چکیده:

«آرایش رسانه‌ای کارآمد» الزام اصلی مأموریت صداوسیماست که «مدیریت و هدایت فرهنگ و افکار عمومی جامعه» می­باشد، لذا ضرورتاً باید الگویی برای تنظیم آرایش رسانه­ای تدوین گردد تا با برتافتن آن الگو، صداوسیما مأموریت خود را محقق و در مواجهه با امپریالیسم رسانه­ای دشمن، بر تهدیدات آن نیز فایق آید. بر این ‌اساس پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که، الگوی آرایش رسانه­ای صداوسیمای جمهوری اسلامی، چگونه باید باشد؟ که در کنار این مسئله، به بررسی شرایط نوین فضای رسانه‌ای جهان برای انطباق با شرایط جدید و همچنین، آشنایی با حوزه ها و جوانب آرایش رسانه­ای نیز می‌پردازد. برای پاسخ به این پرسش، تحقیق حاضر به‌صورت کیفی انجام شد و گردآوری داده‌ها نیز به روش مصاحبه عمیق با 15 کارشناسان خبره از اساتید علوم ارتباطات و مدیریت رسانه، سینما، علوم نظامی، علوم سیاسی و دانش مدیریت استراتژیک انجام گرفت که پس از استخراج و کدگذاری داده‌ها به‌صورت گام‌به‌گام و مرحله‌به‌مرحله از مصاحبه‌ها، به کدگذاری باز، محوری و گزینشی، مقوله‌بندی پرداخته شد. با به اشباع رسیدن مقولات و اتصال و پیوند مقولات اصلی، طرح نظری بزرگ‌تری شکل گرفت و یافته‌ها به‌آرامی شکل نظریه بر خود پذیرفت. از این طریق تدوین الگوی موردنظر مورد مداقه قرار گرفت.

طراحی الگوی موردنظر که به‌صورت ترکیبی بر مبنای طرح‌ریزی در دانش مدیریت استراتژیک و برنامه‌ریزی در مدیریت عمومی شکل گرفته، پس از تعریف و تبیین مفهوم «آرایش رسانه‌ای» به الگوی گام‌به‌گام برای طراحی آرایش رسانه‌ای رسید که شامل 14 گام‌ اصلی است که شامل موارد زیر می‌باشد: پیش‌گام. تنظیم عقبه آرایش رسانه‌ای 1.تعیین رویکردهای طراحی 2. تفکیک پارادایم 3. ‌تنظیم اصول و قواعد طراحی آرایش 4. تعیین نوع آرایش رسانه‌ای آفندی، تهاجمی، متقارن و نامتقارن، 5. شناخت وضع موجود و استعداد نیروی خودی و غیر 6. ترسیم وضع مطلوب و برآورد وضعیت از فضای نوین رسانه‌ای 7. تعیین حوزه نفوذ و کانون تمرکز تمدنی و اولویت‌ها و نیازسنجی جامعه و نظام 8. تنظیم حوزه‌های آرایش رسانه‌ای و قالب‌ها و گونه‌های رسانه‌ای 9. سازمان‌دهی، نهادسازی و تنظیم زنجیره تأمین 10. تبیین اهداف،‌ مأموریت و چشم‌انداز کل و جزء 11. تأمین منابع انسانی و امکانات 12. هدایت و رهبری 13. انتشار کیفی و کمی پیام 14. نظارت و ارزیابی، آسیب‌شناسی مجدد، بازطراحی و به‌روزرسانی.

کلیدواژه‌ها:

آرایش رسانه­ای، رقابت در سپهر رسانه‌ای، قدرت نرم، دیپلماسی عمومی، مدیریت استراتژیک رسانه، صداوسیما، ادغام رسانه­ای، همگرایی رسانه­ای، آرایش رسانه­ای متقارن و نامتقارن

 

