چکیده ………………………………………………………………………………………………………..1

فصل اول: مقدمه……………………………………………………………………………2

1-1-تعریف پنیر…………………………………………………………………………………………..2

1-2-پنیرآنالوگ…………………………………………………………………………………………….4

1-3-بیان مسئله اساسی تحقیق به طورکلی……………………………………………………….5

1-4- فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………….7

1-5-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………7

فصل دوم:کلیات …………………………………………………………………………..8

2-1-شیر:……………………………………………………………………………………………..8

2-1-1- ترکیبات شیر :………………………………………………………………………………….8

2-1-1-1- لیپیدهای شیر :……………………………………………………………………..10

2-1-1-2- پروتئین های شیر :………………………………………………………………..12

2-1-1 -2-1- کازئین : …………………………………………………………………14

2-1-1-2-2- کازئین : ………………………………………………………………….14

2-1-1-2 –3-β- کازئین : …………………………………………………………………..14

2-1-1-2-4- K – کازئین :…………………………………………………………………..14

2-1-1-3- قند شیر :…………………………………………………………………………….15

2-1-1-4-نمکهای شیر : ……………………………………………………………………….16

2-1-1-5-آنزیم ها :……………………………………………………………………………..16

2-1-1- 6-مواد معدنی :………………………………………………………………………..16

2-1-1-7- ویتامین های شیر :…………………………………………………………………17

2-1-2- ویژگیهای شیر:…………………………………………………………………………17

2-1-2-1- ویسکوزیته :………………………………………………………………………………..17

2-1-2-2- قدرت اسیدی شیر:……………………………………………………………………….17

2-1-3-سرانه مصرف شیر:……………………………………………………………………..17

2-2 پنیر :…………………………………………………………………………………………….18

2-2-1- تاریخچه پنیر :………………………………………………………………………….18

2-2-2- تعریف پنیر :……………………………………………………………………………20

2-2-3- تعریف پنیر بر اساس استاندارد سازمان غذا و کشاورزی : ………………21

2-3-طبقه بندی پنیر:……………………………………………………………………….22

2-4- ارزش غذایی پنیر:…………………………………………………………………..25

2-5-رسیدن پنیر:……………………………………………………………………………27

2-5-1-لاکتوز و تجزیه آن:………………………………………………………………28

2-5-2-لیپولیز:……………………………………………………………………………..30

2-5-3-پروتئولیز:…………………………………………………………………………………30

2-6-تعریف پنیرتازه با چربی گیاهی(پنیر تازه آنالوگ):……………………………….32

2-6-1-مواداولیه اصلی تشکیل دهنده پنیر آنالوگ:……………………………………………33

2-6-1-1-شیر بدون چربی :…………………………………………………………………………33

2-6-1-2-مایه پنیر :…………………………………………………………………………………….33

2-6-1-3- روغن گیاهی :…………………………………………………………………………….33

2-6-2-مواد اولیه اختیاری تشکیل دهنده پنیر آنالوگ:……………………………………….33

2-6-2-1-مایه های لاکتیک بدون زیان :…………………………………………………………33

2-6-2-2-پودر شیر خشک کنسانتره های پروتئینی شیر و پودر آب پنیر:…………….33

2-6-2-3-نمک طعام :………………………………………………………………………………….33

2-6-2-4-آب آشامیدنی:……………………………………………………………………………….33

2-6-2-5-سایر مواد مجاز خوراکی:……………………………………………………………….33

2-6-3-ویژگی های حسی و فیزیکی:…………………………………………………………33

2-6-3-1-رنگ :………………………………………………………………………………………….34

2-6-3-2-بافت : ………………………………………………………………………………………..34

2-6-3-3-عطر و طعم:……………………………………………………………………………34

2-6-4-روش تهیه پنیر آنالوگ:……………………………………………………………….34

2-6-4-1-دریافت:……………………………………………………………………………….34

2-6-4-2-پاستوریزاسیون:…………………………………………………………………………….34

2-6-4-3-مخلوط کردن و به هم زدن(مکمل):………………………………………………..34

2-6-4-4-تغلیظ شیر :………………………………………………………………………………….34

2-6-4-5-پرکردن و بسته بندی:…………………………………………………………………….35

2-6-4-6-نگهداری در اتاق تخمیر:………………………………………………………………..35

2-7-فاکتورهای میکروبی و میکروارگانیسم های نگران کننده پنیر:………………..36

2-7-1-کلیفرم ها:………………………………………………………………………….36

2- 7-2-اشریشیاکلی:……………………………………………………………………..36

2-7-3-استافیلوکوکوس اورئوس:………………………………………………………37

2-7-4-سالمونلا: ………………………………………………………………………………………..37

2-7-5-کپک:……………………………………………………………………………….37

2-7-6-مخمر:………………………………………………………………………………38

2-8-فساد پنیر:………………………………………………………………………………38

2-8-1-فساد در مرحله تولید:…………………………………………………………….38

2-8-2-فساد در مرحله رسانیدن:………………………………………………………..39

 

2-8-3-فساد محصول نهایی:…………………………………………………………….40

2-9-نمک:…………………………………………………………………………………..40

2-10-مروری بر پژوهشهای پیشین:…………………………………………………………43

فصل سوم:مواد و روشها ………………………………………………………………50

3-1-1-مواد:……………………………………………………………………………………….50

3-1-2-مواد مورد نیاز برای بسته بندی:……………………………………………………50

3-1-3-ابزار لازم:………………………………………………………………………………..50

3-2-زمان و مکان حقیق:……………………………………………………………………….51

3-3-روش ها :…………………………………………………………………………………….51

3-3-1-روش تهیه پنیرآنالوگ:………………………………………………………………..51

3-3-2-نمک زنی:………………………………………………………………………………..52

3-3-3-ویژگی  های پنیر رسیده پس از سه روز:……………………………………….52

3-3-3-1-ویژگی های حسی و فیزیکی:…………………………………………………..52

3-3-3-2-ویژگی های شیمیایی:……………………………………………………………..53

3-3-3-3-ویژگیهای میکروبی:……………………………………………………………53

3-3-4-روش آزمون های شیمیایی:……………………………………………………..54

3-3-4-1-آزمون رطوبت:……………………………………………………………………..54

3-3-4-2-آزمون pH :………………………………………………………………………….55

3-3-4-3- اسیدیته :……………………………………………………………………………..55

3-3-4-4- نمك (كلرور سدیم) :……………………………………………………………56

3-3-4-5- آزمون چربی :………………………………………………………………..…….57

3-3-4-6- روش آزمون های میكروبی :……………………………………………………57

3-3-4-6-1- تهیه رقت ها :………………………………………………………………….57

3-3-4-6-2- روش كشت كلی فرم :………………………………………………………58

3-3-4-6-3- روش كشت اشریشیا كلی :………………………………………………..58

3-3-4-6-4- روش كشت استافیلوكوكوس اورئوس در پنیر:………………………59

3-3-4-6-4-1- تست كواگولاز :…………………………………………………………..60

3-3-4-6-5-روش كشت كپك و مخمر:…………………………………………………60

3-4-ارزیابی حسی:………………………………………………………………………………60

3-4-1-فرم ارزیابی حسی:……………………………………………………………………..61

3-5- روش طرح آماری:………………………………………………………………………..61

فصل چهارم:نتایج و بحث ……………………………………………………………..63

4-1- اسیدیته:……………………………………………………………………………………………………………….63

4-2- pH:……………………………………………………………………………………………………66

4-3- نمک :…………………………………………………………………………………………………67

4-4- رطوبت:………………………………………………………………………………………………68

 

4-5-   چربی:……………………………………………………………………………………………..70

4-6-   آب اندازی :……………………………………………………………………………………..71

4-7- خواص حسی:…………………………………………………………………………………….73

4-7-1- طعم:………………………………………………………………………………………………73

4-7-2- بو:………………………………………………………………………………………………….73

4-7-3- بافت:……………………………………………………………………………………………..74

4-7- 4 – میانگین نتایج خواص حسی:…………………………………………………………..74

4-8- پذیرش کلی خواص حسی:…………………………………………………………………..75

4-9- تغییرات میکروبی:…………………………………………………………………………………77

4-9-1 آزمون میکروبی کلیفرم:……………………………………………………………………….77

4-9-2   آزمون میکروبی اشرشیاکلی :……………………………………………………………..78

4-9-3 آزمون میکروبی کپک و مخمر:……………………………………………………………78

4 -9-4 آزمون میکروبی استافیلوکوکوس اورئوس کواگولاز مثبت:………………………78

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری…………………………………………………….80

5-1-   اسیدیته:……………………………………………………………………………………………80

5-2- pH:…………………………………………………………………………………………………..80

5-3-  نمک :………………………………………………………………………………………………80

5-4- رطوبت :……………………………………………………………………………………………81

5-5- چربی :………………………………………………………………………………………………81

5-6-آب اندازی:………………………………………………………………………………………….81

5-7- ارزیابی حسی :……………………………………………………………………………………82

5-8- آزمونهای میکروبی:……………………………………………………………………………..82

5-9- نتیجه گیری کلی:………………………………………………………………………………..83

5-10-پیشنهادات:………………………………………………………………………………………83

فهرست جداول

جدول:1-1 سرانه مصرف لبنیات………………………………………………………………………………………………………….3

جدول:1-2 مصرف سرانه پنیر……………………………………………………………………………………………………………..3

جدول:2-1 طبقه بندی انواع پنیر براساس میزان رطوبت……………………………………………………………………….23

جدول:2-2 طبقه بندی گروه های پنیر بر اساس روش انعقاد…………………………………………………………………24

جدول:2-4میانگین ترکیبات مغذی در تعدادی از انواع پنیر ………………………………………………………………….27

جدول: 3-1 ویژگیهای شیمیایی پنیر تازه آنالوگ………………………………………………………………………………….53

جدول: 3-2 ویژگیهای میکروبی پنیر تازه آنالوگ…………………………………………………………………………………54

جدول 4-1-خلاصه نتایج تجزیه آماری اسیدیته نمونه های پنیر……………………………………………………………..63

جدول 4-2-خلاصه نتایج تجزیه آماری pH نمونه های پنیر…………………………………………………………………66

جدول 4-3-خلاصه نتایج تجزیه آماری نمک نمونه های پنیر……………………………………………………………….67

جدول 4-4-خلاصه نتایج تجزیه آماری رطوبت نمونه های پنیر……………………………………………………………69

جدول 4-5-خلاصه نتایج تجزیه آماری چربی نمونه های پنیر…………………………………………………………….70

جدول 4-6-خلاصه نتایج تجزیه آماری آب اندازی نمونه های پنیر……………………………………………………..71

جدول 4-7-1- خلاصه نتایج تجزیه آماری طعم در نمونه های پنیر……………………………………………………..73

جدول 4-7-2- خلاصه نتایج تجزیه آماری بو در نمونه های پنیر………………………………………………………..73

جدول 4-7-3- خلاصه نتایج تجزیه آماری بافت در نمونه های پنیر…………………………………………………….74

