد مطالعه روش  نمونه ‏گیری لحظه‏ای یا ناپیوسته استفاده گردید. تجزیه و تحلیل ها با توجه به پروتکل های استاندارد بین المللی انجام گرفت. برای تعیین غلظت کلسیم و پتاسیم روش هضم خشک وبرای تعیین غلظت آهن،روی و مس از روش هضم مرطوب هم برای نمونه های گردو و هم خاک  استفاده شد و آنالیز توسط  طیف سنجی اتمی شعله اندازه گیری گردید.همچنین برای تعیین میزان و نوع اسیدهای چرب از دستگاه کروماتوگرافی گازی استفاده شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که تفاوت در ارزش غذایی گردوی دو منطقه وابسته به اکولوژی خاک آن مناطق می باشد. همچنین مشخص شد که مغزگردوهای دو منطقه مورد مطالعه از نظر میزان اسیدهای چرب، پروتئین، فیبر خام و عناصرمعدنی کلسیم، پتاسیم و روی دارای اختلاف معنی داری بوده بطوریکه محتوای اولئیک اسید،پروتئین، کلسیم، پتاسیم و روی مغز گردوهای ارنگه به طور معنی داری(05/0>P) بیشتر از نمونه های باغستان و محتوای پالمیتیک اسید و فیبر خام در نمونه های مغز گردو باغستان به طور معنی داری (05/0>P) بیشتر از نمونه های ارنگه بود. از طرفی محتوای روغن و اسیدهای چرب، پروتئین، کلسیم و آهن مغز گردوهای دو منطقه و مس و روی مغز گردوی ارنگه میزان بالاتری نسبت به استاندارد USDA را نشان داد.

کلید واژگان: مغزگردو، ارزش غذایی ، عناصر معدنی، دستگاه طیف سنجی اتمی                                                                                                          

 

مقدمه

گردو حدود 50 گونه می باشد که در بین آنها جنس juglans  با 21 گونه مهمترین گیاه این خانواده است. گردو از جمله درختان بومی ایران است و گردو ی ایرانی یا Persian walnut  پر اهمیت ترین نوع گردو از نظرارزش غذایی و اقتصادی بشمارمی آید. از طرفی گردو از جمله محصولات باغی است که مصرف بالای داخلی و موقعیت قابل توجهی در بازارهای جهانی دارد. ایران دارای شرایط مناسب برای كشت گردو است و در اغلب مناطق كشور گردو پرورش می یابد. بر اساس  آمار سازمان خواروبار جهانی(FAO)  سال 2012 میزان  تولید جهانی این محصول  بیش از 3 میلیون تن بوده است كه در بین كشور های  تولید كننده، ایران با تولید 450,000 هزار تن پس از كشور چین در مقام دوم قراردارد. بر اساس آمار مركز فناوری اطلاعات وزارت جهاد كشاورزی طی سالهای 1367 تا 1387 هجری خورشیدی رشد سالانه سطح زیر كشت گردو در ایران به طور متوسط بیش از 9 هزار هكتار در سال بوده است . بنابر این طی سال های مذكور سطح زیر كشت این محصول در كشور رشد زیادی داشته و از كمتر از 10 هزار هكتار در دهه 60 به بیش از 200 هزار هكتار در 1387 رسیده است. از میان ده استان عمده ی تولیدکننده گردو استان تهران با سطح زیر کشت 823222 هکتار و با میزان تولید 290 تن مقام ششم را دارد. ارزش تغذیه ای بالا گردو و دارا بودن بیشترین میزان اسیدهای چرب امگا3 در میان سایر مواد غذایی گیاهی، این محصول را منحصر به فرد کرده است.  همچنین با افزایش روزافزون بیماری ها قلبی و عروقی توجه جهان به این محصول بیشتر شده که این امر به دلیل وجود اسیدهای  چرب چند غیر اشباعی موجود در گردو است، که به علت كاهش مقدار كلسترول كل و LDL و افزایش كلسترول HDL منجر به كاهش خطر بیماری قلبی مزمن می شوند، به گونه ای که بیشتر کشورها برای کاشت و بهره برداری محصول، برنامه ریزی جدی و سرمایه گذاری کافی به عمل می آورند.از دیرباز تا به امروز مصرف گردو در ایران به عنوان یک خوراکی پرکاربرد و بومی بسیار متداول بوده است. به طوری که مغز گردو جایگاه ویژه ای را در خوراک ها و دسر های ایرانی به خود اختصاص داده است. نقش پرکاربرد مغز گردو را می توان در غذاهای سنتی ایرانی مانند فسنجان وشیرینی و

1- کلیات.. 3

1-1 نانوتکنولوژِی.. 3

1-2 تاریخچه ی نانو فناوری، نقره و نانوذرات نقره 4

1-3 نانو ذرات نقره 5

1-3-1 ویژگی های منحصر به فرد نانو ذرات نقره 5

1-3-2 اثرات مخرب نانوذرات نقره بر محیط زیست و اکوسیستم. 6

1-4 سازوکار سمیت فلزات سنگین در گیاهان. 6

1-4-1 روش غیر مستقیم. 6

1-4-2 روش مستقیم با تخریب ساختار سلول. 6

1-5 روش پاكسازی آلودگی خاك.. 7

1-6 مكانیسم های مقاومت به فلزات سنگین در گیاهان. 8

1-7 مكانیسم های سلولی مقاومت به فلزات سنگین.. 8

1-8 نقش آمینو اسیدها در گیاهان. 9

1-8-1 سنتز پروتئین‌ها 9

1-8-2 ایجاد مقاومت در برابر تنش‌های محیطی.. 9

1-8-3 تاثیر بر روی فتوسنتز و رشد گیاه 10

1-8-4 تاثیر بر روی عمل روزنه‌ها 10

1-8-5 خاصیت کلات کنندگی عناصر. 11

1-8-6 آمینو اسیدها و هورمون‌های گیاهی.. 11

1-8-7 تاثیر بر گرده افشانی و تشکیل میوه 11

1-8-8 کمک به تعادل میکروفلورای خاک.. 11

1-9 استفاده از HPLC و تاریخچه استفاده از کروماتوگرافی.. 12

1-9-1 کاربردها 12

1-9-2 دستگاه HPLC.. 13

1-9-3 حلالها در HPLC.. 14

1-9-4 موتور یا پمپ.. 15

1-9-5 انجکتر injector 16

1-9-6 ستون. 16

1-9-7 آشكارساز(Detector) 17

1-9-8 ارزیابی داده های دستگاه HPLC.. 18

1-9-9 شروع كار با دستگاه 18

1-10 گیاه گوجه‌فرنگی.. 19

1-10-1 گیاه شناسی گوجه فرنگی Lycopersicon esculentum mill)). 19

1-10-2 ویژگی های پزشکی گوجه فرنگی.. 19

1-10-3 ترکیبات موجود در گوجه فرنگی.. 21

1-11 اهداف تحقیق. 21

2- مواد و روش ها 23

2-1 شرایط و نحوه کشت.. 23

2-2 سنتز نانوذره استفاده شده 24

2-2-1 استفاده از نانوذرات آماده با اندازه 20 نانومتر خریداری شده از شرکت (Us nano research) 25

2-3 اعمال تیمار. 27

2-4 برداشت و نگهداری.. 28

2-5 اندازه گیری طول ریشه و ساقه. 28

2-6 اندازه گیری وزن تر وخشک ریشه، ساقه و برگ.. 28

2-7 اندازه گیری رنگیزه های کلروفیل و کاروتنوئید. 28

2-8 تعیین میزان فنل کل. 29

2-9 سنجش محتوای نیترات.. 29

2-10 اندازه گیری قند های محلول. 30

2-11 اندازه گیری مقدار پروتئین محلول. 30

2-12 سنجش و اندازه گیری میزان اسید های آمینه آزاد با بهره گرفتن ازHPLC.. 32

2-12-1 مراحل تهیه محلولهای مورد نیاز جهت سنجش مقدار كمی پروفایل اسیدهای آمینه با بهره گرفتن از روش  مشتق سازی OPA   32

 

 

