چکیده

در طول سال های اخیر تلاش های زیادی در زمینه مقایسه دو ساز کمانچه و ویولن صورت پذیرفته است. لیکن در زمینه بررسی تطبیقی تکنیک های اجرایی و امکانات بیانی در ساز قیچک و ویولن آلتو کار جدی صورت نپذیرفته است.

شیوه و روش انجام این پایان نامه به صورت مقایسه ای و تحلیل قابلیت های اجرایی می باشد، نتایج حاصل از این پایان نامه این را اثبات می کند که با وجود تمایز ظاهری دو ساز ویولن آلتو و قیچک، شباهت های زیادی از لحاظ تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ در این دو ساز می توان یافت.

واژه های کلیدی: ویولا، تکنیک های آرشه، انگشت گذاری، قیچک، تکنیک اجرایی، فیدل ها

فهرست مطالب

عنوان                          صفحه

مقدمه. 1

فصل اول. 2

نگاهی به پیشینه هر یک از سازها (ویولا ـ قیچک). 3

ویولا. 3

قیچک… 5

فصل دوم. 8

آشنایی با مکانیزم و ساختار ظاهری هر یک از سازها 9

ویولا. 9

قیچک… 12

فصل سوم. 16

 

 

قابلیت های اجرایی دست راست (آرشه). 17

ویولا. 17

قیچک… 27

فصل چهارم. 31

قابلیت های اجرایی دست چپ (انگشت گذاری). 32

ویولا. 32

قیچک… 46

فهرست منابع.. 49

پیوست… 50

Abstract 80

 

مقدمه

در این پایان نامه سعی دارم به شباهت ها و تفاوت های دو سازی که تاکنون مقایسه ای از آنها صورت نپذیرفته بپردازم، سازی با پیشینه شرقی (قیچک) و دیگری کاملا غربی از خانواده ویولن (ویولا).

در کتاب ها، مقاله ها، CDها و ضبط هایی که صورت گرفته می توان فقدان اطلاعات و کمبود شنیداری نوای زیبای این ساز را به معنای واقعی حس کرد. لذا این جانب سعی نموده ام در راستای تحقق ارزش های بنیادی و اصیل موسیقی مشرق زمین گامی هر چند کوتاه بردارم و ارزش های یکی از قدیمی ترین سازهای ایرانی را با در نظر گرفتن قابلیت های اجرایی بی نظیرش که به نظر من قابل مقایسه با یکی از سازهای هم خانواده ویولن می باشد را نشان دهم.

بدین گونه که نگاهی کوتاه و گذرا به تاریخچه و ساختار ظاهری هر یک از دو ساز به صورت مجزا انداخته ام و همچنین به بررسی و تطبیق ویژگی های اجرایی از لحاظ تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ پرداخته ام.

رسیدن به نتایج قابل توجهی از جمله شباهت های این دو ساز می تواند دیگران را به بررسی تطبیقی بیشتر این دو ساز ترغیب کند.

 

نگاهی به پیشینه هر یک از سازها (ویولا ـ قیچک)

ویولا

ویولا جزء دسته خانواده زهی می باشد که در اوایل قرن شانزدهم در شمال ایتالیا ساخته شد. آندرا آماتی[1]، و گاسپارو داسالو[2]، اولین کسانی بودند که در ساختن این ساز تلاش بسیار کردند.

ویولا ساز آلتو خانواده سازهای زهی آرشه ای محسوب می شود. این ساز که دقیقا همانند ویولن ساخته شده است ولی از آن بزرگ تر است. مدت ها در سایه ویولن قرار داشت تا اینکه سرانجام توانست امکانات گستردة تکنیکی خود را نشان دهد. از اواخر قرن هیجدهم آهنگسازان به رنگ، تن ملایم و خاص این ساز توجه کردند و سرانجام به اهمیت واقعی آن پی بردند.

قیچک

این ساز یکی از کهن ترین آلات موسیقی فلات ایران و بخشی از شبه قاره هند است که از پیشینه تاریخی قابل توجهی در میان سرزمین های شرق و جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) برخوردار است.

با بررسی مکتوبات و سنگ نوشته های تاریخی که مهمترین اسناد قابل رجوع در گذشته این ساز است. می توان فهمید قیچک تا چه اندازه در رپراتور اجرایی موسیقی سرزمین های غربی شبه قاره هند، پاکستان، جنوب افغانستان و شرق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صفحه	فهرست جداول	عنوان
37	گروه بندی عوامل مؤثر در زمین لغزش به روش آنبالگان	جدول 3-1
39	عوامل ناپایداری های دامنه ای و امتیازدهی آنها به روش آنبالاگان (Anbalagan 1992)	جدول3-2
39	معیار پهنه بندی خطر خطر ناپایداری دامنه ای براساس امتیاز کل در روش آنبالاگان	جدول3-3
37	تقسیمات كشوری شهرستان املش	جدول4-1
45	مشخصات ایستگاه‌های هواشناسی پیرامون شهرستان املش	جدول 4-2
48	متوسط درجه حرارت ماهانه و سالانه ایستگاه های مورد استفاده بر حسب سانتی گراد	جدول 4-3
49	شاخص حرارتی ماهانه و سالانه طی دوره آماری بر حسب سانتی گراد	جدول 4-4
50	رژیم فصلی و درصد فصلی درجه حرارت لاهیجان	جدول 4-5
52	میانگین بارش ماهیانه بر حسب میلی متر	جدول 4-6
54	توزیع فصلی و درصدهای مربوط به بارندگی	جدول4-7
56	مقادیر حداکثر رطوبت نسبی ماهانه و سالانه طی دوره آماری موجود ( درصد)	جدول 4-8
57	مقادیر حداقل رطوبت نسبی ماهانه و سالانه سالانه طی دوره آماری موجود (درصد)	جدول  4-9
58	میانگین ماهانه رطوبت نسبی در ایستگاه لاهیجان ( درصد)	جدول 4-10
59	مقادیر سرعت باد ماهانه ایستگاه لاهیجان طی دوره آماری 92-1387	جدول4-11
61	طبقه بندی اقلیم محدوده مورد مطالعه  براساس طبقه بندی دمارتن	جدول4-12
62	ضریب رطوبت آمبرژه برای ایستگاه لاهیجان	جدول4-13
95	تحولات جمعیت شهرستان املش و روستای پیلدره در سالهای 90-1375	جدول 4-14
96	توزیع تعداد خانوار، جمعیت و بعدخانوار  روستای پیلدره طی سال های 90-1375	جدول 3-15
98	ترکیب و نسبت جنسی جمعیت در روستای پیلدره در سال90-1375	جدول4-16
99	امتیاز بندی مناطق از لحاظ سنگ شناسی	جدول 4-17
99	امتیاز بندی مناطق از لحاظ ساختار	جدول 4-18
100	امتیاز بندی مناطق از لحاظ مرفولوژی شیب	جدول 4-19
100	امتیاز بندی مناطق از لحاظ اختلاف ارتفاع	جدول 4-20
101	امتیاز بندی مناطق از لحاظ کاربری و پوشش گیاهی	جدول 4-21
101	امتیاز بندی مناطق از لحاظ منابع آبی	جدول 4-22
101	امتیاز بندی مناطق از لحاظ مجموع عوامل مؤثر در زمین لغزش	جدول 4-23

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صفحه	فهرست اشکال	عنوان
9	نقشه جایگاه محدوده مورد مطالعه در تقسیمات سیاسی شهرستان ، استان و کشور	شکل 1-1
18	انواع حرکات دامنه ای	شکل 2-1
21	مرفولوژی زمین لغزش	شکل 2-2
32	مسیر تحقیق از مطالعات تا تهیه ی نقشه ی پهنه بندی نهائی	شکل 3-1
34	نقشه  منطقه بندی محدوده مورد مطالعه	شکل3-2
42	نقشه کاربری اراضی وضع موجود روستای پیلدره	شکل 4-1
43	عکس ورودی روستای پیلدره	شکل 4-2
48	نمودار متوسط درجه حرارت ماهانه در ماه های مختلف سال بر حسب درجه سانتی گراد	شکل 4-3
50	نمودار میانگین حداکثر و حداقل و متوسط درجه حرارت ماهانه در ماه های مختلف سال بر حسب درجه سانتی گراد	شکل4-4
51	نمودار درصد فصلی دما	شکل  4-5
52	نمودار توزیع بارش ماهانه در ایستگاه لاهیجان	شکل 4-6
53	نقشه هم بارش محدوده مورد مطالعه	شکل 4-7
55	نمودار توزیع فصلی بارندگی	شکل 4-8
55	نمودار منحنی آمبروترمیک ایستگاه لاهیجان در سالهای 92-1378	شکل  4-9
57	نمودار میانگین حداکثر و حداقل رطوبت نسبی	شکل  4-10
58	نمودار میانگین رطوبت نسبی	شکل  4-11
60	نمودار میانگین درجه سرعت وزش باد در منطقه	شکل  4-12
63	اقلیم نمای آمبرژه	شکل 4-13
65	نقشه  زمین شناسی محدوده مورد مطالعه	شکل 4-14
72	نقشه پهنه زلزله و گسلهای محدوده مورد مطالعه	شکل 4-15
80	نقشه تیپ اراضی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-16
83	نقشه توپوگرافی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-17
84	نقشه شیب در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-18
85	نقشه جهت  شیب در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-19
86	نقشه طبقات ارتفاعی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-20
87	نمایی از اراضی شیبدار در روستای پیلدره	شکل 4-21
88	نقشه  شبکه آبراهه­ ها در محدوده مورد مطالعه	شکل4-22
89	عکس نمایی از رودخانه شیشارستان	شکل 4-23
94	نقشه  کاربری اراضی در محدوده مورد مطالعه	شکل 4-24
96	نمودار تعدادجمعیت شهری و روستایی شهرستان املش در سال های 85 و 90	شکل 4-25
97	نمودار توزیع تعدادخانوار، جمعیت­ و­ بعدخانوار روستای پیلدره طی­ سال­های     90-1375	شکل 4-26
98	نمودار توزیع نسبت جنسی روستای پیلدره در سال 1390	شکل 4-27
102	نقشه  پهنه بندی خطر زمین لغزش  محدوده مورد مطالعه	شکل 4-28
109	نمایی از دخالت انسان در تشدید پدیده زمین لغزش در روستای پیلدره	شکل5-1
109	نمایی از زمین­لغزش در باغات چای روستای پیلدره	شکل5-2
112	نمایی از آسیب منازل مسکونی در اثر وقوع زمین لغزش در روستای پیلدره	شکل5-3
116	نمایی از جلوگیری از پیشرفت زمین لغزش در روستای پیلدره	شکل 5-4

 

 

 

چکیده

لغزش، حرکت یکپارچه و ناگهانی حجمی از خاک و موادّ سطح دامنه­هاست که به پایین دست دامنه­ها منتقل می شود. در سال های اخیر وقوع زمین لغزش­ها در مناطق شمالی کشور بدلیل تغییر کاربری اراضی تخریب جنگل و احداث جاده افزایش یافته است.

زمین لغزش و ریزشهای سنگی نمونه‌هایی از حرکات توده ای زمین هستند، زمین لغزه در جاده‌های­جنگلی از جنبه‌های مختلفی باعث بروز خسارتهای مستقیم­وغیرمستقیم می‌شود و خسارتهایی­شامل ایجاد محدودیت در مدیریت و بهره برداری از جنگل، نابودی و تخریب رویشگاه‌ها را در پی دارد. همچنین علاوه بر تلفات جانی زمین­لغزش خسارات مالی عمده، تلف شدن دام روستائیان و تخریب زیرساختها و زمینهای كشاورزی را به همراه دارد. بنابراین با شناخت از زمین­لغزشها می­توان از بروز آنها جلوگیری كرد و زمین­لغزش را تثبیت كرد. برای این کار در این پژوهش با توجه به نقشه زمین شناسی، گسل­ها و توپوگرافی و شیب و جهت شیب منطقه مورد مطالعه و بررسی­های میدانی با تهیه نقشه پهنه­ بندی می­توان مناطق مستعد وقوع زمین لغزش را شناسایی و از وقوع زمین لغزشهای احتمالی جلوگیری كرد. منطقه مورد مطالعه یعنی شرق گیلان از نظر حساسیت و وقوع زمین لغزش بسیار مستعد و برای پیشگیری یا دوری جستن نیاز به پهنه­ بندی و مطالعات عمیق دارد.

لذا با توجه به اینکه در این پژوهش محدوده مورد مطالعه روستای پیلدره شهرستان املش در شرق گیلان می باشد که با بهره گرفتن از روش آنبالگان و با توجه به عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش روستای مورد مطالعه به تحلیل و پهنه بندی شهرستان و همچنین بررسی نقاط پرخطر و کم خطر آن و واقع شدن روستا در کدام پهنه پرداخته شده است.

 

واژگان کلیدی : حرکات دامنه ای- شرق گیلان – روش آنبالگان

مقدمه

زمین لغزش پدیده ای است که در بعضی از کشورها حتی بیشتر از زلزله خسارات جانی و مالی داشته است بطوریکه در دهه 1990 تا 2000 میلادی توسط سازمان یونسکو بعنوان دهه مقابله با بلایای طبیعی مطرح شده و در آن زمین لغزش بعنوان یکی از اشکال بلایای طبیعی مطرح است و مطالعه همه جانبه پدیده زمین لغزش یکی از اهداف عمده در برنامه یونسکو که 14درصد از کل خسارات و تلفات وارده بر اثر وقوع مخاطرات طبیعی را در بر می گیرد در طی برنامه توسعه اقتصادی- اجتماعی در ایران بیش از 16/1 میلیارد دلار خسارت گزارش شده است. ایران به دلیل شرایط خاص زمین شناسی، توپوگرافی و آب و هوایی از جمله مناطق مهم لغزه خیز به شمار  می آید و سالانه خسارت های قابل توجهی بر اثر وقوع زمین لغزش گزارش می شود. اثرات مخرب و جدی این پدیده­ مهم زمین­ شناسی، در مناطق فعال تکتونیکی لرزه خیز، سیل­خیز و دارای سازندهای رسوبی و تبخیری حساس به فرسایش به وضوح قابل مشاهده است. عوامل متعددی در تحریک و فعالیت حرکات دامنه­ا ی تأثیر می گذارند که به عنوان مثال می توان از عواملی مانند تغییر شرایط زمین شناسی، جنس سنگ، خصوصیات مورفولوژی، کاربری زمین، گسترش مناطق مسکونی، احداث راه ها و غیره نام برد. تخریب سازه های مهندسی، پوشش گیاهی و زمین های کشاورزی، تسریع فرسایش و انتقال گسترده­ی رسوبات به پشت سدها از جمله خسارات ­و خطرات مستقیم این پدیده­ طبیعی است. با این وجود دستگاه های اجرائی می توانند با شناخت مناطق حساس به زمین لغزش، جهت توسعه­ سازه­ها در حد امکان از آن مناطق اجتناب کرده و یا در صورت اجبار تمهیدات و نکات فنّی لازم را با دقت بیشتری مدنظر قرار دهند. تکتونیک فعال، بارندگی های ناگهانی و شدید، دامنه های متعدد با شیب تند، ناپایداری دامنه­های متعدد، گسلش به ویژه در نواحی رأسی تاقدیس، حضور سازند­های مارنی و تبخیری حساس به فرسایش، نبود پوشش­گیاهی، افزایش خطر ناپایداری دامنه ها به دلیل وجود ترانشه های فراوان در مسیر راه­ها و توقّف تکمیل تأسیسات برخی از چاه­ها به دلیل مشکلات ناشی از نبود مطالعات اولیه­، ناپایداری دامنه ها، نیاز به پهنه بندی خطر ناپایداری دامنه­ ها را در این منطقه فراهم نموده است.