جدول 4-7-4-1-خواص حسی در روز سوم…………………………………………………………………………………….74

جدول 4-7-4-2–خواص حسی در روز چهل و پنجم………………………………………………………………………74

جدول 4-7-4-3-خواص حسی در روز هفتاد و پنجم…………………………………………………………………………75

جدول 4-8- پذیرش کلی خواص حسی……………………………………………………………………………………………75

فهرست شکل ها

شکل 2-1 –ترکیبات شیر……………………………………………………………………………………………………….9

شکل2-2- چربی شیر……………………………………………………………………………………………………………11

شکل 2-3- ترکیبات چربی با شیر …………………………………………………………………………………………13

شکل 2-4- نمای برش گویچه چربی……………………………………………………………………………………..13

شکل 2-5- ساختمان میسل کازئین ……………………………………………………………………………………….15

شکل 2-6- ساختمان میسل کازئی………………………………………………………………………………………..15

شکل:2-7 -لاکتوز و تجزیه آن………………………………………………………………………………………………29

شکل:2-8 -فرایند رسیدن پنیر و تولید ترکیبات مختلف…………………………………………………………..29

شکل:2-9 پروتئولیز و تشکیل ترکیبات ناشی از تجزیه کازئین…………………………………………………..32

فهرست نمودارها

نمودار4-1- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر میزان اسیدیته در پنیر………………………………..64

نمودار4-2- تأثیر متقابل زمان نگهداری و نوع نمونه بر میزان pH در پنیر…………………………………..66

نمودار4-3- تأثیر متقابل زمان نگهداری و نوع نمونه بر میزان نمک در پنیر…………………………………68

نمودار4-4- تأثیر متقابل زمان نگهداری و نوع نمونه بر میزان رطوبت در پنیر……………………………..69

نمودار4-5- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر میزان چربی در پنیر………………………………..71

نمودار4-6- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر میزان  آب اندازی در پنیر………………………..72

نمودار4-7- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر خواص حسی در پنیر……………………………..76

 

چکیده

پنیر یکی از فرآورده های مغذی و مهم شیر و عمده ترین محصول لبنی است که در نتیجه انعقاد شیر گاو ، گوسفند ،بز و گاو میش و یا مخلوط 2 و یا چند نوع از آنها که با یکی از روش های متداول پاستوریزه شده است و به کمک مایه پنیر و با بهره گرفتن از باکتری های استارتر مجاز تهیه می شود و پس از طی دوره رسیدن آماده مصرف می شود. پنیر انواع مختلفی دارد که یکی از آنها پنیر آنالوگ می باشد. پنیر آنالوگ معمولاً به عنوان محصول تهیه شده توسط ترکیبات تشکیل دهنده شامل چربی های غیر لبنی و یا پروتئین ها برای تولید یک محصول پنیر مانند جهت پاسخگویی نیازهای خاص تعریف می شود. آنها با توجه به مقرون به صرفه بودن و هزینه کم ، سادگی مراحل تولید ، قابلیت جایگزینی مواد تشکیل دهنده شیر با سبزیجات ارزان به صورت قابل ملاحظه ای مورد استفاده قرار می گیرند.علاوه بر این در میان مصرف کنندگان علاقه روز افزون به محصولات غذایی حاوی کمترین چربی و کمترین چربی های اشباع شده، همچنین کلسترول و کالری کم وجود دارد. از آنجا که نمک کلرید سدیم باعث افزایش فشار خون و افزایش دفع ادراری کلسیم و در نتیجه پوکی استخوان می شود ما در این مطالعه تحقیقی نمک کلرید پتاسیم با مقادیر مختلف را جایگزین نمک کلرید سدیم در پنیر آنالوگ کرده ایم و به مقایسه خصوصیات فیزیکو شیمیایی و خصوصیات میکروبی و خواص حسی آنها نسبت به هم می پردازیم. تأثیر جایگزینی نسبی نمک کلرید سدیم با کلرید پتاسیم در پنیر آنالوگ بر روی عوامل کیفی شامل خصوصیات فیزیکو شیمیایی پنیردر طی دوره رسیدن (60،45،30،15،3و75روز)آن به وسیله ارزیابی میزان اسیدیته ، pH، نمک ، مقدار رطوبت، درصد چربی ، میزان آب اندازی پنیر (سینرسیس) و خواص حسی ( طعم ، بو و بافت ) و همچنین بررسی خواص میکروبی در 4 تیمار شامل مخلوطهایی با نسبت متفاوت از نمک کلرید سدیم و کلرید پتاسیم که به روش نمک زنی خشک به منظور تولید پنیر رژیمی کم نمک ساخته شده بودند مورد بررسی قرار گرفت. بین تیمارهای مختلف از نظر بررسی خواص حسی(طعم، بو و بافت) و همچنین میزان اسیدیته،pH، نمک و مقدار رطوبت و میزان آب اندازی بعد از دوره رسیدگی اختلاف معنی داری (P<0.05) مشاهده گردید. از نظر خصوصیات میکروبی شامل شمارش (کلیفرم، اشرشیاکلی ، استافیلوکوکوس اورئوس کواگولاز مثبت و کپک و مخمر ) و درصد چربی تیمارهای مختلف بعد از دوره رسیدگی اختلاف معنا داری (P>0.05) با تیمار شاهد نداشتند.    مطالعات نشان داد که با افزایش میزان نمک کلرید پتاسیم و افزایش مدت زمان نگهداری(رسیدگی) در نمونه های پنیر ، اسیدیته و آب اندازی (سینرسیس) افزایش و pHکاهش یافت. با افزایش میزان نمک کلرید پتاسیم نمونه های پنیر، تغییر محسوسی در چربی و رطوبت به نظر نرسید ولی با گذشت زمان و مدت زمان نگهداری(رسیدگی) در نمونه های پنیر رطوبت کاهش و چربی افزایش یافت . در ارزیابی حسی با گذشت زمان و افزایش نمک کلرید پتاسیم افت مشاهده گردید و کلیه آزمونهای میکروبی از جمله (کلیفرم، اشرشیاکلی،استافیلوکوکوس اورئوس کواگولاز مثبت و کپک و مخمر) با رنج استاندارد ملی ایران مطابقت داشته و فاقد آلودگی بوده است. لذا می توان از نمک کلرید سدیم به مقدار 50 درصد و نمک کلرید پتاسیم به مقدار 50 درصد با موفقیت در تهیه پنیر آنالوگ استفاده نمود.

مقدمه

1-1-تعریف پنیر

پنیر یکی از فرآورده های مغذی و مهم شیر و عمده ترین محصول لبنی است که به دلیل استفاده در وعده های اصلی غذایی ، سالانه به میزان فراوانی تولید و مصرف می شوند. پنیر فرآورده ای است که در نتیجه انعقاد[1] شیر گاو ، گوسفند ، بز ، گاومیش و یا مخلوط 2 و یا چند نوع از آنها که با یکی از روش های متداول پاستوریزه شده و به کمک مایه پنیر[2]و با بهره گرفتن از باکتری های استارتر مجاز تهیه می شود که پس از جدا کردن آب پنیر، لخته در آب و نمک نگهداری شده و پس از طی دوره رسیدن آماده مصرف می شود.(آکین و همکاران،2003)[3]

پژوهش پیش رو با هدف بررسی مقایسه ای سبک های دلبستگی و تمایل به طلاق با کنترل سر سختی روان‌شناختی بین زنان، دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف مواد انجام شد. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر توصیفی (از نوع علی – مقایسه ای) بود. جامعه این پژوهش شامل دو گروه زنان متقاضی طلاق که دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف مواد مراجعه کننده به دفاتر شورای حل اختلاف و دادگستری  و زنان خواهان ادامه زندگی مشترک دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف مواد مراجعه کننده به مراکز درمان ترک اعتیاد بودند. از جامعه مورد مطالعه تعداد 120 زن دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف مواد با روش نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند که از این تعداد 60 نفر متقاضی طلاق و 60 نفر خواهان ادامه زندگی مشترک بودند. روش مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات از نوع میدانی بوده است و هم چنین از دو پرسش نامه سبک های دلبستگی هزن و شیور(1987) و پرسش نامه سرسختی اهواز استفاده شده است که پس از تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه نتایج زیر حاصل شد: بین سبک دلبستگی ایمن در زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال های مصرف مواد خواهان ادامه زندگی با زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف متقاضی طلاق تفاوت  معنی دار وجود دارد. بین سبک دلبستگی اجتنابگر در زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال های مصرف مواد خواهان ادامه زندگی با زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف متقاضی طلاق تفاوت  معنی دار وجود ندارد. بین سبک دلبستگی دوسوگرا در زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال های مصرف مواد خواهان ادامه زندگی با زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف متقاضی طلاق تفاوت وجود ندارد. بین سرسختی روان شناختی در زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال های مصرف مواد خواهان ادامه زندگی با زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف متقاضی طلاق تفاوت وجود دارد. بین سبک دلبستگی ایمن و کنترل سرسختی روان شناختی در زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال های مصرف مواد خواهان ادامه زندگی با زنان دارای شوهر به اختلال مصرف مواد متقاضی طلاق رابطه  معنی دار وجود ندارد. بین سرسختی روان شناختی در سبک های دلبستگی زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال های مصرف مواد خواهان ادامه زندگی با زنان دارای شوهر مبتلا به اختلال مصرف متقاضی طلاق تفاوت وجود ندارد.

کلیدواژه:

سبک های دلبستگی، تمایل به طلاق، سر سختی روان‌شناختی، اختلال مصرف مواد

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

فصل اول طرح تحقیق

1-1- مقدمه                                                                                                     2

1-2- بیان مساله                                                                                                         3

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق                                                                       5

1-4- اهداف تحقیق                                                                                           7

1-4-1-هدف کلی                                                                                             7

1-4-2- اهداف جزئی                                                                                        7

1-5- سوال ها تحقیق                                                                                          7

1-6- فرضیه های تحقیق                                                                                               8

1-7- تعاریف نظری و عملیاتی                                                                              8

1-7-1-تعاریف مفهومی                                                                                                8

1-7-2- تعاریف عملیاتی                                                                                     9

فصل دوم پیشینه ی تحقیق

2-1- پیشینه ی نظری                                                                                         11

2-2- پیشینه پژوهشی                                                                                         50

2-2-1- پیشینه داخلی                                                                                        50

2-2-2- پیشینه خارجی                                                                                       53

فصل سوم روش تحقیق

3-1-مقدمه                                                                                                      59

3-2- روش انجام تحقیق                                                                                               59

3-3-جامعه آماری                                                                                             59

 

 

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری                                                                     60

3-5- ابزار اندازه گیری اطلاعات                                                                                       60

3-6- روش اجرای پژوهش                                                                                  62

3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات                                                                       63

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه                                                                                                     65

4-2- آمار توصیفی                                                                                            66

4-3-آمار استنباطی                                                                                           69

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه                                                                                                     75

5-2- بحث و نتیجه گیری                                                                                    75

5-3- محدودیت ها                                                                                            77

5-4- پیشنهادها                                                                                                          78

5-4-1- پیشنهادهای کاربردی                                                                              78

5-4-2- پیشنهادهای پژوهشی                                                                               79

منابع فارسی                                                                                                     80

منابع انگلیسی                                                                                                   83

پرسش نامه                                                                                                      85

– مقدمه

متخصصان روان‌شناسی خانواده معتقدند که شناخت دقیق‏ زوجین از یکدیگر قبل از ازدواج و جلوگیری از ازدواج‏های‏ خودسرانه و سهل‏انگارانه می‏تواند پیشگیری مناسبی برای پدیده‏ طلاق بعد از آغاز زندگی باشد. طبق آمار ارائه‏ شده 5/47 درصد مردان و 55 درصد زنان شناخت کمی از همسران خود هنگام ازدواج دارند و در این میان تنها 5/27 درصد مردان و 25 درصد زنان در هنگام ازدواج همسران خود را به خوبی می‏شناسند و در بین این دو دسته، دسته‌ی دیگری هم‏ وجود دارد که شناخت نسبی از همسران خود دارند، یعنی 10 درصد مردان و 20 درصد زنان. اگر این آمار به سویی رود که‏ زوجین از هم شناخت کافی داشته باشند، به احتمال زیاد طلاق‏ رشد نزولی خواهد داشت. بررسی ها نشان می‏دهد عدم شناخت صحیح از همسر علت‏ عمده‌ی طلاق‏ها گزارش شده است. غیر از این، شتاب‏زدگی در ازدواج باعث ایجاد زیان‏های غیرقابل جبران شده که برای رفع‏ این معضل می‏توان با مشاوره روان‌شناسی آن را حل کرد؛زیرا با این ارزیابی روان‌شناختی است که آمادگی فرد از لحاظ روحی و روانی برای ازدواج مشخص می‏شود(رستمی و همکاران، 1388).