2-12-2 اینترنال استاندارد. 33

2-12-3 مراحل تهیه ی بافر های دستگاه HPLC.. 34

2-13 آماده سازی نمونه ها برای کارهای ژنتیکی.. 35

2-13-1 ریشه دار کردن بذرها 35

2-13-2 پیش تیمار. 35

2-13-3 تثبیت.. 36

2-13-4 نگهداری.. 36

2-13-5 هیدرولیز. 36

2-13-6 رنگ آمیزی.. 36

2-13-7 اسکواش کردن. 37

2-13-8 مطالعه میکروسکوپی.. 37

2-14 آنالیز آماری.. 38

3- نتایج.. 40

3-1 اثر غلظت های مختلف نانوذرات نقره بر تعداد برگ ها 40

3-2 اثر غلظت های مختلف نانوذرات نقره بر اندازه اندام های هوایی.. 40

3-3 اثر غلظت های مختلف نانوذرات نقره بر اندازه ریشه. 42

3-4 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای  نقره جذب شده توسط گیاه 42

3-5 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای کلروفیلa ، کلروفیل b و کاروتنوئید ها 43

3-6 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر وزن تر گیاه 44

3-7 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای فنل کل. 45

3-8 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای  نیترات اندام هوایی گیاه 45

3-9 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای  نیترات ریشه گیاه 46

3-10 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوی قند محلول گیاه 47

3-11 بررسی اثر غلظت های متفاوت نانو ذرات نقره بر محتوای پروتئین محلول گیاه 48

3-12 سنجش و اندازه گیری میزان اسید های آمینه با بهره گرفتن ازHPLC.. 48

3-12-1 آنالیز داده‌های حاصل از گراف‌های دستگاه HPLC در غلظت‌های مختلف نانو ذرات نقره 48

3-12-2 کروماتوگرام وگراف‌خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به گروه کنترل 58

3-12-3 کروماتوگرام وگراف‌ خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به  غلظت 25 میلی گرم بر لیتر. 58

3-12-4 کروماتوگرام وگراف خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به  غلظت 50 میلی گرم بر لیتر. 59

3-12-5 کروماتوگرام وگراف خام حاصل از دستگاه HPLC مربوط به  غلظت 100 میلی گرم بر لیتر. 59

3-13 بررسی های ژنتیکی.. 60

3-13-1 شمارش سلول‌ها 60

3-13-2 نتایج مطالعات رنگ‌آمیزی.. 61

4- بحث.. 70

4-1 رشد ریشه و اندام هوایی.. 71

4-2 محتوی فنل. 72

4-3 محتوای نیترات.. 75

4-4 محتوی قند محلول. 76

4-5 پروتئین محلول. 76

4-6 اسید های آمینه. 78

4-7 ناهنجاریهای ژنتیکی.. 80

4-8 نتیجه‌گیری.. 81

4-9 پیشنهادات.. 82

5- پیوست.. 85

6- منابع. 87

چکیده

امروزه نانوذرات نقره به دلیل خاصیت آنتی باکتریالی شان به طور گسترده ای در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار میگیرند، از این رو امکان ورود پسماندهایی از این مواد در محیط  زیست  وجود دارد و عدم اطلاع از اثرات نامطلوب آنها  از جمله خطراتی است که می تواند محیط زیست را تحت تاثیر قرار دهد. در این تحقیق به بررسی اثرات بیوشیمیایی و ژنتیکی نانوذرات نقره بر روی گیاه گوجه فرنگی که از جمله پر مصرف ترین سبزیجات در سبد غذایی همه ی افراد در سراسر دنیاست پرداخته شده است. در این تحقیق پس از خزانه گیری، گیاهچه ها ی دوبرگی به گلدانهای حاوی محلول های غذایی هوگلند انتقال داده شدند. دوهفته پس از انتقال  گیاهچه ها  به محیط هوگلند  ودر مرحله ی 5 برگ گسترده  گیاهان  به طور تصادفی به پنج گروه تقسیم شدند و هرگروه دوزهای  (0,25, 50, 75, 100) میلی گرم برلیتر نانوذره نقره را  در طی 20 روز دریافت کردند . آزمایش در قالب پنج تکرار انجام شد. آنالیز نتایج کاهش میزان رشد و رنگیزه های گیاه، کاهش میزان پروتئین محلول ، محتوی نیترات و قند های محلول وهمچنین افزایش میزان اسیدهای آمینه، محتوی فنلی گیاه و افزایش جذب نقره در دوزهای بالای استفاده شده را نشان داد. این فاکتور ها بیانگر ایجاد استرس اکسیداتیو  ایجاد شده در گیاه به وسیله نانوذرات نقره است. همچنین کاهش شدید ثابت میتوزی وافزایش ناهنجاریهای ژنتیکی در مریستم های راس ریشه در گیاهچه های تیمار شده با نانوذرات نقره مشاهده گردید.نانوذرات نقره با ایجاد استرس اکسیداتیو در گیاه و داشتن اثرات سمیتی بر روی محتوی ذخیره ای DNA و اختلال در تقسیم سلولی نرمال باعث  ایجاد گیاهان غیرطبیعی می‌گردد.

واژه های کلیدی: نانوذرات نقره، گوجه فرنگی، اثرات بیوشیمیایی،  اسید های آمینه آزاد، ناهنجاری کروموزومی، ثابت میتوزی

 

 

کلیات

1-1 نانوتکنولوژِی

نانو نه یک ماده است نه یک جسم، فقط یک مقیاس است. از نگاه لغوی، کلمه نانو به معنای یک میلیاردم متر (9-10) است و در اصل از یک واژه یونانی به معنای کوتوله گرفته شده است (رحمانی و همکاران، 1388). واژه فناوری نانو اولین بار توسط نوریوتاینگوچی استاد دانشگاه علوم توكیو در سال 1974 بر زبانها جاری شد، و برای اولین بار در زمینه ی الکترونیک برای کوچک سازی وسایل و ابزار های الکترونیکی پیشنهاد شد. در مقیاس نانو خواص فیزیکی، شیمیایی وبیولوژیکی تک تک اتم ها، مولکول ها باخواص توده ماده متفاوت است، نانوذرات درچنین مقیاس و مشخصه های منحصر به فردی موجب پیدایش دستاوردهای نوینی درعلوم پزشکی و مهندسی می شوند.

به طورخلاصه نانو تکنولوژی به معنی انجام مهندسی مواد در ابعاد اتمی – مولکولی و ساخت موادی با خواص کاملا متفاوت در ابعاد نانو است. تعریف دیگر نانوتکنولوژی ” آرایش دادن ودستکاری اتم ها برای ساخت مواد مورد نظراست”. نانومتر، (یک میلیاردم متر) به اندازه چیدن 5 الی10 اتم درکنار یکدیگر است، مکعبی باابعاد 5/2 نانومتر تقریبا 1000 اتم راشامل می شود. خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی ماده تبدیل شده به ابعاد نانو نسبت به خواص آن در ابعاد ماکرویی کاملا متفاوت است. نانو در مولکولهای ماده انرژی بالایی را ایجاد می کند، به همین دلیل معجزه آسا نامیده می شود.

اگر بخواهیم برای دریافتن مفهوم اندازه­ یک نانومتر نسبت به متر سنجشی انجام دهیم می‌توانیم اندازه آن را مانند اندازه­ یک تیله به کره­ی زمین بدانیم(kahn J, 2006) . یا به شکی دیگر یک نانومتر اندازه رشد ریش یک انسان در طول زمانی است که برای بلند کردن تیغ از صورتش باید بگذرد(kahn J, 2006) .

نانوفناوری، توانمندی تولید و ساخت مواد، ابزار و سیستم های جدید با در دست گرفتن کنترل در مقیاس نانومتری یا همان سطوح اتمی و مولکولی، و استفاده از خواصی است که در این سطوح ظاهر می شوند. یک نانومتر برابر با یک میلیاردم متر (9-^10 متر) می باشد. این اندازه 18000 بار کوچکتر از قطر یک تار موی انسان است. به طور میانگین 3 تا 6 اتم در کنار یکدیگر طولی معادل یک نانومتر را می سازند که این خود به نوع اتم بستگی دارد. به طور کلی، فناوری نانو، گسترش، تولید و استفاده از ابزار و موادی است که ابعادشان در حدود 1-100 نانومتر می باشد. فناوری نانو به سه سطح قابل تقسیم است: مواد، ابزارها و سیستم ها. موادی که در سطح نانو در این فناوری به کار می رود، را نانو مواد می گویند. ماده ی نانو ساختار، به هر ماده ای که حداقل یکی از ابعاد آن در مقیاس نانومتری (زیر 100 نانومتر) باشد اطلاق می شود. این تعریف به وضوح انواع بسیار زیادی از ساختارها، اعم از ساخته دست بشر یا طبیعت را شامل می شود. منظور از یک ماده ی نانو ساختار، جامدی است که در سراسر بدنه آن انتظام اتمی، کریستال های تشکیل دهنده و ترکیب شیمیایی در مقیاس چند نانومتری گسترده شده باشند. در حقیقت این مواد متشکل از کریستال ها یا دانه های نانومتری هستند که هر کدام از آنها ممکن است از لحاظ ساختار اتمی، جهات کریستالوگرافی یا ترکیب شیمیایی با یکدیگر متفاوت باشند. همه مواد از جمله فلزات، نیمه هادی ها، شیشه ها، سرامیک ها و پلیمرها در ابعاد نانو می توانند وجود داشته باشند. همچنین محدوده فناوری نانو می تواند به صورت ذرات بی شکل)آمورف(، کریستالی، آلی، غیرآلی و یا به صورت منفرد، مجتمع، پودر، کلوئیدی، سوسپانسیونی یا امولسیون باشد fa.wikipedia.org.