مقوله زمین­لغزشLamd slide  امروزه در جهان یکی از مهمترین مسائل بشمار می­رود هر ساله نمونه­های عظیم این پدیده را می توان در رسانه ­ها دید. شناخت زمین لغزش این امکان را به ما خواهد داد که عوامل پدیدآورنده آنرا شناخته و از تکرار آن چه بدست طبیعت و یا انسان و فعالیت­هایش جلوگیری کرده و یا حداقل شدت آن را بکاهیم ایران بدلیل کوهستانی بودن و دارا بودن دامنه­های گوناگون همچنین فعالیت­های عمرانی و پیامد آن دستکاری در محیط طبیعی موارد متعدد این پدیده را به خود می بیند که اهمیتش را دو چندان می کند برنامه ­ریزی و مطالعه محیط­های طبیعی در جهت حفظ تعادل و پایداری محیط طبیعی بخصوص دامنه­ها و سپس انجام فعالیت­ها و پروژه­ های عمرانی باید مورد توجه مسئولین و بهره برداران قرار گیرد چرا که بر هم خوردن تعادل دامنه ها منجر به کاهش پایداری آن ها و در نهایت حرکات دامنه ای یا زمین لغزش خواهد شد البته می دانیم که این پدیده مختص مناطق کوهستانی و دامنه ها بوده و می

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

چکیده 1

مقدمه. 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1.کلیات تحقیق.. 4

1-1. بیان مسئله. 4

1-2. سئوال های اساسی تحقیق.. 5

1-3. انگیزه تحقیق.. 5

1-4. اهداف تحقیق.. 5

1-5. فرضیه ها 5

1-6. روش گردآوری اطلا عات… 6

1-7. ابزار گردآوری اطلا عات… 6

1-8. روش و مراحل تحقیق.. 6

1-9. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات… 6

1-10. موقعیت جغرافیایی شهرستان رشت… 6

فصل دوم : ادبیات تحقیق پیشینه تحقیق

2-1. پیشینه تحقیق.. 10

2-2. مبانی تئوری تحقیق.. 15

2-2-1.  بلایای (طبیعی ) اقلیمی.. 16

2-3. نگره علمی منشاء سرما زدگی و یخبندان. 17

2-4. سرما زدگی.. 19

2-5. یخ زدگی.. 19

2-5-1. یخبندان های تابشی یا تشعشعی.. 19

2-5-2. یخبندان های جبهه ای یا جابجایی.. 20

2-5-3. یخبندان های مختلط.. 21

2-6. تعریف شلته. 21

2-7. توده های هوا 21

2-8. محصول مورد بررسی.. 22

2-9. تاریخچه و منشاء برنج.. 22

فصل سوم: روش اجرای تحقیق مواد و روش ها

3-1. داده ها و روش ها 26

3-2. داده ها 27

3-3. دسته بندی داده های استخراج شده 31

3-4. روش کار. 32

3-4-1. دسته بندی داده ها 32

3-4-2. تعیین دمای نرمال روزانه. 33

3-4-3. راست آزمایی داده های دمایی.. 33

) 34

3-5. محدودیت های تحقیق.. 35

3-6. خسارات وارده به محصولات… 35

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها یافته های تحقیق

4. مقدمه. 37

4-1. احتیاجات دمایی گیاه برنج.. 37

4-1-1. آزمون صحت داده های دماسنج کمینه سطح زمین.. 38

4-1-2. آزمون صحت داده های دماسنج کمینه سایکرومتر. 39

4-1-3. آزمون صحت داده های دمای میانگین اسکرین.. 39

4-2. محاسبه احتمال وقوع یخبندان های دیر رس بهاره 40

4-3. احتمال وقوع یخبندانهای دیر رس بهاری در سطح خاک.. 40

4-4. احتمال وقوع یخبندانهای دیررس بهاری در اسکرین.. 42

4-5. احتمال وقوع دمای 11 درجه سانتی گراد در کمینه اسکرین.. 43

4-5-1.احتمال وقوع 90 درصد کمینه دمای 11 درجه سانتی گراد وکمتردر اسکرین.. 45

4-5-2. احتمال وقوع 50 درصد کمینه دمای 11 درجه سانتی گراد  اسکرین.. 45

4-5-3. احتمال وقوع 25 درصد کمینه دمای 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 46

4-6. احتمال وقوع میانگین11 درجه سانتی گراد در اسکرین.. 46

4-6-1. احتمال وقوع 50 درصد میانگین دمای 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 47

4-6-2. احتمال وقوع 25 درصد میانگین دمای 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 48

4-7. احتمال وقوع سرمازدگی در مرحل مختلف رشد گیاه برنج.. 48

4-8. مراحل رشد و نمو گیاه برنج.. 49

4-9. بررسی نرمال دمای روزانه ایستگاه های شهرستان رشت… 49

4-10. مراحل مختلف فنولوژیکی رشد برنج در ارتباط با عوامل اقلیمی.. 49

4-10-1. مرحله جوانه زنی.. 50

4-11. تاریخ بذر پاشی.. 51

4-12. مرحله پنجه زنی.. 52

4-12-1. یافتن تاریخ پنجه زنی در منطقه مورد مطالعه. 53

4-12-2. تاریخ پنجه زنی در رشت… 53

4-13. طویل شدن ساقه. 55

4-13-1. یافتن تاریخ طویل شدن ساقه در منطقه مطالعاتی.. 55

4-14. مرحله گل دادن. 57

4-14-1. یافتن تاریخ گلدهی در منطقه مطالعاتی.. 58

4-14-2. تاریخ گلدهی در رشت… 58

4-15. مرحله شیری شدن دانه. 60

4-15-1.یافتن تاریخ شیری شدن دانه. 60

4-15-2. تاریخ شیری شدن دانه در رشت… 60

4-16. رسیدن دانه. 62

 

4-16-1. یافتن تاریخ رسیدن دانه و برداشت… 62

4-16-2. تاریخ رسیدن دانه در رشت… 62

4-17. محاسبه احتمال وقوع سرمازدگی در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه. 64

4-18. محاسبه احتمال وقوع سرمازدگی در مرحله گلدهی و شیری شدن دانه و رسیدن دانه. 66

فصل پنجم: بحث نتیجه گیری پیشنهادات

5. نتیجه گیری.. 70

5-1. بررسی وقوع یخبندان. 70

5-2. وقوع یخبندان های زودرس بهاره 70

5-2-1. وقوع یخبندان های زودرس بهاری در سطح خاک.. 70

5-2-2. وقوع یخبندان های زودرس بهاری در داخل اسکرین.. 71

5-3. وقوع یخبندان های زودرس پائیزه 72

5-4. وقوع رخ داد سرمازدگی.. 73

5-4-1. سرمازدگی بر اساس دمای کمینه اسکرین.. 74

5-4-1-1. احتمال وقوع 90 درصد. 74

5-4-1-2. احتمال وقوع 50 درصد. 75

5-4-1-3. احتمال وقوع 25 درصد. 76

5-4-2. سرمازدگی در مراحل مختلف رشد گیاه برنج.. 76

5-4-2-1. سرمازدگی در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه. 76

5-4-2-2. سرمازدگی در مرحله گلدهی و شیری شدن دانه و رسیدن دانه. 77

5-5.  پیشنهادات… 78

5-5-1. اثر سرمایش زمستان بر محصول کشت شده سال بعد. 78

5-5-2. بررسی مناسب ترین تاریخ کاشت… 79

5-5-3. اثر دما برروی آفات… 79

5-5-4. مقایسه روند رویشی واریته های مختلف… 79

منابع و ماخذ. 80

                  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول

عنوان                                                                                                            صفحه

جدول 2-1 دماهای بحرانی با تداوم 30 دقیقه ای.. 19

جدول 3-2 مشخصات ایستگاه های هواشناسی محدوده مطالعاتی.. 27

جدول 3-3 یک نمونه ازسطح زیر کشت، میزان تولید وعملکرد محصول برنج در شهرستان رشت… 29

جدول 3-4 نمونهای ازرخداد سرما زدگی با بازه زمانی محدود. 31

جدول 3-5  نمونه ای از رخداد سرما زدگی با تداوم گسترده تر. 32

جدول 3-6 نمونه ای از داده های رمزگشایی شده ایستگاه هواشناسی همدیدی فرودگاهی رشت… 33

جدول 3-7 حدود مجاز دنباله. 34

جدول 4-8  دمای مراحل مختلف فنولوژی برنج.. 38

جدول 4-9  ران تست دمای کمینه سطح زمین.. 38

جدول 4- 10 ران تست دمای کمینه سایکرومتر. 39

جدول 4-11 ران تست دمای میانگین اسکرین.. 40

جدول 5-12 کمینه  دمای شهریور ماه در بازه آماری 20 ساله. 73

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                            صفحه

شکل 1-1 موقعیت جغرافیایی شهرستان رشت… 8

شکل 2-1 آمار رخ داد بلایای طبیعی در سطح جهان(2007-1980)(سایت سازمان هواشناسی) 17

شکل 3-1 نمونه ی از داده های  Scdataایستگاه همدیدی رشت… 28

شکل 3- 2 مراحل مختلف فنولوژیکی برنج.. 30

شکل 3-3 طول دوره مراحل مختلف برنج.. 30

شکل 4-1 نمودار محاسبه احتمال وقوع دمای صفر و زیر صفر در سطح زمین.. 41

شکل 4-2 نمودار محاسبه عدم وقوع دمای صفر و زیر صفر در سطح زمین.. 42

شکل 4-3  نمودار محاسبه احتمال وقوع دمای صفر و زیر صفر در اسکرین.. 43

شکل 4- 4 نمودار محاسبه عدم وقوع دمای صفر و زیر صفر در اسکرین.. 43

شکل 4- 5 احتمال وقوع کمینه دمای 11 درجه سانتی گراد. 44

شکل 4- 6 احتمال عدم وقوع کمینه دمای 11 درجه سانتی گراد. 44

شکل 4- 7 احتمال وقوع 90% دمای میانگین 11 درجه سانتی گراد در اسکرین.. 45

شکل 4-8 احتمال وقوع 50% دمای کمینه 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 45

شکل 4-9 احتمال وقوع 25% دمای کمینه 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 46

شکل 4-10 احتمال وقوع میانگین دمای 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 47

شکل 4- 11 احتمال عدم وقوع میانگین دمای 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 47

شکل 4-13 احتمال وقوع 25% میانگین دمای 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 48

شکل 4- 14 نقشه پهنه بندی آستانه 11 درجه جوانه زنی.. 52

شکل 4-15 نقشه پهنه بندی آستانه 20 درجه پنجه زنی.. 54

شکل 4-16 نقشه پهنه بندی درجه مطلوب پنجه زنی.. 54

شکل 4-17 نقشه پهنه بندی درجه مطلوب طویل شدن ساقه. 56

شکل 4-18 پهنه بندی دمای مطلوب 20-35 درجه روزانه طویل شدن ساقه. 57

شکل 4-19 نقشه پهنه بندی درجه مطلوب گلدهی.. 59

شکل 4-20 نقشه پهنه بندی دمای مطلوب 35-25 درجه روزانه گلدهی.. 59

شکل 4-21 نقشه پهنه بندی  دمای مطلوب  شیری شدن دانه. 61

شکل 4-22 نقشه پهنه بندی  دمای مطلوب  35-25 درجه شیری شدن دانه. 61

شکل 4-23 نقشه پهنه بندی دمای مطلوب  رسیدن دانه. 63

شکل 4-24 نقشه پهنه بندی درجه 25-35 درجه مطلوب روزانه مرحله رسیدن. 63

شکل 4-25 احتمال وقوع دمای میانگین 20 درجه سانتی گراد و پائین تر. 64

شکل 4-26  احتمال عدم وقوع دمای میانگین 20 درجه سانتی گراد و پائین تر. 65

شکل 4- 27 احتمال وقوع دمای میانگین 20 درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه 65

شکل 4-28  احتمال عدم وقوع دمای میانگین 20 درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه 66

شکل 4- 29 احتمال وقوع دمای میانگین 25 درجه سانتی گراد و پائین تر. 67

شکل 4- 30 احتمال عدم وقوع دمای میانگین 25 درجه سانتی گراد. 67

شکل 4-31 احتمال وقوع دمای میانگین 25 درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله گلدهی، شیری شدن و رسیدن دانه 68

شکل 4-32 احتمال عدم وقوع دمای میانگین 25 درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله گلدهی، شیری شدن و رسیدن دانه 68

شکل 5-1  نمودار محاسبه احتمال وقوع دمای صفر و زیر صفر در سطح زمین.. 71

شکل 5-2 نمودار محاسبه احتمال وقوع دمای صفر و زیر صفر در اسکرین.. 72

شکل 5-3 احتمال وقوع کمینه دمای 11 درجه سانتی گراد. 74

شکل 5-4 احتمال وقوع 90% دمای میانگین 11 درجه سانتی گراد در اسکرین.. 75

شکل 5- 5  احتمال وقوع 50% دمای کمینه 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 75

شکل 5- 6 احتمال وقوع 25% دمای کمینه 11 درجه سانتی گراد اسکرین.. 76

شکل 5-7 احتمال وقوع دمای میانگین 20 درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه 77

شکل 5-8  احتمال وقوع دمای میانگین 25 درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله گلدهی، شیری شدن و رسیدن دانه 78

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

استان گیلان هرساله درفصل کشت و کار برنج در طی ماه های فروردین تا شهریور ماه تحت تاثیر عوامل متفاوت اقلیمی قرار می گیرد.تغییرات پارامترهای اقلیمی منطقه می تواند باعث اثرات مخرب بر محصولات کشت شده گردد و شاخص عملکرد را پائین آورده و یا باعث کاهش صرفه اقتصادی محصول کشت شده شود.