در روند شناسایی عوامل ایجاد کننده تفاوت های فردی در واکنش به فشارهای زندگی، کوباسا[1](1979)، بیان کرد که سرسختی روان‌شناختی به عنوان یک ویژگی شخصیتی، رابطه بین استرس و بیماری را تحت تاثیر قرار داده، از عوامل اصلی ایجاد تفاوت های فردی در این زمینه است. از آن زمان به بعد، پژوهش های متعدد فرضیه کوباسا را حمایت کرده و نشان داده اند که سرسختی روان‌شناختی به عنوان یک ویژگی شخصیتی رابطه بین استرس و بیماری را تعدیل می کند(شریفی و همکاران، 1384).

نظریه‌ی دلبستگی را بی‏شک بایستی یکی از برجسته‏ترین دست‏ آوردهای روان‌شناسی معاصر به حساب آورد. این نظریه فرایند شکل‏گیری و قطع‏شدن پیوندهای عاطفی را توضیح می‏دهد. مفهوم محوری و اصلی این نظریه به توضیح و تشریح این نکته‏ می‏پردازد که چگونه نوزاد از نظر هیجانی نسبت به شخصی که‏ وظیفه‌ی مراقبت و نگهداری از وی را بر عهده دارد، دلبسته می‏شود و نیز چگونه هنگامی که از این شخص جدا می‏شود دچار تنش‏ و تنیدگی می‏گردد. دلبستگی پیوند عاطفی نسبتا پایداری است‏ که بین کودک و یک یا تعداد بیشتری از افرادی که نوزاد را در تعامل منظم دائمی با آنها می‏باشد، ایجاد می‏گردد. در ایجاد و تعیین کیفیت این پیوند عاطفی دو مفهوم قابل دسترس بودن و پاسخ دهنده بودن، تصویر مادرانه نقشی یگانه و منحصر به فرد ایفاء می‏کنند. زندگی نوزاد انسان، حول محور یک شخص خاص‏ که قابل دسترس است و منظما به نیازهای مراقبتی او پاسخ‏ می‏دهد، می‏چرخد و بدین ترتیب رفتار جست‏وجوی مراقبت‏ نوزاد با پاسخ‏دهی منظم تصویر مادرانه شکل می‏گیرد. در واقع‏ این رفتار جست‏وجوی مراقبت نوزاد است که دلبستگی نامیده‏ می‏شود(رستمی و همکاران، 1388).

رابطه بین پنج عامل اصلی شخصیت و سبک‏های دلبستگی از زاویه‏ای دیگر نیز قابل‏ بررسی است. در یک سری مطالعه، بوش[2] و همکاران(1986)نشان دادند که‏ بسیاری از سازه‏های شخصیتی می‏توانند به ترکیبی از پنج بعد اصلی کاهش پیدا کنند. این‏ مسئله چالشی را پیش روی مقیاس‌های مربوط به تفاوت های فردی قرار می‏دهد. چنین‏ مقیاس‌هایی باید در صورت امکان در نقشه‏ای که به‌وسیله پنج عامل اصلی ایجاد شده است قرار گیرند(شیپور و برنان‏12، 1992). بنابراین اگر سبک دلبستگی را به عنوان یک سازه تفاوت‏ فردی در نظر بگیریم این فرض مطرح می‏شود که سبک‏های دلبستگی مثل سایر سازه‏های‏ تفاوت های فردی واریانس مشترکی را با ابعاد پنج عامل اصلی شخصیت داشته باشد(بشارت و همکاران، 1385).

1-2- بیان مساله

کانون اصلی فشارهای حاصل از اعتیاد مردان متاهل، همسر و فرزندان آن ها هستند. همسران افراد معتاد برای مبارزه با اعتیاد شوهر از راهبردهای مقابله ای گوناگون مانند اجتناب شناختی، تلاش برای فرار فکری از مشکل، مواجهه فعال با همسر، تهدید به ترک و یا طلاق استفاده می کنند(گل پرور و مولوی، 1380).

در کنار عوامل مختلفی که عموماً برای طلاق عنوان شده‏ است، مثل؛اعتیاد، فقر، ندادن نفقه، زندانی بودن شوهر، داشتن زن‏های دیگر، عدم تفاهم اخلاقی و فرهنگی، اختلاف‏ سنی و فساد اخلاقی و غیره عامل دیگری نیز وجود دارد که‏ شاید تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است و حتی می‏توان‏ گفت که اصلاً به آن توجهی نشده است و آن‏”سبک دلبستگی‏ زوجین‏”می‏باشد. وست وشلدون(1999)، فکر دلبستگی بزرگسالان را به‏ عنوان روابط دو به دویی تعریف می‏کند که همجواری با یک‏ شخص ویژه و ترجیح داده شده منجر به دست یافتن، یا حفظ شدن احساس ایمنی می‏گردد. بحث های فراوانی در خصوص‏ نقش دلبستگی در همسرگزینی وجود دارد. ممکن است بتوان‏ در همسرگزینی نقشی را برای دلبستگی در فرهنگ‏های غربی‏ که با روابط آزاد قبل از ازدواج مشخص می‏شوند-که به نوبه‌ی خود امکان ترک و قطع رابطه را برای هر دو طرف آسان‏تر می‏کند- در نظر گرفت؛زیرا این امر به افراد اجازه می‏دهد تا قبل از ازدواج شناخت بیشتری از همسر خود به دست آورند. اما مشکل‏ به‌توان برای دلبستگی نقش قابل توجهی را در همسرگزینی در فرهنگ‏هایی هم چون ایران که نسبت به روابط پیش از ازدواج‏ و ازدواج رویکرد متفاوتی دارند در نظر گرفت؛زیرا با توجه به‏ فرایند ازدواج در ایران واضح است که زوجین قبل از ازدواج زمان‏ و فرصت کافی برای شناخت کامل یکدیگر را ندارند تا به سبک دلبستگی یکدیگر آگاه شوند یا تحت تأثیر آن قرار گیرند. به‏ همین دلیل هم بسیار بعید است که همسر گزینی در زوج‏های‏ ایرانی، تحت تأثیر دلبستگی باشد؛در حالی که سبک دلبستگی‏ هر فرد موضوع قابل توجهی است که متأسفانه کمتر به آن توجه‏ شده و باعث جفت شدن زوج‏های ناایمن گردیده که روابط زناشویی را تحت تأثیر قرار می‏دهد و باعث

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تجربه خشونت دوران کودکی در الگو‏های رفتاری خشونت و سازگاری در دانشجویان متاهل دانشگاه هرمزگان انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می‏باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان متاهل دانشگاه هرمزگان می‏باشد. از بین جامعه آماری ذکر شده تعداد 270 نفر(135 زن و 135 مرد) به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روش نمونه این تحقیق با بهره گرفتن از فرمول کوکران بوده است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه‏‏های سازگاری زناشویی، خشونت و اطلاعات فردی بوده است. تجربه خشونت نیز با تهیه پرسش هایی مربوط به دوران کودکی اندازه گیری شد. پرسشنامه‏ها با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS-19 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین  تجربه خشونت دوران کودکی و الگو‏های رفتاری زناشویی خشونت با F = 35.661  در سطح 0.01>P رابطه وجود دارد. بین  تجربه خشونت دوران کودکی و الگو‏های رفتاری زناشویی سازگاری با F = 4.161  در سطح p<0.05  رابطه وجود دارد. بین تجربه خشونت دوران کودکی و خشونت روانی دانشجویان با F = 30.546  در سطح 0.01>P رابطه وجود دارد. بین تجربه خشونت دوران کودکی و خشونت جسمانی دانشجویان با F = 20.005  در سطح 0.01>P رابطه وجود دارد. بین تجربه خشونت دوران کودکی و خشونت جسمانی دانشجویان با F = 19.256  در سطح 0.01>P رابطه وجود دارد. بین تجربه خشونت دوران کودکی و خشونت جنسی دانشجویان با F = 7.896  در سطح 0.01>P رابطه وجود دارد. به طور کلی می توان گفت تجربه خشونت دوران کودکی نقش به سزایی در الگو‏های رفتاری خشونت و سازگاری دانشجویان دارد.

کلیدواژه:

تجربه خشونت، الگوی رفتاری خشونت و الگوی رفتاری سازگاری

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه:                                                                                          2

1-2- بیان مساله:                                                                                     3

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:                                                             4

1-4- اهداف تحقیق:                                                                                 6

1-4-1-هدف کلی:                                                                                  6

1-4-2- اهداف جزئی:                                                                              6

1-5- فرضیه‏‏های تحقیق:                                                                   6

1-6 تعاریف متغیر‏ها                                                                        7

1-6- تعاریف مفهومی                                                              7

1-6-2- تعاریف عملیاتی:                                                                          7

فصل دوم پیشینه‏ی تحقیق

2-1- پیشینه نظری                                                                                   10

2-2- پیشینه پژوهشی                                                                               30

2-2-1- پژوهش‏های انجام شده در خارج از کشور                                           30

2-2-2- پژوهش‏‏های انجام شده در ایران                                                       33

فصل سوم روش تحقیق

مقدمه:                                                                                                   36

1-3 روش انجام تحقیق                                                                           36

2-3 قلمرو تحقیق                                                                    36

2-3-1 دوره زمانی تحقیق                                                                         36

2-3-2 مکان تحقیق                                                                                 37

2-3-3 جامعه آماری                                                                               37

2-3-5 نمونه آماری                                                                                37

 

 

3-3 روش و ابزار گردآوری اطلاعات                                                             37

4-3 ابزار گرداوری اطلاعات                                                                      38

5-4-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات                                                             39

فصل چهارم: یافته های پژوهشی

4-1- مقدمه                                                                                         41

4-2- آمار توصیفی                                                                                 42

4-3- آمار استنباطی : فرضیه ها                                                                 50

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه:                                                                                          64

2-5 بحث و نتیجه گیری                                                                                     64

5-3- محدودیت‏‏های پژوهش                                                                       68

5-5- پیشنهادها                                                                                               68

5-5-1- پیشنهاد‏های پژوهشی                                                                    68

5-5-2- پیشنهاد‏های کاربردی                                                                    69

منابع                                                                                                    70

پیوست(پرسشنامه)                                                                                   75

مقدمه

     در افرادی که در دوران کودکی مورد خشونت قرار می‏گیرند، به دلیل آسیب‏ها و جراحت روان شناختی حاصل از این سوء رفتار، طرحواره‏‏های ذهنی شکل می‏گیرد که رابطه زناشویی بعدی آن‏ها را تحت تاثیر قرار می‏دهد به دلیل اهمیت و نقش تجریه در خشونت دوران کودکی، خشونت خانوادگی امروزه مورد توجه روان شناسان قرار گرفته است. در اکثر موارد، خشونت در میان خانواده‏ها و در چارچوب روابط نزدیک زناشویی، گزارش شده است. و به رغم وجود صمیمیت در ارتباط زناشویی رخ می‏دهد که شاید واکنشی نسبت به تهدید تصور شده از کاهش صمیمیت باشد  روابط صمیمی و پایدار و به دور از خشونت با کودکان و نیز شریک زندگی نقش مهمی در سلامت روانی و جسمانی دارد و جنبه مهمی از زندگی زناشویی است که مطالعه علمی آن از دهه 1990 آغاز شده است. یکی از مهم ترین عواملی که بر بقا، دوام و رشد خانواده اثر می‏گذارد، روابط سالم و مبتنی بر سازگاری و تفاهم بین اعضاء، به خصوص زن و شوهر است. سازگاری زناشویی، به عنوان یکی از مهمترین عوامل اثر گذار بر عملکرد خانواده است(سینها و مکرجی[1]، 1999).