در مجموع این فناوری شامل سه مرحله می‌باشد:

1. طراحی مهندسی ساختارها در سطح اتم.
2. ترکیب این ساختارها و تبدیل آنها به مواد جدید با ساختار نانو با خصوصیات ویژه.
3. ترکیب اینگونه مواد و تبدیل آنها به ابزارهای سودمند. (حق پناه، م. و همکاران ۱۳۹۲)

1-2 تاریخچه ی نانو فناوری، نقره و نانوذرات نقره

شاید بتوان گفت كه اولین نانوتكنولوژیست‌ها شیشه‌گران قرون وسطایی بوده‌اند كه از قالب‌های قدیمی(Medieal forges) برای شكل‌دادن شیشه‌هایشان استفاده می‌كرده‌اند. البته این شیشه‌گران نمی‌دانستند كه چرا با اضافه‌كردن طلا به شیشه رنگ آن تغییر می‌كند. در آن زمان برای ساخت شیشه‌های كلیساهای قرون وسطایی از ذرات نانومتری طلا استفاده می‌‌شده است و با این كار شیشه‌های رنگی بسیار جذابی به دست می‌آمده است. رنگ به ‌وجود آمده در این شیشه‌ها بر پایه این حقیقت استوار است كه مواد با ابعاد نانو دارای همان خواص مواد با ابعاد میكرو نمی‌باشند. در قدیم سلاطین و پادشاهان آب و خوراک خود را در ظروف نقره نگهداری و تناول می‌کردند، دولت ها داد و ستد تجاری خود را بوسیله سکه های نقره ای انجام می‌دادند، و تصاویر و نماد خود را بر روی این سکه ها ضرب می کردند و سربازان در میادین جنگ از سکه های نقره جهت پانسمان جراحت و زخم های خود استفاده می نمودند. مصریان در عصر باستان پس از شکافتن جمجمه فراعنه وبزرگان برای خروج بیماریها و روح شیاطین، برای جایگزین کردن استخوان جدا شده از فلز نقره استفاده می‌نمودند. در علم طب از گرد نقره جهت مداوای بعضی بیماریها استفاده می شد ودر اروپا قبل از کشف پنی سیلین از ترکیبات نقره بعنوان یک آنتی بیوتیک استفاده می شده است ( Silver, 2003 ). در حدود سالهای 1884، یک متخصص زایمان آلمانی(Grede) نیترات نقره 1% را به عنوان یک محلول شستشوی چشمی برای جلوگیری ازعفونت چشم نوزادان تازه به دنیا آمده (آتشک یا سوزش چشم) تجویز و معرفی کرده است (Eisler, 1996).

1-3 نانو ذرات نقره

در میان نانوذرات فلزی، نانوذرات نقره بیشترین توجهات را به دلیل مزایای گوناگون از قبیل اجزاء حساس به نور

(Hailstone, 1995) ، کاتالیست ها (Shiraishi et al, 1999) و سطح اسپکتروسکوپی افزایش یافته

(Shirtcliffe et al, 1999 ; Bright et al, 1998) به خود جلب کرده است.

1-3-1 ویژگی های منحصر به فرد نانو ذرات نقره

• قدرت بالای میکروب کشی، قارچ کشی، باکتری کشی و ویروس کشی

مقدمه…………………………………………………………………………………………..3

اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………….6

فصل اول : بررسی منابع

2-1– کلیاتی در مورد پنبه…………………………………………………………………………………….8             

       2-1-2- اهمیت پنبه…………………………………………………………………10

2-1-3- خصوصیات گیاه­شناسی پنبه……………………………………………………….11

 2-1-4- نیازهای پنبه ………………………………………………………………………..13

2-1-5- ارقام مورد کشت پنبه……………………………………………………..14

2-1-6- موارد مصرف پنبه و فرآورده‌های آن…………………………………………..14

2-1-7- تولید پنبه در جهان…………………………………………………………..15

2-1-8- تولید پنبه در ایران……………………………………………………………………..15

2-1-9- میزان تولید……………………………………………………………………………16

2-1-10- عملکرد در هکتار……………………………………………………….16

2-2-کلیاتی در مورد بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه……………………………….19

2-2-3- علائم بیماری………………………………………………………………….20

2-2-2- تاریخچه بیماری……………………………………………………………..20

2-2-4- عامل بیماری……………………………………………………………………….20

2-2-4- 1- خصوصیات ظاهری V. dahliae…………………………………………………………22

2-2-4- 1- 1- کلنی، ریسه، کنیدیوفور و اسپور………………………………………..22

2-2-4- 1- 2- میکرواسکلروت…………………………………………………………………………24

2-2-4- 2- نیازهای رشدی در محیط کشت………………………………………………25

2-2-4- 2-1- دما…………………………………………………………………………………….25

2-2-4- 2-2- اسیدیته……………………………………………………………………….26

2-2-4- 2-3 – نور…………………………………………………………..27

2-2-4-3- ژنتیک …………………………………………………………………….27

2-2-4-3-1- گروه­های سازگار رویشی……………………………..27

2-2-4-3-2- استرین، پاتوتیپ و نژاد……………………………………………………….29

2-2-4-3-3-جنبه های مولکولی تشخیص………………………………………30

2-2-4-3-4-میزبان­ها……………………………………………………………………………………..32

2-2-4-3-4-1- میزبان­های ورتیسیلیوم در جهان………………………………….32

2-2-4-3-4-2- میزبان­های ورتیسیلیوم در ایران………………………………………….36

2-2-5- نحوه آلودگی گیاه …………………….37

2-2-5-1- زهرابه­ها………………………………………………………………37

2-2-5-2- آنزیم­ های پكتولیتیك…………………………………………………….38

2-2-5-3- آلودگی آوندها……………………………………………………………….38

2-2-6-تاثیر بیماری روی صفات کمی و کیفی موثر در عملکرد…………………………………39

2-2-7- چرخه زندگی………………………………………………………………..39

2-2-8- عوامل موثر در همه­گیری بیماری…………………………..41

2-2-9- کنترل بیماری……………………………………………………….43

2-2-9-1- کنترل زراعی………………………………………………………44

2-2-9-2- کنترل شیمیایی………………………………………………………44

2-2-9-3- ارقام مقاوم…………………………………………………………46

2-2-9-4- کنترل بیولوژیکی………………………………………………………………47

2-2-9-4- 1- Trichoderma sp……………………………………………………………….49

 

 

2-2-9-4-1-2- تریکودرما بعنوان عامل کنترل بیولوژیک……………………………………………50

2-2-9-4- 1-2- مکانیسم القای مقاومت در گیاهان توسط تریکودرما………………………………..54

2-2-9-4- 1-3 – القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزیم پراکسیداز………………………………………..56

2-2-9-4- 1-4-  القای مقاومت از طریق فعال کردن آنزیم بتا- 1و3 گلوکاناز و تولید فنل……………………..57

فصل سوم : مواد و روش

3-1- مواد مورد نیاز…………………………………………………………………………….60

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………….60

3-2-1- تهیه محیط های کشت مورد استفاده جهت جداسازی و رشد جدایه ها………………………………….60

3-2-1-1- محیط کشت آب آگار  (WA)………………………………………………………………………………….60

3-2-1-2- محیط کشت سیب زمینی، دگستروز آگار (PDA)………………………………………………..60

3-3- نمونه برداری بوته های آلوده به قارچ Verticillum daheliae …………………………………………………………………60