این عناصر آب و هوایی می تواند بر روند رویشی گیاه برنج تاثیر گذار باشد. یکی از عواملی که در ایام رخ می دهد تغییرات دمایی می باشد، در این تحقیق بر روی آستانه های دمایی حداقل برنج کار شده است. بروز یخبندان ها و سرماهای دیررس بهاری و زود رس پائیزی همواره از مشکلات کشاورزان این منطقه می‎باشد.

دراین تحقیق با بهره گرفتن از داده های20 ساله ایستگاه های همدیدی شهرستان رشت (2012-1993) دریافتی از اداره کل هواشناسی استان گیلان، تعدادکل و احتمال وقوع دماهای صفر درجه سانتی گراد و پائین تر و همچنین دماهایی که رخ داد سرمازدگی را به دنبال دارند محاسبه گردید.

درابتدای این تحقیق به مقوله فراوانی و احتمال وقوع دماهای صفر درجه سانتی گراد و پائین تر به جهت یافتن رخ دادهای منجر به یخبندان پرداخته شد، سپس تاریخ مراحل مختلف فنولوژیکی گیاه مشخص گردید و به دنبال آن سرمازدگی در گیاه را در زمان های متفاوت و مراحل مختلف گیاه مورد بررسی قرار گرفت و احتمال وقوع سرمازدگی در این مقاطع محاسبه گردید.

قبل از این که به بررسی داده های دریافتی از اداره کل هواشناسی استان گیلان پرداخته شود می بایست داده‎ها را از حالت کدینگ خارج نمود و نسبت به صحت آن آگاه شد، که این مرحله با بهره گرفتن از آزمون ران تست به انجام رسید. بعد از این مرحله داده ها از میلادی به شمسی مرتب سازی شد.

در برآورد وقوع دماهای زیر صفر فیزیولوژیکی برنج احتمال وقوع 90 درصد، 50 درصد و 25 درصد نیز محاسبه گردید، و در سایر مراحل عدم وقوع رخ داد نیز مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج این تحقیق نشان داد که در منطقه مورد مطالعه، یخبندان در دوره رویش برنج تاثیر چندانی نداشته و رخ دادن اتفاقی دماهای زیر صفر نمی تواند اخلالی در رویش این گیاه پدید آورد، اما از زمان کشت تا برداشت سرما زدگی به عنوان یک عامل مهم همواره در محیط بروز می نماید. بیشترین اثر سرمازدگی در گیاه برنج در مرحله پنجه زنی و رسیدن دانه می باشد. که میتوان با تعیین مناسب ترین تاریخ کشت و همچنین انتخاب ارقام زودرس و میان رس این عامل خسارت زا را کنترل کرد.

واژگان کلیدی: یخبندان، سرمازدگی، گیاه برنج، شهرستان رشت

 

 

 

مقدمه

بررسی شرایط آب وهوایی ایران به دلیل تنوع اقلیمی آن اهمیت بالایی دارد.سواحل جنوبی دریای کاسپین وشمال رشته كوه البرزبه همین دلیل از توازن حساس تری برخوردار است. به همین دلیل ناحیه جنوبی دریای کاسپین دارای آب وهوای معتدل و مرطوب می باشد که آن را به یکی از قطبهای مهم کشاورزی کشور تبدیل کرده است و برنج به عنوان محصول استراتژیک این منطقه محسوب می گردد.

خسارتهای ناشی از تحولات غیر متعارف آب و هوایی شامل نوسانات شدید دمایی در ابتدای فصل بهار و پاییز در چند سال گذشته که محصول برنج در دو مرحله نشا کاری و برداشت قرار داشته است یکی از دلایل توجه محقق برای آشکار سازی این پدیده (یخبندان های دیر رس بهاره و زودرس پاییزه و اثر سرمازدگی) بوده است.

برنج بعد از گندم دومین محصول مهم زراعی دنیا است که نقش بسزایی در تامین غذای مردم جهان دارد و به همین دلیل در بین غلات پس از گندم در سطح بسیار وسیع از زمین های زراعی برخی از کشورهای جهان به خصوص کشورهای جنوب غرب آسیا کشت می شوند (رادفر، 1383).

برنج گیاهی گرمسیری و نیمه گرمسیری است که نسبت به دماهای پایین بسیار حساس و رشد آن در دماهای پایین با مشکل مواجه می گردد.سرما زدگی یکی از عوامل محدود کننده رشد این گیاه در شالیزارهای گیلان می باشد و سالانه موجب بروز خسارت در خزانه و مراحل ابتدای رشد، در تاریخ های کاشت مرسوم برنج در شمال کشور می گردد.بر طرف شدن این مشکل سبب افزایش امنیت تولید محصول برنج در این استان شده و ضامن تولید پایدار در سال های آتی خواهد بود.

بیشتر واریته های برنج در فصل خزانه گیری تحمل سرما و یخبندان را نداشته و بسته به میزان کاهش دمای محیط و نوع واریته آسیب می بیند، به طوری که تعیین دقیق زمان کاشت و برداشت و برنامه ریزی برای کشت ئوم انواع محصولات ارتباط مستقیم با شرایط محیطی به ویژه تنش های سرمایی اوایل بهار دارد. که در هنگام به جلو آوردن زمان کشت و تهیه زود هنگام خزانه باعث رشد بطئی و ایجاد خسارت و تاخیر در رشد و در نهایت خسارت ناشی از ازدیاد هزینه تهیه خزانه و تولید نشا و کاهش عملکرد خواهد شد (خدابنده، 1371).

با توجه به اینکه وقوع یخبندان های پاییزه تاثیر مستقیم در مراحل رشد گیاه برنج به دلیل برداشت شدن محصول در این فصل ندارد اما وقوع این یخبندان باعث کاهش آفات، بیماریهای گیاهی، کامپوست شدن بقایای محصول برداشت شده و همچنین کاهش تراکم علف های هرز می گردد.

. بیان مسئله

بطور کلی یخبندان به شرایطی اطلاق می گردد که در آن دمای هوا در ارتفاع 1.80 سانتی متری در سطح زمین به صفر درجه سانتی گراد و پائین تر برسد، اما از دیدگاه هواشناسی کشاورزی یخبندان به محض وقوع دماهای صفر درجه سانتی گراد و پائین تر در سطح استقرار گیاه اطلاق می گردد. وقوع یخبندان می‎تواند منجر به خسارت به بافت های گیاهی شود.

اما سرمازدگی به شرایطی اطلاق می گردد كه گیاه در نتیجه بروز دماهای زیر صفر بیولوژیکی (بسته به گونه و رقم) خسارت می بیند. صفر بیولوژیکی عبارت است از دمایی که گیاه از آن دما شروع به فعالیت می‎نماید و پروسه رشد و نمو خود را آغاز می کند. اگر دمای محیط از صفر بیولوژیکی پائین تر باشد گیاه دچار سرمازدگی می گردد و اگر تداوم دماهای زیر صفر فیزیولوژیکی ادامه یابد گیاه از بین می رود. تداوم 72 ساعت دمای زیر صفر فیزیولوژیکی برای گیاه برنج باعث از بین رفتن نشاءهای کشت شده می گردد.

کاشت واقع بینانه محصولات کشاورزی، به درک صحیح از شرایط آب و هوایی بستگی دارد. کشاورزی از جمله فعالیت های مخاطره آمیز می باشد، که نوسان های آب و هوائی بیشترین اثر را بر روی آن می گذارد، از جمله عناصر آب و هوائی مخاطره که بر روی گیاهان موثر می باشد می توان به نوسانات دمایی، یخبندان‎های و همچنین سرماهای دیر رس بهاره و زودرس پائیزه اشاره نمود، که عدم آگاهی از تاریخ های شروع و خاتمه یخبندان ها و سرمازدگی ها می تواند منجر به خسارت به محصولات کشاورزی گردد. (کریمی و درزی، 1379)

چکیده. 1

1-1-مقدمه. 3

2-1-تاریخچه گندم. 5

2-2-گیاه شناسی گندم. 5

2-3-مشخصات فیزیکی دانه گندم. 6

2-4-ترکیبات گندم. 6

2-4-1-کربوهیدرات… 6

2-4-2-پروتئین گندم (گلوتن). 7

2-4-2-1-تاثیر گلوتن بر روی کیک…. 8

2-4-3-چربی.. 8

2-4-4-پنتوزان ها 9

2-4-5-سایر قندها 9

2-4-6-مواد معدنی گندم. 10

2-5-آسیاب کردن گندم. 10

2-6-درصد استخراج آرد. 10

2-7-انواع آرد مصرفی.. 11

2-7-1- آرد مصرفی با توجه به درصد استخراج.. 11

2-7-2- آرد مصرفی با توجه به میزان گلوتن.. 11

2-8-الک کردن.. 12

2-9-خواص مفید گندم. 12

2-10-آرد گندم مورد مصرف : 13

2-11- نان.. 13

2-11-1-آرد نان.. 13

2-11-2-نقش آب در پخت نان.. 14

2-11-3-نقش مواد شیرین كننده در پخت نان.. 14

2-11-4-نقش چربیها و روغنها در پخت نان.. 14

2-12-بیسكوئیت… 15

2-12-1-نقش آرد در بیسكوئیت… 15

2-12-2-نقش شكر و سایر شیرین كننده ها در بیسكوئیت… 15

2-12-3-نقش  روغن ها و چربی ها در بیسكوئیت… 16

2-12-4-نقش آب در بیسكوئیت… 16

2-13-كیك.. 16

2-13-1-نقش آرد در كیك.. 16

2-13-2-نقش شكر در كیك.. 17

2-13-3-نقش روغن در كیك.. 17

2-13-4-نقش آب در كیك.. 17

2-14- ویفر.. 17

2-14-1- آرد ویفر.. 17

2-14-2-نقش شكر در ویفر.. 18

2-14-3-نقش روغن در ویفر.. 18

2-15-حلوا 18

2-15-1-حلوا در دین اسلام. 19

2-16-تاثیر حرارت بر آرد. 19

2-17-قهوه ای شدن غیر آنزیمی(میلارد). 23

2-17-1-مراحل انجام واکنش میلارد. 23

2-17-2-اثر عوامل مختلف بر قهوه ای شدن غیر آنزیمی.. 24

2-18-واکنش میلارد در شیرینی جات… 24

3-1-مواد و تجهیزات مورد استفاده. 26

3-2-روش ها 26

3-2-1-فرایند تهیه حلوا 27

3-2-2-آزمایشات شیمیایی آرد. 27

3-2-2-1-اندازه گیری رطوبت آرد. 27

3-2-2-2-  اندازه گیری خاکستر.. 28

3-2-2-3- اندازه گیری pH.. 28

3-2-2-4-اندازه گیری چربی.. 29

3-2-2-5-  عدد زلنی.. 29

3-2-2-6- اندازه گیری گلوتن مرطوب… 30

3-2-2-7- اندازه گیری اسیدیته. 30

3-2-2-8-اندازه گیری پروتئین به روش کجلدال.. 31

3-2-3-آزمایشات فیزیکی آردگندم. 32

3-2-3-1- اندازه گیری فعالیت آبی.. 32

3-2-3-2-بررسی رنگ نمونه آرد. 32

3-2-4-آرد تفت داده شده. 33

3-2-5- روغن +  آرد تفت داده شده. 33

3-2-6-پخت آخر.. 33

3-2-6-1-بافت سنجی.. 34

3-2-6-2- ارزیابی حسی.. 35

3-2-7-اضافه کردن گلوتن به نمونه حلوا 35

3-2-8- طرح آماری و روش آنالیز نتایج.. 36

4-1- خصوصیات شیمیایی آرد گندم. 37

4-2- خصوصیات شیمیایی آرد گندم در طی حرارت‏دهی.. 37

4-3-  نتایج آزمون‌های ارزیابی نمونه‏های حلوای تولیدی در مرحله اول (بررسی تأثیر میزان بریکس شربت و روغن). 38

4-3-1- رطوبت… 38

4-3-2- فعالیت آبی.. 41

4-3-3- بافت… 44

4-3-3-1- سختی.. 44

4-3-3-2- صمغیت… 47

4-3-3-3- چسبندگی.. 50

4-3-3-4- پیوستگی.. 53

4-3-3-5- قابلیت جویدن.. 56

4-3-3-6- فنریت… 59

4-3-4- مؤلفه‏های رنگی.. 62

4-3-4-1- مؤلفه رنگی L*. 62

 

4-3-4-2- مؤلفه رنگی a*. 65

4-3-4-3- مؤلفه رنگی b*. 68

4-3-5- خصوصیات حسی.. 71

4-3-5-1- طعم و مزه. 71

4-3-5-2- آروما 74

4-3-5-3- رنگ…. 77

4-3-5-4- احساس دهانی.. 80

4-3-5-5- پذیرش کلی.. 83

4-4- نتایج آزمون‌های ارزیابی نمونه‌های حلوای تولیدی در مرحله دوم (بررسی تأثیر افزودن گلوتن). 86

4-4-1- رطوبت… 87

4-4-2- فعالیت آبی.. 88

4-4-3- بافت… 90

4-4-3-1- سختی.. 90

4-4-3-2- صمغیت… 91

4-4-3-3- چسبندگی.. 93

4-4-3-4- پیوستگی.. 94

4-4-3-5- قابلیت جویدن.. 95

4-4-3-6- فنریت… 97

4-4-4- مؤلفه‏های رنگی.. 98

4-4-4-1- مؤلفه رنگی L*. 98

4-4-4-2- مؤلفه رنگی a*. 99

4-4-4-3- مؤلفه رنگی b*. 101

4-4-5- خصوصیات حسی.. 102

4-4-5-1- طعم و مزه. 102

4-4-5-2- آروما 104

4-4-5-3- رنگ…. 105

4-4-5-4- احساس دهانی.. 107

4-4-5-5- پذیرش کلی.. 108

فصل پنجم. 110

5-1-  ارزیابی نتایج آزمون‏های نمونه‌های حلوای تولیدی در مرحله اول (بررسی تأثیر میزان بریکس شربت و روغن). 110

5-1-1- رطوبت… 110

5-1-2- فعالیت آبی.. 111

5-1-3- بافت… 111

5-1-4- مؤلفه‏های رنگی (Lab). 113

5-1-5- خصوصیات حسی.. 114

5-2-  ارزیابی نتایج آزمون‏های نمونه‏های حلوای تولیدی در مرحله دوم (بررسی تأثیر میزان گلوتن). 115