   خشونت خانگی واقعیتی است آزاردهنده در دنیای امروزه در جهانی كه محیط خانه باید پناهگاهی باشد تا ساكنانش در آن بیاسایند و خستگی‏ها و رنج‏های ناشی از دشواری‏های محیط بیرون خانه را به فراموشی بسپارند، متاسفانه برای بسیاری از مردم خانه به جهنمی می‏ماند كه آتش دشمنی، خشم، خشونت، كینه، و انتقام در آن هر لحظه شعله ورتر می‏گردد. خشونت خانگی مخصوص جامعه یا طبقه خاصی نیست. اكنون همه كشورهای دنیا و طبقات اجتماعی مختلف با آن دست به گریبانند. تغییر و تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز نه تنها سبب كاهش آن نگردیده بلكه در بسیاری از موارد بر دامنه آن افزوده است. اهمیت موضوع تا بدان حد است كه شمار زیادی از سازمآن‏ها و موسسات بین المللی به ویژه سازمان ملل متحد در زمینه پیشگیری و مهار این پدیده، مقررات و دستورالعمل‏های متعددی را وضع نموده یا به اجرا نهاده اند. جای تاسف است كه براساس آمارهای موجود هنوز این اقدام‏ها هیچ نتیجه قابل ملاحظه ای به بار نیاورده، اما با توجه به گستره اقدام‏های ملی و بین المللی كه پیوسته رو به فزونی است می‏توان امیدوار بود در آینده ای نزدیک این پدیده و پیامدهای آن كاهش یابد. اما خشونت خانگی تنها زنان و مردان سازگار را تحت تاثیر قرار نمی دهد. بلكه به جرات می‏توان گفت كه بیشترین اثر را بر كودكانی دارد كه پیوسته یا به تناوب شاهد این خشونت اند. این اثرگذاری چنان كه خواهیم دید، نسبت به میزان تاثیر آن بر خود والدین دارای اهمیت بیشتری است(کردوانی، 1389).

1-2 بیان مساله

     سال‏های اولیه زندگی مهم ترین دوره تربیت و شکل پذیری شخصیت اجتماعی فرد می‏باشد. طرز رفتار بزرگسالان اثر عمیقی بر شخصیت کودکان و عادات کسب شده توسط آن‏ها دارد. اکثر پژوهش‏های انجام شده نشان داده اند دو عامل اساسی یعنی خصوصیات خلقی کودك و رفتار والدین درتبدیل مشکلات رفتاری اولیه کودك به مشکلات رفتاری شدیدتر در آینده نقش اساسی دارند(قاسمی، ولی زاده، طولابی و ساکی، 1386).

     بندورا[2](1975)، اعتقاد دارد بخش اعظم یادگیری از طریق مشاهده رفتار دیگران است. نکته مهم در این دیدگاه عدم نیاز به تقویت فوری است،‌ یعنی فرد رفتار را مشاهده کرده و می‌آموزد ولی تا زمانی که نیازی به ابراز آن نباشد و به عبارتی عامل تقویتی وجود نداشته باشد، بروز نمی‌کند. هر چه الگو از مقبولیت و مشروعیت بیشتری برخوردار باشد احتمال یادگیری بیشتر است. در این مورد خاص والدین به‏صورت افراد صاحب قدرت از نفوذ زیادی برخوردارند و کودکان آن‏ها را به عنوان الگوی مناسبی تلقی نموده و در طول زندگی و هنگامی که خود بخواهند با کودکانشان برخورد کنند از همان شیوه‌‏های آزارگری توأم با غفلت و مسامحه استفاده می‌‌کنند(سیف، 1373).

در افرادی که در دوران کودکی مورد خشونت قرار می‏گیرند، به دلیل آسیب‏ها و جراحت‏‏های روان شناختی حاصل از این سوء رفتار، طرحواره‏‏های ذهنی شکل می‏گیرد که رابطه زناشویی بعدی آن‏ها را تحت تاثیر قرار می‏دهد(فریچ[3]، 2006).

در سال 1975 سه تن از پژوهشگران آمریکایی به نام‏‏های استراوس، ولس و اشتاین میتز، به تشریح نظریه هایی پرداختند که آن را وراثت اجتماعی خشونت خانگی نام نهاده بودند. معنای این نظریه در عبارتی کوتاه چنین بود: آموختن خشونت در خانواده اصلی. این پژوهشگران شوهرانی را که والدینشان نسبت به هم خشن نبودند با شوهرانی که دست کم به یک مورد خشونت میان پدر و مادر خود اشاره کرده بودند، مقایسه نمودند. در مردانی که شاهد خشونت والدین خود بودند میزان کتک زدن زن سه برابر بیش از آنانی بود که چنین چیزی را مشاهده نکرده بودند(کردوانی، 1389).

       خشونت خانوادگی نه تنها به رشد و گسترش صمیمیت آسیب می‏رساند بلکه ثبات خانواده و سلامت روان شناختی و جسمانی کودکان و زوج‏ها را نیز تهدید می‏کند(آمرمن[4]، 1999).

     اما سوالی که مطرح می‏شود این است که با توجه به نظریه روان کاوی فروید[5](1974)، تجربه خشونت در دوران کودکی چه نقشی در الگو‏های رفتاری فرد ایفا می‏کند و سهم هر کدام از الگو‏های رفتاری خشونت و سازگاری در بزرگسالی به چه میزان می‏باشد؟

1-3 اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق

     عوامل خانوادگی به عنوان یک سری از عوامل محیطی در بررسی عوامل تربیتی افراد موثر می‌باشند، چرا که خانواده به عنوان اولین محیط اجتماعی زندگی افراد بسیار حائز اهمیت می‏باشد و خیلی از چیزها را افراد در سال‏‏های اولیه حیات اجتماعی خود در آن می‌آموزند. خانواده می‏تواند از جهات مختلف موجب بروز یا تشدید پرخاشگری شود که مهم ترین این عوامل عبارت‌اند از: ۱) نحوه برخورد والدین با نیاز‏های کودک: معمولاً کودکی که وسایل و اسباب بازی مورد علاقه خود را در دست دیگری می‌بیند برانگیخته می‏شود و در صدد گرفتن آن حتی با اعمال خشونت می‏شود. تجربه نشانگر آن است که چنانچه در کودکی همیشه توقعات و انتظارات فرد برآورده شده باشد او بیشتر از کسانی که توقعات و

چكیده

هدف تحقیق، بررسی نقش عوامل پیش بینی کننده حمایت استقلال طلبانه والدین در نیازهای اساسی برای استقلال، شایستگی و وابستگی و هم چنین شاخص های بهزیستی در دانشجویان دانشگاه هرمزگان بود. طرح تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود که داده ها به صورت میدانی جمع آوری شد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دختر و پسر ورودی جدید در مقطع کارشناسی دانشگاه هرمزگان در سال تحصیلی 91-90 بودند که با بهره گرفتن از روش نمونه گیریتصادفی طبقه­ای با انتساب مساوی در نهایت تعداد 221نفر دانشجوی دختر و 202 نفر دانشجوی پسر در نهایت پرسشنامه ها را تکمیل کردند. از مقیاس ادراکات ازحمایت استقلالی والدین برای دانشجویان دانشگاه (گرونلیک، دسی و ریان، 1997)، نیازهای پایه ای روان شناختی (گاواردیا، دسی و ریان،2000)، مقیاس سرزندگی ذهنی رایان و فردریک (1997) و هم چنین مقیاس عاطفه مثبت و منفی واتسون و همکاران (1988) استفاده شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که حمایت استقلال طلبانه پدر و مادر با نیاز برای استقلال و شایستگی ارتباط مثبت داشت، هم چنین حمایت مادر با وابستگی ارتباط منفی داشت.  هم چنین نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که حمایت پدر و مادر به طور مثبت و معناداری با سرزندگی ذهنی ارتباط داشتند. حمایت پدر و مادر ارتباط منفی و معناداری با عاطفه منفی داشت. حمایت مادر هم چنین ارتباط معناداری با عاطفه مثبت داشت. نتایج رگرسیون گام به به گام نشان داد که حمایت پدر( 44/0 = β) و مادر( 26/0 = β) ، به ترتیب، به طور مثبت و معناداری (001/0 =  ( Pاحساس شایستگی را پیش بینی کردند. هم چنین حمایت پدر(74/0 = β; 001/0 = P  ) تبیین کننده مثبت احساس استقلال بود. هم چنین حمایت مادر(48/0 = β;001/0- = P  ) تبیین کننده منفی احساس وابستگی بود. نتایج هم چنین نشان داد که حمایت مادر( 45/0 = β)  و پدر( 32/0 = β)  ، به ترتیب، شاخص های پیشگو کننده سرزندگی ذهنی بودند(001/0 ) = P نتایج این آزمون هم چنین نشان داد که حمایت مادر( 54/0- = β)و پدر( 17/0- = β)، به ترتیب، به صورت منفی و معناداری تبیین کننده عاطفه منفی بودند. هم چنین حمایت مادر(35/0 = β;001/0 = P  )به طور مثبت و معناداری عاطفه مثبت را پیش بینی کرد. نتایج تحقیق حاضر نقش حمایت استقلالطلبانه والدین را در رابطه با ارضای نیازهای اساسی و هم چنین شاخص های بهزیستی دانشجویان مورد تأکید قرار می دهد. ملزومات این تحقیق می تواند برای روان شناسان شخصیت و هم چنین مشاورین در امر خانواده کاربردی و قابل بحث باشد.