فهرست

فصل اول: کلیات.. 1

• مقدمه 2

2-1. بیان مسئله. 2

3-1. ضرورت و اهمیت تحقیق: 4

4-1. اهداف تحقیق.. 6

5-1. سؤالات تحقیق.. 6

6-1. فرضیه‌ها 7

7-1. تعریف مفاهیم. 7

فصل دوم: مبانی نظری.. 12

1-2 مقدمه. 13

2-2 بررسی تحقیقات پیشین.. 13

1-2-2 تحقیقات داخلی.. 13

1-2-2 تحقیقات خارجی.. 18

3-2 نظریات مربوط به تحقیق.. 21

1-3-2 مدیریت استراتژیک، ‌مدیریت عمومی و مدیریت رسانه. 22

1-1-3-2 رویکردهای مدیریت رسانه. 23

2-1-3-2 ضرورت توجه توأمان به سه منظر و گفتمان حاکم بر مدیریت استراتژیک رسانه. 24

2-3-2 جنگ نرم. 25

1-2-3-2 جنگ نرم در فضای سایبر. 27

3-3-2 رقابت و یا جنگ رسانه‌ای، در سپهر رسانه‌ای جهان. 29

4-3-2 دیپلماسی عمومی و ارتباطات استراتژیک… 32

5-3-2 دیپلماسی رسانه‌ای.. 38

1-5-3-2 تبدیل اطلاعات سری به اطلاعات آشكار. 39

2-5-3-2 رسانه‌ها؛ نهادهای خصوصی دیپلماتیك… 40

3-5-3-2 دیپلماسی رسانه‌ای؛ عرصه دیپلماسی افكار عمومی.. 41

4-5-3-2 رسانه‌ها؛ حلقه اتصال دولت‌ها به افكار عمومی جهانی.. 42

6-3-2 رسانه پدیده‌ای انسان‌واره 43

7-3-2 فضای نوین رسانه‌ای جهان. 48

1-7-3-2 سیر تطور رسانه و مخاطب و جامعه. 49

2-7-3-2 جامعه اطلاعاتی : 64

3-7-3-2 جامعه دانشی.. 71

4-7-3-2 جامعه مجازی.. 74

5-7-3-2 جامعه الحاقی.. 82

6-7-3-2 جمع‌بندی بخش «فضای نوین رسانه‌ای جهان» 87

 

فصل سوم: روش تحقیق.. 88

1-3. مقدمه. 89

2-3. شیوه تحقیق.. 89

3-3. روش گردآوری اطلاعات.. 91

1-3-3 مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای.. 91

2-3-3 مصاحبه عمیق. 92

3-3-3 روش گراندد تئوری.. 93

4-3. جامعه آماری یا جامعه مورد بررسی.. 96

5-3. روش نمونه‌گیری و محاسبه حجم نمونه. 97

6-3. روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات.. 98

7-3. اعتبار و پایایی تحقیق.. 102

فصل چهارم: یافته‌های تحقیق.. 104

1-4. مقدمه. 105

2-4. ابعاد آرایش رسانه‌ای.. 105

3-4. مفهوم،‌ معنا و تعریف آرایش رسانه‌ای.. 108

4-4. پیش‌نیاز آرایش رسانه‌ای.. 112

5-4. برنامه‌ریزی در آرایش رسانه‌ای.. 114

1-5-4. تعیین رویکردهای طراحی در برنامه‌ریزی.. 115

2-5-4 تبیین وضع موجود در برنامه‌ریزی.. 118

3-5-4 ترسیم وضع مطلوب و شناخت آینده و فضای نوین رسانه‌ای جهان در برنامه‌ریزی.. 128

4-5-4 . طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی.. 135

1-4-5-4. طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی- گام اول،‌ ‌تنظیم اصول و قواعد طراحی آرایش… 135

2-4-5-4 طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی- گام دوم، تعیین نوع آرایش رسانه‌ای.. 147

3-4-5-4 طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی- گام سوم، تفکیک پارادایم. 149

4-4-5-4 طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی- گام چهارم، تعیین حوزه نفوذ تمدنی.. 151

5-4-5-4 طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی- گام پنجم، نیازسنجی.. 152

6-4-5-4 طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی- گام ششم، تنظیم حوزه‌های آرایش رسانه‌ای.. 153

7-4-5-4 طراحی آرایش رسانه‌ای در برنامه‌ریزی- گام هفتم، تبیین اهداف،‌ مأموریت و چشم‌انداز و انتشار‌ 156