3-4- جداسازی قارچ عامل بیماری……………………………………………………………….61

3-5- آزمون بیماریزائی جدایه­ها ………………………………………………………………..61

3-6- جداسازی و شناسایی قارچ تریکودرما………………………………………………………..62

3-7- بررسی تاثیر جدایه­های تریکودرما روی قارچ عامل بیماری ………………………………………….64

3-8- بررسی تاثیر ترکیبات گازی فرار کشت 96 ساعته آنتاگونیست­ها روی رشد میسلیومی قارچ ورتیسلیوم………………65

3-9-تهیه مایه تلقیح عامل بیماری و آنتاگونیست­ها …………………………………………………………………………………………..66

3-10- اثر جدایه­های تریکودرما در کنترل بیماری در شرایط گلخانه……………………………………………………………………..66

فصل چهارم : نتایج

4-1- مزرعه………………………………………………………………………….70

4-1-1- جمع آوری نمونه……………………………………………………………………….70

4-2- آزمایشگاه…………………………………………………………………………….70

4-2-1-شناسائی جدایه های تریکودرما ………………………………………………70

4-2-1-1- مشخصات قارچ Trichoderma harzianum  ……………………………………………………………………………….70

4-2-1-2- مشخصات قارچ Trichoderma virens……………………………………………………………………………………………71

4-2-2- قارچ عامل بیماری…………………………………………………………………………..75

 4-2-3- اثبات بیماریزایی……………………………………………………………………76

4-2-4- بررسی تاثیر آنتاگونیستی جدایه های تریکودرما بر قارچ عامل بیماری……………………………..76

4-5-4- آزمون کشت متقابل جهت بررسی قدرت رقابت بین جدایه های آنتاگونیست و قارچ عامل بیماری…………77

4-5-4- آزمون تولید مواد بازدارنده فرار…………………………………..86

6-4- بررسی تاثیر جدایه های مختلف قارچ تریکودرما بر روی پژمردگی ورتیسلیومی پنبه در شرایط گلخانه………….88

1-6-4- اندازه گیری درصد آلودگی …………………………………………………………..88

2-6-4- اندازه گیری طول گیاهچه(ریشه و ساقه)…………………………………………….89

فصل پنجم : بحث

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………….97

منابع……………………………………………………………………………………………98

  چكیده

 پژمردگی در اثر گونه­ های مختلف Verticilium ایجاد شده و از مهم­ترین بیماری­های پنبه در اغلب مناطق جهان می باشد. در بین گونه­ های عامل بیماری، V. dahliae  گونه غالب در اغلب نقاط جهان است. قارچ عامل بیماری خاکزی بوده و  موجب خسارت کمی و کیفی محصول می­گردد. از این­رو کنترل بیماری اهمیت زیادی دارد.

در ارتباط با کنترل بیماری، گرچه استفاده از ارقام مقاوم از مهمترین و اقتصادی­ترین روش­های مبارزه با این بیماری می باشد، ولی تهیه ارقام مقاوم نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد. استفاده از قارچ­کش­ها نیز تاثیر چندانی در کاهش خسارت بیماری ندارد. از این­رو یافتن روش­های دیگر کنترل بیماری، به­خصوص استفاده از عوامل بیولوژیک از اهمیت زیادی برخودار است.

دراین بررسی تعداد  پنج جدایه تریکودرما از کشت 18 نمونه خاک جمع آوری شده از مزارع مختلف پنبه گنبد در محیط کشت اختصاصی رزبنگال بدست آمد. از این تعداد سه جدایه در جلوگیری از رشد قارچ عامل بیماری (Verticilium dahliae) در شرایط آزمایشگاهی موثر بودند. از بین پنج جدایه، سه  با دارا بودن بیشترین قابلیت بازداری از رشد پاتوژن و تولید مواد فرار، به عنوان جدایه های برتر برای انجام همه آزمون های انتخاب شدند.

بر اساس خصوصیات بررسی شده در این تحقیق و مقایسه با صفات گزارش شده در منابع معتبر، جدایه ها به عنوان گونه­ های Trichoderma harzianum، T. virens و T. asperallum.شناسائی شدند. در کشت متقابل جدایه12و 6،1 T. harzianum ،7 T. virens و4 T. asperallumدارای بیشترین قدرت بازدارندگی رشد قارچ عامل بیماری بودند. هیچیک از جدایه ها قادر به پارازیته کردن میسلیوم­های V. dahliae نبودند. از نظر متابولیت­های فرار، سه جدایه  T. harziamum 1, T. virens 7 and  T. asperallum 4 بیشترین تاثیر را نشان دادند. همچنین جدایه Trichoderma harziamum 1  در افزایش ارتفاع گیاهچه و همچنین اثرات کنترل کنندگی برخوردار بود.

• مقدمه

پنبه از محصولات مهم و بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان ازجمله آمریکا، استرالیا، ازبکستان، برزیل، پاکستان، چین، مصر، مکزیک و هند می­باشد.

این گیاه به­خاطر ارزش اقتصادی و تجاری در جهان، به طلای سفید معروف می­باشد. خصوصیات ویژه الیاف آن موجب گردیده كه علی­رغم توسعه سریع و فراگیر الیاف مصنوعی، این الیاف همچنان حدود 48% از مصرف جهانی را به خود اختصاص دهد و حتی در برخی موارد هیچ فرآورده دیگری، قابلیت جایگزینی با آن را نداشته باشد. قابلیت شستشو، ‌دوام، استحكام، ‌قابلیت هدایت بخار آب، دوام شیمیایی، نرمی، قابلیت انعطاف، تغییر دادن رنگ الیاف پنبه با رنگ­های شیمیایی و سهولت آب رفتن یا تجمع اولیه از جمله خصوصیات الیاف پنبه می­باشند (ناصری، 1374).

جدا از اهمیت نساجی، در بین نباتات روغنی، پنبه مقام دوم را در جهان دارا بوده و كنجاله باقیمانده آن پس از روغن كشی نقش مناسبی در تغذیه دام دارد.  این ویژگی­ها همراه با افزایش روز افزون جمعیت بشر، موجب شده كه پنبه در بین گیاهان زراعی از اهمیت خاصی برخوردار باشد. به همین دلیل، توجه به افزایش تولید آن از درجه اهمیت بالایی برخوردار است (رجبی، 1379).

پنبه به­علت داشتن موارد مصرف گوناگون، از نظر اقتصادی و تجارتی دارای اهمیت فوق العاده­ای بوده و به علت احتیاج به انواع وسایل و لوازمی که از فرآورده ­های این گیاه تهیه می­گردد، روز به روز بر اهمیت آن افزوده می­ شود.

الیاف پنبه به عنوان محصول اصلی و دانه آن به عنوان محصول فرعی، نقش مهمی در صنعت و تجارت دارند (عالیشاه و همکاران، 1382؛ عالیشاه و محمدی، 1389؛ رضایی و همکاران، 1385).

استفاده از پنبه در صنایع پارچه بافی، جوراب بافی، قالی بافی، تولید پتو، تهیه نخ قرقره، مبلمان منازل، لاستیک سازی، تهیه فیبر، تهیه فیلم عکاسی، پوشش کابل، پشم مصنوعی، طناب، اشیاء پلاستیک، تهیه لوازم آرایش، تهیه صابون، شمع، ورنی، نئوپان، پنبه بهداشتی، نوارهای طبی، تهیه روغن­ (خوراکی، صنعتی و طبی)، کنجاله برای خوراک دام و تولید کود، از مصارف عمده این ماده است (برزعلی وهمکاران، 1383؛ عالیشاه و محمدی، 1389).

با وجود این همه محاسن، این گیاه ارزشمند همواره مورد تهدید عوامل مخرب قرار می گیرد. از جمله عوامل مخرب بیماری های گیاهی هستند.

از جمله بیماری­هایی که پنبه را مورد تهدید قرار می­دهد، پژمردگی ورتیسلیومی بوده و از مهمترین بیماری­های پنبه در اغلب نقاط جهان، از جمله ایران است.

علایم بیماری ابتدا به صورت زردی و پژمردگی در مزرعه ظاهر شده و رفته رفته برگ­ها خشک می­شوند. قسمت ­هائی از پهنک برگ کلروزه و نکروزه می­گردد. با تهیه مقطع از ساقه نقاط قهوه­ای در آوندها دیده می شود. شدت علایم به حساسیت گیاه میزبان، میزان تراکم قارچ در خاک و استرین قارچ بستگی دارد

این بیماری در اثر گونه­ های مختلف Verticilium مثل V. albo-atrum، V. tricorpus ، V. nigrescens و V. nubilum ایجاد می­ شود، ولی V. dahliae Kleb گونه غالب قارچ عامل بیماری می­باشد.