5-2-1- رطوبت… 115

5-2-2- فعالیت آبی.. 116

5-2-3- بافت… 116

5-2-4- مؤلفه‏های رنگی (Lab). 117

5-2-5- خصوصیات حسی.. 118

5-3- نتیجه‏گیری.. 118

5-4-پیشنهادات… 119

منابع و مآخذ. 120

الف- منابع فارسی.. 120

ب- منابع خارجی.. 123

Abstract. 128
فهرست

جدول 2-1-مقدار پروتئین مورد نیاز در محصولات فرآورده های آرد گندم. 8

جدول4-1- خصوصیات شیمیایی آرد گندم. 37

جدول4-2- خصوصیات شیمیایی آرد گندم در طی فرایند حرارت‏دهی. 38

جدول 4-3- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان رطوبت نمونه‏های حلوا 39

جدول 4-4- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان رطوبت نمونه‏های حلوا. 41

جدول 4-5- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان فعالیت آبی نمونه‏های حلوا 42

جدول 4-6- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان فعالیت آبی نمونه‏های حلوا 44

جدول 4-7- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان سختی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 45

جدول 4-8- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان سختی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 47

جدول 4-9- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان صمغیت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 48

جدول 4-10- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان صمغیت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی. 50

جدول 4-11- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان چسبندگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 51

جدول 4-12- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان چسبندگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 53

جدول 4-13- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان پیوستگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 54

جدول 4-14- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان پیوستگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 56

جدول 4-15- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان قابلیت جویدن نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی   57

جدول 4-16- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان قابلیت جویدن نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 59

جدول 4-17- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان فنریت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 60

جدول 4-18- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان فنریت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 62

جدول 4-19- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان مؤلفه L* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 63

جدول 4-20- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان مؤلفه L* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 65

جدول 4-21- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان مؤلفه a* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 66

جدول 4-22- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان مؤلفه a* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 68

جدول 4-23- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان مؤلفه b* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 69

جدول 4-24- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان مؤلفه b* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 71

جدول 4-25- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان امتیاز طعم و مزه نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 72

جدول 4-26- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان امتیاز طعم و مزه نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 74

جدول 4-27- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان امتیاز آروما نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 75

جدول 4-28- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان امتیاز آروما نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 77

جدول 4-29- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان امتیاز رنگ نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 78

جدول 4-30- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان امتیاز رنگ نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 80

جدول 4-31- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان امتیاز احساس دهانی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی   81

جدول 4-32- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان امتیاز احساس دهانی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 83

جدول 4-33- آنالیز واریانس تأثیر بریکس شربت و میزان روغن بر میزان امتیاز پذیرش کلی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 84

جدول 4-34- تأثیر متقابل میزان بریکس شربت و مقدار روغن بر میزان امتیاز پذیرش کلی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 86

جدول 4-35- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان رطوبت نمونه‏های حلوا 87

جدول 4-36- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان فعالیت آبی نمونه‏های حلوا 89

جدول 4-37- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان سختی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 90

جدول 4-38- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان صمغیت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 92

جدول 4-39- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان چسبندگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 93

جدول 4-40- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان پیوستگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 94

جدول 4-41- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان قابلیت جویدن نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 96

جدول 4-42- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان فنریت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 97

جدول 4-43- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان مؤلفه L* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 98

جدول 4-44- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان مؤلفه a* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 100

جدول 4-45- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان مؤلفه b* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 101

جدول 4-46- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز طعم و مزه نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 103

جدول 4-47- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز آروما نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 104

جدول 4-48- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز رنگ نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 105

جدول 4-49- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز احساس دهانی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی   107

جدول 4-50- آنالیز واریانس تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز پذیرش کلی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 109

فهرست

شکل 2-1- بررسی تشکیل اکریل آمید در حرارت های 150، 180، 220 درجه سانتی گراد در زمان 60 دقیقه. 21

شکل 3-6-تصویر دستگاه اندازه گیری فعالیت آبی.. 32

شکل 3-8-تصویر دستگاه بافت سنج.. 34

شکل 3-9- فرم مورد استفاده در ارزیابی حسی.. 35

شکل 4-1- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان رطوبت نمونه‏های حلوا. 40

شکل 4-2- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان فعالیت آبی نمونه‏های حلوا 43

شکل 4-3- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان سختی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 46

شکل 4-4- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان صمغیت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی. 49

شکل 4-5- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان چسبندگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی   52

شکل 4-6- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان پیوستگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 55

شکل 4-7- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان قابلیت جویدن نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی   58

شکل 4-8- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان فنریت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 61

شکل 4-9- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان مؤلفه L* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 64

شکل 4-10- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان مؤلفه a* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی   67

شکل 4-11- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان مؤلفه b* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی   70

شکل 4-12- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان امتیاز طعم و مزه نمونه‏های حلوا در آزمون حسی   73

شکل 4-13- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان امتیاز آروما نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 76

شکل 4-14- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان امتیاز رنگ نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 79

شکل 4-15- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان امتیاز احساس دهانی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی   82

شکل 4-16- تأثیر مستقل میزان بریکس شربت (الف) و مقدار روغن (ب) بر میزان امتیاز پذیرش کلی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی   85

شکل 4-17- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان رطوبت نمونه‏های حلوا 88

شکل 4-18- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان فعالیت آبی نمونه‏های حلوا 89

شکل 4-19- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان سختی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 91

شکل 4-20- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان صمغیت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 92

شکل 4-21- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان چسبندگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 93

شکل 4-22- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان پیوستگی نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 95

شکل 4-23- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان قابلیت جویدن نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 96

شکل 4-24- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان فنریت نمونه‏های حلوا در آزمون بافت‏سنجی.. 97

شکل 4-25- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان مؤلفه L* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 99

شکل 4-26- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان مؤلفه a* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 100

شکل 4-27- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان مؤلفه b* نمونه‏های حلوا در آزمون رنگ‏سنجی.. 102

شکل 4-28- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز طعم و مزه نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 103

شکل 4-29- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز آروما نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 104

شکل 4-30- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز رنگ نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 105

شکل 4-31- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز احساس دهانی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 108

شکل 4-31- تأثیر افزودن سطوح متفاوت گلوتن بر میزان امتیاز پذیرش کلی نمونه‏های حلوا در آزمون حسی.. 109

چکیده
حلوا یکی از فرآورده های آرد گندم و عنوان عمومی دسته ای از خوراك های روزانه و آئینی در جهان اسلام می باشد. حلوا در ایران با وجود پتانسیل بالا در تنوع و ایجاد ارزش افزوده تا به امروز تولید صنعتی نشده است و هدف از انجام این تحقیق بررسی فرمولاسیون حلوای آرد گندم و فاکتورهای تولید وکیفی و مطالعه اثر کیفیت گلوتن آرد بر روی بافت حلوای آرد گندم بود. مواد تشکیل دهنده شامل آرد گندم، شكر، روغن، آب می باشد. در این تحقیق ابتدا اثر افزودن شربت با بریكس متفاوت (40، 50 و 60 ) و سطوح مختلف روغن (50، 55، 60، 65 و 70 درصد) بر میزان رطوبت، فعالیت آبی، بافت (سختی، صمغیت، چسبندگی، پیوستگی، قابلیت جویدن و فنریت)، مؤلفه‏های رنگی و ویژگی‏های حسی (طعم و مزه، آروما، رنگ و پذیرش کلی) نمونه‏های حلوای تولیدی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این بخش نتایج نشان داد که با افزایش بریکس شربت از میزان رطوبت و فعالیت آبی کاسته و بر میزان سختی، صمغیت، چسبندگی و قابلیت بافت و همچنین مؤلفه رنگی a*  افزوده شد و همچنین با افزایش میزان روغن در فرمولاسیون اولیه حلوا، افزایش رطوبت و مؤلفه رنگی L*  مشاهده گردید و میزان سختی، صمغیت، چسبندگی و قابلیت بافت کاهش داده شد. نمونه حاوی شربت با بریکس 50 و سطح 70 درصد روغن دارای بیشترین میزان پیوستگی و فنریت بود و در کل بالاترین امتیاز پذیرش کلی به نمونه‏های حاوی شربت با بریکس 50 و در دو سطح 65 و 70 درصد روغن تعلق گرفت. از این رو با در نظر گرفتن صرفه اقتصادی جهت تولید، نمونه حاوی شربت با بریکس 50 و سطح 65 درصد روغن به عنوان بهترین نمونه و شاهد جهت انجام مرحله دوم این پژوهش که هدف ارزیابی سطوح متفاوت گلوتن (0، 10، 20، 30 و 40 درصد) بر خواص کمی و کیفی حلوا بود، انتخاب گردید. نتایج مرحله دوم بیانگر افزایش میزان رطوبت، فعالیت آبی،  پیوستگی بافت و مؤلفه رنگی L*  نمونه‏های تولیدی با افزایش سطح گلوتن در فرمولاسیون اولیه بود و نمونه حاوی 10 درصد گلوتن دارای کمترین میزان سختی و قابلیت جویدن بافت و مؤلفه رنگی a*  بود و بالاترین امتیاز حسی را به لحاظ طعم و مزه، آروما، رنگ و پذیرش کلی از جانب ارزیابان حسی کسب نمود. در نهایت با توجه به نتایج مرحله اول و دوم پژوهش، نمونه حاوی شربت با بریکس 50، روغن 65 درصد و گلوتن 10 درصد به عنوان نمونه نهایی با بهترین کمیت و کیفیت معرفی می‏گردد.

مقدمه
گندم از نظر سطح زیر كشت و مقدار برداشت، از مهم ترین محصولات كشاورزی ایران است. ایران با وجود سهم یک درصدى از جمعیت حدود 2/5 درصد گندم جهان را مصرف مى كند. از نظر آمارهای بین‌المللی، ایران هشتمین مصرف کننده گندم در دنیا است که بخش عمده آن به صورت نان مصرف می‌شود. به جز نان كه معمول ترین نوع استفاده از گندم به حساب می آید، این محصول در تهیه ی فرآورده های دیگری مانند رشته، ماكارونی، انواع شیرینی وغیره به كار می رود. گندم روزانه بخش عمده ای از انرژی، پروتئین، املاح معدنی و ویتامین های گروه  مورد نیاز مردم جهان را تامین می‌کند و به دلیل اهمیتی كه فرآورده های گندم در الگوی مواد غذایی مردم ایران دارد حدود 40 الی 45 درصد كالری و 50 درصد پروتئین مورد نیاز روزانه هر فرد را تامین می نماید. (فصیحی 1388)

خوردن 5 وعده غذایی در روز بسیار مهم است که شامل صبحانه، نهار، شام و دو میان وعده می باشد. وقتی وعده های غذایی حفظ شود قند خون تنظیم می شود و عملكرد ذهنی بهتر است و شخص دیرتر خسته می شود و عصبانی نمی شود و واكنش روحی مناسبت تری دارد. که به خصوص خوردن میان وعده برای خانم های باردار و شیر ده، کودکان و افراد لاغر بسیار توصیه می شود. از این میان وعده ها به میوه، شیر، کیک، بیسکوئیت می توان اشاره کرد.           (عبدی، 1392)

یكی از فرآورده های آرد گندم كه به عنوان میان وعده هم می توان از آن استفاده كرد حلوا می باشد. حلوا عنوان عمومی دسته ای از خوراك های روزانه و آئینی در جهان اسلام می باشد و مصرف آن از ابتدا جنبه عرفی وصحه داشته و به تدریج جنبه آئینی و شعائری پیدا كرده است.  در 4 زبان فارسی، عربی، اردو، تركی به صورت یكسان واژه ی حلوا به كار می رود.

منشا زمانی و مكانی ابداع این گونه گسترده از خوراك معلوم نیست اما معلوم است كه طبخ و مصرف انواع  حلوا در ایران بیش از اسلام رایج بوده است و در دوران قاجار دوازده گونه حلوا معرفی شده است.

پائیز 1391

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

فصل اول: کلیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-1- بیان مسئله و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-2-هدف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-2-1- اهداف علمی……………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-2-2- اهداف کاربردی………………………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-3- فرضیه‌های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-4- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-5- جامعه آماری و نمونه……………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-6- تعریف داده‌ها و مفاهیم………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6-2- سیروسفر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-6-2- گردشگری……………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-6-3- مکان اقامتی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-7-منابع مورداستفاده…………………………………………………………………………………………………………………………………………..9

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………10

2-1- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………..11

2-2-مفاهیم و تعاریف…………………………………………………………………………………………………………………………………………12

2-2-1- تعاریف جهانگردی…………………………………………………………………………………………………………………………………12

2-2-2-تعریف توریست……………………………………………………………………………………………………………………………………..12

2-3-گردشگری و توسعه آن…………………………………………………………………………………………………………………………………13

2-4-عوامل مؤثر در تغییرات کمّی و کیفی گردشگری……………………………………………………………………………………………….15

2-4-1-عوامل محیط طبیعی………………………………………………………………………………………………………………………………….15

2-4-2-عوامل فرهنگی و اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………..17

2-4-3-عوامل تاریخی و سیاسی……………………………………………………………………………………………………………………………19

2-4-4-عوامل اقتصادی……………………………………………………………………………………………………………………………………….20

2-4-5-عوامل فضایی-کالبدی………………………………………………………………………………………………………………………………21

2-5-اشکال توریسم…………………………………………………………………………………………………………………………………………….23

2-5-1- گردشگری تفریحگاهی……………………………………………………………………………………………………………………………24

2-5-2- گردشگری شهری…………………………………………………………………………………………………………………………………..25

2-5-3- گردشگری با انگیزه‌ی خاص و گردشگری ماجراجویانه………………………………………………………………………………26