• کلید واژه : حمایت استقلال طلبانه والدین ، نیازهای اساسی روان شناختی ، عواطف مثبت و منفی ، سرزندگی ذهنی

• فهرست مطالب
  

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

   

  عنوان	صفحه
  *فصل اول ( طرح پژوهش )
  1-1 مقدمه ……………………………………………………………………………..	2
  1-2 بیان مسأله ………………………………………………………………………………..	3
  1-3 ضرورت و اهمیت پژوهش …………………………………………………	7
  1-4 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………	10
  1-4-1 هدف کلی ……………………………………………………………………………..	10
  1-4-2 اهداف اختصاصی ……………………………………………………………….	10
  1-5 فرضیه های پژوهش. ………………………………………………………………	10
  1-5-1 فرضیه کلی …………………………………………………………………..	10
  1-5-2 فرضیات جزئی ……………………………………………………………………………………………………..	11
  1-6 تعاریف واژه ها و اصطلاحات …………………………………………………..	11
  1-6-1 تعاریف مفهومی ………………………………………………………………….	11
  1-6-2 تعاریف عملیاتی ……………………………………………………………….	12
  *فصل دوم : پیشینه ی پژوهش
  2-1 مقدمه ………………………………………………………………..	14
  2-2 بخش اول : مبانی نظری پژوهش …………………………………………………………………	14
  2-2-1 استقلال …………………..	14
  2-2-2 حمایت استقلال طلبانه ……………………………………….	15
  2-2-3- حمایت استقلال طلبانه والدین …………………………………………	17
  2-2-4 نظریه خودمختاری ………….	18
  2-2-4-1 پیوستار خودمختاری ………………………………………………..	18
  2-2-5 نظریه نیازهای پایه ای ……………………………………………………………..	20
  2-2-5-1 استقلال ……………………………………………..	20
  2-2-5-2 شایستگی ………………………………………………………………………………………	22
  2-2-5-3 وابستگی	25
  2-2-6 بهزیستی روان شناختی……………………………………………………..	27
  2-3 بخش دوم : پیشینه پژوهش ..	33
  2-3-1 پژوهش های انجام شده در داخل …………………………..	33
  2-3-2 پژوهش های انجام شده در خارج …………………………………..   *فصل سوم : روش پژوهش	34
  3-1 روش پژوهش………………………………………………………………………….	38
  فهرست مطالب   عنوان	صفحه
  3-2 جامعه آماری ، نمونه و روش نمونه گیری …………………………………………………….	38
  3-3 ابزارهای پژوهش   3-3-1مقیاس ادراکات از حمایت استقلالی والدین……………………………………… 3-3-2ابزار گاوردیا،دسی و ریان………………………………………………………………………….. 3-3-3مقیاس سرزندگی و عواطف…………………………………………………	38   39 39 39
  3-4 نحوه جمع آوری اطلاعات …………………………………………………	39
  3-5 متغیرهای پژوهش …………………………………………………………………..     3-5-1متغیر پیش بین…………………………………………………………. 3-5-2 متغیر ملاک……………………………………………………………………….	40   40 40
  3-6 روش تجزیه و تحلیل آماری …………………………………………………………………………..	40
  *فصل چهارم : یافته های پژوهش   4-1 مقدمه………………………………………………………………………………. 4-2 آمار توصیفی……………………………………………………. 4-3آمار استنباطی………………………………………….	42 42 44
  *فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری	49
  5-1 بحث و نتیجه گیری …………………………………………………..	48
  5-2 محدودیت های پژوهش …………………………………………………………	51
  5-3 پیشنهادات …………………………………………   5-3-1پیشنهادات پژوهشی……………………………………………………………….. 5-3-2 پیشنهادات کاربردی………………………………………………………..	52   53 53
  *منابع و مأخذ
  منابع فارسی …………………………………………..	55
  منابع غیر فارسی ……	55
  *پیوست ها
  پبوست 1……………………………………………..	60
  پیوست 2 ………………………………………………….	61
  پیوست 3…………………………………………	62
  پیوست 4…………………………………………………………………..	63

مقدمه

مفهوم بهزیستی[1] و عوامل مرتبط به آن از دیرباز مورد توجه مطالعات انسانی بوده است و
 دیدگاه ها و نظریات گوناگونی در این زمینه وجود داشته است. علاقه مندی پژوهشی بی­شماری درباره توصیف وضعیت بهزیستی روان شناختی دانشجویان در کشورهای مختلف وجود دارد. در گذشته مطالعات روان شناختی بیشتر بر روی بیماری های روانی تمرکز داشته است و هم چنین بیشتر به درمان توجه كرده است.

به عبارتی  دیگر تعریف سلامت مترادف با فقدان بیماری روانی و علائم مرتبط با آن تلقی می­شده است (سازمان جهانی بهداشت[2]، 1984). از دهه 1980 به بعد در تعریف سلامت تغییر زیادی به وجود آمد. روان شناسی سلامت تنها به جنبه های منفی و رفع آنها توجه ندارد؛ بلكه همان طور که در تعریف سازمان جهانی بهداشت وجود دارد؛ به جنبه های مثبت سلامت و تقویت آن ها نیز توجه دارد؛ بنابراین فردی واجد شرایط سلامت است که از جنبه های اجتماعی، روانی و زیستی در شرایط مطلوبی قرار داشته باشد (بوم[3] و همکاران، 2001). ویژگی مهم روانی كه فرد واجد سلامت، می­بایست از آن برخوردار باشد؛ احساس بهزیستی است (مایرز و دینر[4]، 1995).

بهزیستی روان شناختی[5] به طور گسترده ای مورد بررسی و به روش های مختلفی مفهوم سازی شده است.آن ها هم چنین بهزیستی را احساس مثبت و احساس رضایت مندی عمومی از زندگی
می دانند كه شامل خود و دیگران در حوزه های مختلف خانواده و شغل است.  بهزیستی روان شناختی را برخی از محققان از نظر مؤلفه ها یا فرایندهای ویژه ای نظیر فرایندهای عاطفی مفهوم سازی می كنند (روتمن[6] و همكاران، 2003). عده­ای نیز بر فرایندهای جسمانی تأكید كرده و خاطر نشان می­سازند كه بین سلامت جسمانی بالا و كیفیت بالای زندگی، رابطه وجود دارد (اپستین[7]، 1992). ریف[8] (1989)، بهزیستی را بر مبنای زندگی آرمانی و به معنای شكوفا­سازی توانمندی­های انسانی مفهوم­سازی كرده و به هر آنچه كه برای فرد با ارزش است و مطابق با خود واقعی وی می­باشد، مربوط می شود.

ریف (1989) و ریف و کیز [9](1995)، بر این عقیده اند که بهزیستی فردی می تواند ناشی از ارتقاء احساس استقلال فرد در مراحل اولیه باشد. هم چنین اورنلاس[10] و همکاران (2007) اشاره به نقش والدین در درجه اول و پس از آن محیط و سپس جمع های دوستان کرده و نشان دادند که این گروه ها به ترتیب نقش مهمی می توانند در استقلال افراد داشته باشند. معانی، شاپوریان و حجت، (1379) نیز بر نقش محیط خانوادگی در بهزیستی افراد تأکید کرده و به این مهم اشاره کرده اند، که بهزیستی فردی در مرحله اول ناشی از محیط خانواده می باشد.

به هر حال، عوامل زیادی در بهزیستی افراد می تواند تأثیرگذار ­باشد، که بر این اساس بسیاری از محققان از راهکارهایی جهت ارتقاء بهزیستی افراد استفاده کرده ­اند (به طور مثال: شلدون و فیلاک[11] (2008) دستکاری[12] سه نیاز روان­شناختی برای استقلال، شایستگی و و ابستگی در بهزیستی؛ بهزادنیا و محمد زاده[13] (2012)، به شرایط خانواده و هم چنین شرایط فرهنگی- اجتماعی، شغلی و محیطی و هم چنین نقش تأثیر­گذاری که محیط می ­تواند بر روی آن ها داشته باشد، اشاره دارند. از این رو امید است که در این فصل بتوان توصیفی از بهزیستی و شرایطی که می ­تواند بهزیستی دانشجویان را تحت تأثیر قرار دهد، را نشان داد.

1-2 بیان مسأله

در طول دهه­های اخیر تمركز مطالعات و تحقیقات در زمینه درك و مفهوم سازی جنبه­ های
روان­شناسی مثبت­نگر[14] از جمله بهزیستی و هم چنین یافتن شیوهای دستیابی به آن ها، دلایل ایجاد و نیز تداوم این ویژگی­ها، به­ طور فزاینده­ای رو به رشد است (لینلی و جوزف[15]، 2004 و سلیگمن[16]، 2006). در همین راستا دیدگاه ­ها و نظریات گوناگونی در رابطه با عوامل مرتبط بهزیستی وجود داشته است. از دیدگاه رایان و دسی[17] (2002) دو رویکرد اصلی در تعریف بهزیستی وجود دارد: لذت­گرایی[18] و فضیلت­گرایی[19]. تعدادی از محققان بهزیستی را با خوشی لذت گرایانه[20] یا شادكامی[21] برابر می­دانند. برابر دانستن بهزیستی با خوشی لذت­گرایانه یا شادكامی پیشینه­ای طولانی دارد. در دیدگاه لذت­گرایی ارسطو، فرض بر آن است كه زندگی آرمانی به معنای زندگی همراه با شادی و لذت با اجتناب از افسردگی و ناراحتی
می­باشد. در این رویكرد هدف زندگی كسب حداكثر لذت می باشد. این رویكرد، بهزیستی لذت­گرا[22] نامیده می­ شود.

شاخص های بهزیستی لذت­گرا بیشتر بر روی افزایش شادكامی از طریق وجود عواطف مثبت و حذف عاطفه منفی تمركز كرده است.در مقابل تعدادی از روان شناسان از جمله ریف (1989)، با وجود ماهیت جذاب بهزیستی لذت­گرا،مخالف این نوع بهزیستی بوده و بر روی بهزیستی فضیلت­گرا[23] تأكید دارند. دیدگاه فضیلت گرایی حاكی از آن است كه زندگی آرمانی به معنای شكوفا­سازی توانمندی­های انسانی است. به عبارتی در این دیدگاه، هر آنچه برای فرد با ارزش است و مطابق با خود واقعی وی می­باشد، مهم است. تعداد زیادی از روان­شناسان در ازای برابر دانستن بهزیستی با شادكامی و لذت، آن را با فضیلت[24] برابر می­گیرند. نظریات مبتنی بر ارضاء امیال، به رغم ایجاد لذت، همواره بهزیستی را در پی ندارد و در نتیجه، بهزیستی نمی ­تواند صرفاً به معنای تجربه لذت باشد (راین و دسی، 2001).

تعدادی از روان­شناسان در تعریف بهزیستی این موضع­گیری، بهزیستی فضیلت­گرا را برگزیده­اند و در حال اجرای پژوهش­هایی در حوزه بهزیستی بر اساس آموزه های سنت فضیلت­گرایی هستند. این دیدگاه شامل یک درك كاملتری از سلامت روان شناختی مثبت است. ریف (1989)، به تفاوت های بهزیستی ذهنی و بهزیستی روان شناختی (كه نظریه پردازان فضیلت گرا طرفدار دومی هستند) اشاره 
می كند. به طور کلی، روان­شناسان بین بهزیستی لذت­گرا و فضیلت­گرا فرق گذاشته و درباره تفاوت های آن بحث کرده اند (کاشدان[25] و همکاران، 2008، ریان و هوتا[26]، 2009، هوتا و ریان، 2010).