دو گونه اول دارای کنیدیوفورهای منشعب فراهم می­باشند. گونه V. dahliae دارای میکرواسکلروت­های سیاه­رنگی بوده که اندام مقاوم قارچ محسوب گشته، ولی V. albo-atrum دارای ریسه­های ضخیم و سیاه­رنگی می­باشد.

با قرار گرفتن ریشه گیاه در مجاورت میکرواسکلروت­های موجود در خاک، این میکرواسکلروت­ها جوانه زده و از طریق تارهای کشنده وارد آوندهای چوبی شده و در آنجا کنیدیوفور و کنیدی تشکیل می­دهند. از طریق آوند چوبی، کنیدیوم­ها به سرعت حرکت کرده و به نقاط بالای گیاه می­رسند.

قارچ V.dahliae دارای دو سویه معمولی (ss-4) و برگ ریز (T-9) می­باشد (عطار و همکاران، 1385).

در سویه معمولی قارچ قسمت ­های وسط برگ را خشک کرده، ولی برگ­ها بر روی گیاه باقی می­مانند و حرکت قارچ در برگ­ها به شکل Vمی­باشد.

سویه برگ ریز هنگامی که هنوز برگ سبز است، باعث خم شدن دمبرگ­ها[1] می­گردد. چنین برگی­هائی با دست زدن یا هر نوع تکان دیگری، به راحتی از شاخه جدا می­ شود. بعد از مدتی گیاه کاملاً لخت شده و برگ­های کوچک جدیدی تولید می­ کند. این سویه نسبت به سویه معمولی گرمادوست تراست.

سویه برگ ریز تا نوک گیاه گسترش یافته و باعث ریزش غوزه ها نیز می­گردد. ولی سویه معمولی تا اواسط گیاه گسترش می یابد. گیاه مقاوم به استرین معمولی نسبت به استرین برگ ریز هم تا حدودی مقاوم است. برگ ریزی در اثر ایجاد لایه جداشونده در محل اتصال برگ، به دلیل تولید اتیلن یا آبسزیک اسید صورت می­گیرد.

در ارتباط با کنترل بیماری، گرچه استفاده از ارقام مقاوم از مهمترین و اقتصادی ترین روش­های مبارزه با این بیماری می­باشد، ولی تهیه ارقام مقاوم نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد. از طرفی ارقام کاملا مقاومی از پنبه در مقابل این بیماری در

فهرست مطالب

فهرست مطالب ……………………………………… ه

فهرست جداول ……………………………………….. ح

فهرست شکل ها و نمودارها ………………………………………………………………. ط

چکیده ………………………………………………………………….. 1

فصل اول: کلیات ………………………………………………………. 2

مقدمه …………………………………………………………………. 3

اهداف پژوهش …………………………………………………………………….. 6

فرضیه پژوهش ………………………………………………………………… 6

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش ……………………………………………………… 7

2-1- نیترات ……………………………………………………………………… 8

2-2- نیتریت ……………………………………………………………………. 9

2-3- مسیرهای ورود نیترات به بدن ………………………………………………. 10

2-3-1- سبزیجات …………………………………………………………………………….. 10

2-4- عوامل موثر در تجمع نیترات …………………………………………………………. 11

2-4-1- عوامل محیطی – اقلیمی ……………………………………………………………………….. 12

2-4-2- مواد غذایی خاک ………………………………………………………………… 12

2-5- توزیع نیترات در گیاه ………………………………………………………… 13

2-6- مضرات نیترات ……………………………………………………………………………… 14

2-7- اثرات سودمند نیترات ……………………………………………………. 15

2-8- اسید آسکوربیک ………………………………………………………………. 15

ه 2-9- سبزیهای مورد استفاده در پژوهش حاضر …………………………………….. 19

2-9-1- هویج ……………………………………………………………………………………. 19

2-9-1-1- اهمیت مصرف ………………………………………………………………..19

2-9-2- گوجه فرنگی …………………………………………………………………………… 20

2-9-2-1- اهمیت مصرف ……………………………………………………………………… 20

2-9-3- اسفناج …………………………………………………………………………………….. 21

2-9-3-1- اهمیت مصرف …………………………………………………………………………….21

2-9-4- کرفس …………………………………………………………………………………………….. 22

2-9-4-1- اهمیت مصرف ……………………………………………………………………. 22

2-9-5- بادنجان ……………………………………………………………………………………. 23

2-9-5-1- اهمیت مصرف …………………………………………………………………………….. 23

2-9-6- کدوسبز …………………………………………………………………………………. 24

2-10- وضعیت سبزیجات در کل کشور …………………………………………… 25

2-10-1- سطح برداشت ………………………………………………………………………………………. 25

2-10-2- میزان تولید ……………………………………………………………………………………………. 25

2-11- مروی بر پژوهش های پیشین ……………………………………………………. 28

فصل سوم: مواد و روش ها ……………………………………………………………….. 31

3-1- مواد شیمیایی ………………………………………………………………………………….. 32

3-2-  تجهیزات مورد استفاده ………………………………………………………………………… 33

3-3- تهیه نمونه ها ……………………………………………………………………………………………… 33

3-3-1- آماده سازی نمونه ها ……………………………………………………………………………….. 34

3-4- اندازه گیری ماده خشک ……………………………………………………. 34

3-5- اندازه گیری نیترات …………………………………………………….. 34

3-6- اندازه گیری نیتریت ………………………………………………………………. 35

و 3-7- اندازه گیری اسید آسکوربیک ………………………………………………………… 36

3-8- تجزیه و تحلیل آماری ………………………………………………………………… 36

فصل چهارم: نتایج و بحث …………………………………………………………. 37

4-1- نیترات …………………………………………………………………  38

4-1-1- اثر گیاه ………………………………………………………………. 38

4-1-2- اثر فرایند …………………………………………………………………….. 39

4-1-3- اثر زمان نگهداری ……………………………………… 41

4-2- نیتریت …………………………………………………………… 42

4-2-1- اثر گیاه ……………………………………………………………….. 42

4-2-2- اثر فرایند ……………………………………………………………………………. 43

4-2-3- اثر زمان نگهداری …………………………………………………………………….. 45

4-3- اسید آسکوربیک …………………………………………………………….. 47

4-3-1- اثر گیاه ………………………………………………………………………………………. 47

4-3-2- اثر فرایند ………………………………………………………………………………… 48

4-3-3- اثر زمان …………………………………………………………………………….. 50

4-4- بررسی رابطه بین میزان نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک …………………………. 52

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ………………………………………………. 53

5-1- نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………….. 54

5-2- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………. 54

منابع و مراجع ………………………………………………………………………………………………….. 55

پیوست ها …………………………………………………………………………………………………. 66

English Abstract …70

چکیده

نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در رنج وسیعی از مواد غذایی وجود دارند. سبزیجات به عنوان منبع مهم جذب نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در رژیم غذایی هستند. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر فرایند انجماد و پخت بر میزان نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک سبزیجات پر مصرف است. در این تحقیق 6 نمونه سبزی از کلان شهر بطور تصادفی انتخاب شد. نمونه ها پس از اینکه تحت فرایند پخت و انجماد قرار گرفتند. میزان نیترات و نیتریت با بهره گرفتن از روش دی آزو، میزان اسید آسکوربیک با بهره گرفتن از روش D. pinot مورد اندازه گیری قرار گرفتند. تجزیه، تحلیل نتایج با بهره گرفتن از تجزیه تحلیل سه طرفه و آزمون دانکن و نرم افزار SPSS انجام شد. اختلاف میانگین میزان نیترات و نیتریت در اکثر نمونه ها معنی دار نبوده است (P>0/05). اختلاف میانگین میزان اسید آسکوربیک با نیتریت بطور معکوس معنی دار بوده است (P<0/01). میانگین میزان نیترات و نیتریت در نمونه های بخارپز بیشتر از خام بوده است. میانگین میزان اسید آسکوربیک برای نمونه های خام بیشتر از بخارپز بوده است. طی زمان نگهداری میزان نیترات و نیتریت افزایش و میزان اسید آسکوربیک کاهش یافته است. استفاده از فرایند انجماد در کوتاه مدت جهت نگهداری نمونه های خام و جهت جلوگیری از تولید نیترات و نیتریت و جلوگیری از بین رفتن میزان اسید آسکوربیک در نمونه های خام مناسب است. 