2-5-4- گردشگری در مقیاس كوچك و غیرمعمول………………………………………………………………………………………………..26

2-5-5- سایر شکل‌های گردشگری……………………………………………………………………………………………………………………….27

2-6- ضرورت گردشگری……………………………………………………………………………………………………………………………………29

2-7- اهداف گردشگری………………………………………………………………………………………………………………………………………29

2-7-1- شناخت فرهنگ اقوام دیگر………………………………………………………………………………………………………………………30

2-7-2- دیدن آثار تاریخی…………………………………………………………………………………………………………………………………..30

2-7-3- زیارت اماكن مقدس……………………………………………………………………………………………………………………………….30

2-7-4- سرگرمی و ورزش………………………………………………………………………………………………………………………………….30

2-7-5- اهداف تخصصی و تجاری………………………………………………………………………………………………………………………30

2-8- انگیزه گردشگری………………………………………………………………………………………………………………………………………..30

2-9- سیر تحول

 گردشگری…………………………………………………………………………………………………………………………………31

2-9-1- تاریخچه گردشگری در جهان……………………………………………………………………………………………………………………31

2-9-2- تاریخچه گردشگری در ایران……………………………………………………………………………………………………………………32

2-9-3- تاریخچه گردشگری در گیلان…………………………………………………………………………………………………………………..33

2-9-4- تاریخچه گردشگری در لاهیجان………………………………………………………………………………………………………………..34

فصل سوم: مشخصات جغرافیائی شهر لاهیجان………………………………………………………………………………………………………35

3-1- موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان گیلان و شهرستان لاهیجان…………………………………………………………..36

3-2- مشخصات محیط طبیعی………………………………………………………………………………………………………………………………38

3-2-1- دمای هوا……………………………………………………………………………………………………………………………………………….38

3-2-2-رطوبت نسبی هوا……………………………………………………………………………………………………………………………………39

3-2-3- بارندگی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..40

3-2-4- تعداد روزهای یخبندان……………………………………………………………………………………………………………………………42

3-3-مشخصات اجتماعی و جمعیتی………………………………………………………………………………………………………………………42

3-3-1- نحوه توزیع جمعیت در منطقه گیلان…………………………………………………………………………………………………………42

3-3-2- میزان جمعیت شهر لاهیجان…………………………………………………………………………………………………………………….43

3-3-3- تعداد خانوار شهر لاهیجان………………………………………………………………………………………………………………………44

3-3-4- تركیب جنسی جمعیت لاهیجان……………………………………………………………………………………………………………….45

3-3-5- تركیب سنی جمعیت لاهیجان…………………………………………………………………………………………………………………..47

3-4-مشخصات تاریخی، فرهنگی و هنری………………………………………………………………………………………………………………49

3-4-1- اوضاع تاریخی منطقه گیلان و لاهیجان……………………………………………………………………………………………………..49

3-4-2- شناخت اقوام ساكن………………………………………………………………………………………………………………………………..52

3-4-3- شناخت مذهب مردمان……………………………………………………………………………………………………………………………52

3-4-4- میزان باسوادی………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

3-4-5- شناخت الگوهای رفتاری…………………………………………………………………………………………………………………………54

3-4-6- شناخت مناسبت‌های فرهنگی و مذهبی……………………………………………………………………………………………………..54

3-5- مشخصات اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………………………………….58

3-5-1- ساختار اقتصادی استان گیلان…………………………………………………………………………………………………………………..58

3-5-2-بررسی قیمت زمین و ساختمان در لاهیجان………………………………………………………………………………………………..59

3-5-3- شناسایی الگوهای مالكیت در شهر……………………………………………………………………………………………………………60

3-5-4- بررسی مشاركت مردم و مدیریت شهری لاهیجان……………………………………………………………………………………….60

3-6- مشخصات فضایی-کالبدی…………………………………………………………………………………………………………………………..61

3-6-1-وضع ارتباطات در منطقه گیلان…………………………………………………………………………………………………………………61

3-6-2- بررسی كیفیت ابنیه و مکان‌های تاریخی لاهیجان………………………………………………………………………………………..61

3-6-3-شناخت تراكم ساختمانی………………………………………………………………………………………………………………………….62

3-6-4- دسترسی‌ها در شهر لاهیجان…………………………………………………………………………………………………………………….62

3-6-5- شناسایی الگوهای معماری و مسكن………………………………………………………………………………………………………….62

3-6-6- سیمای شهر لاهیجان……………………………………………………………………………………………………………………………….65

3-6-7-بافت و سازمان فضایی شهر لاهیجان………………………………………………………………………………………………………….66

3-6-8-شناخت عناصر مهم شهری……………………………………………………………………………………………………………………….68

3-6-9- بازشناسی تنگناها و نیازهای كالبدی شهر…………………………………………………………………………………………………..69

فصل چهارم: قابلیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری شهر لاهیجان…………………………………………………………………………………..70

4-1- جاذبه های گردشگری شهر لاهیجان……………………………………………………………………………………………………………….71

4-1-2- جاذبه‌های فرهنگی…………………………………………………………………………………………………………………………………..71

4-1-2-1- بناها و آثار تاریخی لاهیجان…………………………………………………………………………………………………………………71

4-1-2-2- جاذبه‌های مردم شناختی………………………………………………………………………………………………………………………85

4-1-2- جاذبه‌های اکوتوریستی…………………………………………………………………………………………………………………………….87

4-1-2-1- جاذبه‌های گردشگری طبیعی در حوزه نفوذ شهر لاهیجان…………………………………………………………………………87

4-1-2-2- جاذبه پارک‌ها و فضاهای سبز داخل شهر لاهیجان…………………………………………………………………………………..91

4-2- قابلیت‌های گردشگری شهر لاهیجان………………………………………………………………………………………………………………94

4-2-1- وضعیت زیرساخت‌ها………………………………………………………………………………………………………………………………94

4-2-1-1- وضعیت راه‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………………….94

4-2-1-1-1- کمیت راه‌های مناطق موردمطالعه………………………………………………………………………………………………………96

4-2-1-1-2- کیفیت راه‌های مناطق موردمطالعه……………………………………………………………………………………………………….97

4-2-1-2- وضعیت پایانه‌های مسافربری………………………………………………………………………………………………………………..98

4-2-1-3- وضعیت سایر امکانات زیربنایی تا ورودی منطقه نمونه (برق، آب، گاز، تلفن و غیره) …………………………………99

4-2-1-3-1- ارتباطات تلفنی (مخابرات) ……………………………………………………………………………………………………………..99

4-2-1-3-۲- آب……………………………………………………………………………………………………………………………………………..102

4-2-1-3-۳- برق…………………………………………………………………………………………………………………………………………….104

4-2-1-3-۴- نفت و گاز……………………………………………………………………………………………………………………………………105

4-2-2- تأسیسات اقامتی گردشگری……………………………………………………………………………………………………………………108

4-2-۳- تسهیلات و امکانات خدماتی منطقه………………………………………………………………………………………………………….109

4-2-۴- وضعیت بهره‌برداری از جاذبه‌های منطقه……………………………………………………………………………………………………112

4-2-۵- وضعیت مدیریت و نیروی انسانی گردشگری…………………………………………………………………………………………….112

۴-3- اقتصاد گردشگری منطقه…………………………………………………………………………………………………………………………….112

۴-3-۱- بررسی و تحلیل نیاز با تقاضای گردشگران کنونی منطقه……………………………………………………………………………….113

۴-3-۲- متنوع ساختن مشتریان کنونی…………………………………………………………………………………………………………………..118

۴-3-۳- گردشگران آتی……………………………………………………………………………………………………………………………………..120

۴-3-۳-۱- وضعیت سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده و در دست اقدام……………………………………………………………………………121

۴-3-۳-۲- برآورد تقاضای آینده با توجه به بازار هدف……………………………………………………………………………………………122

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………..123

5-1- گردشگری شهری لاهیجان به روش تحلیل نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصت‌ها……………………………………….124

5-2- تكنیک SWOT………………………………………………………………………………………………………………………………………124

5-3- تجزیه‌وتحلیل عوامل مؤثر بر گردشگری لاهیجان……………………………………………………………………………………………129

5-4- نتایج تجزیه‌وتحلیل عوامل خارجی مؤثر بر گردشگری لاهیجان………………………………………………………………………..131

5-5- نتایج تجزیه‌وتحلیل عوامل داخلی مؤثر بر گردشگری شهرستان لاهیجان…………………………………………………………….133

5-6- نتیجه ­گیری و پیشنهاد‌ها………………………………………………………………………………………………………………………………134

5-6-1- راهبردهای رقابتی………………………………………………………………………………………………………………………………….134

5-6-2- راهبردهای تنوع…………………………………………………………………………………………………………………………………….135

5-6-3- راهبردهای بازنگری……………………………………………………………………………………………………………………………….135

5-6-4- راهبردهای تدافعی…………………………………………………………………………………………………………………………………135

5-6-5- نتیجه ­گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………..135

5-6-6-پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………………..136

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..138

Abstract……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..142

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                                  صفحه

شکل 3-1- تقسیمات كشوری………………………………………………………………………………………………………………………………36

شکل 3-2- محدوده شهرستان در استان…………………………………………………………………………………………………………………37

شکل 3-3- بخش‌های شهرستان لاهیجان……………………………………………………………………………………………………………….37

شکل 3-4- حركت دسته‌ های عزاداری ………………………………………………………………………………………………………………….56

شکل 3-5- كرنانوازی …………………………………………………………………………………………………………………………………………56

شکل ۳-6- حركت دسته‌ های كودكان سقا ……………………………………………………………………………………………………………..57

شکل 3-7- مراسم چهل‌منبر …………………………………………………………………………………………………………………………………57

شکل 3-8- طرحی از یک خانه روستایی……………………………………………………………………………………………………………….63

شکل 3-9- طرحی از یک خانه شهری…………………………………………………………………………………………………………………..64

شکل 3-10- بافت هسته مركزی و قدیمی شهر لاهیجان………………………………………………………………………………………….67

شکل 3-11- بافت كوی كارگر و یک محله نوساز شهر لاهیجان……………………………………………………………………………….67

شکل4-1- مقبره امیر شمس‌الدین اردوبازار …………………………………………………………………………………………………………….71

شکل4-2- مقبره چهارپادشاهان میدان ……………………………………………………………………………………………………………………73

شکل4-3- مقبره عاقلیه پردسر ………………………………………………………………………………………………………………………………74

شکل4-5- بقعه پیرعلی گابنه ……………………………………………………………………………………………………………………………….75

شکل4-6- مقبره شیخ زاهد گیلانی شیخانبر…………………………………………………………………………………………………………….77

شکل4-7- بقعه چهل‌ستون زاكله بر……………………………………………………………………………………………………………………….78

شکل4-8- مسجد اكبریه گابنه……………………………………………………………………………………………………………………………….80

شکل4-9- مقبره كاشف السلطنه ……………………………………………………………………………………………………………………………81

شکل4-10- خانه محمد صادقی اردوبازار………………………………………………………………………………………………………………..82

شکل4-11- حمام گلشن گابنه………………………………………………………………………………………………………………………………83

شکل4-12- پل خشتی پردسر ………………………………………………………………………………………………………………………………84

شکل4-13- باغات چای ……………………………………………………………………………………………………………………………………..88

شکل4-14- سل سوستان………………………………………………………………………………………………………………………………………89

شکل4-15- آبشار لونک……………………………………………………………………………………………………………………………………….89

شکل4-16- روستای علی سرود …………………………………………………………………………………………………………………………..90

شکل4-17- تالاب امیركلایه………………………………………………………………………………………………………………………………….91

شکل4-18- نمایی از شهر لاهیجان…………………………………………………………………………………………………………………………92

شکل4-19- نمای لاهیجان از تله كابین…………………………………………………………………………………………………………………..93

شکل4-20- نمای استخر و شاه‌نشین كوه………………………………………………………………………………………………………………..93

شکل 4-21 -جایگاه فضایی شهرستان نمونه گردشگری لاهیجان نسبت به مبادی ورودی و دسترسی‌ها……………………………97

شکل 5-1- شمای کلی تحلیل SWOT………………………………………………………………………………………………………………125

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                                  صفحه

نمودار 3-1- تغییرات ماهانه دمای میانگین لاهیجان………………………………………………………………………………………………….38

نمودار 3-2- تغییرات فصلی دمای لاهیجان…………………………………………………………………………………………………………….39

نمودار 3-3- روند تغییرات سالانه دمای لاهیجان……………………………………………………………………………………………………..39

نمودار 3-4-  میانگین ماهانه رطوبت نسبی لاهیجان…………………………………………………………………………………………………40

نمودار 3-5- میانگین فصلی رطوبت نسبی لاهیجان………………………………………………………………………………………………….40

نمودار 3-6- میانگین ماهانه بارندگی لاهیجان………………………………………………………………………………………………………….41

نمودار 3-7- روند تغییرات مجموع بارندگی سالانه لاهیجان……………………………………………………………………………………..41

نمودار 3-8- هرم سنی جمعیت شهر لاهیجان در سال 1374……………………………………………………………………………………..48

نمودار 3-9- هرم سنی جمعیت شهر لاهیجان در سال 1394……………………………………………………………………………………..48

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                  صفحه

جدول 3-1- توزیع جمعیت استان گیلان، نسبت شهرنشینی، مساحت، تمركز و تراكم جمعیت در شهرستان‌های استان…….43

جدول 3-2- توزیع نسبی جمعیت شهر لاهیجان برحسب گروه‌های عمده سنی و مقایسه آن با نقاط شهری گیلان و شهری كشور در سرشماری سال‌های 1345، 1355، 1365 و 1385………………………………………………………………………………………44

جدول 3-3- جمعیت شهر لاهیجان برحسب سن و جنس در سال 1385 …………………………………………………………………..46

جدول 3-4- تركیب سنی استاندارد جمعیت شهر لاهیجان در سال‌های 85-1355  ……………………………………………………..47

جدول 3-5- مقایسه تركیب تولید ناخالص داخلی استان و كشور در سال 1385………………………………………………………….58

جدول 3-6- تركیب اشتغال استان و كشور برحسب بخش‌های عمده اقتصادی در سال  1385………………………………………59

جدول 4-1- انواع راه‌های زیرپوشش اداره راه و ترابری استان در سال ١٣٨٥ (کیلومتر) ………………………………………………….96

جدول 4-2- شاخص برخورداری از راه‌ها به تفکیک شهرستان(طول راه به مساحت) …………………………………………………….98

جدول 4-3- سرانه برخورداری از راه‌ها به تفکیک شهرستان و استان (طول راه به جمعیت) ……………………………………………98

جدول 4-4- تعداد تلفن‌های منصوبه و دایر در سال ١٣٨٥ به تفکیک شهرستان و استان…………………………………………………100

جدول 4-5 – تعداد انشعاب،مشترک و مقدار فروش آب در شهرستان لاهیجان،سال ١٣٨٥…………………………………………….104

جدول 4-6 – تعداد انواع مشترکین برق به تفکیک استان و شهرستان در سال 1385………………………………………………………105