تعدادی از محققین از جمله کاهنمان[27] (1999، 1999) در زمینه بهزیستی لذت گرا را مورد بررسی قرار داده و نشان دادند که بهزیستی شامل لذت­های آنی افراد می باشد. در مقابل تعدادی از محققین از جمله ریف (1989، ریف و کیز، 1995) و واترمن[28] (1993) بهزیستی را شامل به کاربستن و رشد خود فرد می دانند. از دیدگاه هوتا و ریان (2010) بهزیستی لذت گرا بیشتر برای دوره های کوتاه مدت سودمند است، در حالی که بهزیستی فضیلت گرا برای دوره های بلند، بیشتر از سه ماه، سودمند است. ریف (1989)، بر این عقیده است كه بعضی از جنبه ها مانند: تحقق هدف های فردی، متضمن تلاش بسیار و قانونمندی است؛ كه این امر حتی ممكن است در تعارض كامل با شادكامی كوتاه مدت باشد. بنابراین، بهزیستی را نباید ساده نگرانه، معادل با تجربه بیشتر لذت در مقابل افسردگی دانست؛ در عوض بهزیستی در بر گیرنده تلاش برای كمال و تحقق نیروهای بالقوه واقعی فرد است.

هوتا و ریان (2010) پیشنهاد می کنند که برای مشخص شدن بیشتر بهزیستی در بازه های زمانی مختلف، نیاز است که آن این دو نوع بهزیستی در موقعیت های متفاوتی بررسی گردد، از این رو تحقیق حاضر در پی آن است که در مرحله اول بهزیستی دانشجویان را مورد بررسی قرار دهد.

دسی و ریان (2002)، این فرض را به كار بردند كه سلامت روان شناختی مثبت نتیجه­ فعالیت­های فضیلت­گرایانه است؛ كه رضایتمندی نیازهای روانشناختی پایه ای را پیشنهاد می كند. رضایتمندی نیازهای پایه­ای ممكن است به دلیل مكانیسمی باشد كه تجربه فضیلت­گرایی در مدت یک فعالیت را به همراه و با بهزیستی فضیلت­گرا مرتبط است. به همین دلیل است كه بهزیستی فضیلت­گرا ممكن است ناشی از نتایج رفتاری در اجزای نیازهای روانشناختی پایه­ای باشد. به هر حال زمنیه پژوهشی در این زمینه نیازمند این است كه بفهمیم که چه عواملی بر روی بهزیستی دانشجویان و جنبه های آن تأثیر
می­گذارد.

فرایندهای مؤثر در رشد شخصیت انسان، از نیاز او به انسان های دیگر ریشه می گیرد. این نیاز در خردسالی با وجود فرشته مهربانی چون مادر سرچشمه گرفته و در سال های بعد، با وجود همسر، فرزندان، دوستان، آشنایان و سایر افراد در شبكه اجتماعی سیراب می شود. سیراب شدن این نیاز است كه بهزیستی انسان را در تمام سنین تأمین می كند (معانی، شاپوریان و حجت، 1379، ص 99-100).

بر طبق نتایج تحقیقات نشان داده شده است که بهزیستی انسان تحت تأثیر شرایطی و محیط های زندگی فرد بوده و در گرو تعاملات فرد در زندگی است (بهزادنیا و محمد زاده، 2012)، که در این میان نشان داده شده است که والدین نقش مهمی را می توانند در این امر ایفاء کنند (رایان و همکاران، 2001 و بوت[29] و همکاران، 2009). خانواده یک متغیر اجتماعی و محیطی مهم می باشد که اثر تعیین کننده ای در فرایندهای سلامت و بهزیستی انسان دارد که ادراکات افراد از این شرایط محیطینیز مهم و اساسی می باشد.

توسعه بهزیستی و سلامتی افراد بر طبق نظریه خود- مختاری (دسی و رایان، 2002) وابسته به تکمیل و ارضاء سه نیاز پایه ای روان شناختی(استقلال[30]، شایستگی[31]، وابستگی[32]) است. شایستگی، تمایل افراد به تعامل مؤثر با محیط و رخ دادن نتایج مورد دلخواه فرد است و در مورد  احساس کارایی که فرد نسبت به محیط دارد می باشد. استقلال درونی، به عنوان تمایل برای خودابتکاری در تنظیم رفتار افراد و در رابطه با احساس انتخاب و ارداده در انتخاب توصیف می شود. وابستگی، نیاز به احساس ارتباط و پذیرش از طرف نزدیکان (مانند والدین، معلمین، و همسالان) است و هم چنین احساس یک پیوند معنادار و نگرانی درباره دیگران می باشد ( دسی و ریان، 2002).

کلیات پژوهش

….. 2

. 2

. 4

… 6

… 6

… 7

7

 

.    11

.. 11

.. 13

….. 13

….. 13

……. 14

.. 14

…. 15

…. 15

… 15

… 16

…. 21

… 21

22

…. 22

… 23

23

24

…. 24

…. 25

…. 25

.. 27

……. 27

… 27

… 30

.. 30

31

…… 31

…. 31

… 32

…. 32

…. 33

.. 33

.. 35

37

….. 38

 

 

….. 43

….. 44

45

. 45

. 49

.. 52

 

  …………………54

… 54

54

.. 54

.. 54

.. 55

. 56

.. 56

 

58

.. 58

.. 62

 

…………..  70

… 70

……. 70

……. 72

73

73

….. 73

…. 73

کلیات پژوهش

• مقدمه و بیان مسأله

        در جهان امروز بسیاری از فعالیت­های اساسی و حیاتی موردنیاز را سازمان­های گوناگون انجام می­ دهند یعنی پیشرفت و بقای جامعه تابع عملکرد موثر سازمان­هاست؛ بنابراین می­توانیم جامعه­ امروز را جامعه­ای سازمانی بنامیم. در این بین، از مهمترین وسایل دستیابی به پیشرفت و ترقی، سازمان­هایی هستند که بتوانند با کارآمدی و اثربخشی از عهده­ وظایف خودبرآیند (علاقه بند،1388). فلسفه­­ی وجودی هرسازمان به نیروی­انسانی آن وابسته­است (مهدی­زاده و حسینی،1389). تقریبأ تمامی صاحب نظران، منابع انسانی را به عنوان اساسی­ترین عامل قلمداد کرده ­اند؛ بنابراین منابع انسانی نقش محوری در تحول سازمان دارد و تحولات عظیم سازمانی از توانمندی­های نامحدود فکری این عامل سرچشمه می­گیرد (لوتانس،1998)

      یکی از فرایندهای مؤثر در کارایی سازمان، تعهد و پایبندی کارکنان است که می ­تواند به تلاش بیشتر و تمایل قوی­تر برای حفظ سازمان منجر شود (پاگلیس و گرین، 2002).

     تعهد­سازمانی شامل قدرت نسبی هویت فرد با حضور در یک سازمان ویژه است. این تعریف سه مفهوم را در بردارد که عبارتند از اعتقاد قوی برای پذیرش اهداف سازمان، اشتیاق فراوان برای تلاش چشمگیر در سازمان و در نهایت تمایل برای تداوم عضویت فرد در سازمان (تانگ چن، 2005؛ پاگلیس و گرین 2002).

     ماتیو و زاجاک (1990) متغیرهای مرتبط با تعهدسازمانی را در سه گروه عمده تقسیم بندی کرده ­اند: 1. متغیرهای پیش شرط، 2-متغیرهای همبسته، 3-متغیرهای نتیجه. مدنی و زاهدی (1384) متغیرهای موثر بر تعهدسازمانی را در چهارگروه دسته بندی کرده ­اند که به شرح زیر می­باشد:1- متغیرهای شخصی 2-متغیرهای شغلی 3-متغیرهای سازمانی 4-متغیرهای محیطی.

     آنچه تحت­تأثیر ابعاد کیفیت­زندگی­کاری بر عملکرد کارکنان تأثیر­ خواهد­داشت، متغیر تعهد­سازمانی است. آنچنان که در پژوهش­های خارجی و داخلی همچون گینودو (1981)، لینکین (1991)، هاولو (1991)، جورتافت (1993)، آلن (1996)، جان سور (2002)، حمیدی (1381)، گوهری (1376)، رستگاری (1378)، صنوبری (1379)، قمی­زاده (1379)، جمشیدی (1379)، مرادیان (1382) و خوشبختی (1383) نیز نشان­داده­شد که وجود هریک از موارد مطرح در کیفیت زندگی­کاری موجب بهبود عملکرد کارکنان خواهد­شد.

      عبارت کیفیت زندگی کاری که از مفهوم سیستم فنی- اجتماعی باز که در دهه­ 1970 طراحی شده، نشأت گرفته­است با بهره گرفتن از مناسب­ترین روابط بین تکنولوژی و سازمان­های اجتماعی به تضمین استقلال­درکار، اتکای متقابل و تمایل افراد به درگیرشدن در کار کمک­می­ کند (ادهیکاری و گاتمن،2010). هرچند سیستم فنی- اجتماعی باز در عمل یک مفهوم قراردادی به حساب می­آید، در این مفهوم فرض می­ شود که عملکرد بهینه­ سیستم و سازمان­دهی فنی صحیح با شرایط شغلی­ای تطابق­دارد که درآنها نیازهای اجتماعی و روانی کارگران تامین می­گردد. کیفیت­زندگی­کاری بهتر منجربه برآورده­کردن الزامات اجتماعی و فنی شغل در سازمان­های ما می­گردد (میرکمالی و نارنجی ثانی،2011).

     در ابتدا، کیفیت زندگی­کاری بر اثرات استخدام بر خوب بودن کلی و سلامت کارمندان تمرکز کرده بود، اما حالا تأکید و تمرکز آن تغییرکرده است. هرسازمانی به فراهم کردن محیط خوبی برای کارکنان نیاز دارد که شامل همه مشوق­های مالی و غیرمالی می­ شود که آنها بتوانند کارکنانشان را برای مدت طولانی و برای رسیدن به اهداف سازمان حفظ کنند (کار، 2010). کیفیت زندگی­کاری به عنوان فرهنگ، سطح بالایی از تعهد متقابل را بین افراد و سازمان به­وجود می­آورد، به این معنا که افراد به اهداف سازمان و توسعه­ آن و سازمان نیز به نیازهای افراد و بالیدگی آن­ها متعهد باشد.

     از طرفی­دیگر یکی­ از عواملی که دارای تأثیرات دوجانبه برعملکردشغلی و عملکردخانوادگی فرد است تعارض کار- خانواده است. تعارض کار-خانواده به تجربه­ای که در آن تقاضاهای حوزه کار و خانواده با یکدیگر تداخل پیدا می­ کند و از منابع در دسترس فرد تجاوز می­ کند اشاره دارد (رانتاتن، کینون، فدلت و پوکینن،2008). تعارض کار-خانواده، زمانی اتفاق می­افتد که افراد در شرایطی قرار می­گیرند که باید نقش­های چندگانه را که نیاز به زمان، انرژی و تعهد دارد، انجام دهند و همه آن­ها با یکدیگر تداخل پیدا می­ کند (جنز، چونکو، رنگرجن و رابرت،2007).

    طبق تعریف گرین هاوس (1985 نقل از رستگار خالد،1385) تعارض کار-خانواده نوعی از تعارض بین­نقشی می­باشد که در آن فشارهای ناشی از کار و خانواده از هر دو طرف و یا برخی جهات ناهمساز می­باشد. بدین معنا که مشارکت در نقش­کاری یا خانوادگی دشوار می­گردد.

    تعارض کار-خانواده برای افراد و سازمان­ها به یک اندازه حائز اهمیت است. این تعارض در سازمان­ها باعث کاهش بهره­وری، تعهد سازمانی و رضایت شغلی و افزایش تأخیر و غیبت و کناره گیری از کار می­ شود (کوهن و براور،2006؛ کونولی،2000).