کلمات کلیدی: اسید آسکوربیک؛ انجماد؛ پختن؛ نیترات؛ نیتریت.

 مقدمه

همگام با افزایش جمعیت میزان تقاضای مواد غذایی افزایش پیدا کرده و این امر سبب استفاده بی رویه کودهای شیمیایی و آلی جهت افزایش تولید محصول شده است (اردکانی و همکاران، 2005). مقادیر بیش از اندازه کودهای نیتروژنه که برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می شود. اگرچه تا حد زیادی مانع کاهش تولید خسارت های اقتصادی متعاقب آن می شود. اما از طرف دیگر از آنجا که گیاه قادر به جذب بیش از نیاز خود نیست در اکثر مواقع نیتروژن مازاد خاک به صورت نیترات ذخیره می شود (نوسنگو1، 2003). این پدیده موجب بر هم خوردن تعادل بین مواد در خاک و به دنبال آن افزایش سطح نیترات در منابع آب زیر زمینی می شود (ناس2، 2005).

سبزیجات از مهم ترین منابع جذب نیترات محسوب می شوند. منابع مهم نیترات 75 تا 87 درصد و نیتریت 16 تا 43 درصد در سبزیجات است (اسپونار و تراکیک3، 1995؛ امر و حدیدی4، 2001).

نیترات ترکیبی با حداقل سمیت است. هر چند نیترات آزاد پس از بلع به سرعت از مجرای گوارش جذب می شود. تقریبا 20 تا 28 درصد آن پس از جذب توسط بزاق به درون دهان ترشح می شود (تاننبوم و همکاران5، 1976؛ اسپیگل هالدر و همکاران6، 1976؛ کورت بویر و همکاران7، 1995). بخشی از نیترات ترشح شده به درون حفره دهانی توسط باکتری های احیاکننده نیترات به نیتریت تبدیل می شود (اسپیگل هالدر و همکاران، 1976؛ استفانی و شولر8، 1980؛ کورت بویر و همکاران، 1995).[1]

نیترات تجمع یافته در سبزیجات طی یک سری واکنش های شیمیایی در دستگاه گوارش انسان به

 نیتریت و نیتروز اسید تبدیل شده و در ترکیب با آمین نوع اول و نوع دوم موجبات تشکیل نیتروز آمین که مسبب ایجاد انواع سرطانها (معده، مثانه، دهان، روده)، بیماری مت هموگلوبینا1 در کودکان و ناقص الخلقه زایی است می باشد (توروپ کریسنسن2، 2001؛ وارزینیاک و سزپانسکا3، 2008؛ هورد و همکاران4، 2009).

اکثر مواد غذایی حاوی مقادیر ناچیز نیترات هستند. برخی سبزیجات مثل: اسفناج، کاهو، کرفس و چغندر حاوی غلظت های بالای نیترات (mg/kg1000) و سیب زمینی، کلم و سبزیجات سبز میزان کمتری دارا بودند (mg/kg100-1000) و گوجه فرنگی کمترین غلظت نیترات را داشت (کمتر از mg/kg100) (MAFF، 1992).

محتوای نیترات و نیتریت در مواد گیاهی خام، به صورت کامل و مستقیم جذب نمی شوند. جابه جایی اولیه (شست و شو، پوست کندن) و روش های پختن ممکن است در سطوح نهایی این ترکیبات تاثیر گذارند (نیدزیلسکی و موکروسینسکا5، 1992؛ زارنیکا و همکاران6، 1993؛ میچالیک و باکوسکی7، 1997؛ هارت – مندیکوا8، 1997؛ امال9، 2000؛ کمیسک و همکاران10، 2004).

 

شایان ذکر است که جذب نیترات در سبزیجات مختلف، متفاوت می باشد. میزان جذب نیترات توسط گیاه به عوامل گوناگونی از جمله مصرف کودهای ازته به مقدار و دفعات متعدد جهت حاصلخیزی خاک، شرایط رشد، شرایط آب و هوایـی، فصل، دمـا، شدت نور، نحوه کشت (سنتـی و گلخانـه ای)، زمان[2]

برداشت، تنش رطوبتی، گونه گیاهی، شرایط نگه داری محصول و pH خاک، سن گیاه، انبارداری پس از برداشت محصول متفاوت می باشد (هانتر و همکاران1، 1982؛ دیک و همکاران2، 1996؛ رحمانی، 2006؛ پاولو و اهالیوتیس3، 2007؛ بروجرد نیا و همکاران، 2007).

استانداردهای مختلفی در رابطه با حداکثر مجاز نیترات و نیتریت در سبزیجات وجود دارد. در ایران حد مجاز ارائه نشده اما بطور میانگین حداکثر میزان نیتراتی که روزانه وارد بدن می شود بایستی کمتر از mg/kg65/3 وزن بدن باشد ( کمیسیون جوامع اروپایی4، 1999).

با توجه به اثرات مضر نیترات و نیتریت بر سلامت انسان حد مجاز روزانه برای این دو ماده تعیین شد. بر این اساس نیترات بین صفر تا 37 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و برای نیتریت بین صفر تا 06/0 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تعیین شد (کمیته علمی اتحادیه اروپا5، 1995).

ویتامین ها بطور کلی  گروهی وابسته به ترکیبات آلی و غیر پروتئینی هستند که برای عملکرد صحیح و سلامت بدن مورد نیاز هستند (فنل6، 2004). هم چنین به عنوان ترکیبات اصلی و مغذی که به میزان خیلی کمی وجود دارند نیز شناخته شده اند. ویتامین های مختلف عملکرد شیمیایی مختلفی دارند. برخی مانند A، D، E  و K محلول در چربی هستند در حالیکه B  و C محلول در آب هستند (مجله داروسازی و پزشکی نیجریه7، 2012).

اهداف پژوهش

– بررسی تاثیر انجماد بر میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در سبزیجات خام.

– بررسی تاثیر انجماد بر میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در سبزیجات بخارپز.

– بررسی زمان نگهداری سبزیجات منجمد بر میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک.

فرضیه پژوهش

– انجماد سبزیجات خام سبب کاهش نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک می شود.

– انجماد سبزیجات بخارپز سبب کاهش نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک می شود.

– با افزایش زمان ماندگاری میزان نمک های نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک افزایش می یابد.

 

نیترات

نیترات یک ترکیب مهم در محیط شیمیایی بشر است. منبع مهم آن برای انسان غذا و آب آشامیدنی می باشد. ممکن است نیترات ها به طور طبیعی در غذا وجود داشته باشند یا به عنوان افزودنی جهت اهداف تکنولوژیکی مختلفی بکار برده شوند (شارات و همکاران1، 1994). نیترات سمی نیست اما به آسانی توسط باکتری های موجود در دستگاه گوارش به نیتریت که بسیار سمی تر است تبدیل می شود. نیترات به راحتی از دستگاه گوارش به خون عبور می کند. جایی که با هموگلوبین در گلبولهای قرمز خون ترکیب شده و به فرم مت در می آید که توانایی حمل و  نقل اکسیژن را ندارد (هامیلتون2، 1976؛ سن و دونالدسون3، 1978؛ سن و همکاران4، 1979).

2-2- نیتریت

نیترات توسط راه های متابولیسمی PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران و باکتریایی می توانند به نیتریت تبدیل شوند. رویداد وسیع فعالیت کاهش دهندگی نیترات در باکتری ها بدین معنی است که نیترات به طور درونی در مکان های معروف بدن توسط تعداد زیادی از باکتری ها تولید می شود. به عنوان مثال: دهان، معده (اگر pH معده بیشتر از 5 باشد)، روده ی کوچک و کولون، مثانه آلوده به ادرار. مقدار نیترات تشکیل شده بستگی به فعالیت کاهش دهندگی نیترات جمعیت میکروبی و نیترات در دسترس دارد.

در انسانها، بزاق مهم ترین مکان برای تشکیل نیتریت است. حدود 25 درصد نیترات وارد شده به بدن به صورت پنهانی وارد بزاق می شود. حدود 20 درصد در دهان به نیتریت تبدیل می شود. بنابراین حدود 5 درصد نیترات رژیم غذایی به نیتریت تبدیل می شود (اسپیگل هالدر و همکارانش، 1976؛ ایزن براند و همکارانش1، 1980؛ والترز و اسمیت2، 1981).