جدول 4-7 -فروش برق به تفکیک تعرفه‌های مختلف در استان و شهرستان در سال ١٣٨٥……………………………………………105

جدول 4-8 – تعداد مصرف‌کننده در بخش‌های مختلف و مصرف آن‌ ها در شهرستان لاهیجان در سال ١٣٨٥…………………..107

جدول 4-9- شاخص‌های زیرساختی شهرستان لاهیجان………………………………………………………………………………………….107

جدول 4-10-مشخصات واحدهای اقامتی (هتل) در شهرستان لاهیجان…………………………………………………………………….108

جدول 4-11-مشخصات مهمان‌پذیرهای شهرستان لاهیجان…………………………………………………………………………………….109

جدول 4-12- مسافران واردشده به استان گیلان از طریق فرودگاه رشت در سال ١٣٨٥…………………………………………………115

جدول 4-13- توزیع وسایل نقلیه ورودی به استان به تفكیک دروازه ورودی و فصل…………………………………………………….115

جدول 4-14- تعداد كل وسایل نقلیه ورودی به استان به تفكیک دروازه در سال ١٣٨٥………………………………………………….116

جدول4-15- تعداد وسایل نقلیه ورودی به استان به تفكیک نوع وسیله (كل سال) ……………………………………………………….116

جدول4-16- متوسط تعداد سرنشین به ازای هر وسیله نقلیه به تفكیک نوع وسیله و فصل در سال ١٣٨٥……………………….117

جدول4-17- آمار مسافران استان گیلان در سال ١٣٨٥ بر اساس آمارگیری به تفكیک فصل……………………………………………117

جدول4-18- برآورد تعداد گردشگران استان گیلان در سال ١٣٨٥ به تفكیک فصل……………………………………………………….118

جدول4-19- تعداد گردشگران واردشده به شهرستان لاهیجان در سال ١٣٨٥………………………………………………………………118

جدول 5-1- نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای شهر لاهیجان………………………………………………………………………128

جدول 5-2- ماتریس راهبردها و راهكارهای توسعه گردشگری در لاهیجان………………………………………………………………..130

جدول 5- 3- نتایج تجزیه‌وتحلیل عوامل خارجی(فرصت‌ها) …………………………………………………………………………………..132

جدول 5-4- نتایج تجزیه‌وتحلیل عوامل خارجی(تهدیدها) ……………………………………………………………………………………..132

جدول 5-5- نتایج تجزیه‌وتحلیل عوامل داخلی(نقاط قوت) …………………………………………………………………………………….133

جدول 5-6- نتایج تجزیه‌وتحلیل عوامل داخلی(نقاط ضعف) …………………………………………………………………………………..134

 

چکیده

این پژوهش در باره بررسی عوامل موثر بر روند تغییرات کمی و کیفی صنعت گردشگری در شهر لاهیجان می باشد.گردشگری شهری به شكلی از صنعت گردشگری گفته می شود كه با مباحثی همچون گذران اوقات فراغت وگشت و گذار شهروندان در داخل شهر و حوزه نفوذ آن ارتباط دارد. امكانات اقامتی و پذیرایی یكی از اجزاء تشكیل دهنده بسیار موثر در نظام فعالیتهای گردشگری است . این جزء از سیستم، مجموعه خدمات، تسهیلات و تأسیساتی را در بر میگیرد كه حوزه مانور و عملكرد گردشگران را تعیین نموده و شرایطی را فراهم می آورد كه بر اساس آن گردشگران وضعیت آسایشی مطلوب تری را تجربه نمایند. شهر لاهیجان آمیزه ای از طبیعت، تاریخ و فرهنگ است. امروز لاهیجان مقصد بسیاری از گردشگران شهری منطقه وكشوراست، در صورتی كه فاقد برنامه ریزی جامع و امكانات رفاهی چه از نظر کمی و کیفی می باشد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و تلاش بر این بوده که با برداشت میدانی و کتابخانه ای و شناخت جاذبه های بی شمارگردشگری، فرصتها و تهدیدها (روش SWOT ) و آثار منفی عدم توسعه امکانات رفاهی برای جذب توریسم و ماندگاری آنها راهکارهای مناسب پیشنهاد گردد. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره كرد: احیای برگزاری دوره های آموزشی در زمینه خدمات گردشگری، معرفی آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری دررسانه ها و تقویت وتشویق تورهای گردشگری كوتاه مدت، استفاده از مدیران تحصیلکرده و اگاه به مسایل گردشگری در راس امور تصمیم گیری و اجرایی، هماهنگی بین مدیران منطقه و دیگر ارکانها و موسسات مرتبط با گردشگری منطقه لاهیجان، مشارکت دادن مردم در تصمیم سازی و تصمیم گیری و اجرای برنامه های گردشگری، توسعه و بهبود امکانات رفاهی، ساخت امکانات و تسهیلات لازم در سایت گردشگری، معرفی مزیتهای نسبی شهر لاهیجان در زمینه سرمایه گذاری های گردشگری از سوی مدیران منطقه برای متقاضیان سرمایه گذاری.

 

کلید واژه ها: گردشگری شهری،امکانات رفاهی،توریسم،اوقات فراغت

 

مقدمه

مدتی است كه در بسیاری از محافل علمی و اجرائی كشور درباره‌ی ضرورت گسترش صنعت گردشگری سخن گفته می‌شود . ایجاد اشتغال، درآمد زائی، بهبود زیرساخت‌های اقتصادی، افزایش درآمدهای مالیاتی، ارتقای زندگی كیفیت مردم و آشنایی بافرهنگ‌های دیگر، برخی از موضوعاتی است كه بر آن‌ ها تأکید می‌شود . همچنین توسعه‌ی پایدار به‌عنوان پارادایم غالب قرن بیست و یكم به‌طور روزافزونی در گفتارها و نوشتارهای صاحب‌نظران به‌عنوان تنها راه‌حل اساسی برای معضلات موجود جهانی، به‌ویژه مشكلات زیست‌محیطی مطرح می‌شود. بخش گردشگری همیشه با پژوهش‌های توسعه همراه نبوده، بلكه دل‌مشغولی عمده پژوهشگران توصیف پویایی توسعه بوده است . مسائلی از قبیل كاهش منابع و توزیع نامناسب آن، توانایی رقابت، جهانی‌شدن و امنیت  ازجمله موضوع‌های عمده بحث و مذاكره بوده‌اند .

مسئله گردشگری غالباً به‌عنوان موضوعی حاشیه‌ای در كنار بحث اصلی وجود داشته است . اما در حال حاضر برنامه‌ریزی برای توسعه پایدار می‌تواند از گردشگری به‌عنوان یک راهبرد استفاده نماید. همان‌طور كه دراین‌باره گفته می‌شود رویكرد زیر بنایی كه هم‌اکنون در برنامه‌ریزی صنعت گردشگری و سایر انواع توسعه به كار می‌رود، رویكرد رسیدن به توسعه پایدار است . بر اساس روش توسعه پایدار باید منابع طبیعی، فرهنگی و سایر منابع برای استفاده مداوم در آینده حفظ شود و درعین‌حال برای جامعه‌ی كنونی سودمند و مفید باشد. صحبت در خصوص نقش صنعت گردشگری در ارتباط با سایر عوامل رشد شهری نیست، زیرا در این صورت گردشگران تنها سبب ازدحام و تراكم بیش‌ازحد شبکه‌های معیوب و ضعیف می‌شوند، بلكه گردشگری شهری یكی از شاخه‌های صنعت گردشگری است كه باید با مطالعات شهری برای ارزیابی گذران اوقات فراغت و تفریح و گردشگری در محیط شهری همراه باشد، كه به اصلاح چرخه زندگی بینجامد . شهر لاهیجان به‌عنوان یک شهر تاریخی در ناحیه معتدل و مرطوب خزری، با داشتن نقاط قوت بسیار ازجمله مركزیت داشتن در منطقه ازنظر تاریخی و جاذبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین فرصت‌های بی‌شمار گردشگری تاریخی، تفریحی و طبیعت‌گردی می‌تواند  تبدیل به یک‌قطب گردشگری منطقه‌ای یا حتی فرا منطقه‌ای شود . بامطالعه به روش سیستمی در شهر لاهیجان، حوزه نفوذ و منطقه‌ی پیرامونی آن و همچنین ارزیابی اثرات زیست‌محیطی صنعت گردشگری می‌توان به ارائه راهكارهای مناسب جهت حفظ طبیعت از آسیب‌ها و پایداری منابع برای آیندگان كمك كرد . امید است  با تعمیم نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق به الگوی مناسبی برای برنامه‌ریزی گردشگری شهری به‌عنوان راهبرد توسعه پایدار دست‌یافت.

بیان مسئله و ضرورت تحقیق

مناطق شهری به‌ویژه شهرهای بزرگ از جنبه‌های مختلف برای گردشگران جاذب و دیدنی می‌باشند اما بهترین این جاذبه‌ها شامل سه دسته عمده گنجینه‌ها، نمایشگاه‏ها و مراكز خریدوفروش بوده كه گردشگران را به‌سوی خود می‌کشند.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                           صفحه

چکیده 1

مقدمه. 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- بیان مساله. 4

1-2- ضرورت تحقیق.. 5

1-3- اهداف تحقیق.. 5

1-4- سوال اصلی تحقیق.. 5

1-5 فرضیه های تحقیق.. 5

1-6- محدوده مورد مطالعه ومقطع زمانی.. 6

1-7 محدودیت ها وتنگناهای تحقیق.. 8

1-8- واژه ها و مفاهیم. 8

فصل دوم: مرور منابع، ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

2-1 ادبیات تحقیق.. 11

2-1-1 اهمیت و بررسی و مطالعة شهر و روستا 11

2-2- تعریف و مفهوم شهر. 15

2-2- 1 مفهوم شهر از دیدگاه تاریخی.. 16

2-2-2 مفهوم شهر از دیدگاه اجتماعی.. 16

2-2-3 مفهوم شهر از دیدگاه اقتصادی.. 17

2-2-4 مفهوم شهر از دیدگاه آماری.. 17

2-2-5 مفهوم شهر از نظر نوع معیشت… 19

2-2-6 مفهوم شهر از دیدگاه منظر خارجی و سیمای آن. 19

2-2-7 مفهوم شهر از دیدگاه جغرافیایی.. 20

2-2-8 شهر و روستا و تقسیم کار. 21

2-2-8–1 تمرکز و انزوا 22

2- 3 تعریف و مفهوم روستا 22

2-3-1 وحدت روستا 25

2-3-2 خصیصه های روستا 25

2-3-3  تعریف و مفهوم روستا از دیدگاه جغرافیایی.. 26

2-4 تفاوت های ساختاری بین شهر و روستا 27

2-5 تعریف حوزه و منطقه نفوذ. 29

2-6 عوامل مؤثر در برقراری روابط شهر و روستا در ایران. 31

2-7 نقش عوامل طبیعی در برقراری روابط شهر و روستا 32

2-8 نقش عوامل اقتصادی در برقراری روابط شهر و روستا 44

2-9 نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی در برقراری روابط شهر و روستا 54

2-10 نقش عوامل سیاسی و اداری در برقراری روابط شهر و روستا 57

2-11 پیشینه تحقیق.. 60

فصل سوم: روش اجرای تحقیق، مواد و روش

3-1 روش تحقیق و مراحل آن. 65

3-1-1- روش تحقیق.. 65

3-1-2- مراحل تحقیق.. 65

3-1-2-1- جمع آوری اطلاعات… 65

3-1-2-2- سازماندهی و طبقه بندی اطلاعا ت… 65

3-1-2-3- تجزیه وتحلیل اطلاعات… 65

3-2- جامعه آماری، حجم نمونه ومتغیرهای تحقیق.. 65

3-3 ویژگیهای محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی منطقه مورد مطالعه. 66

3-3- 1 موقعیت جغرافیایی.. 66

3-3-2- توپوگرافی.. 68

3-3-3-آب و هوا 68

3-3-4- بارندگی.. 69

3-3- 5- دما 69

3-3- 6- منابع آب… 73

3-3-7- خاک.. 74

3-3-7-1- جلگه های آبرفتی.. 75

3-3-7-2- جلگه های رسوبی و رود خانه ای.. 75

3-3-7-3- ماسه های ساحلی.. 75

3-3-8- پوشش گیاهی.. 75

3-3-8-1- پوشش جنگلی.. 75

3-3-8-2- پوشش مرتعی.. 76

3-4- ویژگی های اجتماعی و جمعیتی.. 76

3-4-1- تعدادجمعیت در سالهای آماری.. 77

3-4-2- نرخ رشد جمعیت… 81

3-4-3-توزیع و تراکم جمعیت… 82

3-4-4- ساختار جنسی، نسبت جنسی.. 82

3-4-5- سواد وآموزش… 84

3-5- ساختار اقتصادی.. 85

3-5-1- کشاورزی.. 85

3-5-1-1- زراعت… 85

3-5-1-2- باغداری.. 89

3-5-1-3- دامداری.. 90

3-5-1-4- پرورش طیور. 91

3-5-1-5- پرورش ماهی.. 92

3-5-2- خدمات… 92

3-5-3- صنعت… 93

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

 

4-1 یافته های تحقیق.. 96

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پاسخ فرضیات می باشد.