تعارض کار-خانواده بر گرفته از سه منبع است: تداخل کار در خانواده مبتنی بر زمان که بازتاب دهنده حالتی است که در آن خواسته­ های شغلی مانع نیاز کارکنان به صرف وقت در امور منزل و خانواده می­ شود. تداخل کار در خانواده مبتنی بر فشار که مشخص کننده­ این است که عوامل فشارزای شغلی، منجر به تحلیل رفتن سطوحی از توان فرد شده که نشاط و انرژی کارکن، حتی هنگامی که در خانه به سر می­برد را مختل می­ کند. در این شکل از تعارض، کارکردن موجب خستگی و بی­رمقی می­ شود. تداخل کار در خانواده مبتنی بر رفتار مشخص کننده­ آن است که رفتارهایی که در محل کار، انجام آنها انتظار می­رود، اگر در محیط خانواده­ی فرد نیز ابراز و وضع شوند ایجاد مشکل می­نمایند (اتزیون،1987؛ گرین هاوس و دیوتل،1985).

• ضرورت و اهمیت مسأله

     دلایل زیادی وجود دارد از اینکه چرا یک سازمان بایستی سطح تعهدسازمانی اعضایش را افزایش دهد (استیرز و پورتر، ۱۹۹۲). اولاً تعهدسازمانی یک مفهوم جدید بوده و به طورکلی با وابستگی و رضایت شغلی تفاوت دارد (گرینبرگ و بارون، ۲۰۰0). ثانیاً تحقیقات نشان داده است که تعهدسازمانی با پیامدهایی ازقبیل رضایت شغلی (باتمن و استراسر ۱۹۸4)، حضور (ماتیو و زاجاک، ۱۹۹۰)، رفتار سازمانی فرا اجتماعی (اریلی و چتمن، ۱۹۸۶) و عملکرد شغلی (می یر، آلن و اسمیت ۱۹۹۳) رابطه مثبت و با تمایل به ترک شغل (مودی، پورتر و استیرز، ۱۹۸۲) رابطه منفی دارد.

    کارکنانی که دارای تعهد و پایبندی هستند نظم بیشتری در کار خود دارند و مدت بیشتری در سازمان می­مانند و کار می­ کنند. مدیران باید تعهد و پایداری خود و کارکنان به سازمان را حفظ­کرده و پرورش دهند (وانگ و همکاران،2006) وتاثیر مثبت تعهدسازمانی در عملکرد سازمانها در بسیاری پژوهش­ها مورد تایید قرار گرفته است. افرادی که دارای تعهد کمتری هستند خروج و غیبت آنها از کار بیشتر است (آلن و ما­یر، 2002).

چکیده…………………………………………………………………………………1

فصل اول : مقدمه پژوهش

1-1مقدمه ……………………………………………………………………………………..3-2

1-2بیان مسئله………………………………………………………………………………………..7-3

1-3 اهمیت و ضرورت پرسش ………………………………………………………………….9-7

1-4اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………….9

1-5 فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………….10

1-6 متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..10

1-6-1 تعریف مفهومی……………………………………………………………………………………………………………….11

1-6-2 تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………………….11

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………..13

2-2 پیشرفت تحصیلی………………………………………………………………………………………..13

2-3 تعاریف پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………………………………….14

2-4 معیارهای پیشرفت تحصیلی…………………………………………………………………………………………….15-14

2-5 عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی  …………………………………………………………………………………………16

2-5-1 آموزش خانواده……………………………………………………………………………………………………………….16

2-5-2 طبقه اجتماعی والدین……………………………………………………………………………………………………….16

2-5-3 تحرک اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………16

2-5-4 ایدئولوژی…………………………………………………………………………………………………………………….. 17

2-6 خودکار آمدی……………………………………………………………………………………………………………….20-18

2-6-1 تعریف خودکار آمدی………………………………………………………………………………………………..22-21

2-6-2 انواع خود کارآمدی………………………………………………………………………………………………………….23

2-6-3 تفاوت خودکار آمدی با سایر انواع باورهای خود…………………………………………………………………23

2-6-3-1 خود پنداره ………………………………………………………………………………………………………………..24

2-6-3-2 عزت نفس…. ……………………………………………………………………………………………………………..24

2-6-3-3 انتظارات عملکرد ………………………………………………………………………………………………………..25

2-6-3-4 کنترل تصویری……………………………………………………………………………………………………………25

2-6-4 ابعاد خود کار آمدی…………………………………………………………………………………………………………26

2-6-4-1 سطح……………………………………………………………………………………………………………………….. 26

2-6-4-2 عمومیت ……………………………………………………………………………………………………………………27

2-6-4-3 نیرومندی……………………………………………………………………………………………………………………27

2-6-5 منابع باورهای خود کار آمدی …………………………………………………………………………………………..28

2-6-5-1 تجارت مسلط……………………………………………………………………………………………………………..29

2-6-5-2 تجارت جانشینی………………………………………………………………………………………………………….29

2-6-5-3 قانع سازی کلامی………………………………………………………………………………………………………..30

2-6-5-4 حالت های فیزیولوژیکی و هیجانی ……………………………………………………………………………….31

2-6-5-5 تجارت تصویر سازی ذهنی………………………………………………………………………………………… 31

2-6-6 خود کار آمدی بالا و پایین………………………………………………………………………………………………..31

2-6-7 خود کار آمدی ، انگیزش و اسناد ……………………………………………………………………………….33-32

2-6-8  جنسیت و خود کار آمدی………………………………………………………………………………………………..34

2-6-9 خود کار آمدی و پیشرفت تحصیلی…………………….. …………………………………………………………..35

2-6-10 تاثیر زمینه های فرهنگی و اجتماعی روی خود کار آمدی……………………………………………………36

2-6-11 نقش باورهای خود کار آمدی در انگیزش افکار…………………………………………………………. 38-37

2-6-12 تحلیل باورهای خود کار آمدی در گستره زندگی… …………………………………………………………..39

2-6-12-1 تأثیر بافت خانواده بر باورهای خودکار آمدی…. ……………………………………………………………39

2-6-12-2 تأثیر دوستان و همسالان……………………………… ……………………………………………………………39

2-6-12-3 نقش مدرسه ………… ……………………………………………………………………40

2-6-13 رشد خود کار آمدی به واسطه مرحله گذر نوجوانی…… …………………………………………………….40

2-6-14 خود کار آمدی مرتبط با بزرگسالی…………………………………………………………………………………. 40

2-6-15 راهبردهای بهبود خود کار آمدی ………………………………………………………………… …………..42-41

2-7 اهمال کاری تحصیلی…………………………………………………………………………………………………………. 43

 

 

 2-7-1 تعاریف……………………………………………………………………………………………………………………….. 44

2-7-2 رویکرد اهمال کاری ……………………………………………………………………………………………………… 44

2-7-2-1 رویکردهای رفتاری …………………………………………………………………………………………………….45

2-7-2-2 رویکردهای منطقی – هیجانی……………………………………………………………………………….. 49-46

2-7-2-3 رویکردهای شناختی ……………………………………………………………………………………………………50

2-7-2-4 رویکرد انگیزشی ………………………………………………………………………………………………………..51

2-7-3 اهمال کاری بعنوان یک عادت…………………………………………………………………………………………. 52

2-7-4 اهمال کاری بعنوان یک اختلال شخصیتی…………………………………………………………………… 53-52

2-7-5 اهمال کاری تحصیلی و اهمال کاری غیر تحصیلی ………………………………………………………..55-54

2-7-6اهمال کاری  و اهمال کاری فعال …………………………………………………………………………………57-56

2-7-7 درماندگی آموخته شده……………………………………………………………………………………………………. 58

2-8 اضطراب آموزشگاهی…………………………………………………………………………………………………………. 59

2-8-1 نشانه های اضطراب امتحان ……………………………………………………………………………………….61-60

2-8-2 سبب شناسی اضطراب امتحان…………………………………………………………………………………………. 62

2-8-3 سه مدل در سبب شناسی اضطراب امتحان…………………………………………………………………………..63

2-8-3-1 مدل توجهی – شناختی………………………………………………………………………………………… 65-64

2-8-3-2 مدل روان پویشی اضطراب امتحان ساراسون…………………………………………………………………. 66

2-8-3-3 مدل نقض در مهارت مطالعه……………………………………………………………………………………….. 67

2-8-4 عوامل مرتبط با اضطراب………………………………………………………………………………………………… 68

2-8-4-1 روابط والدین با فرزند………………………………………………………………………………………………… 68

2-8-4-2 انتظارات معلم ……………………………………………………………………………………………………………69

2-8-4-3 مهارت های تحصیلی…………………………………………………………………………………………………. 70

2-8-4-4- دشواری امتحان……………………………………………………………………………………………………….. 70

2-8-4-5 محیط برگزاری امتحان…………………………………………………………………………………………. 71-70

2-8-5 مثلث اضطراب امتحان……………………………………………………………………………………………………. 72

2-8-5-1 بخش فیزیکی……………………………………………………………………………………………………………. 72

2-8-5-2 بخش هیجانی – عاطفی……………………………………………………………………………………………… 73

2-8-5-3 بخش شناختی – ذهنی……………………………………………………………………………………………….. 74

2-8-6 رویکرد درمانی کاهش اضطراب امتحان …………………………………………………………………………….75

2-8-6-1 رویکرد شناختی – رفتاری………………………………………………………………………………………….. 75

2-8-6-2 کاهش اضطراب امتحان از طریق مقابله با باورهای غیر عقلانی الیس………………………………….76

2-8-6-3 کاهش اضطراب امتحان از طریق دیدگاه شناختی بک……………………………………………………….77

2-9 پیشینه پژوهش ………………………………………………………………………………………..77

2-9-1 الف : تحقیقات انجام شده داخلی………………………………………………………………………………..80-78

2-9-2 ب : تحقیقات انجام شده خارجی………………………………………………………………………………. 82-80

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

3-1 طرح پژوهش………………………………………………………………………………………………… 83

3-2 جامعه آماری ،  نمونه گیری و روش نمونه …………………………………………………………………………….84

3-3 ابزار گرد آوری داده ها……………………………………………………………………………………………..84

3-3-1 الف : پرسشنامه خودکار آمدی عمومی………………………………………………………………….. 84

3-3-2 ب : پرسشنامه تعلل ورزی نسخه دانش آموزان …………………………………………………………………..85

3-3-3 ج : پرسشنامه اضطراب امتحان …………………………………………………………………………………………85

3-4 روش گرد آوری داده ها……………………………………………………………………………………………………… 85

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………. 86

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری

4-1 تحلیل توصیفی داده ها…………………………………………………………………………………………………. 90-89

4-2 تحلیل استنباطی داده ها………………………………………………………………………………………………… 93-90

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………. 99-95

5-2 محدودیت های پژوهشی …………………………………………………………………………………………………..100

5-3 پیشنهادات……………………………………………………………………………………………… 101

5-3-1 پیشنهادات کاربردی ………………………………………………………………………………………………………101

5-3-2 پیشنهادات پژوهشی……………………………………………………………………………………………………… 101

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………103-102

فهرست منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………106-104

پیوست ها:

الف : پرسشنامه خودکارآمدی…………………………………………………………………………………………………..108

ب : پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی…………………………………………………………………………………………109

ج : پرسشنامه اضطراب امتحان…………………………………………………………………………………………………110

چکیده انگلیسی:……………………………………………………………………………………………………111

چکیده:

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین خودکارآمدی،اهمال کاری تحصیلی و اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پسر بود.ازطرح پژوهش از نوع توصیفی – همبستگی  استفاده شده است.نمونه آماری258 نفر از دانش آموزان پسر پایه ی اول دوره ی متوسطه شهر اسلام آباد غرب در سال تحصیلی94-93 می باشد که بصورت خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند.برای جمع آوری داده ها،مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر و همکاران(1982 )،مقیاس اهمال کاری تحصیلی سولومون و راث بلوم(1984 )و اضطراب امتحان فیلیپس(1979 )بر روی دانش آموزان اجرا شد و برای سنجش پیشرفت تحصیلی معدل ترم اول در نظر گرفته شد.تحلیل داده هابا بهره گرفتن از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه انجام شدیافته ها نشان داد که بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی در سطح(01/0 )همبستگی معنادار مثبت وجود دارد.دیگر یافته ها بیانگر آن بود که بین اهمال کاری و پیشرفت تحصیلی در سطح(01/0)همبستگی معنادار  در  جهت منفی وجود دارد.همچنین بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی در سطح(1 0/0 )  همبستگی  معنادار در جهت منفی وجود دارد.یافته ها نقش و اهمیت خودکارآمدی،اهمال کاری و اضطراب را درکسب موفقیت تحصیلی دانش آموزان خاطر نشان می سازد.