یک رابطه مستقیم بین pH  معده، مهاجرت باکتری ها و غلظت نیتریت معده در جمعیت های سالم در رنج مقادیر  pH1 تا 7 مشاهده شده است (مولر و همکارانش3، 1983، 1986).

نیتریت تحت متابولیسم اکسیداتیو به نیترات در بافتها و خون تبدیل می شود. مکانیسم اکسیداسیون بصورت واکنش اکسی هموگلوبین (Fe2+) در نتیجه تشکیل کمپلکس مت هموگلوبین (Fe3+) و در نهایت کاهش آنزیمی به نیترات است. سرعت واکنش بین نیتریت و هموگلوبین به گونه های مختلف وابسته است. سرعت واکنش در انسان، آهسته تر از حیوانات شکمبه دار اما سریع تر از خوک است (اسمیت و بیوتلر4، 1966).[2]

2-3- مسیرهای ورود نیترات به بدن

بر اساس مطالعات انجام شده مشخص شد که عمده نیترات از سه طریق وارد بدن می شود:

– سبزیجات

چکیده

با توجه گسترش استفاده از زالو برای موارد درمانی واز آنجایی که سازمان نظارت بر غذا و دارو تصویب کرد که بعد از عمل جراحی استفاده از زالوها می تواند منجر به عفونت باکتریایی شود.  FDA

در این مطالعه ما از کشت مستقل و کشت وابسته برای شناختن نشانه های اختصاصی میکروب های لوله گوارشی در Hirudo orientalis استفاده  خواهد شد. زالوها با خاصیت طبی کمک بسیار عظیمی به دانش پزشکی امروزی داشته اند.یک پیچیدگی خطرناک برای رگ های کوچک جراحی شده سیاهرگی وجود دارد که باعث پایین آمدن جریان خون وموضعی شدن سازش ایمنی می شود. زالوها با خاصیت درمانی به شکل یک نیروی پنهان قوی مانع بسته شدن رگها وهمچنین گشاد کننده عروق هستند وباعث حرکت فعال خون می شوند. هدف ما از انجام این تحقیق شناسایی فلور میکروبی زالو گونه Hirudo orientalis.لذا این پروژه با تلفیق روش های معمول میکروبیولوژی وبیوشیمی با تکنیک های مولکولی به فلور میکروبی این زالوهای درمانی دست یافته واز این طریق آنها را شناسایی می کند.در این تحقیق پس از صید نمونه ازاستان های گیلان ومازندران ابتدا زالو ها را تشریح نموده وپس از تسلط کامل از لحاظ آناتومی زالو ، آنها را به دو گروه تقسیم نمودیم:دسته اول آنهایی که توسط خون توسط خون تغذیه نشدند و دسته دوم آنهایی که تحت خونخواری قرار گرفتند.

پس ازکشت وجداسازی میکروبی توسط تست های بیوشیمیایی آنها را مورد شناسایی قرار دادیم ودر آخر توسط تست های پیشرفته مولکولی نظیر PCR و Cloning  وتعیین توالی نمونه ها با بهره گرفتن از ژن 16SrRNA هویت باکتری ها را مشخص نمودیم.

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه :

توانایی زالو در هضم خون وترشح آنزیم های آنتی کواگولانت و واسودیلیتور به

طور همزمان منجر شد که سازمان نظارت برغذا ودارو زالو درمانی را به

عنوان روش مفید جهت درمان گرفتگی وجلوگیری از خون مردگی بعد از عمل

جراحی معرفی کند اما اگر بیماران به صورت موضعی ویا کلی دچار نقص

سیستم ایمنی باشند زالو درمانی منجر به عفونت زخم توسط  باکتریهای دستگاه

گوارش می شود.عفونت باکتریایی در بالاتر از 20% بیماران اتفاق می افتد اگر

قبل از زالو درمانی بیمار آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد این عفونت سرکوب

می شود.یکی از باکتری های مستقر در دستگاه گوارش زالو  Aeromonas

می باشد که باعث مرگ سایر میکروارگانیسم ها می شود وایجاد عفونت می کند.

زالوهایی که از خون تغذیه نمی کنند  نظیر   Eropobdella punctata اغلب

دارای سه باکتری Pseudomonas sp ،  Aeromonas sp وKlebsiell sp

تحت عنوان همزیست در دستگاه گوارشی خود هستند .

زالوها خود به تنهایی می توانند منبع تولید آنتی بیوتیک باشند .این ترکیبات

پپتیدی بسیار سریع تر وآسانتر ازآنتی بادی ها در بدن منتشرمی شوند ترکیبات

آنتی باکتریال پپتیدی زالو ممکن است به درمان بیماری انسان نیز کمک کند.

در هنگام خونخواری، زمانیکه زالو از خون اشباع شد از محل گزش، خود به

خود جدا می شود. معمولا”این زمان 20 دقیقه پس از شروع گزش به طول

می انجامد.

به طور معمول تعدادی انگل در دستگاه گوارش زالو وجود دارد اما در بدن

انسان نمی تواند زنده بماند ودر واقع تهدید کننده سلامت انسان نیست اماباکتری

ها، ویروس هاو انگل های ناشی از خون قبلی خورده شده می تواند ماه ها در

بدن زالو فعال باقی بماند ومجددا” به انسان منتقل شود.بیماری هایی از قبیل

 

از این طریق از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.بهHepatitisBوHIV

همین دلیل پس از یک بار استفاده از زالو به هیچ عنوان نباید از آن برای

درمان فرددیگری استفاده شود وبلافاصله باید آنرا از بین برد.

در هنگام خونخواری باید از نزدیک کردن آتش ،سیگار،نمک ،صابون ویا مواد

محرک شیمیایی نظیر الکل ،سرکه به زالو جدا” خودداری شود زیرا موجب

بالا آوردن خون از قسمت درونی دستگاه گوارش یعنی جایی که چینه دان قرار

گرفته می شودو این مسئاله احتمال انتقال باکتری عفونت زا به زخم بیمار را

افزایش می دهد.

بررسی فلورمیکروبی خارجی سطح بدن زالوومقایسه آن با فلور میکروبی درونی

دستگاه گوارش وارتباط آنها با یکدیگر در این تحقیق مسأله مهمی است که تا

کنون در ایران تحقیقی در این رابطه انجام نشده است.

 

 

 

 

 

: فصل اول

 

 

کلیاتی

 در ارتباط

 با زالو

 

 

 

 

زالوها کرم های حلقوی هستند که به کرم های خاکی شباهت دارند ولی از لحاظ آناتومی با آنها متفاوتند.

کلمه زالو به زبان عربی به معنای ویدان یا علق می باشد . علق نام ویژه زالوست

و ویدان به معنای انواع کرم هاست که شامل زالو نیز می شود.

 

  Scientific classification:                                                             Kingdom:Animalia                                                                              Phylum:Annelida                                                                                  Class:Clitellata                                                                                             Order: Hirrudinida                                                                                           Family:Hirrudini

Genus:Hirrudo

Species:orientalis

 

زالوها در آب های شیرین˓کم عمق ˓مرداب ها˓باتلاق ها˓زیرصخره ها˓قطعه های شناور ویا به صورت یک شیء در کف آب زندگی می کنند.شب رو هستند و شب به شکار می روند . همچنین قادر به درک نور˓بو˓صدا˓لمس˓گرما وارتعاش می باشند.

خصوصیت اصلی مورفولوژیکی زالوها همانند یکدیگر است.حیوان کاملا” بالغ

حدودا” 20 سانتیمتر طول دارد که به رنگ سبز˓قهوه ای ویا متمایل به سبز-قهوه ای با ترتیبی از خطوط باریک قرمزدر ناحیه پشتی هستند. سطح پشتی تیره تر از سطح شکمی می باشد.

بدن تمام زالوها از 33 قطعه تشکیل شده است که 26 قطعه آن در قسمت جلویی و 7 قطعه آن در قسمت انتهایی قرار دارد. دارای دو اندام مکنده که یکی در قسمت جلو ودیگری در قسمت انتهایی بدن قرار دارد که اندام مکنده جلویی و اندام مکنده انتهایی نامیده می شوند. اندام مکنده پشتی اصولاʺجهت چسبیدن حیوان به سطح نقشی همانند اهرم دارد نظر به اینکه اندام مکنده جلویی حول آن می چرخد . اندام مکنده جلویی جایی که بلعیدن غذای حیوان در آنجا صورت می پذیرد شامل آرواره ها و دندانها می باشد. 3 ردیف آرواره که در هر کدام 100 دندان در آن قرار دارد . دارای 5 زوج چشم در بالای سر شان هستند که تشخیص آن با چشم غیر مصلح دشوار می باشد.