5-1 بحث و نتیجه گیری.. 127

5-2 پاسخ فرضیات… 129

5-3 پیشنهادات… 131

منابع و مأخذ. 132

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                             صفحه

جدول 3-1 درصد و میانگین رطوبت نسبی ایستگاه رشت… 70

جدول 3-2 جهت باد غالب سالانه درشهر رشت… 71

جدول 3-3 تغییرات جمعیت در سالهای 1375 و 1385  و 1390دهستان پیربازار. 78

جدول 3-4 تعداد خانوار در سالهای 1375 و 1385  و1390دهستان پیربازار. 78

جدول 3-5 بعد خانواردر سالهای 1375 و 1385  و 1390دهستان پیربازار. 79

جدول 3-6 تعداد جمعیت، خانوار و بعد خانواردرروستاهای دهستان پیربازار (1385) 80

جدول 3-7 تحولات جمعیتی روستاهای دهستان پیر بازار در طول سالهای 85- 75. 81

جدول 3-8 تراکم جمعیت  در سالهای 1375 و 1385  و 1390دهستان پیربازار. 82

جدول 3-9 ساختار جنسی، نسبت جنسی درروستاهای دهستان پیر بازار (1385) 83

جدول 3-10سواد و آموزش و درصد با سوادی در دهستان پیربازار (1385) 84

جدول 3-11 مساحت اراضی کشاورزی دهستان پیر بازار(1388) 86

جدول 3-12 مساحت محصولات زراعی سالانه  دهستان پیر بازار(1388) 86

جدول 3-13 سطح زیرکشت برنج وتولید در روستاهای دهستان پیر بازار در سال 1378. 87

جدول 3-14 سطح زیرکشت برنج وتولید در روستاهای دهستان پیر بازار در سال 1388. 88

جدول 3-15 سطح زیرکشت درختان میوه وتولید در روستاهای دهستان پیر بازار در سال 1388. 89

جدول 3-16 تعداد دام های موجود دهستان پیر بازار. 90

جدول 3-17 تعداد، ظرفیت، تولید گوشت سفید. 91

جدول 3-18 واحد های پرورش ماهی دهستان پیر بازار. 92

جدول 3-19 نوع و تعداد خدما ت… 93

جدول 3-20 نوع وتعداد صنایع. 94

جدول 4-1 نوع جنسیت پاسخ دهندگان. 96

جدول 4-2 وضعیت سنی پاسخ دهندگان جامعه آماری.. 97

جدول 4-3 میزان تحصیلات پاسخ دهندگان. 98

جدول 4-4 مدت زندگی در مناطق روستایی دهستان پیربازار. 99

جدول 4-5 وضعیت شغلی پاسخ دهندگان. 100

جدول 4-6 میزان شناخت از شهررشت و دهستان پیربازار. 101

جدول 4-7 چگونگی وضعیت ترافیک در مسیر پیربازار به شهررشت… 102

جدول 4-8 مناسبات شهر رشت و میزان تاثیر آن در روستاهای پیرامون ( دهستان پیربازار) 103

جدول 4-9 ساکنین شهر رشت ومیزان نیاز به کالاهای مصرفی روستاهای پیرامون. 104

جدول 4-10 افزایش جمعیت شهر رشت و میزان تاثیر در مناسبات این شهر با روستاهای پیرامون. 105

جدول 4-11 توسعه شهرنشینی و زندگی مرفه شهری و میزان نقش آن در مناسبات شهر رشت با پیرامون. 106

جدول 4-12 میزان رفع خدمات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنین دهستان پیربازار توسط شهر رشت… 107

جدول 4-13 بیشترین تاثیر مناسبات شهر رشت و روستاهای پیرامون و تغییرات چشم گیر در روستاها 108

جدول 4-14 میزان فاصله روستاها به شهر رشت و مناسبات بین این شهر و روستاهای پیرامون. 109

جدول 4-15 توسعه شهر رشت ومیزان کشیده شدن آن به روستاهای پیرامون( روستاهای پیربازار ) 113

جدول 4-16 مناسبات  شهر رشت و روستاهای پیرامون مشکلات بوجود آمده دردهستان پیربازار. 115

جدول 4-17 خرید و فروش روزانه مایحتاج زندگی ومیزان مناسبات بین شهر رشت و روستاهای پیرامون. 116

جدول 4-18 مناسبات موجود در رشت و میزان تغییرات کاربری اراضی در روستاهای دهستان پیربازار. 117

جدول 4-19 پایین بودن قیمت زمین ومسکن نسبت به شهررشت ومیزان نقش آن درمناسبات بین دو طرف… 118

جدول 4-20 سهولت دسترسی  وامکان استفاده از خدمات مختلف شهری و میزان مناسبات بین دو طرف… 120

جدول 4-21 مناسبات شهر رشت و روستاهای پیرامون و میزان افزایش مهاجرت روستاییان به شهر. 121

جدول 4-22 مناسبات بین شهر رشت و روستاهای پیرامون و میزان مهاجرت معکوس شهر به روستا 122

جدول 4-23 فاصله کم شهر رشت با روستاهای پیرامون و میزان سکونت افراد کم درآمد درروستاهای نزدیک شهر  123

جدول 4-24 مناسبات شهر وروستا و میزان تمایل به فروش اراضی کشاورزی.. 124

جدول 4-25 دلایل تمایل به فروش زمین توسط روستاییان. 125

جدول 5-1 مناسبات شهر رشت و میزان تاثیر آن در روستاهای پیرامون ( دهستان پیربازار) 130

جدول 5-2 افزایش جمعیت شهر رشت و میزان تاثیر در مناسبات این شهر با روستاهای پیرامون. 130

 

فهرست نمودار

عنوان                                                                                                          صفحه

نمودار 3-1-میانگین بارندگی ماهیانه در ایستگاه سینوپتیک رشت… 69

نمودار 3-2 میانگین ماهانه ی متوسط دمای روزانه ی هوا بر حسب سانتی گراد (1388-1378) 70

نمودار 3-3  درصد و میانگین رطوبت نسبی ایستگاه رشت… 71

نمودار 3-4 گلباد شهر رشت(ایستگاه فرودگاه) 72

نمودار3-5 موقعیت و زوایای تابش خورشیددر عرض جغرافیایی 37 شمالی.. 73

نمودار 3-6  تغییرات جمعیت در سالهای 1375 و 1385  و 1390دهستان پیربازار. 78

نمودار 3-7 تعداد خانواردر سالهای 1375 و 1385  و 1390دهستان پیربازار. 79

نمودار 3-8 بعد خانواردر سالهای 1375 و 1385  و 1390دهستان پیربازار. 79

نمودار 3-9 تراکم جمعیت  در سالهای 1375 و 1385  و 1390دهستان پیربازار. 82

نمودار 3-10- ساختار جنسی دهستان پیر بازار. 83

نمودار 3-11- سطح زیر کشت اراضی کشاورزی دهستان پیر بازار(1388) 86

نمودار3-12 سطح زیرکشت محصولات زراعی سالانه  دهستان پیر بازار(1388) 86

نمودار 4-1 نوع جنسیت پاسخ دهندگان. 96

نمودار 4-2 وضعیت سنی پاسخ دهندگان جامعه آماری.. 97

نمودار4-3 میزان تحصیلات پاسخ دهندگان. 98

نمودار 4-4 مدت زندگی در مناطق روستایی دهستان پیربازار. 99

نمودار 4-5 وضعیت شغلی پاسخ دهندگان. 100

نمودار 4-6 میزان شناخت از شهررشت و دهستان پیربازار. 101

نمودار 4-7 چگونگی وضعیت ترافیک در مسیر پیربازار به شهررشت… 102

نمودار 4-8 مناسبات شهر رشت و میزان تاثیر آن در روستاهای پیرامون ( دهستان پیربازار) 103

نمودار 4-9 ساکنین شهر رشت ومیزان نیاز به کالاهای مصرفی روستاهای پیرامون. 104

نمودار 4-10افزایش جمعیت شهر رشت و میزان تاثیر در مناسبات این شهر با روستاهای پیرامون. 105

نمودار4-11توسعه شهرنشینی و زندگی مرفه شهری و میزان نقش آن در مناسبات شهر رشت با پیرامون. 106

نمودار4-12میزان رفع خدمات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنین دهستان پیربازار توسط شهر رشت… 107

نمودار 4-13 بیشترین تاثیر مناسبات شهر رشت و روستاهای پیرامون و تغییرات چشم گیر در روستاها 108

نمودار 4-14 میزان فاصله روستاها به شهر رشت و مناسبات بین این شهر و روستاهای پیرامون. 109

نمودار 4-15توسعه شهر رشت ومیزان کشیده شدن آن به روستاهای پیرامون( روستاهای پیربازار ) 113

نمودار 4-16 مناسبات شهر رشت و روستاهای پیرامون مشکلات بوجود آمده دردهستان پیربازار. 115

نمودار4-17خریدو فروش روزانه مایحتاج زندگی ومیزان مناسبات بین شهر رشت و روستاهای پیرامون. 116

نمودار 4-18مناسبات موجود در رشت و میزان تغییرات کاربری اراضی در روستاهای دهستان پیربازار. 117

نمودار4-19پایین بودن قیمت‎زمین ومسکن‎نسبت به شهررشت ومیزان نقش آن درمناسبات بین دوطرف… 119

نمودار4-20سهولت دسترسی  وامکان استفاده از خدمات مختلف شهری و میزان مناسبات بین دو طرف… 120

نمودار 4-21 مناسبات شهر رشت و روستاهای پیرامون و میزان افزایش مهاجرت روستاییان به شهر. 121

نمودار 4-22 مناسبات بین شهر رشت و روستاهای پیرامون و میزان مهاجرت معکوس شهر به روستا 122

نمودار 4-23 فاصله کم شهر رشت با روستاهای پیرامون و میزان سکونت افراد کم درآمد درروستاهای نزدیک شهر  123

نمودار4-24 مناسبات شهر وروستا و میزان تمایل به فروش اراضی کشاورزی.. 124

نمودار 4-25 دلایل تمایل به فروش زمین توسط روستاییان. 125

نمودار 5-1افزایش جمعیت شهر رشت و میزان تاثیر در مناسبات این شهر با روستاهای پیرامون. 131

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                           صفحه

عکس 3-1 نمایی از اراضی کشت برنج در روستای منگوده 85

عکس 3-2 نمایی از باغات در روستای فخب و پیله داربن.. 89

عکس 3-3 دام های  بومی و دورگه در دهستان پیر بازار. 91

عکس 3-4 نمایی از پرورش طیور در روستای پیله داربن.. 91

عکس 3-5 استخر پرورش ماهی در روستای مبارک آباد. 92

عکس 4-1 تغییرات ایجاد شده از نظر خدماتی در منطقه مورد مطالعه. 103

عکس 4-2 میزان نیاز به کالاهای مصرفی و تغییرات ایجادشده در روستاهای پیرامون. 104

عکس 4-3 افزایش جمعیت و میزان تردد وسایل نقلیه در مسیر رشت به روستاهای پیرامون. 105

عکس 4-4 توسعه شهرنشینی و زندگی مرفه شهری و ایجاد فروشگاه های جدید تجملی.. 106

عکس 4-5 مناسبات شهر رشت و پیرامون و ایجاد خدمات فرهنگی و اقتصادی.. 107

عکس 4-6 تاثیر مناسبات شهر رشت درروستاهای پیرامون و تغییرات چشم گیر در برخی مناطق.. 108

تصویر 4-7 تصویر ماهواره ای ازمجتمع های كوچك شكل گرفته اطراف راه- مزرعه ها 112

تصویر 4-8 نمایی از واحدهای پراكنده سكونتی در مزارع. 112

عکس 4-9 نمایی از توسعه شهر رشت در حوالی شهر و آپارتمان سازی بدلیل قیمت کم زمین.. 115

عکس 4-10 نمایی از تغییرکاربری زمین های زراعی در حوالی شهر رشت… 118

عکس 4-11 پایین بودن قیمت زمین و مسکن نسبت به شهررشت و افزایش ساخت وساز دراین مناطق.. 119

عکس 4-12 سهولت دسترسی به خدمات و امکانات جدیددر مناسبات دو طرف… 120

عکس 4-13 نمایی از ساختمانهای جدید در مناطق روستایی ومهاجرت معکوس… 122

عکس 4-14 فاصله کم شهر رشت و روستاهای پیرامون و ساخت وسازهای ناموزون در این مناطق.. 123

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                           صفحه

نقشه 1-1 نقشه موقعیت دهستان پیر بازار در شهرستان و بخش… 7

نقشه 3-1 استان اداری سیاسی دهستان پیربازار. 67

نقشه 4-2 مراحل گسترش ادواری شهر رشت طی 85-65-1345. 114

 

چکیده

این تحقیق با بهره گرفتن ازروش توصیفی- تحلیلی، با بهره گیری ازمطالعات کتابخانه ای و اسنادی همراه با مشاهدات میدانی واستخراج پرسشنامه به بررسی مناسبات شهررشت و روستاهای دهستان پیربازارپرداخته و هدف آن شناسایی و معرفی روستاهای مرتبط با شهررشت وارائه راهکارهای لازم در جهت این مناسبات می باشد.

یافته ها نشان می دهدکه مناسبات ایجاد شده بین شهر رشت وروستاهای پیرامون دردهستان پیربازار از آثار و پیامدهای ارگانیک روابط روستا و شهر بی بهره بوده است، بطوریکه که این روابط بطور عمده درمناطق روستایی به پیامدهای نامطلوب زیرمنجر شده است. مناسبات فوق باعث شده است تابسیاری از اراضی زراعی و باغها به سایر کاربریها اختصاص داده شوند بنابراین سبب تنوع و تغییرکاربری اراضی شده است. این مناسبات سبب افزایش قیمت مسکن شده و بورس بازی زمین نیز تشدید شده است. باعث افزایش قابل توجه تعداد مرغداریها و گاوداری و کارگاه های صنعتی شده و انواع آلودگیها را در نواحی اطراف محیط شهری تشدید کرده است. زمینه قطعه قطعه شدن اراضی زراعی فراهم شده و از بهر ه وری  اراضی زراعی کاسته شده است. الگوی سنتی مسکن روستایی کمرنگ شده وبه سبک معماری شهری توسعه پیداکرده است. براین اساس جذب مهاجر از سایر روستاها شده و ناهنجاریها ی حاصل از افزایش جمعیت را نیز تشدید کرده است. میزان خرید و فروش باغها به وسیله شهر نشینان رونق پیداکرده و درنهایت منجر به تغییر ماهیت تولید، شیوه باغداری، تغییر کاربری و تغییر مالکیت شده است. باعث کاهش مالکیت اراضی زراعی شده و میزان تولید محصولات زراعی کاهش یافته است. وبه دلیل اسکان گروه های ناهمگن باعث تضعیف انسجام روستا شده و چالشهای متعدد اجتماعی و فرهنگی را سبب شده است. جامعه آماری در تحقیق فوق دهستان پیربازار بوده و متغیر مستقل آن روستاهای دهستان پیربازار و متغیر وابسته بررسی مناسبات شهر رشت با این دهستان می باشد. درنظرسنجی ازجامعه آماری تحقیق بیش از نیمی از پاسخ دهندگان معتقدندکه افزایش جمعیت شهر رشت وتوسعه شهر نشینی و زندگی مرفه شهری درمناسبات این شهر با روستا های پیرامون بسیارزیاد بوده است درواقع اکثرپاسخ دهندگان معتقدندکه مناسبات شهر رشت درروستاهای پیرامون تاثیر بسیارزیاد ی داشته و بیشترین تاثیر مناسبات بین شهر رشت در وستاهای پیربازار  فخب، سیاه اسطلخ و پستک بیان نموده اند.