کلید واژه ها: خودکارآمدی،اهمال کاری تحصیلی،اضطراب امتحان،پیشرفت تحصیلی.

 

مقدمه :

یکی از ملاک های کارایی نظام آموزشی، پیشرفت و افت تحصیلی دانش آموزان  می باشد و کشف و مطالعه متغیرهای تأثیر گذار بر این متغیر ها ، به شناخت بهتر و پیش بینی عوامل مؤثر در مدرسه می انجامد.

. بنابراین بررسی متغیر هایی که با پیشرفت تحصیای در دروس مختلف رابطه دارد ، یکی از موضوعات اساسی پژوهش در نظام آموزش وپرورش است (فراهانی ، .(1383از جمله عوامل مؤثر در پیشرفت       تحصیلی می توان از عوامل ،خودکارآمدی ،اهمال کاری و اضطراب امتحان نام برد ، برخی صاحب نظران عنوان کرده اند که یادگیری علاوه بر عوامل شناختی، فراشناختی نیز می باشد(بروس ، مک کان ،کیلونن ، بندورا [1]2001)یکی از نظریه پردازان شناختی اجنماعی معتقد است که خود کار آمدی یا باورهای فرد در مورد توانایی های خود مهمترین عامل انگیزشی تأثیر گذاربر عملکرد انسانی است. بندورا (1997) خود کار آمدی را بعنوان باور و قضاوت فرد از توانایی های خود برای انجام تکلیف خاص تعریف کرده است پاجار و میلر [2] (1994)خودکارآمدی ارزیابی خاص و وابسته به بافت از قابلیت خود برای عمل در یک تکلیف می دانند. یک حس خودکارآمدی بالا باعث تلاش ،مقاومت و انعطاف بیشتری می شود.همچنین در مقدار استرس و اضطرابی که افراد هنگام انجام یک فعالیت تجربه می کنند تأثیر دارد (پاجارزو شانگ [3] ،2001).

اهمال کاری یا به آینده موکول کردن کارها آنقدر متدوال است که شاید بتوان آن را از تمایلات ذاتی انسان برشمرد ،اگرچه اهمال کاری همیشه مسئله ساز نیست، اما اغلب موارد می تواند از طریق ممانعت از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و عدم دسترسی به اهداف آموزشی ،پیامدهای نامطلوب  و جبران ناپذیری به همراه داشته باشد .در تعریف این ساختار محققان به کاهلی و امروز و فردا کردن در انجام کارهای مهم (در زمان مورد انتظار ) ،همرا با تجارب  ذهنی و ناراحت کننده ،اشاره کرد(الیس وجیمز والرند،1995؛ به نقل از جوکار و دلاور پور ،1386).

اضطراب امتحان یکی دیگر از مسائل مهم دانش آموزان است . اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده متداول و مهم آموزشی ،رابطه تنگاتنگی  با عملکرد و عملکرد تحصیلی دارد . نتایج امتحان تأثیر بسزایی در جنبه های مختلف زندگی افراد دارند . به دنبال ارتقاءسطح سواد دانش آموزان از طریق سیستم های آموزشی ، تنها با فراوانی بیشتری از امتحانات روبرو می شوند . این مسأله انتظارات و فشارهای بیشتری را از سوی والدین و سیستم های آموزشی در خصوص عملکرد آنان به دنبال می آورد و تدریجاً اضطراب امتحان را افزایش می دهد (مک دونالد[4] ،2001).در واقع به نظر می رسد که دلیل افت تحصیلی بسیاری از دانش آموزان ناتوانی در یادگیری یا ضعف هوشی نبوده است ،بلکه ناشی از سطح بالای اضطراب امتحان می باشد .

فرد دچار اضطراب امتحان مواد درسی را می داند اما شدت اضطراب وی مانع از آن می شود که معلومات خود را هنگام امتحان نشان دهد.افراد د ارای اضطراب امتحان بالا به فعالیتهای نامربوط وا داشته می شوند که این رفتارهابه عملکرد آسیب رسانده یا آنرا مختل می کنند (اسدی مقدم ،1375).

هدف پژوهش حاضر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال اول دبیرستان ( متوسطه دوم ) شهرستان اسلام آباد غرب در سال تحصیلی 94-93 است که موارد یاد شده فوق در پی آن است که مولفه های شناختی مهمی مانند ،خودکار آمدی ، اهمال کاری تحصیلی و اضطراب امتحان چه تاثیر و رابطه ای بر موضوع پیشرفت تحصیلی دارد .

بیان مسئله :

مطالعه ی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی ، طی سه دهه اخیر بیش از پیش بینی مورد توجه متخصصان تعلیم وتربیت قرار گرفته است .حساسیت تعلیم وتربیت از یک سو ،پیچیدگی جهان امروز از سوی دیگر ، مدیران و معلمان آگاه تری را می طلبد تا زمینه رشد جمعی را فراهم نمایند.امروزه تمرکز آموزشی به جای ارائه برنامه های آموزشی یا مدیریت رفتار کلاسی ،به پرورش دانش آموزان با انگیزه و راهبردی تغییر کرده است .(بلوم [5] ،1982 ، به نقل از سیف ،1382)، اتکیتسون [6] (1988) پیشرفت تحصیلی را توانایی آموخته شده یا اکتسابی فرد در موضوعات آموزشگاهی می داند که به وسیله ی آزمون های استاندارد شده ،اندازه گیری می شود (به نقل از سیف ،1386).سیف )1386( درباره پیشرفت درسی اظهار می دارد :«پیشرفت تحصیلی ،معلومات یا مهارتهای اکتسابی عمومی یا خصوصی در موضوع  های درسی که معمولاًبه وسیله آزمایش ها یا نشانه ها یا هر دو که معلمان برای دانش آموزان وضع می کنند ، اندازه گیری می شود، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از شاخص های مهم در ارزشیابی آموزشی است و بیانگر میزان دستیابی با استانداردها و اهداف آموزشی است ))

چکیده

در طول سال های اخیر تلاش های زیادی در زمینه مقایسه دو ساز کمانچه و ویولن صورت پذیرفته است. لیکن در زمینه بررسی تطبیقی تکنیک های اجرایی و امکانات بیانی در ساز قیچک و ویولن آلتو کار جدی صورت نپذیرفته است.

شیوه و روش انجام این پایان نامه به صورت مقایسه ای و تحلیل قابلیت های اجرایی می باشد، نتایج حاصل از این پایان نامه این را اثبات می کند که با وجود تمایز ظاهری دو ساز ویولن آلتو و قیچک، شباهت های زیادی از لحاظ تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ در این دو ساز می توان یافت.

واژه های کلیدی: ویولا، تکنیک های آرشه، انگشت گذاری، قیچک، تکنیک اجرایی، فیدل ها

فهرست مطالب

عنوان                          صفحه

مقدمه. 1

فصل اول. 2

نگاهی به پیشینه هر یک از سازها (ویولا ـ قیچک). 3

ویولا. 3

قیچک… 5

فصل دوم. 8

آشنایی با مکانیزم و ساختار ظاهری هر یک از سازها 9

ویولا. 9

قیچک… 12

فصل سوم. 16

 

 

قابلیت های اجرایی دست راست (آرشه). 17

ویولا. 17

قیچک… 27

فصل چهارم. 31

قابلیت های اجرایی دست چپ (انگشت گذاری). 32

ویولا. 32

قیچک… 46

فهرست منابع.. 49

پیوست… 50

Abstract 80

 

مقدمه

در این پایان نامه سعی دارم به شباهت ها و تفاوت های دو سازی که تاکنون مقایسه ای از آنها صورت نپذیرفته بپردازم، سازی با پیشینه شرقی (قیچک) و دیگری کاملا غربی از خانواده ویولن (ویولا).

در کتاب ها، مقاله ها، CDها و ضبط هایی که صورت گرفته می توان فقدان اطلاعات و کمبود شنیداری نوای زیبای این ساز را به معنای واقعی حس کرد. لذا این جانب سعی نموده ام در راستای تحقق ارزش های بنیادی و اصیل موسیقی مشرق زمین گامی هر چند کوتاه بردارم و ارزش های یکی از قدیمی ترین سازهای ایرانی را با در نظر گرفتن قابلیت های اجرایی بی نظیرش که به نظر من قابل مقایسه با یکی از سازهای هم خانواده ویولن می باشد را نشان دهم.

بدین گونه که نگاهی کوتاه و گذرا به تاریخچه و ساختار ظاهری هر یک از دو ساز به صورت مجزا انداخته ام و همچنین به بررسی و تطبیق ویژگی های اجرایی از لحاظ تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ پرداخته ام.

رسیدن به نتایج قابل توجهی از جمله شباهت های این دو ساز می تواند دیگران را به بررسی تطبیقی بیشتر این دو ساز ترغیب کند.

 

نگاهی به پیشینه هر یک از سازها (ویولا ـ قیچک)

ویولا

ویولا جزء دسته خانواده زهی می باشد که در اوایل قرن شانزدهم در شمال ایتالیا ساخته شد. آندرا آماتی[1]، و گاسپارو داسالو[2]، اولین کسانی بودند که در ساختن این ساز تلاش بسیار کردند.

ویولا ساز آلتو خانواده سازهای زهی آرشه ای محسوب می شود. این ساز که دقیقا همانند ویولن ساخته شده است ولی از آن بزرگ تر است. مدت ها در سایه ویولن قرار داشت تا اینکه سرانجام توانست امکانات گستردة تکنیکی خود را نشان دهد. از اواخر قرن هیجدهم آهنگسازان به رنگ، تن ملایم و خاص این ساز توجه کردند و سرانجام به اهمیت واقعی آن پی بردند.

قیچک

این ساز یکی از کهن ترین آلات موسیقی فلات ایران و بخشی از شبه قاره هند است که از پیشینه تاریخی قابل توجهی در میان سرزمین های شرق و جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) برخوردار است.

با بررسی مکتوبات و سنگ نوشته های تاریخی که مهمترین اسناد قابل رجوع در گذشته این ساز است. می توان فهمید قیچک تا چه اندازه در رپراتور اجرایی موسیقی سرزمین های غربی شبه قاره هند، پاکستان، جنوب افغانستان و شرق