از نظرتکثیر هرمافرودیت هستند یعنی زالوها دارای اندام های جنسی نر و ماده با هم هستند ولی برای جفت گیری باید دوجاندار به یکدیگر بچسبند وهر کدام گامت نر خود را به گامت ماده دیگری برساند. سلول تخم تشکیل شده در مایعی ژله مانند از زالو جدا شده و به محیط اطراف می چسبند. هر زالو پس از یکی دو بار زایمان می میرد.

دستگاه دفعی شامل 17 زوج قطعه به نام متانفریدیا هستند که در قسمت کناری

سطح شکمی یک شبکه سراسری را ایجاد کرده ولوله مترشحه نعل اسبی را ایجاد

می کندکه به مثانه راه دارد. هر واحد نفریدیا شامل نفروستوم˓لوله ها و مثانه می

باشد.

دستگاه عصبی آنها ابتدایی بوده و فاقد سیستم اعصاب مرکزی هستند سیستم عصبی شامل 32 گانگلیون ˓حلقه های دور مری˓عقده های شکمی ورشته های عصبی می باشد .

دستگاه گوارش زالو شامل دهان ˓حلق عضلانی˓غدد بزاقی˓سه آرواره دندانه دار

شاخی مری˓چینه دان˓راست روده یا رکتوم و مخرج می باشد.

در لوله گوارشی زالو آنزیم های بیوشیمیایی و فلور باکتریایی حضور دارند که

هر نوع میکروارگانیسم اعم از باکتری ˓ویروس ویا تک یاخته غیر بومی را از

عنوان                                                            صفحه

چکیده ……………………………………….1

 

 

 

 

 

2-2-1- خواص دارویی.. 8

2-2-2- استفاده خوراکی.. 10

2-2-3- مصارف آرایشی – بهداشتی.. 10

2-2-4- اثرات آلرژی زا و تاثیرات جانبی.. 10

 

 

 

 

 

 

 

2-9-1- عوامل محیطی.. 15

2-9-1-1- نور. 15

2-9-1-2- درجه حرارت… 15

2-9-1-3- رطوبت و آبیاری.. 16

2-9-1-4- خاك… 16

2-9-1-5- عناصر غذایی.. 17

   2-9-1-5-1- نیتروژن. 18

    الف) تأثیر فرم جذب نیتروژن بر پارامترهای مورفولوژیکی.. 20

    ب) تاثیر فرم جذب نیتروژن بر پارامترهای فیزیولوژیکی.. 22

   2-9-1-5-2- فسفر. 24

   2-9-1-5-3- پتاسیم. 25

2-9-2-عوامل گیاهی و زراعی.. 25

2-9-2-1-گونه گیاهی و مراحل مختلف رشد. 25

2-9-2-2- عملیات به زراعی.. 26

2-9-3- عوامل زنده وغیر زنده 27

:

 

 

 

 

 

3-4-1- اندازه گیری طول ساقه اصلی و قطر گل.. 33

3-4-3- وزن تر و خشک اندام هوایی.. 33

3-4-4- سنجش رنگیزه های فتوسنتزی.. 34

3-4-5- سنجش کارتنوئید کل.. 34

3-4-6- تعیین میزان قندهای محلول کل.. 34

3-4-7- سنجش اسید آمینه پرولین.. 35

36

3-4-9- تعیین میزان آب نسبی برگ  (RWC) 36

3-4-10- تعیین فنول کل گل.. 37

3-4-11- تعیین مقدار اسانس کل.. 37

3-4-13- سنجش ترکیبات اسانس…. 38

 

:

 

 

4-1-1- اثر سطوح مختلف ازت بر تعداد گل در بوته. 40

4-1-2- تأثیر کاربرد نسبتهای مختلف نیترات به آمونیوم بر تعداد گل.. 41

 

 

4-1-3- اثرمتقابل غلظت ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر تعداد گل در بوته. 42

 

4-2-1- اثر سطوح مختلف ازت بر تعداد برگ… 44

4-2-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر تعداد برگ… 45

4-2-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر تعداد برگ… 45

 

4-3-1- اثر سطوح مختلف ازت بر تعداد غنچه. 47

4-3-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر تعداد غنچه. 48

4-3-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر تعداد غنچه. 48

 

4-4-1- اثر سطوح مختلف ازت بر ارتفاع بوته. 50

4-4-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر ارتفاع بوته. 50

4-4-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر ارتفاع بوته. 51

 

4-5-1- اثر سطوح مختلف ازت بر قطر گل.. 53

4-5-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر قطر گل.. 54

4-5-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر قطر گل.. 54

 

4-6-1- اثر سطوح مختلف ازت بر وزن تر گل.. 56

4-6-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر وزن تر گل.. 56

4-6-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر وزن تر گل.. 57

 

4-7-1- اثر سطوح مختلف ازت بر وزن خشک گل.. 59

4-7-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر وزن خشک گل.. 60

4-7-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر وزن خشک گل.. 60

 

4-8-1- اثر سطوح مختلف ازت بر کلروفیل (a، b و کل) 62

4-8-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر کلروفیل (a، b و کل) 63

4-8-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر کلروفیل (a، b و کل) 64

 

4-9-1- اثر سطوح مختلف ازت بر کارتنوئیدها 66

4-9-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر کارتنوئیدها 67

4-9-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر کارتنوئیدها 67

 

4-10-1- اثر سطوح مختلف ازت بر محتوای نسبی آب برگ… 69

4-10-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر محتوای نسبی آب برگ… 70

4-10-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر محتوای نسبی آب برگ… 70

 

4-11-1- اثر سطوح مختلف ازت بر پراکسید هیدروژن. 72

4-11-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر پراکسید هیدروژن. 73

4-11-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر پراکسید هیدروژن. 74

 

4-12-1- اثر سطوح مختلف ازت بر محتوای پرولین.. 75

4-11-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر محتوای پرولین.. 76

4-12-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر محتوای پرولین.. 77

 

4-13-1- اثر سطوح مختلف ازت بر قند محلول. 79

4-13-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر قند محلول. 79

4-13-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر قند محلول. 80

 

4-14-1- اثر سطوح مختلف ازت بر فنول کل.. 82

4-14-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر فنول کل.. 82

4-14-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر فنول کل.. 83

 

4-15-1- اثر سطوح مختلف ازت بر ترکیبات اسانس…. 86

4-15-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر ترکیبات اسانس…. 86

4-15-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر ترکیبات اسانس…. 87

:

 

 

منابع و مأخذ.. 93

چکیده

تعیین غلظت، فرم ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بدلیل تاثیر فراوان در کنترل پارامترهای رشدونموی، متابولیسم گیاهی، عملکرد و کیفیت محصولات باغبانی یکی از مهمترین اصول تغذیه گیاهی می­باشد. در همین راستا آزمایشی به منظور بررسی تأثیر غلظت­ (200 و170میلی­گرم درلیتر) و نسبت­های مختلف نیترات به آمونیوم (100:0، 90:10، 80:20، 70:30) روی خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی (تعداد گل، تعداد برگ، تعداد غنچه، ارتفاع بوته، قطر گل، وزن تر و خشک گل، کلروفیل a، b و کل، کارتنوئیدها، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، پراکسید هیدروژن، قندهای محلول، فنول کل و ترکیبات اسانس) همیشه بهار (Calendula officinalis) در قالب آزمایشات فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار طراحی و اجرار گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که افزایش نیتروژن بر تعداد گل، تعداد برگ، وزن تر و خشک گل، کارتنوئیدها، قندهای محلول و ترکیبات اسانس تأثیر معنی داری نشان داد؛ لیکن بر سایر صفات اثر معنی داری نداشت. نسبت­های مختلف نیترات به آمونیوم نیز بر تعداد گل، تعداد برگ، ارتفاع بوته، قطر گل، وزن تر گل، کارتنوئیدها، پرولین، قند محلول و ترکیبات اسانس معنی دار بود. مقایسه میانگین­ اثرات متقابل غلظت ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بجز صفات کلروفیل a، پراکسید هیدروژن و فنول کل معنی دار، سایر صفات به طور معنی­داری تحت تاثیر قرار گرفتند. برهمین اساس بیشترین عملکرد در نسبت 80:20 نیترات به آمونیوم مشاهده گردید.