6-4. سازمان‌دهی در آرایش رسانه‌ای.. 160

7-4. منابع انسانی و تأمین امکانات در آرایش رسانه‌ای.. 163

8-4. هدایت و رهبری در آرایش رسانه‌ای.. 166

9-4. نظارت و کنترل در آرایش رسانه‌ای.. 167

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری.. 170

1-5. مقدمه. 171

2-5. خلاصه تحقیق.. 171

3-5. خلاصه یافته‌ها 172

4-5. نتیجه‌گیری.. 178

5-5 محدودیت‌های تحقیق.. 183

6-5. پیشنهادهای برخاسته از تحقیق.. 183

7-5. پیشنهادهایی به سایر محققین.. 185

پیوست ۱:‌ متن مصاحبه‌ها 186

مصاحبه‌های عمیق و کدگذاری‌های باز مصاحبه‌ها 187

فهرست منابع و مآخذ. 244

 

فهرست تصاویر، نمودارها و جداول:

تصویر  ۱-2 محدوده‌های اطلاعات.. 28

تصویر ۲-۲ ارتباطات استراتژیک از منظر بنیاد رند. 36

تصویر 3-2  سیر تطور جامعه. 49

تصویر 4-2 سیر تطور جامعه. 49

تصویر 5-2 سیر تطور وب.. 51

تصویر 6-2 سیر تطور وب.. 53

تصویر 7-2 دروازه ادغام. 54

تصویر 8-2 چشم‌انداز بسط وب.. 55

تصویر 9- 2 چشم‌انداز بسط وب.. 56

تصویر 10-2 آینده سرگرمی.. 58

تصویر 11-2 آینده سرگرمی.. 60

تصویر 12-2 نقشه ترند یونیورس 2012. 63

تصویر 13-2 بستر مفهومی جامعه اطلاعاتی.. 66

تصویر  14-2 دامنه شهر الکترونیک… 69

تصویر  15-2 ارکان شهر الکترونیک… 70

تصویر 16-2 ریشه‌یابی شهر الکترونیک… 71

تصویر 17-2 سیر تطور جامعه. 72

جدول 1-3 فهرست مصاحبه‌های عمیق.. 93

تصویر 2-3 جمع‌ آوری و تحلیل داده‌ها به صورت زیگزاگ.. 97

جدول 3-3 نمونه‌ای از کدگذاری.. 101

تصویر 4-3 نمونه‌ای از یک ایدئوگرام مصاحبه عمیق.. 102

تصویر 1-4 چارچوب‌های آرایش رسانه‌ای.. 106

تصویر 2-4 الگوی مدیریت عمومی رسانه. 107

تصویر 3-4 عقبه آرایش رسانه‌ای.. 114

تصویر 4-4 برنامه‌ریزی در آرایش رسانه‌ای.. 115

تصویر 5-4 برنامه‌ریزی- رویکردهای طراحی.. 117

تصویر 6-4 برنامه‌ریزی- شناخت وضع موجود. 118

تصویر 7-4 برنامه ریزی- شناخت وضع موجود- شناخت توان رسانه‌ای.. 121

تصویر 8-4 برنامه ریزی- شناخت وضع موجود- شناخت سازمان و برنامه. 122

تصویر 9-4 برنامه ریزی- شناخت وضع موجود- ضعف‌شناسی- آسیب‌شناسی.. 123

تصویر 10-4 برنامه ریزی- شناخت وضع موجود- ضعف‌شناسی- شناخت مخاطبان رسانه‌های خودی.. 126

تصویر 11-4 برنامه ریزی- شناخت وضع موجود. 127

تصویر 12-4 برنامه ریزی- ترسیم وضع مطلوب و فضای نوین رسانه‌ای جهان. 131

تصویر 13-4 برنامه ریزی- ترسیم وضع مطلوب و فضای نوین رسانه‌ای جهان. 134

تصویر 14-4 برنامه ریزی.. 135

تصویر 15-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- تنظیم اصول و قواعد طراحی.. 135

تصویر 16-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- تنظیم اصول و قواعد طراحی- رسانه. 138

تصویر 17-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- تنظیم اصول و قواعد طراحی- مدیریت.. 139

تصویر 18-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- تنظیم اصول و قواعد طراحی- پیام. 144

تصویر 19-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- تنظیم اصول و قواعد طراحی- مخاطب.. 147

تصویر 20-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- نوع آرایش… 149

تصویر 21-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- تفکیک پارادایم. 150

تصویر 22-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- تعیین حوزه تمدنی.. 151

تصویر 23-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- نیازسنجی.. 152

تصویر 24-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- حوزه‌های آرایش رسانه‌ای.. 156

تصویر 25-4 برنامه‌ریزی- طراحی آرایش رسانه‌ای- اهداف و مأموریت و چشم‌انداز 159