 

واژگان کلیدی:

 مناسبات، شهر، روستا، رشت، دهستان پیربازار

 

 

مقدمه

روابط متقابل شهر وروستا به عنوان یکی از مهمترین عوامل موثر در بروز تغییرات اجتماعی، اقتصادی  و فرهنگی در عرصه های شهری و روستایی شناخته شده است. درنظریه های توسعه به طورعمده بردوگانگی منظر شهر و روستا تاکید شده است و در این راستا برنامه ریزان شهری با تمرکز بر گروه های شهری توجه اندکی به کشاورزی و برنامه ریزی با جهت گیری به سمت نواحی روستایی داشته اند. در حالی که برنامه‎ریزان توسعه روستایی نیز با تاکید بر روستا و اراضی کشاورزی کمتر به فضای شهری و تاثیر آن در توسعه روستایی پرداخته اند. به این ترتیب درطول سالهای متمادی تفکیک فضایی شهر و روستا در برنامه‎ ریزی ‎های توسعه یک سنت غالب در میان متخصصان و برنامه ریزان شهری و روستایی بوده است. در دهه 1970 م انگاره‎ای ترویج یافت که بر اساس آن شهرها می توانستند درتوسعه روستایی موثر واقع شوند. به این ترتیب با شکل گیری پیوندهای مصرف، تولید و روابط مالی میان شهر ها و روستاها و نیز شکل گیری جریانهای متنوع از کالاها، خدمات، پول، اطلاعات، مردم، فناوری و تولید میان شهرها و روستاها، روابط فضایی آنها در یک الگوی یکپارچه ناحیه ای مورد تاکید برنامه ریزان قرار گرفت. این تحقیق نشان می دهد که چگونه روابط متقابل روستا و شهر مانند پیوندهای فضایی(جریان کالاها،  پول، سرمایه، مردم، اطلاعات، پسماندها، تولید و فنآوری) وهمچنین روابط متقابل بخشی برتغییرات اجتماعی و اقتصادی نواحی روستایی و شهری اثر می گذارند. در واقع مناسبات شهر رشت و روستاهای پیرامون باعث تغییر کاربری اراضی کشاورزی و توسعه شهر رشت به این نواحی گشته است. بنابراین این تحقیق در نظر دارد به بررسی مناسبات شهررشت و روستاهای دهستان پیربازار پرداخته و بر این اساس به پنج فصل زیر تقسیم می گردد:

فصل اول: کلیات تحقیق شامل بیان مساله، سوال تحقیق، اهداف تحقیق، فرضیه های تحقیق، محدودیت‎ها وتنگناهای تحقیق، محدوده مورد مطالعه ومقطع زمانی و واژه ها و مفاهیم می باشد.

فصل دوم: مرور منابع، ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

فصل سوم: روش اجرای تحقیق، مواد و روش

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                       صفحه

چکیده:……………………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول: «کلیات تحقیق»

1-1بیان مسئله:……………………………………………………………………………………………………. 3

1-2  فرضیه ها ی تحقیق:……………………………………………………………………………………… 4

1-3  سوال تحقیق:………………………………………………………………………………………………. 5

1-4اهداف تحقیق :………………………………………………………………………………………………

فصل دوم : «مرور منابع/ادبیات تحقیق/پیشینه تحقیق»

2-1  منابع تحقیق:……………………………………………………………………………………………….. 8

2-2- مبانی نظری تحقیق:      ……………………………………………………………………………….. 10

2-3- مبنای نظری ژئو مر فو لوژی در طراحی:…………………………………………………………… 10

2-4- مبنای نظری اقلیم ( آب و هواشناسی):……………………………………………………………. 11

2-5- مبنای نظری هید رو لوژی در طراحی:………………………………………………………………. 11

2-6- مبانی نظری و «معماری بومی گیلان» :………………………………………………………………. 11

2-7- ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 12

2-7-1- (طراحی بنا و پایداری آن)…………………………………………………………………………. 13

2-7-2- پایداری(sustain):………………………………………………………………………………. 13

2-7-3- توسعه پایدار:………………………………………………………………………………………….. 13

2-7-4-  تعریف معماری پایدار- معماری سبز و اصول آن:…………………………………………… 14

2-8- پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 14

2-8-1 خارج از کشور:…………………………………………………………………………………………. 15

2-8-2 داخل کشور:…………………………………………………………………………………………….. 16

فصل سوم: «روش اجرای تحقیق / مواد و روشها»

3-1روش تحقیق:………………………………………………………………………………………………… 18

3-2 مدل ها:………………………………………………………………………………………………………. 18

3-3 مدل کوپن:………………………………………………………………………………………………….. 18

3-4- مدل اولگی (عامل زیست محیطی و اقلیمی)………………………………………………………. 20

3-5- مطالعات محیطی  ایران و استان گیلان :……………………………………………………………. 21

3-6- بررسی موقعیت جغرافیایی و اقلیمی طرح( استان گیلان):……………………………………. 22

3-7-  تقسیمات محیطی ایران:……………………………………………………………………………….. 24

3-8- موقعیت و نقاط آسایش ایران:………………………………………………………………………… 25

3-9- موقعیت شیب استان گیلان:…………………………………………………………………………… 26

3-10- موقعیت ار تفاعی استان گیلان:…………………………………………………………………….. 27

3-11- پهنه بندی خطرات زلزله در استان گیلان :……………………………………………………….. 28

3-12- توان روان آب  وسیل در استان گیلان:…………………………………………………………… 29

3-13- راه های دسترسی استان گیلان:………………………………………………………………………. 30

3-14- بررسی و تحلیل عناصر جغرافیایی:………………………………………………………………… 31

3-14-1نموارعنصر باد :………………………………………………………………………………………… 31

3-13-2 تاثیر درختان در هدایت باد :………………………………………………………………………. 33

3-13-3  بررسی عنصر رطوبت دراستان گیلان ………………………………………………………….. 34

3-13-4- زاویه تابش عامل گرمایی  و نمودار ها………………………………………………………… 38

فصل چهارم :«تجزیه و تحلیل داده ها ویافته های تحقیق»

4-1 عنوان تحقیق و سوال تحقیق: …………………………………………………………………………… 42

 

4-2 بنای سالم و خصوصیات ان:…………………………………………………………………………….. 42

4-3  اصول و منابع  طراحی پایدار………………………………………………………………………….. 44

4-4   راهبردهای مربوط به صرفه جویی در مصرف منابع……………………………………………… 44

4-5 کاربرد انرژی در بنا……………………………………………………………………………………….. 45

4- 6 طراحی هماهنگ با چرخه زیست:……………………………………………………………………. 46

4-7 طراحی انسانی ومعماری پایدر اصل سوم:…………………………………………………………… 47

4-8 چگونگی دستیابی به معماری پایدار:…………………………………………………………………… 49

4-9معماری بومی  روستایی گیلان راهکار پایدری:………………………………………………………. 49

4-10- تاثیر پذیری معماری پایدار از شرایط زیست محیطی (گیلان) ………………………………. 50

4-11 تجزیه وتحلیل ابزار زیست محیطی  در طراحی:………………………………………………… 52

4-12تحلیل  بخش دوم عنوان تحقیق /    ………………………………………………………………… 52

4-13نحوه استقرار و تنظیم شرایط محیطی(تهویه طبیعی)……………………………………………… 54

4-14  جهت استقرار ساختمان (با توجه به جبهه کوه ):   ……………………………………………. 54

4-15 سازمان دهی سایت و زاویه تابش:…………………………………………………………………… 54

4-16ضرورت ایجاد آفتابگیری در بنا :…………………………………………………………………… 55

4- 17فرم سقف ها ……………………………………………………………………………………………. 56

4-18 بالا بودن میزان آب های سطحی …………………………………………………………………… 57

فصل پنجم : «بحث،نتیجه گیری و پیشنهادات»

5-1 نتیجه گیری در بخش نظری:……………………………………………………………………………. 59

5-1-1 نتیجه گیری در بخش اجرایی:………………………………………………………………………. 59

5-2 آزمون فرضیه ها :………………………………………………………………………………………….. 60

5-2-1 اثبات فرضیه ها: ……………………………………………………………………………………… 60

5-3  پیشنهادات:…………………………………………………………………………………………………. 61

منابع :………………………………………………………………………………………………………………. 63

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                       صفحه

جدول 3- 1- تغییرات و میانگین سرعت سالیانه باد در استان گیلان (آستارا/ بندر انزلی/……….. 32

جدول 3-2  رطوبت نسبی  در ایستگا های سینوپتیک استان گیلان در سال ……………………….. 35

جدول  3-3  / گرما و تبخیر و بارندگی در ده سال چند  ایستگا هواشناسی گیلان……………….. 36

جدول 3-4- زاویه تابش در فصلهای سال در ایران……………………………………………………… 38

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                       صفحه

نقشه 3-1 تقسیمات محیط طبیعی ایران…………………………………………………………………….. 24

نقشه 3-2 اقلیم آسایش ایران ………………………………………………………………………………… 25

نقشه.3-3. کلاسهای شیب استان گیلان( مقاله مطالعا آب بندانهای گیلان)………………………….. 26

نقشه 3-4- طبقات ارتفاعی استان گیلان …………………………………………………………………… 27

نقشه 3-5  پهنه بندی خطر زلزله  (مقاله آب بندانهای گیلان)…………………………………………. 28

نقشه 3-6. روان آب (مقاله مطالعات آب بندانهای گیلان)……………………………………………… 29

نقشه.3-7. را های مراسلاتی استان گیلان(از مقاله آب بندانهای استان)………………………………. 30

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                       صفحه

نمودار 3-1. بیو کلماتیک ساختمان………………………………………………………………………….. 20

نمودار 3-2 -درصد حالات باد در منطقه ساحلی و جلگه ای گیلان      در سال 85…………….. 31

نمودار 3-3   تغییرات و میانگین سرعت سالیانه باد در استان گیلان (آستارا/ بندر انزلی…………. 32

نمودار 3-4  منحنی آمبریو تر میک استان گیلان میانگین ده ساله( بارندگی / دما)………………… 37

نمودار 3-5 زاویه تابش در عر ضهای جغرافیایی ایران(اول تیر ماه) ………………………………… 39

نمودار 3-6 زاویه تابش در عرض های جغرافیایی ایران ………………………………………………. 40

نمودار 4-1  ساختمان پایدار………………………………………………………………………………….. 48

نمودار 4-2 نحوه استقرار بنا با توجه به جهت وزش باد………………………………………………… 53

 

 

فهرست اشكال

عنوان                                                                                                       صفحه

عكس شماره  2-1معماری سبز……………………………………………………………………………….. 14

عكس شماره  3-1  ماهواره ای محدوده گیلان……………………………………………………………. 21

عکس شماره  3-2  محدوده سیاسی  گیلان……………………………………………………………….. 22

شکل شماره 3-3   نحوه استقرار درخت نسبت به ساختمان…………………………………………… 33

عکس شماره 3-4 اسقرار درخت در سلیت……………………………………………………………….. 33

عکس شماره 4-1 معماری پایدار…………………………………………………………………………….. 47

عكس شماره 4-2 نمودتر چرخش خورشید……………………………………………………………….. 55

عکس شماره .4-3- سقف شیبدار در جهت غرب……………………………………………………….. 56

 

چکیده:

انسان همواره در طول تاریخ سعی می نماید به منظور ایجاد سر پناهی امن برای سکونت ، آن را با محیط پیرامون خود هماهنگ سازد تا بتواند شرایط مناسبی برای ادامه حیات خویش ایجاد کند و در حقیقت شرایط و عوامل جغرافیایی ، اقلیمی نیز در شکل گیری این فضای زیست دخالت مستقیمی دارد.

در ایران به دلیل دارا بودن چهار اقلیم متفاوت گرم و مرطوب،گرم و خشک،معتدل و مرطوب و سرد،معماری متفاوتی (به ویژه در طراحی مسکن بومی ) همامنگ با عوامل جغرافیایی به وجود آمده است که در این معماری به کارگیری مصالح بومی که کمترین تًاثیرنامطلوب بر محیط را دارند و همچنین کاهش میزان انرژی مصرفی با بهره گرفتن از مصالح بومی موجب پایداری محیط زیست و افزایش دوام بناها گردیده اند،لحاظ شده است.

معماری گیلان به عنوان نمونه ای مناسب از هماهنگی و تلفیق بنا با طبیعت که حاصل عوامل مختلف جغرافیا كه از زیر شاخه های آن میتوان به عوامل اقلیمی،اجتماعی،اقتصادی، فرهنگی و…نام برد متاثر است و بیشترین تًاثیر را از اقلیم و طبیعت پیرامون خود گرفته است . به نظر می رسد معماری این منطقه از مصالح مورد استفاده تا فرم کلی بنا تحت تًاثیر محیط پیرامون می باشد. برای شناخت این معماری باید تًاثیر عوامل جغرافیایی را بر ساخت و ساز ابنیه شمال ایران مورد بررسی قرار گیرند. از این رو در این رساله پس از معرفی خصوصیات جغرافیایی،به تًاثیر ایت عوامل بر شکل گیری فضاها و عناصر معماری این منطقه پرداخته خواهد شد و همینطور در جهت بررسی راهکارهای معماری پایدار گیلان ابتدا مفهوم پایداری،توسعه پایدار و تٌاثیر و اهداف آن در معماری و سپس معماری گیلان و بویژه تًاثیر ویژگی های جغرا فیایی و طبیعی بر آن بررسی خواهد شد.به نظر می رسد عدم توجه به معماری بومی موجب شده که جمعیت جوان  منطقه هیچ آشنایی بافرهنگ و معماری گذشته ی منطقه خود نداشته باشند که در پی آن جامعه هویت خود را از دست داده و فرهنگ های مختلف وارد جامه می شوند از این رو فرد دچار بحران هویت می شود و چیزی ازگذشته ی جامعه و فرهنگ و معماری خود نمی داند،از این رو ایجاد یک مرکز فرهنگی هنری با رویکرد معماری بومی گیلان از به خطر افتادن فرهنگ و معماری گذشته که به عنوان میراثی برای آیندگان است حفاظت خواهد شد.

 

واژه های کلیدی :معماری بومی گیلان ، پارامترهای جغرافیای طبیعی، کلیات معماری معماری، مناطق جلگه ای، مناطق کو هپایه ای

1بیان مسئله:

الف)خصوصیات جغرافیای طبیعی اعم از (توپو گرافی، اب و هوا ،جلگه ویا کوهستان ،و نحوه استقرا با توجه به جهات جغرافیایی) هر منطقه ,وتاثیرآن بر معماری .

ب)نحوه ی بکارگیری مصالح بومی و انرژی های قابل تجدید در معماری هر منطقه با توجه به شرایط جغرافیای .

پ) با توجه به نیازهای امروزی کاربران استفاده از نمادها و نشانه های گذشته را در بناهای جدید  بسیار موئثر و مفید است.